Barışı Koruma ve Uluslararası İlişkiler Teorisi:

Operanın Hayaleti?

MICHAEL PUGH

Makale, barışı koruma çalışmalarındaki bir eksiği belirtiyor. Akademisyenler

barış operasyonlarını, dünya siyasetinin doğası hakkında yapılan tartışmalara
ışık tutan bilgi teorileriyle açıkça ilişkilendirmemişlerdir. Barışı korumanın
Uluslararası İlişkiler teorisindeki karmaşıklığı, muhtemelen Soğuk Savaş istisnai
durumu ve marjinalleşmesi ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, askeri işlerde bir
merak konusu olarak, askerler ve akademisyenler, barışın herhangi bir fayda
sağlayıp sağlamadığı ve nasıl geliştirilebileceği konusunda başlıca endişe
duymaktadır. Soğuk Savaş sonrası barışı korumanın sürekli askerileşmesi ve
barış operasyonlarına dönüşümüne yönelik politika önerilerine olan itaat, aynı
zamanda ortaya çıktı. Barış operasyonlarının barışın taklidi olarak incelenmesi
ve barış operasyonlarının 'liberal barış' ideolojisinin temel unsuru olarak tasvir
eden eleştirel teori ile değişimin işaretleri ortaya çıkmaya başladı.
Bodrumda Gizlenmek
Son on yılda barışı koruma, barış uygulama ve barış inşası alanındaki “gri alan
operasyonları”, askeri ve insani yardım, barış inşası ve sosyal politika, sivil-
asker ilişkileri ve BM süreçlerinin reformu gibi çeşitli kavramsal gelişmeler
tartışıldı ancak, biraz garip olan şey, Uluslararası İlişkiler teorisi bağlamında
barış operasyonlarının rolü ve amacına gösterilen sınırlı ilginin olduğudur.
Uluslararası Barışı Koruma'da yayımlanan ilk makale de dahil olmak üzere,
genel olarak akademisyenler barış operasyonlarını bilgi teorileri ve dünya
siyaseti hakkındaki tartışmalara canlılık katan olayların özüyle açıkça
ilişkilendirmemişlerdir. Teori, barışı koruma operasının bodrumunda gizlenen
bir hayalet olmuştur ve genellikle saklanmış, izleyicilerin önünde asla maskesini
çıkarmamıştır.
Michael Pugh, Plymouth Üniversitesi

Uluslararası Barışıkoruma, Bölüm.10, Numara.4, Kış 2003, pp.104-112, İngiltere, FKANK CASS tarafından yayımlandı.
Barışı korumada operasyonel gereksinimler için faydacı problem çözme
odaklılık yerine, realizm ve neo-realizm teorisyenlerini, modernizm
eleştirmenlerini, ideoloji teorisyenlerini, söylem ve imgelerin analistlerini
içerecek seviyelerde problematikleştirme eksikliği yaşanmıştır. Roland Paris'in
belirttiği gibi: 'Barış misyonlarının çalışma alanını olgun bir akademik alt
disiplin haline getirmek, mevcut pratik operasyonel konularla olan
meşguliyetimizin ötesine geçmek ve bunun yerine bu misyonları uluslararası
politikanın daha büyük fenomenlerine açılan pencereler olarak kullanmak için
kararlı bir çaba gerektirecektir.'
Teori çeşitli biçimlerde gelir. Olguculuk, akılcı ve faydacı geleneklerde yer alan
teoriler, tipolojiler ve sınıflandırmalar doğuran açıklayıcı modellere yönelirler.
Bu alandaki herhangi bir yarışmada, "barış operasyonları" kavramı muhtemelen
icat ödülünü alır. Teori aynı zamanda kavramların oluşturulmasını ve
geliştirilmesini teşvik eder: örneğin, barışı korumanın ılımlı ve gerekli bir
diplomatik araç olduğunu ancak özel olarak hazırlandığı ve küçümsendiği bir
araç olduğu fikrini yaratır ve geliştirir. Kavramsal gelişim düzeyinde, teori savaş
bölgelerindeki toplumlarda suçun birçok insan için başka bir geçim kaynağı ve
refah eksikliğinde bir hayatta kalma mekanizması olduğunu açıklamak gibi bir
dizi durumda açıklamalar ve kavramlar içerir. Uluslararası Barışı Koruma, bu
kavramsal düzeylerde fikirlerin yayılmasının bir aracı olmuştur. Örneğin, barışı
korumanın uygulamasının 'barışı korumanın' icadından daha eski olduğu fikri,
dergideki makalelerde yer almıştır.
Barışı koruma/barış operasyonları hayaletinin ait olduğu alan, teorinin bilgi ve
amacı olarak dünya siyasetini yorumlama alanıdır. Bu ifadeyle teoriyi bir şekilde
hayali veya dünya dışı, herhangi bir öz veya rolü olmayan bir şey olarak
kastetmiyorum. Tam aksine. Epistemolojik teoriler, uluslararası ilişkiler hakkında
düşünme alanını düzenleyen, sıralayan ve kısıtlayan kapı bekçileri gibidir; örneğin
egemenlik sorununa odaklanır. Teori böylece dünyanın nasıl işlediği üzerinde
etkilere sahiptir çünkü insanların neyin meşru ve meşru olmadığını düşündüğünü,
analistlerin dünya siyasetinde temel aktörler ve gündemler olarak kabul ettiği
şeyleri ve acıya nasıl tepki verileceği konusundaki maddi soruları nasıl
oluşturduğunu etkiler. Gaston Leroux'un hikayesinin anti-kahramanı gibi, teori, et
ve kan, tutku ve ilgisizlik konularıyla ilgilidir. Gerçekten de, Leroux'un önsözü
"Opera hayaleti gerçekten var olmuştu" sözleriyle başlar. Bu nedenle, barışı koruma
çalışmaları bağlamında teorinin önemi ya ihmal edilmiş ya da göz ardı edilmiştir:
adeta bir hayalet gibi muamele görmüştür. Kendi araştırmalarım bu açıdan tam bir
başarısızlık olmuştur, muhtemelen Ken Booth'un araştırması gibi, Soğuk Savaş
stratejik çalışmalarını domine eden bir dizi varsayıma dayanmış olması nedeniyle,
bunlar arasında etnosentrizm sorunlarına duyulan endişe de vardır.
106 ULUSLARARASI BARIŞI KORUMA
Barışı Korumanın İstisnacılığı
Ancak, konunun öğrencilerinin teori ışığında gölgeden kaçınmış olabileceği iki
genel neden olabilir. Bu spekülatif önerilerdir ancak barışı koruma/barış
operasyonları hakkındaki fikirlerin tarihi üzerine daha fazla araştırmaya başlamak
için bir başlangıç noktası sağlayabilirler.
Öncelikle, barışı koruma asla Soğuk Savaş döneminde yükselen bir sorun olmadı.
Barışı koruma, Soğuk Savaş politikalarının arasında kaybolmuş gibiydi.
Gerçekçilik, Marksizm ve liberal uluslararasıcılığın egemenliğinden konuyu
kurtarmak yerine, çalışmalar genellikle barışı korumayı istisnai bir kesişim tarzının
melez bir performansı olarak ele aldı. Bir yandan, devlet ve güç politikalarının
diplomasi ile birleşmesi zaman zaman faydalı oldu. Bu bağlamda barışı koruma,
Soğuk Savaş sırasında güvenliği korumada (sınırlı) bir iyileştirici rol oynadı,
özellikle Soğuk Savaş düşmanlıklarından krizleri izole etmede veya kapitalizmin
çıkarlarını desteklemekte yardımcı oldu.