7 BEKTOREAK

171. orrialdea

HAUSNARTU ETA EBATZI

Biderkatu bektoreak zenbakiekin

■ Kopiatu paper koadrikulatuan honako lau bektore hauek:

8
a 8
c
8
d
8
b

Adierazi:
8 8 1 8
a) 2 a b) 5 b c) c
3
8 8 8 8
Adierazi d bektorea a , b edo c bektoreetako baten eta zenbaki baten arteko
biderkadura moduan.
Izendatu aurreko bektore horiek zenbaki pareen bitartez. Adibidez:
8
a (2, 3)
Errepikatu, zenbaki pareak erabiliz, lehen egin dituzun eragiketa horiek.
8 8 –5 8
• d = –2,5 b = b
2
8 8
1/3 c • a (2, 3)
8
b(–2, –2)
8
2a 8
c (3, 0)
8
5b 8
d (5, 5)
8 8
d = –5/2 b 8
• 2 a = 2 (2, 3) = (4, 6)
8
5 b = 5 (–2, –2) = (–10, –10)
1 8 1
c = (3, 0) = (1, 0)
3 3

7. unitatea. Bektoreak
1
 Bektoreen arteko batura

■ Egin grafiko bidez:

8 8 8 8 8 8 8 8 8
a) a + c b) b + c c) b + a d) a + b + c
8 8 8
Hartu a , b eta c aurreko ariketatik.
Egin batuketa berdinak zenbaki pareak erabiliz.
8 8
Adibidez: a + c = (2, 3) + (3, 0) = (5, 3)
8 8
a) a + c = (2, 3) + (3, 0) = (5, 3)
8 8
b) b + c = (–2, –2) + (3, 0) = (1, –2)
8 8
c) b + a = (–2, –2) + (2, 3) = (0, 1)
8 8 8
d) a + b + c = (2, 3) + (–2, –2) + (3, 0) = (3, 1)

8
a) c b) 8 c) d) 8
8 8 8 8 8
8 b b+c 8 b+a b a
a a 8
8 c
8 8 8
a+c c b 8 8 8
a+b+c

Konbinatu eragiketak

8
u
8
v

8
w

8 8 8
■ u, v eta w bektoreekin, egin honako eragiketa hauek grafiko gainean eta zen-
baki pareak erabiliz:
8 8 8 8 8 8 8
a) 2 u + 3v b) –v + 5w c) 2 u + 3 v – 4 w
Nola izendatuko zenuke azken eragiketa horretan lortzen duzun bektorea?
8 8
a) 2 u + 3 v = 2 (3, 1) + 3 (2, –2) = (6, 2) + (6, –6) = (12, –4)
8 8
b) – v + 5 w = –(2, –2) + 5 (3, –1) = (–2, 2) + (15, –5) = (13, –3)
8 8 8
c) 2 u + 3 v – 4 w = 2 (3, 1) + 3 (2, –2) – 4 (3, –1) = (6, 2) + (6, –6) + (–12, 4) = (0, 0)
8
Vector nulo: 0

7. unitatea. Bektoreak
2
 UNITATEA 7

a) 8 b)
2u
8
8 –v 8
3v 5w
8 8
8 8 –v + 5w
2u + 3v

c) 8
2u
8
3v
8
–4w

175. orrialdea
8 8
1. u(–2, 5) eta v (1, –4) bi bektorek oinarri batekiko dituzten koordenatuak ba-
dira, esan zer koordenatu dituzten oinarri berarekiko honako hauek:
8 8 8 8 8 1 8 1 8 8
a) 2 u + v b) u – v c) 3 u + v d) – u – 2 v
3 2
8 8
a) 2 u + v = 2 (–2, 5) + (1, –4) = (–4, 10) + (1, –4) = (–3, 6)
8 8
b) u – v = (–2, 5) – (1, –4) = (–2, 5) + (–1, 4) = (–3, 9)

c) 3 u +
8 1 8
3
v = 3 (–2, 5) +
1
3 ) (
(1, –4) = (–6, 15) +
1 –4
,
3 3
= )
–17 41
3
,
3 (
d) – u – 2 v = – (–2, 5) – 2 (1, –4) = (1,
2 )
+ (–2, 8) = (–1,
2 )
1 8 1 8 –5 11
2 2

176. orrialdea
3 ì
8 8 8 8 8 8
1. u eta v bi bektorek hau betetzen dute: |u| = 4, |v| = , ( u, v ) = 30°. Kal-
2
kulatu:
8 8 8 8 8 8
a) u · v b) v · u c) (–u) · v
8 8 8 8 8 8
d) (3u) · (–5v ) e) u · u f) v · (–v )
ì 3 √3
8 8 8 8 8 8
a) u · v = |u| |v| cos ( u, v ) = 4 · · cos 30° = 6 · = 3√3
2 2
8 8 8 8
b) v · u = u · v = 3√3
8 8 8 8
c) (–u) · v = – ( u · v ) = –3√3
8 8 8 8
d) (3u) · (–5v ) = 3(–5) ( u · v ) = –15 · 3√3 = –45√3
8 8 8
e) u · u = |u| 2 cos 0° = 16
8 8 8 8 8 9
f) v · (–v ) = –v · v = –|v|2 = –
4

7. unitatea. Bektoreak
3
 8 8 8 8 8 8
2. |u| = 3, |v| = 5 eta u · v = –2, badira, kalkulatu ( u, v ) angelua. (Erabili kal-
kulagailua).

ì 8 8 ì
8 8 u·v –2 2 8 8
cos ( u, v ) = 8 8 = =– 8 ( u, v ) = 97° 39' 44''
|u||v| 3 · 5 15

8 8 8 8 8 8 8 8
3. Kalkulatu u · ( v + u) eta v · ( v – u) honako hau jakinda: |u| = 3, |v| = 5,
ì
8 8
( u, v ) = 120°.

8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
u · ( v + u) = u · v + u · u = |u| |v| cos 120° + |u| |u| cos 0° =

=3·5· – ( ) 1
2
+3·3=–
15
2
+9=
3
2

8 8 8 8 8
v · ( v – u) = v · v – v · u = 25 – –
8 8
( ) 15
2
=
65
2

178. orrialdea
8 8
4. u eta v bektoreak emanda , eta oinarri ortonormal batekiko horien koorde-
8 8
natuak kontuan hartuta, u (3, – 4), v (–1, 3), kalkulatu:
8 8 8 8
a) u · v eta v · u
ì
8 8 8 8
b) |u|, |v| eta ( u, v )
8
c) Zenbatekoa izango den k-ren balioa, (4, k) perpendikularra izateko v .
8
d) u-rekiko perpendikularra den bektore unitario bat.
8 8
a) u · v = (3, –4) · (–1, 3) = 3 · (–1) + (–4) · 3 = –15
8 8
v · u = (–1, 3) · (3, –4) = (–1) · 3 + 3 · (–4) = –15
8
b) |u| = √32 + (–4)2 = 5
8
|v| = √(–1)2 + 32 = √10
ì 8 8 ì
8 8u·v –15 8 8
cos ( u, v ) = 8 8 = — = –0,9486832981 8 ( u, v ) = 161° 33' 54''
|u||v| 5√ 10
4
c) (4, k ) 2 (–1, 3) 8 (4, k ) · (–1, 3) = 0 8 –4 + 3k = 0 8 k =
3
8 4
Para que (4, k ) sea perpendicular a v , ha de ser k = .
3
8
d) Un vector perpendicular a u (3, –4) es, por ejemplo, (4, 3).

Un vector unitario paralelo a (4, 3) es

1
|(4, 3)|
1
( ) 4 3
· (4, 3) = (4, 3) = ,
5 5 5

Hay dos vectores unitarios perpendiculares a (3, –4). Son ( ) ( )

4 3
,
5 5
4 3
y – ,– .
5 5

7. unitatea. Bektoreak
4
 UNITATEA 7

182. orrialdea

PROPOSATUTAKO ARIKETAK ETA PROBLEMAK

TREBATZEKO

Bektoreak eta eragiketak

1 ABCDEF irudia hexagono bat da.

C P D

N Q

B E
O

M R

A S F

Konparatu honako bektore pare hauen modulua, norabidea eta noranzkoa:

8 8 8 8 8 8 8 8
a) AB eta BC b) FE eta BC c) BM eta DE d) OS eta OE
8 8
a) | AB | = | BC |. Tienen distinta dirección.

b) Los dos vectores tienen la misma dirección, el mismo sentido y el mismo mó-
8 8
dulo, luego: FE = BC .
8 1 8
c) | BM | = DE . Tienen la misma dirección y el mismo sentido.
2
8 1 8
Luego: BM = DE .
2
8 8 8 8
d) | OS | < | OE |. Sus direcciones son perpendiculares: OS 2 OE .

8 8
2 Bilatu 1. ariketako irudian NC -ren berdinak diren hiru bektore eta AS -ren
berdinak diren beste hiru.
8 8 8 8
NC = BN = FR = RE
8 8 8 8
AS = SF = CP = PD

7. unitatea. Bektoreak
5
 3 Jarri hiru puntuen lekuan zenbaki bat, berdintza horiek egia izan daitezen
1. ariketako hexagonoaren kasuan:
8 8 8 8 8 8 8 8
a) CD = 2 CP b) MN = … AC c) OP = …OS d) NB = … BC

8 8 8 1 8
a) CD = 2 CP b) MN = AC
2
8 8 8 1 8
c) OP = – OS d) NB = – BC
2

4 Osatu honako berdintza hauek falta diren letrekin, egiazkoak izan daitezen
1. ariketan ageri den hexagonoan:
8 8 8 8 8 8
a) AF + B… = AE b) AS + …C = SF
8 8 8 8 8
c) O… + SO = FD d) AM + A… = AB
8 8 8 8 8 8
a) AF + BC = AE b) AS + CC = SF
8 8 8 8 8 8
c) OP + SO = FD d) AM + AM = AB

5 Aztertu irudiko erronboa, eta kalkulatu:

8 8
a) AB + BC
8 8 B
b) OB + OC
8 8
c) OA + OD
8 8 A C
d) AB + CD O
8 8
e) AB + AD
8 8 D
f ) DB – CA

Adierazi emaitzak, erronboaren erpinak erabiliz.

8 8 8 8 8
a) AC b) AB = DC c) BA – CD
8 8 8 8
d) AA = 0 e) AC f) 2 DC

8
6 w bektorea kontuan hartuta:
8
w

8 8 8
Marraztu kasu hauetako bakoitzean v bektore bat u-rekin batuta w
emaitza emango duena:
a) b)
8 8
u u

8 8
c) u d) u

7. unitatea. Bektoreak
6
 UNITATEA 7

8 8
a) b) w c) 8
w
8 8 u
u v 8 8
u 8 v
v
8
w

d) 8
u w
8

8
v

8 8 8 8 8 8
7 a , b eta c bektoreak x, y , z bektoreekin eragiketak eginez lortu ditugu.
Zer eragiketa egin dugu kasu bakoitzean?

8
8 –z
y 8 8
–x y
8 8
x z 8
a 8 8 8 8
a=y–z–x

8
b
8
c

8 8 8 8 8 8 8 8
b=x+y– z c =x–y+ z

Oinarriak eta koordenatuak

8 Irudi hori kontuan hartuta, marraztu bektoreak:
8 8 8 8 8 8
– u + v, u – v, u + v,
8 8 8 8 8 8 8 8
– u – v, – u + 2v, u – 2v u v

8 8
Oinarritzat (u, v ) hartzen badugu, zein dira marraztu dituzun bektoreen
koordenatuak?

8 8
–u + v
8 8 8
8 8 8
–v u v
8 8 8 8
u v –u v 8 8
u u+v 8 8
8
u–v 8
–u + 2v
8
8 8
–u –2v u 8
–u – v 2v
8 8
8
u – 2v 8
–v –u

8 8 8 8 8 8
– u + v = (–1, 1) u – v = (1, –1) u + v = (1, 1)
8 8 8 8 8 8
– u – v = (–1, –1) – u + 2v = (–1, 2) u – 2 v = (1, –2)

7. unitatea. Bektoreak
7
 8 8 8 8 8
9 Idatzi u, v , w bektoreak x eta y -ren konbinazio lineal moduan.

8
y 8
8 w
x 8
u 8
v
8 8
Zein izango dira bektore horien koordenatuak B (x, y )?

8
u=–
18 18
2
8 1 1
x + y , luego u = – ,
2 2 2 ( ) respecto de B (x, y). 8 8

8
v=
38 8
4 ( )
8
x + y , luego v =
3
4
8 8
, 1 respecto de B ( x , y ).

w = x + y , luego w = ( , 1) respecto de B ( x , y ).
8 3 8 8 3 8 8 8

2 2

183. orrialdea
8 8 8 8 8 8
10 Idatzi a , b, c , d, bektoreek B (x, y ) oinarriarekiko zer koordenatu di-
tuzten.

8
a
8 8
x 8
b y 8
8 d
c

8 8 8 8
a = (2, 2); b = (0, –3); c = (–1, 0); d = (–1, 3)

8
11 Oinarri ortonormal batean bektore baten koordenatuak v (2, –5) dira.
8
Aurkitu v -ren koordenatuak B = {(1, –1), (0, –1)} oinarrian.

8
x (1, –1) ° 8 8 8
8 § v = ax + by
y(0, –1) ¢
8 § (2, –5) = a(1, –1) + b (0, –1) = (a, –a) + (0, –b ) = (a, –a – b )
v(2, –5) £

2=a ° a=2
¢
–5 = –a – b £ b = +3
8
Las coordenadas de v en la nueva base son (2, 3).

7. unitatea. Bektoreak
8
 UNITATEA 7

8 8
12 u eta v bektoreen koordenatuak (3, –5) eta (–2, 1), badira, lortu honako
hauen koordenatuak:
8 18 8 38 1 8 8 – 2 8 8
a) –2 u + v b) – u – v c) (u + v ) (u – v )
2 5 2 3

a) –2 (3, –5) +
1
2
(–2, 1) = (–6, 10) + –1,
1
2 (
= –7,
21
2) ( )
b) – (3, –5) –
3
5
(–2, 1) = (–3, 15) +
6 –3
,
5 5
= (
–9 72
5
,
5 ) ( )
1 2 1 2
c)
2
[
(3, –5) + (–2, 1) – ]
3
[
(3, –5) – (–2, 1) =
2
]
(1, –4) –
3
(5, –6) =

= ( 12 , –2) + ( –103 , 4) = ( –176 , 2)

8 8 8 18 8
13 Aurkitu b beteko duen c = 3 a – b bektorea, kontuan hartuta a (–1, 3)
8 2
eta c (7, –2).

1 ° 7 = –3 – (1/2)b1 8 b1 = –20 °
(7, –2) = 3 (–1, 3) – (b , b ) 8 ¢ ¢
2 1 2 £ –2 = 9 – (1/2)b2 8 b2 = 22 £
8
b (–20, 22)

8 8 8
14 a (3, –2), b(–1, 2) eta c (0, –5), bektoreak emanda, kalkulatu m eta n-ren ba-
8 8 8
lioak hau betetzeko: c = m a + n b.
° 0 = 3m – n
(0, –5) = m (3, –2) + n (–1, 2) 8 ¢
£ –5 = –2m + 2n
Resolvemos el sistema:
Despejando en la primera ecuación, n = 3m, y sustituyendo en la segunda:
–5 –15
–5 = –2m + 6m 8 –5 = 4m 8 m = 8 n=
4 4

8
15 Adierazi a (– 1, – 8) bektorea b(3, –2) eta c 4, –
8 8
( 1
2 )
.
8
☛ Kalkulatu m eta n, a = m b + n c bete dadin.
8 8

° –1 = 3m + 4n
§
(–1, –8) = m (3, –2) + n 4, –
1
2( ) 8 ¢ 1
§ –8 = –2m – —n
£ 2

Resolvemos el sistema por reducción (por ejemplo).

7. unitatea. Bektoreak
9
 Para ello, multiplicamos la segunda ecuación por 8 (en los dos miembros) y su-
mamos miembro a miembro las dos:
–1 = 3m + 4n
–64 = –16m – 4n
–65
–65 = –13m 8 m = =5
–13
Sustituyendo en una de las dos ecuaciones y despejando n :
–1 = 3m + 4n 8 –1 = 3 · (5) + 4n 8 –16 = 4n 8 n = –4
8 8 8
Así, podemos decir: a = 5 b – 4 c

16 Honako bektore pare hauetako zeinek eratzen dute oinarri bat?

8 8
a) u(3, –1), v (1, 3)
8 8 2
b) u(2, 6), v
3
,2
( )
8 8
a) Sí, tienen distinta dirección ( u ? k v para cualquier k). Basta con representar-
los gráficamente para comprobarlo.

8 8
b) No, pues tienen la misma dirección ( u = 3 v ).

Biderkaduraeskalarra. Modulua eta angelua

17 O zentroa eta 2 cm-ko erradioa duen zirkunferentzia batean, A, B, C, D, E,

F erpinak dituen hexagono erregular bat inskribatu dute. Kalkulatu bider-
kadurak:
8 8 8 8
a) OA · OB b) OA · OC
8 8 8 8
c) AB · ED d) BC · EF

8 8 8 8 8 8 1
a) OA · OB = |OA| · | OB | cos (OA, OB ) = 2 · 2 · cos 60° = 2 · 2 · =2
2
A
8 8
b) OA · OC = 2 · 2 · cos 120° = 2 · 2 · – ( 12 ) = –2 B

8 8 (*) (*)
c) AB · ED = 2 · 2 · cos 0° = 2 · 2 · 1 = 4 F 60°
O C
(*) OAB es un triángulo equilátero, luego:
8 8
| AB | = |OA| = 2
E
D
8
Razonamos igual para | ED |.

8 8
d) BC = – EF (mismo módulo, misma dirección y sentido opuesto)
8 8
Luego: BC · EF = 2 · 2 · cos 180° = 2 · 2 · (–1) = –4

7. unitatea. Bektoreak
10
 UNITATEA 7

8 8 8
18 x(5, –2), y (0, 3), z (–1, 4), bektoreak izanda, kalkulatu:
8 8 8 8 8 8
a) x · y b) x · z c) y · z
8 8
a) x · y = (5, –2) · (0, 3) = –6
8 8
b) x · z = (5, –2) · (–1, 4) = –5 – 8 = –13
8 8
c) y · z = (0, 3) · (–1, 4) = 12

8 8
19 Kalkulatu k-ren balioa u · v biderkadura 0 izateko honako kasu hauetan:
8
a) u(6, k), v (–1, 3)
8
b) u
8
( 1
5 ) 8
, –2 , v (k, 3)
8 8
c) u(–3, –2), v (5, k)

8 8
a) u · v = (6, k ) · (–1, 3) = 0 8 –6 + 3k = 0 8 k = 2

8
b) u · v =
8
( ) 1
5
, –2 · (k, 3) = 0 8
k
5
– 6 = 0 8 k = 30

8 8 15
c) u · v = (–3, –2) · (5, k ) = 0 8 –15 – 2k = 0 8 k = –
2

8 8 8
20 u(2, 3), v (–3, 1) eta w(5, 2), izanda, kalkulatu:
8 8 8
a) (3 u + 2 v ) w
8 8 8 8
b) u · w – v · w
8 8 8
c) ( u · v ) w
8 8 8
d) u( v · v )
☛ a) Aurkitu 3 u + 2 v -ren lehenengo koordenatuak.
8 8

8 8 8
c) Eragin u · v . Biderkatu emaitza (zenbaki bat) w bektorearekin. Bektore bat
lortuko duzu.
8 8
a) 3 u + 2 v = 3 (2, 3) + 2 (–3, 1) = (6, 9) + (–6, 2) = (0, 11)
8 8 8
(3 u + 2 v ) · w = (0, 11) · (5, 2) = 0 · 5 + 11 · 2 = 0 + 22 = 22
8 8
b) u · w = (2, 3) · (5, 2) = 10 + 6 = 16 °
8 8 ¢ 8
v · w = (–3, 1) · (5, 2) = –15 + 2 = –13 £
8 8 8 8
8 u · w – v · w = 16 – (–13) = 16 + 13 = 29
8 8
c) u · v = (2, 3) · (–3, 1) = –6 + 3 = –3
8 8 8
( u · v ) w = –3 (5, 2) = (–15, –6)
8 8
d) v · v = (–3, 1) · (–3, 1) = 9 + 1 = 10
8 8 8
u ( v · v ) = (2, 3) · 10 = (20, 30)

7. unitatea. Bektoreak
11
 21 Aurkitu honako bektore hauetako bakoitzaren modulua:
8 8 8
u(3, 2) v (–2, 3) w(–8, –6)

8
z ( √2 √2
2
,
2 ) 8
t (5, 0)
8
r (1, 1)

8 8
| u | = √32 + 22 = √13 | v | = √(–2)2 + 32 = √13
— —
8
|w| = √(–8)2 + (–6)2 = 10
8
8
|z| =

8
√( ) ( )
√2 2
— +
2
√2 2
— =1
2
| t | = √52 + 02 = 5 | r | = √12 + 12 = √2

22 Kalkulatu m-ren balioa u

8
( 3
5 )
, m bektorearen modulua 1 izan dadin.

4
m1 = —
√( )
8 3 2 9 16 5
|u| = — + m2 = 1 8 + m2 = 1 8 m2 =
5 25 25 4
m2 = – —
5

8 8
23 Kalkulatu x, a (3, –5) eta b(x, 82)-ren biderkadura eskalarra 7 izan dadin.
8
Zer angelu eratzen dute a eta b bektoreek?
17
(3, –5) · (x, 2) = 7 8 3x – 10 = 7 8 x =
3
8 8
a·b 7
cos a = 8 8 = —— —— 8 a = 78° 28' 34,6''
|a||b| (√ 32 + (–5)2 ) (√ (17/3)2 + 22 )

24 Kalkulatu honako bektore pareek eratzen duten angelua:

8 8
a) u(3, 2), v (1, –5)
8 8
b) m (4, 6), n (3, –2)
8 8 1
c) a (1, 6), b – , –3
2 ( )
8 8
a) Utilizamos las dos expresiones para calcular u · v:
8 8
u · v = 3 · 1 + 2 (–5) = –7
ì ì
8 8 8 8 8 8 8 8
u · v = |u| · | v|· cos ( u, v ) = √ 13 · √ 26 · cos ( u, v )

Igualando las dos expresiones, se tiene:

ì ì
8 8 8 8 –7
–7 = √ 13 · √ 26 · cos ( u, v ) 8 cos ( u, v ) = — — = –0,38
√13 · √ 26
ì
8 8
Luego: ( u, v ) = 112° 22' 48"

7. unitatea. Bektoreak
12
 UNITATEA 7

b) Despejando directamente en la definición:

ì
8 8 8 8 8 8
m · n = |m| · | n | · cos ( m, n ) 8

ì 8 8
8 m·n
8 4 · 3 + 6 · (–2) 0
8 cos ( m, n ) = 8 8 = — — = — — =0
|m||n| √52 · √13 √52 · √13
ì
8 8 8 8
de donde: ( m, n ) = 90° (basta con ver que m · n = 0)

ì 8 8
8 8 a·b –1/2 – 18 –37/2 –1 √2
c) cos ( a, b ) = 8 = — — = — = =–
8
|a||b| √37 · √37/2 37 √ 2 /2 √2 ( 2 )
ì
8 8
Luego: ( a, b ) = 135°

8
25 u(–5, k) bektorea emanda, kalkulatu k, honako hauek gertatzeko:
8
a) v (4, –2)-rekiko ortogonala izatea.
8
b) u-ren modulua √34 izatea.
8 8 8 8
a) u 2 v ò u · v = 0 8 (–5, k) · (4, –2) = 0 8 –20 – 2k = 0 8 k = –10
8
b) | u | = √ (–5)2 + k 2 = √ 25 + k 2 = √ 34 8 25 + k 2 = 34 8 k 2 = 9 8 k = ±3

Hay, pues, dos soluciones.

8
26 Dado el vector u(6, – 8), determina:
8
a) u-ren norabide berekoak diren bektore unitarioak (modulua 1).
8 8
b) u-rekiko bektore ortogonalak eta u-ren modulu berekoak direnak.
8
c) u-rekiko bektore ortogonal eta unitarioak.
☛ Errepatatu ebatzitako 4. problemari.
8
a) Calculamos: | u | = √62 + (–8)2 = 10
8
Los vectores de la misma dirección que u y de módulo 1 son:
8
v1 =
1
10
3
(6, –8) = , –
5
4
5 ( )
8
v2 =
1
10
3 4
(–6, 8) = – ,
5 5 ( )
8
b) Se obtienen permutando las coordenadas de u y cambiando el signo de una
de ellas.
8
v 1 = (8, 6)
8
v 2 = (–8, –6)
También se pueden hallar expresando analíticamente las dos condiciones y re-
solviendo el sistema que obtenemos:

7. unitatea. Bektoreak
13
 8 8 8y 4
v 2 u 8 (x, y) · (6, –8) = 0 8 6x – 8y = 0 8 x = = y
6 3
8 8
| v | = | u | 8 √ x 2 + y 2 = 10 8 x 2 + y 2 = 100

( 43 y) + y
2
2 = 100 8
16 2
9
y + y 2 = 100 8
25 2
9
y = 100 8 y 2 = 36 8 y = ±6

4 8
• Si y1 = 6 8 x1 = 6 = 8 8 v 1 (8, 6)
3
8
• Si y2 = –6 8 x2 = –8 8 v 2 (–8, –6)

c) Teniendo en cuenta a) y b), haremos:

8
v1 =
1
10
4 3
(8, 6) = ,
5 5 ( )
8
v2 =
1
10
4
(–8, –6) = – , –
5
3
5( )
O bien, resolviendo el sistema:
8 £
|v| = 1 8 √x 2 + y 2 = 1 8 x 2 + y 2 = 1 §
¢
8 8 8y 4y § 8
u 2 v 8 6x – 8y = 0 8 x = = °
6 3

8 ( 4y3 ) + y
2
2 =1 8
16 2
9
y + y2 = 1 8
25 2
9
y = 1 8 y2 =
25
9
8 y=±
3
5
3 4 3 4
• Si y1 = 8 x1 = · =
5 3 5 5

• Si y2 =
–3
5
8 x2 =
4
3
·
–3
5
=
–4
5 ( )
8
Así, v 1 = ( 45 , 35 ), 8
v2 ( –45 , –35 )
184. orrialdea

EBAZTEKO
8 8
27 Kalkulatu v(x, y) bektore baten koordenatuak, kontuan hartuta u(3, 4)-re-
8
kiko ortogonala dela, eta u-ren bikoitza neurtzen duela.
8 8 8 8
u 2 v 8 u · v = 0 8 3x + 4y = 0 °
§
8 8 ¢
2 2
| v | = 2| u | 8 √ x 2 + y 2 = 2 √ 9 + 16 = 2 √ 25 = 10 8 x + y = 100 §
£
Resolvemos el sistema:
Despejamos x en la primera ecuación y sustituimos en la segunda:

7. unitatea. Bektoreak
14
 UNITATEA 7

x=
–4
3
y 8 ( –43 y) + y
2
2 = 100 8
16 2
9
y + y 2 = 100 8
25 2
9
y = 100 8 y = ±6

–4 8
Si y1 = 6 8 x1 = · 6 = –8 8 v 1 (–8, 6) 8
v1
3
8
u
–4 8
Si y2 = –6 8 x2 = · (–6) = 8 8 v 2 (8, –6)
3
El problema tiene dos posibles soluciones,
tales que:
8 8
v1 = –v2 8
v2

8 8 8 8 8 8 8
28 a(2, 1) eta b(6, 2) emanda, kalkulatu v bektore bat v · a = 1 eta v 2 b be-
teko dituena.

(x, y) · (2, 1) = 1 8 2x + 2y = 1 °
¢ Resolvemos el sistema:
(x, y) · (6, 2) = 0 8 6x + 2y = 0 £
Multiplicamos los dos miembros de la primera ecuación por (–1) y sumamos
miembro a miembro:
–2x – 2y = –1
6x + 2y = 0
–1
4x = –1 8 x =
4
Sustituimos en una ecuación, por ejemplo en la segunda, y despejamos la otra in-
cógnita:
6x + 2y = 0 8 6 ·
–1
4 ( )
+ 2y = 0 8 2y =
6
4
=
3
2
8 y=
3
4

Así, nuestro vector será: v

8
( –14 , 34 )
8 8 8 8
29 u(5, –b) eta v(a, 2) izanik, aurkitu a eta b, jakinda u eta v ortogonalak di-
8
rela eta |v| = √13 .
8 8 8 8
Si u 2 v , entonces u · v = 0 8 (5, –b) · (a, 2) = 0 8 5a – 2b = 0
8
Si | v | = √ 13 , entonces √ a 2 + 22 = √ 13 8 a 2 + 4 = 13

Resolvemos el sistema:
a 2 + 4 = 13 8 a = ±3
5a 15
Entonces: Si a = 3 8 b = =
2 2
5a –15
Si a = –3 8 b = =
2 2

7. unitatea. Bektoreak
15
 Luego hay dos posibles soluciones: u 5,
8
( –15 8
2 )
, v (3, 2)

O bien: u 5,
8
( 15 8
2 )
, v (–3, 2)

8 8 8 8 8 8 8 8
30 a = 2 u – v eta b = –3 u + k v, bektoreak
8
emanda, eta u = (2, 3) 8 eta v = (–3, 0),
8 8
izanda, kalkulatu k-ren balioa ( a + b) ortogonala izan dadin ( a – b)-rekiko.
8 8
☛ Idatzi (a + b ) eta (a – b)--ren koordenatuak..
8 8

8 8 8 8 8 8 8 8
( a + b ) 2 ( a – b ) bada, orduan, ( a + b ) · ( a – b ) = 0. Ezezaguna k duen ekuazio bat
lortuko duzu.

8 8 8
a = 2 (2, 3) – (–3, 0) = (7, 6) ° ° a + b = (1 – 3k, –3)
8 ¢ 8 ¢8 8
b = –3 (2, 3) + k (–3, 0) = (–6 – 3k, –9) £ £ a – b = (13 + 3k, 15)

Ahora, como el producto escalar de ambos vectores debe ser 0, por ser ortogona-
les:
(1 – 3k, –3) · (13 + 3k, 15) = 0 8 (1 – 3k) (13 + 3k) + (–3) · 15 = 0
13 + 3k – 39k – 9k 2 – 45 = 0 8 9k 2 + 36k + 32 = 0

–36 ± √ 1 296 – 1 152 –36 ± √ 144

k= = =
18 18

–36 ± 12 –24/18 = –4/3 = k1

= =
18 –48/18 = –8/3 = k2

8 8 8 8 8 8
31 Kalkulatu zenbatekoa izango den k-ren balioa x = k a + b eta y = k8a – b bek-
8
toreak perpendikularrak izateko, kontuan hartuta a(3/2, 4) eta b(5, 0) di-
rela.
°
§
8 3
( )
x = k , 4 + (5, 0) =
2
3k
2
+ 5, 4k ( ) §
§
¢
§ Entonces:
8
y=k ( )
3
2
, 4 – (5, 0) =
3k
2 (
– 5, 4k ) §
§
8 8 8 8 £
Como queremos x 2 y ò x · y = 0

( 3k
2
+ 5, 4k · )(
3k
2
– 5, 4k = 0 8 ) ( 3k
2
+5
3k
2 )( )
– 5 + (4k )(4k ) = 0 8

9k 2 73 2 10
8 – 25 + 16k 2 = 0 8 k = 25 8 k = ± (dos soluciones)
4 4 √73

7. unitatea. Bektoreak
16
 UNITATEA 7

8 8
32 u(k, –6) eta v(3, h), bektoreak izanda, kalkulatu k-ren eta h-ren balioak,
8 8 8
|u| = 10 eta u 2 v izan daitezen.
8
| u | = √k 2 + (–6)2 = 10 8 k 2 + 36 = 100 8 k 2 = 64 8
8 k = ±8 (dos soluciones)
8 8 8
• Si k = 8 8 u (8, –6); u 2 v 8 (8, –6) · (3, h ) = 0 8 24 – 6h = 0 8 h = 4
8 8 8
• Si k = –8 8 u (–8, –6); u 2 v 8 (–8, –6) · (3, h ) = 0 8 –24 – 6h = 0 8
8 h = –4
8 8 8 8
33 Kalkulatu u bektore baten koordenatuak, baldin eta |u| = 1 eta u · v = 1
8
badira; kontuan hartuta v(2, 1) dela.
8 8
u (a, b ) 8 | u | = 1 8 √a2 + b 2 = 1
8 8
° Resolvemos el sistema:
u · v = 1 8 (a, b ) · (2, 1) = 1 8 2a + b = 1 ¢
£
b = 1 – 2a 8 a2 + (1 – 2a)2 = 1 8 a2 + 1 + 4a2 – 4a = 1 8 5a2 – 4a = 0
a=0 8 b=1
4 3
a= 8 b=–
5 5
8
Soluciones : u 1(0, 1) y u 2
8
( 4
5
,–
3
5 )
8 8 8 8
34 Adierazi a, b eta c bektoreak x eta 8
8 b
y-ren konbinazio lineal moduan. 8
8
a y
8
x
8
c

8 18 8 8 18 8 8 18 8
a=– x + 2y b= x + 2y c= x–y
2 2 2

8 8 8 8
35 a eta b bektoreei buruz |a| = 3 eta8
|b| = 5 dakigu, bai eta 120º-ko angelua
8
eratzen dutela ere. Kalkulatu |a – b|.
☛ Erreparatu 8. problema ebatziari.
8 8 8 2 8 2 8 8
Como: v · v = |v| |v| cos 0° = |v| · 1 = |v|
entonces podemos decir que:
8 8 8 8 8 8
|a – b|2 = (a – b) · (a – b) = a · a – 2a · b + b · b =
8 8 8 8 8 8

8 ì8 8
2
8 8 2 8
= |a| – 2 |a| |b| cos ( a, b ) + |b| =

= 32 – 2 · 3 · 5 · cos 120° + 52 = 9 – 30 · –
8 8
( 12 ) + 25 = 49
Luego: |a – b| = 7

7. unitatea. Bektoreak
17
 8 8 8 8 8 8
36 x|u|= 3 eta (u + v ) · (u – v ) = –11, badira, kalkulatu |v|.

☛ ( u + v ) · ( u – v ) = u · u – v · v = –11.
8 8 8 8 8 8 8 8

8 8 8
u · u = |u|2 = 9, denez, kalkulatu |v|.
8 8 8 8 28 2 8 8 8 8 8
(u + v) · (u – v) = u · u – v · v = |u| – |v| = –11
8
Como |u| = 3, se tiene que:
2 8 2 8 8
32 – |v| = –11 8 |v| = 20 8 |v| = √ 20

8 8 8 8 8 8 8 8
37 |u| = 3, |v| = 5 eta u 2 v, direla jakinda, kalkulatu |u + v| y |u – v|.

|u + v|2 = (u + v) · (u + v) = u · u + 2u · v + v · v =
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8

(*) 2 82 8 8 8
= |u| + |v| = 32 + 52 = 34 8 |u + v| = √ 34

(*) 8 8 8 8
u2v 8 u·v=0

|u – v|2 = (u – v ) · (u – v) = u · u – 2u · v + v · v =
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8

28 2 8 8 8
= |u| + |v| = 32 + 52 = 34 8 |u – v| = √ 34

8 8 8 8 8 8
38 B( x, y) oinarri ortonormal bat da. Kalkulatu |x + y| eta |x – y|.
☛ Erreparatu 7. problema ebatziari.
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
|x + y|2 = (x + y) · (x + y) = x · x + 2x · y + y · y = |x| + 0 + |y| = 2 8 |x + y| = √2
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
|x – y|2 = (x – y) · (x – y) = x · x – 2x · y + y · y = |x| – 0 + |y| = 2 8 |x – y| = √2

8 8 8 8 8 8
39 |u| = 4, |v| = 3 eta |u + v| = 5 badira, zer angelu eratzen dute u eta v ?

Razonando como en el problema resuelto número 7, llegamos a:

ì
|u + v|2 = |u|2 + 2 |u| |v| cos ( u, v ) + |v|2
8 8 8 8 8 8 8 8

Sustituyendo los valores conocidos:

ì
8 8
52 = 42 + 2 · 4 · 3 · cos ( u, v ) + 32
ì
8 8
25 = 16 + 24 cos ( u, v ) + 9
ì 25 – 25 ì
8 8 8 8
cos ( u, v ) = = 0 8 ( u, v ) = 90°
24

7. unitatea. Bektoreak
18
 UNITATEA 7

8 8
40 Kalkulatu x-ren balioa a(7, 1) eta b(1, x) bektoreek 45°-ko angelu bat era-
tu dezaten.
8 8 8 8
a · b = 7 + x = |a| | b| cos 45° 8

8 7 + x = √ 50 · √ 1 + x 2 ·
√2 8
2
14 + 2x
8 14 + 2x = √ 100 (1 + x 2) 8 = √1 + x 2 8
10
7+x 2
8 = √ 1 + x 2 8 49 + x + 14x = 1 + x 2 8
5 25
8 49 + x 2 + 14x = 25 + 25x 2 8 24x 2 – 14x – 24 = 0 8
7 ± √ 49 + 576 x1 = 4/3
8 12x 2 – 7x – 12 = 0 8 x =
24 x2 = –3/4
8 8
41 Kalkulatu x-ren balioa a(3, x) eta b(5, 2) bektoreek 60°-ko angelua eratu
dezaten.
8 8 8 8
a · b = |a| | b| cos 60°
1
15 + 2x = √ 9 + x 2 · √ 29 · 8 30 + 4x = √ 29 (9 + x 2) 8
2
8 900 + 16x 2 + 240x = 29 (9 + x 2) 8 13x 2 + 240x – 639 = 0
–240 ± √ 57 600 + 33 228 –240 ± √ 90 828
x= = =
26 26
–240 ± 301,4 x1 = –2,36
=
26 x2 = 20,82
8
42 Kalkulatu x, bektore jakin baten koordenatuak, jakinda 60°-ko angelua era-
8
tzen duela a(2, 4)-rekin eta bien moduluak berdinak direla.
8 — 8
|a| = √20 = |x| ° 8 8 8 8
8 ¢ 8 a · x = |a| |x| cos 60° 8
Sea x(m, n) £
° — — 1
§ 2m + 4n = √20 · √20 · — 8 2m + 4n = 10
8 ¢ 2
§ —— 2 2
—
2 2
£ √ m + n = √20 8 m + n = 20
Resolvemos el sistema:
10 – 4n
m= = 5 – 2n
2
Sustituyendo en la segunda ecuación:
(5 – 2n )2 + n 2 = 20 8 25 + 4n 2 – 20n + n 2 = 20 8 n 2 – 4n + 1 = 0

4 ± √ 16 – 4 4 ± 2√3 n1 = 0,27
n= =
2 2 n2 = 3,73
8
• Si n1 = 0,27 8 m1 = 5 – 2 · 0,27 = 4,46 8 x1 = (4,46; 0,27)
8
• Si n2 = 3,73 8 m2 = 5 – 2 · 3,73 = –2,46 8 x2 = (–2,46; 3,73)

7. unitatea. Bektoreak
19
 8 8
43 Zehaztu a bektore bat, kontuan hartuta b(–1, –2)-rekin 30°-ko angelua eratzen due-
8 8
la eta |a| = √3|b| dela.
8
° –x – 2y = |a8||b| cos 30°
Sea a (x, y) 8 §¢
8
8
§ √x 2 + y 2 = √3 · √5
£

°
§ –x – 2y = √ 3 · √ 5 · √ 5 ·
8 ¢
√3
2
( ) ( ) °
§ –x – 2y =
8 ¢
15
2
§ 2 2 § 2 2
£ x + y = 15 £ x + y = 15

Resolvemos el sistema:
15
x = –2y –
2
Sustituyendo en la segunda ecuación:

(4y 2 +
225
4 )
+ 30y + y 2 = 15 8 5y 2 + 30y +
165
4
=0

20y 2 + 120y + 165 = 0 8 4y 2 + 24y + 33 = 0

–24 ± √ 576 – 528 –24 ± 4 √ 3 √3

y= = = –3 ±
8 8 2

Así: a
8
( –3
2
– √ 3 , –3 +
√3
2 ) 8
o a= ( –3
2
+ √ 3 , –3 –
√3
2 )
8 8 8 8
44 u(1, 3) eta v(6, 4), bektoreak emanda, kalkulatu v-ren u gaineko proiek-
zioa.
☛ Badakizu u · v = |u| · proyu8 ( v) dela.
8 8 8 8

8 8 8 8 8
u · v = |u| · (proy. de v sobre u)
8 8
8 8 u·v 6 + 12 18 18 √ 10 9 √ 10
(proy. de v sobre u) = 8 = = = =
|u| √ 10 √ 10 10 5

8 8 8 8
45 a(5,
8
2) eta b(4, –3), bektoreak izanda, kalkulatu a-ren b gaineko proiekzioa, eta
8
b-ren a gainekoa.
8 8 8 8 8
a · b = |a| · (proy. de b sobre a ) °§
8 §
¢
8 8 8 8
a · b = |b| · (proy. de a sobre b) £
8 8
8 a·b 20 – 6 14 8 14 √ 29
proy. de b sobre a = 8 = = =
|a| √ 29 √ 29 29

8 8
8 a·b 20 – 6 14 8
proy. de a sobre b = 8 = =
|b| √ 25 5

7. unitatea. Bektoreak
20
 UNITATEA 7

8 8 8 8 8 8
46 B = {u, v } oinarri bati buruz, badakigu |u| = 2, |v| = 1 eta u · v = –1. Oi-
8 8
narri horretan bektoreen koordenatuak x(1, 2) eta y(–1, 1) dira. Kalkula-
8 8
tu x · y.
☛ Begiratu 8. problema ebatzia.
8 8 8 8 8
x = 1u + 2v = u + 2v
8 8 8 8 8
y = –1u + 1v = –u + v
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
x · y = (u + 2v) · (–u + v) = –u · u + u · v – 2u · v + 2v · v =
8 8 8 8
= –|u| – u · v + 2|v| = –2 – (–1) + 2 · 1 = 1

8 8 8
47 a(1, 2) eta b(5, 5), emanda, adierazi b bektorea bi bektoreren batura mo-
8 8
duan: bata a-ren norabide berekoa izan dadila, eta bestea, a-rekiko orto-
gonala.
☛ Erreparatu ebatzitako 6. ariketari.
8 8 8
b = x + y, donde:
8 8 8 8
• x tiene la misma dirección de a 8 x = k a = k (1, 2) = (k, 2k )
8 8 8
• y 2 a 8 y = h (–2, 1) = (–2h, h )
Entonces:
8 8
(5, 5) = x + y = (k, 2k ) + (–2h, h ) = (k – 2h, 2k + h )

5 = k – 2h ° k = 3
¢
5 = 2k + h £ h = –1
8 8
Los vectores pedidos son x(3, 6) e y(2, –1).

8 8 8 8 8 8 8 8
48 Badakigu c = a + 2 b eta d = 5 a – 4 b perpendikularrak
8
direla eta a eta b
8
unitarioak direla. Zer angelu eratzen dute a eta b?
8 8 8
☛ c · d = 0 bada 8 ( a + 2 b ) · (5 a – 4 b ) = 0.
8 8 8

8 8 8 8 8 8 8 8
Si c 2 d 8 c · d = 0 8 (a + 2 b) · (5 a – 4b) = 0
8 8 8 8 8 8 8 8
5a · a – 4a · b + 10b · a – 8b · b = 0
8 8 8 8
Como a y b son unitarios 8 |a| = 1 = |b|
2 8 2 8 8 8 8 8
5 |a| + 6a · b – 8 |b| = 5 + 6a · b – 8 = 0
8 8 ì ì ì
8 –3 –1 8 8 8 8 8 –1 8 8
a·b= = 8 |a| |b| cos ( a, b ) = cos ( a, b ) = 8 ( a, b ) = 120°
6 2 2
8 8 8 8 8 8 8
49 Egiaztatu ( b · c ) a – ( a · c ) b bektorea c-rekiko perpendikularra dela.
8 8
☛ [( b · c ) a – ( a · c ) b ] · c = 0 frogatu behar duzu.
8 8 8 8 8

Hay que probar que el producto escalar de ambos vectores es igual a 0.

7. unitatea. Bektoreak
21
 • Veamos primero cuáles son las coordenadas del primer vector:
8 8 8 8 8 8
(b · c) a – (a · c) b = (b1c1 + b2c2) (a1, a2) – (a1c1 + a2c2) (b1, b2) =

( ) (
= (b1c1 + b2c2) a1, (b1c1 + b2c2) a2 – (a1c1 + a2c2) b1, (a1c1 + a2c2) b2 = )
= (a1b1c1 + a1b2c2, a2b1c1 + a2b2c2) – (a1b1c1 + a2b1c2, a1b2c1 + a2b2c2) =
= (a1b1c1 + a1b2c2 – a1b1c1 – a2b1c2, a2b1c1 + a2b2c2 – a1b2c1 – a2b2c2) =
= (a1b2c2 – a2b1c2, a2b1c1 – a1b2c1)

• Calculamos ahora:
[(8b · c) a – (a · c ) 8b] · c =
8 8 8 8 8

= (a1b2c2 – a2b1c2, a2b1c1 – a1b2c1) · (c1, c2) =

= (a1b2c2 – a2b1c2) c1 + (a2b1c1 – a1b2c1) c2 =
= a1b2c2c1 – a2b1c2c1 + a2b1c1c2 – a1b2c1c2 = 0

185. orrialdea

GALDERA TEORIKOAK

50 Esan honako eragiketa hauetako emaitza zenbaki bat ala bektore bat den:
8 8 8 8 8
a) 2 a · b b) ( a · b) c
8 8 8 8 8 8 8
c) (3 a – 2 b) · c d) ( a + b) · ( a – b)
a) Número b) Vector
c) Número d) Número

8 8
51 B ( a, b) planoko bektoreen oinarri bat bada, adierazi honako bektore pare
hauetako zein izan daitekeen beste oinarri bat:
8 8 8 8 8 8
a) ( 3 a, –2 b) b) ( –a – b, a + b)
8 8 8 8 8 8 8 8
c) ( a – b, a + b) d) ( a – b, b – a )
8 8 8
a) Sí, pues no tienen la misma dirección, ya que 3a tiene la dirección de a y –2 b
8 8 8
tiene la dirección de b (que, por ser B (a, b) base, no es la misma).
8 8 8 8
b) No, pues –a – b = –1 (a + b), luego los dos vectores tienen la misma dirección
(y sentidos opuestos).
c) Sí, pues tienen distinta dirección.
8
a

8 8 8 8
a–b a+b 8
b
8 8 8 8
d) No, pues tienen la misma dirección al ser a – b = –1 ( b – a).

7. unitatea. Bektoreak
22
 UNITATEA 7

8
52 a eta b nuluak ez diren bi bektore dira. Esan zer angelu eratzen duten kasu
hauetako bakoitzean:
8 8 8 8
a) a · b = |a| |b|
8 8
b) a · b = 0
8 8 8 8
c) a · b = –|a| |b|
8 8 8 8
d) a · b = 0,5 |a| |b|
ì8
ì8
8 8
a) cos ( a, b ) = 1 8 ( a, b ) = 0°
8 ì
8 88
b) a 2 b 8 ( a, b ) = 90°
ì8
ì8
8 8
c) cos ( a, b ) = –1 8 ( a, b ) = 180°
ì8
ì8
8 8
d) cos ( a, b ) = 0,5 8 ( a, b ) = 60°

SAKONTZEKO
8 8
53 a(2, 6) eta b(5, 1) bektoreak emanda, kalkulatu:
8
a) b-ren norabide bera izango duen bektore unitario baten koordenatuak.
8 8 8
b) b -ren norabide bera duen bektore bat eta8
modulua a -ren b gaineko
8
proiekzioa adinakoa izango duena. (a-ren b gaineko proiekzio bektorea).
8 8
a) Habrá dos soluciones (v y –v)
8 8
• Si v es vector unitario 8 |v| = 1
8 8 8 8
• Si v es de la misma dirección que b 8 v = k b = (k 5, k )

1 √ 26
√ 25k 2 + k 2 = 1 8 k = ± =±
√ 26 26
Luego las soluciones son:

8
v= ( 5 √ 26 √ 26
26
,
26 ) 8
y –v = ( –5 √ 26
26
,–
√ 26
26 )
8 8
8 a·b 10 + 68 16 16 √ 26 8 √ 26
b) proy. de a sobre b = 8 = = = =
|b| √ 26 √ 26 26 13
£
8 8 √ 26 §
Luego, |v| = §
13 ¢ 8 √ 26 8
§ 8 √ 26k 2 = 8 k=±
8 § 13 13
8
y v = k b = (5k, k ) °

Así: v
8
( 4013 , 138 ), –v ( –40
13 13 )
,
8–8

7. unitatea. Bektoreak
23
 8 8
54 a eta b erronbo baten aldeak erpinetako batetik abiatuz definitzen dituzten
bektoreak dira (bektore bakoitzak alde paralelo pare bat zehazten du):
8 8
a) Adierazi erronboaren diagonalak a eta b-ren funtzioan.
b) Egiaztatu bektoreen bitartez erronbo baten diagonalak perpendikularrak
direla.
B
8 8
a) AC = 8
a+ b 8
8
a b
8 8 8 8 8
BD = b – a = – a + b
A C
8 8
b) Hay que probar que AC · BD = 0. Veámoslo:
8 8
b a
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 2 8 2
AC · BD = ( a + b) · ( b – a) = b · b – a · a = |b| – | a|
8 8 D
Como |b| = | a| por ser la medida de los lados, se cumple que:
8 8
AC · BD = 0

8 8 8 8 8 8
55 Bilatu a · b = a · c izateak ez duela b = c izatea eskatzen erakusten duten
adibide batzuk. 8
c
8 8 8
Considera los vectores a, b y c del dibujo de
la derecha:
8 8 8 8 8
a · b = | a| · proy. de b sobre a
8 8 8 8 8 8
a · c = | a| · proy. de c sobre a b
8
8 a
8 8 8
Como ambas proyecciones coinciden: a · b = a · c
8 8
Y, sin embargo: b ? c

8 8 8 8 8 8 8
56 Frogatu a 2 b eta a 2 c, badira, orduan: a 2 (m b + n c ), m, n é Á.
8 8 8
Hay que probar que a · (m b + n c ) = 0. Veamos:
8 8 8 (*) 8 8 8 8 £
a · (m b + n c ) = m ( a · b) + n ( a · c) §
§
(*) Propiedades 6 y 7 del producto escalar. §
¢ 8 8 8
8 8 8 8 § 8 a · (m b + n c ) = m · 0 + n · 0
Como: a 2 b 8 a · b = 0 §
8 8 8 8
§
a2c 8 a· c=0 °

8 8 8 8 8 8 8
57 Frogatu a 2 b eta a 2 ( b + c ) badira, orduan: a 2 c egiaztatzen dela.
8 8 8 8
Si a 2 b 8 a · b = 0 ° 8 8 8 8
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 ¢ 8 a ·c = 0 8 a2c
Si a 2 ( b + c ) 8 a · ( b + c ) = a · b + a · c = 0 £

7. unitatea. Bektoreak
24
 UNITATEA 7

185. orrialdea

AUTOEBALUAZIOA

8 8
1. u(–2, 6) y v(1, –2) bektoreak ditugu.
8 8 18 8
Kalkulatu u + 2 v eta u – 3v grafiko gainean eta koordenatuak erabiliz.
2

8
2v 8 8
u + 2 v = (–2, 6) + 2(1, –2) =
8
u = (–2, 6) + (2, –4) = (0, 2)
8 8
u + 2v

18 8 1
8
u – 3v = (–2, 6) – 3(1, –2) =
–3v 2 2

8 8
= (–1, 3) – (3, –6) = (–4, 9)
(1/2)u – 3v
8
(1/2)u

8 8
2. u eta v bi bektore unitario dira, eta 60°-ko angelua eratzen dute. Kalkulatu:
8 8 8 8 8 8
a) u · v b) (3u ) · (–2 v ) c) proy u8 (u + v )

8 8 8 8 1 1
a) u · v = |u||v| cos 60° = 1 · 1 · =
2 2
8 8 8 8
b) 3 u · (–2 v ) = –6( u · v ) = –3
8 8 8 8 8 8 8
8 8 u · ( u + v) u· u+u· v 8 8 8 1 3
c) proy 8u ( u + v ) = 8 = = |u|2 + u · v = 1 + =
|u| 1 2 2

8
3. Adierazi a(–1, –9) bektorea B = { (–2, 3), (–1, 5)} oinarriaren konbinazio line-
al moduan.
(–1, –9) = k (–2, 3) + s (–1, 5) = (–2k – s, 3k + 5s )

–1 = –2k – s ° s = 1 – 2k
¢
–9 = 3k + 5s £ –9 = 3k + 5(1 – 2k ) 8 –9 = –7k + 5 8 k = 2

s = 1 – 4 = –3
Por tanto: (–1, –9) = 2(–2, 3) – 3(–1, 5)
8 8 8
a = 2u – 3 v

7. unitatea. Bektoreak
25
 8 8
4. u (0, 2) eta v (1, √3 ) bektoreak izanda, kalkulatu:
a) Horien biderkadura eskalarra.
b) Bi bektoreen moduluak.
c) Eratzen duten angelua.
8 8
a) u · v = (0, 2) · (1, √3 ) = 0 · 1 + 2 · √3 = 2√3
8
b) | u | = √02 + 22 = 2
8 —
|v | = √12 + √3 2 =2
ì 8 8
8 8 u·v 2 √3 √3
c) cos ( u, v ) = 8 8 = =
|u| ·| v| 2 · 2 2
ì
8 8
( u, v ) = arc cos ( )
√3
2
= 30°

8
5. u(–3, k) izanik, kalkulatu k honako hau bete dadin:
8 8
a) u ortogonala izatea v(4, – 6)-rekiko..
8
b) u-ren modulua 5 izatea.
a) El producto escalar de dos vectores ortogonales es igual a 0.
8 8 8 8
u2v ï u·v =0
8 8
u · v = (–3, k ) · (4, –6) = –12 – 6k = 0 8 k = –2
8
b) | u | = √9 + k 2 = 5 8 9 + k 2 = 25 8 k = ±4

8
6. Zehaztu a (x, y) bektorearekin 60º-ko angelua eratzen duen eta modulua 2
8
duen v (–1, 0) bektore baten koordenatuak.
ì 8 8
8 8 1 a·v –x
cos ( a, v ) = cos 60° = = 8 8 = 8 x = –1
2 |a| ·| v| 2·1
8
| a | = √x 2 + y 2 = √1 + y 2 = 2 8 1 + y 2 = 4 8 y 2 = 3 8 y = ± √3

8 —
° a (–1, √ 3 ) 8
Hay dos soluciones para el vector a : ¢ 8 —
£ a (–1, –√ 3 )

8 8 8
7. Lortu u(x, y) bektore bat, v(8, 6)-rekiko ortogonala dena eta modulua v
moduluaren erdia izango duena.
8 8 8 8
u2v ï u·v =0
8 8
| u | = √x 2 + y 2 | v | = √64 + 36 = 10

7. unitatea. Bektoreak
26
 UNITATEA 7

(x, y) · (8, 6) = 8x + 6y = 0
8 1 8
|u | = | v | 8 √x 2 + y 2 = 5 8 x 2 + y 2 = 25
2
Resolvemos el sistema:
3
–—
8x + 6y = 0 ° x = 4 y
¢
x 2 + y 2 = 25 £ 9 2 25
— y + y 2 = 25 8 — y 2 = 25 8 y 2 = 16 8 y = ±4
16 16
y = 4 8 x = –3
y = –4 8 x = 3
8 8 8
Hay dos soluciones para u : u (–3, 4); u (3, –4)

8 8 8 8
8. Kalkulatu v-ren u, gaineko proiekzioa, u(2, 0) eta v(–3, –1).
8 8
8 u·v –6 + 0
proy 8u v = 8 = = –3
|u| 2

8 8
9. a eta b 120º-ko angelua eratzen duten bi bektore unitario dira.
8 8 8 8
Kalkulatu |a + b| eta |a – b|.
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
| a + b |2 = ( a + b ) · ( a + b ) = a · a + 2 a · b + b · b =
ì
8 8 8 8 8 8
= | a |2 + 2| a || b | cos ( a, b ) + | b |2 = 1 + 2 · –
8
( )
1
2
+1=
8
= 1 – 1 + 1 = 1 8 | a + b| = 1
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
| a – b |2 = ( a – b ) · ( a – b ) = a · a – 2 a · b + b · b =
ì
8 8 8 8 8 8
= | a |2 – 2| a || b | cos ( a, b ) + | b |2 = 1 – 2 · –
8
( )
1
2
+1=
8
= 1 + 1 + 1 = 3 8 | a – b | = √3

7. unitatea. Bektoreak
27