01026220 อิเล็กทรอนิกส์กาํ ลัง

Power Electronics

รศ. ดร. อนุวฒ

ั น์ จางวนิชเลิศ
อธิบายคํา
อิเล็กทรอนิกส์กาํ ลัง (Power Electronics)
เป็ นการผสมผสานระหว่างไฟฟ้ ากําลัง ไฟฟ้ าอิเล็กทรอนิกส์ และไฟฟ้ าควบคุม
ไฟฟ้ าควบคุมจะเป็ นการพิจารณาทีส่ ภาวะคงตัวและสภาวะชัวครู่ ่ ไฟฟ้ ากําลัง
จะเป็ นระบบจัดการกับสภาวะหยุดนิ่ง และสภาวะการหมุน สําหรับระบบผลิต
กระแสไฟฟ้ า สายส่ง และพลังงานไฟฟ้ า ไฟฟ้ าอิเล็กทรอนิกส์จะเกีย่ วข้องกับ
อุปกรณ์โซลิตสเตท และสัญญาณการควบคุม ดังนัน้ อิเล็กทรอนิกส์กาํ ลังอาจจะ
ให้ความหมายได้วา่ เป็ นการประยุกต์ใช้อุปกรณ์โซลิตเสตทเพือ่ การควบคุมและ
แปลงผันกําลังไฟฟ้ า (converters)
บทบาทอิเล็กทรอนิกส์กาํ ลัง
นิ ย าม และหล กั การในเรือ่ งกําล งั งาน
■ กําลังงานจากแหล่งจ่าย ซึง่ อาจจะ
เป็ น dc หรือ ac จะส่งต่อไปยัง
โหลด โดยผ่านคอนเวอร์เตอร์ ซึง่
จะมีผลต่อรูปคลืน่ ของอินพุตและ
เอาต์พตุ
■ รูปคลืน่ ทีไ่ ด้จากวงจรคอนเวอร์
เตอร์ในสภาวะคงตัวจะเป็ น
ฟั งก์ชนั คาบเวลา (T)
นิ ย าม
■ กํา ลังงานเฉลี่ย (average) และ กระแส
อาร์เอ็ม เอส (rms)

จาก

ดังนั้นสมการกําลังงานเฉลี่ย Pav ที่อยูใ่ นรู ปกระแสอาร์

เอ็มเอส
นิ ย าม
■ ในการวิเคราะห์ ac circuit ทีม่ สี ญ
ั ญาณ
รูปคลืน่ เป็ นรูปไซน์ของแรงดันและกระแส
มักจะพิจารณาอยูใ่ นรูปของค่า rms
เพือ่ ให้การคํานวณกําลังไฟฟ้ าสามารถ
ทําได้งา่ ย
การวิ เคราะห์ก าํ ล งั งานด้ว ยรูป คลื่น
ไซน์
Polar form

โดยที่
การวิ เคราะห์ก าํ ล งั งานไฟฟ้ า
Impedance

โดย
ทีและ
่

โดยที่ และ
การวิ เคราะห์ก าํ ล งั งานอิ น พุต
■ Complex Power

■ Apparent power

■ Real Power

■ Reactive Power
(Input) Power Factor
 ตัวอย่าง
- จากรู ปด้านล่าง จงหาค่าต่อไปนี้
ค่ากระแสที่อยูใ่ นรู ป Polar
ค่ากําลังไฟฟ้าต่าง ๆ (S, P, Q)
และตัวประกอบกําลัง (Power Factor, PF)
Soln

แล
ะ

จะ
ได้
Complex Power

Real Power

Reactive Power

แล
ะ
การวิ เคราะห์ว งจรที่ม ีร ปู คลื่น ไม่ใ ช่ไซน์
■ รูปคลืน่ ทีไ่ ม่ใช่ไซน์ของฟั งก์ชนั คาบ f(t) ที่
อยูใ่ นชุดอนุกรม Fourier

เมือ่ เปรียบเทียบกับฟั งก์ชนที

ั ่ เ่ ป็ นสัญญาณไซน์ทม่ี ี
องค์ประกอบไฟตรงรวม
โดยที่ a0/2 เป็นค่า dc หรือค่าเฉลี่ย ของฟังก์ชัน f(t)

โดยที่ องค์ประกอบมูลฐาน (Fundamental Component) มีคา่

n=1
องค์ประกอบฮาร์มอนิก(Harmonics Component) มีคา่ n≥2
ชุดอนุกรม Fourier ทีค่ วรทราบ
ชุดอนุกรม Fourier ทีค่ วรทราบ
ชุดอนุกรม Fourier ทีค่ วรทราบ
พิจ ารณาด้านเอาต์พตุ ของวงจรเรีย ง
กระแสเต็ม คลื่น
(full wave rectifier)
แรงดัน เอาต์พตุ ของวงจรเรีย งกระแส
สามารถกระจายสเปคตรัม ฮาร์ม อ
นิ ก ส์ได้ด งั กราฟ
วิ ธ ีก ารวิ เคราะห์แ บบเฟสเซอร์เมื่อ
อิ น พุต ของแรงดัน มีอ งค์ป ระกอบ
ฮาร์ม อนิ ก ส์

คํานวณกระแสของวงจร ซึ่งแยกเป็นกําลังงานจริง กําลังงานปรากฏ และ

ตัวประกอบกําลัง การหาค่ากระแสอาจจะหาได้จากหลักการทับซ้อน
(superposition)
วิ ธ ีก ารหากระแสเมื่อ รูป คลื่น ไม่ใ ช่
ไซน์
■ อิมพีแดนซ์
โดยที่

แรงดันของรูปแบบทั่วไป
วิ ธ ีก ารหากระแสเมื่อ รูป คลื่น ไม่ใ ช่
ไซน์
■ กระแสทีอ ่ ยูร่ ปู แบบฮาร์มอนิก
โดยที่

ดังนั้น

โดยสมมติให้ฟังก์ชั่นโคไซน์เป็นศูนย์
Input Line Current Distortion

■ กระแสอาร์เอ็มเอส is(t)

Total Harmonic Distortion Factor :THD

Input Power Factor

■ สมมติวา่ แรงดันซัพพลายไปยังคอนเวอร์เตอร์ทไ่ี ม่มกี าร

ผิดเพีย้ นของสัญญาณ กําลังงานอินพุตของคอนเวอร์เตอร์
แต่กระแสมีรปู คลืน่ ไม่ใช่ไซน์หาได้จาก

กําลังงานเฉลี่ย (Real Power or Average

Power)
ตัว ประกอบกําล งั (Power Factor)

ดังนั้นสามารถแยกองค์ประกอบของตัวประกอบ
ได้เป็น 2 ตัวประกอบคือ
โดยที่
 นิ ย าม

ถ้าสัญญาณแรงดันทีเ่ ป็ นไซน์ ค่า FF=1.11 และ

สัญญาณแรงดันทีเ่ ป็ นไฟตรงทีร่ าบเรียบหรือเป็ น
Square Wave ค่า FF=1
- จากรูป จงหาค่าต่อไปนี้ ตัว อย่า ง
ค่ากระแส rms, กระแส Fundament และกระแส
Harmonics อันดับที่ 3, 5, 7, 9 และ %THDi
ค่ากําลังไฟฟ้ าต่าง ๆ (S, P)
PF และ DPF
Soln
จากชุดอนุกรม Fourier

สามารถหาค่ากระแสที่อันดับต่าง ๆ ได้ดังนี้
และสามารถหาค่า %THDi

และสามารถหาค่ากําลังไฟฟ้าต่างๆ ได้ดังนี้
Apparent Power

Real Power
แรงดัน เฉลี่ย และกระแสที่ไหล
ผ่านตัว เก็บ ประจุ

Charge Balance
ค่าเฉลี่ย ของแรงดัน และกระแสที่ต วั
เหนี่ ย วนํา

Volt-Second Balance