Τραπεζούντα 1200-1250): Ιδρύθηκε από τους Κομνηνούς μετά την άλωση
(1204). Κατακτήθηκε το 1461 από τους Οθωμανούς, γεγονός που σήμανε το τέλος της βυζ/νης αυτοκρατορίας.
Ήπειρος: Ιδρύθηκε από τον Μιχαήλ Κομνηνό Δούκα. Ο αδερφός του,
Θεόδωρος άλωσε τη Θεσσαλονίκη και κατέλαβε το Λατινικό Βασίλειό της (1224). Όταν όμως στράφηκε εναντίον των Βουλγάρων υπέστη συντριπτική ήττα και αιχμαλωτίστηκε.
Νίκαια: το 1205 οι Λατίνοι ηττήθηκαν από τους Βουλγάρους. Το 1208 ο
Θεόδωρος στέφθηκε αυτοκράτορας και βασιλιάς των Ρωμαίων. Διάδοχός του ο Ιωάννης Βατατζής που επέκτεινε την αυτοκρατορία, ίδρυσε φιλανθρωπικά ιδρύματα, δημιούργησε στρατιωτικά κτήματα. Προσπάθησε να ανορθώσει την αγροτική οικονομία: απαγόρευσε την εισαγωγή ειδών πολυτελείας από ιταλικές πόλεις με στόχο την αυτάρκεια της πόλης. Την ανάκτηση της Κων/λης (1261) υλοποίησε ο Μιχαήλ Η Παλαιόλογος, διάδοχος του Ιωάννη Βατατζή, κατόπιν συμφωνίας με τους Γενουάτες που εξασφάλιζε βοήθεια εναντίον των Βενετών για τον Μιχαήλ και προνόμια για τους Γενουάτες.
Οθωμανοί:νομάδες Τούρκοι (μισθοφόροι και μικροκαλλιεργητές) από την
Κεντρική Ασία που εγκαταστάθηκαν κοντά στην Προύσα. Ιδρυτής του Οθωμανικού κράτους θεωρείται ο Οσμάν (1289-1326). Αξιοποίησε το θεσμό των γαζήδων και εκμεταλλέυτηκε τη διάλυση των βυζαντινών ακριτικών σωμάτων μετά το 1261. 1301/1326: νίκες στην Προύσσα από Οσμάν και Ορχάν (1326-1362) αντίστοιχα. 1331: νίκη στη Νίκαια και στη Νικομήδεια (τέλος βυζαντινής Μ. Ασίας). Ενσωμάτωση αγροτικών πληθυσμών στην οθ. Κοινωνία. Στρατιωτικές Μεταρρυθμίσεις: σώμα ιππέων τιμαριούχων + σώμα γενιτσάρων (σ. 84) 1354: κατάληψη Καλλίπολης 1361: κατάληψη Διδυμότειχου/ Ανδριανούπολης 1389: μάχη στο Κοσσυφοπέδιο. Δολοφονία Μουράτ (διαδόχουΟρχάν), ανέλαβε ο Βαγιαζήτ. Ήττα Σέρβων. 1393-1394: Αποκλεισμός Κων/λης από Βαγιαζήτ 1422: συστηματική πολιορκία Κων/λης από Μουράτ Β. 1423: Εισβολή στην Πελ/σο 1438-1439: Σύνοδος της Φλωρεντίας. Ο Ιωάννης Η Παλαιολόγος (1425-1448) δέχεται την πλήρη υποταγή της Ορθόδοξης στην Καθολική Εκκλησία. [....σσ.86-87] 29.5.1453: Άλωση Πόλης
Κρίση Φεουδαρχίας (1270-1330)
Πληθυσμός > αγροτική ανάπτυξη (προϊόντα για εξαγωγές) Πρόβλημα επισιτισμού Φυσικές καταστροφές ζημιές στη γεωργία/βιοτεχνία/εμπόριο 14ος αι. Μαύρος Θάνατος 1339-1453: Εκατονταετής Πόλεμος μεταξύ Αγγλίας/Γαλλίας Εξεγέρσεις : συμμετοχή συντεχνιών στα δημοτικά συμβούλια - αύξηση μισθών