Izomeria cukrów prostych

Lekcja dotyczy izomerii cukrów prostych. Ma na celu przypomnienie izomerii

konstytucyjnej i zapoznanie uczniów z najważniejszymi zagadnieniami z zakresu izomerii
optycznej węglowodanów.

Izomeria cukrów prostych

Izomeria cukrów prostych

Izomeria cukrów prostych

1. Cele lekcji

a) Wiadomości
Uczeń zna:

podział izomerii.
pojęcia: konstytucja, konfiguracja, cząsteczka chiralna, centrum chiralności.

b) Umiejętności
Uczeń potrafi:

wskazać w podanej cząsteczce chiralne atomy węgla,

odnaleźć izomery w podanych wzorach cząsteczek i określić rodzaj izomerii przez nie
reprezentowany,
narysować modele par enancjomerów aldehydu glicerynowego i wskazać enancjomer
D i L,
narysować modele par enancjomerów glukozy i fruktozy oraz wskazać enancjomer D i L,
przedstawić odmiany tatomeryczne glukozy i fruktozy,
narysować anomery D‐glukozy i D‐fruktozy oraz wskazać anomer α i β,
wyjaśnić pojęcia mutarotacja i epimer.

2. Metoda i forma pracy

Metody:

burza mózgów,
mapa pojęciowa,
pogadanka,
asocjogram.

Formy pracy:

praca z całym zespołem,

praca w grupach.

Ś
3. Środki dydaktyczne
Szary papier, klej, markery, karty pracy dla grup, modele, foliogram z nazwami związków
wykorzystanych do ćwiczenia drugiego, plansze ze wzorami furanu i piranu.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza
1. Przypomnienie pojęcia izomerii.

Ćwiczenie I:

2. Tworzenie przez grupy uczniów map pojęciowych z otrzymanych od nauczyciela

określeń, poprzez naklejenie ich na szarym papierze (załącznik 1).
3. Omówienie przez liderów grup ćwiczenia i definiowanie wraz z pozostałymi uczniami
znanych im pojęć.
4. Przypomnienie przez nauczyciela pojęć: cząsteczka chiralna i centrum chiralności przy
wykorzystaniu przygotowanych modeli.

Ćwiczenie II:

5. Odszukiwanie w grupach uczniowskich wśród otrzymanych wzorów cząsteczek tych

związków organicznych, które przedstawiają izomery i określają rodzaj reprezentowanej
izomerii (załącznik 2).
6. Omówienie ćwiczenia (foliogram z nazwami związków).

b) Faza realizacyjna
1. Podanie tematu lekcji.
2. Wyszukiwanie asymetrycznych atomów węgla w cząsteczkach glukozy i fruktozy.
3. Przypomnienie enacjomerów aldehydu glicerynowego.
4. Rysowanie wzorów D‐glukozy i L‐glukozy.
5. Określenie kierunku skręcania światła spolaryzowanego przez D‐glukozę i L glukozę.
6. Omówienie odmian tatomerycznych glukozy i fruktozy.
7. Przedstawienie foliogramów ze wzorami Fischera i wzorami taflowymi Haworta
cząsteczek glukozy i fruktozy.
8. Określenie asymetrycznych atomów węgla w formach pierścieniowych cukrów.
9. Wskazanie anomerycznego atomu węgla, podanie definicji anomeru.
10. Wprowadzenie pojęcia mutarotacji.
11. Porównanie wzorów mannozy, glukozy i galaktozy oraz wyjaśnienie pojęcia epimer.

c) Faza podsumowująca
Tworzenie asocjogramu do określenia izomeria optyczna (załącznik 3). Uczniowie kolejno
dopisują określenia oraz podają wzory przykładowych związków i ich nazwy.

5. Bibliografia
1. Borowska B., Panfil V., Metody aktywizujące w edukacji biologicznej, chemicznej
i ekologicznej – propozycje scenariuszy, Wydawnictwo TEKST sp. z o. o., Bydgoszcz
2001.
2. Kluz Z., Poźniaczek M. M., Chemia dla szkól ponadgimnazjalnych – zakres rozszerzony,
Wydawnictwo Zamkom, Kraków 2003.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1

Z podanych nazw utwórzcie mapę pojęciową przedstawiającą podział izomerii. Spróbujcie

zdefiniować podane określenia.

Określenia:

Izomeria

Izomeria konstytucyjna

Izomeria strukturalna

Stereoizomeria

Izomeria geometryczna

Izomeria optyczna

Izomeria konfiguracyjna

Izomeria szkieletowa

Izomeria położenia

Izomeria podstawienia

Izomeria funkcyjna

UWAGA: Zwróćcie uwagę na określenia tożsame.

Załącznik 2

Z podanych wzorów wybierzcie te, które przedstawiają izomery, nazwijcie je, a następnie
określcie rodzaj reprezentowanej przez nie izomerii.

Przykłady związków:

CH2=CH‐CH2-CH2-CH3, CH3-CH2-CH=CH‐CH3, CH3COOCH3, HCOOCH2CH3, CH3COCH3,

CH3CH2CHO,

załącznik 3

b) Zadanie domowe

Guloza jest cukrem prostym należącym do aldoheksoz. Jest to diastereoizomer glukozy

różniący się konfiguracją przy C‐3 i C‐4. Na podstawie tych informacji narysuj wzór
łańcuchowej i pierścieniowej formy D‐gulozy.
7. Czas trwania lekcji
45 minut

8. Uwagi do scenariusza
brak
Plik o rozmiarze 185.90 KB w języku polskim

Plik o rozmiarze 2.58 MB w języku polskim