‫مهندسی فرودگاه‬

‫‪1‬‬

‫مدرس ‪ :‬نوید ندیمی‬

‫جلسه سوم ‪ -‬برنامه ریزي فرودگاه‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫مقدمه‬
‫‪2‬‬

‫‪ ‬برنامه ريزی فرودگاه فرايندی پیچیده است‪.‬‬

‫‪ ‬در برنامه ريزی فرودگاه تحلیل فعالیت ها بدون توجه به تأثیر بر فعالیت های ديگر قابل انجام نیست‪.‬‬
‫‪ ‬در برنامه ريزی فرودگاه بايد نیازهای همه جانبه مجموعه ای از فرودگاه های يک منطقه‪ ،‬ايالت يا کشور‬
‫مورد بررسي قرار گیرد‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫ارکان فرودگاه‬
‫‪3‬‬

‫بخش‬
‫هوائی‬

‫بخش‬
‫زمینی‬

‫ارکان اصلی فرودگاه‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫اجزای مختلف تشکیل دهنده فرودگاه بزرگ‬
‫‪4‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬ ‫‪5‬‬
‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬ ‫‪6‬‬
‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬ ‫‪7‬‬
 ‫انواع مطالعات مربوط به برنامه ریزی فرودگاه‬
‫‪8‬‬

‫طرح‬
‫سیستمی‬

‫طرح جامع‬

‫طرح پروژه اي یا‬

‫تفصیلی‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫طرح سیستمي فرودگاه‬
‫‪9‬‬

‫طرح و محاسبه تسهیالت و تجهیزات مورد نیاز برای‬

‫جوابگويي به نیازهای فوری و آينده حمل و نقل هوايي در‬
‫فضاهای شهری‪ ،‬منطقه ای ‪ ،‬استاني و يا کشوری است‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫اهداف اصلي طرح سیستمي‬
‫‪10‬‬

‫‪ ‬توسعه منظم و زمانبندی شده مجموعه ای از فرودگاهها‬

‫‪ ‬توسعه صنعت هوانوردی‬
‫‪ ‬حفاظت محیط زیست‬
‫‪ ‬فراهم آوردن چارچوب کاری‪ ،‬برنامه ویژه توسعه فرودگاه‬
‫‪ ‬طرح کاربری زمین و طرح فضای هوائی‬
‫‪ ‬توسعه طرحهای مالی بلندمدت‬
‫‪ ‬برقراری راهکاری برای تکمیل و اجرای طرح سیستمی‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫اهداف اصلي طرح سیستمي فرودگاه ایران‬
‫‪11‬‬

‫‪ ‬توسعه صنعت حمل و نقل هوايي‬

‫‪ ‬تعیین و توسعه منظم و زمانبندی شده شبکه فرودگاه های ايران‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫سیاست ها و مباني دستیابي به اهداف طرح سیستمي فرودگاه در ایران‬
‫‪12‬‬

‫سیاست و راهبرد کلي حمل و نقل هوايي براساس امکان و توان عرضه (به هر میزان که‬ ‫‪‬‬
‫مقدور باشد)‬
‫اتخاذ روش پويا و قابل اطمینان و دوام برای پیش بیني عرضه و تقاضا و تعیین نقاط‬ ‫‪‬‬
‫فرودگاهي کشور‬
‫حداکثر کردن عرضه همراه با حداقل کردن هزينه ها‬ ‫‪‬‬
‫منطقه بندی حوزه های حمل و نقل هوايي‬ ‫‪‬‬
‫چگونگي ارتباط حمل و نقل هوايي بین مرکز هر استان با مناطق داخلي و مراکز استان های‬ ‫‪‬‬
‫ديگر‬
‫تعیین حداقل فاصله عملیاتي بین فرودگاه ها‬ ‫‪‬‬
‫اتخاذ سیاست تواتر و تناوب پروازی بیشتر به جای گسترش حجمي و ابعادی هواپیماها‬ ‫‪‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫عوامل موثر بر حداقل فاصله عملیاتي فرودگاه ها‬
‫‪13‬‬

‫نوع شبکه پروازی فعلي و آتي‬ ‫‪‬‬

‫تنوع ظرفیت هواپیماهای ناوگان آتي کشور‬ ‫‪‬‬
‫راه های هوايي و امکانات مخابراتي و کمک ناوبری‬ ‫‪‬‬
‫امکانات فیزيکي نشست وبرخاست هواپیماها در فواصل مختلف‬ ‫‪‬‬
‫حداقل زمان پرواز هواپیما با توجه به ضوابط فني و اقتصادی مجاز هواپیما‬ ‫‪‬‬
‫دورنمای امکانات آتي نیروی انساني متخصص برای اداره فرودگاه‬ ‫‪‬‬
‫وضعیت ساير روش های حمل و نقلي در مناطق مورد بررسي‬ ‫‪‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫مراحل مطالعه توسعه شبکه فرودگاهي در بخش پروازهای بین المللي‬
‫‪14‬‬

‫پیشبیني تقاضای حمل و نقلي هوايي کل کشور در مقاطع زماني برنامهريزی (مسافر‬ ‫‪‬‬
‫و بار بینالمللي)‪،‬‬
‫پیشبیني تقاضای حمل و نقل هوايي مسافر و بار بینالمللي به تفکیک مناطق حمل و‬ ‫‪‬‬
‫نقلي کشور‪،‬‬
‫بررسي وضعیت دسترسي مناطق به فرودگاههای بینالمللي کشور و انتخاب گزينهها‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫ارزيابي گزينهها بر اساس حجم تقاضای پیشبیني شده‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫تعیین الگوی مناسب برای توسعه و احداث فرودگاههای بینالمللي در مقاطع زماني‬ ‫‪‬‬
‫برنامهريزی‪،‬‬
‫اولويتبندی پروژههای توسعه و احداث فرودگاهها در بخش پروازهای بینالمللي در‬ ‫‪‬‬
‫طرح توسعه و احداث شبکه فرودگاهي کشور يا طرح سیستمي‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫مراحل مطالعه توسعه شبکه فرودگاهي در بخش پروازهای داخلي‬
‫‪15‬‬

‫بررسي روند رشد حجم مسافران داخلي در گذشته‪،‬‬ ‫‪‬‬

‫بررسي عملکرد فرودگاههای کشور در پروازهای داخلي‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫تعیین مراکز عملیات پروازی شرکتهای هوايي‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫بررسي حوزه نفوذ و زمان دسترسي به فرودگاههای کشور‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫تعیین مدلهای رياضي برای برآورد تقاضا (مسافر و بار داخلي)‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫طرح و تعیین گزينهها برای احداث فرودگاههای جديد‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫بررسي عوامل مؤثر بر اولويتبندی پروژههای احداث فرودگاه‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫تعیین امتیاز مناطق حمل و نقلي کشور از نظر عوامل موثر بر تقاضا‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫بررسي طرحهای در دست اجرا و آتي شبکه راههای کشور‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫بررسي طرحهای در دست اجرا و آتي شبکه حمل و نقل ريلي راهآهن‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫اولويتبندی مناطق کشور از نظر محرومیت از ساير روشهای حمل و نقل (جادهای و ريلي)‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫اولويتبندی گزينههای احداث فرودگاه‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫تخصیص پروژههای اولويتبندی شده‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫طرح جامع فرودگاه‬
‫‪16‬‬

‫‪ .1‬طرح جامع فرودگاهی ‪ ،‬مفهومی از ساخت و‬

‫توسعه نهایی یک فرودگاه خاص است‪.‬‬
‫‪ .2‬مفاهیم توسعه و ساخت شامل محدوده کامل‬
‫فرودگاه و همچنین چگونگی کاربري زمین هاي‬
‫مجاور فرودگاه است‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫اهداف طرح جامع فرودگاه‬
‫‪17‬‬

‫توسعه تسهیالت و تجهیزات فرودگاه‬ ‫‪.1‬‬

‫توسعه و قابل استفاده کردن زمین های داخل و مجاور فرودگاه‬ ‫‪.2‬‬
‫تعیین تأثیرات زيست محیطي ساخت و عملیات در فرودگاه‬ ‫‪.3‬‬
‫ايجاد تجهیزات و تسهیالت دسترسي به فرودگاه‬ ‫‪.4‬‬
‫مشخص کردن امکان پذيری طرح های توسعه پیشنهادی از طريق بررسي همه جانبه گزينه ها‬ ‫‪.5‬‬
‫تعیین فهرستي از اولويت ها و مرحله بندی عملیات بهسازی پیشنهادی در طرح فرودگاه‬ ‫‪.6‬‬
‫برنامه ريزی يک طرح مالي قابل اجرا برای پشتیباني برنامه های اجرايي‬ ‫‪.7‬‬
‫تهیه يک فرايند برنامه ريزی پیوسته که وضعیت را کنترل و توصیه های طرح را در مواقع لزوم‬ ‫‪.8‬‬
‫تصحیح و تعديل نمايد‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫فلوچارت تهیه طرح جامع فرودگاه‬
‫‪18‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫طرح تفصیلي یا پروژه ای فرودگاه‬
‫‪19‬‬

‫‪ ‬طرح پروژه ای يا تفصیلي بر عناصر ويژه ای از طرح جامع فرودگاه متمرکز مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬ساخت باند جديد‪ ،‬اصالح باندهای موجود‪ ،‬ساخت باندهای خزش‪ ،‬اضافه کردن جايگاه‬
‫های توقف هواپیما‪ ،‬بهسازی سیستم دسترسي زمیني فرودگاه‪ ،‬توسعه پايانه ها و ‪ ...‬از‬
‫اين دست طرح ها هستند‪.‬‬
‫توسعه تسهیالت ويژه فرودگاه شامل طرحهای مهندسي و معماری اين تسهیالت‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫بررسي تأثیرات زيستمحیطي ناشي از مراحل اجرايي ساخت و ساز و عملیات‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫تعیین جزئیات هزينهها و برنامهريزی مالي فرآيند توسعه و‬ ‫‪‬‬
‫تعیین برنامه زمانبندی ساخت و مراحل مختلف توسعه طرح‬ ‫‪‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫هماهنگي‬

‫‪20‬‬

‫عناصر و اجزای فرايند برنامه ريزی فرودگاه‬

‫فهرست مندرجات طرح‬

‫بررسی وضعیت موجود‬

‫پیش بینی ها‬

‫تجزیه و تحلیل ظرفیت و تأخیر‬

‫طرح تسهیالت الزم‬

‫ارزیابی گزینه ها‬

‫انتخاب محل فرودگاه‬

‫طرح کاربري زمین‬

‫بررسی آثار و چالش هاي زیست محیطی‬

‫بررسي امکان پذيری مالي و اقتصادی‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬
 ‫هماهنگي‬
‫‪21‬‬

‫کلیه بخش ها و گروه های ذينفع نظیر شهروندان‪ ،‬سازمان های دولتي و اجتماعي ‪ ،‬استفاده‬
‫کنندگان از فرودگاه‪ ،‬گروه های حفاظت از محیط زيست و ‪ ...‬بايد در فرايند طرح و برنامه‬
‫ريزی مدنظر قرار گیرند تا کیفیت برنامه ريزی افزايش يافته و طرح با موفقیت مورد بهره‬
‫برداری قرار گیرد‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫فهرست مندرجات طرح‬
‫‪22‬‬

‫‪ ‬فهرستي از وضعیت تسهیالت موجود فرودگاه‬

‫‪ ‬پیش بیني تقاضا‬
‫‪ ‬تحلیل اثر متقابل مقادير مختلف تقاضا و ظرفیت تسهیالت‬
‫‪ ‬طرح ترکیب سیستمي گزينه ها‬
‫‪ ‬تعیین کارايي اقتصادی گزينه ها و راه حل های توصیه شده‬
‫‪ ‬تحلیل چگونگي تأمین اعتبارات مالي طرح‬
‫‪ ‬آثار و چالش های زيست محیطي هر يک از گزينه ها‬
‫‪ ‬آماده کردن برنامه های اجرايي‪ ،‬هزينه ها و منابع درآمدی‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫بررسي وضعیت موجود‬
‫‪23‬‬

‫‪ ‬جمع آوری اطالعات مربوط به تجهیزات و تسهیالت موجود فرودگاه‬

‫‪ ‬وضعیت موجود کاربری زمین های اطراف فرودگاه‬
‫‪ ‬اطالعات اقتصادی‪ ،‬اجتماعي و آماری همچون اشتغال و جمعیت و سطح درآمدها در‬
‫حوزه خدمات رساني فرودگاه‬
‫نتايج و پیامدهای حمل و نقل هوايي در فرودگاه مربوط و برنامه ريزی های منطقه ای‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫پیش بیني ها‬
‫‪24‬‬

‫از طريق پیش بیني تقاضا مي توان کارايي اجرايي عملیاتي و تسهیالت مختلف‬ ‫‪‬‬
‫فرودگاه را ارزيابي کرد‪.‬‬
‫ارزيابي ها معموالً برای دوره های کوتاه مدت (‪5‬ساله) ‪ ،‬میان مدت (‪10‬ساله) و‬ ‫‪‬‬
‫بلندمدت (‪20‬ساله) انجام مي شوند‪.‬‬
‫با افزايش محدوده پیش بیني‪ ،‬از دقت آن کاسته مي شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ساده ترين روش های پیش بیني‪ ،‬بر اساس روند تغییرات حجم سفر در گذشته‪ ،‬روند‬ ‫‪‬‬
‫تغییرات آينده را طرح ريزی مي کنند‪.‬‬
‫روشهای پیچیده تر‪ ،‬تقاضا را متأثر از بعضي عوامل اقتصادی‪ ،‬اجتماعي و فني مرتبط با‬ ‫‪‬‬
‫سفرهای هوايي مي دانند‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫پیش بیني ها‪ -‬مدل تقاضا‬
‫‪25‬‬

‫رابطه بین متغیرهای اقتصادی‪ ،‬اجتماعي و فني با میزان تقاضای سفر‪ ،‬مدل تقاضا نامیده مي‬
‫شود‪.‬‬
‫مدل های تقاضا بر اساس مراحل زير طرح ريزی مي شوند‪:‬‬
‫‪ .1‬مشاهده روند تغییرات در تقاضای مسافرت هوايي‬
‫‪ .2‬وضعیت تغییرات موجود در عوامل اقتصادی‪ ،‬اجتماعي و فني مؤثر در تقاضای سفر‬
‫هوايي‬
‫‪ .3‬برقراری رابطه ای بین تقاضای سفر و عواملي که در تغییر میزان اين تقاضا اهمیت دارد‬
‫‪ .4‬محاسبه مقادير کمي و ارزش عوامل تأثیرگذار بر روی تقاضای سفر در آينده‬
‫‪ .5‬استفاده از مدل ساخته شده برای پیش بیني تقاضای سفر هوايي در آينده‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫تجزیه و تحلیل ظرفیت و تأخیر‬
‫‪26‬‬

‫تجزيه و تحلیل ظرفیت در فرودگاه ها شامل‪:‬‬

‫‪ ‬ظرفیت محوطه پروازی فرودگاه‬
‫‪ ‬توقفگاه هواپیماها‬
‫‪ ‬پايانه های مسافری‬
‫‪ ‬فضای تردد وسايل نقلیه‬
‫‪ ‬سیستم دسترسي به فرودگاه‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫طراحي تسهیالت الزم‬
‫‪27‬‬

‫‪ ‬تسهیالت و ملزومات فرودگاه شامل باندها‪ ،‬تاکسي رو ها‪ ،‬محوطه توقفگاه ها‪ ،‬پايانه ها‪،‬‬
‫تجهیزات خدمات رساني‪ ،‬جاده های دسترسي است‪.‬‬
‫‪ ‬مکان يابي و طراحي تسهیالت و ملزومات فرودگاه‪ ،‬پس از تجزيه و تحلیل ظرفیت و‬
‫تقاضا بر مبنای معیارها و ضوابط طرح اجزای فرودگاه طراحي شده و تعداد و طول و‬
‫جهت و ترکیب عملیاتي باندهای پرواز و تعداد دروازه ها وتوقفگاه ها و ابعاد ساختمان‬
‫پايانه های مسافری و باری و ‪ ...‬محاسبه شده و بدست مي آيند‪.‬‬
‫‪ ‬اين اطالعات برنامه ريز را قادر مي سازد تا برآورد اولیه ای از ابعاد و شکل کلي فرودگاه‬
‫های جديد و يا ابعاد توسعه فرودگاه های موجود را بدست آورد‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫ارزیابي گزینه ها‬
‫‪28‬‬

‫‪ ‬ارزيابي گزينه های مختلف ساخت يا توسعه از نظر‪:‬‬

‫‪ -1‬قابلیت عملیاتي‬
‫‪ -2‬ظرفیت بالقوه‬
‫‪ -3‬سیستم دسترسي زمیني‬
‫‪ -4‬هزينه ها‬
‫‪ -5‬پیامدهای زيست محیطي‬
‫‪ -6‬عوامل اقتصادی و اجتماعي‬
‫‪ -7‬سازگاری با ساير طرح های جامع منطقه در زمینه های مختلف‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫طرح کاربری زمین‬
‫‪29‬‬

‫‪ ‬طرح کاربری زمین بايد در تطابق و سازگاری کامل با اهداف‪ ،‬خط مشي ها و برنامه‬
‫های خدمات رساني فرودگاه باشد‪.‬‬
‫‪ ‬طرح کاربری زمین بايد بر پايه مسئله آلودگي صوتي ناشي از عملیات هواپیماها در‬
‫فرودگاه برنامه ريزی شود‪.‬‬
‫‪ ‬نقاط هم شدت سر و صدا را مي توان به هم وصل و خطوط هم شدت را روی نقشه‬
‫کاربری زمین ترسیم کرد‪ .‬با استفاده از اين خطوط مي توان میزان سازگاری کاربری‬
‫های موجود در منطقه را با عملیات مختلف در فرودگاه تخمین زد‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫توجه‬
‫‪30‬‬

‫اگر چه طرح منطقه بندی به عنوان روشي برای کنترل کاربری زمین های‬
‫مجاور يک فرودگاه است‪ ،‬اما اين روش در مناطقي که از قبل تراکم ساخت‬
‫و ساز در آن وجود داشته باشد مؤثر نخواهد بود‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫بررسي آثار و چالش های زیست محیطي‬
‫‪31‬‬

‫آلودگي صوتي هواپیماها سخت ترين و شديدترين مشکل زيست محیطي فرودگاه‬ ‫‪‬‬
‫هاست که بايد در توسعه و ساخت آنها مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬
‫ساخت موتورهای بي سرو صدا ‪ ،‬اصالح و تغییر روش های پروازی و ‪ ...‬نتايج عمده و‬ ‫‪‬‬
‫قابل توجهي در کاهش آلودگي صوتي دارد‪.‬‬
‫ساير عوامل زيست محیطي مهم‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫آلودگي آب و هوا‪ ،‬زوائد صنعتي و فاضالب های داخلي تولید شده در فرودگاه وايجاد‬ ‫‪‬‬
‫اختالل در تعادل شرايط محیط زيست است‪.‬‬
‫مواد شیمیايي مورد استفاده برای مقابله با پديده يخ زدگي در هواپیماها ‪ ،‬منبع عمده‬ ‫‪‬‬
‫آلوده کننده آبهای زيرزمیني است‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫بررسي آثار و چالش های زیست محیطي‬
‫‪32‬‬

‫يافته های يک مطالعه زيست محیطي در برنامه ريزی فرودگاه بايد شامل موارد زيرباشد‪:‬‬
‫‪ .1‬آثار و چالش های زيست محیطي طرح های پیشنهادی‬
‫‪ .2‬تأثیرات زيان بار زيست محیطي ناشي از توسعه و ساخت‬
‫‪ .3‬ارتباط بین بهره برداری کوتاه مدت و بلند مدت از محیط زيست‬
‫‪ .4‬میزان رشد آثار و چالش های عوامل آلوده کننده‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫بررسي امکان پذیری مالي و اقتصادی‬
‫‪33‬‬

‫‪ ‬در مسئله احداث يک فرودگاه جديد و يا توسعه فرودگاه موجود‪ ،‬عالوه بر قابل اجرا بودن گزينه ها‪،‬‬
‫بايد درآمد و بازدهي کافي طرح بررسي و کنترل شود‪.‬‬
‫‪ ‬اين ارزيابي بايد برای هر مرحله توسعه و ساخت در طرح جامع فرودگاه انجام شود‪.‬‬
‫‪ ‬ارزيابي توجیه پذيری اقتصادی نیازمند تجزيه و تحلیل سود و هزينه است‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫بررسي امکان پذیری مالي و اقتصادی‬
‫‪34‬‬

‫هزينه ها‪:‬‬
‫‪ .1‬سرمايه گذاری های کالن‬
‫‪ .2‬هزينه راه اندازی‬
‫‪ .3‬عملیات و تعمیر و نگهداری و ‪....‬‬
‫منافع‪:‬‬
‫‪ .1‬کاهش تأخیر در سفر هواپیماها‬
‫‪ .2‬مسافران‬
‫‪ .3‬افزايش کارايي و بهره وری عملیاتي و ‪...‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫بررسي امکان پذیری مالي و اقتصادی‬
‫‪35‬‬

‫روش های مقايسه هزينه ها و درآمدها‪:‬‬

‫‪ .1‬نسبت درآمدها و هزينه های هرسال (مسئله زمان در نظر گرفته نمي شود‪ .‬نسبت در‬
‫آمدها و هزينه ها بايد بزرگتر از ‪ 1‬باشد‪).‬‬
‫‪ .2‬ارزش خالص فعلي(ارزش فعلي درآمدها منهای ارزش فعلي هزينه ها‪ ).‬در اين روش با‬
‫استفاده از نرخهای تنزيلي‪ ،‬ارزش پول نسبت به زمان در محاسبات لحاظ مي شود‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫بررسي امکان پذیری مالي و اقتصادی‬
‫‪36‬‬

‫اگر نتايج تحلیل ها نشان دهنده اين باشد که درآمدهای حاصل‬

‫ناکافي است‪ ،‬مي بايست تجديد نظر کلي در برنامه ها و اهداف‬
‫طرح توسعه پیشنهادی اعمال شود و يا هزينه ها و عوارض‬
‫پرداختي استفاده کنندگان اصالح شود‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫چگونگي توسعه فضای اطراف‬

‫‪ -6‬عوامل مؤثر در انتخاب محل فرودگاه‬

‫شرایط آب و هوایی‬

‫دسترسی به سیستم حمل و نقل زمینی‬

‫فراهم بودن زمین براي توسعه‬

‫وجود فرودگاه هاي دیگر‬

‫قابلیت دسترسی به فضاي هوایی در منطقه‬

‫موانع اطراف‬

‫مسائل اقتصادي ساخت‬

‫تأمین خدمات تأسیساتی‬

‫مجاورت با مناطق متقاضی سفر هوایی‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬
 ‫چگونگي توسعه فضای اطراف‬
‫‪38‬‬

‫‪ ‬مسائل جانبي ناشي از فعالیت فرودگاه‪ ،‬به خصوص آلودگي صوتي در محل توقف هواپیماها‪،‬‬
‫اغلب مورد اعتراض همسايگان قرار مي گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬به طور کلي بايد از نزديکي با مدارس و مناطق مسکوني تا حد امکان اجتناب شود‪.‬‬
‫‪ ‬هماهنگي بین فرودگاه و ساير طرح ها برقرار باشد‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫شرایط جوی و آب و هوایي‬
‫‪39‬‬

‫پیدايش مه و دود ‪ ،‬ديد را کاهش مي دهد و باعث کاهش ظرفیت ترافیکي فرودگاه‬ ‫‪‬‬
‫مي شود‪.‬‬
‫مه در صورت عدم وزش باد‪ ،‬تمايل به سکون دارد‪ .‬نوزيدن باد نیز مي تواند به علت‬ ‫‪‬‬
‫نوع توپوگرافي منطقه اطراف باشد‪.‬‬
‫دود نیز در مجاورت مناطق صنعتي به وجود آمده و در صورت نوزيدن باد تمايل به‬ ‫‪‬‬
‫پايداری دارد‪.‬‬
‫با تحلیل دقیق و تفصیلي شرايط آب و هوايي موجود مي توان ارزيابي درستي از‬ ‫‪‬‬
‫وضعیت آب و هوايي محوطه فرودگاه داشت‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫دسترسي به سیستم حمل و نقل زمیني‬
‫‪40‬‬

‫مبادی و مقاصد مسافرين به طور گسترده ای در سطح شهر پراکنده شده اند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫بیشتر مسافران‪ ،‬مالقات کنندگان و کارکنان فرودگاه‪ ،‬به وسیله اتومبیل های شخصي به‬ ‫‪‬‬
‫فرودگاه رفت و آمد مي کنند‪.‬‬
‫آمار استفاده از وسايل حمل ونقل عمومي تا به حال زياد نبوده است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫طراحي يک سیستم حمل و نقل زمیني کارآمد به فرودگاه اهمیت دارد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬طراحي خطوط ريلي جهت دسترسي به فرودگاه امری مناسب است‪.‬‬
‫‪ ‬خطوط ريلي هزينه اولیه بسیار سنگیني دارد‪.‬‬
‫‪ ‬طراحي بزرگراه ها و خیابان های منتهي به فرودگاه و پارکینگ مسئله مؤثر و مهمي‬
‫است‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫دسترسي به سیستم حمل و نقل زمیني‬
‫‪41‬‬
‫دوره اوج ترافیک وسايل نقلیه زمیني با دوره اوج ترافیک فرودگاه‬ ‫‪‬‬
‫توسعه خدمات ريلي به سمت فرودگاه‬ ‫‪‬‬
‫حجم باالی تقاضای وسايل نقلیه شخصي‬ ‫‪‬‬
‫طراحي خیابان ها و بزرگراه های منتهي به فرودگاه و پارکینگ‬ ‫‪‬‬
‫سفرهای کارکنان فرودگاه با وسايل نقلیه شخصي فراموش نشود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫پیش بیني میزان ترافیک زمیني وسايل نقلیه سواری شخصي‬ ‫‪‬‬
‫پیش بیني توزيع روزانه تقاضای سفر در بخش ورودی و خروجي‬ ‫‪‬‬
‫تفکیک سفر بین وسايل نقلیه شخصي‪ ،‬تاکسي‪ ،‬کرايه ای و وسايل نقلیه عمومي انجام شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫بعد از تفکیک سفر‪ ،‬میزان متوسط استفاده از وسايل نقلیه و تعداد آنها برای حمل و نقل‬ ‫‪‬‬
‫مسافران تعیین شود‪.‬‬
‫از معیارها و آيین نامه های بزرگراه ها برای تعیین تعداد خطوط و تحلیل ظرفیت استفاده شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫تعداد سفرهای ايجاد شده توسط مشايعت کنندگان و مستقبلین فراموش نشود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫دسترسي به سیستم حمل و نقل زمیني‬
‫‪42‬‬
‫ترافیک ايجاد شده توسط کارکنان ممکن است در ساعات اوج از ترافیک مسافران و همراهان‬ ‫‪‬‬
‫تجاوز کند‪.‬‬
‫فرودگاه های بزرگ در حدود ‪ 25000‬کارمند دارند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫کارمندان الگوهای مبدأ‪ -‬مقصد متفاوتي دارند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سیستم گردش ترافیک زمیني فرودگاه عمدتاً يکطرفه باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫راه ها به اندازه کافي عريض باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫تابلوهای اطالع رساني خطوط هواپیمايي و مسیرهای ورود و خروج و پارکینگ های عمومي‬ ‫‪‬‬
‫از نظر تعداد و ابعاد و توانايي‪ ،‬مناسب و در برگیرنده پیام مختصر و مفیدی باشد‪.‬‬
‫از عالئم پیام رساني استاندارد و سازگار استفاده شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫مسیرهای عابرين پیاده مشخص و عالمت گذاری شده و ايمن باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫نوع پوشش روسازی پیاده روها در شرايط آب و هوايي نامطلوب مناسب باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫مسیرهای پیاده کوتاه باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫پارکینگ ها ظرفیت کافي داشته باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫پارکینگ مسافت پیاده روی را کوتاه کند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫دسترسي به سیستم حمل و نقل زمیني‬
‫‪43‬‬

‫گروه های مختلف استفاده کنندگان از فرودگاه نیازهای متفاوتي دارند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫پارکینگ بايد نیازهای مسافران‪ ،‬مشايعین‪ ،‬مستقبلین‪ ،‬کارکنان‪ ،‬وسايل کرايه ای و افراد‬ ‫‪‬‬
‫درگیر کارهای تجاری را تأمین کند‪.‬‬
‫پارکینگ کارکنان جدا باشد و نزديک محل فرودگاه‬ ‫‪‬‬
‫در رابطه با ملزومات پارکینگ وسايل کرايه ای با موسسات مربوطه مشورت و‬ ‫‪‬‬
‫هماهنگي شود‪.‬‬
‫نرخ گذاری حق پارکینگ مي تواند براساس زمان عوض شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫اطالعات و ارقام توزيع ساعتي میزان ترافیک خودروهايي که به پارکینگ وارد يا از آن‬ ‫‪‬‬
‫خارج مي شوند نیاز است‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫وجود زمین و امکان تأمین آن برای توسعه آینده‬
‫‪44‬‬

‫‪ ‬با افزايش ابعاد هواپیماها و حجم ترافیک هوايي‪ ،‬توسعه پايانه ها و باندهای پروازی ضروری‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬زمین ها و امالک تهیه شده مي بايست تسهیالت و تجهیزات جديد ناشي از توسعه را در خود‬
‫جای دهند‪.‬‬

‫‪ ‬عوامل مؤثر بر ابعاد فرودگاه‪:‬‬

‫‪ .1‬خصوصیات عملکردی و ابعاد هواپیماها‬
‫‪ .2‬حجم ترافیک هوايي پیش بیني شده‬
‫‪ .3‬شرايط جوی ( در درجه حرارت های باال‪ ،‬باند طويل تر مورد نیاز است‪).‬‬
‫‪ .4‬ارتفاع محوطه محل استقرار فرودگاه‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫وجود سایر فرودگاه ها و قابلیت دسترسي به فضای هوایي الزم‬
‫‪45‬‬

‫محل فرودگاه ها بايد به گونه ای تعیین شود که فاصله کافي با فرودگاه های ديگر‬ ‫‪‬‬
‫داشته باشد تا از تداخل عملیاتي هواپیماها جلوگیری کند‪.‬‬
‫حداقل فاصله به حجم و نوع و ترکیب ترافیک هوايي و وضعیت تجهیزات موجود در‬ ‫‪‬‬
‫فرودگاه برای عملیات در شرايط نامطلوب جوی دارد‪.‬‬
‫نزديکي محل دو فرودگاه تعداد عملیات را محدود و از ظرفیت يک فرودگاه هم بعضاً‬ ‫‪‬‬
‫بیشتر نمي شود‪.‬‬
‫محل فرودگاه با الگوهای مسیرهای هوايي سازگار باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫موانع اطراف‬
‫‪46‬‬

‫‪ ‬محل محوطه فرودگاه بايد به گونه ای تعیین شود که مسیرهای تقرب الزم در توسعه‬
‫نهايي فرودگاه عاری از هرگونه مانعي باشد تا در حوزه گردش و چرخش هواپیماها‬
‫و همچنین راستای محور باندهای پرواز محدوديت به وجود نیايد‪.‬‬

‫‪ ‬فضای بدون مانع الزم برای تقرب هواپیماها به باند پرواز به طور دقیق در بخش‬
‫مقررات هوانوردی فدرال بخش ‪ 77‬و الحاقیه ‪ 14‬ايکائو شرح داده شده است‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫موانع اطراف‬
‫‪47‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫مسائل اقتصادی ساخت‬
‫‪48‬‬

‫‪ ‬اگر گزينه های مختلف به عنوان محل ساخت فرودگاه مطرح باشند که ويژگي های‬
‫يکساني داشته باشند‪ ،‬گزينه ای که هزينه ساخت آن پايین تر بوده و اقتصادی تر باشد‪،‬‬
‫انتخاب مي شود‪.‬‬

‫‪ ‬محوطه های با زمین خشک نسبت به مواردی که آب زيرزمیني باالتری دارند هزينه بر‬
‫تر است‪.‬‬
‫‪ ‬زمین های تپه ماهوری نسبت به مسطح عملیات اصالح و هموارسازی بیشتری دارد‪.‬‬
‫‪ ‬میزان دسترسي به مصالح محلي برای ساخت‪ ،‬نظیر مصالح سنگي نیز در هزينه های‬
‫ساخت اثرگذار است‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫قابلیت دسترسي به خدمات تأسیساتي‬
‫‪49‬‬

‫‪ ‬در انتخاب محل فرودگاه بايد مسئله فراهم کردن تسهیالتي نظیر آب‪ ،‬گاز طبیعي يا‬
‫نفت‪ ،‬نیروی برق و سوخت وسايل نقلیه مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬بسیاری از فرودگاه های بزرگ دارای نیروگاه های مستقل برق هستند تا در شرايط‬
‫اضطراری از آن استفاده کنند‬
‫‪ ‬عالوه بر اين‪ ،‬مسئله تجهیزات دفع فاضالب را نیز بايد مد نظر قرار داد‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫نزدیکي و مجاورت با محیط تقاضای سفر هوایي‬
‫‪50‬‬

‫‪ ‬توصیه مي شود فرودگاه های محلي در فواصل قابل توجهي از مراکز جمعیتي‬
‫استقرار يابند‪.‬‬
‫‪ ‬اما زمان دسترسي زمیني به فرودگاه‪ ،‬علي الخصوص در پروازهای کوتاه برد‪ ،‬بسیار‬
‫مهم است‪.‬‬
‫‪ ‬انتخاب محل فرودگاه در فاصله زيادی از مراکز جمعیتي نه تنها اثرات مثبت سرعت‬
‫باالی هواپیماهای توربوجت کوتاه برد را از بین مي برد‪ ،‬بلکه باعث کاهش تعداد‬
‫مشتريان و میزان تقاضا نیز خواهد شد‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

 ‫تداوم و پیوستگي در فرآیند برنامه ریزی‬
‫‪51‬‬

‫‪ ‬فرآيند برنامه ريزی مداوم در يک سیستم فرودگاهي بايد پاسخگوی نیازهای حمل و‬
‫نقل هوايي ‪ ،‬همزمان با تغییرات ايجاد شده در جامعه باشد‪.‬‬
‫‪ ‬تغییرات در تقاضای حمل و نقل هوايي‪ ،‬خط مشي و سیاست های جامعه‪ ،‬فناوری‬
‫های جديد‪ ،‬محدوديت های مالي و ساير مواردی که مي تواند زمان اجرای مراحل‬
‫مختلف طرح را تغییر دهند‪ ،‬بايد پیوسته مورد بررسي قرار گیرند‪.‬‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬

‫مدرس‪ :‬نويد نديمي‬ ‫‪52‬‬