Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 13

AšÍixKiY  Higher Math MCQ Suggestion HSC 2023 1

beg Aa¨vq AšÍixKiY


Differentiation
Board Questions Analysis
eûwbe©vPwb cÖkœ
†evW©
XvKv gqgbwmsn ivRkvnx Kzwgjøv h‡kvi PÆMÖvg ewikvj wm‡jU w`bvRcyi
mvj
2022 5 4 5 5 4 5 4 4 5
2021 6 6 5 6 8 5 6 5 6

†evW© cixÿvi Rb¨ ¸iæZ¡c~Y© eûwbe©vPwb cÖkœ lim tan bx


4. x0 sin ax
Gi gvb KZ? [P. †ev. Õ22]
3
lim x – 8 a
1. x2 x2 –4
Gi gvb †KvbwU? [h. †ev. Õ19]
b
ab
–4 0 b
ab2
1 3 a
DËi: 3 DËi: a
b
3
lim x – 8 0 AvKvi
e¨vL¨v: x2 x2 – 4 0  tan bx
 bx
2
lim 3x – 0 lim bx bx b
= x2 [L’ Hospital Law] e¨vL¨v: x0 sin ax = =
ax a
2x – 0  ax
ax
lim 3x
= x2
2 lim tan ax a lim sin ax a
Note: x0 = ; = GB UvBcUv Gfv‡e
32 sin bx b x0 tan bx b
= =3
2 wW‡i± g‡b ivL‡Z cv‡iv|
Note: wW‡i± K¨vjKz‡jUi w`‡qI †ei K‡i †djv hvq|
–1
lim tan 2x
5. x0 3x
Gi gvb KZ? [wm. †ev. Õ21]
lim sin2x
2. x0
x cos3x
Gi gvbÑ [Xv. †ev. Õ19] 3 2
– –
3 2 2 3
2 1 2 3
3 2 3 2
DËi: 2 2
DËi: 3
lim sin2x
e¨vL¨v: x0 x cos3x –1
lim tan 2x 2
e¨vL¨v: x0 3x = 3
lim sin2x lim 1
= x0  2  x0 –1
2x cos3x lim tan ax a
Note: x0 = GUv wW‡i± g‡b ivL‡Z cv‡iv|
=121 bx b
=2

Note: wW‡i± K¨vjKz‡jUi w`‡qI †ei K‡i †djv hvq| tan–1
lim 2
6. 0 Gi gvb KZ? [h. †ev. Õ21]

lim sin mx
3. x0 = KZ? [wm. †ev. Õ19] 1
x 0
2
0  1 2
1
m 1
m DËi: 2
DËi: m

sin mx tan–1
 mx lim 2 1
lim sin mx lim mx mx e¨vL¨v: 0 =
e¨vL¨v: x0 x = x0 = =m  2
x x
–1
lim sinax a lim tan ax a
Note: x0 = GUv wW‡i± g‡b ivL‡Z cv‡iv| Note: x0 = GUv wW‡i± g‡b ivL‡Z cv‡iv|
bx b bx b
st
2  Higher Math 1 Paper Chapter-9
x –x
lim sin 2x lim e + e – 2 0 AvKvi
7. x0 Gi gvb †KvbwU? [iv. †ev. Õ19] e¨vL¨v: x0 x2 0 
x
x –x
  lim e – e – 0
= x0 [L’ Hospital Law]
180 90 2x
 90 lim e x
+ e–x
= x0 [L’ Hospital Law]
2  2
 1+1
DËi: 90
=
2
=1
sin2 
x 
lim  180
1 =  
e¨vL¨v: x0  180 11. x 
x lim 1 + cosx
2x  sinx  Gi gvb njÑ
sin 0 1
lim 180
= x0 –1 None of them
2x 180

180 2 DËi: 0
 e¨vL¨v: x  sinx  0 AvKvi
2 lim 1 + cosx
= =
180 90 0 
lim 0 – sinx
= x [L Hospital Law]
2x
lim e – 1 cosx
8. x0 = KZ? [e. †ev. Õ22] –0
2x
= =0
–1 0 –1
1
1 x –x
2 lim 3 – 3
12. x x = KZ?
DËi: 1 3 + 3–x
2x
lim e – 1
x
lim e – 1 0 1
e¨vL¨v: x0 2x = 1 x0 = 1
 x   3
x
Lim e – 1 DËi: 1
Note: x0 =1 x –x
x lim 3 – 3
e¨vL¨v: x 3x + 3–x = 1
Lim ln (1 + x)
x0 = 1 GB 2Uv m~Î g‡b ivL‡e| x –x x –x
x lim a – a lim a + a
Note: x x –x = 1 ; x x –x = 1
a +a a –a
cosx
lim e
9. x0 cosx Gi gvbÑ
lim
13. x0 2 ln(1 + x) – ln(1 – x) Gi gvbÑ [g. †ev. Õ22]
e 1
1 0 1
0
e 2 
DËi: e DËi: 0
cosx
lim e lim
e¨vL¨v: x0 2 ln(1 + x) – ln(1 – x)
e¨vL¨v: x0 cosx
cos0
lim e lim
= x0 = x0 ln(1 + x)2 – ln (1 – x)
cos0
2
lim e
1
lim (1 + x)
= x0 = x0 ln
1 1–x
=e (1 + 0)2
= ln
1–0
Note: GB g¨v‡_ wW‡i± x = 0 emv‡j AmsÁvwqZ dig¨vU = ln1
Av‡m bv| ZvB wW‡i± x = 0 ewm‡q w`‡jB DËi P‡j =0
Avm‡e|
5 5
x
lim e + e – 2
–x lim x2 – a2
10. x0 gvb KZ? 14. xa =?
x2 x– a
2 1 5a2 4a2
–2 –1 3a2 2a2
DËi: 1 DËi: 5a2
AšÍixKiY  Higher Math MCQ Suggestion HSC 2023 3
5 5 1 – cos7x
lim x – a 2 2 17. lim
3x2
Gi gvb wbY©q Ki|
e¨vL¨v: xa x0
x– a 6 49
5 5
49 6
lim x2 – a2 7 2
= xa 1 1
3 3
x2 – a2
49
5 DËi: 6
2 5–1
= a2 2 1 – cos7x 0 
1 e¨vL¨v: lim 3x2 0 AvKvi
2 x0
0 + 7sin7x
= 5a2 = lim
6x
[L Hospital Law]
x0
m m
lim x – a m 49 cos7x
Note: xa n n = a m – n = lim [L Hospital Law]
x –a n x0 6
49
=
6
lim 1 – cos2x
15. x0
x
Gi gvb KZ? [Kz. †ev. Õ21]

18. x x sin   = ?


lim 2
[g. †ev. Õ21]
2 2 2 x
1  0
0
2 1
2
DËi: 2 2
DËi: 2
lim 1 – cos2x
e¨vL¨v: x0 x lim 2 2
e¨vL¨v: x x sinx awi, x = h
2
lim 2sin x lim 2 x   n‡j
= x0 = h0  sinh
x h h0
lim 2 sinx lim sinh
= x0 = 2 h0 =2
x h
lim sinx A_ev, Using Calculator in Radian Mode
= 2 x0
x
= 2 1 Lt 1 + sinx – 1 – sinx
19. x0
x
Gi gvb KZ?
= 2
[wm. †ev. Õ22]
1
lim 1 + 2x – 1 – 3x –2
16. x0 =? 2
x 2 1
11 1 DËi: 1
2 2 1 + sinx – 1 – sinx
lim
e¨vL¨v: x0 0
5 11 x 0
2 32 1 1
5 (cosx) – (–cosx)
DËi: lim 2 1 + sinx 2 1 – sinx
2 = x0
1
lim 1 + 2x – 1 – 3x [L’ Hospital Law]
e¨vL¨v: x0 x 1 1
1 + 1
2 –3 2 1+0 2 1–0
– =
lim 2 1 + 2x 2 1 – 3x 1
= x0 [L’ Hospital Law] =1
1
3 5 Or, j‡ei AbyeÜx w`‡q Dc‡i wb‡P ¸Y Ki‡jI n‡e|
=1+ = Or, Using Calculator in Radian Mode.
2 2
n+1 n+1
1 + ax – 1 – bx a + b lim 5 + 7
lim
A_ev, x0 = GB †UKwbKUv 20. n n
5 –7 n Gi gvb wb‡Pi †KvbwU? [iv. †ev. Õ22]
x 2
–7 –5
wW‡i± gyL¯’ ivL‡Z cv‡iv|
5 7
DËi: –7
st
4  Higher Math 1 Paper Chapter-9
lim 5  5 + 7  7
n n 1
e¨vL¨v: n Lim
5n – 7n Note: x0 (1 + x)x = e
5n
7n 5  n + 7 n   n‡j 1 + 1 = e GB 2Uv m~Î g‡b ivL‡e|
x
Lim
lim  7  x  x
= n n 5n  0 n‡e
n 5  7
7
7n – 1 24. wb‡Pi †KvbwU Amxg wjwgU? [Kz. †ev. Õ19]
5  +7
5 n lim 2 lim –3x
lim 7 x0 5x3 x0 e
= n
5n – 1 lim 1 lim 3
7 x 4x x5x4
7 lim 2
= =–7 DËi: x0 5x3
–1
e¨vL¨v: Just wjwg‡Ui gvb ewm‡q †`‡Lv †Kv_vq  Av‡m|
2
lim 2x + 6x + 7 2 2
21. x 2
3x – 4x + 3
Gi gvbÑ [Xv. †ev. Õ22] Option = =
5 0 0
5 2
– –
6 3 25. wb‡Pi †KvbwU Amxg wjwgU? [e. †ev. Õ17]
2 3 lim 1 lim 1
3 5 x0 x3 x x3
2 lim ex lim e–x
DËi: 3 x0 x0
6 7 lim 1
2+
+ 2 DËi: x0 x3
lim x x
e¨vL¨v: x 4 3 [x2 Øviv fvM K‡i] e¨vL¨v: wjwg‡Ui gvb ewm‡q †`‡Lv †Kv_vq BbwdwbwU () Av‡m|
3– + 2
x x
Option
1
=  1 = 0
2+0+0 0  
= [x Gi gvb  ewm‡q ]
3–0+0
x+1 –x
2 lim 3 – 3
= 26. x 4.3 + 3–x Gi gvb KZ?
x [wm. †ev. Õ17]
3
Shortcut: x Gi m‡ev©”P Nv‡Zi mnM؇qi AbycvZB 1 3
4 4
n‡e wb‡Y©q DËi|
1 
3
Lim –x DËi: 4
22. x 2 Gi gvb KZ? [Xv. †ev. Õ22] x –x
x + 3x + 4 lim 3 . 3 – 3
– –1
e¨vL¨v: x x
4.3 + 3 –x

1 4 1
3x . 3 – x
DËi: –1 lim 3
= x
–x 1
Lim
e¨vL¨v: x Something = 0 4.3x + x
   3
x2 1 + + 2
3 4
 x x 3x 3 – x 2
1
–x
 (3 ) 
Lim =
3x 4 + x 2
= x 1
x  3 4   (3 )
1 + x + x2 3–0
–1 =
4+0
= = –1
3 4 3
1+ + =
  4

1 lim f(x + h) – f(x)


[iv. †ev. Õ21] 27. f(x) = 5 n‡j h0
Lim =? [P. †ev. Õ22]
23. x0 (1 + 2x)2x = ? h
–1 0
0 1
2 1 
e e
DËi: 0
DËi: e
d lim f(x + h) – f(x)
1 1 e¨vL¨v: g~j wbq‡gi m~Îvbymv‡i, dx f(x) = h0 h
Lim 2x Lim x
e¨vL¨v: x0 (1 + 2x) m~Î: x0 (1 + x) = e
d d
 {f(x)} = (5) = 0
=e dx dx
AšÍixKiY  Higher Math MCQ Suggestion HSC 2023 5
dn n d
28. (x ) Gi gvb †KvbwU? [w`. †ev. Õ17] 32. cot(2 x) = KZ? [Xv. †ev. Õ21]
dxn dx
n! x – cosec2 (2 x ) – cosec2 (2 x )
1 0 2 x x
DËi: n! cosec2 (2 x)
– cosec2 (2 x)
dn n 2 x
e¨vL¨v: dxn (x ) = n!
– cosec2 (2 x)
DËi:
Note: xn Gi n Zg AšÍiR n! GUv g‡b ivL| x
d
e¨vL¨v: dx (cot (2 x))
d7
29. (5x6) Gi gvb KZ? [w`. †ev. Õ21] d
dx7 = – cosec2 (2 x) (2 x)
dx
6! 7!
1 – cosec2 (2 x)
0 30 = – cosec2 (2 x) 2  =
2 x x
DËi: 0
e¨vL¨v: y = 5x6 Main K_v n‡jv, Gfv‡e d
33. (cos7x) = KZ? [h. †ev. Õ21]
 y1 = 30x 5
†Zvgvi Kivi `iKvi dx
sin7x – 7 sin7x
 y2 = 150x4 bvB| hLb †`Lev x Gi
7 7
 y3 = 150  4x3 m‡e©v”P cvIqvi Gi – sin7x sin7x
180 180
 y4 = 150  4  3x2 PvB‡ZI †ewk evi 7
 y5 = 150  4  3  2x DËi: – 180 sin7x
AšÍixKiY Ki‡Z ejv
 y6 = 150  4  3  2 n‡e, ZLb AšÍi‡Ri gvb  x
e¨vL¨v: 1 = 180 ; x = 180
d7
 y7 = 7 = 0 0 n‡e| d 7x
dx
 cos
d dx 180
[dx (aªæeK) = 0] 7 7x
=– sin
180 180
7
30. y =
2
n‡j, y3 = KZ? [e. †ev. Õ22] =– sin7x
3x 180
4 4
– 4 d  –1 2x 
x x4 34. [g. †ev. Õ21]
4x 4
– 4x4 dx tan 1 – x2 = ?
2x 2
4
DËi: – x4 1 – x2 1 + x2
1 – x2
2 1 2 –1 2
e¨vL¨v: y = 3  x = 3 x 1 + x2
2
2 –2 DËi: 1 + x2
y1 = – x
3 2x
e¨vL¨v: tan–1 1 – x2 = 2tan–1x
2
y2 = –  (–2) x–3  d (xn) = nxn–1
3 dx  d 2

dx (2tan–1x) = 1 + x2
2 4
y3 = –  (–2) (–3)  x–4 = – 4
3 x
3x – x3
35. x-Gi mv‡c‡ÿ tan–1 Gi AšÍiR KZ?
1 – 3x2
d
31. (cosec–1x) Gi gvb †KvbwU? [w`. †ev. Õ22] 3 1
dx
1 + x2 2 1 – x2
1 –1
1 –x
x x2 – 1 x x2 – 1 2
1–x 1 – x2
1 –1 3
x 1 – x2 x 1 – x2 DËi: 1 + x2
–1 3x – x3
DËi: 2
e¨vL¨v: tan–1 1 – 3x2 = 3 tan–1x [m~Î]
x x –1
d d 3
e¨vL¨v: m~Î g‡b ivL|  3 tan–1x = 3 tan–1x =
dx dx 1 + x2
st
6  Higher Math 1 Paper Chapter-9
1+x dy d
36. y = tan–1 n‡j, dx = ? [Xv. †ev. Õ19] 40. (10x) = ? [Xv. †ev. Õ19]
1–x dx
1 1 10x loge 10 x10x–1

1 + x2 1 + x2 10x log 10e x10x+1
1 1 x
DËi: 10 loge 10

1+x 1+x
d
1 e¨vL¨v: dx (10x) = 10xln10 = 10x loge 10
DËi: 1 + x2
Note: loge 10 = ln10
1+x
e¨vL¨v: y = tan–1 1 – x
x+y 41. y = ne–nx n‡j y3 †KvbwU? [Kz. †ev. Õ19]
= tan–1 1 + tan–1x [ tan–1 1 – xy = tan–1x + tan–1y]
– n4e–nx –n e3 –nx

 n4e–nx ne–nx
= + tan–1x
4
DËi: – n4e–nx
dy 1
 =0+ e¨vL¨v: y = ne–nx
dx 1 + x2
 y1 = n  e–nx  (–n)
1 – cosx dy  y2 = – n2  e–nx  (–n)
37. y = tan–1 n‡j, dx = KZ?  y3 = + n3  e–nx  (–n) = – n4e–nx
1 + cosx
1 1
4 2 x dy
42. y = e n‡j = KZ? [P. †ev. Õ19]
3 dx
1
4 x 1 x
1 2e .e
DËi: 2 x
2
1 2 x
–1 1 – cosx 2 x x
e¨vL¨v: y = tan 1 + cosx
e
1 x
x DËi: .e
2 sin2 2 x
2
 y = tan–1 d
2 cos 2x e¨vL¨v: dx ( e x)
2
x 1
x =e .
 y = tan–1 tan2 2 x
2
x x
 y = tan–1 tan = 43. f(x) = ln(ln2x) n‡j f (x) = KZ? [e. †ev. Õ19]
2 2
dy 1 1 1
 =
dx 2 ln2x 2x
1 1
d 10 x ln2x 2x ln2x
38. (a ) Gi gvb †KvbwU? [h. †ev. Õ17]
dx 1
DËi: x ln2x
a10ln a 10 a9
10
a 0 e¨vL¨v: f(x) = ln(ln2x)
DËi: 0 1 1 1
 f (x) =  2=
e¨vL¨v: a10 nj GKUv aªæeK c`| ln2x 2x x ln2x
d d 1
(aªæeK) = 0 Note: (lnx) =
dx dx x

39. y = lnb n‡j,


dy
Gi gvb KZ? 44. hw` f(x) = sinx nq Z‡e f (cos–1x) Gi AšÍiR
dx
†KvbwU? [e. †ev. Õ19]
1
b
b 1 –1
0 1 2 1 – x2 2 1 – x2
DËi: 0 x –x
2
e¨vL¨v: y = lnb 1–x 1 – x2
–x

dy d DËi:
=
dx dx
(lnb) = 0 1 – x2
AšÍixKiY  Higher Math MCQ Suggestion HSC 2023 7
e¨vL¨v: f (cos–1x) 49. x-Gi mv‡c‡ÿ e sin2x
Gi AšÍiR †KvbwU? [Kz. †ev. Õ17]
= sin(cos–1x) 2
esin x . sin 2x
2
2esin x . sinx
= sin(sin–1 1 – x2) [cos –1
x = sin –1
1–x 2
] 2
–esin x . sin 2x
2
esin x
= 1 – x2 2
DËi: esin x . sin 2x
(– 2x) –x d
 f (cos–1x) Gi AšÍiR = = 2
e¨vL¨v: dx (esin x)
2 1 – x2 1 – x2
2 2
= esin x . 2sinx . cosx = esin x . sin 2x
1
45. y =
x
n‡j, y3 = KZ? [wm. †ev. Õ19] d
50. log2x Gi gvb KZ? [wm. †ev. Õ17]
6 6 dx
– 4 1
x x4 2x
6x4 – 6x4 x
1 1
6
DËi: – x4 2 lnx x ln2
1
1 DËi: x ln2
e¨vL¨v: y = x
d 1
1 2 e¨vL¨v: dx (logax) = xlna
 y1 = – 2  y2 = 3 = 2x–3
x x
d 1
6 (log2x) =
 y3 = – 6x–4 = – 4 dx xln2
x
d  1 + sin2x 
51. [e. †ev. Õ17]
46. y = tan –1 6x dy
n‡j dx Gi gvb †KvbwU? [w`. †ev. Õ19] dx sinx + cosx = ?
1 – 9x2 1 0
6 6 2sin2x 2cos2x
1 + 36x2 1 + 3x2 DËi: 0
2 6
e¨vL¨v: 1 + sin2x = sin2x + cos2x + 2sinxcosx
1 + 9x2 1 + 9x2
6 = (sinx + cosx)2 = sinx + cosx
DËi: 1 + 9x2 d sinx + cosx d
= (1) = 0
dx sinx + cosx dx
–1 2  3x
e¨vL¨v: y = tan 1 – (3x)2
 DÏxcKwUi Av‡jv‡K 52 I 53 bs cÖ‡kœi DËi `vI:
2x
= 2tan–13x [tan–1 1 – x2 = 2tan–1x] f(x) = cosx


dy
=2
1
2
d 6 f – 3x
dx 1 + (3x) dx
(3x) =
1 + 9x 2
lim 2  
52. x0 = KZ? [P. †ev. Õ17]
3x
47. y = e–x n‡j y5 †KvbwU? [GBPGmwm cixÿv Õ18] –1 0
–e –x
e –x 1 
– 5e–x 5e–x DËi: 1

DËi: – e–x cos – 3x
e¨vL¨v: y = e –x lim  2 
–x
e¨vL¨v: x0 3x
 y1 = – e
 y2 = e–x lim sin3x
= x0 =1  x0
lim sinx
=1
y =–e 3
–x 3x  x 
 y4 = e–x 
53. f  
 y5 = – e–x  3 = KZ? [P. †ev. Õ17]
3 1
d –
48. (cos x) Gi gvb †KvbwU? [Xv. †ev. Õ17] 2 2
dx
1 3
sin x –
– sin x – 2 2
2 x 1
DËi: – 2
sin x sin x
– e¨vL¨v: f(x) = cosx
x 2 x
sin x  f(x) = – sinx
DËi: –
2 x  f(x) = – cosx
 
 f  = – cos = –
d 1 1
e¨vL¨v: dx (cos x) = – sin x 
2 x  3 3 2
st
8  Higher Math 1 Paper Chapter-9

an cos  
d n
54. (loga2x) = KZ? [Kz. †ev. Õ22] DËi:
dx  2 + ax + b
1 1 e¨vL¨v: y = cos (ax + b)
logea
x x  
1 1 y1 = asin (ax + b) = a cos  + (ax + b)
logae log a 2 
x 2x   
1 y2 = – a cos (ax + b)= a cos 2  + (ax + b)
2 2

DËi: x logae  2 

yn = an cos  + ax + b
n
d
e¨vL¨v: dx (loga2x) 2 
Note: sin (ax + b) Gi n Zg AšÍiK mnM an sin  + ax + b
n
=
1 d
 (2x) =
1 2 
2xlna dx xlna
cos (ax + b) Gi n Zg AšÍiK mnM an cos  + ax + b
n
=
1 1
= logae 2 
xlogea x
GB `yBUv wW‡i± gyL¯Í ivL‡e|
d 1
dx ( a ) x lna
Note: log x = ; lna = logea
1
59. hw` y = nq, Z‡e y Gi 20 Zg AšÍiR KZ?
x
55. y2 = x n‡j y1 wb‡Pi †KvbwU? [Kz. †ev. Õ22] 20! 20!
2y 2x x20 x21
1 21!
2 x None of these
2 x x21
1 20!
DËi: DËi: x21
2 x n
e¨vL¨v: y = x 1 (–1) n!
e¨vL¨v: y = x n‡j yn = xn + 1
dy 1 20
= (–1) 20! 20!
dx 2 x  y20 = = 21
x21 x
n
dy 1 (–1) n!
56. y = sin2x2 n‡j Gi gvb KZ? [h. †ev. Õ22] Note: x Gi n Zg AšÍiR = xn + 1
dx
2 sinx2 2x sin x2 (– 1)n – 1 (n – 1)!
lnx Gi n Zg AšÍ i R =
xn
2x sin 2x2 2x2 sin 2x2
DËi: 2x sin 2x2 GB `yBUv wW‡i± gyL¯Í ivL‡e|
dy
e¨vL¨v: dx = 2 sinx2  cosx2  2x = 2x sin2x2 dy
60. y = sec2x n‡j †KvbwU? [e. †ev. Õ22]
dx
[sin2x = 2sinx cosx]
y tan2x 2 tan2x
tan2x
1 + x2
57. sec–1 
y cot2x
1 – x2 Gi AšÍiK mnM KZ? [P. †ev. Õ22] 2
DËi: y tan2x
1 –2
e¨vL¨v: y = sec2x
(x x2 – 1) ( 1 – x2) dy 1 d
1 2  = (sec2x)
dx 2 sec2x dx
(1 + x2) (1 + x2)
2 1  sec2x tan2x  2
DËi: (1 + x2) =
2 sec2x
2 2
1–x
e¨vL¨v: sec–1 1 – x2 = cos–1 1 + x2 = 2tan–1x
1+x = tan2x . sec2x = y tan2x [y = sec2x]

d 2 d x2
 dx (2tan–1x) = 1 + x2 61.
dx
(x ) = ? [g. †ev. Õ21]
2 2
xx 2(1 + lnx) xx 2x (1 + lnx)
2 2
58. cos (ax + b) Gi n-Zg AšÍiK mnM KZ? [P. †ev. Õ22] xx (x + 2x lnx) xx –1 . 2x
(–1)n an sin  + ax + b
2
n DËi: xx (x + 2x lnx)
2  d 2
e¨vL¨v: dx (xx )
an sin  + ax + b
n
2 
= xx x2
2 d d 2
(lnx) + lnx (x )
 
cos  + ax + b
n dx dx
2  = xx x2  + lnx  2x
2 1
n  n   x 
a cos + ax + b
 2  x2
= x [x  2xlnx]
AšÍixKiY  Higher Math MCQ Suggestion HSC 2023 9
d xx dy
62. (x ) = ? 66. xy = yx n‡j =? [iv. †ev. Õ22]
dx dx
x2
x . x {1 + 2 lnx} x2 x
x2 – 1 x(y lny – y) y(x lny – y)
x2 + 1 y(x lny – x) x(y lnx – x)
x (1 + lnx) x (1 + 2 lnx) y(x lny + y) x(y lnx – y)
x2
DËi: x . x {1 + 2 lnx} x(y lnx + x) y(x lny – x)
y(x lny – y)
e¨vL¨v: dx (x ) = (x ) x dx lnxx + lnxx dx x
d xx x x d d
DËi: x(y lnx – x)
e¨vL¨v: xy = yx
= x x x
x2 d d  
  dx lnx + lnx dx x + xlnx  ylnx = xlny
x2 1 dy 1 dy
= x [x + xlnx + xlnx]  y  + lnx  =x + lny
x2
x dx y dx
= x . x (1 + 2 lnx) dy 
lnx –  = lny –
x y

dx  y x
63. y = ee n‡j
x dx
= KZ? dy xlny – y y y(x lny – y)
 =  =
dy dx x ylnx – x x(y lnx – x)
x
ee ex
e.ee
x x
ee . ex 67. x3 + x2y + xy2 = 0 GKwUÑ [e. †ev. Õ17]
ex e¨³ dvskb Ae¨³ dvskb
DËi: e . ex
x civwgwZK dvskb ms‡hvwRZ dvskb
e¨vL¨v: y = ee DËi: Ae¨³ dvskb
dy x
e¨vL¨v: Ae¨³ dvsk‡bi msÁv|
 = ee . ex
dx
2t 2t dy
dy 68. tany = 2 , sinx = 2 n‡j =?
2 –1
64. y = (x + 1) tan x – x n‡j =? [h. †ev. Õ22] 1 – t 1 + t dx
dx [iv. †ev. Õ22]
2 tan–1x 2x tan–1x
2 2
2x
xtan–1x 2 0 1
1+x
DËi: 1
DËi: 2x tan–1x 2t
dy 2 1 –1
e¨vL¨v: y = tan–1 1 – t2 = 2tan–1t
e¨vL¨v: dx = (x + 1) (1 + x2) + tan x (2x + 0) – 1
2t
= 1 + 2x tan–1 x – 1 x = sinx–1 = 2tan–1t [m~Î g‡b ivL‡Z n‡e]
1 + t2
= 2x tan–1x y=x
dy
1  =1
– dy dx
65. y = x x n‡j dx Gi gvb KZ?
1
1 69. hw` x = a( – sin) Ges y = a(1 + cos) nq, Z‡e
–2+
x (lnx – 1)
x 1 (lnx – 1) dy
2+
x dx
Gi gvb †KvbwU? [e. †ev. Õ21]
x
1 –2+
1 
(1 – lnx) x x (1 – lnx) – cot – sin
1 2
2+
x x 
1 – cos – tan
1 2
DËi: 1 (lnx – 1) 
x
2+
x DËi: – cot 2
1 e¨vL¨v: x = a – asin

e¨vL¨v: y = x x dx
1  = a – acos
= x x – –  
dy – 1 d d 1 d
 lnx + lnx
dx  x dx dx  x  GLb,
1
= x x – 2 + 2 
– 1 lnx y = a + acos
 x x  dy
 = 0 – asin

1
1 d
= x x  2 (lnx – 1) dy  
x – 2 sin cos
1 d – asin 2 2 
= = = = – cot
= 1 (lnx – 1) dx a(1– cos) 2  2
2+ 2sin
x x d 2
st
10  Higher Math 1 Paper Chapter-9
 DÏxcKwUi Av‡jv‡K 70 I 71 bs cÖ‡kœi DËi `vI: 1 5
75. x-Gi †Kvb gv‡bi Rb¨ f(x) = x3 – x2 + 6x – 1
f(x) = ln(1 – x) Ges g(x) = tanx2 3 2
70. g(x) Gi AšÍiR †KvbwU? [Kz. †ev. Õ22] Gi Pig gvb cvIqv hv‡e? [iv †ev. Õ17]
sec2x2 2x secx2 –2, –3 –2, 3
2x sec2x2 2 tanx sec2x 2, –3 2, 3
DËi: 2x sec2x2
DËi: 2, 3
e¨vL¨v: g(x) = tanx2
 g(x) = sec x  2x = 2x sec x 1 5
e¨vL¨v: f (x) = 3  3x2 – 2  2x + 6
2 2 2 2

71. f (2) Gi gvb KZ? [Kz. †ev. Õ22] = x2 – 5x + 6


–2 –1 Pig gv‡bi Rb¨, f (x) = 0
1 2
DËi: –1  x2 – 5x + 6 = 0
e¨vL¨v: f(x) = ln(1 – x)   x = 3, 2
1 –1
 f(x) =  (–1) = = – (1 – x)–1
1–x 1–x 1
76. x Gi †Kvb gv‡bi Rb¨ y = x + eµ‡iLvi Xvj k~b¨?
–1 x
 f(x) =
(1 – x)2 1 1
–1
 f(2) = =–1 
1
2
(1 – 2)2 2
72. `~iZ¡ S = 5t3 – 9t2 + 3t + 2 n‡j t = 4 mgq ci †eM DËi: 1
KZ GKK n‡e? [wm. †ev. Õ22] 1
e¨vL¨v: y = x + x
71 171
243 343 1
DËi: 171 y1 = 1 – 2
x
ds 1 1
e¨vL¨v: v = dt = 15t2 – 18t + 3 1 – 2 = 0  2 = 1  x2 = 1  x =  1
x x
4s ci v = 15  42 – 18  4 + 3 = 171
1
1 77. x Gi †Kvb gv‡bi Rb¨ f(x) = x + dvskbwU m‡e©v”P
73. y =
x2
n‡j (–1, 0) we›`y ‡Z y 1 Gi gvb KZ?[e. †ev. Õ19] x
2 1 gvb m¤úbœ n‡e?
–1 –2 1 –1
DËi: 2 0 2
1 DËi: – 1
e¨vL¨v: y = x2 = x–2
1
–2 e¨vL¨v: f(x) = x + x ;
 y1 = – 2 x–3 = 3
x
–2 1
(–1,0) we›`y‡Z y1 = 3=2
 f (x) = 1 – x2 = 0  x =  1
(–1)
2
f (x) = 3  x = –1 n‡j f (x) < 0
74. x2 – y2 = 5 eµ‡iLvi (–3, 2) we›`y‡Z Xvj KZ? x
[e. †ev. Õ21] 1
3 2 x = –1 we›`y‡Z f(x) = x + dvskbwU m‡e©v”P gvb
x
– –
2 3 m¤úbœ n‡e|
2 3
3 2
3 78. f(x) = x (2a – x) Gi m‡e©v”P gvb †KvbwU? [e. †ev. Õ22]
DËi: – 2 a 2a
e¨vL¨v: y2 = x2 – 5 a 2
2a2
dy DËi: a2
 2y = 2x
dx
dy e¨vL¨v: f(x) = 2ax – x2 m‡ev©”P gv‡bi Rb¨,
(–3, 2) we›`y‡Z Xvj ev Gi gvb †ei Ki‡Z n‡e| f (x) = 2a – 2x f (x) = 0
dx
dy f  (x) = – 2  2a – 2x = 0
GLb, 2  2  dx = 2  (–3)
x = a
dy 3
  =– m‡ev©”P gvb f(a) = 2a2 – a2 = a2
dx 2
AšÍixKiY  Higher Math MCQ Suggestion HSC 2023 11
x e¨vL¨v: y = 4ex + e–x
79. x Gi gvb KZ n‡j Gi gvb ÿz`ªZg n‡e?
lnx  y1 = 4ex – e–x
[h. †ev. Õ21]
 y2 = 4ex + e–x
1
e
e Pig gv‡bi Rb¨, y1 = 0
1 1
– –e  4ex = e–x  4ex = x
e e
DËi: e 1 1
 (ex)2 =  ex =
e¨vL¨v: GB Math Uv Manual Process G Ki‡j GKUz eo 4 2
n‡e †ewk ; GRb¨ MCQ Gi Rb¨ GUv GKUz g‡b 1
GLb, ex = 2 n‡j, y2 > 0  jNygvb Av‡Q|
ivL‡e|
x 1 1
(i) Gi x = e we›`y‡Z ÿz`ªZg gvb cvIqv hv‡e Ges  ex = Gi Rb¨ jNygvb y = 4  + 2 = 4
lnx 2 2
ÿz`ªZg gvb = e
lnx 83. ÔbÕ Gi gvb KZ n‡j y = bx(1 – bx) eµ‡iLvi
(ii)
x
Gi x = e we›`y‡Z e„nËg gvb cvIqv hv‡e Ges
g~jwe›`y‡Z ¯úk©KwU x-A‡ÿi abvZ¥K w`‡Ki mv‡_ 60
1
e„nËg gvb = e †KvY Drcbœ K‡i? [h. †ev. Õ19]
1
– 3 –
 DÏxcKwUi Av‡jv‡K 80 bs cÖ‡kœi DËi `vI: 3
2
f(x) = x – x 1
3
80. dvskbwUi Pig gvb KZ? [Kz. †ev. Õ21] 3
1 1 DËi:
– – 3
4 2
1
e¨vL¨v: y = bx – b2x2
0 dy
2  = b – 2b2x
1 dx
DËi: – 4 dy
g~jwe›`y (0, 0) †Z Xvj dx = b – 2b2  0 = ⃝b
dy
e¨vL¨v: dx = 2x – 1
Avevi, Xvj = tan = tan60
dy 1
Pig gv‡bi Rb¨, dx = 0  2 b= 3
1 1 1
Pig gvb = x2 – x = 4 – 2 = – 4 84. f(x) = x – x2 dvskbwUi †Kvb we›`y‡Z Aw¼Z ¯úk©K x-
A‡ÿi mgvšÍivj| [e. †ev. Õ19]
81. 4ex + 9e–x Gi ÿz`ªZg gvb wbY©q Ki|
  
1 3   
1 1
12 5 2 4 2 4
7 11
DËi: 12 – 1 – 1 – 1 – 3
 2 4  2 4
e¨vL¨v: y = 4ex + 9e–x
DËi: 2 4
1 1
dy
 = 4ex – 9e–x ... ... ... (i)
dx
e¨vL¨v: f (x) = 1 – 2x
dy
jNygvb A_ev ¸iægv‡bi Rb¨, dx = 0  4ex – 9e–x = 0 dy
¯úk©K x A‡ÿi mgvšÍivj n‡j Xvj dx = 0
9 3 3
 e2x =  ex = [ex = – n‡Z cv‡i bv] 1
4 2 2  1 – 2x = 0  x =
2
 x = ln  
3
2 x = n‡j y = – = we›`y   
1 1 1 1 1 1
2
 2 4
x = ln   Gi Rb¨, 2 = 4ex + 9e–x = 4 × + 9 ×
3 d y 3 2 2 2 4 4
2 dx 2 3
= 6 + 6 = 12 > 0 85. x = a we›`y‡Z f(x) dvskb µgea©gvb n‡e hw`Ñ
 wb‡Y©q jNygvb = y = 4e + 9e = 12
x –x
[h. †ev. Õ22]
f (a) = 0 f (a) < 0
82. y = 4ex + e–x Gi jNygvb KZ? [w`. †ev. Õ19]
f (a)  0 f (a) > 0
–4 3
4 5 DËi: f (a) > 0
DËi: 4 e¨vL¨v: f (a) > 0 n‡j dvskb µgea©gvb n‡e|
st
12  Higher Math 1 Paper Chapter-9
86. µgea©gvb dvsk‡bi †ÿ‡Î wb‡Pi †KvbwU mwVK? wb‡Pi †KvbwU mwVK?
[h. †ev. Õ21] i I ii i I iii
dy dy ii I iii i, ii I iii
≥0 >0
dx dx
dy dy
DËi: i I ii
<0 ≤0 lim lim
dx dx e¨vL¨v: i) xa f(x) – xa g(x) = l – m
dy
DËi: dx > 0 lim lim
ii) xa g(x)  xa f(x) = lm Or; ml
dy
e¨vL¨v: dx > 0 lim
xa y(x) m
dy dy iii) lim =
Note: > 0 n‡j dvskb µgea©gvb n‡e Ges < 0 n‡j l
dx dx xa f(x)
dvskb µgn«vmgvb n‡e|

90. f(x) = tan–1 


2x  –1
87. f(x) = 2x3 – 15x2 + 36x + 10 dvskbwU †Kvb 1 – x2 Ges g(x) = sin (sin x)
e¨ewa‡Z n«vm cvq? [e. †ev. Õ21] n‡jÑ [w`. †ev. Õ22]
x>1 x<2 2
(i) f(x) =
x>3 2<x<3 1 + x2
DËi: 2 < x < 3 1
(ii) g(x) =
e¨vL¨v: f (x) = 6x2 – 30x + 36 x
†h gv‡bi Rb¨ f  (x) < 0 n‡e †mUvB mwVK DËi 
(iii) f(1) =
2
Option , x = 2 awi, f (2) = 0 G me¸‡jv
wb‡Pi †KvbwU mwVK?
Calculator G
, x = 1 awi, f (1) =12 > 0 i I ii ii I iii
Kiev|
, x = 4 awi, f (4) = 12 > 0 i I iii i, ii I iii
3
, x = 2.5 awi, f (2.5) = – 2 < 0 DËi: i I iii
A_ev, Manually Written Math †hfv‡e Kiv nq, †mfv‡eI e¨vL¨v: f(x) = tan–1 2x 2 = 2tan–1x  m~Î
1–x
Ki‡Z cv‡iv|
2
i) f(x) =
1 + x2
Y
ii) g(x) = sin–1 (sin x) = x
1
88.  g(x) =
y = f(x) y = f(x) 2 x
O 2 X iii) f(x) = 2tan–1x
 
  f(1) = 2tan–1 1 = 2  =
4 2
D‡jøwLZ y = f(x) dvskbwUi †jLwP‡Î x = 2 gv‡bi Rb¨
mxgvgvbÑ 91. y = sinx n‡jÑ [Kz. †ev. Õ22]
we`¨gvb we`¨gvb †bB
(i) y1 = cosx
Wvbcÿ mxgv abvZ¥K evgcÿ mxgv FYvZ¥K (ii) y2 = – sinx
DËi: we`¨gvb †bB (iii) y3 + y1 = 0
e¨vL¨v: x = 2 gv‡bi Rb¨ y = f(x) dvskbwU wew”Qbœ ZvB x = 2 wb‡Pi †KvbwU mwVK?
gv‡bi Rb¨ mxgv we`¨vgvb †bB|
i I ii i I iii
ii I iii i, ii I iii
lim lim
89. hw` xa f(x) = l Ges xa g(x) = m nqÑ [g. †ev. Õ21] DËi: i, ii I iii
lim e¨vL¨v: y = sinx
(i) xa [f(x) – g(x)] = l – m
i) y1 = cosx
lim
(ii) xa g(x) f(x) = ml ii) y2 = – sinx
iii) y3 = – cosx
lim g(x) l y3 + y1 = 0
(iii) xa =
f(x) m
AšÍixKiY  Higher Math MCQ Suggestion HSC 2023 13
92. f(x) dvskb x = a we›`y‡Z Awew”Qbœ n‡jÑ [h. †ev. Õ17] iii) m‡ev©”P ev me©wb¤œ gv‡bi Rb¨
(i) f(a) msÁvwqZ nq f  (x) = 0
(ii) lim f(x) we`¨gvb _v‡K 1
xa  4x – 1 = 0  x =
4
(iii) lim f(x) = f(a) nq
xa
Avevi, f (x) = 4 > 0
1
wb‡Pi †KvbwU mwVK?  x = Gi Rb¨ me©wb¤œ gvb / jNygvb Av‡Q|
4
i I ii i I iii
ii I iii i, ii I iii 95. A(–1, 0) we›`ywU y = x3 – 3x2 – x + 3 eµ‡iLvi Dci
DËi: i, ii I iii n‡jÑ [P. †ev. Õ22]
e¨vL¨v: me¸‡jv mwVK ; G¸‡jv AwewQbœ nIqvi kZ©, LHL = (i) A we›`y‡Z Xvj = 8
RHL = Functional Value (ii) A we›`y‡Z ¯úk©‡Ki mgxKiY 8x – y + 8 = 0
(iii) A we›`y‡Z Awfj‡¤^i mgxKiY x – 8y – 1 = 0
q wb‡Pi †KvbwU mwVK?
93. y = px + n‡jÑ
x i I ii i I iii
dy q ii I iii i, ii I iii
(i) =p– 2
dx x
2
DËi: i I ii
d y 2q dy
(ii) = e¨vL¨v: dx = 3x2 – 6x – 1
dx2 x3
d3y 6q dy
(iii) 3 = 4 (i) (–1, 0) we›`y‡Z Xvj ev= 3 (– 1)2 – 6 (–1) – 1 = 8
dx x dx
i I ii i I iii (ii) y – 0 = 8 (x + 1)  8x – y + 8 = 0
ii I iii i, ii I iii –1 1
(iii) Avevi, Awfj¤^ Gi Xvj = –
DËi: i I ii ¯úk©‡Ki Xvj = 8
q 1
e¨vL¨v: y = px + x  y – 0 = – (x + 1)
8
q  x + 8y + 1 = 0
y1 = p – 2 1
x
A_ev, (iii) Option Gi Xvj check K‡i †`‡Lv – 8 nq wKbv|
2q
y2 = 0 + 3
x
6q 96. f(x) = – x2 – 2x + 5 n‡jÑ [wm. †ev. Õ21]
y3 = – 4 (i) x < –1 Gi Rb¨ f(x) GKwU µgn«vmgvb dvskb
x
(ii) f(x) Gi ÿz`ªZg gvb 6
2
94. f(x) = 2x – x + 3 n‡jÑ [w`. †ev. Õ22] (iii) f(0) = –2
(i) (1, 4) we›`y‡Z dvskwUi ¯úk©‡Ki Xvj 3 wb‡Pi †KvbwU mwVK?
1 i I ii ii I iii
(ii) x < Gi Rb¨ dvskbwU µgn«vmgvb i I iii i, ii I iii
4
1 DËi: mwVK DËi ïay (iii)
(iii) x = Gi Rb¨ dvskbwUi m‡e©v”P gvb we`¨gvb
4 e¨vL¨v: f(x) = – x2 – 2x + 5
wb‡Pi †KvbwU mwVK?  f  (x) = – 2x – 2
i I ii ii I iii i) µgn«vmgvb n‡Z n‡j, f (x) < 0
i I iii i, ii I iii  – 2x – 2 < 0  x > – 1
DËi: i I ii ii) f (x) = – 2
e¨vL¨v: f(x) = 2x2 – x + 3 m‡e©v”P ev me©wb¤œ gv‡bi Rb¨, f(x) = 0
f(x) = 4x – 1 x=–1
i) (1, 4) we›`y‡Z Xvj/ f(x) = 4  1 – 1 = 3 
f (–1) = – 2 < 0, x = – 1 we›`y‡Z m‡e©v”P gvb Av‡Q
ii) µgn«vmgvb nIqvi Rb¨, m‡e©v”P gvb = –x2 – 2x + 5
f(x) < 0 = – (–1)2 – 2 (–1) + 5
 4x – 1 < 0 =–1+2+5=6
1 
iii) f (x) = – 2
x<
4   f (0) = – 2

You might also like