Łucja Stępień

Kinga Gąska
Inga Witkowska
Żaneta Cień
Maciej Bukowski
Logistyka wojskowa i logistyka w sytuacjach kryzysowych

Logistyka jest dziedziną wiedzy, która rozwinęła się w ramach wojska na przestrzeni
wieków. Zarówno w ówczesnych jak i obecnych czasach stanowiła podstawowe zarządzanie
w sprawach transportu, dostaw żywności, administracji, konserwacji, remontów, ewakuacji
rannych i chorych, wykorzystania zasobów miejscowych, realizacji przedsięwzięć
budowlanych oraz inwestycji wojskowych. Było to fundamentalne działanie zmierzające do
sprostania oczekiwaniom ówczesnej rzeczywistości. W literaturze przedmiotu wyróżnia się
logistykę wojskową oraz logistykę kryzysową. Może się wydawać, że są to pojęcia
wyrażające takie same wartości, niemniej należy wskazać różnice, które przemawiają za istotą
jednego
i drugiego.
Logistyka wojskowa jest pojęciem wchodzącym w obszar całości dziedziny logistyki.
Tak jak nie została sformułowana jednoznaczna definicja tej nauki, tak nie ukształtowano
definicji logistyki wojskowej. Niemniej jednak można przyjąć, że pojęcie zawiera
„teoretyczne jak i praktyczne aspekty planowania i rozmieszczenia wojsk oraz utrzymanie ich
zdolności bojowej”1. Idąc z tak przyjętym określeniem należy zaznaczyć, że logistyka
wojskowa to nic innego jak skoordynowane zarządzanie zasilaniem niezbędnego zaopatrzenia
dla sił zbrojnych. Głównym celem w tym zakresie jest zaspokojenie potrzeb w uzbrojeniu,
sprzętów wojskowych, narzędzi do walki oraz do nauki, jak również utrzymanie zdolności
bojowej zarówno
w charakterze ludzkim jak i materialnym.
Przedstawiając ogólną istotę logistyki wojskowej należy zapoznać się także z
logistyką w sytuacjach kryzysowych. Leksykon bezpieczeństwa proponuje taką definicję:
„zbiór przyjętych kompleksowych rozwiązań, realizowanych podczas sytuacji kryzysowej w
celu najpełniejszego, a zarazem ekonomicznie racjonalnego zaspokojenia potrzeb
zidentyfikowanych przez organy zarządzające bezpieczeństwem” 2. Wynika z tego, że
1
Leksykon bezpieczeństwa, red. K. Dziubińska-Wójcik, R. Niedźwiecki, W. Saletra, A. Zagórska, Wydawnictwo
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce 2016, s. 251.
2
Tamże, s. 249.
logistyka kryzysowa jest sposobem dostarczenia pomocy, potrzebnej w zaistniałej sytuacji
kryzysowej
i takiej, która jest niezbędna dla organów odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe.
Na podstawie dwóch powyższych definicji można te pojęcia ze sobą porównać. Po
pierwsze główną różnicą jest sam cel obu dziedzin. Logistyka wojskowa stanowi zbiór
działań zmierzających do zaopatrzenia stricte WOJSKA, natomiast logistyka kryzysowa jest
zbiorem czynności gotowych zaspokoić potrzeby w sytuacjach kryzysowych. Takie sytuacje
mogą się przejawiać w różny sposób, ze względu na stany nadzwyczajne państwa. W
przypadku wystąpienia kryzysu wojennego, logistyka kryzysowa sprowadza się również do
logistyki wojskowej, ponieważ podejmuje się wówczas działania zmierzające do
eliminowania powstałych zagrożeń oraz takie, które zaspokajają potrzeby wojska. Inną
różnicą jest to, że logistyka wojskowa opiera się głównie na dostarczaniu podstawowego
zaopatrzenia wojskowego. Odpowiednio do panujących warunków, zadaniem logistycznym w
tym przypadku jest dostarczenie należytej ilości oraz pożądanego asortymentu, tak aby
wojsko spełniało wymogi do realizowania ustawowych funkcji. Niezbędne jest również
zapewnienie armii nowoczesnych narzędzi oraz odpowiedniej jakości tychże narzędzi do
podejmowania działań zbrojnych3. W obszarze logistyki kryzysowej głównym celem jest
realizowanie zadań obejmujących czynności podejmowane w sytuacjach kryzysowych.
Można tutaj wymienić zagrożenia klęski żywiołowej, zagrożenia finansowe, zagrożenia
osobistego bezpieczeństwa
i inne. Tutaj logistyka kryzysowa jest częścią odpowiedniego zarządzania kryzysowego i w
tym zakresie podejmuje czynności związane z odpowiednim planowaniem, organizowaniem,
motywowaniem, kontrolowaniem procesów logistycznych oraz informacji (zadaniem tych
czynności jest przygotowanie się i działanie mające na celu zapobieganie, przeciwdziałanie
i reagowanie w razie wystąpienia zakłóceń stabilności systemu gospodarczego) 4.
W przeciwieństwie do logistyki wojskowej spectrum działania opiera się na ochronie
ludności, nie samego dostarczania zaopatrzenia w celu eliminacji zagrożeń. Jest to ważna
różnica z tego względu, że na uwadze jest dobro obywatela i podjęcie takich działań, które
zapewnią swobodną egzystencję. Ważnym elementem jest również wskazanie, że
zapotrzebowanie logistyczne w sytuacji kryzysowej odnosi się do organu, który w danym

3
A. Szlachta, Organizacja logistyki w siłach zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej, Zeszyty Naukowe. Logistyka

Transport / Międzynarodowa Wyższa Szkoła Logistyki i Transportu we Wrocławiu, Vol. 4, No. 1, Wrocław
2007, s. 85.
4
A. Szymonik, Logistyka w sytuacjach kryzysowych, Logistyka 3/2011, s. 2717.
momencie przyczynia się do redukcji zagrożenia. Nie ma odgórnie określonej jednostki,
której dostarczenie zasobów będzie udzielone. W przypadku logistyki wojskowej, takim
organem jest wojsko, a więc odgórnie ustalona instytucja, której potrzeby należy spełniać.
Logistyka wojskowa zajmuje się zaopatrzeniem oraz zapewnieniem niezbędnego
arsenału wojskowego do wypełniania zadań. Ważne w tym zakresie jest pozyskiwanie
sprzętu, budynków oraz personelu wojskowego oraz zapewnienie im należytego szkolenia.
Wszystkie aspekty zaopatrzenia prowadzone są na każdym szczeblu armii – drogą lądową,
morską oraz powietrzną. Logistyka kryzysowa zapewnia prawidłowe zabezpieczenie
medyczne, ratownicze tylko i wyłącznie w miejscu wystąpienia sytuacji kryzysowej. Ponadto
wszystkie zadania wiąże z nakierowaniem na ochronę człowieka, a logistyka wojskowa na
utrzymanie zdolności bojowej. W tym celu wojskowe działania logistyczne sprowadzają się
również do utrzymania współpracy międzynarodowej, a więc wszelkie czynności wynikające
z tej dziedziny nauki służą zachowaniu ładu międzynarodowego oraz temu, aby sytuacja
kryzysowa nie miała miejsca. Należy zwrócić uwagę, że w odróżnieniu do logistyki
kryzysowej, występuje również ona w czasie pokoju. Na tej zasadzie utrzymuje odpowiedni
poziom sił zbrojnych
i przygotowuje na ewentualne wystąpienie sytuacji kryzysowej. W przypadku pojawienia się
tejże sytuacji kryzysowej, wymagane jest wdrożenie logistycznych działań odpowiadających
za zarzadzanie w tym wypadku. Logistyka wojskowa jest zbiorem czynności stacjonarnych
występujących ciągle, bez względu na zagrożenia czy ich brak 5. Podjęcie działań w tym
obszarze wymaga stałego zarządzania, modernizowania, reagowania oraz analizowania
potrzeb wojskowych. Jest to proces stały, w przeciwieństwie do działań kryzysowych, które
występują w odstępach czasu. Ważną różnicą między omawianymi zjawiskami jest sam fakt
potrzeby zaopatrzenia. W przypadku wojska państwo musi zapewnić konkretne środki, aby
siły zbrojne były ciągle w stanie gotowości. W tym celu wcześniej przygotowuje się budynki,
pojazdy oraz inne narzędzie umożliwiające podejmowanie działań wynikających z
bezpieczeństwa. Sytuacja kryzysowa stanowi obszar działań nagłych, często na dużą skalę,
dlatego czynności logistyczne w tym zakresie muszą być podejmowane nagle przy
jednoczesnym zachowaniu ich sprawności. W takich przypadkach wszystko dzieje się pod
presją czasu i czasami nie ma chwili na zastanowienie się co jest lepszą, a co gorszą metodą.
Natomiast logistyka wojskowa obejmuje szereg przedsięwzięć realizowanych ciągle, dlatego
możliwe jest dokładne podjęcie decyzji odnośnie wymogów wojskowych.

5
M. Brzeziński, Logistyka wojskowa, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2005, s. 46.
 Reasumując zróżnicowanie, podstawową różnicą logistyki sytuacji kryzysowych od
logistyki wojskowej jest podmiot obsługi, którym jest ludność poszkodowana w sytuacjach
kryzysowych, w przypadku logistyki wojskowej podmiotem są wojska (szkolące się,
walczące). Różnią się także środowiskiem funkcjonowania, do którego zaliczamy rejony
reagowania kryzysowego, w logistyce wojskowej środowiskiem tym jest pole walki. Należy
wskazać również, że w logistyce kryzysowej głównym celem funkcjonowania jest
zapewnienie warunków do przetrwania wszystkim poszkodowanym, w logistyce wojskowej
jest to zagwarantowanie wysokiej skuteczności zabezpieczenia logistycznego wojsk.
Zestawienie ze sobą tych dwóch pojęć wymaga wskazania podobieństw. Ze względu
na obszar nauki jakim jest logistyka, zarówno w sytuacji kryzysowej jak i na potrzeby wojska
niezbędne jest podjęcie takich działań, które zapewnią dostarczenie należytego asortymentu
odpowiednio do założonych celów. W przypadku armii będą to wszystkie środki
umożliwiające utrzymanie zdolności bojowej, a w sytuacji kryzysowej wszystkie elementy
umożliwiające eliminowanie niebezpieczeństw. W jednym i drugim przypadku celowością
logistyki jest uzyskanie pożądanych efektów, tak aby nie zakłócać systemu bezpieczeństwa
państwa6. Ponadto należy wskazać, że logistyka w sytuacjach kryzysowych obejmuje również
czynności związane z zaopatrzeniem wojska w przypadku wystąpienia kryzysu wojskiego, a
więc w tym zakresie te dwa pojęcia wzajemnie się uzupełniają. Istotnym jest, że prawidłowe
funkcjonowanie logistyki wojskowej skutkuje podejmowaniem działań logistycznych
w sytuacjach kryzysowych. W rozszerzeniu tego zjawiska, oznacza to, że w wielu
przypadkach kryzysowych wojsko jest wykorzystywane do podejmowania czynności
zmierzających do redukcji zagrożeń. Jeśli nie byłoby ono należycie zaopatrzone oraz
zorganizowane nie podjęłoby działań w największym stopniu, a tylko w ograniczonych
warunkach. Dlatego jest to ważny aspekt ze względu na istotę tych pojęć. Rola logistyki Sił
Zbrojnych RP podporządkowana jest misji i zadaniom Sił Zbrojnych RP w obszarze
utrzymania bezpieczeństwa i integralności terytorialnej kraju, realizacji zobowiązań
sojuszniczych UE
i NATO, jak również utrzymania pokoju i stabilizacji międzynarodowej oraz wsparcia
bezpieczeństwa wewnętrznego i pomocy społeczeństwu. Podobnie jest w logistyce
kryzysowej, ponieważ jej czynności odnoszą się do utrzymania stabilności państwa oraz
ochrony obywateli. W tym celu istotnym w zakresie zarówno logistyki wojskowej jak i
kryzysowej, jest wymiana informacji7. W sytuacjach zaopatrzenia wojsk należy odpowiednio

6
http://www.nowastrategia.org.pl/logistyki/, (dostęp z dnia 19 marca 2020 r.).
7
Leksykon bezpieczeństwa…, s. 250.
pozyskiwać rzetelne informacje, tak aby móc do nich przygotowywać armię. Tak samo jest w
sytuacjach kryzysowych. Wymiana informacji stanowi nieodłączny element jednego i
drugiego systemu logistycznego.
Na pewno warto zwrócić uwagę również na aspekt czasu. W przypadku jednej logistyki jak
i drugiej ważne jest dostarczenie odpowiednich potrzeb w pożądanym czasie, tak aby nie
powstały negatywne skutki. W tym celu podejmowane są przygotowania do złych warunków.
Zapotrzebowanie logistyczne musi być odpowiednio zaplanowane w jednym i drugim
przypadku wcześniej, tak, aby w nagłym momencie być przygotowanym na wszelkie
sytuacje. Omawiane pojęcia łączy także sposób wykonywania logistycznych metod. Są to
przede wszystkim: planowanie, kierowanie oraz odpowiednie przedsięwzięcie działań w celu
zapewnienia pożądanych środków zarówno w jednym jak i w drugim przypadku.
Podsumowując powyższe rozważania, należy stwierdzić, że pomimo różnic
wynikających z istotny logistyki wojskowej oraz logistyki kryzysowej, są to pojęcia, które
wiele łączy. Ze względu na powyższe można wysnuć wniosek, że obie dziedziny nauki
w pewnym stopniu się na siebie nakładają, a w niektórych sytuacjach wzajemnie uzupełniają.
Zapewne ważne w działaniu logistycznym jest podjęcie odpowiednich decyzji, takich, które
będą rzutowały na poziom rozwoju armii, a tym samym pozwolą na należyte podjęcie działań
w przypadku sytuacji kryzysowej.

Bibliografia:

 M. Brzeziński, Logistyka wojskowa, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2005

 Leksykon bezpieczeństwa, red. K. Dziubińska-Wójcik, R. Niedźwiecki, W. Saletra, A.
Zagórska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce 2016,
 A. Szlachta, Organizacja logistyki w siłach zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej,
Zeszyty Naukowe. Logistyka Transport / Międzynarodowa Wyższa Szkoła Logistyki
i Transportu we Wrocławiu, Vol. 4, No. 1, Wrocław 2007
 Szymonik, Logistyka w sytuacjach kryzysowych, Logistyka 3/2011
 Ł. Zwoliński, Znaczenie logistyki w zarządzaniu kryzysowym, Civitas Hominibus nr
13/2018
 http://www.nowastrategia.org.pl/logistyki/
Elementy mające związek z zarządzaniem logistycznym w „Porozumieniu wsparcia
bazy”

1. Koordynacja oraz zapewnienie wsparcia bazy na poziomie lokalnym za

pośrednictwem Oddziału Zabezpieczenia JFTC.
2. Obszary wsparcia bazy: infrastruktura, transport, ochrona, reagowanie kryzysowe,
zabezpieczenie przeciwpożarowe, wsparcie medyczne, bezpieczeństwo i higiena
pracy, zabezpieczenia socjalno-bytowe, wsparcie rodzin.
3. Zapewnienie obiektów z dostępem do mediów, drogi, itp. Niezbędnych do
funkcjonowania NFIU.
4. Dostępność mediów i usług (prąd, woda, gaz, ogrzewanie itp.).
5. Wyposażenie biurowe.
6. Zapewnienie obiektów składowania sprzętów.
7. Usługi transportowe.
8. Zabezpieczenia bezpieczeństwa. Zewnętrzne oraz wewnętrzne.
9. Regularna ocena zagrożeń
10. Zabezpieczenie przeciwpożarowe
11. Zapewnienie urządzeń, sprzętów medycznych oraz personelu na potrzeby wsparcia
medycznego i stomatologicznego.
12. Zapewnienie środków do zwalczania owadów, grzybów itp.
13. Zapewnienie usług socjalno-bytowych
14. Dostęp do telefonów, linii telekomunikacyjnej, map, wykresów.
15. Obiekty – strzelnice, poligony, lotniska,

Odpowiednie przygotowanie logistyczne umożliwia prawidłowe funkcjonowanie jednostek.

W tym celu, powyższe działania logistyczne ułatwiają czynności podejmowane w ramach
traktatu NATO. Przede wszystkim zostało zapewnione wsparcie na każdym szczeblu,
potrzebnym do realizowania zadań. Wynika to z celowości działań logistycznych, która
wskazuje na utrzymanie ładu oraz niezachwianego systemu bezpieczeństwa państwa. Przy
zapewnieniu takiego wsparcia, oddziały przebywające w bazie, wypełniają funkcje
prawidłowo i są zabezpieczone w niezbędny sprzęt. Polska jako gospodarz powinna dołożyć
wszelkich starań, aby to co zostało zawarte w porozumieniu miało swoje odzwierciedlenie
praktyczne. Tego wymaga odpowiednia logistyka. Wsparcie w tym zakresie obejmuje
zapewnienie infrastruktury, usług oraz rzeczywistych potrzeb bezpieczeństwa i ochrony.