TS 9341 en 10224

ICS 23.040.10;23.040.
40 TÜRK STANDARDI tst 9341 EN 10224
TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS 9341 EN 10224
Nisan 2006
(EN 10224: 2002/A1: 2005 dahil)
ICS 23.040.10; 23.040.40
SU VE DİĞER SULU AKIŞKANLARIN TAŞINMASINDA

KULLANILAN ALAŞIMSIZ ÇELİK BORULAR VE
BAĞLANTI ELEMANLARI − TEKNİK TESLİM ŞARTLARI
Non-alloy steel tubes and fittings for the conveyance of water

and other aqueous liquids – Technical delivery conditions
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 23.040.10; 23.040.40 TÜRK STANDARDI TS 9341
EN 10224/Nisan 2006
Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 10224 (2002) standardı ve EN 10224:2002/A1: 2005
standardı esas alınarak TSE Metalurji İhtisas Grubu’nca TS 9341'in (1991) revizyonu olarak hazırlanmış
ve TSE Teknik Kurulu’nun 06 Nisan 2006 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek
yayımına karar verilmiştir.
− Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.
− Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
EN 10224/Nisan 2006
İçindekiler
0 Giriş ................................................................................................................................................................. 1
1 Kapsam ........................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar .................................................................................................. 1
3 Terimler ve tarifler .......................................................................................................................................... 4
3.1 Genel............................................................................................................................................................... 4
3.2 Etkin boy ......................................................................................................................................................... 4
3.3 Kabul edilebilir işletme basıncı (PFA) ............................................................................................................. 4
3.4 İşveren ............................................................................................................................................................ 4
4 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş..................................................................................................................... 4
4.1 Sınıflandırma ................................................................................................................................................... 4
4.2 Kısa gösteriliş .................................................................................................................................................. 4
5 İmalâtçıya verilmesi gereken bilgiler............................................................................................................ 4
5.1 Zorunlu bilgi..................................................................................................................................................... 4
5.2 Tercihler .......................................................................................................................................................... 5
5.3 Sipariş örneği .................................................................................................................................................. 5
6 Üretim yöntemi ............................................................................................................................................... 6
6.1 Çelik üretim yöntemi........................................................................................................................................ 6
6.2 Oksit giderme yöntemi .................................................................................................................................... 6
6.3 Mamul imalât ve teslim şartları........................................................................................................................ 6
7 Özellikler ......................................................................................................................................................... 7
7.1 Genel............................................................................................................................................................... 7
7.2 Kimyasal bileşim ............................................................................................................................................. 7
7.3 Mekanik özellikler ............................................................................................................................................ 8
7.4 Görünüş ........................................................................................................................................................ 10
7.5 Sağlamlık ...................................................................................................................................................... 10
7.6 Boy ................................................................................................................................................................ 13
7.7 Boru toleransları ............................................................................................................................................ 13
7.8 Bağlantı elemanlarının tip ve boyutları .......................................................................................................... 15
7.9 Bağlantı elemanları için toleranslar ............................................................................................................... 19
7.10 Alın kaynağı için boru ve bağlantı elemanlarına ağız açma.................................................................. 19
7.11 Yangına tepki ........................................................................................................................................ 22
7.12 Tehlikeli maddeler ................................................................................................................................. 22
8 Muayene ........................................................................................................................................................ 22
8.1 Genel............................................................................................................................................................. 22
8.2 Muayene belgeleri ......................................................................................................................................... 22
8.3 Muayene dokümanının içeriği ....................................................................................................................... 22
8.4 Muayene ve deneylerin özeti ........................................................................................................................ 23
9 Borulardan ve bağlantı elemanlarından numune alma............................................................................. 24
9.1 Deneylerin sıklığı........................................................................................................................................... 24
9.2 Numunelerin ve deney parçalarının yeri, yönü ve hazırlanması ................................................................... 25
10 Deney metotları......................................................................................................................................... 27
10.1 Kimyasal analiz ..................................................................................................................................... 27
10.2 Mekanik deneyler .................................................................................................................................. 27
10.3 Sızdırmazlık deneyi............................................................................................................................... 27
10.4 Kaynaklı borulardaki kaynağın tahribatsız muayenesi .......................................................................... 28
10.5 Bağlantı elemanlarındaki kaynakların tahribatsız muayenesi ............................................................... 28
10.6 Gözle muayene ..................................................................................................................................... 29
10.7 Boyut muayenesi................................................................................................................................... 29
11 Deneylerin tekrarı, sınıflandırma ve yeniden işleme ............................................................................. 29
12 İşaretleme .................................................................................................................................................. 29
13 Koruyucu kaplama veya astar................................................................................................................. 29
14 Uygunluğun değerlendirilmesi ................................................................................................................ 29
14.1 Genel..................................................................................................................................................... 29
14.2 Başlangıç tip deneyleri .......................................................................................................................... 30
14.3 Fabrika imalât kontrolü.......................................................................................................................... 31
Ek A (Bilgi için) - Boru imalât metotlarında boyut aralığı................................................................................. 32
Ek B (Bilgi için) - Dış çap ile anma çapı (DN) arasındaki ilişki......................................................................... 33
Ek C (Bilgi için) - Birleştirme............................................................................................................................... 34
Ek D (Bilgi için) - Kaplamalar ve astarlar ........................................................................................................... 41
Ek ZA (Bilgi için) - Bu standardın AB Yapı Malzemeleri Yönetmeliğinin ilgili maddelerine atıf yapan
hükümleri.............................................................................................................................................................. 43
Kaynaklar.............................................................................................................................................................. 47
EN 10224/Nisan 2006
Suların ve diğer sulu akışkanların taşınmasında kullanılan alaşımsız

çelik borular ve bağlantı elemanları – Teknik teslim şartları
0 Giriş
Bu standard, her türlü sulu akışkanın taşınmasında kullanılan alaşımsız çelikten boru ve bağlantı
elemanlarına uygulanır.
Bu standardın kapsamına giren mamullerin insanların tüketmesi amaçlanan suyun kalitesi üzerinde
muhtemel olumsuz etkileri bakımından,
a) Bu standard, bu mamullerin, AB veya EFTA üyesi ülkelerin herhangi birinde kısıtlamasız kullanılıp
kullanılamayacağına dair hiçbir bilgi sağlamaz;
b) Doğrulanabilir bir Avrupa kriteri kabul edilinceye kadar, bu mamulün kullanılması ve/veya ayırt edici
özelliklerine dair ulusal düzenlemelerin yürürlükte kalacağı unutulmamalıdır.
Bu standard, boruların ve bağlantı elemanlarının imalâtına ait hükümlere ilâveten, boru ve bağlantı
elemanlarına alın kaynağı için ağız açma hususundaki şartları da kapsar. Sulu akışkanların taşındığı
borularda yaygın olarak kullanılan boru sistemlerinin diğer birleştirme tipleri için kılavuz Ek C'de verilmiştir.
Yaygın olarak kullanılan bir dizi kaplama ve astar malzemesi, bilgi verme amacıyla Ek D'de verilmiştir.
Müşteri, ilgili standarda göre uygulanması gereken kaplama ve/veya astar malzemesini buradan seçebilir.
Çelik boruların kaplanmasına ve astarlanmasına ilişkin Avrupa Standardları CEN tarafından hazırlanmış ve
Ek D'de liste hâlinde verilmiştir.
1 Kapsam
1.1 Bu standard, suların ve diğer sulu akışkanların taşınmasında kullanılan ve aşağıda listesi verilen
mamullerle ilgili şartları kapsar:
− Dikişsiz ve dikişli alaşımsız çelik borular,
− Alın kaynağı için ağız açılmış borular ve bağlantı elemanları,
− Borudan imal edilmiş bağlantı elemanları,
− Plâka veya şeritten imal edilmiş bağlantı elemanları.
Not – Bu standard, standard kapsamındaki imalât işlemlerine ilişkin boru boyutları, anma dış çapı (D) ile
anma çapı (DN) arasındaki ilişki, alın kaynağı dışındaki birleştirmeler ve korozyona karşı koruma
konularında kılavuz görevi gören bilgi amaçlı ekleri kapsamaktadır.
1.2 Bu standard, dış çapları 26,9 mm’den 2743 mm’ye kadar değişen bir dizi boruyu kapsamaktadır.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara ve/veya dokümanlara atıf
yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih
belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon
yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde ilgili
standardın en son baskısı kullanılır.
EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb No (İngilizce) (Türkçe)
EN 287-1 Approval testing of welders - Fusion TS 6868-1 Kaynakçıların yeterlilik sınavı- Ergitme
welding - Part 1: Steels EN 287-1 kaynağı - Bölüm 1: Çelikler
1
TSE Notu: Atıf yapılan standardların Türkçe adı ve numarası 3. ve 4. kolonda verilmiştir. ∗ işaretli
olanlar İngilizce metin olarak basılan Türk Standardlarıdır.
1
EN 10224/Nisan 2006
EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

EN 288-12 Specification and qualification of
welding procedures for metallic
materials - Part 1: General rules of
fusion welding.
EN 288-23 Specification and qualification of TS EN 288-2 Metalik malzemelerin kaynak
welding procedures for metallic prosedürlerinin şartnamesi ve onayı -
materials - Part 2: Welding procedure Kısım 2: Ark kaynağı için kaynak
specification for arc welding of steels prosedürü şartnamesi
EN 288-34 Specification and qualification of TS EN 288-3 Metalik malzemelerin kaynak
welding procedures for metallic prosedürlerinin şartnamesi ve onayı -
materials - Part 3: Welding procedure Kısım 3: Çeliklerin ark kaynağı için
tests for welding of steels kaynak prosedür deneyleri
EN 571-1 Non destructive testing - Penetrating TS EN 571-1 Tahribatsız muayene - Penetrant
testing - Part 1: General principles muayenesi - Bölüm 1: Genel kurallar
EN 910 Destructive tests on welds in metallic TS 282 EN Metalik malzemelerde kaynak dikişleri
materials – Bend tests 910 üzerinde tahribatlı muayeneler - Eğme
deneyleri
EN 1290 Non destructive examination of welds – TS EN 1290 Kaynakların tahribatsız muayenesi -
Magnetic particle examination of welds Kaynakların manyetik parçacıkla
muayenesi
EN 1435 Non destructive examination of welds –
Radiographic examination of welded
joints
EN 1714 Non destructive examination of welds – TS EN 1714 Kaynakların tahribatsız muayenesi -
Ultrasonic examination of welded joints Kaynaklı birleştirmelerin ultrasonik
muayenesi
EN 10002-1 Metallic materials – Tensile testing – TS 138 EN Metalik malzemeler – Çekme deneyi –
Part 1: Method of test at ambient 10002-1 Bölüm 1: Ortam sıcaklığında deney
temperature metodu
EN 10020 Definition and classification of grades TS EN Çelik tiplerinin tarifi ve sınıflandırılması
of steel 10020
EN 10021 General technical delivery TS 550 EN Demir ve çelik mamuller - Genel teknik
requirements for steel and iron 10021 teslim şartları
products
EN 10052 Vocabulary of heat treatment terms of TS 1112 EN Demir ve çelikler için ısıl işlem
ferrous products 10052 terimleri sözlüğü
EN 10168 Iron and steel products – Inspection TS EN
documents – List of information and 10168*
description
EN 10204 Metallic products – Types of inspection TS EN Metalik ürünler - Muayene ve deney
documents 10204 belgelerinin tipleri
EN 10220 Seamless and welded steel tubes – TS EN Çelik borular – Dikişli - Dikişsiz-
Dimensions and masses per unit length 10220 Boyutlar ve birim uzunluk kütleleri
EN 10233 Metallic materials – Tube – Flattening TS 237 EN Metalik malzemeler – Boru yassıltma
test 10233 deneyi
EN 10234 Metallic materials – Tube – Drift TS EN Metalik malzemeler – Boru ağız
expanding test 10234 genişletme deneyi
EN 10246-1 Non-destructive testing of steel tubes – TS EN Çelik boruların tahribatsız muayenesi -
Part 1: Automatic electromagnetic 10246-1 Bölüm 1: Hidrolik sızdırmazlığın
testing of seamless and welded (except doğrulanması için dikişsiz ve kaynaklı
submerged arc welded) steel tubes for (tozaltı ark kaynaklı hariç)
verification of hydraulic leak-tightness ferromanyetik çelik boruların otomatik
elektromanyetik muayenesi
2
TSE Notu: EN 288-1 standardı iptal edilmiş yerine EN ISO 15607 (TS EN ISO 15607) standardı geçmiştir.
3
TSE Notu: EN 288-2 standardı iptal edilmiş yerine EN ISO 15609-1 standardı geçmiştir.
4
TSE Notu: EN 288-3 standardı iptal edilmiş yerine EN ISO 15614-1 standardı geçmiştir.
2
EN 10224/Nisan 2006
EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

Part 3: Automatic eddy current testing of 10246-3 Bölüm 3: Kusurların tespiti için dikişsiz
seamless and welded (except ve kaynaklı (tozaltı ark kaynaklı hariç)
submerged arc welded) steel tubes for çelik boruların otomatik girdap akımları
detection of imperfections muayenesi
Part 5: Automatic full peripheral magnetic 10246-5 Bölüm 5: Boyuna kusurların tespiti için
transducer/flux leakage testing of dikişsiz ve kaynaklı ferromanyetik çelik
seamless and welded (except boruların (tozaltı ark kaynaklı olanlar
submerged arc welded) steel tubes for hariç) otomatik tam çevre manyetik
detection of longitudinal imperfections transdüser akı kaçak muayenesi
Part 7: Automatic full peripheral 10246-7 Bölüm 7: Boyuna kusurların tespiti için
ultrasonic testing of seamless and dikişsiz ve kaynaklı (tozaltı ark kaynaklı
welded (except submerged arc welded) hariç) çelik boruların otomatik tam çevre
steel tubes for detection of longitudinal ultrasonik muayenesi
imperfections
Part 8: Automatic ultrasonic testing of 10246-8 Bölüm 8: Boyuna kusurların tespiti için
the weld seam of electric welded steel elektrik direnç metoduyla kaynak edilmiş
tubes for the detection of longitudinal çelik boruların kaynak dikişinin otomatik
imperfections ultrasonik muayenesi
Part 9: Automatic ultrasonic testing of 10246-9 Bölüm 9: Boyuna ve/veya enine
the weld seam of submerged arc welded kusurların tespiti için tozaltı ark kaynak
steel tubes for the detection of metotuyla kaynak edilmiş çelik boruların
longitudinal and/or transverse kaynak dikişinin otomatik ultrasonik
imperfections muayenesi
Part 10: Radiographic testing of the weld 10246-10 Bölüm 10: Kusurların tespiti için tozaltı -
seam of automatic fusion arc welded ark kaynağıyla kaynak edilmiş çelik
steel tubes for the detection of boruların kaynak dikişinin radyografik
imperfections muayenesi
Part 17: Ultrasonic testing of tube ends 10246-17 Bölüm 17: Düzlemsel kusurların tespiti
of seamless and welded steel tubes for için dikişsiz ve kaynaklı çelik boruların
the detection of laminar imperfections ultrasonik muayenesi
EN 10256 Non-destructive testing of steel tubes – TS EN 10256 Tahribatsız muayene - Çelik borular -
Qualification and competence of level 1 Seviye 1 ve Seviye 2 tahribatsız
and level 2 non-destructive testing muayene personelinin vasıf ve yeterliği
personnel
EN 10266 Steel tubes, fittings and structural hollow TS EN
sections – Definitions and symbols for 10266*
use in product standards
EN 13501-1 Fire classification of construction TS EN Yapı Mamulleri ve Yapı Elemanları,
products and building elements. Part 1: 13501-1 Yangın Sınıflandırması Bölüm 1: Yangın
Classification using test data from Karşısındaki Davranış Deneylerinden
reaction to fire tests Elde Edilen Veriler Kullanılarak
Sınıflandırma
CR 10261 Iron and steel products – Review of TS CR 10261 Demir ve çelik - Mevcut kimyasal analiz
available methods for chemical analysis metotlarının incelenmesi ECISS Bilgi
Sirküleri 11
EN ISO 377 Iron and steel products – Location and TS EN ISO Çelik ve çelik mamulleri - Mekanik
preparation of samples and test pieces 377 deneyler için numunelerin ve deney
for mechanical testing (ISO 377:1997) parçalarının alınması ve hazırlanması
EN ISO 2566- Steel – Conversion of elongation values TS 2023-1 Çelikler - Uzama değerlerinin çevrimi-
1 – Part 1: Carbon and low alloy steels EN ISO Bölüm 1: Karbonlu ve az alaşımlı çelikler
(ISO 2566-1:1984) 2566-1
EN ISO Steel and iron – Sampling and TS EN ISO Çelik ve demir - Kimyasal bileşimin
14284 preparation of samples for the 14284 tayini için numune alma ve hazırlama
determination
3
EN 10224/Nisan 2006
3 Terimler ve tarifler
3.1 Genel
Bu standardın amaçları bakımından EN 10020, EN 10021, EN 10052 ve EN 10266’da verilen terimler ve
tariflere ilâveten aşağıdaki terimler ve tarifler uygulanır.
Bu standarda kullanılan semboller EN 10020, EN 10021, EN 10052 ve EN 10266’da tanımlanmıştır.
Uygun numune alma ve deney standardlarında verilen diğer numune alma ve deney sembollerine Madde 9
ve Madde 10’da atıf yapılmıştır.
3.2 Etkin boy

Doğru monte edildiğinde, bir borunun boru hattı boyuna olan katkısı.
3.3 Kabul edilebilir işletme basıncı (PFA)

Sürekli kullanımdaki bir bileşenin dayanabileceği azamî hidrostatik basınç.
3.4 İşveren
Bir kişinin düzenli bir şekilde çalıştığı organizasyon. İşveren, boru veya bağlantı parçası imalâtçısı ya da
tahribatsız muayene (NDT) hizmeti veren üçüncü taraf bir organizasyon olabilir.
4 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş

4.1 Sınıflandırma
Bu standardın kapsamına giren bütün çelikler, EN 10020’ye göre alaşımsız çelik olarak sınıflandırılır.
4.2 Kısa gösteriliş
4.2.1 Bu standardın kapsamına giren borularda kullanılan çeliğin kısa gösterilişi bu standardın numarası (TS
9341 EN 10224) ile, ya EN 10027-1 ve CR 10260’a göre çelik adı veya EN 10027-2’ye göre çelik
numarasından ibarettir (Çizelge 1’e bakınız).
4.2.2 Çelik adı aşağıdakilerden ibarettir:

─ Boru hattı anlamında büyük harf L,
─ Et kalınlığı 16 mm’den küçük veya eşit çelik için MPa5) cinsinden belirtilmiş asgarî akma dayanımı
(Çizelge 3’e bakınız).
5 İmalâtçıya verilmesi gereken bilgiler

5.1 Zorunlu bilgi
Aşağıdaki bilgi sipariş sırasında imalâtçıya verilmelidir:
5.1.1 Borular
a) Miktar (kütle veya toplam uzunluk veya adet),
b) “Boru” terimi,
c) Kısa gösteriliş (Madde 4.2’ye bakınız),
d) Boyutlar (Madde 7.6’ya bakınız),
e) Gereken tercihler (Madde 5.2’ye bakınız).
5.1.2 Bağlantı elemanları

a) Miktar,
b) Bağlantı parçasının tipi (Madde 7.8’e bakınız),
c) Kısa gösteriliş (Madde 4.2’ye bakınız),
d) Boyutlar (Madde 7.6’ya bakınız),
e) Azamî ve (vakum şartlarının geçerli olduğu yerlerde) asgarî kabul edilebilir çalışma basıncı (Madde 7.1’e
bakınız),
f) Gereken tercihler (Madde 5.2’ye bakınız).
5
1 N/mm2 = 1 MPa.
4
EN 10224/Nisan 2006
5.2 Tercihler
Bu standardda çok sayıda tercih tanımlanmış ve bunlar aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Müşterinin, siparişte
bu tercihlerden herhangi birinin yerine getirilmesi yolunda bir istek belirtmemesi durumunda, mamuller temel
hükümlere uygun olarak teslim edilmelidir.
Tercih : 1) Boru tipi, dikişsiz veya kaynaklı, belirtildiği şekilde olmalıdır (Madde 6.3.2.1'e bakınız).
Tercih : 2) Elektrik kaynağı yapılmış boruların kaynak bölgesine ısıl işlem uygulanmalıdır (Madde
6.3.2.2'ye bakınız).
Tercih : 3) Azamî bakır muhtevası belirtilmelidir (Madde 7.2.1'e bakınız).
Tercih : 4) Parça analizi verilmelidir (Madde 7.2.2'ye bakınız).
Tercih : 5) Tozaltı ark kaynağı yapılmış boruların ve bağlantı elemanlarının kaynakla düzeltilmesine izin
verilmemelidir (Madde 7.4'e bakınız).
Tercih : 6) Borular yaklaşık uzunluklarda teslim edilmelidir (Madde 7.6.2'ye bakınız).
Tercih : 7) Borular tam uzunluklarda teslim edilmelidir (Madde 7.6.2'ye bakınız).
Tercih : 8) Boruların ve/veya bağlantı elemanlarının uçları alın kaynağına hazırlanmalıdır (Madde
7.10.1'e bakınız).
Tercih : 9) Alın kaynağı için alternatif olarak konik bir uç hazırlanabilir (Madde 7.10.4.2'ye bakınız).
Tercih : 10) Mamuller belirli muayene ve deneylerle teslim edilmelidir (Madde 8.1'e bakınız).
Tercih : 11) 3.1.A veya 3.1.C muayene belgesi veya 3.2 muayene raporu verilmelidir (Madde 8.2.'ye
bakınız).
Tercih : 12) Sızdırmazlık deneyinin tipi belirtilmelidir (Madde 10.3.1'e bakınız).
Tercih : 13) Hidrostatik deney 1,5 x P.F.A. basınçta yapılmalıdır (Madde 10.3.2'ye bakınız).
Tercih : 14) Kaynaklar ve bağlantı elemanları için tahribatsız muayene metodu belirtildiği gibi olmalıdır
(Madde 10.5'e bakınız).
Tercih : 15) Borular ve bağlantı elemanları fabrikada uygulanan geçici korumayla teslim edilmelidir
(Madde 13'e bakınız).
Tercih : 16) Borular bir kaplama ve/veya astarla teslim edilmelidir (Madde 13'e bakınız).
5.3 Sipariş örneği

Örnek 1
L275 çeliğinden yapılmış, dış çapı 914 mm ve et kalınlığı 10,0 mm, uçlarına alın kaynağı için ağız açılmış ve
özel muayene ve deneylere tâbi tutulmuş, EN 10224'e uygun tozaltı kaynaklı 5 km boru.
5000 m - boru - TS 9341 EN 10224 - L275 -914 x 10,0 - Tercih 1 SAW6, 8 ve 10.
Örnek 2
L275 çeliğinden yapılmış, dış çapı 914 mm ve kalınlığı 10,0 mm, 30 °açılı, 10 bar manometre basıncında
kullanılacak şekilde, Tip 3.1.C muayene belgeli ve geçici fabrika korumalı, EN 10224'e uygun 5 adet takviyeli
dirsek.
5 destekli dirsek - TS 9341 EN 10224 - L275 -914 x 10,0 - 30° - 10 bar - Tercihler 11, 3.1.C ve 15.
6
TSE Notu: Tozaltı ark kaynağı.
5
EN 10224/Nisan 2006
6 Üretim yöntemi
6.1 Çelik üretim yöntemi
Çelik üretim yöntemi, boru veya bağlantı elemanları imalâtçısının tercihine bırakılır.
6.2 Oksit giderme yöntemi

Çeliğin oksijeni tam olarak giderilmelidir.
6.3 Mamul imalât ve teslim şartları
6.3.1 Genel
Bütün tahribatsız muayene (NDT) faaliyetleri, işveren tarafından yetki verilmiş uzmanlık seviyesi 1, uzmanlık
seviyesi 2 ve/veya uzmanlık seviyesi 3 kalifiye NDT personelince yürütülmelidir.
Vasıf tespiti EN 10256'ya veya en azından eş değeri bir dokümana göre yapılmalıdır.
Not 1 - EN 473'e veya en azından eş değeri bir dokümana göre Seviye 3 personel belgelendirilmelidir.
İşletme yetkisi, işveren tarafından yazılı bir prosedüre göre verilmelidir.
NDT işlemlerini yapmaya, işveren tarafından onaylanmış Seviye 3 kişiler yetkilidir.
Not 2 - Seviye 1, Seviye 2 ve Seviye 3'ün tanımları uygun standardlarda, örneğin, EN 473 veya EN 10256'da
bulunabilir.
6.3.2 Boru
6.3.2.1 Boru, Çizelge 1'de belirtilen çeliklerden birinden aşağıdaki usullerden biriyle imal edilir.
a) Dikişsiz (S),
b) Alın kaynaklı (BW),
c) Elektrik kaynaklı (EW),
d) Tozaltı ark kaynaklı (SAW).
Alın kaynaklı boruların kaynağı boylamasına olmalıdır; elektrik kaynaklı veya tozaltı ark kaynaklı boruların
kaynağı boylamasına veya spiral olabilir.
Boru imalât usulü, boru tipi, dikişsiz veya kaynaklı şeklinde, müşteri tarafından belirtilmedikçe imalâtçının
tercihine bırakılmıştır
Tercih 1. Boru tipi, dikişsiz veya kaynaklı, müşteri tarafından belirtilir. Bu durumda borular S veya W harfi ile
işaretlenmelidir [ayrıca Madde 12.1e)'ye bakınız].
Not - İmalât usulü boru çapı ve kalınlıkla ilişkilidir. Her usul için mevcut tipik boyut ve kalınlık aralığıyla ilgili
bilgiler Ek A'da verilmiştir.
6.3.2.2 Borular, imalâtçının tercihine göre, kaynaklı, sıcak bitirilmiş, soğuk şekillendirilmiş veya soğuk
bitirilmiş olarak teslim edilebilir. Bununla birlikte, istenen özellikleri sağlamak için bir ısıl işlem uygulanabilir.
Müşteri, elektrik kaynaklı boruların kaynak bölgesinin boru gövdesiyle aynı özelliklere sahip olması için ısıl
işleme tâbi tutulmasını isteyebilir.
Tercih 2. Elektrik kaynaklı (EW) boruların kaynak bölgesine ısıl işlem uygulanmalıdır.
6.3.2.3 Teslim edilen borular, Madde 6.3.2.4'te belirtilenler dışında, şekillendirilmeden önce sıcak veya
soğuk haddelenmiş şeritlerin birleştirilmesinde kullanılan kaynaklar içermemelidir.
6.3.2.4 Spiral olarak kaynaklanmış tozaltı kaynaklı borularda, kaynağın spiral dikiş kaynağıyla aynı metotla
yapılması şartıyla, kaynakla birleştirilmiş şeritler, teslim edilen borunun bir kısmını oluşturabilir.
6
EN 10224/Nisan 2006
6.3.3.1 Bağlantı elemanları, bu standarda uygun olarak borulardan veya Çizelge 1’deki çelik tiplerinden
birine uygun plaka veya şeritlerden imal edilebilir.
6.3.3.2 Plaka veya şeritten yapılmış bütün bağlantı elemanlarının kaynakları ark kaynağı olmalı ve kaynağa
hazırlık ve kaynak, prosedürlere uygun olarak uzman kaynakçılar tarafından yapılmalıdır. EN 288-1, EN 288-
2 ve EN 288-3’e uygun prosedürler, bu şartı karşılayan EN 287-1’e göre vasıflandırılmış kaynakçılar
tarafından yürütülmelidir.
7 Özellikler
7.1 Genel
Borular ve bağlantı elemanları Madde 9 ve Madde 10’a göre deneye tâbi tutulduğunda Madde 7.2 – Madde
7.10’da verilen şartlara uygun olmalıdır. Bu standardın hükümlerine ilâveten EN 10021’de belirtilen genel
teknik teslim şartları geçerlidir.
Bağlantı elemanları, kabul edilebilir çalışma basıncının en az 1,5 katı basınca dayanacak şekilde
tasarımlanmalıdır.
7.2 Kimyasal bileşim
7.2.1 Döküm analizi

Çeliğin döküm analizi Çizelge 1’de verilen şartlara uygun olmalıdır.
Çizelge 1 – Döküm analizinin kimyasal bileşim sınırları
Çelik tipi %C % Si % Mn %P %S
Çelik adı Çelik en fazla en fazla en fazla en fazla en fazla
numarası
L235 0252 0,16 0,35 1,20 0,030 0,025
L275 0260 0,20 0,40 1,40 0,030 0,025
L355a 0419 0,22 0,55 1,60 0,030 0,025
a
L355 çeliği için imalâtçının tercihine bağlı olarak niyobyum, titanyum ve vanadyum ilâvesine izin verilir. Bu
durumda, muayene dokümanında bu elementlerin seviyeleri de yer almalıdır.
Dökümde Çizelge 1’de yer almayan elementler de bulunabilir, ancak müşterinin rızası olmadan, döküm
kalitesini iyileştirmek amacı dışında döküme kasıtlı olarak ilâve edilemez. İstenmeyen elementlerin
hurdalardan ve çelik üretiminde kullanılan diğer malzemelerden çeliğe katılmasını engellemek için bütün
uygun önlemler alınmalıdır.
EN 10020’de izin verilenden daha düşük azamî bakır muhtevası, daha sonraki şekillendirme işlemlerini
kolaylaştırmak amacıyla müşteri tarafından istenebilir.
Tercih 3 Alaşımsız çelik için EN 10020’de belirtilenden daha düşük azamî bakır muhtevası
belirlenebilir.
7.2.2 Parça analizi
Özel muayene ve deneylerle teslim edilen mamullerde, müşteri tarafından istendiğinde, teslim edilen her
çelik tipi için ayrı ayrı parça analizi yapılmalıdır.
Tercih 4 Teslim edilen her çelik tipi için bir parça analizi verilmelidir.
Çizelge 2, parça analizinin Çizelge 1’de verilen döküm analizi için belirtilen sınır değerlerden kabul edilebilir
sapmasını belirtmektedir.
7
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge 2 - Çizelge 1’de verilen döküm analizi için belirtilen sınır değerlerden kabul edilebilir sapma
Element Sınır değerler Kabul edilebilir sapma

% %
C ≤ 0,20 + 0,02
> 0,20 + 0,03
Si ≤ 0,55 + 0,05
Mn ≤ 1,60 + 0,10
P ≤ 0,030 + 0,005
S ≤ 0,025 + 0,005
Cu ≤ 0,35 + 0,05
> 0,35 + 0,07
Not – Bu standarda göre boruları ve bağlantı elemanlarını kaynak ederken, kaynak işlemi esnasında ve
kaynak sonrasında çeliğin davranışının sadece çeliğin niteliğine değil, kaynak için yapılan
hazırlıklara ve kaynak yapılma şekline de bağlı olduğu bilinmelidir.
7.3 Mekanik özellikler
7.3.1 Borular ve bağlantı elemanları için çekme deneyi

Bu standardın kapsamına giren boru ve bağlantı elemanlarının asgarî akma dayanımı, çekme dayanımı
aralığı ve asgarî uzama değeri Çizelge 3’e uygun olmalıdır.
Plâka veya şeritten yapılmış düzgün kavisli dirsekler için çekme özellikleri şekillendirmeden sonra tayin
edilmelidir.
Not – Çekme dayanımı özellikleri, daha sonraki ısıtma veya yeniden ısıtma işlemlerinden etkilenebilir.
Mamullerden herhangi birini ısıtma veya yeniden ısıtma işlemine tâbi tutmak isteyen müşterinin
uygulamayı ve yapmayı düşündüğü ısıtma veya yeniden ısıtma işlemi hakkında imalâtçının görüşünü
alması tavsiye edilir.
8
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge 3 - Oda sıcaklığında mekanik özellikler
Çelik adı Çekme Asgarî çekme dayanımı Asgarî uzama Kaynak eğme Ağız genişletme deneyi c
dayanımı Rea MPa %A deneyi için
Rm MPa mm kalınlıklar için mandrel çapı d/D d oranı artışı, %
(L0 = 5,65 S0 )
T ≤ 16 T > 16 Ib tb ≤ 0,8 > 0,8
L235 360 – 500 235 225 25 23 3T 10 12
L275 430 – 570 275 265 21 19 4T 8 10
L355 500 - 650 355 345 21 19 4T 6 8
a
Re, ReH’ ye veya akma olgusu yoksa, Rp0,2 ya da Rt0,5’e eşit olmalıdır. Madde 10.2.1’e bakınız.
b
l – Boylamasına
t – Enlemesine
c
Sadece çapı 150 mm’den az veya eşit, et kalınlığı 10 mm’den az veya eşit olan borulara uygulanabilir.
d
d = D – 2T
9
EN 10224/Nisan 2006
7.3.2 Borular için yassıltma deneyi

Madde 7.3.3’te izin verilenler dışında BW ve EW borular, Madde 10.2.2’ye göre yapılan yassıltma deneyinde
uygun sonuçlar vermelidir. Metalde veya kaynakta, deney parçasının kenarlarından başlayan, uzunluğu 6
mm’den az olan ve metale derinliğine nüfuz etmeyenler dışında hiçbir çatlak veya kusur meydana
gelmemelidir.
7.3.3 Boru ağzı genişletme deneyi

Çapı 150 mm’ye eşit veya daha az, et kalınlığı 10 mm’ye eşit veya daha az borular için yassıltma deneyi
yerine ağız genişletme deneyi yapılması imalâtçının tercihine bırakılmıştır.
BW ve EW borular, Madde 10.2.2’ye göre yapılan ağız genişletme deneyinde uygun sonuçlar vermelidir.
Metalde veya kaynakta, deney parçasının kenarlarındaki başlangıç hâlindeki çatlaklar dışında hiçbir çatlak
veya kusur meydana gelmemelidir.
7.3.4 Borular ve bağlantı elemanları için kaynak eğme deneyi
7.3.4.1 Tozaltı ark kaynaklı boruların kaynakları ve plâka veya şeritten yapılmış bağlantı elemanları ve
bağlantı parçası bileşenlerinin dikiş kaynakları, kaynak kökünde ve kaynak yüzeyinde, Çizelge 3’te belirtilen
çapta bir mandrel kullanılarak Madde 10.2.4’e göre yapılan kaynak eğme deneyinde uygun sonuçlar
vermelidir. Kaynak metalinde, kaynama hattında, ısıdan etkilenen bölgede veya ana metalde Madde
7.3.4.2’de izin verilenler dışında hiçbir çatlağa veya kusura izin verilemez.
7.3.4.2 Yetersiz kök nüfuziyeti veya kaynaşmanın eksik olması nedeniyle kusurun dışarıya olan açıklığı,
kusurun tabanında ve her iki yanında sağlam metal bulunması şartıyla, ret sebebi sayılmamalıdır. Deney
parçasının kenarlarından başlayan, uzunluğu 6 mm’den az olan ve metale derinliğine nüfuz etmeyen
çatlaklar ret sebebi sayılmamalıdır.
7.4 Görünüş
Boru ve bağlantı elemanlarında, bu standarda uygun olarak gözle muayene yapıldığında, dış ve iç yüzey
kusurları bulunmamalıdır.
Dış yüzeyin durumu ve mümkünse iç yüzeyin durumu düzeltme gerektiren kusurların ve/veya noksanların
tanınmasına imkân verecek şekilde olmalıdır.
Taşlama ve makineyle işlemeden sonra düzeltilmiş bölgedeki et kalınlığı belirtilmiş asgarî kalınlıktan az
olmamak kaydıyla yüzey kusurlarını gidermeye izin verilmelidir. Bütün taşlanmış veya işlenmiş bölgeler,
borunun dış hatlarına düzensizlik oluşturmaksızın uygunluk göstermelidir.
Kabul edilebilir asgarî et kalınlığının altına inilmesine yol açan yüzey düzensizlikleri kusur sayılmalı ve izin
verilmemelidir. Tozaltı ark kaynaklı boruların gövde ve bağlantı elemanları üzerindeki bu tür kusurların
taşlanarak veya makinede işlenerek, ardından kaynak edilerek düzeltilmesine ancak müşteri tarafından
Tercih (5) istenmemişse izin verilebilir.
Tercih 5 - Tozaltı ark kaynaklı (SAW) boruların gövde ve bağlantı elemanlarının düzeltilmesine izin verilmez.
BW ve EW borularda kaynak dikişinin düzeltilmesine izin verilmez. SAW boruların ve SAW borulardan kabul
edilmiş bir prosedüre göre imal edilmiş bağlantı elemanlarının kaynak dikişlerinin düzeltilmesi kabul edilebilir.
Düzeltilmiş boru veya bağlantı parçası Madde 10.3, Madde 10.4 veya Madde 10.5' e göre (hangisi uygunsa)
deneye tâbi tutulur.
7.5 Sağlamlık
7.5.1 Genel
Borular ve bağlantı elemanları Madde 7.5.2'de ve Madde 7.5.3'te verilen sağlamlık ve iç kusursuzluk
şartlarını sağlamalıdır.
7.5.2 Sızdırmazlık
Bütün borular ve bağlantı elemanları sızdırmaz olmalıdır. Sızdırmazlık, Madde 10.3.2'ye uygun olarak
hidrostatik bir deneyle veya Madde 10.3.3'e uygun olarak elektromanyetik bir deneyle doğrulanmalıdır.
10
EN 10224/Nisan 2006
Not - SAW borular Madde 10.3.2'ye göre deneye tâbi tutulur.
7.5.3 Kaynakların sağlamlığı

Borular Madde 10.4'e uygun olarak, bağlantı elemanları Madde 10.5'e uygun olarak deneye tâbi
tutulduğunda bütün borular ve bağlantı elemanlarının sağlam olduğu doğrulanmalıdır.
7.5.3.1 Dış çap ve et kalınlığı

Boruların dış çapları ve et kalınlıkları Çizelge 4'te verilmiştir. Ancak 2642 mm ve 2743 mm çaplı borular EN
10220'nin kapsamındadır.
Not - İmalâtçıyla varılan anlaşmayla daha başka çaplar ve/veya et kalınlıkları kabul edilebilir.
11
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge 4 - Boru dış çapı ve et kalınlıkları
12
EN 10224/Nisan 2006
7.6 Boy
Müşteri tarafından aksi belirtilmedikçe, borular Çizelge 5'e uygun olarak rasgele boylarda teslim edilmelidir.
Not 1 - Boy aralığı boru imalât usulüne bağlıdır.
Müşteri teslimat uzunluğunu 6 m - 16 m aralığında yaklaşık bir boy (tercih 6'ya bakınız) veya tam bir boy
(tercih 7'ye bakınız) olarak belirleyebilir.
Not 2 - Yaklaşık boyların ve tam boyların uzunluk toleransları birbirinden farklıdır.
Tercih 6 - Borular yaklaşık boylarda teslim edilmelidir. Müşteri seçimini 6 m - 16 m aralığından yapmalıdır.
Tercih 7 - Borular tam boylarda teslim edilmelidir. Uzunluğu müşteri belirlemelidir.
Çizelge 5 - Rasgele boylar - belirtilmiş boy aralıkları ve asgarî ortalama boylar
Belirtilmiş boy aralıkları Sipariş edilen malzemenin % 100'ünde asgarî

ortalama boy
m M
3-8 6
4 - 12 8
5,5 - 14 11
6,5 - 16,5 13
7,5 - 18 14,5
7.7 Boru toleransları
7.7.1 Genel
Madde 7.10'da belirtilenler dışında, boruların çap ve yuvarlaklıktan sapma toleransları uygun imalât
metotlarına göre Madde 7.7.2 ve Madde 7.7.3'te belirtilen değerleri aşmamalıdır.
7.7.2 Dış çap

Madde 7.10.1'de belirtilenler dışında dış çap toleransları Madde 7.7.2.1, Madde 7.7.2.2 ve Madde 7.7.2.3'te
verildiği gibi olmalıdır.
7.7.2.1 Dikişsiz boru

Dış çap toleransı asgarî ± 0,5 mm olmak üzere çapın ± % 1'ini geçmemelidir.
7.7.2.2 Elektrik kaynaklı ve alın kaynaklı boru

Dış çap toleransı Çizelge 6'da verilen değerleri geçmemelidir.
Çizelge 6 - EW ve BW borular için dış çap toleransları
Dış çap Tolerans

mm
≤ 219,1 Asgarî ± 0,5 mm olmak üzere çapın ± % 1'i
> 219,1 çapın ±% 0,75’i
7.7.2.3 Tozaltı ark kaynağı metoduyla kaynak edilmiş borular

Dış çap toleransı, 2032 mm’ye kadar (dâhil) çaplar için azamî ± 6 mm olmak üzere çapın ± % 0,75’ini
geçmemelidir. Çapı 2032 mm’den fazla olan borular için toleransa müşteri ile imalâtçı birlikte karar
vermelidir.
7.7.3 Yuvarlaklıktan sapma

Dış çapın et kalınlığına oranı (D/T) 100’den az veya eşit olan borular için, aşağıdaki eşitliğe göre hesaplanan
yuvarlaklıktan sapma % 2’yi geçmemelidir.
( Dmax − Dmin )
Yuvarlaklıktan sapma (O) = 100
D
13
EN 10224/Nisan 2006
Burada, aynı düzlemde ölçülen Dmax. azamî dış çap (mm), Dmin asgarî dış çap (mm), D borunun anma dış
çapıdır (mm).
Dış çapının et kalınlığına oranı (D/T) 100’den fazla olan borular için, yuvarlaklıktan sapma müşteri ile imalâtçı
arasında kararlaştırılmalıdır.
7.7.4 Et kalınlığı
Et kalınlığı toleransı, karşılık gelen imalât metoduna göre Madde 7.7.4.1, Madde 7.7.4.2 veya Madde
7.7.4.3’te verilen değerleri geçmemelidir.
7.7.4.1 Dikişsiz borular

Kalınlık toleransı, Çizelge 7’de verilen değerleri geçmemelidir.
Çizelge 7 – Dikişsiz borular için et kalınlığı toleransları
Dış çap T/D oranı için et kalınlığı toleransı, %

≤2,5 > 2,5 > 5,0 > 10,0
Mm ≤ 5,0 ≤ 10,0
≤ 219,1 ± % 12,5 veya ± 0,4 mm (hangisi büyükse)
> 219,1 ± % 20 ± % 15 ± % 12,5 ± % 10
7.7.4.2 Elektrik kaynaklı ve alın kaynaklı borular

Kaynak bölgesi hariç olmak üzere et kalınlığı toleransı, anma kalınlığının ± % 10’unu veya ± 0,3 mm’yi
(hangisi büyükse) geçmemelidir.
Kaynak bölgesinin asgarî kalınlığı boru gövdesi için izin verilen kalınlıktan az olmamalıdır.
Elektrik kaynaklı borunun dış kaynak dikişi tıraşlanarak giderilmeli, alın kaynaklı borunun kaynak dikişi boru
yüzeyiyle aynı hizaya getirilmelidir.
İç kaynak dikişinin yüksekliği (0,5 + 0,05T) mm'yi geçmemelidir.
7.7.4.3 Tozaltı ark kaynaklı borular

Et kalınlığı toleransları, kaynaklı bölge hariç anma kalınlığının ± % 7,5'ini geçmemelidir.
İç ve dış kaynak dikişlerinin yüksekliği Çizelge 8'de verilen değerleri geçmemelidir.
Çizelge 8 - Tozaltı ark kaynaklı borular için azamî dikiş yüksekliği
Kalınlık Azamî dikiş yüksekliği

Mm mm
≤ 12,5 3,5
> 12,5 4,5
7.7.5 Boru uçları

Borular, müşteri, Madde 7.10’a uygun olarak alın kaynağı için ağız açılması talebinde bulunmadıkça uçları
boru eksenine dik kesilmiş olarak teslim edilmelidir. Uçlarda fazla çapak bulunmamalıdır.
Not – Alın kaynağı dışındaki birleştirme tipleri için uç hazırlama konusunda bilgiler Ek C’de verilmiştir ve
müşteriyle imalâtçının bu hususlar üzerinde anlaşmaya varması gerekir.
7.7.6 Boy
7.7.6.1 Yaklaşık boy

Teslim edilen boylar, belirtilen boy değerlerine göre ± 500 mm’den fazla sapma göstermemelidir.
7.7.6.2 Tam boy

Teslim edilen boylar, belirtilen boylardan en fazla Çizelge 9’da verilen değerler kadar sapma göstermelidir.
14
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge 9 – Tam boy için tolerans
Uzunluk L Uzunluk toleransı

Mm Boru dış çapı
< 406,4 mm ≥ 406,4 mm
2000< L ≤ 6000 +10
mm +25
mm
0 0
6000< L ≤ 12000 +15
mm 50
mm
0 0
L > 12000 +
anlaşmayla
0
7.7.7 Doğruluk
Boruların doğruluktan sapması, boru ekseninden ölçülen toplam boru uzunluğunun % 0,2’sinden fazla
olmamalıdır.
7.8 Bağlantı elemanlarının tip ve boyutları
7.8.1 Genel
Bu standardın hükümleri kapsamına giren bağlantı elemanları düzgün kavisli dirsekler, parçalı dirsekler ve
T’lerdir. Söz konusu bağlantı elemanlarının boyutları Madde 7.8.2, Madde 7.8.3 ve Madde 7.8.4’e uygun
olmalıdır.
7.8.2 Düzgün kavisli dirsekler
7.8.2.1 Genel uygulamalar için, borulardan imal edilmiş düzgün kavisli dirseklerin boyutları, dış çapları 26,9
mm ile 323,9 mm arasında olan borularda Çizelge 10’da verilen değerlere uygun olmalıdır (bk. Şekil 1 ve
Şekil 2). Müşteri, sipariş sırasında dış çapı, et kalınlığını ve eğme açısını belirtmelidir (bk. Madde 5.1.2.d).
Not 1 – Müşteri ile imalâtçı arasında daha dar eğme yarıçapları kararlaştırılabilir.
Not 2 – Dirsekler genel olarak 11° 15’, 22° 30’, 45° ve 90°’lik açılarla belirtilmekle birlikte müşterinin istediği
her açıyla da belirtilebilir.
7.8.2.2 Dış çapı 323,9 mm’den büyük ve 1016 mm’ye kadar olan borularda eğme yarıçapı R, sipariş
sırasında müşteri tarafından belirtilmelidir (bk. Madde 5.1.2.d).
Not – Tedarikçi ile yapılan anlaşmayla 1016 mm’den büyük çaplarda dirsekler de teslim edilebilir.
7.8.2.3 Çizelge 10’da belirtilen düz uzunluk S, alın kaynağı için ağız açılmış dirseklere uygulanabilir en
küçük değerlerde olmalıdır. Düz uzunluk S, diğer birleştirme tiplerine uygun olarak değiştirilebilir, ancak
Çizelge 10’da verilen değerlerden veya çapı 323,9 mm’den büyük borular için 1,5 D’den küçük olmamalıdır.
7.8.2.4 Çapı 168,3 mm’den büyük borulardan imal edilmiş düzgün kavisli dirseklerde bitümlü astar
gerekiyorsa, dirseğin toplam uzunluğu 1800 mm ile sınırlı olmalı veya parçalı dirsek kullanılmalıdır.
15
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge 10 – Düzgün kavisli dirseklerin boyutları: 26,9 mm’den (dâhil) 323,9 mm’ye kadar (dâhil) boyutlar
için boru dış çapları
Boru Dirsek
Çap Asgarî kalınlık R S, en aza
D T
Mm mm mm Mm
26,9 2,6 100 100
33,7 2,6 125 100
42,4 2,9 160 125
48,3 2,9 200 125
60,3 3,6 250 150
76,1 3,6 325 150
88,9 4,0 400 150
114,3 4,5 500 150
139,7 4,5 625 190
168,3 4,5 750 225
219,1 5,0 1000 300
273 6,3 1250 375
323,9 7,1 1500 450
a
Bk. Şekil 1 ve Şekil 2.
Şekil 1 - 90°’lik düzgün kavisli dirsek
Şekil 2 - 90°’den küçük düzgün kavisli dirsek
7.8.3 Parçalı dirsekler

Parçalı dirsekler eğme açısına bağlı olarak Şekil 3, Şekil 4 veya Şekil 5’te gösterilen genel biçimlerde
olmalıdır. Çapı 457 mm ve daha büyük olan borularda, θ açısı 45°’den büyük dirsekler için eğme yarıçapı R
1,0 D’den az olmamalıdır. Başka şartlarda eğme yarıçapı R, 1,5 D’den küçük olmamalıdır. Çap, kalınlık, tip
(1,2 veya 3) ve θ açısı müşteri tarafından belirtilmeli, L ve R boyutları siparişte müşteri ile imalâtçı arasında
kararlaştırılmalıdır.
16
EN 10224/Nisan 2006
Şekil 3 – Tip 1 parçalı dirsek, θ ≤ 30°
Şekil 4 – Tip 2 parçalı dirsek, 31° < θ ≤ 60°
Şekil 5 – Tip 3 parçalı dirsek, 61° < θ ≤ 90°
7.8.4 T'ler
T'ler düz uçlu (bk. Şekil 6), manşonlu birleşime uygun uçlu (bk. Şekil 7) veya branşmana ve/veya gövdeye
bağlı flanşlı (bk. Şekil 8) uçlu olarak teslim edilmelidir. Standart T'lerin boyutları Çizelge 11'e uygun olmalıdır.
Müşteri, gövdenin ve branşmanın çapını ve et kalınlığını belirtmelidir.
Manşon bağlantılı T'ler veya branşman ve/veya gövde üzerinde flanşı olan T'lerin boyutlarını vermek
gerektiğinde F, E ve H, Şekil 7 ve Şekil 8'de gösterildiği gibi olmalıdır.
Not - Manşonların boyutları için Ek C.2'ye bakınız.
17
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge 11 - 26,9 mm’den (dâhil) 2743 mm’ye kadar (dâhil) boyutlar için boru dış çapları
Ölçüler mm’dir
Gövde Branşman
Çap F (en az) G E H
D veya D1
0,5 D’nin üstü
(Bk. Şekil 6)
26,9 150 150 75 75
33,7 150 150 75 75
42,4 200 200 150 100
48,3 200 200 150 100
60,3 240 200 100 100
76,1 240 200 100 100
88,9 250 200 100 110
114,3 270 200 100 130
139,7 280 200 110 140
168,3 290 200 110 140
219,1 370 250 110 150
273 410 250 130 160
323,9 450 250 130 180
355,6 530 300 150 200
406,4 600 300 150 230
457 - 711 En az 0,5 mm olmak 300 230 300
üzere 1,5 D 1
762 - 914 380 300 300
1016 - 2540 380 380 380
2642 400 400 400
2743 420 420 420
Not 1 - F, G, E ve H boyutları en yakın 10 mm'ye yuvarlatılmalıdır.
Not 2 - Kaynak için manşon bağlantılı T'lerin gövde etkin uzunluğu 2 F'ye eşittir.
Not 3 - Bir gövdeye bağlı aynı çapta veya daha düşük çaplı branşmanı olabilir.
Not 4 - Aşırı gerilmeyi önlemek için takviye gerekebilir.
Şekil 6 - Alın kaynaklı birleştirme için düz uçlu T
Şekil 7 - Kaynak için manşonlu T
Şekil 8 - Flanş branşmanlı T
18
EN 10224/Nisan 2006
7.9 Bağlantı elemanları için toleranslar
7.9.1 Genel
Bağlantı elemanlarının uçları (soketli veya flanşlı T’ler dışında) birleştirilecekleri boruların uçlarına uyacak
şekilde hazırlanmalıdır.
7.9.2 Dirsekler
Dirsekler, müşteri Madde 7.10’a uygun olarak alın kaynağı için ağız açılması talebinde bulunmadıkça uçları
boru eksenine dik kesilmiş olarak teslim edilmelidir. Uçlarda fazla çapak bulunmamalıdır.
Uç yüzeyleri arasındaki açı, belirtilmiş θ açısının ± % 1’i dâhilinde olmalıdır (bk. Şekil 1 – Şekil 5).
Dirsek yarıçapı R, belirtilmiş yarıçapın ± % 1’inden fazla sapma göstermemelidir.
Düzgün kavisli dirseklerin asgarî et kalınlığı, bağlanması düşünülen, eş değer malzemeden yapılmış
borularda kabul edilen kalınlıktan az olmamalıdır.
Parçalı dirseklerde L1, L2 ve L3 uzunluklarının toleransı (bk. Şekil 3, Şekil 4 ve Şekil 5), 219,1 mm’ye eşit
veya daha küçük olan dış çaplar için ± 35 mm, 219,1 mm’den büyük dış çaplar için ± 70 mm’dir. Sabit bir L
uzunluğu belirtildiğinde tolerans ± 6 mm olmalıdır.
7.9.3 T’ler
T’ler, müşteri Madde 7.10’a uygun olarak alın kaynağı için ağız açılması talebinde bulunmadıkça uçları boru
eksenine ve uygunsa branşmana dik kesilmiş olarak teslim edilmelidir. Uçlarda fazla çapak bulunmamalıdır.
Branşmanın boru gövdesiyle yaptığı açının toleransı ± 1° olmalıdır.
E, F, G ve H boyutlarının (bk. Şekil 6, Şekil 7 ve Şekil 8) toleransı ± 6 mm olmalıdır.
7.10 Alın kaynağı için boru ve bağlantı elemanlarına ağız açma
7.10.1 Genel
Müşteri boruların ve bağlantı elemanlarının Madde 7.10.2, Madde 7.10.3 ve Madde 7.10.4’e uygun olarak
alın kaynağı için ağız açılmış olarak teslim edilmesini isteyebilir.
Tercih 8 Borular ve/veya bağlantı elemanlarına alın kaynağı için ağız açılmalıdır.
7.10.2 Boru ve bağlantı elemanı uçlarında çap toleransı

Boruların dış çap toleransı borunun her iki ucundan 100 mm mesafede ve bağlantı elemanlarının her iki
ucundan kararlaştırılan bir mesafede Çizelge 12’ye uygun olmalıdır. Yuvarlaklıktan sapma, D/T oranı 100
veya daha az olan boru ve bağlantı elemanlarının çap toleransı sınırları dâhilinde olmalıdır. 100’ün
üzerindeki D/T oranları için yuvarlaklıktan sapma müşteri ile imalâtçı arasında kararlaştırılmalıdır.
Çizelge 12 – Uçta çap (D) toleransı
Dış çap Uçta çap toleransı
mm
≤ 219,1 ± 0,5 mm veya ± % 0,5 (hangisi büyükse)
219,1 < D ≤ 2032 ± 1,6 mm
> 2032 ± 3 mm
7.10.3 Uçların dikliği

Boruların ve bağlantı elemanlarının uçlarının boru veya bağlantı elemanlarının eksenine göre diklikten
sapması, Şekil 9’da gösterildiği gibi çap boyunca ölçüldüğünde en fazla 1,6 mm olmalıdır.
19
EN 10224/Nisan 2006
Ölçüler mm’dir
a) Boru
b) Dirsekler
20
EN 10224/Nisan 2006
Ölçüler mm’dir
c) T’ler
Şekil 9 – Uçların dikliği
7.10.4 Pahlı uçlar
7.10.4.1 Kalınlığı 3,2 mm’den az olan boru ve bağlantı elemanları uçları pahlanmamış olarak teslim edilir.
7.10.4.2 Kalınlığı 3,2 mm veya daha fazla olan boru ve bağlantı elemanları uçları, müşteri tercih (9)’u
belirtmedikçe, Şekil 10’da gösterildiği gibi pahlanmış olarak teslim edilir.
Şekil 10 – Alın kaynağı için ağız açma
Tercih 9 Alın kaynağı için alternatif bir pahlı uç hazırlanmalıdır. Müşteri gereken hazırlık tipini
belirtmelidir.
21
EN 10224/Nisan 2006
7.11 Yangına tepki

Boru ve bağlantı elemanının malzemesi Sınıf A17 olmalıdır, ancak Madde 13’e bakılmalıdır.
7.12 Tehlikeli maddeler

Bu standarda uygun olarak imal edilmiş borular ve bağlantı elemanları, hiçbir tehlikeli maddeyi ilgili Avrupa
Standardında veya üye devletin ulusal düzenlemelerinde madde için belirtilen izin verilebilir azamî miktardan
daha fazla miktarda açığa çıkarmamalıdır.
8 Muayene
8.1 Genel
Bu standardın hükümlerine uygunluk, müşteri tarafından Tercih (10) belirtilmedikçe, özel olmayan muayene
ve deneylerle (bk. EN 10021) kontrol edilmelidir.
Tercih 10 Mamuller belirli tipte muayene ve deneyler yapılmış olarak (bk. EN 10021) teslim edilmelidir.
8.2 Muayene belgeleri

Mamuller, bu standarda göre özel olmayan muayene ve deneylerle kontrol edildiğinde EN 10204’e uygun
olarak Tip 2.2 bir deney raporu verilmelidir.
Mamuller, bu standarda göre özel muayene ve deneylerle kontrol edildiğinde (bk. Tercih 10), müşteri
tarafından tercih (11) belirtilmedikçe, EN 10204’e uygun olarak Tip 3.1 B muayene belgesi verilmelidir.
Tercih 11 Özel muayene ve deneylerle kontrol edilen mamuller için EN 10204’e uygun olarak Tip 3.1.A
veya Tip 3.1.C muayene belgesi veya Tip 3.2 B muayene raporu verilmelidir. Verilecek
dokümanın tipi müşteri tarafından belirtilmelidir.
Tip 3.1.A, Tip 3.1.C veya Tip 2.2 muayene belgesinin verilmesi talep edilmişse, müşteri imalâtçıya
muayeneyi yapacak ve muayene dokümanını verecek organizasyonun veya kişinin adını ve adresini
bildirmelidir. Tip 3.2 bir muayene raporu istenmesi durumunda dokümanı hangi tarafın vereceği hususunda
mutabakat sağlanmalıdır.
8.3 Muayene dokümanının içeriği
8.3.1 Genel
Muayene dokümanının içeriği özel olmayan muayene ve deneyler için Madde 8.3.2’de, özel muayene ve
deneyler için Madde 8.3.3’te verildiği gibi EN 10168’e uygun olmalıdır.
8.3.2 Özel olmayan muayene ve deneyler

Özel olmayan muayene ve deneylerle teslim edilen borular için deney raporu aşağıdaki kodları ve bilgileri
içermelidir:
A Ticarî raporlar ve ilgili taraflar

B Deney raporlarının geçerli olduğu mamullerin tarifi
C02 Deney parçalarının yönleri
C10-C13 Çekme deneyleri
C50-C69 Eğme deneyi (kaynak), yassıltma veya boru ağzı genişletme deneyi
C71-C92 Kimyasal bileşim
D01 İşaretleme ve tanıtma, yüzey görüntüsü, biçim ve boyut özellikleri
D02-D99 Sızdırmazlık deneyi, kaynağın tahribatsız muayenesi
Z Onay
8.3.3 Özel muayene ve deneyler

Özel muayene ve deneylerle teslim edilen borular için deney raporu aşağıdaki kodları ve bilgileri içermelidir:
A Ticarî raporlar ve ilgili taraflar
7
4 Ekim 2000 tarih, 2000/603/EC sayılı Komisyon Kararı ile düzeltilen 4 Ekim 1996 tarih, 96/303/EC sayılı
Komisyon Kararına göre malzeme Sınıf A1’dir. Dolayısıyla yangına tepki deneyine tâbi tutulması gerekmez.
22
EN 10224/Nisan 2006
B Muayene dokümanının geçerli olduğu mamullerin tarifi

C02 Deney parçalarının yönleri
C10-C13 Çekme deneyleri
C50-C69 Eğme deneyi (Kaynak), yassıltma veya boru ağzı genişletme deneyi
C71-C92 Kimyasal bileşim
D01 İşaretleme ve tanıtma, yüzey görüntüsü, biçim ve boyut özellikleri
D02-D99 Sızdırmazlık deneyi, kaynağın tahribatsız muayenesi
Z Geçerli kılma
8.4 Muayene ve deneylerin özeti
8.4.1 Borular
Muayene ve deneyler, özel olmayan muayene ve deneyler için Çizelge 13’te, özel muayene ve deneyler için
Çizelge 14’te özetlendiği gibi yapılmalıdır.

Borulardan imal edilmiş veya bağlantı elemanının tamamlanmasından önce boru şekli verilmiş bağlantı
elemanları ve bağlantı elemanı bileşenleri Madde 8.4.1’e göre ve uygunsa Çizelge 15’e göre boru hâlinde
iken deneye tâbi tutulmalıdır. Boru olarak deneye tâbi tutulmamış bağlantı elemanları ve bileşenleri Madde
8.4.1’e göre ve uygunsa Çizelge 15’e göre deneye tâbi tutulmalıdır.
Daha önce boru olarak deneye tâbi tutulmuş düzgün kavisli dirsekler şekillendirmeden sonra Madde 10.2.1’e
göre sadece çekme deneyine tâbi tutulmalıdır.
Borunun parçası olarak deneye tâbi tutulmamış bütün kaynaklar herhangi bir kaplama veya astar
malzemesinin uygulanmasından önce Madde 10.5’e göre deneye tâbi tutulmalıdır.
Bağlantı elemanları gözle muayeneye (bk. Madde 10.6) ve boyut muayenesine (bk. Madde 10.7) tâbi
tutulmalıdır.
Çizelge 13 – Özel olmayan muayene ve deneylerin gerekleri
Deney tipi Dikişsiz boru Elektrik kaynaklı Tozaltı ark Alın kaynaklı boru
boru kaynaklı boru
Döküm analizi 1 temsili numune 1 temsili numune 1 temsili numune 1 temsili numune
Çekme deneyi İmalâtçı prosedürü İmalâtçı prosedürü İmalâtçı prosedürü İmalâtçı prosedürü
Yassıltma deneyi a İmalâtçı prosedürü İmalâtçı prosedürü - İmalâtçı prosedürü
Boru ağzı - İmalâtçı prosedürü - İmalâtçı prosedürü
genişletme deneyi a
Kaynak eğme - - İmalâtçı prosedürü -
deneyi
Sızdırmazlık deneyi Hepsi hidrostatik Hepsi hidrostatik Hepsi hidrostatik Hepsi hidrostatik
veya veya veya
elektromanyetik elektromanyetik elektromanyetik
Gözle muayene Bk. Madde 10.6 Bk. Madde 10.6 Bk. Madde 10.6 Bk. Madde 10.6
Boyut muayenesi Bk. Madde 10.7 Bk. Madde 10.7 Bk. Madde 10.7 Bk. Madde 10.7
Kaynağın - Hepsi Spiral olarak kaynak Hepsi
tahribatsız edilmiş boruların
muayenesi bütün demir
çemberli uç
kaynakları
a
Boru ağzı genişletme deneyi, dış çapı 150 mm veya daha büyük olan ve et kalınlığı 10 mm’yi geçen elektrik
kaynaklı ve alın kaynaklı borular için bir alternatiftir.
23
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge 14 – Özel muayene ve deneylerin gerekleri
Deney tipi Dikişsiz boru Elektrik kaynaklı Tozaltı ark Alın kaynaklı boru
boru kaynaklı boru
Döküm analizi Döküm başına 1 Döküm başına 1 Döküm başına 1 Döküm başına 1
numune numune numune numune
Çekme deneyi Deney birimi başına Deney birimi başına Deney birimi başına Deney birimi başına
1 numune 1 numune 1 numune 1 numune
Yassıltma deneyi a Deney birimi başına Deney birimi başına - Deney birimi başına
1 numune 1 numune 1 numune
Boru ağzı - Deney birimi başına - Deney birimi başına
genişletme deneyi a 1 numune 1 numune
Kaynak eğme - - Deney birimi başına -
deneyi 2 numune
Sızdırmazlık deneyi Hepsi hidrostatik Hepsi hidrostatik Hepsi hidrostatik Hepsi hidrostatik
veya veya veya
elektromanyetik elektromanyetik elektromanyetik
Gözle muayene Bk. Madde 10.6 Bk. Madde 10.6 Bk. Madde 10.6 Bk. Madde 10.6
Boyut muayenesi Bk. Madde 10.7 Bk. Madde 10.7 Bk. Madde 10.7 Bk. Madde 10.7
Kaynağın - Hepsi Spiral olarak kaynak Hepsi
tahribatsız edilmiş boruların
muayenesi bütün demir
çemberli uç
kaynakları
Parça analizi (isteğe Çelik sınıfı başına bir numune
bağlı)
a
Boru ağzı genişletme deneyi, dış çapı 150 mm veya daha büyük olan ve kalınlığı 10 mm’yi geçen elektrik
kaynaklı ve alın kaynaklı borular için bir alternatiftir.
9 Borulardan ve bağlantı elemanlarından numune alma

9.1 Deneylerin sıklığı
Özel olmayan muayene ve deneyler için, deneyler imalâtçı tarafından kendi prosedürlerine uygun olarak (bk.
EN 10021) yapılmalıdır.
Özel muayene ve deneyler için, deneyler teslim edilecek mamuller üzerinde veya teslim edilecek mamulün
bir parçasını oluşturan deney birimleri üzerinde yapılmalıdır (bk. EN 10021).
9.1.1 Deney birimi

Özel muayene ve deneyler yapıldığında, deney birimi, Çizelge 15’te belirtilen, aynı tip, belirtilmiş çap,
belirtilmiş kalınlıktaki, aynı çelik sınıfından, aynı işleme şartlarında, bir başka deyişle aynı kaynak işlemi ve
aynı ısıl işlemle imal edilmiş borulardan veya bağlantı elemanlarından oluşmalıdır.
İlâveten, ergitme kaynaklı mamuller için deney birimi aynı tip pasta ve dolgu teli kullanılarak kaynak edilmiş
mamullerden oluşmalıdır.
Çizelge 15 – Bir deney birimindeki boru veya bağlantı elemanı sayısı
Dış çap Boru sayısı Bağlantı elemanı sayısı

mm
≤ 48,3 1000 100
> 48,3 ≤ 114,3 400 100
> 114,3 ≤ 323,9 200 100
> 323,9 100 100
Not – Bir deney biriminin geriye kalan herhangi bir kesri bir deney birimi kabul edilmelidir.
9.1.2 Numune mamullerin sayısı

Bir numune boru veya bağlantı elemanı mekanik deneyler için (her deney biriminden 1 adet) ve uygunsa
parça analizi için (her çelik sınıfından 1 adet) seçilmelidir.
24
EN 10224/Nisan 2006
9.1.3 Deney tipi ve deneylerin sayısı

Madde 8.4’e bakınız.
9.2 Numunelerin ve deney parçalarının yeri, yönü ve hazırlanması
9.2.1 Genel
Numuneler ve deney parçaları, nihaî teslim durumundaki boru veya bağlantı elemanının ucundan Şekil 11’e
ve EN ISO 377’e uygun olarak alınmalıdır.
9.2.2 Parça analizi

Parça analizi numuneleri deney parçalarından veya mekanik deney numunelerinden ya da mekanik deney
numuneleriyle aynı yerdeki borunun bütün kalınlığından EN ISO 14284’e göre alınmalıdır.
9.2.3 Çekme deneyi

Çekme deneyi numunesi ya tam kesit ya da deney borusu veya bağlantı elemanından EN 10002-1’e göre
alınmış deney parçasıdır.
Deney parçası, imalâtçının tercihine bağlı olarak boyuna veya enine yönde alınabilir.
25
EN 10224/Nisan 2006
Açıklama
1 Dikişsiz boru
2 Boyuna kaynaklı boru
3 Şerit ucu kaynağı
4 Spiral olarak kaynak edilmiş boru
W Kaynak numunesi
WS Şerit ucu kaynak numunesi
w Şerit genişliği
Şekil 11 – Çekme deneyi ve kaynak eğme deneyi için deney parçalarının yeri ve yönü
9.2.4 Yassıltma deneyi

Yassıltma deneyi için deney parçası EN 10233’e uygun olarak borunun tam kesiti olmalıdır.

Boru ağzı genişletme deneyi için deney parçası EN 10234’e uygun olarak borunun tam kesiti olmalıdır.
26
EN 10224/Nisan 2006
9.2.6 Kaynak eğme deneyi

Kaynak eğme deneyi için deney parçaları EN 910’a uygun olmalıdır.
10 Deney metotları
10.1 Kimyasal analiz
Tayin edilmesi gereken elementler Çizelge 1’de verilmiştir. Analiz için uygun bir fiziksel veya kimyasal analiz
metodunun seçimi imalâtçının tercihine bırakılmıştır. Anlaşmazlık durumunda CR 10261 dikkate alınarak
kullanılan metot üzerinde anlaşmaya varılmalıdır.
10.2 Mekanik deneyler

Mekanik deneyler 10 °C ile 35 °C arasında bir sıcaklıkta yapılmalıdır.
10.2.1 Çekme deneyi

Çekme deneyi EN 10002-1’e göre yapılmalı ve aşağıdakiler tayin edilmelidir:
- Çekme dayanımı (Rm);

- Üst akma dayanımı (ReH)
Eğer akma gözlenmezse, % 0,2’lik kalıcı uzamaya tekâbül eden gerilme (Rp0,2) veya % 0,5’lik toplam
uzamaya tekâbül eden (Rt0,5) tayin edilmelidir. Anlaşmazlık durumunda % 0,2’lik kalıcı uzamaya tekâbül
eden gerilme geçerlidir.
- L0 = 5,65 √S0’lık bir ölçme uzunluğuna referansla kopmadaki uzama yüzdesi.
Orantısız deney parçası kullanılırsa, yüzde uzama değeri EN ISO 2566-1’de verilen çevrim çizelgeleri
kullanılarak L0 = 5,65 √S0’lık ölçme uzunluğunun değerine çevrilmelidir.
S0 ölçme uzunluğunun başlangıçtaki kesit alanıdır.
10.2.2 Yassıltma deneyi

Yassıltma deneyi EN 10233’e uygun olarak yapılmalıdır.
Kaynaklı boruların kaynağı yassıltma yönüne 90°’lik bir konumda olmalı ve deney parçası, baskı levhaları
arasındaki mesafe başlangıçtaki dış çapın % 67’sine ininceye kadar yassıltılmalıdır.

Boru ağzı genişletme deneyi EN 10234’e uygun olarak yapılmalıdır.
Deney parçasının bir ucu, 60°’lik bir (β) açısına sahip koni ile dış çaptaki artış, en az Çizelge 3’te verilen
uygun değere ulaşıncaya kadar genişletilmelidir.
10.2.4 Kaynak eğme deneyi

Kaynak eğme deneyi EN 910’a uygun olarak yapılmalıdır.
Deney parçası, çapı Çizelge 3’te belirtilen demir bir çubuk etrafında 180°’lik bir açıyla eğilmelidir.
10.3 Sızdırmazlık deneyi
10.3.1 Genel
Borular sızdırmazlık deneyine tâbi tutulmalıdır. Borulara Madde 10.3.2’ye uygun olarak hidrostatik deney
veya Madde 10.3.3’e uygun olarak elektromanyetik deney uygulanmalıdır. Tercih (12) belirtilmedikçe deney
seçimi imalâtçıya bırakılmıştır.
Tercih 12 Müşteri sızdırmazlık deneyinin tipini hidrostatik deney (bk. Madde 10.3.2) veya
elektromanyetik deney olarak belirtmelidir.
10.3.2 Hidrostatik deney

Boru, gözle görülür bir biçim bozulmasına uğramadan sızdırmazlık deneyine dayanmalıdır. Sızdırmazlık
deneyi, müşteri tarafından tercih (13) belirtilmedikçe 70 barlık deney basıncında veya aşağıdaki eşitlikle
hesaplanan P basıncında yapılmalıdır.
27
EN 10224/Nisan 2006
20ST
P=
D
Burada;
P: Deney basıncı, bar,
D: Belirtilmiş dış çap, mm,
T: Belirtilmiş et kalınlığı, mm,
S: Söz konusu çelik için belirtilmiş asgarî akma dayanımının (bk. Çizelge 3) % 70’ine karşılık gelen
gerilmedir, MPa.
Not – Hidrostatik sızdırmazlık deneyi bir dayanıklılık deneyi değildir.
Tercih 13 Hidrostatik sızdırmazlık deneyi, yukarıdaki hesaplanan P değerinden büyük olmamak

şartıyla 1,5 x PFA (kabul edilebilir işletme basıncı) değerinde yapılmalıdır.
10.3.3 Elektromanyetik deney

Borular elektromanyetik sızdırmazlık deneyine tâbi tutulduğunda, deney EN 10246-1’e uygun olarak
yapılmalıdır.
10.4 Kaynaklı borulardaki kaynağın tahribatsız muayenesi
10.4.1 Genel
Kaynaklı borulardaki kaynağın tahribatsız muayenesi elektrik kaynaklı veya alın kaynaklı borularda Madde
10.4.2’ye göre, tozaltı ark kaynaklı borularda Madde 10.4.3’e göre yapılmalıdır.
10.4.2 Elektrik kaynaklı boru ve alın kaynaklı boru

Deney, EN 10246-3, EN 10246-5, EN 10246-7 veya EN 10246-8’e uygun olarak kabul edilebilirlik seviyesi U
4’e göre yapılmalıdır.
10.4.3 Tozaltı ark kaynaklı borular
10.4.3.1 Genel
Tahribatsız muayene Madde 10.4.3.2’ye göre ve uygun olduğunda Madde 10.4.3.3’e göre yapılmalıdır.
10.4.3.2 Kaynak dikişinin ultrasonik deneyi

Ultrasonik deney, EN 10246-9’a uygun olarak kabul edilebilirlik seviyesi U4’e göre borunun bütün uzunluğu
boyunca yapılmalıdır. Kaynak dikişinde bu deney otomatik olarak yapılamıyorsa elle yapılmalıdır.
İlâveten, EN 10246-17’ye uygun olarak kabul edilebilirlik seviyesi U4’e göre bir ultrasonik deney veya EN
10246-10’a uygun olarak R2 resim kalitesinde bir radyografik deney borunun her iki ucundan 200 mm
mesafeye kadar yapılmalıdır. Deney metodu imalâtçının tercihine kalmıştır.
10.4.3.3 Demir çember ve kaynaklar için ultrasonik deney

Spiral olarak kaynak edilmiş boruların gövdeleri ve kaynakları, elle uygulanan bir metotla, EN 10246-9’a
uygun olarak U4 kabul edilebilirlik seviyesinde ultrasonik deneye veya EN 10246-10’a uygun olarak R2 resim
kalitesinde radyografik deneye tâbi tutulmalıdır. Deney metodu imalâtçının tercihine bırakılmıştır.
10.5 Bağlantı elemanlarındaki kaynakların tahribatsız muayenesi

Bağlantı elemanlarının veya bağlantı elemanı bileşenlerinin daha önce deneye tâbi tutulmamış dikişli
kaynakları Madde 10.4.3’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır.
Dikişli kaynaklar dışındaki bütün kaynaklar aşağıdaki metotlardan biriyle deneye tâbi tutulmalıdır:
a) EN 571-1’e uygun olarak sıvı penetrant deneyi,
b) EN 1290’a uygun olarak manyetik parça deneyi,
c) EN 1714’e uygun olarak ultrasonik deney,
d) EN 1435’e uygun olarak radyografik deney.
Müşteri tarafından yukarıda verilen metotlar dışında bir metot belirtilmedikçe tahribatsız muayene metodu
imalâtçının tercihine bırakılmıştır.
28
EN 10224/Nisan 2006
Kabul edilebilirlik seviyesi müşteri ile imalâtçı arasında kararlaştırılmalıdır.
Tercih 14 Tahribatsız muayene metodu, müşteri tarafından Madde 10.5’te verilen listeden belirtilir.
10.6 Gözle muayene

Borular ve bağlantı elemanları Madde 7.4’e uygunluk bakımından gözle muayene edilmelidir.
10.7 Boyut muayenesi

Borular ve bağlantı elemanları Madde 7.6, Madde 7.7, Madde 7.8, Madde 7.9 ve belirtilen yerlerde Madde
7.10,a uygunluk bakımından muayene edilmelidir. Dış çapı ölçmek için normal olarak bir mastar kullanılır.
Bununla birlikte, dış çapı 406,4 mm’ye eşit veya daha büyük olan borular için bir çevre bantı kullanılabilir.
11 Deneylerin tekrarı, sınıflandırma ve yeniden işleme

Deneylerin tekrarı, sınıflandırma ve yeniden işleme için EN10021’in hükümleri geçerlidir.
12 İşaretleme
12.1 Aşağıdaki bilgiler her boru ve bağlantı elemanın üzerine, belirtilen sırayla silinmez bir şekilde marka
kalıbıyla veya daha başka silinmez işaretleme metoduyla yazılmalıdır:
a) İmalâtçının adı veya tanıtıcı işareti,
b) Bu standardın numarası (TS 9341 EN 10224 şeklinde),
c) Çelik adı (bk. Madde 4.2.2),
d) Özel muayene ve deneyler yapılması durumunda;
- Mamul veya teslim birimi ile ilgili muayene dokümanı arasında bir bağ kurulmasını sağlayan bir
tanıtma numarası (örneğin, sipariş veya kalem no),
- Özel muayene gerektiğinde, muayeneyi temsil eden bir işaret.
e) Boru tipi, dikişli veya dikişsiz boru şeklinde belirtildiğinde (bk. Madde 6.3.2.1 tercih 1), mümkünse S harfi
(dikişsiz) veya W harfi (dikişli).
Boru üzerindeki işaretlemeye borunun ucundan en fazla 300 mm mesafeden başlanmalıdır.
12.2 Demet haline getirilmiş borular ve torbalanmış bağlantı elemanlarında Madde 12.1’de verilen bilgiler
bir veya daha fazla sayıda metal üzerine ıstampa ile vurulmalı veya dayanıklı etiketler üzerine yazılmalı ya
da her demet veya torbaya sıkı sıkıya bağlanan bandaj klipsine veya şeritlerine basılmalıdır.
13 Koruyucu kaplama veya astar

Siparişte tercih 15 ve tercih 16 belirtilmedikçe borular ve bağlantı elemanları çıplak teslim edilmelidir.
Tercih 15 Borular ve bağlantı elemanları fabrikada yapılan geçici koruma ile teslim edilmelidir.
Tercih 16 Borular ve bağlantı elemanları bir kaplama ve/veya astar ile teslim edilmelidir.
Kaplamanın/astarın tipine siparişte karar verilmelidir.
Kaplamanın/astarın tipi konusunda bilgi amaçlı Ek D’ye bakılabilir.
Kaplama kütlece veya hacimce (hangisi daha düşükse) % 1,0’den fazla homojen dağılımlı organik madde
içerdiğinde, kaplanmış olarak teslim edilen mamul EN 13501-1’e göre deneye tâbi tutulmalı ve
sınıflandırılmalıdır.
14 Uygunluğun değerlendirilmesi
14.1 Genel
Boruların veya bağlantı elemanlarının bu standardın şartlarına ve beyan edilen değerlere (sınıflar dâhil)
uygunluğu aşağıdaki muayene ve deneylerle gösterilmelidir:
– Başlangıç tip deneyleri (BTD),

– Fabrika imalât kontrolü (FIK).
29
EN 10224/Nisan 2006
14.2 Başlangıç tip deneyleri
14.2.1 Genel
Başlangıç tip deneyleri çelik boru veya bağlantı elemanlarından alınan temsili numunenin performansını
tayin eden, teknik şartnamede belirtilmiş deney veya prosedürlerin tamamıdır. Başlangıç tip deneyleri,
alaşımsız çelikten boru veya bağlantı elemanları ilk defa pazara sürüldüğünde ve aşağıdaki durumlarda bu
standarda uygunluğunu göstermek için yapılmalıdır:
– Yeni veya değiştirilmiş bir çelik boru veya bağlantı elemanın üretiminin başlangıcında veya ham
madde değişikliği olduğunda;
– Yeni veya değiştirilmiş bir imalât metodu uygulanmaya başladığında.
Bu standarda uygun olarak daha önceden başlangıç tip deneyleri uygulanmış çelik boru veya bağlantı
elemanlarının tip deneylerinde;
– Performans karakteristiklerinin, daha önceden deneye tâbi tutulmuş çelik boru veya bağlantı
elemanlarının performans karakteristiklerine kıyasla düşmediği belirlenmişse;
– Geçmişe yönelik veriler mevcutsa (bk. Madde 14.2.4)
azaltma yapılabilir.
Bütün tip deneylerinin sonuçları kaydedilmeli en az 5 yıl muhafaza edilmelidir.
14.2.2 Karakteristikler
İmalâtçının bir değer beyan ettiği, Madde 7’deki bütün karakteristikler deneylerle ve/veya hesaplamalarla
ve/veya Madde 7’deki “Tehlikeli Maddelerin Salınması” dışındaki ilgili alt maddelere uygun olarak cetvel
halinde verilen değerlerle BTD’ye tâbi tutulmalıdır. Bu, imalâtçının tarif edilen maddenin/maddelerin
muhtevasını veya yokluğunu, ayrıca imalât usulünün tespit edilen maddenin/maddelerin seviyesini
artırmadığını gösterebilmesi şartıyla, ilgili maddenin muhtevası kontrol edilerek dolaylı yoldan
değerlendirilebilir.
14.2.3 Mamul aileleri

Deneye (BTD dâhil) tâbi tutma amacıyla çelik borular veya bağlantı elemanları mamul aileleri içerisinde
gruplandırılır ve herhangi bir mamulün bir özelliğine ilişkin sonuçların mamul ailesi içindeki bütün borular
veya bağlantı elemanları için aynı olduğu kabul edilir.
14.2.4 Geçmişe yönelik verilerin kullanılması

Aynı çelik boru veya bağlantı elemanı tasarımı üzerinde bu standardın şartlarına (aynı özellikler, deney
metodu, numune alma işlemleri, uygunluk beyanı sistemi, vb.) uygun olarak daha önceden yapılmış olan
deneyler hesaba katılmalıdır.
14.2.5 Şartları ‘karşılıyor sayılma’ ve cetvel haline konmuş referans verilerin kullanılması
Bu standarda uygunluğun, şartları ‘karşılıyor sayılma’ya veya cetvel haline konmuş referans verilere
dayanması durumunda tip deneyleri çelik boruların veya bağlantı elemanlarının, daha iyi değerler, sınıflar
veya seviyeler ileri sürülmedikçe, bu değerleri, sınıfları veya seviyeleri kullanma şartlarını karşılayıp
karşılamadığının doğrulanmasıyla sınırlı olmalıdır.
14.2.6 Numune alma

BTD, Çizelge 16’ya uygun olarak imal edilmiş tipleri temsil eden alaşımsız çelikten boru veya bağlantı
elemanlarından alınan numuneler üzerinde yapılmalıdır. Deneylerin veya değerlendirmelerin sıklığı Madde
8.4’e uygun olmalıdır.
Çizelge 16 – Özellikler ve boruların ve bağlantı elemanlarının başlangıç tip deneyleri için uygunluk kriterleri
Özellikler Şart maddesi Değerlendirme metodu Uygunluk

kriterleri
Akma dayanımı 7.3.1 ve Çizelge 3 10.2.1 Geçer
Boyut 7.6, 7.7, 7.8, 7.9 ve 10.7 Geçer
toleransları uygulanabilirse 7.10
Sızdırmazlık: 7.5.2 10.3.2 veya 10.3.3 Geçer
Sıvı
30
EN 10224/Nisan 2006
14.3 Fabrika imalât kontrolü
14.3.1 Genel
İmalâtçı, pazara sürdüğü malın beyan edilen performans özelliklerine uygun olduğunu garanti etmek için bir
FİK sistemi kurmalı, belgelendirmeli ve muhafaza etmelidir. FİK sistemi prosedürlerden, düzenli muayene ve
deneylerden ve/veya beslemenin ve diğer girdi malzeme veya bileşenlerin, donanımın, üretim metodunun ve
ürünün kontrolü için sonuçların değerlendirilmesi ve kullanılmasından oluşmalıdır.
EN ISO 9001’in şartlarına uygun olan ve bu standardın şartlarıyla uyumlu hale getirilmiş bir FİK sisteminin
yukarıdaki şartları karşıladığı kabul edilir.
Önlem alınmasını gerektiren muayene, deney veya değerlendirme sonuçları kaydedilmeli ve gereken önlem
alınmalıdır. Kontrol değerleri veya kriterler karşılanmadığında alınması gereken önlemler kaydedilmeli ve
imalâtçının FİK prosedürlerinde belirtilen süre kadar muhafaza edilmelidir.
14.3.2 Donanım
Deneyler ― Bütün tartım, ölçüm ve deney donanımları kalibre edilmeli ve belgelerde belirtilen prosedürlere,
sıklıklara ve kriterlere göre düzenli olarak muayene edilmelidir.
İmalât ― İmalâtta kullanılan bütün donanım, aşınma veya bozulmanın imalâtta aksamalara yol açmamasını
ve kullanılmasını sağlamak için düzenli olarak muayene edilmeli ve bakımı yapılmalıdır. Muayene ve bakım
imalâtçının yazılı prosedürlerine göre yapılmalı ve tutulan kayıtlar imalâtçının FİK prosedürlerinde belirtilen
süre kadar muhafaza edilmelidir.
14.3.3 Besleme ve bileşenler

Uygunluğu sağlamak için bütün girdi malzeme ve bileşenlerin teknik özellikleri ile muayene planı
belgelendirilmelidir.
14.3.4 Tasarım süreci

Fabrika imalât kontrol sistemi mamullerin tasarımındaki çeşitli aşamaları belgelendirmeli, kontrol işlemlerini
ve tasarımın her aşamasından sorumlu kişileri tanımlamalıdır.
Tasarım süreci boyunca bütün kontrollerin, alınan sonuçların ve düzeltici önlemlerin kayıtları tutulmalıdır. Bu
kayıtlar tasarımın bütün aşamalarını gösterecek kadar ayrıntılı ve doğru olmalı ve kontroller yeterince etkin
bir şekilde yapılmalıdır.
14.3.5 Mamul deneyleri ve değerlendirme

İmalâtçı, bütün belirtilen performans özellikleriyle ilgili beyan edilen değerlerin üretim süreci boyunca
tutturulmasını sağlamak için prosedürler oluşturmalı ve bu prosedürlerin sonuçlarını imal3at kontrol
sisteminin bir parçası olarak kaydetmelidir. Bu kayıtlar, İmalatçının FİK prosedürlerinde belirtilen süre kadar
muhafaza edilmeli ve en az aşağıdaki bilgileri içermelidir:
– Deneye tâbi tutulan mamulün tanıtılması,

– Numune alma tarihi,
– Kullanılan deney metotları,
– Deney ve muayenelerin sonuçları,
– Deneylerin yapıldığı tarih,
– Fabrikada deney ve muayenelerden sorumlu kişinin tanıtılması.
14.3.6 Muayene
Alaşımsız çelikten boru ve bağlantı elemanlarının muayenesi Madde 8’e göre yapılmalıdır.
14.3.7 Uygun olmayan mamuller

İmalâtçının, uygun olmayan mamullere ne yapılacağı hususunda yazılı prosedürleri olmalıdır. Böylesi
durumlar meydana geldiğinde bunlar kaydedilmeli ve bu kayıtlar imalâtçının yazılı prosedürlerinde belirtildiği
süre kadar muhafaza edilmelidir.
31
EN 10224/Nisan 2006
Ek A
(Bilgi için)
Boru imalât metotlarında boyut aralığı

Çizelge A.1, bu standardın kapsamına giren imalât usulleriyle imal edilmiş ve piyasada bulunabilen boruların
boyut aralıklarını ve et kalınlıklarını göstermektedir. Belirtilen aralığın dışında boyut ve et kalınlıklarında
borular da imal edilebilir.
Çizelge A.1 - Bu standardın kapsamına giren imalât usulleriyle imal edilmiş ve piyasada bulunabilen
boruların boyut aralıkları
İmalât metodu Dış çap aralığı, mm Et kalınlık aralığı, mm

Dikişssiz (S) 26,9 – 711 2,0 – 100
Alın kaynaklı (BW) 26,9 – 114,3 2,0 – 6,3
Elektrik kaynaklı (EW) 26,9 – 610 1,4 – 16
Tozaltı ark kaynaklı (SAW) 168,3 – 2743 6,3 – 50
32
EN 10224/Nisan 2006
Ek B
(Bilgi için)
Dış çap ile anma çapı (DN) arasındaki ilişki

Çizelge B.1 – Dış çap ile anma çapı arasındaki ilişki
Dış çap DN Dış çap DN Dış çap DN

(Anma çapı)
mm mm mm mm
26,9 20 168,3 150 813,0 800
33,7 25 219,1 200 914,0 900
42,4 32 273 250 1016,0 1000
48,3 40 323,9 300 1067,0 1050
60,3 50 355,6 350 1118,0 1100
76,1 65 406,4 400 1219,0 1200
88,9 80 457 450 1422,0 1400
114,3 100 508 500 1626,0 1600
139,7 125 610 600 1829,0 1800
711 700 2032,0 2000
2235,0 2200
2540,0 2500
2642,0 2600
2743,0 2700
33
EN 10224/Nisan 2006
Ek C
(Bilgi için)
Birleştirme
C.1 Genel
Madde C.1’den Madde C.5’e kadar olan maddelerde, sulu akışkanları taşıyan boru sistemlerinde yaygın
olarak kullanılan birleştirmeler hakkında, alın kaynağı için ağız açma dışında bilgi verilmiştir. Alın kaynağı ile
ilgili bilgiler Madde 7.10’da verilmiştir.
Bu ekte tarif edilen birleştirmelere uygun boru ve bağlantı elemanlarının hazırlanması hakkında gereken
yerlerde yol gösterme amaçlı bilgi verilmiştir.
Not – Bu ekin yerini kısa bir süre sonra EN 10311 alacaktır.
C.2 Kaynak için manşonlu birleştirme
C.2.1 Genel
Kaynak için manşonlu birleştirme Madde C.2.2 veya Madde C.2.3’ e uygun olmalıdır.
Şekil C.1’de gösterilen birleştirmelerin ayrıntısı imalâtçıdan imalâtçıya değişir. Bununla birlikte gösterilen
asgarî boyutlara uyulmalıdır.
Dış çapı 711 mm’den küçük olan boru ve bağlantı elemanlarında birleştirme kaynağı sadece dışarıdan
yapılmalıdır. Dış çapı 711 mm’ye eşit veya daha büyük olan borularda kaynak içeriden veya dışarıdan ya da
hem içeriden hem dışarıdan yapılabilir.
Kaynak yapılacak manşonlu birleştirme için tavsiye edilen boyutlar, boruların ve/veya bağlantı elemanlarının
üzerinde şekillendirildiğinde veya yapıldığında geçerlidir.
C.2.2 Tip 1 birleştirmeler

Tip 1 birleştirmeler (bk. Şekil C.1) için borular spigot ucu paralel ve manşon ucu ya paralel ya da çapı her 25
mm’lik manşon uzunluğu için yaklaşık 0,8 mm konikleştirilmiş olarak teslim edilmelidir.
168,3 mm’ye kadar (dâhil) dış çaplar için asgarî manşon uzunluğu 50 mm olmalıdır. 168,3 mm’den büyük
dış çaplar için asgarî manşon uzunluğu 75 mm olmalıdır.
Spigotun çevrenin herhangi bir noktasında manşona girme derinliği 30 mm’den az olmamalı ve ayrıca
birleştirmenin deneye tâbi tutulabilmesi için manşonda yapılmış deliklere mümkünse yer sağlamalıdır. Boru
hattının yönündeki küçük değişikliklere uygun olarak kullanıldığında, spigot ayrıca bütün çevre boyunca
ortalama olarak en az 40 mm derinliğe nüfuz edebilmelidir.
Azamî giriş derinliğinde, spigot, manşon ile boru gövdesi arasındaki boyutlandırılmamış geçiş alanında
bulunabilir. Spigot ile manşon arasındaki kaynak aralığının aşırı olmaması için boru ucu genişletilirken dikkat
etmek gerekir.
Bu tip birleştirmelerde kullanılacak boru ve bağlantı elemanlarına ağız açma ile ilgili ayrıntılar sipariş
sırasında müşteri ile imalâtçı arasında kararlaştırılmalıdır.
Manşonlu bağlantıların kaynak için hazırlanan yere birleştirilmesi, örneğin payanda, kriko, kama gibi mekanik
yardımın kullanılmasını gerektirebilir.
34
EN 10224/Nisan 2006
C.2.3 Tip 2 birleşmeler

Tip 2 birleştirmeler (bk. Şekil C.1) için borular spigot ucu ve manşon ucu paralel teslim edilmelidir. Manşonu
oluşturan bilezik, birden fazla sayıda boyuna kaynak yapılmadan imal edilmeli ve manşon borusuna içten ve
dıştan kaynak edilmelidir. Asgarî manşon uzunluğu, gerektiğinde iç taraftan birleştirme kaynağı yapılabilmesi
amacıyla, spigotla iç bilezik arasında yeterli bir aralık bırakmak için (150 + 2T) mm olmalıdır. Burada T,
manşonun et kalınlığıdır.
C.2.4 Kaynak bileziği

Kaynak bilezikleri Şekil C.2’deki gibi ve bitişik bileşenlerle en az eşit kalınlıkta olmalıdır. Manşon uzunluğu
250 mm’den az olmamalıdır.
Bilezik, kaynak edilmek üzere uygun konuma getirildiğinde kaynak edilecek bileşenlerin dış çapına
mükemmelen uyması gerekir. Kaynak etme şartlarının iyi olmasını sağlamak için aralık 6 mm’den fazla
olmamalıdır.
C.3 Flanşlı birleştirmeler
C.3.1 Flanşlı birleştirmelerde EN 1092-1 veya prEN 1759-1’e göre tasarım şartlarına uygun flanşlar
bulunmalıdır (bk. Şekil C.3).
Müşteri gereken flanş tipini belirtmelidir.
C.3.2 Kaynaklar, EN 288-1, EN 288-2 ve EN 288-3’teki prosedürlere uygun olarak EN 287-1’e uygun
vasıflandırılmış kaynakçılar tarafından yapılmalıdır.
C.4 Kayar tip kaplinler
C.4.1 Düz uçlu borularda kullanılan kayar tip kaplinler Şekil C.4’te gösterilen genel biçime uygun olmalıdır.
C.4.2 Kaplin manşonlarının uzunluğu (S) Çizelge C.1’de verilen değerlere uygun olmalıdır.
Şekil C.4’te gösterilen birleştirmelerin ayrıntısı imalâtçıdan imalâtçıya değişir. Bununla birlikte gösterilen
asgarî boyutlara uyulmalıdır.
35
EN 10224/Nisan 2006
Ölçüler mm’dir
Tip 1 (paralel manşon)
Tip 1 (konik manşon: her 25 mm’lik soket uzunluğu için koniklik çap üzerinde yaklaşık olarak 0,8 mm)
Tip 2 (bilezikli manşon)
Açıklama
1 İşyerinde yapılan kaynak
* Yol gösterme amaçlı
Şekil C.1 – Manşonlu kaynak birleştirmeler (Bu şekiller ideal durumu gösterir ve toleransları veya montaj
şartlarını dikkate almaz)
36
EN 10224/Nisan 2006
Ölçüler mm’dir
Açıklama
1 Boru
2 Bilezik
3 Kaynak
Şekil C.2 – Kaynak bileziği
37
EN 10224/Nisan 2006
Açıklama
1 Conta
2 Kaynak
a) Levha flanş
b) Gevşek flanş
c) Boyun kaynaklı flanş
Şekil C.3 – Flanşlı birleştirmeler
38
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge C.1 – Kayar tip kaplinler – kaplin manşonlarının uzunluğu
Ölçüler mm’dir
Boru boyutu Manşon uzunluğu Manşon uzunluğu
Dış çap toleransları
D S
≤ 60,3 80
76,1 – 323,9 100 ±3
355,6 – 914 150
1016 – 1829 178
2032 – 2743 254
Not 1 – Özel kullanım şartlarında daha başka manşon uzunlukları kullanılabilir, ancak bunlar
bu standardın kapsamına girmez.
Not 2 – Müşteri tarafından merkezden hizalanabilen formda kaplin manşonu belirtilebilir.
Çizelge C.2 – Kayar tip kaplinler – L uzunluğunda dış çap D toleransları
Ölçüler mm’dir
Boru boyutu Dış çap D toleransı Toleransın uygulandığı L
Dış çap uzunluğu
D
≤ 114,3 ± 0,8 100
139,7 – 323,9 + 1,6/-0,8 100
355,6 – 1422 ± 1,6 150
1524 – 1829 ± 3 150
2032 – 2743 ± 3 200
C.4.3 Kayar tip kaplinler kullanıldığında, boru uçları, L uzunluğu için, çevre üzerinde ölçüm yapıldığında
Çizelge C.2’de belirtilen dış çap toleransları dâhilinde olmalı ve borunun kabul edilebilir azamî çapından 1,6
mm daha büyük bir çapa sahip deliği olan bir halka mastarın geçişine imkân vermelidir.
C.4.4 Çıkıntılar, düzlükler veya çukurlar gibi yüzey kusurları borunun yüzeyiyle bir düzleme getirilmeye
çalışılmalı ve bu kusurların yükseklik ya da derinliği 0,25 mm’yi aşmamalıdır.
Şekil C.4 – Kayar tip kaplinler
C.5 Kakma geçme contalı tipte kaplinler
C.5.1 Kakma geçme contalı tipte kaplinler Şekil C.5’te gösterilen genel biçime uygun olmalıdır.
C.5.2 Nüfuz derinliği, soket boyutu ve et kalınlığı Çizelge C.3’te verildiği gibi olmalıdır. Şekil C.5’te
gösterilen birleştirmelerin ayrıntıları imalâtçıdan imalâtçıya değişebilir.
Bağlantı, boru spigotunun ucu, lastik contası bulunan soket ucuna sokularak sağlanır. Spigotun ucu soketin
içerisine sokulduğunda lastik halka eksenel yönde deforme olur ve lastik halkanın esnekliği bağlantının
sızdırmazlığını sağlar.
39
EN 10224/Nisan 2006
Çapı 323,9 mm’ye (dâhil) kadar olan bağlantılar azamî 40 bara kadar çalışma basınçlarına uygundur. Daha
büyük çaplar için, azamî çalışma basıncı boruların çap ve et kalınlıklarıyla ilişkilidir. Bağlantıdaki eksenel
kuvvetleri absorbe etmek için, özel l3astik halkalar gerekebilir.
Çizelge C.3 – Kakma geçme contalı tipte kaplinler için nüfuz derinliği, soket boyutu ve et kalınlığı
Ölçüler mm’dir
Boru Anma et kalınlığı Nüfuz derinliği Soket
dış çapı dış çapı
D T
114,3 3,2 110 151
117,5 3,2 110 151
139,7 4,0 110 178
144 4,0 110 178
168,3 4,0 131 203
219,1 4,5 133 258

273 5,0 143 312
323,9 5,6 150 366
355,6 5-7,1a 120-150 405

406,4 5-7,1a 120-150 455
457 5-7,1a 120-150 510
508 5-7,1a 120-150 560
610 5-8a 120-200 660
610 8 200 690

711 8 200 791
813 8 200 893
914 8 200 994
1016 8 200 1096
a
Azamî çalışma basıncına bağlı.
Açıklama
1 Sızdırmazlık elemanı
Şekil C.5 – Kakma geçme contalı tipte kaplinler
C.6 Özel birleştirmeler

Başka birleştirme tipleri de mevcuttur. Bu tip birleştirmeler kullanılacaksa, boru ucunun hazırlanmasına ilişkin
herhangi bir özel talep müşteri tarafından belirtilmeli ve siparişte müşteri ile imalâtçı arasında bu konuda
anlaşmaya varılmalıdır.
40
EN 10224/Nisan 2006
Ek D
(Bilgi için)
Kaplamalar ve astarlar
D.1 Genel
Borular için çok sayıda iç ve dış kaplama ve astar mevcuttur. Aşağıda, bu standardda belirtilen borularda ve
bağlantı elemanlarında çok yaygın olarak kullanılan bazı kaplama ve astarların bir listesi bulunmaktadır.
D.2 Kaplamalar
a) Bitüm,
b) Kömür katranı,
c) Epoksi/modifiye epoksi,
d) Polietilen,
e) Polipropilen,
f) Poliüretan/modifiye poliüretan,
g) Sıcak daldırma galvanizleme.
D.3 Astarlar
a) Beton harç,
b) Epoksi/modifiye epoksi,
c) Termoplastik,
d) Sıcak daldırma galvanizleme.
İçme ve kullanma sularının taşınması için “Giriş” bölümüne bakılmalıdır.
41
EN 10224/Nisan 2006
D.4 Yayımlanan ve hazırlanmakta olan ilgili Avrupa standardları

Çalışma no / Başlık
Standard no
EN 10288 Steel tubes and fittings for onshore and offshore pipelines – External two layer extruded
polyethylene based coatings
EN 10240 Internal and/or external protective coatings for steel tubes – Specification for hot dip
galvanised coating applied in automatic plants
EN 10289 Steel tubes and fittings for onshore and offshore pipelines – External liquid applied
epoxy and epoxy modified coatings
EN 10290 Steel tubes and fittings for onshore and offshore pipelines – External liquid applied
polyurethane and polyurethane modified coatings
prEN 10300 Steel tubes and fittings for on and offshore pipelines – Bituminous hot applied materials
for external coatings
prEN 10298 Steel tubes and fittings for onshore and offshore pipelines – Internal lining with cement
mortar
EN ISO 1461 Hot dip galvanised coatings on fabricated iron and steel articles – Specifications and
test methods (ISO 1461: 1999)
prEN 10310 Steel tubes and fittings for onshore and offshore pipelines – Internal and external two
layer epoxy resin and polyamide based coatings
prEN 10301 Steel tubes and fittings for onshore and offshore pipelines – Internal coating for the
reduction of friction for conveyance of non-corrosive gas
prEN 10329 Steel tubes and fittings for onshore and offshore pipelines – External field joint coatings
EC 029106 Steel tubes and fittings for and on offshore pipelines – External concrete coatings
EC 029107 Steel tubes and fittings for and on offshore pipelines – External coating for thermal
insulation
Not – Daha başka kaplama/astar standardları da öngörülmektedir.
42
EN 10224/Nisan 2006
Ek ZA
(Bilgi için)
Bu standardın AB Yapı Malzemeleri Yönetmeliğinin ilgili maddelerine

atıf yapan hükümleri
ZA.1 Kapsam ve ilgili özellikler
Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) tarafından CEN’e verilen M131
(İçme ve Kullanma Sularıyla Temas Hâlinde Olmayan Borular, Depolar ve Yardımcı Donanım) talimatı ile
hazırlanmıştır.
Bu standardın bu Ek’te gösterilen hükümleri, EU Construction Products Directive8 (89/106/EEC) kurallarını

karşılamaktadır.
Bu maddelere uygunluk, bu Ek’in kapsamına giren yapı malzemelerinin burada belirtilen amaçlarla
kullanımına uygunluğu anlamına gelir. CE işaretine ilişkin bilgilere atıf yapılması gereklidir.
Uyarı: Amaçlanan kullanıma uygunluğu etkilemeyen daha başka kurallar ve başka AB Direktifleri, bu
standardın kapsamına giren yapı malzemelerine uygulanabilir.
Not 1: Bu standardın kapsamına giren tehlikeli malzemelere ilişkin özel hükümlere ilâveten, uygulanabilir
başka şartlar da (örneğin, uyumlaştırılmış Avrupa yasal mevzuatı ve ulusal yasalar, yönetmelikler ve idari
tedbirler) bulunabilir. AB Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin şartlarını karşılamak için, gerektiği yer ve
zamanda bu şartların da karşılanması gerekir.
Not 2: EUROPA İnşaat internet sitesinde tehlikeli malzemelerle ilgili Avrupa yasal mevzuatı ve ulusal
yasaları hakkında bilgi amaçlı bir veritabanı dosyası bulunmaktadır (Bu siteye,
http://europa.eu.int/comm/enterprise/construction/internal/dangsub/dangmain.htm adresinden ulaşılabilir).
Bu Ek, kapsadığı mamuller bakımından bu standardın Madde 1’i ile aynı kapsama sahiptir. Aşağıda belirtilen
kullanımlar için boruların ve bağlantı elemanlarının CE işaretlemesi için ilgili maddeleri ortaya koyar ve
uygulanabilir ilgili hükümleri gösterir.(Çizelge ZA.1’e bakınız.)
Yapım ürünü : Alaşımsız çelikten borular ve bağlantı elemanları

Amaçlanan kullanım :İnsan tüketimi amaçlı olmayan suyun taşınması/atılması/depolanması için tesisler.
Bazı özelliklerle ilgili kurallar, mamulün kullanım amacı için bu özellik hakkında herhangi bir düzenleyici kural
bulunmayan üye devlet veya devletlerde geçerli değildir. Bu durumda, malını bu devletin pazarına süren
imalâtçıların, mallarının bu özellikle ilgili performansını belirlemek veya bildirmek zorunluluğu yoktur; imalâtçı
CE işaretinin yanı sıra “Performans belirlenmemiştir (PB) [“No Performance determined” (NPD)] tercihini
(Madde ZA.3’e bakınız) kullanabilir.
8
Bu direktif Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından 08.09.2002 tarihinde 24870 sayılı resmi gazetede Yapı
malzemeleri yönetmeliği olarak yayınlanmıştır.
43
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge ZA. 1 – İlgili maddeler
Temel özellikler Bu standarddaki (veya başka Seviyeler Notlar

standardlardaki) hüküm ifade eden ve/veya
maddeler sınıflar
Yangına tepki Madde 7.11 Demir esaslı Sınıf
mamuller
Sınıf A1’dir
Akma dayanımı Madde 7.3.1, Çizelge 3 MPa
(Mamul standardından)
(Ezilme dayanımı, iç ve
dış basınç dayanımı,
-
uzunlamasına eğme
dayanımı, kabul
edilebilir deformasyon
için azamî yük)
Madde 7.7 (İç ve dış kaynak dikişlerinin
Boyut toleransları yüksekliği Talimat’ın bir hükmü değildir a), - Geçer/geçmez
Madde 7.8, Madde 7.9, Madde 7.10
Sızdırmazlık: Sıvı Madde 10.3 Deney metodu +
-
Geçer/geçmez
Tehlikeli maddeler Madde 7.12 - Milyonda kısım (ppm)
Dayanıklılık b Madde 13 NPD (kaplamayla
-
birlikte verilir)
a
Gerektiğinde, ezilme dayanımının, iç ve dış basınç dayanımının, uzunlamasına eğme dayanımının veya
kabul edilebilir deformasyon için azamî yükün hesaplanması için kaynak dikişinin borunun yüzeyiyle aynı
hizaya getirilmiş olduğu varsayılır.
b
Dayanıklılık, koruma metoduna ve/veya kaplama kalınlığına bağlıdır.
ZA.2 Alaşımsız çelikten boruların ve bağlantı elemanlarının uygunluk beyanı için

prosedür/prosedürler
ZA.2.1 Uygunluk beyanı sistemi

“İçme ve Kullanma Sularıyla Temas Hâlinde Olmayan Borular, Depolar ve Yardımcı Donanım” talimatı için
Ek lll’te verildiği gibi 17 Temmuz 1999 tarih 99/472/EC sayılı Komisyon Kararına uygun olarak Çizelge
ZA.1’de belirtilen alaşımsız çelikten boruların ve bağlantı elemanlarının uygunluk beyanı sistemi, belirtilen
kullanım amaçları ve sınıflar için Çizelge ZA.2’de gösterilmiştir.
Çizelge ZA.2- Uygunluk beyanı sistemi
Mamul Amaçlanan kullanım Seviye veya sınıf Uygunluk beyanı

sistemi
İçme ve kullanma
Alaşımsız çelikten boru amaçlı olmayan suyun
- 4
ve bağlantı elemanları nakliye/atma/depolama
tesislerinde
Sistem 4: Bk. Direktif 89/106/EEC (CPD) Ek lll.2.(ii), Üçüncü olasılık.
Çizelge ZA.1’deki alaşımsız çelikten borular ve bağlantı elemanları için uygunluk beyanı, bu standardın
orada belirtilen maddelerinin uygulanmasından kaynaklanan Çizelge ZA.3’teki belirtilen uygunluk
prosedürlerinin değerlendirilmesine göre yapılmalıdır.
44
EN 10224/Nisan 2006
Çizelge ZA.3 – Sistem 4 altında borular ve bağlantı elemanları için uygunluk değerlendirmesine ilişkin
görevlerin sınırları
Uygunluk Maddelerinin
Görevler Görevin içeriği
değerlendirilmesi
İmalâtçının Fabrika imalât kontrolü (FIK) Çizelge ZA.1’in bütün ilgili
sorumluluğu karakteristiklerine ilişkin Madde 14.3
altındaki görevler parametreler
Başlangıç tip deneyleri Çizelge ZA.1’in bütün
Madde 14.2
(BTD) karakteristikleri
ZA.2.2 Uygunluk Beyanı

Bu Ek’in şartlarına uygunluk sağlandığında imalâtçı veya EEA (Avrupa Çevre Ajansı) nezdindeki yetkili
temsilcisi, imalâtçıya CE işareti ekleme hakkını veren bir uygunluk beyanı hazırlamalı ve muhafaza
etmelidir. Bu beyan aşağıdaki hususları kapsamalıdır:
─ İmalâtçının veya EEA nezdindeki yetkili temsilcisinin adı ve adresi ile imalât yeri;
─ Mamulün tanımı (içme ve kullanma suyunun taşınması, atılması ve depolanması tesislerinde kullanılan
borular ve bağlantı elemanları) ve CE işaretinin yanı sıra verilen bilgilerin bir nüshası; bu standardın Ek
ZA’sı;
─ Mamulün uyduğu hükümler (örneğin bu standardın Ek ZA’sı);
─ Bu standardın yüksek sıcaklıkları gerektiren ısıtma ağlarında kullanılması amaçlanmamıştır;
─ İmalâtçı veya yetkili temsilcisi adına uygunluk beyanını imzalamaya yetkili kişinin adı ve unvanı.
Yukarıda sözü edilen beyan ve sertifika, mamulün kullanılacağı üye devletin resmi dil veya dillerinde
verilmelidir.
ZA.3 CE işareti ve etiketi

İmalâtçı veya EEA nezdindeki temsilcisi, CE işaretinin ilâve edilmesinden sorumludur. CE işareti Direktif
93/68/EC’ye uygun olmalı ve mamulle birlikte verilen belgelerde görülmelidir. Aşağıdaki bilgiler ve
karakteristikler CE işaretiyle birlikte verilmelidir (uygun olduğu yerlerde):
─ İmalâtçının adı veya tanıtıcı işareti ve kayıtlı adresi;
─ İşaretlemenin yapıldığı yılın son iki rakamı
─ Bu standardın numarası (TS EN 10224 şeklinde);
─ Mamulün adı ve tarifi, örneğin, “boru + kullanım alanının tarifi”;
─ Belirtilmiş akma dayanımı;
─ Boyut toleransları;
─ Sızdırmazlık: Sıvı – ve kullanılan metot;
─ Tehlikeli maddeler;
─ Ateşe tepki, örneğin Sınıf A1 (kaplanmamış) ve kaplanmış Sınıf;
─ Dayanıklılık (gereken yerlerde), örneğin kaplama tipi ve et kalınlığı.
Belirli bir kullanıma ilişkin özellikler mamulün kullanılacağı ülkenin yasal mevzuatına tâbi olmadığında NPD
tercihi kullanılabilir.
Şekil ZA.1 ticarî belgelerde yer alması gereken bilgiler için bir örnek vermektedir.
45
EN 10224/Nisan 2006
Direktif 93/68 EEC de verilen “CE” sembolünden

ibaret CE uygunluk işareti.
Belgeleme kuruluşunun tanıtıcı numarası

1234
AnyCo Ltd, PO Box 21, B - 1050

İmalâtçının adı veya tanıtıcı işareti ve kayıtlı
adresi
05
İşaretlemenin yapıldığı yılın son iki rakamı
EN 10224
İçme ve kullanma suyunun ve diğer sulu sıvıların Bu standardın numarası

taşınması, atılması ve depolanması tesislerinde
kullanılan SAW çelik borular. Sınıf L275 –914 x Mamulün tarifi
10,0 mm.
ve
İçme ve kullanma sularıyla temas etmesi
düşünülüyorsa bu mamulün uygunluğunu ulusal Düzenlemelerle belirlenmiş özelliklerle ilgili
düzenlemeler tayin eder. bilgiler
Bu mamul yüksek sıcaklıklarda (örneğin ısıtma
şebekelerinde) kullanılmaya uygun değildir.
Akma dayanımı (en az) 275 MPa
Boyut toleransları Geçti
Sızdırmazlık: Sıvı (hidrostatik deney) Geçti
Ateşe tepki Sınıf A 1
Tehlikeli maddeler NPD veya
Tehlikeli maddeler “y”den “x” ppm az
Dayanıklılık NPD (Kaplamayla birlikte verilmiş)
Şekil ZA.1 – CE işaretlemesine örnek
Yukarıda gösterilen tehlikeli malzemelere ilişkin özel bilgilere ilâveten, gerektiği zaman ve yerde ve uygun
biçimde, tehlikeli maddelerle ilgili uyulması icap eden diğer yasa ve düzenlemelerin listesinin ve yasaların
zorunlu saydığı bilgilerin mamulün yanında verilmesi gerekir.
Not: Ulusal çekinceleri olmayan Avrupa yasalarından söz edilmesi gerekmez.
46
EN 10224/Nisan 2006
Kaynaklar
EN 473 Non destructive testing – Qualification and certification of NDT personel – General principles
EN 1092-1 Flanges and their joints – Circular flanges for pipes, valves, fittings and accessories, PN
designated – Part 1: Steel flanges.
prEN 1759-1 Flanges and their joints – Circular flanges for pipes, valves, fittings and accessories, class
designated – Part 1: Steel flanges – Nominal pipe size ⅛ to 24.
EN 10027-1 Designation system for steel – Part 1: Steel names, principal symbols.
EN 10027-2 Designation system for steel – Part 2: Numerical system.
CR 10260 Designation system for steel – Additional symbols.
EN 1350-1 Fire classification of construction products and building elements – Part 1: Classification
using test data from reaction to fire tests.
EN ISO 9001 Quality management systems – Requirements (ISO 9001:2000)
47

TS 9341 en 10224

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS 9341 en 10224

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICS 23.040.10;23.040.

40 TÜRK STANDARDI tst 9341 EN 10224

ICS 23.040.10; 23.040.40

SU VE DİĞER SULU AKIŞKANLARIN TAŞINMASINDA

Non-alloy steel tubes and fittings for the conveyance of water

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Kalite Sistem Belgesi

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

− Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.

Suların ve diğer sulu akışkanların taşınmasında kullanılan alaşımsız

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

Bu standarda kullanılan semboller EN 10020, EN 10021, EN 10052 ve EN 10266’da tanımlanmıştır.

3.2 Etkin boy

3.3 Kabul edilebilir işletme basıncı (PFA)

4 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş

4.2 Kısa gösteriliş

4.2.2 Çelik adı aşağıdakilerden ibarettir:

5 İmalâtçıya verilmesi gereken bilgiler

5.1.2 Bağlantı elemanları

Tercih : 3) Azamî bakır muhtevası belirtilmelidir (Madde 7.2.1'e bakınız).

Tercih : 4) Parça analizi verilmelidir (Madde 7.2.2'ye bakınız).

Tercih : 6) Borular yaklaşık uzunluklarda teslim edilmelidir (Madde 7.6.2'ye bakınız).

Tercih : 7) Borular tam uzunluklarda teslim edilmelidir (Madde 7.6.2'ye bakınız).

Tercih : 12) Sızdırmazlık deneyinin tipi belirtilmelidir (Madde 10.3.1'e bakınız).

5.3 Sipariş örneği

6.2 Oksit giderme yöntemi

6.3 Mamul imalât ve teslim şartları

İşletme yetkisi, işveren tarafından yazılı bir prosedüre göre verilmelidir.

NDT işlemlerini yapmaya, işveren tarafından onaylanmış Seviye 3 kişiler yetkilidir.

6.3.3 Bağlantı elemanları

7.2 Kimyasal bileşim

7.2.1 Döküm analizi

Çizelge 1 – Döküm analizinin kimyasal bileşim sınırları

Element Sınır değerler Kabul edilebilir sapma

7.3 Mekanik özellikler

7.3.1 Borular ve bağlantı elemanları için çekme deneyi

Çizelge 3 - Oda sıcaklığında mekanik özellikler

7.3.2 Borular için yassıltma deneyi

7.3.3 Boru ağzı genişletme deneyi

7.3.4 Borular ve bağlantı elemanları için kaynak eğme deneyi

Not - SAW borular Madde 10.3.2'ye göre deneye tâbi tutulur.

7.5.3 Kaynakların sağlamlığı

7.5.3.1 Dış çap ve et kalınlığı

Çizelge 4 - Boru dış çapı ve et kalınlıkları

Not 1 - Boy aralığı boru imalât usulüne bağlıdır.

Not 2 - Yaklaşık boyların ve tam boyların uzunluk toleransları birbirinden farklıdır.

Tercih 7 - Borular tam boylarda teslim edilmelidir. Uzunluğu müşteri belirlemelidir.

Çizelge 5 - Rasgele boylar - belirtilmiş boy aralıkları ve asgarî ortalama boylar

Belirtilmiş boy aralıkları Sipariş edilen malzemenin % 100'ünde asgarî

7.7 Boru toleransları

7.7.2 Dış çap

7.7.2.1 Dikişsiz boru

7.7.2.2 Elektrik kaynaklı ve alın kaynaklı boru

Çizelge 6 - EW ve BW borular için dış çap toleransları

Dış çap Tolerans

7.7.2.3 Tozaltı ark kaynağı metoduyla kaynak edilmiş borular

7.7.3 Yuvarlaklıktan sapma

7.7.4.1 Dikişsiz borular