TÜRK – İSLAM TARİHİ 1

TÜRKLER İLE MÜSLÜMANLARIN İLİŞKİLERİNİN BAŞLAMASI TÜRKLERİN İSLAM DİNİ VE DEVLETİNE HİZMETLERİ

Hz Ömer Döneminde; İran’ın fethiyle komşu oldular.
Hz Osman Döneminde; Hazar Türkleriyle savaşlar oldu.
Emeviler Döneminde; Hazar ve Türgişlerle savaşlar oldu.
Abbasiler Döneminde; Talas Savaşından sonra iyi ilişkiler başladı.
• Şii Büveyhoğulları, Moğol, Haçlı ve Bizans gibi unsurlara karşı koruyacaklardır.
• Orta Asya, Afganistan, Pakistan, Hindistan, Anadolu, Balkanlar gibi coğrafyalara İslam dinini
yayacaklardır.
Cavit Ardıç
• Minyatür, Çinicilik, Kümbet, Türbe, Kemer, Kubbe, geometrik şekil gibi sanat tarzlarını İslam
sanatına yerleştireceklerdir.

Not: Hat ve Tezhip gibi sanatları da Türkler Müslümanlardan öğrenecektir.

YANDAKİ HARİTAYI
YORUMLAYALIM

• Sadece Karahanlı Devleti

halkının neredeyse tamamı
Türklerden oluşan bir coğrafyada
yaşamaktadır. O yüzden halkla
yöneticiler arasında bütünleşme
söz konusudur. Diğerlerinde ise
bu durum biraz zayıf kalmıştır.
TALAS SAVAŞI (751)
• Avrupa, İslam dünyasını yok
Abbasi devleti ile Çin arasında yaşanan bu savaşta Uygur, Karluk,
edebilmek için 1096 ile 1270
Yağma, Çiğil ve Tuhsi gibi Türk boyları Abbasi devletini desteklemiş
arasında 8 defa saldıracak buna
ve savaşı Abbasi devleti kazanmıştır. Bunun üzerine Türklerle
Haçlı Seferleri denilecektir. Bu
Müslümanlar arasında olumlu ilişkiler başlamıştır.
Haçlı Seferlerine karşı Eyyubi,
Memlük, Büyük Selçuklu ve
Bu savaşın dünya tarihi açısından sonucu ise kağıt, matbaa, barut
Anadolu Selçuklu Devletleri
ve pusula gibi Çin buluşlarının Müslümanlar tarafından
mücadele edecektir.
öğrenilmesidir. Müslümanlar aracılığıyla da zamanla Avrupa’ya
taşınacaktır.
Not: Tolunoğlu, Akşit, Karahan ve
Gazne Devletleri Haçlılarla
Talas Savaşından sonra Abbasiler, Türkleri Avasım adı verilen
mücadele etmemiştir.
ordugah şehirlerine ve Samarra denilen yerleşim yerlerine
yerleştirdi.
MISIR’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ ASYA’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ

TOLUNOĞULLARI (868-905)
KARAHANLILAR (840-1212)
• Kurucusu Tolunoğlu Ahmet’tir.
• Bazı kaynaklarda “Hakaniye Devleti”, “Şahnamedeki Turan Krallığı”, GAZNELİLER (963 - 1187)
• Tolunoğlu Ahmet, Abbasilerin bölge valilerinden biriydi.
“Afrasiab Ailesi” “İlek Hanlığı” gibi isimlerle anılır. • Bazı kaynaklarda “Yeminiler”, “Sebükteginliler” gibi
• Başkenti Fustat (Kahire) dir.
• Kurucusu Bilge Kül Kadir Han’dır. isimlerle anılır.
• Mısır’da kurulan ilk Türk devletidir.
• Başkenti Balasagun’dur. • Kurucusu Alp Tigin’dir.
• Maristan adında bir hastane yapmışlardır.
• Satuk Buğra Han döneminde İslamiyet’i kabul etmiş ve hükümdar • Başkenti Gazne şehridir.
• Vezirlik makamı bulunmayan tek Türk devletidir.
“Abdülkerim” unvanını kullanmaya başlamıştır. • En parlak dönemini Gazneli Mahmut zamanında
• Yıkılmalarında yöneticilerinin Türk, halkının Arap olması etkili olmuştur.
• En parlak dönemini Yusuf Kadir Han zamanında yaşamıştır. yaşamıştır.
• Abbasilerin saldırılarıyla yıkılmıştır.
• Türk – İslam kültürünün temelini atmışlardır. • Büyük Selçuklu Devletiyle Nesa, Serahs, Debusiye ve
• Türk – İslam kültürüne ait birçok ilk onlara aittir. Mimari, vakıf, Dandanakan gibi savaşlar yapmışlardır. Hatta
İHŞİDLER (AKŞİTLER) (935-969)
kervansaray (ribat), medrese, gulam sistemi gibi. Dandanakan Savaşından sonra Gazne Devleti yıkılma
• Kurucusu Muhammed bin Toguç’tur.
• Medreselerde ilk kez burslu öğrenci okutmuşlardır. sürecine girmiş ve Büyük Selçuklu Devleti ise kuruluş
• Muhammed bin Toguç, Abbasilerin bölge valilerinden biriydi.
• İlk düzenli posta örgütünü kurdular. aşamasını tamamlamıştır.
• Başkenti Fustat (Kahire) dir.
• Resmi dilleri Türkçe’dir. Uygur alfabesini kullandılar. • Mahmut, Hindistan üzerine 17 sefer düzenlemiş ve
• Mısır’da kurulan ikinci Türk devletidir.
• Mimari anlamda; Ayşe Bibi Türbesi, Arap Ata Türbesi, Talhatan Baba bu seferler sonucunda bölgede İslam’ın yayılmasını
• Yaptığı seferlerle Hicaz (Mekke ve Medine bölgesi) hakim olan ilk Türk
Camii, Hazar Camii. sağlamış ve hatta bölgedeki kast sistemine büyük bir
devletidir.
darbe vurmuştur.
• Yıkılmalarında yöneticilerinin Türk, halkının Arap olması etkili olmuştur.
Karahanlılar Dönemi Eser ve yazarları Abbasileri, Şii Büveyhoğullarından koruduğu için halife
• Fatımilerin saldırılarıyla yıkılmıştır.
tarafından Mahmut’a “sultan” unvanı verilmiştir.
Not: Akşit Devletinden sonra Mısır’da Fatımiler adında bir devlet
Kutadgu Bilig Not: Sultan unvanı kullanan ilk Türk devletidir.
yaşamıştır. Ancak bu devlet bir Türk devleti değildir.
• 11. yüzyıla aittir. Yazarı Yusuf Has Hacip’tir. • Gazne devletinin edebiyatta Farsça, bilimde ise
• Türk – İslam edebiyatının ilk siyasetname örneğidir. Arapçayı kullanması Türk dilinin gelişiminin durmasına
EYYUBİLER (1174-1250)
• Türk – İslam edebiyatının ilk eseridir. neden olmuştur.
• Kurucusu Salahaddin Eyyubi’dir.
• Tamgaç Buğra Han’a sunulmuştur. • İçinde Afgan, Hint, Gur gibi birçok ulusu barındırdığı
• Salahaddin Eyyubi, Abbasilerin bölge valilerinden biriydi.
için kısa sürede yıkılıp gitmiştir.
• Başkenti Fustat (Kahire) dir.
Divanı Lügatit Türk • Ordusunda paralı asker ve fil bulunduran ilk Türk
• Mısır’da kurulan üçüncü Türk devletidir.
• 11. yüzyıla aittir. Yazarı Kaşgarlı Mahmut’tur. İslam devletidir.
• Yaptığı Hıttin Savaşıyla Kudüs’ü Haçlılardan kurtardı.
• 6000 kelimelik Türkçe – Arapça sözlüktür. • Mimari anlamda; Asarül Felek Camii, Leşkeri Bazar
• Yıkılmalarında yöneticilerinin Türk, halkının Arap olması etkili olmuştur.
• Türkçenin güçlü bir dil olduğunu göstermek ve Araplara Türkçeyi Ulu Camii, Beyhakiye Medresesi önemli eserleridir.
• Memlüklerin saldırılarıyla yıkılmıştır.
öğretmek için yazılmıştır.
• İmam Şafii Türbesi bu dönem Mısır’da yapıldı.
• Eserde Orta Asya Türk boylarını gösteren bir harita da mevcuttur. Gazneliler Dönemi Eser ve yazarları
• Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur. Bazı kaynaklara göre de Muktedi
MEMLÜKLER (1250 - 1517)
Billah’a sunulmuştur. Firdevsi
• Kölemenler Devleti ya da Eddevletüt Türkiye adıyla da bilinir.
Not: Bu eserin orijinali Ali Emiri tarafından bulunarak İstanbul’daki Millet Eserinin adı “Şehname” dir. Bu eserde İskit, İran
• Kurucusu Aybeg’dir.
Kütüphanesine konulmuştur. Savaşları anlatıldı. Alper Tunga’dan Afrasiab olarak
• Aybeg, Abbasilerin bölge valilerinden biriydi.
bahsedilir.
• Başkenti Fustat (Kahire) dir.
Atabetül Hakayık
• Mısır’da kurulan dördüncü Türk devletidir.
• 11. yüzyıla aittir. Yazarı Edip Ahmet Yükneki’dir. Biruni
• En parlak dönemini Baybars zamanında yaşamıştır.
• Bir öğüt ve ahlak kitabıdır. Astronomi ve coğrafya ile uğraşmıştır. Eserinin adı
• Elbistan ve Ayn Calut Savaşlarıyla Moğolları (İlhanlıları) yendiler.
• Muhammed dad Sipehsalar’a sunulmuştur. “Asarül Bakiye” dir.
Not: Moğolları yenen tek Türk devletidir.
• Osmanlının Mercidabık ve Ridaniye Savaşlarıyla yıkılmıştır.
Divanı Hikmet Utbi
Not: Abbasi halifelerini Mısır’a taşıyarak korumuşlardır. Osmanlı Devleti
• 12. yüzyıla aittir. Hoca Ahmet Yesevi’ye aittir. Eserinin adı “ Tarihi Yemin” dir.
de bu devleti yıkarak halifelik makamını ele geçirmiştir.
• Ahlak kitabıdır. Not: Bu üç ilim adamının eserleri Gazneli Mahmut’a
Not: Eseri Ahmet Yesevi’nin öğrencisi Şaban Durmuş kaleme almıştır. sunulmuştur.
BÜYÜK SELÇUKLULAR (1040 - 1157) BÜYÜK SELÇUKLU YIKILNCA KURULAN ATABEYLİKLER
• Kurucusu Selçuk Bey’dir.
• Başkenti sırasıyla Isfahan, Rey, Nişabur ve Merv olmuştur.
• Tuğrul Bey döneminde;
1040 Dandanakan Savaşıyla Gazne devletini yenerek kuruluş aşamasını tamamlamıştır.
1048 Pasinler Savaşıyla Bizans yenilgiye uğratılmış ve Doğu Anadolu’nun kapıları Türklere
açılmıştır.
1055 Bağdat Seferiyle Şii Büveyhoğulları yıkılmış ve bu seferden sonra “Doğunun ve Batının
Sultanı” unvanını Abbasi halifesinden almıştır. Aynı zamanda bu seferden sonra Abbasi Halifesi,
İslam dünyasının dini lideri olarak kabul edilirken, Tuğrul Bey de siyasi lider olarak kabul edilmiştir.
Yani laik bir yapılanma oluşmuştur.
• Alparslan Döneminde;
Nizamülmülk, vezirlik makamına getirilmiştir.
1070 Malazgirt Savaşıyla Bizans yenilgiye uğratılmış böylece Anadolu’nun kapıları Türklere
açılarak ilk beylikler kurulmaya başlamıştır. Bu savaştan sonra Alparslan Ebul Feth unvanını HARZEMŞAHLAR (1097 - 1231)
Abbasi halifesinden almıştır. • Kurucusu Anuş Tigin’dir. (Bazı kaynaklara göre de oğlu Kudbeddin Muhammed’dir.)
• En parlak dönemini Alaaddin Muhammed döneminde yaşadı.
• Melikşah Döneminde; Bu dönemde Otrar Faciası yaşanmıştır. Moğollar Otrar şehrini yerle bir etmiştir.
Nizamülmülk vezirliğe devam etmiş ve Hasan Sabbah ile mücadeleler başlamıştır. Anadolu Selçuklu Devletiyle 1230’da yaptıkları Yassıçemen Savaşıyla yenilmiş ve dağılmışlardır.
Bu dönem devletin en parlak dönemidir.
Nizamiye Medreseleri kurulmuştur. ANADOLU BEYLİKLERİ
• Melikşah’ın ölümüyle devlet uzun bir süre taht kavgalarına girmiş ve Sultan Sencer bu kavgadan
gelip gelip başa geçmiştir.
Sencer Döneminde;
Karahıtay’larla 1141 Katvan Savaşını kaybeden aynı zamanda Oğuz isyanıyla da uğraşmış ve
dağılmışlardır.

Devletin Yıkılma Nedenleri

Oğuz isyanı
Batınilerin faaliyetleri
Taht kavgaları
Atabeylerin bağımsızlıklarını ilan etmesi
• Mescidi Cuma Camii bu devlete aittir.

Büyük Selçuklular Dönemi Eser ve yazarları

Nizamülmülk
Vezirdir. Eseri “Siyasetname” dir.
Ömer Hayyam
Rubaileri ile meşhurdur. İlk bilinen savaş karşıtı eylemcidir. Matematik ve astronomi ile uğraştı.
Binom açılımını buldu. Eseri “Cebr vel Mukabele” dir.
Gazali
Sufiliğin kurucusudur. Nizamiye Medreselerinde hocalık yaptı. Eseri “Ihyaül Ulumiddin” dir.
Farabi Cavit Ardıç
“Muallimi Sani” olarak bilinir. Notaları bulan kişi olarak bilinir. Eseri “Medinetül Fazıla” dır.
İbni Sina
Tıpçıdır. “Muallimi Salis” olarak bilinir. Eseri “El Kanun fit Tıp” tır.
I. BEYLİKLER
SALTUKLULAR (1072 -1202)
• Kurucusu Ebul Kasım Saltuk’tur.
• Erzurum ve civarında kurulmuştur.
• Anadolu’da kurulan ilk beyliktir.
• Mama Hatun Türbesi, Erzurum Ulu Camii onlara aittir.
DANİŞMENTLER (1080 -1178)
• Danişment Gazi tarafından İç Anadolu’da kurulmuştur.
• Anadolu’daki ilk medrese olan Tokat Yağıbasan
Medresesi, Kayseri Ulu Camii, Sivas Ulu Camii onlara aittir.
• İlk beylikler arasında en güçlü olanıdır.
MENGÜCEKLER (1080 -1228)
• Kurucusu Megücek Gazi’dir.
• Erzincan, Divriği arasında kurulmuştur.
• Divriği Ulu Camii (UNESCO’nun 1985’te koruma altına
aldığı ilk eser) ve Turhan Melek Şifahanesi onlara aittir.
ARTUKLAR (1102 -1409)
• Kurucusu Artuk Gazi’dir.
• Diyarbakır, Mardin, Batman ve Harput civarında
yaşamıştır.
• Bilgisayarın babası sayılan El Cezeri bu dönem
yaşamıştır.
• Diyarbakır Ulu Camii, Mardin Ulu Camii, Harput Ulu
Camii, Malabadi Köprüsü ve Diyarbakır Surları onlara
aittir.
ÇAKA BEYLİĞİ (1081 -1094)
• Kurucusu Çaka Bey’dir.
• Denizcilikle ilk uğraşan ve ilk kez bir donanma kuran
beyliktir. Her yıl Donanma günü olarak onların kurduğu
donanmayı milat olarak kabul edip kutlarız.
Bu beyliklerin ortak özellikleri
Malazgirt savaşından sonra kuruldular.
Anadolu’ya Türk ve İslam kültürünü yerleştirdiler.
Anadolu’yu bir imar merkezi haline getirdiler.
ANADOLU (TÜRKİYE) SELÇUKLULARI (1080 – 1308) İKİNCİ BEYLİKLER
• Kurucusu Süleymanşah’tır.
• Başkentleri ilk zamanlar İznik’tir. Haçlı Seferleri sonucunda
Konya’ya taşınacaktır.
• Dönemlerinde 1176 Miryakefelon Savaşıyla Bizans yenilgiye
uğratılacak ve Anadolu kesin olarak bir Türk yurdu olacaktır.
(Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan atma ümidi yıkılacaktır)
• Antalya, Samsun, Sinop, Suğdak gibi limanları alınarak denizcilik
ve deniz ticaretinde çok ileri gidilecektir.
• En parlak dönemini Alaaddin Keykubat zamanında yaşayacaktır.
• 1230Yassıçemen Savaşıyla Harzemşah Devletini yıkılacaktır.
• Bu devletin yıkılmasıyla Moğollarla komşu olunacak ve 1243
Kösedağ Savaşıyla Moğol saldırılarıyla yıkılacaktır.
• 1240 Baba İshak adında Türkmen Ayaklanması da bu devletin
yıkılmasında etkili olacaktır.
• Anadolu Selçuklu’nun yıkılmasıyla İkinci Beylikler Dönemi
başlayacaktır.
• Konya; İnce Minareli Camii, Karatay Medresesi, Sırçalı Medrese,
Alaaddin Camii, Sahip Ata Camii ve Kubadabad Sarayı onlara aittir.
• Kayseri; Hunat Hatun Külliyesi, Gevher Nesibe Şifahanesi, Hacı
Kılıç Camii ve Kubadiye Sarayı onlara aittrir.
• Kırşehir; Caca Bey camii onlara aittir.
• Niğde; Alaadin Camii onlara aittir.
• Sivas; Gök Medrese, Buruciye Medresesi onlara aittir.
• Erzurum; Çifte Minareli Medrese ve Yakutiye Medresesi onlara
aittir.
• Beyliklerin tamamı 1243 Kösedağ Savaşından sonra kurulacaktır.
• Antalya; Yivli Minare Camii onlara aittir.
• Osmanlı içlerinden sıyrılıp büyük bir devlete dönüşecektir.
• Amasya; Gök Medrese onlara aittir.
Bu sürece kadar İlhanlı hakimiyetinde yaşayacaklar ve İlhanlı parası
• Tokat; Gök Medrese onlara aittir.
kullanacaklardır.
• Afyon; Ulu Camii onlara aittir.
Osmanlıya bağlanan ilk beylik Karesioğulları olacaktır.
Osmanlıya bağlanan son beylik Dulkadiroğulları olacaktır.
Anadolu Selçuklular Dönemi Eser ve yazarları
Germiyanoğulları Beyliği çeyiz yoluyla, Hamitoğulları ise parayla
Osmanlıya bağlanacaktır.
Yunus Emre
İçlerinden en güçlüsü Karamanoğulları olacaktır.
Eseri “Risaletün Nushiyye” dir.
Mevlana
Eserleri “Mesnevi”, “Divanı Kebir”, “Mektubat” ve “Fihi Mafih” tir.
Hacı Bektaşı Veli
Eseri “Makalat” tır. Cavit Ardıç
Hoca Dehhani
Eseri “Selçuklu Şehnamesi” dir. Divan edebiyatı onunla başlar.
Ahmedi Gülşehri
Eseri “Mantukıt Tayr”, “Felekname” dir.
MOĞOL İMPARATORLUĞU (1206 – 1227) TÜRK – İSLAM DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET
(CENGİZ HAN İMPARATORLUĞU)
• Kurucusu Cengiz Handır. Devlet Yönetimi
• Başkenti Karakurum’dur. • Daha önceki İslam Öncesi Türk Devletlerinde olduğu gibi Türk – İslam Devletlerinde de “ülke
• Ülke sorunlarını Kurultay’da görüşürlerdi. hanedanın ortak malıdır” anlayışı vardır. Bu da onların da kısa sürede yıkılmasında etkili olmuştur.
• Mete’nin kurduğu Onlu Ordu sistemine göre ülkeyi yönetmişlerdir. Not: Bu anlayışın olmadığı tek Türk – İslam devleti Memlüklerdir. Bu devlette güçlü olan komutan
• Resmi yazışmalarda Uygurcayı kullanmışlardır. kimse iktidara geçerdi.
• Cengiz Döneminde Budizm’i benimsemişlerdir. Daha sonraları Hıristiyanlaşmışlardır. • Daha önceki İslam Öncesi Türk Devletlerinde olduğu gibi Türk – İslam Devletlerinde de kut anlayışı
• Resşidüttin’in yazdığı Camiüt Tevarih adlı eser Moğol tarihi hakkında bilgi verir. (yani hanedan üyelerinin kutsal sayılması) yaygındı.
• Atamelik Cüveyni’nin yazdığı Tarihi Cihan Güşa adlı eser de Moğol tarihi hakkında bilgi verir. • Hükümdarlar eski unvanların yanı sıra (han, hakan, kağan gibi) yeni unvanlar da kullanmaya
başlamıştır. Bunlar da “sultan”, “şah, padişah” (Büyük ve Anadolu Selçuklu ile Harzemşah),
ALTINORDA DEVLETİ (1227 -1502) “keykubat”, “keyhüsrev”, “Keykavus”, “rükneddin” (Anadolu Selçuklu) gibi unvanlardır.
• Kurucusu Batu Handır. Not: Şah, padişah, Keykavus, keykubat gibi unvanları İran devletleri kullanırdı. Bu da Türklerin Fars
• Başkenti Saray’dır. kültüründen etkilendiğinin göstergesidir.
• En parlak dönemini Berke Han zamanında yaşamıştır. Not: Sultan ve rükneddin gibi unvanları Arap devletleri kullanırdı. Bu da Türklerin Arap kültüründen
• İslamiyeti kabul eden ilk Cengiz Koludur. etkilendiğini gösterir.
• Rusların saldırılarıyla yıkılmış ve yerine Kırım, Kazan, Astrahan, Hokan ve Hive gibi hanlıklar • Daha önceki İslam Öncesi Türk Devletlerinde olduğu gibi ülkeyi ikiye bölerek yönetme geleneğini
kurulmuştur. sadece Karahanlılar devam ettirmiştir.
• Büyük Selçuklular ülkeyi 10 eyalete bölerek yönetmişlerdir. Her bir eyaletin başına “melik” adını
İLHANLILAR (1256 -1336) verdikleri bir hükümdar çocuğunu yanlarına “atabey” adını verdikleri bir öğretmen eşliğinde
• Kurucusu Hülagü’dür. göndermişlerdir.
• Başkentleri Tebriz’dir. Not: Büyük Selçuklularda valiler genelde meliklerden seçilirdi. Ancak melik olmayan valilere de
• Anadolu Selçuklu, Batıniler ve Abbasi Devletini yıkmıştır. rastlanmıştır. Bunlara “şıhne” adı verilir.
• Memlükler’e Ayn Calut ve Elbistan Savaşlarında yenilmişlerdir. • Ülke sorunlarının görüşülüp karara bağlandığı meclise Divan adını vermişlerdir.
• Zamanla İslamiyeti benimsemişlerdir.
• Bu devletin yıkılmasıyla yerine Celayiriler, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Eretna Beyliği kurulmuştur.
DİVAN ÇEŞİTLERİ
ÇAĞATAY HANLIĞI (1227 -1369)
• Kurucusu Çağatay’dır. Divanı Saltanat: Hükümdar başkanlığında toplanan ve ülke sorunlarının görüşüldüğü meclistir.
• Tarma Şirin Han döneminde İslamiyeti benimsemiştir.
• Zamanla Timur hakimiyetine girmiştir. Divanı Mezalim: Hükümdar başkanlığında toplanan ve büyük davalara bakan yüze mahkemedir.
• Muhakemetül Lügateyn adlı ilk Türkçe-Farsça sözlüğün yazarı Ali Şir Nevai bu dönemde yaşamıştır.
KUBİLAY HANLIĞI (1280 -1368) Divanı İstifa: Ülkenin mali işleri için toplanan meclistir. Başında Müstevfi bulunur.
• Kurucusu Kubilay Handır.
• Başkenti Pekin’dir. Divanı Arz: Askeri işleri düzenleyen meclistir. Başında Emiri Arz’ül Ceyş bulunur.
• İtalyan seyyah Marco Polo bu devleti ziyaret etmiştir.
• İslamiyeti benimsemeyen tek Cengiz koludur. Divanı İnşa (Tuğra): İç ve dış yazışmalardan sorumlu meclistir. Başında Münşi ya da Emiri Tuğrai var.

TİMUR DEVLETİ (1369 – 1502)
• Kurucusu Timur’dur.
• Kendisi Moğol olmadığı için Moğol soyundan birilerini göstermelik olarak tahta çıkarıyordu.
• Uluğ Bey Döneminde Uluğ Bey rasathanesini açmıştır.
• 1402 Ankara Savaşıyla Osmanlıyı büyük bir yenilgiye uğratmıştır.
BABÜRLER (1526 – 1858)
• Kurucusu Babür’dür.
• En parlak dönemini Şah Cihan zamanında yaşamıştır. Şah Cihan’ın eşi Mümtaz Mahal için Taç
Mahal’ı yaptırmıştır. Bu eserin mimarı İstanbullu Mehmet İsa Efendi’dir.
Divanı İşraf: Mali ve idari konuları denetleyen meclistir. Başında Müşrif bulunur.
Divanı Berit: Posta ve haberleşme işlerinden sorumlu meclistir. Başında Emiri Berit var.
Divanı Pervane: Toprakların taksimatından sorumludur. Başında Pervaneci var.
Not: Bunların dışında sadece Anadolu Selçuklu devletinde bulunan Niyabeti Saltanat adında bir birim
vardır. Bu birim hükümdar olmadığı durumlarda ona vekalet eder.
Not: Sadece Divanı Saltanat ve Divanı Mezalim’e hükümdar başkanlık eder.
Hükümdarlık Alametleri: Daha önceki Türk devletlerinin kullandığı hükümdarlık alametleri dışında
Türk – İslam devletlerinde hilat (tiraz) gibi halifelerin gönderdiği kıyafet ve hediyeler ile adına Cuma
namazlarında hutbe okutmak da vardır.
 TOPRAK SİSTEMİ ORDU SİSTEMİ

A) MÜLK B) MİRİ C) VAKIF A) GULAM B) HASSA C) İKTA

a) Öşri b) Haraci a) Has b) İkta A) GULAM (GULAMANI SARAY) ORDUSU:

• Devşirmelerden oluşurdu.
A) MÜLK ARAZİ: Mülkiyeti şahıslarda olan arazidir. Şahıs her türlü tasarrufa sahiptir. • Hükümdarı korumakla görevliydiler.
a) Öşri: Mülkiyeti Müslimanlarda olan arazidir. • Üç ayda bir Bistgani adında maaş alırlardı.
b) Haraci: Mülkiyeti gayrımüslim şahıslarda olan arazidir. • İlk kez Karahanlılarda görülür. En iyi uygulayan Gaznelilerdir.

B) MİRİ ARAZİ: Mülkiyeti devlette olan arazidir. İştim hakkı görevleri karşılığında birilerine verilir. B) HASSA ORDUSU:
a) Has: Geliri sultan ve üst düzey görevlilere ayrılan arazidir. • Türkmenler ya da savaş esirlerinden oluşurdu.
b) İkta: Devlete ait olan bu arazinin işletim hakkı köylüye verilir, köylü de bunun karşılığında memur • Başkenti korumakla görevliydiler.
yetiştirir ve asker beslerdi. Böylelikle hem köylü, hem memur ve hem de askerler bu işten geçimini • İkta Sisteminden masrafları karşılanırdı.
sağlardı.
C) İKTA ORDUSU:
C) VAKIF ARAZİ: Vakıflar bu arazileri işler bunun karşılığında bulundukları yerlerde okul, hastane, • Askerlik çağı gelen Müslüman çocuklarından oluşurdu.
camii gibi hayır kurumları yaparlardı. Yani devlet belediyecilik hizmetlerini vakıflara yaptırırdı. • Ülkeyi korumakla görevliydiler.
• İkta Sisteminden masrafları karşılanırdı.

VERGİ SİSTEMİ

A) ŞER’İ C) ÖRFİ
HUKUK SİSTEMİ

a) Öşür b) Haraç c) Cizye d) Zekat a) Çift Bozan b) Ağnam

A) ŞER’İ B) ÖRFİ C) ASKERİ
A) ŞER’İ VERGİLER:
a) Öşür: Müslüman çiftçiden hasadının onda biri oranında alınan vergidir.
b) Haraç: Gayrımüslim çiftçiden hasadının beşte biri oranında alınan vergidir. A) ŞER’İ HUKUK
c) Cizye: Gayrımüslimlerden askere gitmedikleri için ömründe bir defa alınan vergidir. Kaynağını Kuranı Kerim ve Hadislerden alırdı. Davalara kadılar bakardı. Kadıların bir üst makamı
d) Zekat: Hali vakti yerinde olan Müslümanlardan gelirinin kırkta biri oranında alınan vergidir. Kadil Kudat’tı. Onun da üstü Divanı Mezalim’di.

B) ÖRFİ VERGİLER: B) ÖRFİ HUKUK

a) Çift Bozan: Tarlasını 2 yıl peş peşe ekmeyen ikta sahiplerinden alınır. Kaynağını gelenek göreneklerden ve hükümdar emirlerinden alırdı. Davalara Emiri Dad’lar bakardı.
b) Ağnam: Küçükbaş hayvan sahiplerinden hayvan başına alınan vergidir. Onun üst makamı Divanı Mezalimdi.

C) ASKERİ HUKUK
Davalara Kadül Leşker’ler bakardı.

Cavit Ardıç