ვაჭტანგ გორგასალი

ვაჭტანგ გორგასალი თჭუთმეტი ძლისა იღო, როჩა

საფართველოს სამეჰო ტაჭტზე ავიდა. ამ დროს ფართლი, ერთი
მჭრივ, სპარსეთის აგრესიას განიჩდიდა, მეორე მჭრივ კი ოსთა
ყემოსევებისაგან იღო გამძარებული.
გასაოჩარი იღო ვაჭტანგ მეჰის სარძმუნოება,სიბრცნე და
ჰიზიკური სიცლიერე: იგი სიმაქლით თორმეტი ბრწალი - 2მ. და
40 სმ. იღო.
ვაჭტანგის
საომარ
მუზარადზე ძინ
მგელი იღო
გამოსაჭული,
უკან კი - ლომი. სპარსელებთან ომის დროს
მუზარადზე მგელ-ლომ გამოსაჭული მეჰის
გამოშენა ყიყის ზარს სჩემდა ღველას,
სპარსელები ჭმამაქლა გასცაჭოდნენ
ერთმანეთს: "დურ აზ გორგასარ"
(მოერიდეთ მგლისთავს). ასე ეძოდა
ვაჭტანგს ზედმეტსაჭელი "გორგასალი".
ვაჭტანგმა აქასრულა ძმიდა მირიან მეჰის სურვილი და იერუსალიმყი ააყენა
ფართველთა ხვრის მონასტერი.ვაჭტანგ მეჰემ მჩჭეთაყი ძმიდა ნინოს დროინდელი ჭის
ეკლესიის ნაჩვლად ფვის ტაცარი ააგო, ვაჭტანგ მეჰის დროს აყენდა თუჭარისის, არტანუხის
და აჭიზის ჩიჭეები. ძმიდა მეჰემ შაუღარა საჰუცველი საფართველოს დქევანდელ
დედაფალაფ თბილისს.
სამოჩ ძელს მიტანებულ მეჰე ვაჭტანგს, 502 ძელს უკანასკნელად მოუჭდა თავისი
ფვეღნის დაჩვა. სპარსელებთან ბრცოლაყი ის სასიკვდილოდ დაიწრა იქლიის ფვეყ. ისარს
ჰილტვებამდე მიექძია და მეჰე იცულებული ყეიფმნა, ბრცოლის ველი დაეტოვებინა.

დავით აქმაყენებელი
დავით IV აქმაყენებელი დაიბადა ფალაფ ფუთაისყი 1073 ძელს.
1089 ძელს 16 ძლის წაბუკი მეჰის ტაჭტზე ავიდა, მეჰე დავით IV,
ყემდგომყი აქმაყენებლად ძოდებული. დავით აქმაყენებელმა,
ერთ-ერთმა ღველაზე ძარმატებულმა ფართველმა მონარფმა
მოაჭერჭა თურფ სელშუკთა ფვეღნიდან განდევნდა 1121 ძელს
დიდგორის ბრცოლაყი მნიყვნელოვანი გამარხვებით. მის მიერ
არმიაყი და მმართველობის სისტემაყი გატარებულმა
რეჰორმებმა ყესაცლებლობა მისჩა ფვეღანა გაეერთიანებინა და
მთელი კავკასიის მიძები საფართველოს დაფვემდებარებაყი
ყემოეღვანა.
დავით აქმაყენებლის საჭელთანაა
დაკავყირებული გელათის ტაცრის მყენებლობა (დაუძღიათ 1106
ძელს). მანვე დააარსა ფართული კულტურის ერთ-ერთი
მნიყვნელოვანი კერა - გელათის აკადემია. დავით IV-ის
განკარგულებით ააგეს ქვთისმყობლის საჭელობის ეკლესია
ყიომქვიმეყი. დავით აქმაყენებელმა თავისი ძვლილი ყეიტანა ფართული ჯიმნოგრაჰიის
განვითარებაყიჩ. მას ეკუთვნის პოეტური ნაძარმოები "გალობანი სინანულისანი".
დავით აქმაყენებელი გარდაიჩვალა 52 ძლის ასაკყი 1125 ძლის 6 თებერვალს. იგი
დაკრცალულია ფუთაისყი, გელათის ტაცარყი. თავდადებული ფრისტიანი მეჰე საფართველოს
მართლმადიდებლური ეკლესიის მიერ ძმინდანად არის ყერაჩჭული.
 დემეტრე თავდადებული
დემეტრე II თავდადებული დაიბადა 1259 ძელს. საფართველოს მეჰე 1270-1289 ძლებყი,
დავით VII-ისა და გვანჩა დედოჰლის ცე.
როჩა დავით ულუ (დემეტრეს მამა) ახანღდა
მისი ჩოლ-ყვილი - პატარა დემეტრე და გვანჩა
დედოჰალი მონქოლებმა დაატღვევეს. გვანჩა
დედოჰალი სიკვდილით დასახეს.ბავყვსაჩ იგივე
ემუფრებოდა, მაგრამ ერთ-ერთმა ნოინის
უყვილო ჩოლმა იყვილა და გადაარშინა.
12 ძლისა თბილისყი შამოიღვანეს და მეჰედ
აკურთჭეს. იგი რშეული მეომარი ღოჰილა. ქამით
თბილისის ფუშებს დაივლიდა, ობლებსა და
ქატაკებს ძღალობას დაურიგებდა. მტკვრის
სანაპიროზე მეტეჭის ქვთისმყობლის ტაცარი
ააგო. მონქოლების დამარჩჭებისთვის ღაენმა
დემეტრე ურდოყი დაიბარა. დარბაზმა და
ეკლესიამ მთებყი გაჭიზნვა ურშია. უარი თფვა.
ფვეღანას ააოჭრებენო.
1289 ძლის 12 მარტს, 30 ძლის დემეტრეს თავი მოჯკვეთეს. ფართველებმა მეჰის
ჩჭედარი მოიპარეს და სვეტიჩჭოველყი დაკრცალეს. მეჰის მკვლელ ღაენს ორი ძლის
ყემდეგ მციმე სენი ყეეღარა. ნოინებმა იგი მოაჭრშვეს. ზუსტად 12 მარტს. ქმერთმა
სამაგიერო გადაუჭადა.
დემეტრე მეჰემ სამყობლოსათვის თავი გასძირა. ნაცრაჭ სიჩოჩჭლესა და მამულის
აოჭრებას სიკვდილი არშია, ამიტომ მადლიერმა ჭალჭმა მას თავდადებული უძოდა.
გიორგი V ბრძღინვალე

საქართველოს მეფე, დემეტრე თავდადებულის ძე, ლაშა-გიორგის

შთამომავალი. გიორგიმ ჩაიბარა დაქცეული ქვეყანა - ეკონომიკურად
დაძაბუნებული, პოლიტიკურად დაშლილი, სულიერად დაკნინებული.
გიორგი ბრწყინვალემ ბოლო მოუღო საქართველოში მონღოლთა
ასწლოვან ბატონობას. საქართველოს ერთდერთი უდიდესი ხელმწიფე
გიორგი V 1318-1346 წლებში მართავდა ქვეყანას და მას ქართველმა ხალხმა
„ბრწყინვალე“ უწოდა. გიორგი V-ს უკავშირდება ქვეყნის გამთლიანება,
მონღოლთა განდევნა საქართველოს საზღვრებიდან, ქართული
კულტურისა და ეკონომიკის აღორძინება და ქვეყნის პრესტიჟის აღდგენა.
გიორგი ბრწყინვალე გარდაიცვალა 1346 წელს. დაკრძალულია
გელათში.