Issue 862.

ቅፅ 16 ቁጥር 862 ቅዳሜ
ቅዳሜ ሐምሌ
ሐምሌ16 16
ቀን ቀን
2008 ዓ.ምዓ.ም
2008 ብር
ብር10.00
10.00
ፕ/ር ፍቅሬ ቶሎሳ፤ ስለ

ኦሮሞና አማራ አመጣጥ ምን ይላሉ?
• ‹‹የኦሮሞና የአማራ እውነተኛው የዘር ምንጭ›› የተሰኘ አዲስ መጽሐፋቸው ዛሬ ለገበያ ይቀርባል
• ሁሉም የኢትዮጵያ ብሔር የመጣው ከአንድ ዘር ነው
• አዳም የተፈጠረው ጎጃም ነው፤ኖህ መርከቡን ያሳረፈውም አራራት ተራራ ላይ ነው
• እኛ ኢትዮጵያውያን እንጂ ሃበሻ አይደለንም፤
• በዓለም ላይ ሰንደቅ ዓላማን የፈለሰፈና በቅሎን በጄኔቲክ ኢንጂነሪንግ ገፅ 3
መሪ (ሪዳ)
እና ገዥ (ሐጉካይ-ሻ) የአተት ወረርሽኝ
“ገዥ ጉልበት ይፈልጋል፤ መሪ ግን
ጥበብ ይፈልጋል”
ዲ/ን ዳንኤል ክብረት .... ገፅ 9
በቀጣዮቹ ሳምንታት ይባባሳል ተባለ
- በከተማዋ 80 ሆቴሎችና 12 የጤና ተቋማት ታሸጉ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር የምግብ፣ መድሃኒትና
አባ ጫላ (ለማ ጉርሙ) ጤና ክብካቤ ቁጥጥር ባለስልጣን ገልጿል፡፡
- 10 ሺ ኪሎ ምግብና 1200 ኪሎ ሥጋ ተወገደ ሰሞኑን በመዲናዋ የተለያዩ አካባቢዎች
አባ ጫላ - ከአሲምባ እስከ መታሰቢያ ካሣዬ
በሚገኙ ሆቴሎችና ምግብ ቤቶች ላይ ድንገተኛ
ማስተባበሪያ አስታወቀ፡፡ በሽታው ከጎርፍ መከሰት ፍተሻና ቁጥጥር ሲያካሄድ መሰንበቱን የጠቆመው
አዲሳባ ጋር ተያይዞ የሚስፋፋ መሆኑን የጠቆመው ባለሥልጣን መ/ቤቱ፤ የመመገቢያና የማብሰያ
ነቢይ መኮንን .... ገፅ 8 በአዲስ አበባ ሰኔ 2 ቀን 2008 ዓ.ም መከሰቱ መረጃው፤ በመጪው ነሀሴ ወር ሊባባስ እንደሚችል ዕቃዎቻቸው ንፅህና በአግባቡ ያልተያዘ፣ በቆሻሻ
በይፋ በተገለፀው የአተት በሽታ የሚያዙ ነዋሪዎች አስታውቋል፡፡ አወጋገድ ሥርዓታቸው ላይ ጉድለት የተገኘባቸውና
‹‹ነጋሪት ሲጎሰም የማትሰማ ቁጥር እየጨመረ መምጣቱ የተገለፀ ሲሆን በሌላ በኩል በከተማዋ ለህብረተሰቡ ንፅህና ንፅህናውን የጠበቀ የምግብና መጠጥ አገልግሎት
ከተማ›› በሽታው በወረርሽኝ መልክ ሊከሰት እንደሚችልና
በቀጣዮቹ ሳምንታት እንደሚባባስ የዩኤን የረድኤት
የጎደለው አገልግሎት ሲሰጡ ተገኝተዋል የተባሉ
ከ80 በላይ ሆቴሎችና ምግብ ቤቶችን ማሸጉን
አልሰጡም ያላቸውን ከ80 በላይ ምግብ ቤቶች፤
ወረርሽኝ ወደ ገፅ 2 ዞሯል
ተፊሪ መኮንን .... ገፅ 5
‹‹ራሳቸውን ለመሳም
የሚዳዳቸው ደራሲያን››
ከንቲባውን ጨምሮ የከተማዋ ባለስልጣናት
ዓለማየሁ ገላጋይ .... ገፅ 11
በቆሻሻው ጉዳይ በስብሰባ ተወጥረዋል
ተቃዋሚዎች፤
የሀገሪቱ
ወቅታዊ
ችግሮች አሳሳቢ
ሆነዋል አሉ መታሰቢያ ካሳዬና አለማየሁ አንበሴ
ወደ ከንቲባው ቢሮ በተደጋጋሚ ስልክ ብንደውልም፤ ይሄን ተከትሎ በከተማዋ የተለያዩ አካባቢዎች
“ኃላፊዎቹ ከቢሮ ውጪ በኦሮሚያ ክልል በስብሰባ (ዋና ዋና ጎዳናዎችና አደባባዮችን ጨምሮ) የቆሻሻ
· ኢዴፓ የብሄራዊ የአዲስ አበባ ከተማ ከንቲባ አቶ ድሪባ ኩማን
ላይ ናቸው” በሚል ሙከራችን ሳይሳካ ቀርቷል፡፡
በኦሮሚያ ክልል ሰንደፋ ከተማ አካባቢ
ክምር ተቆልሎ ሰንብቷል፡፡ በሳምንቱ አጋማሽ ላይ
የከተማዋ አስተዳደር ከኦሮሚያ ክልል ባለስልጣናት
እርቅ መድረክ ጨምሮ ዋና ዋና የከተማዋ ባለስልጣናት፤ በተለያዩ
አካባቢዎች ከሳምንት ባላይ ሳይነሱ ለቆዩት የደረቅ
በአንድ ቢሊዮን ብር ወጪ የተገነባው የደረቅ ቆሻሻ
ማጠራቀሚያ ውስጥ የአዲስ አበባ ቆሻሻ እንዳይጣል
ጋር ሲያደርግ የነበረው ውይይትና ድርድር ሳይሳካ
መቅረቱ የተገለፀ ቢሆንም ባለስልጣናቱ ትላንት
እንዲፈጠር ጠየቀ ቆሻሻ ክምችቶች መፍትሄ ለማግኘት በስብሰባ
ተወጥረው መሰንበታቸው ተገለፀ፡፡
በአካባቢው አርሶአደሮች መከልከሉን ተከትሎ
ከሐምሌ 7 ቀን 2008 ዓ.ም ጀምሮ የከተማዋን
ድረስ በዚሁ ጉዳይ በስብሰባ ላይ እንደነበሩ
ከንቲባው ፀሃፊ ለማወቅ ተችሏል፡፡
ገፅ 2 በጉዳዩ ላይ የአስተዳደሩን ማብራሪያ ለማግኘት ቆሻሻ ወደ ስፍራው ወስዶ መጣል አልተቻለም። ከንቲባ ወደ ገፅ 2 ዞሯል
መንግስት ተዝረከረከ፤ ወገኛ ‹ህዝብ› በዛ፤ አገር በግጭት

ተመሳቀለ፤ ‹የአፍሪካ መዲና› በቆሻሻ ሽታ ታወደ
ሰዎች፣ “የዘራነውን እያጨድን ነው” ገፅ 5
አዲስ አድማስ ሐምሌ 16 ቀን 2008 ዓ.ም ² ?“ ገፅ 2
ተቃዋሚዎች፤ የሀገሪቱ የታላቁ የቲያትር

ባለሙያ አባተ
ወቅታዊ ችግሮች አሳሳቢ ሆነዋል አሉ መኩሪያ፣ የቀብር
ሥነ ስርዓት ተፈፀመ
· ኢዴፓ የብሄራዊ እርቅ መድረክ እንዲፈጠር ጠየቀ መታሰቢያ ካሳዬ
አለማየሁ አንበሴ ደብዳቤውን እንደላከ ገልጿል፡፡ ፓርቲው እነዚህን በሚፈጠሩ ግጭቶች፣ የሰው ህይወት ከማለፉም
ባሻገር ሀገሪቱን ወደ አስከፊ ሁኔታ እየመራት
የአገሪቱን ወቅታዊ ችግሮች በመጥቀስ በመሳሰሉ ወቅታዊ ችግሮች ላይ ለጠቅላይ
ነው ብሏል፡፡
መንግስት አፋጣኝ መፍትሄ ማበጀት እንዳለበት ሚኒስትሩ በተደጋጋሚ ደብዳቤ ሲፅፍ መቆየቱን
የኢትዮጵያ ፌደራላዊ ዲሞክራሲያዊ
የገለፁት ተቃዋሚ ፓርቲዎች፤ ችግሮቹ አሳሳቢ አስታውሶ፤ ለሚፅፋቸው ደብዳቤዎች አንድም
አንድነት መድረክ በበኩሉ፤ መንግስት በአዲስ
ደረጃ ላይ ደርሰዋል ሲሉ አስጠነቀቁ የመላ ጊዜ ምላሽ እንዳልተሰጠው ይገልፃል፡፡ የአሁኑን
አበባ የተለያዩ አካባቢዎች ህገ ወጥ ያላቸውን
ኢትዮጵያውያን አንድነት ድርጅት (መኢአድ) ደብዳቤ ለመጨረሻ ጊዜ ለ4ቱ የመንግስት
ቤቶች ያለ አማራጭ ማፍረሱና በክረምት
ለጠቅላይ ሚኒስትር ኃይለማርያም ደሳለኝና አካላት መላኩን የጠቆመው መኢአድ፤ “ለዚህ
ዜጎችን ለብርድና ለእንግልት መዳረጉ ኢ-ሰብዓዊ
ለፕሬዚዳንት ዶ/ር ሙላቱ ተሾመ በፃፈው ደብዳቤ ምላሽ የማይሰጥ ከሆነ፣ በሌላ መንገድ
እርምጃ ነው በማለት እንደሚያወግዘው
ደብዳቤ፤ የሀገሪቱን ወቅታዊ ሁኔታ በጥልቀት ጥያቄውን አጠናክረን እንቀጥላለን” ብሏል፤
አስታውቋል፡፡
መገምገሙን ጠቅሶ፤ መንግስት በመላ ሀገሪቱ ለአዲስ አድማስ በሰጠው መግለጫ፡፡
የሀገሪቱ ወቅታዊ ችግሮችና ግጭቶች በጎንደር የተፈጠረው ችግር ለህዝብ
ሰላምና ዲሞክራሲ በማስፈን፣ ለህዝቡ የተረጋጋ
በእጅጉ እያሳሰበኝ ነው ያለው ኢዴፓ በበኩሉ፤ ጥያቄዎች በህገ መንግስቱ አግባብ ፈጥኖ መልስ
ህይወት ማስፈን አልቻለም ብሏል፡፡
አለመስጠት ያስከተለው መሆኑን በመግለጫው
በኦሮሚያ የተፈጠረው ግጭትና ተቃውሞ፣ በአስቸኳይ የብሄራዊ እርቅ መድረክ እንዲፈጠር
ጠቅሶ፤ መንግስት ይህን ለመሳሰሉ የህዝብ
በሰው ህይወትና ንብረት ላይ ላደረሰው ጥሪ አቅርቧል፡፡ የኢትዮጵያ የቴያትር አባት እየተባለ
“ለሀገሪቱ ሰላምና መረጋጋት ብሄራዊ ጥያቄዎች ፈጥኖ ምላሽ እንዲሰጥ አሳስቧል፡
ጥፋት እስካሁን ዘላቂ መፍትሄ አለመቀመጡን የሚጠራውና በተወለደ በ72 አመቱ ከትናንት
እርቅ ወሳኝ ነው” ያለው ኢዴፓ፤ መንግስት ፡ በክልሉ በደረሰው የሰው ህይወት መጥፋት
የጠቀሰው ፓርቲው፤ በአማራ ክልልም በስቲያ ከዚህ አለም በሞት የተለየው፣ የአንጋፋው
በእጅጉ ማዘኑን የገለፀው መድረክ፤ ነዋሪነታቸው
በወልቃይት የአማራ ማንነት ጥያቄ መነሻነት ለተቃውሞዎች የሃይል እርምጃ መጠቀሙ ተገቢ የቲያትር አዘጋጅ የአባተ መኩሪያ የቀብር ስነ ስርዓት
በጎንደር ደባርቅ ከተማ የሆኑ የትግራይ
የተፈጠረው ግጭት በተመሳሳይ መልኩ ለሰው እንዳልሆነ ገልፆ፣ ህዝቡም ሀገርን ከሚያፈርስ ትናንት በቅድስት ሥላሴ ካቴድራል ተፈፀመ፡፡
ተወላጆች ተለይተው ንብረታቸው እንዲወድም
ህይወት መጥፋትና ለብረት መውደም ምክንያት እንቅስቃሴ እንዲቆጠብና ልዩነቶች በሰላም በዘመናዊ የኢትዮጵያ ቴአትር ፈር ቀዳጅነቱ
መደረጉንም አጥብቆ ኮንኗል፡፡
መሆኑ ተገቢ አይደለም ብሏል፡፡ በአዲስ እንዲንፀባረቁ ጠይቋል፡፡ በሀገር ውስጥና በውጭ የሚታወቀው አባተ መኩሪያ፤ ከጥቂት ወራት
በተመሳሳይ የመላው አማራ ህዝብ ድርጅት
አበባ የተለያዩ ክ/ከተሞች ህገ ወጥ እየተባሉ ሀገር የሚተላለፉ የመንግስትና የግል መገናኛ በፊት በጠና ታምሞ አገር ውስጥ የቀዶ ጥገና
(መዐሕድ)፤ በአገሪቱ እየተከሰቱ ያሉት ግጭቶች ህክምና ቢደረግለትም፣ ጤናው ሊመለስ ባለመቻሉ
ቤቶች በመፍረሳቸው፣ ዜጎች ያለ መጠለያ ብዙሃን እንዲሁም ማህበራዊ ሚዲያዎች ልዩነትን
እንደሚያሳስበው የገለፀ ሲሆን የወልቃይት ለተሻለ ህክምና ወደ ግብጽ ሄዶ ነበር፡፡ ከወር በፊት
መቅረታቸውን ያወገዘው መኢአድ፤ ለእነዚህ ከማራገብ ተቆጥበው፣ ሰላምን ለማምጣት ሙያዊ
ጠገዴ ጉዳይም በሰላም እንዲፈታ በአፅንኦት ህክምናውን ተከታትሎ ወደ አገሩ የተመለሰው
ወቅታዊ ችግሮች መንግስት አፋጣኝ መፍትሄ ግዴታቸውን እንዲወጡም ፓርቲው ጠይቋል፡፡
ቀደም ሲል ተመሳሳይ መግለጫዎችን ጠይቋል። በመዲናዋ ቤታቸው የፈረሰባቸው አባተ መኩሪያ፣ በቅርቡ በገጠመው የፕሮስቴት
እንዲፈልግ ጠይቋል፡፡
ሲያወጣ መቆየቱን የጠቆመው ፓርቲው፤ ዜጎች ጉዳይም እንደሚያሳስበውና መንግስት እጢ፣ አዲስ ህይወት ሆስፒታል ገብቶ ህክምና
ፓርቲው ከጠቅላይ ሚኒስትሩና ቢደረግለትም ህይወቱን ማትረፍ ባለመቻሉ
የመጠለያ ቦታ ሊሰጣቸው እንደሚገባ መዐሕድ
ከፕሬዚዳንቱ በተጨማሪም ለህዝብ ተወካዮች መንግስት መግለጫዎቹን ቸል በማለቱና ከትናንት በስቲያ ሐምሌ 13 ቀን 2008 ዓ.ም ምሽት
በመግለጫው ጠቁሟል፡፡
ም/ቤትና ለፌደሬሽን ም/ቤት አፈጉባኤዎችም የእርምት እርምጃዎች ባለመውሰዱ በየጊዜው ላይ ህይወቱ አልፏል፡፡
ህዳር 10 ቀን 1936 ዓ.ም በአዲስ አበባ አቧሬ
ዶሮ የወባ በሽታ መከላከያ ሆናለች ተብሎ የሚጠራው ሰፈር አካባቢ የተወለደው

ፀሃፌ-ተውኔት፣ የፊልም ዳይሬክተርና የቴአትር
አዘጋጅ የነበረው አባተ መኩሪያ፤ በአዲስ አበባ
አለማየሁ አንበሴ ለሚገድለው የወባ በሽታ ፍቱን መፍትሄ ይሆናል አስታውቀዋል፡፡ የምርም ቡድኑ አባልና የአዲስ ዩኒቨርሲቲ የቴአትር ጥበባት ትምህርት ክፍል
ብለዋል፡፡ ቢቢሲ ተመራማሪዎቹን ተጠቅሶ አበባ ዩኒቨርሲቲ ተመራማሪ የሆኑት አቶ ለአምስት ዓመታት በመምህርነት ያገለገለ ሲሆን፣
የኢትዮጵያና የስዊድን ሳይንቲስቶች ለወባ እንደዘገበው፤ በምዕራብ ኦትዮጵያ ወባማ ሀብቴ ተክኤ፤ ከዶሮዎች የሚወጣውን ጠረን በብሄራዊ ቲያትር በአርት ዳይሬክተርነት፣ በአዲስ
በሽታ አማጭ ትንኝ መከላከያ ያገኙት የምርምር አካባቢ ፍቃደኛ በሆኑ ግለሰቦች መኖሪያ ቤት በመውሰድ የመከላከያ መንገድ ለማበጀት አበባ ባህል ማዕከል በዋና ሥራ አስኪያጅነትና
ውጤት አነጋጋሪ ሆኗል፡፡ በህይወት ያለች ዶሮ በኢትዮጵያ ቴሌቪዥን በመዝናኛ ክፍል፣ በከፍተኛ
መኝታ አጠገብ፣ ዶሮ በማስቀመጥ ያደረጉት እየተሞከረ ነው ብለዋል፡፡
አዘጋጅነት ሰርቷል፡፡
መኝታ አጠገብ ማስቀመጥ የወባ ትንኝን ድርሽ ሙከራ የተሳካ ነበር ብሏል፡፡ ዶሮዎች በብዛት ባሉበት አካባቢ የወባ ሀሁ በስድስት ወር፣ አቡጊዳ ቀይሶ፣ መልዕክተ
እንዳይል ያደርጋል ብለዋል፤ ተመራማሪዎቹ፡፡ የወባ ትንኝ የሚያባርረው የዶሮ ወይም ትንኝ መጠን እንደሚቀንስ ማስተዋላቸውን ወዛደር፣ ኦቴሎ፣ ቴዎድሮስ፣ አሉላ አባ ነጋ፣ ኤዲፐስ
ከዶሮና ከወፎች የሚወጣው የተፈጥሮ ሽታ የወፍ ጠረን መሆኑን ደርሰንበታል ያሉት ተከትሎ የምርምር ስራቸውን በጥልቀት ንጉስ እና አፋጀሽኝን ጨምሮ በርካታ ቴአትሮችን
ለወባ ትንኝ ጠላቷ ነው ያሉት ተመራማሪዎቹ ተመራማሪዎቹ የምርምር ውጤቱን በሰፊው ማከናወን መቀጠላቸውን ተመራማሪዎቹ አዘጋጅቶ ለመድረክ በማብቃት የሚታወቀው አባተ
በየዓመቱ በአፍሪካ ወደ ግማሽ ሚሊዮን ህዝብ ለመሞከር በሂደት ላይ መሆናቸውን ለቢቢሲ ገልፀዋል፡፡ መኩሪያ፣ ከ4ሺ በላይ ሰዎች የተሳተፉበትንና አዲስ
አበባ 100ኛ ዓመት የምስረታ በዓሏን ባከበረችበት
ወረርሽኝ ከገፅ 1 የዞረ ወቅት ተሰርቶ በየዓመቱ የአድዋ ድል መታሰቢያ
ከንቲባ ከገፅ 1 የዞረ
በዓል ላይ በቴሌቪዥን የሚተላለፈውን “የአድዋ
ሆቴሎችና መጠጥ ቤቶች ማሸጉን አስታውቋል። ተቋሞቻቸው ለሄዱ ህሙማን ተገቢውን የህክምና ከሳምንት በላይ በየአካባቢው ተጠራቅሞ የቆየው ጦርነት ዘመቻ” የተሰኘ ታሪካዊ ዶክመንተሪ ፊልም
በፍተሻው ወቅት የተገኙና ከአተት በሽታ ጋር ተያይዞ እርዳታ አልሰጡም የተባሉ 10 ክሊኒኮችና ሁለት የደረቅ ቆሻሻ፤ ነዋሪውን ለከፍተኛ የጤና ችግር በማዘጋጀትም ይታወቃል፡፡
በህብረተሰቡ ጤና እና ህይወት ላይ አደጋ ሊያስከትሉ ሆስፒታሎችም መታሸጋቸው ተገልጿል፡፡ እየዳረገው መሆኑን ነዋሪዎች ይናገራሉ፡፡ በፒያሳ፣ ዕውቁ የቲያትር አዘጋጅ በሥራ ዘመኑ
ይችላሉ የተባሉ ከ10 ሺ ኪ. በላይ ምግቦች፣ 120ኪ. የግል የጤና ተቋማቱ ለአተት ህሙማን በመርካቶ፣ በአትክልት ተራ፣ በካዛንቺስና ሳሪስ በበርካታ የመድረክ ስራዎች ላይ የመሳተፍ ዕድል
ስጋና በርካታ አትክልቶች እንዲወገዱ መደረጋቸው ሊደረግ የሚገባውን የቅብብሎሽ ህክምና አካባቢዎች ተዘዋውረን ለመመልከት እንደቻልነው፤ እንዳልገጠመው የሚናገሩ የሙያ ባልደረቦቹ፤
ታውቋል፡፡ በአግባቡ አላከናወኑም በሚል ነው እርምጃው ይሄንንም ቅሬታውን በአደባባይ መናገሩን
የደረቅ ቆሻሻ ክምሩ በየአስፋልቱና በየ ጥጋጥጉ
ይህ በእንዲህ እንዳለ በአተት በሽታ ተይዘው ወደ የተወሰደባቸው፡፡ ያስታውሳሉ፡፡ በያዝነው ዓመት ታህሳስ ወር ላይ
ከመጠን በላይ ተቆልሏል፡፡
ወቅቱ የክረምት ጊዜ በመሆኑም የቆሻሻው በብሔራዊ ቴያትር ይሄንኑ ባለሙያው ለማክበርና
ጋስትሮ ኢንተሮሎጂ ማህበር-ኢትዮጵያ እጣቢ በፍሳሽ መልክ በየጎዳናው ሲፈስ ያስተዋልን

ሲሆን ይሄም በከተማዋ ከተከሰተው የአተት በሽታ
ለመዘከር ታስቦ በተዘጋጀው፤“ዝክረ አባተ
መኩሪያ” ፕሮግራም ላይ፤“እባካችሁ መድረኩን
ስጡኝ ልስራበት፤እኔ ሰርቼ አልጠገብኩም፤ገና
ጋር ተያይዞ ነዋሪውን ለከፍተኛ ስጋት እንደዳረገው
የሂሳብ ምርመራ ጨረታ ማስታወቂያ ለማወቅ ተችሏል፡፡ ብዙ መስራት እፈልጋለሁ“ ብሎ ነበር፡፡
አባተ መኩሪያ ባለትዳርና የሁለት ልጆች አባት
ጋስትሮኢንተሮሎጂ ማህበር-ኢትዮጵያ፤ የ2008 ዓ.ም የሂሳብ ዘመን ‹‹የአገሪቱ ዋና ከተማና የአፍሪካ ህብረት
ነበር፡፡
መቀመጫ እየተባለች የምትሞካሸው አዲስ አበባ፤
እንቅስቃሴውን ማስመርመር ይፈልጋል፡፡ ስለሆነም በጨረታው የቆሻሻ ማከማቻ ሆና መሰንበቷ አስደንጋጭ
ለመወዳደር የምትፈልጉ ተቋማት፤ የጨረታ ሰነዳችሁን ይህ ማስታወቂያ ነው” ያሉ አንድ ነዋሪ፤ ሁኔታው እንደ ኮሌራ ያሉ
ተላላፊ በሽታዎች እንዲስፋፉ ዕድል ይሰጣል ሲሉ
ከወጣበት ቀን ጀምሮ ለ5 ተከታታይ የስራ ቀናት በማህበሩ ጽ/ቤት ስጋታቸውን ገልፀዋል፡፡
እንድታስገቡ ተጋብዘዋል፡፡ ትምህርት ቤቶች የተዘጉበትና ህፃናት በየሰፈሩ
የሚጫወቱበት ወቅት መሆኑ ችግሩን ይበልጥ
አድራሻ፡- መገናኛ ከእንግሊዝ ኤምባሲ አመገብ ሚናሮል ህንጻ ቢሮ አሳሳቢ ያደርገዋል ያሉት ሌላ አስተያየት ሰጪ፤
ቁጥር 104 ጋስትሮኢንተሮሎጂ ማህበር-ኢትዮጵያ፡፡ በዚህ ከቀጠለ የህፃናቱ ህይወት ለአደጋ መጋለጡ
ስልክ ቁጥር 0118 29 42 04

አይቀርም ሲሉ ስጋታቸውን ገልፀዋል፡፡
የእርስዎና የቤተሰብዎ
Website: www.addisadmassnews.com
አዲስ አድማስ ሐምሌ 16 ቀን 2008 ዓ.ም ’í ›e}Á¾ƒ ገፅ 3
ፕ/ር ፍቅሬ ቶሎሳ

“ስለ ኦሮሞና አማራ ትክክለኛ የዘር ምንጭ” ያብራራሉ!!
ደግሞ፤ “እናንተ ፈላሾች፤እኛ ሀገር አለን” እያሉ
• ሁሉም የኢትዮጵያ ብሔር፣ የአንድ አባትና እናት ልጆች ነው ይሰድቧቸው ነበር፡፡ በዚህም “አበሻ” እና “ፈላሻ”
• አዳም የተፈጠረው ጎጃም፤ ኖህ መርከቡን ያሳረፈው አራራት ተራራ ላይ ነው የሚለው መጠሪያቸው ሆነ፡፡ “ሀበሻ” የሚለው
ቃል እኛን አይወክለንም የምለው ለዚህ ነው፤ሀበሻ
• ስለ ኢትዮጵያ ሰንደቅ ዓላማ አጥንቼ አለሁ ይላሉ … አይሁዳውያኑን ነው የሚወክለው፡፡ እኛ የኢትዮጰያ
ልጆች ነን፤ ኢትዮጵያውያን ነን፡፡
“በሃበሻነቴ እኮራለሁ” ስንል የከረምነውስ-----
ኑሮአቸውን በአሜሪካ ያደረጉት ታዋቂው ቀለጠ ማለት ነው?
የሥነፅሁፍ ምሁር ፕ/ር ፍቅሬ ቶሎሣ፤ አዎ! እኔ ኢትዮጵያዊ እንጂ ሀበሻ አይደለሁም።
የፃፉት‹‹የኦሮሞና የአማራ እውነተኛው የዘር ሀበሻ የሚለው ቃል የስድብ ቃል ነው፡፡ እኛን
ምንጭ›› የተሰኘ አዲስ አነጋጋሪ የታሪክ መፅሐፍ ዛሬ አይወክለንም፡፡ አይሁዳዊ ካልሆነ በስተቀር አንድ
ለገበያ ይቀርባል፡፡ የኦሮሞና የአማራ እውነተኛው ሰው ራሱን “ሀበሻ ነኝ” ብሎ ሊጠራ አይገባውም።
የዘር ምንጭ ማን እንደሆነ በጥናት ደርሼበታለሁ ስድብ አያኮራም፡፡ ብዙ ሰው ስለማያውቅ ነው
የሚሉት ፕሮፌሰሩ፤ እስከ ዛሬ የተለያዩ የታሪክ በሀበሻነቴ እኮራለሁ የሚለው፡፡ በአረብኛም
ምሁራን ከተናገሩት ፍፁም የተለየና አዲስ የጥናት ብናየው “የተደባለቀ”፤ “ንፁህ ያልሆነ” ማለት ነው።
ውጤት ማግኘታቸውን ይናገራሉ፡፡ የሁለቱ ይሄ መልካም ቃል አይደለም፡፡ ግን ሀበሻ የሚለው
ቋንቋዎች አመጣጥም በጥናቱ ተካቷል ብለዋል፡ “አበሳ” ከሚለው እንጂ ከአረብኛ የመጣ አይደለም።
፡ በሊንከን ዩኒቨርሲቲ በሂዩማኒቲስ የትምህርት ሁለቱ አይሁዳውያን መሃል ያለ የመሰዳደቢያ ቃል
ዘርፍ የሚያስተምሩት ፍቅሬ ቶሎሳ ፤ከዚህ ቀደም ነው እንጂ እኛ ኢትዮጵያውያንን አይመለከተንም፡፡
‹‹Heaven to Eden›› እና ‹‹The Hidden and ‹‹ኢትዮጵያ›› የሚለውስ ከየት የመጣ ነው?
untold History of the Jewish People and ኢትዮጵያ የሚለው ‹‹ኢትዮጵ›› ከተባለው ሰው
Ethiopians›› የሚሉ መጽሐፍትን በእንግሊዝኛ የመጣ ነው፡፡ ኢትዮጵ ማን ነው ካልን፣ በመፅሐፍ
ቋንቋ ያሳተሙ ሲሆን ሁለቱም በኢንተርኔት ቅዱስ ላይ የተጠቀሰው መልከፀዴቅ የሚባል የሳሌም
“አማዞን” በተባለ የመፅሃፍ ሽያጭ ድረገፅ ላይ ንጉሰ ነገስትና ሊቀካህን ነበር፡፡ ይህ ሰው ሃገር
ከተፈላጊ መፃህፍት ተርታ ተሰልፈዋል፡፡ በሙያቸው ያስተዳድራልም፤ሃይማኖትም ይመራል፡፡ እሱም
ፀሃፌ-ተውኔትና የሥነ ፅሁፍ ምሁር ሲሆኑ የኢየሱስ ክርስቶስ ምሳሌ ነበር፡፡ ይሄ እንዴት ይሆናል
በኢትዮጵያ ታሪክ ላይ ጥልቅ ጥናትና ምርምሮችን ከተባለ፣ኢየሱስ በምፅአት ቀን ሲመጣ፣ የንጉስ
በማድረግም ይታወቃሉ፡፡ አንጋፋው ምሁር ፕ/ር ንጉስ፣ የካህን ካህን ሆኖ ነው፤መልከፀዴቅም የዚህ
መስፍን ወ/ማርያም በቅርቡ ለንባብ ባበቁት ምሳሌ ነው፡፡ ኢትዮጵያን ከዚሁ ጋር ምን ያገናኛታል
ፎቶግራፈ /አዲስ አድማስ/ ሞገስ መኮንን
“አዳፍኔ” የተሰኘ መፅሃፋቸው ላይ፤“የኦሮሞን ታሪክ ሊባል ይችላል፡፡ በጣም የሚያኮራ ግንኙነት
ሙሉ አደርጎ ሊፅፍ የሚችለው ፕ/ር ፍቅሬ ቶሎሳ አለው፡፡ የመልከፀድቅ ልጅ ኢትኤል ይባል ነበር፡፡
ብቻ ነው” ሲሉ ለብቃታቸው ምስክርነትና ዕውቅና እግዚአብሔር ኢትኤልን ካለህበት የሳሌም ምድር
መስጠታቸው አይዘነጋም፡፡ ፕ/ር ፍቅሬ ቶሎሣ ለቀህ ጣና ላይ ስፈር አለው፡፡ ‹‹ከዚያም ያንተ የልጅ
በርካታ ቲያትሮችን ለደረክ ያበቁ ሲሆን ከእነዚህም ልጆች፣ እኔ ከ2000 አመታት በኋላ በምወለድበት
መካከል “ጓደኛሞቹ”፣ “ፍቅር በአሜሪካ” እና ጊዜ በኢትዮጵያ ግዛት ላይ ስለ መወለዴ ኮከብ
ሌሎችም ይገኙበታል፡፡ በቅርቡም ‹‹ላሟ›› የተሰኘ አሳይሃለሁ” ይለዋል (እንደኔ ምርምር፤ይሄ ኮከብ
ባለ ሁለት ገቢር ቲያትር ፅፈው ማጠናቀቃቸውንም የተባለው መልአኩ ገብርኤል ነው) በዚህ ሁኔታ
ተናግረዋል፡፡ ኢትኤል አሁን ወዳለችው ኢትዮጵያ ሲደርስ
ፕሮፌሠሩ ለአጭር ጊዜ ዕረፍት ወደ ኢትዮጵያ እግዚአብሔር፤‹‹ኢትዮጵ›› ተብለህ ተጠራ አለው፡፡
መጥተው የነበረ ሲሆን ወደ አሜሪካ ‹‹ኢት›› - ስጦታ ማለት ነው፡፡ ‹‹ዮጵ” - ማለት ደግሞ
ከመመለሳቸው በፊት ከአዲስ አድማስ ጋዜጠኛ ብሄር ያገባት ልጅ የሙሴ እህት ነበረች፡፡ ሙሴ ላይ ብቻ ነው፡፡ በጠቅላላው በኢትዮጵያ ሀገራት ቢጫ ወርቅ ነው፡፡ ስለዚህ “ቢጫ ወርቅ ስጦታ”
አለማየሁ አንበሴ ጋር በታሪክ ጥናቶቻቸው ዙሪያ በወቅቱ ለአባ ብሄር ፅላት ቀርፆ እንዲሁም ቀይ ማለትም፡- በግብፅ፣ የመን፣ ኑቢያ---ኢትዮጵያ ተባለ፡፡ በኋላ ሃገሪቷን ኢትዮጵያ አሠኛት፡፡
ቃለ ምልልስ አድርገዋል፡፡ ባህርን የከፈለባትን በትር ሰጥቶት፣ወደ ሳባ ከተማ ባስተዳደረቻቸው አካባቢዎች በሙሉ በክብር በመፅሐፍ ቅዱስ በተደጋጋሚ ኢትዮጵያ
መጥቶ ነግሷል፡፡ በወቅቱ ብዙ አይሁዳውያንም ተይዘው ነው የኖሩት፡፡ ትልቁ ማስረጃ ኢየሱስ ተብሎ የሚጠቀሰው ስም የትኛዋን ኢትዮጵያ ነው
ተከትለውት መጥተው ነበር፡፡ ክርስቶስ ራሱ፣ እናቱ ማርያምና ቅዱስ ዮሴፍ የሚወክለው?
በእንግሊዝኛ ቋንቋ ያሳተሟቸው “Heaven to ሶስተኛው ፍልሰት የምንለው፣የኢራቁ በስደቱ ዘመኑ እኛ ጋ ብቻ ነው ጥገኝነት ያገኙት። እሱ አሁን ያለችውን ኢትዮጵያን ነው
Eden” እና “The Hidden and untold History ናቡከደነፆር አሸንፏቸው በሚያሳድዳቸው ጊዜ፤ በወቅቱ ግብፅ ለሁለት ተከፍሎ ነበር፡፡ አንዱ የሚወክለው፡፡ ግን ኢትዮጵያ የሚለው መጠሪያ
of the Jewish People and Ethiopians›› የሚሉት “ኢትዮጵያ ውስጥ አይሁዳውያን ወገኖች አሉን” ክፍል በሮማውያን ቁጥጥር ስር ነበር፡፡ ሁለተኛው እስከ 13ኛው ክ/ዘመን ድረስ ለመላዋ አፍሪካ
መፃህፍት በአለማቀፍ ደረጃ ሰፊ ተቀባይነት ብለው ወደ ኢትዮጵያ መጥተዋል፡፡ አይሁዳውያን የኢትዮጵያ ክፍል ነው፡፡ ኢየሱስ ከመወለዱ ከ880 መጠሪያ ሆኖ ሲያገለግል ቆይቷል፡፡ በኋላም
ያገኙበት ሚስጥር ምንድነው? በምን ርዕሰ ጉዳይ በነዚህ መንገዶች ነው ወደ ኢትዮጵያ የመጡት፡፡ ዓመት በፊት አማራዎች፤ አማሩላ ደልታ ወደሚባል የመጣው አፍሪካ የሚለው ስም ከዚሁ ከኢትዮጵያ
ላይ ነው የሚያተኩሩት? ትክክለኛዎቹ አይሁዳውያን በኢትዮጵያ ያሉት ቦታ ሄደው፣ አክሱማይት የተባለውን ህፃን ልጅ የተገኘ ነው፡፡ ከአፋሮች ነው አፍሪካ መጠሪያዋን
የመፅሐፍቱ ይዘት ነው ወሳኙ፡፡ ተቀባይነት ናቸው የሚሉ ወገኖች አሉ…? ዙፋን በመጠበቅ ያገለግሉ ነበር፡፡ በኋላ በ800 ያገኘችው፡፡ በመፅሃፈ እዝራ ምዕራፍ ስድስት
ያገኙት በቋንቋ አጠቃቀም ለአንባቢያን ምቹ ስለሆኑ የሃይማኖታቸውን ስርአት፣ መፅሃፍትና ዓመታት ውስጥ አማሩላ ደልታ የሚባል መንደር ላይ፤‹‹አፍሪካንሳውያን›› ይላል፡፡ ይሄ አፋሮችን ነው
ይመስለኛል፡፡ ህግጋት ከመጠበቃቸው አንፃር ከሌላ ህዝብ ጋር መስርተው ነበር፡፡ ኢየሱስ ክርስቶስ ከእናቱ ጋርና የሚወክለው፡፡ በመርከብ ስራ በቀይ ባህር ላይ
በአይሁዶች ታሪክ ላይ የሚያተኩረው ስላልተደባለቁ ትክክለኛው ያለው እነሱ ጋ ነው፡፡ ከቅዱስ ዮሴፍ ጋር ሲሸሹ፣ እዚያ ነው ማረፊያ የተራቀቁ ሰዎች ነበሩ፡፡ የዛሬ 3ሺህ አመት ንጉስ
መፅሐፍ፤በጉዳዩ ላይ ከተጻፉ ሌሎች መጻህፍትና ሌሎቹ ወደ አውሮፓ፣ እስያ፣ አሜሪካ የተሰደዱት ያገኙት፡፡ ይሄ መፅሃፍ ቅዱስ ውስጥ የለም፤እኛ ሰለሞን ቤተመቅደሱን ሲሰራ፤ልዩ እንጨት፣ እጣን፣
በተለምዶ ስለ አይሁዶች ከሚታወቀው ምን የተለየ እነዚህን ነገሮች በተለያዩ ጫናዎች የተነሳ ሙሉ ግን ከተለያዩ መዛግብት እናገኘዋለን፡፡ በወቅቱ ወርቅ (ኦፊር የተባለ ታዋቂ ወርቅ- በነሱ የተሰየመ)
ነገር ይዟል? ለሙሉ ጠብቀው አላቆዩትም፡፡ ወደዚህ የመጡት የአካባቢው ንጉስ አማናቱ ተትናይ ይባላሉ፡፡ ከጎጃም ጭምር ይነግዱና ለንጉሡ ያቀርቡ ስለነበር፣ስማቸው
ብዙ ጊዜ ስለ አይሁዳውያን ሲወራ፣ቀዳማዊ ግን በግድ ባህላችሁን ሃይማኖታችሁን ለውጡ ከጣና አካባቢ ነው ወደዚያ የሄደው፡፡ ሌላው የገነነ ሆኖ አፍሪካንሳውያን የተባሉት፡፡ በሳይንሱም
ሚኒልክ የዛሬ 3ሺህ ዓመት፣ 40ሺህ አይሁዳውያንን ተብለው በኢትዮጵያውያን አልተረበሹም፤ነፃነት አይሁዳውያኑ መፅሐፍ ቅዱሳቸው ሲጠፋባቸው አፋር የሰው ዘር መገኛ እያልን ነው፡፡ ኢስያውያንም
ይዞ መጣ የሚለውን ነው የምናውቀው፡፡ ከመጡት ነበራቸው፡፡ መሬትና ሁሉ ነገር የተመቻቸላቸው ከኛ ነው የወሰዱት፡፡ አፄ ደንቀዝ የተባለው ንጉሰ ስያሜያቸውን ያገኙት ከሣባ ቀድሞ ከነገሰው
መካከል 12ሺህ ያህሉ ንፁህ እስራኤላውያን ናቸው። ኢትዮጵያ ውስጥ ብቻ ነበር፡፡ ሌላ አገር ላይ ቦታ ነገስት ነው ከግዕዝ ወደ እብራይስጥ አስተርጉሞ ‹‹ኢስአኤል›› ከተባለው ንጉስ ነው፡፡ ምድሪቱን
28ሺህ ያህሉ እነሱን በሥራ ያገለግሉ የነበሩ እንዳይኖራቸው ተደርገው በየጊዜው ይሰደዱ ነበር፡፡ የሰጣቸው፡፡ ያስተዳድር ስለነበር ኢስያ ተባለች፡፡ ‹‹አፄ”
ኢያቡሳውያን የሚባሉ ነገዶች ናቸው፡፡ ቀዳማዊ እንደውም በሩሲያ ውስጥ በድንገት አይሁዳውያንን ትክክለኛውን የአይሁድ ባህልና እምነት የሚለውም ከዚህ የመጣ ነው፡፡
ሚኒልክ ለ12 ሺህዎቹ ልዩ ቦታ ሰጥቷቸው፣ በሀገሪቷ የመግደል ድርጊት ይፈፀም ነበር። ሩሲያውያኑ በመጠበቅ በኢትዮጵያ ያሉት አይሁዳውያን ብቸኞቹ ኢትዮጵያ የሚለው ከግሪክ ቃል የመጣ ነው
ላይ ካህናት አድርጎ ታቦት እያስቀረፀ፣ ኢትዮጵያ ላይ ተሰባስበው፤“ዛሬ አይሁዳውያንን ገድለን እንምጣ” ናቸው ማለት ይቻላል? የሚለውስ ---?
በዚህ መልክ ሾሟቸው ነበር፡፡ ኢያቡሳውያን ደግሞ እያሉ ይዘምቱባቸው ነበር፡፡ ወደ መንደራቸው አዎ! ኦሪትን ይዘዋል፡፡ ግን በደማቸው ኢትዮጵያ የሚለው ከግሪክ ቃል የመጣ ነው
ንጉሱን በእጅ ስራና በውትድርና ያገለግሉት ነበር፡፡ ሄደው አውድመዋቸው ይመለሳሉ፡፡ ማንም ከኛ ተደባልቀዋል፡፡ በዚህ ምክንያት ነው ሃበሻ የሚለው ውሸት ነው፡፡ ይሄን አጣርቻለሁ፡፡ በነሱ
ይሄ እንግዲህ አይሁዳውያን ወደ ኢትዮጵያ ያደረጉት ስለማይበቀልላቸው ደማቸው ደመ ከልብ ሆኖ ነበር የተባሉት። ሃበሻ ማለት የተደባለቀ ነው፡፡ “አበሳ” መዝገበ ቃላት ውስጥ ይሄ ቃል የለም፡፡ ‹‹ፊቱ
ሁለተኛው ፍልሰት ነው፡፡ የሚቀረው፡፡ ኢትዮጵያ ውስጥ ግን ከተሰጣቸው ያለበት ወይም እንከን ያለበት ማለት ነው፤ ሃበሻ የተቃጠለ›› የሚለው ቃል በግሪክ ቋንቋ ኢትዮጵያ
የመጀመሪያውና ብዙም የማይነገረው ክብር የተነሳ በትንንሽ ንጉስነት ጭምር ይሾሙ ማለት፡፡ በቀዳማዊ ሚኒልክ ጊዜ የመጡት ከኛ ጋር የሚለውን ሳይሆን ሌላ ትርጉም ነው የሚኖረው፡፡
የአይሁዳውያን ፍልሰት፣ የእስራኤላውያኑ መሪ ነበር፡፡ በርካቶቹም ካህናትና ሊቀ-ካህናት ተደርገው ተደባልቀው 560 ዓመት ከቆዩ በኋላ በባቢሎን ግሪኮቹ ከኛው ሰምተው ነው መልሠው ኢትዮጵያ
ሙሴ በህይወት እያለ አባ ብሄር የሚባል ልኡል ነበር። ለአይሁድ እምነት ተሹመል፡፡ ቀጥሎ ደግሞ ስደት ጊዜ ሶስተኛዎቹ ሲመጡ፣ነባሮችን ሲያዩአቸው ያሉን፡፡ እኛ ከነሱ በፊት ነበርን እንጂ እነሱ ከኛ በፊት
የሙሴ አማች ነው፡፡ አባ ብሄር የኢትዮጵያ ንጉሰ የሰለሞን ዘር ነን በሚሉት ውስጥም ገብተው፣ ስርወ በመልካቸው አይሁዳውያንን አልመስል አሏቸው። አልነበሩም፤ ስማችንን ሊያወጡልን አይችሉም፡፡
ነገስት ሊሆን ወደ ኢትዮጵያ ሲመጣ፣አይሁዳውያን መንግስት እስከ መመስረት የደረሱ ነበሩ፡፡ በዓለም ስለዚህ፤“እናንተማ ክልስ ናችሁ፤አበሳ አለባችሁ” በምርምርዎ አዳምና ሄዋን የተፈጠሩበት ቦታ
ተከትለውት መጥተው ነበር፡፡ ምክንያቱም አባ ላይ አይሁዳውያን ደልቷቸው የኖሩት ኢትዮጵያ ብለው ይሰድቧቸዋል፡፡ ነባሮቹ አይሁዶች ምንጭ ወደ ገፅ 20 ዞሯል
አዲስ አድማስ ሐምሌ 16 ቀን 2008 ዓ.ም ገፅ 4
አዲስ አድማስ ሐምሌ 16 ቀን 2008 ዓ.ም ህብረተሰብ ገፅ 5
‹‹ነጋሪት ሲጎሰም የማትሰማ ከተማ››

ተፊሪ መኮንን ሰዎች ባህል የሚያስፈልጋቸው ፍጡራን በርካታ እንስሳት ስኬታማ ህይወት ለመምራት በመገኘትና የሆነ ባህል አባል መሆን በመቻሉ ነው።
ናቸው፡፡ ሰው ሆኖ ባህል የማይኖረው የለም፡፡ ባህል የሚያስፈልጋቸውን ሁሉንም ክህሎት ያለ ትምህርት ታዲያ ባህል በህይወታችን ውስጥ የሚጫወተው
ዓሣ በባህር ውስጥ እንዲኖር፤ ሰው በባህል ውስጥ ልናመልጠው የማንችለው ነገር ነው፡፡ ባህል የሰው ያገኙታል፡፡ ከወላጆቻቸው ወይም ከሌላ ወገን መማር ሚና አወንታዊ ብቻ ሳይሆን አሉታዊም ገጽታ
ይኖራል፡፡ ሰው በባህሉ፤ ዓሣም በባህሩ ይዋኛል፡፡ ‹‹የተፈጥሮ›› ሐብት ነው፡፡ ሰው መሆንን የሚያስገኝ ሳያስፈልጋቸው፤ የህይወት ግብራቸውን በደመ አለው፡፡ ባህል በረከት ብቻ ሳይሆን መርገመትም
ዓሣ ከባህር ወጥቶ ለመኖር እንደሚቸገርል፤ ሰውም አንድ አላባ ነው፤ - እንግሊዝኛው ይሻላል- Part ነፍስ ማከናወን ይችላሉ፡፡ ብዙውን ጊዜ ጠንካራ ሊሆን ይችላል፡፡
ከሚዋኝበት ባህል ወጥቶ፤ የባህልን ምንነት በግልጽ of what it means to be human፡፡ ሰውን ሰው የማህበራዊ ህይወት ዝንባሌ ካላቸው እንስሳት የባህል ሸክም
ለማየት፤ እንዴት እንደሚሰራም ለመረዳት ይቸገራል። ያደረገው ባህል ማለት ይቻላል፡፡ ባህል የሰውን የሚወለዱ ግልገሎች (ጨቅላዎች)፤ ከወላጆቻቸው አንዳንድ ጊዜ በደመ ነፍሳቸው እርግጠኝነት
ታዲያ ሰው የሚኖርበትን ወይም በዙሪያው ያለውን መሆን ወሳኝ አላባ ነው (Culture is an essential የሚማሩት የሆነ ነገር ይኖራቸዋል፡፡ ሌሎች በርካታ ታምነው የሚኖሩ የሌሎች እንስሳት ሁኔታን በደንብ
ዓለም በወጉ ለመረዳት እና አወንታዊ የባህል ለውጥ component of being human)፡፡ ስለዚህ እንስሳት ግን ከተወለዱ በኋላ ወላጆቻቸውን ከተመለከትን ተገርመን አናባራም፡፡ እነዚህ እንስሳት
ለማምጣት ወይም ለባህል ዕድገት ገንቢ አስተዋጽዖ የሰው ልጅን በደንብ ለመረዳት ባህሉን መረዳት አይፈልጓቸውም፡፡ ምናልባት የሚፈልጓቸው በሚሊየኖች ዓመታት ሂደት ተሞርዶ በተሳለ ደመ
ለማድረግ ከፈለገ፤ ስለ ባህል ግልጽ ግንዛቤ ሊኖረው ያስፈልጋል፡፡ መስለው ቢታዩ እንኳን፤ የሚፈልጓቸው የህይወት ነፍስ የሚፈጽሙትን ነገር ሰው በጥበብ የሚሰራው
ይገባል፡፡ ለምሣሌ የእንስሳት ወገን የሆነ ማንኛውንም ግብራቸውን ለማከናወን አይደለም፡፡ እንስሳቱ አይመስልም፡፡ በደመ ነፍስ ምሪት ብቻ ተገቢውን
ግልጽ እይታ ለመፍጠር መነሻ መደረግ ፍጥረት በደንብ ለመረዳት ከፈለግን፤ በወገን ከተወለዱበት ወይም ከተፈለፈሉበት ቅጽበት ነገር በማድረግ ለመኖር መቻል ህይወትን በጣም
ያለበት የባህል ትርጉም ነው፡፡ በዚህ መጣጥፍ የሚመደቡትን እንስሳት አካላዊ መዋቅር (physical አንስቶ በህይወት ለመኖር የሚያስፈልጋቸው ቀላል ያደርገዋል፡፡ አንዳንዴ እንዲህ ባለው
‹‹ባህል›› የሚለው ቃል የያዘው ፍቺ፤ የሥነ ሰብእ anatomy)፤ የእንስሳቱን ባህርያት፤ አንዱ የእንስሳ ማናቸውም ነገር አላቸው፡፡ ስለዚህ ወላጆቻቸውን ህይወት ቅናት ሊያድርብን ይችላል፡፡ ህይወታቸው
(Anthropology) ምሁራን የሚሰጡትን ፍቺ ወገን ከሌላው የእንስሳ ወገን ጋር ያለውን ዝምድና፤ የሚፈልጓቸው የኑሮ ክህሎትን እንደ ያዙ ነው፡፡ የሚያስቀና ሆኖ ሊታየን ይችላል፡፡
ነው። በሥነ ሰብእ ምሁራን እይታ ባህል ሁለት ምቹጌአቸውን (habitat) በደንብ መረዳት የሰው ነገር የዚህ ተቃራኒ ነው፡፡ የሰው ልጆች የእኛ ህይወት እንዲህ ያለ አይደለም፡፡
ዘርፎች አሉት፡፡ ‹‹ቁሳዊ›› እና ‹‹ቁሳዊ ያልሆነ›› በሚል ይኖርብናል፡፡ ይህን ሳናደርግ በቅጡ ልናውቃቸው ከተወለዱበት ዕለት ጀምሮ ለበርካታ ዓመታት ‹‹ሪፍሌክስ›› የሚባለውን ነገር ትተን፤ የሰው ልጆች
የሚጠቀሱ ዘርፎች ናቸው፡፡ ቁሳዊ በሆነው የባህል አንችልም፡፡ የወላጆቻቸው ጥገኛ ሆነው ይኖራሉ፡፡ እኛ ሰዎች፤ በንጹህ ደመ ነፍሳዊ ምሪት ሊያከናውኗቸው
ዘርፍ፤ የሰው መገልገያ የሆኑ የተለያዩ መሣሪያዎች፣ በአንጻሩ የሰው ልጆችን በአግባቡ ለመረዳት በህይወት ለመኖር የሚያስፈልገንን ነገር (ከሞላ ጎደል የሚችሉዋቸው ነገሮች በጣም ጥቂቶች ናቸው።
ህንጻዎች፣ ልዩ ልዩ ቴክኖሎጂዎች እና የዕደ ጥበብ የምንችለው፤ በተፈጥሮ ውርስ ያገኙትን አካላዊ ሁሉንም ነገር) መማር ያስፈልገናል፡፡ ከምንማራቸው ጥቂት ካልናቸው የሰው ልጅ ንጹህ ደመ ነፍሳዊ
ውጤቶች ወዘተ ይካተታሉ፡፡ በሌላ በኩል፤ ቁሳዊ መዋቅር (physical anatomy) እና ስርዓተ አካላትን፤ ነገሮች (እንደ ቋንቋ ያሉ) የሚበዙት ምንጫቸው አድራጎቶች፤ አብዛኛዎቹ ለጨቅላ ህጻናት ኑሮ
ባልሆነው የባህል ዘርፍ፤ በመማር የተገኙ ባህርያት የተለያዩ ቡድኖችን ቁሳዊ ያልሆኑ የባህል ጓዞችን፤ ባህል ነው፡፡ በተጨባጭ ማየት እንደሚቻለው፤ ብቻ የሚያገለግሉ ናቸው፡፡ እንደ ማልቀስና ጡት
(learned behaviors)፣ እምነቶች፣ ሥነ ምግባራዊ እንዲሁም ቁሳዊ የባህል ሐብቱን እና ከሚኖርበት የሰው ልጅ እንደ አንድ የእንስሳት ወገን፤ አሁን መጥባት ያሉ ደመ ነፍሳዊ ችሎታዎች፤ ለጨቅላ
እሴቶች (norms) እና ክህሎቶች ወዘተ ይካተታሉ፡፡ ዓለም ጋር ያለውን ትስስር መረዳት ስንችል ነው፡፡ የሆነውን ሆኖ መገኘት የቻለው፤ የሆነ ባህል ይዞ ህጻናት የሚያገለግሉ ከመሆናቸውም በላይ፤ ህጻኑ
እያደገ ሲመጣ ባህላዊ ኩታ የሚደርቡ ናቸው፡፡
መንግስት ተዝረከረከ፤ ወገኛ ‹ህዝብ› በዛ፤ አገር በግጭት ነገሩን ከማናቸውም አንጻር ብትመለከቱት፤ የሰው
ልጆች በባህል ላይ ያላቸው ጥገኝነት እጅግ ከፍተኛ
ተመሳቀለ፤ ‹የአፍሪካ መዲና› በቆሻሻ ሽታ ታወደ ነው፡፡
ታዲያ ይህ የባህል ጥገኝነት ኢቮልዩሽናዊ ረብ
አለው፡፡ የሰው ልጅ የባህል ድጋፍ ሳይኖረው፤
ሰዎች፣ “የዘራነውን እያጨድን ነው” ሚሊየን ዓመታት በሚፈጅ የኢቮልዩሽን ጎዳና
ተጉዞ ከአሁን ዘመን ሊደርስ አይችልም ነበር፡፡
ዮሃንስ ሰ. አለ? “ቆሻሻን መልሶ መጠቀም” በማለት፣ የአካባቢ ነገር ግን፣ ዘረኝነትን እንዲሁም የብሄር ብሄረሰብ ራሳችንን ከአካባቢያዊ ሁኔታዎች ጋር በማስማማት
ጥበቃ ቡድኖች፣ ጋዜጠኞች፣ ምሁራንና ባለስልጣናት ፖለቲካን፣ በቀጥታም ይሁን በተዘዋዋሪ የሚያስተጋቡ (adaptability) እና እንደ ነገሩ ሁኔታ የኑሮ ዘዬን
አዲስ አበባ ለወትሮም ከቆሻሻና ከመጥፎ ሽታ፣ ስብከታቸውን ለአመታት ሲያዘንቡብን፣ “ኧረ ብዙ ሰዎችም፣ ጥፋተኞች ናቸው፡፡ በቸልታ ዝምታን በመቀየር ለመዝለቅ (flexibility) የሚያስችል ምቹ
ትንሽ እፎይታ የሚያስብል ትንሽ ፋታ ያገኘችበት ለንፅህና ቅድሚያ እንስጥ” ብሎ የተከራከረ ሰው ካለ የመረጥን ሰዎችም፣ ከጥፋት የፀዳን አይደለንም፡፡ ሁኔታ የተፈጠረልን ባህል ነው፡፡ ሆኖም አንዳንዴ
ጊዜ የለም፡፡ የክረምት ዝናብ ሲመጣ፣ አገስ ገሰሱን ንገሩኝ፡፡ እናም፤ ግጭት በተፈጠረ ቁጥር መንግስትንና ከባህል የምናገኘው ከአካባቢ ጋር ራስን የማስማማት
ጠራርጎ የሚያፀዳ ከመሰላችሁ ተሳስታችኋል፡፡ “ግንኮ ቆሻሻን መልሶ መጠቀም ይቻላል፡፡ ጥሩ ባለስልጣናትን ብቻ ማውገዝ፣ ቀሽም ግብዝነት (adaptability) ችሎታና የኑሮ ዘዬን በመለወጥ
ዝናብ ሲያባራ፣ በየጎዳናው የምታዩት ጎርፍ፣ ጥቁረቱ ነው፡፡ መልሶ መጠቀም ከተቻለ ደግሞ ቆሻሻ ሀብት እንዳይሆንብን፣ የብሄር ብሄረሰብ ፖለቲካንና የዘረኝነት ከሁኔታዎች ጋር የማጣጣም (flexibility) ብቃት
ያስፈራል፡፡ ሽታው ያጥወለውላል፡፡ በየመፀዳጃ ይሆናል” ብሎ ዛሬም የሚከራከር ይኖራል፡፡ ይሄ አስተሳሰብን ከስረ መሰረቱ መቃወም ይኖርብናል፡፡ ሊሰጠን የሚችለው ባህል በተሳሳተ ጎዳና ይዞን
ቤቱና በየቱቦው የተጠራቀመውን ቆሻሻ ጎልጉሎ፣ ዝርክርክ አስተሳሰብ ነው፡፡ ከመነሻው አንድ ነገር፤ በጅምላ የመፈረጅና የመናገር በሽታችንን ማስወገድ
ሊነጉድ ይችላል፡፡ በርካታ ባህሎች/ ህብረተሰቦች/
በየአደባባዩ ይዘረግፈዋል፡፡ የማንጠቀምበትና የሚጎዳ ሲሆን ነው ቆሻሻ ተብሎ አለብን፡፡ እያንዳንዱን ሰው፣ በስራውና በባህርይው
ከየቤቱ የሚወጣው፡፡ አለበለዚያማ አውጥተን ለምን የምንመዝንበት ስልጡን አስተሳሰብ ይዘን ጥረት
ሥልጣኔዎች፤ ባለቤቶቻቸውን ዝንጋኤና ድንዛዜ
የቆሻሻ ሽታ በከተማዋ የተባባሰው ግን፣ ባለፉት ውስጥ እየጣሉ እንዳነሳሳቸው ወድቀዋል፡፡
አምስት አመታት ነው፡፡ ድሮ ድሮ፣ በየቦታው እንጥለዋለን? ከጣልነውም፣ ተሻምቶ የሚወስድ ካላደረግን፣ ወገኛ ሆነን እንቀራለን፡፡
አይጠፋም ነበር፡፡ በቃ፣ ቆሻሻ ነው፡፡ የንፅህና ጉድለት ይህን ብቻ አይደለም፡፡ አስረጅ የሚፈልግ ሰው ከሮማ ተነስቶ በሰላማዊ
ከሚከማቸው ቆሻሻ፣ ግማሽ ያህሉ በመኪና እየተጫነ
ይወሰድ ነበር፡፡ ግማሹ ደግሞ፣ እዚያው እየበሰበሰ መጥፎ መሆኑንና ቆሻሻን ማፅዳት እንደሚያስፈልግስ ኢንቨስትመንትንና ባለሀብትን በጭፍን ውቂያኖስ ወደ ምትገኘው ኤስተር ደሴት (Easter
ከተማዋን በሚሰነፍጥ መጥፎ ሽታ ያውዳታል። አናውቅም? በአጭሩ፣ ቆሻሻን ማስወገድ ቀዳሚ በመጥላት በኩል፤ የ60ዎቹ ዓመተ ምህረት ሶሻሊስት Island) መሄድ ይችላል፡፡ በማዕከላዊ አሜሪካ
ብዙ ሰው ይህንን የማማረር ልምድ ነበረው፡፡ ትኩረት መሆን ነበረበት - ስለ ቆሻሻ የምናስብ ከሆነ። ምሁራን፣ ኢህአፓንና ኢህአዴግን ጨምሮ በርካታ የሚገኙትን የማያ ከተሞች (Maya cities) እና
መንግስትም፣ ቆሻሻውን ሙሉ ለሙሉ ለማንሳትና ምናልባት፣ የተወሰነውን ቆሻሻ መልሶ መጠቀም የአገራችን ፓርቲዎች በቀዳሚነት ይጠቀሳሉ፡፡ ነገር የቫይኪንጎች (Viking) ግዛት የሆነውን ግሪንላንድን
ለማፅዳት ቃል ከመግባት አይቦዝንም ነበር - “ሁሉም የሚችል ሰው ካለ … ይቅናው፡፡ ዋናው ቁም ነገራችን ግን፣ ስንቶቻችን ነን፣ የሀብት ፈጠራ ስኬታማነትን (Greenland) በመጎብኘት ብዙ የታሪክ ምስክር
ሰው አካባቢውን ቢያፀዳ፣ ከተማዋ ትፀዳለች” የሚል ግን፣ ቆሻሻን ማስወገድና ማፅዳት መሆን ነበረበት፡፡ እንደ ጀግንነት የምንቆጥረው? በኢቲቪ የሚሰራጨው ለማግኘት ይችላል፡፡ የኢትየጵያን አክሱምና የታላቋን
ማምለጫ መፈክርንም እየተጠቀመ፡፡ እንዲህ በእውነታ ላይ ተመስርተን በስርዓት “ማያ” የተሰኘውን አሰልቺ ፕሮግራም ለአፍታ ዝምባቡዌ የታሪክ ቅርስ መጎብኘት ይችላል፡፡
ካለፉት አምስት ዓመታት ወዲህ ግን፣ አዲስ ማሰብ ብንችል ኖሮ፣ “ቆሻሻ ሀብት ነው” በሚል ተመልከቱ፡፡ የግል ሆስፒታሎችንና ክሊኒኮችን የፍርስራሽ ክምርና የእንቆቅልሽ መደብር ሆነው
ፈሊጥ መጥቷል - “ቆሻሻ ሀብት ነው” የሚል ፈሊጥ። ፈሊጥ አብረን ከመጨፈር ወይም በዝምታ ከማለፍ የሚያወግዝ ተከታታይ ፕሮግራም፤ ከዚያ ደግሞ የግል
የቆሙ፤ የዓለም ህዝቦችን ቀልብ የገዙ የሥልጣኔ
ይሄ ቀልድ አይደለም፡፡ የከተማዋ መስተዳድር፣ ይልቅ፣ መንግስት ወደ ህሊና እንዲመለስ መምከር ትምህርት ቤቶችን በዘመቻ ለመዝጋት የሚቀሰቅስ
እንችል ነበር፡፡ ፕሮግራም፤ በዚህ ሳምንት ደግሞ በደፈናው ባለ አሻራዎች በተጠቀሱት አካባቢዎች ይገኛሉ፡፡ እነዚህ
ይህንን ፈሊጥ በደማቁ እያተመ በየአካባቢው ሲለጥፍ የጠፉ ሥልጣኔዎች ናቸው፡፡ ለእነዚህ ሥልጣኔዎች
አይተናል፡፡ ከዚህም ጋር፣ “ቆሻሻን መልሶ መጠቀም” ምን ለማለት ፈልጌ ነው? በዝርክርክ አስተሳሰብ፣ ሀብቶችን የሚያወግዝ ፕሮግራም …
“ቆሻሻ ሀብት ነው” የሚለውን ፈሊጥ እንደ ዋና የኑሮ “ማያ” የሚያሰራጫቸው፣ እንዲህ ዓይነት መውደቅ የወዲያው (ግብታዊ) ምክንያት ሆነው
የሚል ስብከት፣ የእለት ተእለት ድግምት ሆኗል።
ከዚህ በኋላ ነው፤ በየሰፈሩ ቆሻሻ እያጠራቀሙ መርህ የምንሰብክ፣ የምንቀበል አልያም በቸልታ ሃሳቦች ለአገራችን አዲስ አይደሉም፡፡ ከአገራችን የሚጠቀሱ ነገሮች ሊኖሩ ይችላሉ፡፡ ሆኖም፤ ራሱ
መከመር፣ እንደ ቁም ነገር መታየት የተጀመረው፡፡ የምናስተናግድ ከሆነ ግን፤ ተያይዘን የቆሻሻ ክምር ስር ባህል ጋር የተሳሰሩ ነባር ሃሳቦች ናቸው፡፡ ከአገራችን የህብረተሰቡ ባህል የራሱን ውድቀት በማጋፈር ረገድ
በቃ፤ ፋታ የሌለው መጥፎ ሽታ፣ የከተማዋ የዘወትር ተጨፍልቀን ለማደር እንደተስማማን ይቆጠራል፡፡ ፓርቲዎችና ከፖለቲከኞች፣ ከጋዜጠኞችና ከምሁራን ጉልህ ሚና እንደሚጫወት መዘንጋት የለብንም፡፡ ይህ
ድባብ ሆነ፡፡ ዝርክርክ አስተሳሰብና ጭፍን ሃሳቦች፣ በተግባር ዘወትር የምንሰማው ተደጋጋሚ ስብከት ምን ሆነና! ክስተት በታሪክ ውስጥ በተደጋጋሚ ታይቷል፡፡
ቆሻሻው የሚነሳው፣ እንደ ተራራ ከተከመረ መዘዝ እንደሚያስከትሉ ማወቅ አለብን፡፡ ጭፍን በዚህ ስብከትም ነው፤ መንግስት በየጊዜው፣ በዋጋ ያሬድ ዲያመንድ (Jared Diamond)፤
በኋላ ነዋ፡፡ ካለፈው ሳምንት ወዲህ ደግሞ፤ ተከምሮ ሃሳቦችን እየሰበክን፣ እየተቀበልን ወይም በቸልታ ቁጥጥርና በአላስፈላጊ ገደቦች፣ የግል ኢንቨስትመንትን ‹‹Collapse: How Societies Choose to Fail
ተከምሮ እዚያው እየበሰበሰ ነው፡፡ ከከተማዋ ውጭ እያስተናገድን የከረምን ሰዎች፤ ውሎ አድሮ መዘዙ የሚያዳክሙ ተግባራት የሚፈፀመው፡፡ በዚህ or Succeed›› በተሰኘ መጽሐፉ፤ የህብረተሰብ
የሚገኘው ቆሻሻ መጣያ ድንገት ተዘግቷል፡፡ በቃ፣ ሲመዘምዘን፣ በቆሻሻ ሽታ እና በኮሌራ ስንወረር፣ … ስብከትም ነው፣ መንግስት በየመስኩ በቢዝነስ ስራ የውድቀት ወይም የስኬት ምርጫ ምን እንደሆነ
ከዳር ዳር፣ ቀን ከሌት፣ ክፉኛ የምትሰነፍጥ ከተማ መንግስትን ለማማረርና ባለስልጣናትን ለመውቀስ ላይ ለመሰማራት ከፍተኛ ሀብት የሚያባክነው፡፡
ያስረዳናል፡፡ በእርሱ እምነት ወደ ውድቀት
ሆናለች - አዲስ አበባ፡፡ እንሯሯለጣለን፡፡ ይሄ፣ … ወገኛ ግብዝነት ነው፡፡ በአንድ በኩል፣ ሚኒባስ ታክሲዎች በኪራሳ ከገበያ
ሌሎቹንም ችግሮች ተመልክቷቸው፡፡ ከ20 እየወጡ የሚገኙት በአላስፈላጊ የመንግስት ቁጥጥር የሚያመራ ጅል ማህበራዊ ውሳኔ የሚመነጨው፤
በሌሎች የአገሪቱ ከተሞች ፈፅሞ ያልታየ ሰፊ ቀጥሎ ከተዘረዘሩት ነገሮች በአንዱ ወይም ከአንድ
የኮሌራ ወረርሽኝ በአዲስ አበባ መከሰቱ ምን ዓመት በፊት፣ እነ ኢህአዴግ፣ ኦነግ፣ መአህድ እና ሳቢያ ነው፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ፤ መንግስት ለአዲስ
የመሳሰሉ ፓርቲዎች ነበሩ የብሄር ብሄረሰብ ፖለቲካ አበባ ካመጣቸው ባቡሮች መካከል ግማሾቹ በብልሽት በላይ በሆኑ ምክንያቶች መሆኑን ያስረዳል፡፡
ይገርማል?
ብዙ መመራመር አያስፈልግም፡፡ መንግስት ፊታውራሪዎች፡፡ ዛሬ ግን፤ ብዙ ሰዎች ወደ ጭፈራው ያለ አገልግሎት መቀመጣቸውን ተመልከቱ። ችግሩ በተጨባጭ ከመፈጠሩ በፊት አስቀድሞ
በጣም ከመዝረክረኩ ተነሳ፣ ከተማዋ በቆሻሻ ተቀላቅለዋል፡፡ ሌሎቻችን ደግሞ አብረናቸው ታዲያ፤ ‹‹በትራንስፖርት እጥረት ተንገላታን›› ለማየት ካለመቻል፤ ችግሩም ከመጣ በኋላ የችግሩን
ተጥለቅልቃ፣ ውሎና አዳሯ ከመጥፎ ሽታ ጋር ሆኗል። ባንጨፍርም፣ በዝምታ ከማስተናገድ ያለፈ ቁም ነገር በማለት መንግስትን ተጠያቂ ብናደርግ ይገርማል? ምንጭ ለይቶ እርምጃ ለመውስድ ካለመቻል፤ ችግሩ
ነገር ግን ብዙዎቻችንም፣ የዚህ ጥፋት ተካፋዮች እየሰራን አይደለም፡፡ አይገርምም፡፡ ነገር ግን፤ የሃብት ፈጠራ ስኬታማነትን ተለይቶ ቢታወቅም መፍትሔ ለመሻት ለመንቀሳቀስ
መሆናችንን ማስተዋል አለብን፡፡ “ቆሻሻ ሀብት ነው” ታዲያ፣ በዘረኝነት የተቃኙና በብሄረሰብ የተቧደኑ የማናከብር ከሆነ፤ በተቃራኒው መንግስት በቢዝነስ ካለመቻል፤ ውድቀት ሊመጣ እንደሚችል ያትታል፡፡
የሚለው ፈሊጥ፣ ውሎ አድሮ ከተማዋን ለቆሻሻ ግጭቶች በየቦታው ሲቀጣጠሉ፣ ተጠያቂው ስራ ላይ መሰማራቱን የምንደግፍ ከሆነ፤ እኛም እነዚህን ውድቀቶች ከጀርባ ሆነው የሚገፉ
ክምር፣ ነዋሪዎቿን ለኮሌራ ወረርሽኝ እንደሚዳርግ ማን ነው? አዎ፣ መንግስት ትክክለኛ ኃላፊነቱን የጥፋቱ ተካፋይ ነን፡፡ ነገሮች ይኖራሉ፡፡ በአብዛኛው፤ (1) ልዩ ጥቅም
ማወቅና መናገር ነበረብን፡፡ ግን፣ የተናገረ አለ? ይሄ ስላልተወጣ ጥፋተኛ ነው፡፡ በብሄረሰብ ተቧድነው ሰዎች ራሳችንን ባናታልልና ባንሞኝ ይሻላል፡፡ በሚያሳድዱ ወገኖች ስግብግብነት (special-
ቀልድና ጨዋታ ይቅርብን ብሎ ምክር የለገሰ ሰውስ ግጭት የሚቆሰቁሱ ሰዎችም፣ ዋና ጥፋተኞች ናቸው። የዘራነውን ነው እያጨድን ያለነው፡፡
ነጋሪት ወደ ገፅ 16 ዞሯል
ርዕስ አንቀፅ አቶ አሰፋ ጫቦን ምን ነካቸው ?!

“ጎርፍም ያለ እርከን፣ ምራቅም ያለ
ነበር፡፡ ስለዚህ ከ60ዎቹ ግድያ ጋር የሚያያይዛቸው
ማርቆስ ተስፋዬ ጉዳይ የለም፡፡ ፕሮፌሰሩ የዘነጉት ጉዳይ ቢኖር፣
ከንፈር አይቆምም” - የላቲኖች አነጋገር

ወታደር ሲቀጠር ካልተሳሳትኩ ከሠልፍ ቀጥሎ
ባለፈው ሐምሌ 2 ቀን 2008 ዓ.ም በወጣው የሚሠለጥነው አልሞ መተኮስ መሆኑን ነው፡፡
አዲስ አድማስ ጋዜጣ ላይ አቶ አሰፋ ጫቦ በ60ዎቹ መግደል ያልተማረ ሠራዊት ምኑን ሠራዊት ይባላል?
ከዕለታት አንድ ቀን አንዲት መነኩሲት ጎኅ ሲቀድ ወደ ቤተ ክርስቲያን ሊሄዱ ይነሳሉ፡፡ አንድ ዛፍ የፖለቲካ ድርጅቶች ላይ የሰጡት አስተያየት ግርምት በ1953 ዓ.ም መፈንቅለ መንግሥት ሙከራ ጊዜም፣
አጠገብ ሲደርሱ ተንበረከኩና ሁለት እጃቸውን በልመና መልክ ዘርግተው፤ ፀለዩ፡- ስለጫረብኝ ይህን ምላሽ ለመጻፍ አስገድዶኛል። እነ ጀነራል መንግሥቱ ነዋይ፣ እነ ራስ አበበን ሲገድሉ
“አምላኬ ሆይ! መቼም አንተ የነገሩህን የማትረሳ፣ የለመኑህን የማትነሳ፣ ሰማይን ያለ ካስማ አቶ አሰፋ ለጋዜጣው በሰጡት ቃለምልልስ እንዲህ ምሁራን መክረዋቸውም አይመስለኝም፡፡ ለወታደር
ያቆምክ፣ የማይዘሩ የማያጭዱትን ወፎች የእለት ምግባቸውን የምትሰጥ ነህ! አሁን እኔ ይላሉ፤“መኢሶንና ወዝሊግን ከተከሳሾች መዝገብ ግድያን ሲቪል አያስተምረውም፡፡
የምለምንህ እጅግ ትንሽ ነገር ናት፡- አምላኬ ሆይ! አደራህን ዕድሜዬን ጨምርልኝ?” አሉት ውስጥ ማስወጣት ያለብን ይመስለኛል። ቀይ ሽብር ሌላው መኢሶንን በሀሰት የሚወነጅለው ደግሞ
ወደ ቤተ ክርስቲያን መንገድ ቀጠሉ፡፡ ወደ ቤት ተመልሰውም፣ ይሄንኑ ሲያብሰለስሉ አመሹ፡፡ ነጭ ሽብር ተብሎ የኢትዮጵያን ቀጣይ ትውልድ ሻምበል ተስፋዬ ርስቴ የሚባለው ግለሰብ ነው።
በሚቀጥለው ቀን ማለዳ ጎኅ ሲቀድ፤ ተነስተው ወደዚያው ዛፍ ስር ሄደው፤ ምናልባት ፀሎቴን አሳንሼው በፈጀውና የደርግ አባላትንም እርስ በርስ በማባላት ሻምበሉ “ምስክርነት” በሚል ግንቦት 2001 ዓ.ም
ይሆናል በሚል፤ የተጫወቱትን ሚና ሌሎች የጻፉት እንደተጠበቀ ባወጣው መጽሐፉ ገጽ 42 ላይ፤ “ሥልጣን ኮርቻ
“አምላኬ ሆይ! ድንገት ከወትሮው ፀሎቴ አሳንሼብህ ይሆናል፡፡ የከዋክብት ብዛቱን፣ የውቂያኖስ ሆኖ፤ ፍቅረሥላሴ ወግደረስና ፍሰሀ ደስታ ደህና እየተፈናጠጠ የነበረው ደርግ ከመኢሶን ጋር አብሮ
ስፋቱን፣ የሙሴ በትሩን፣ የገብርኤል ተዓምሩን፣ የእመቤታችን አማላጅነቷን የምታውቅ፣ የምትሰጥ፤ አድርገው ገልጠውታል። ያም ሆኖ፣ መኢሶኖች ለአሥራ ሰባት ዓመት የሚያደርሰው ስቃይና መከራ “
የነገሩህን የማትረሳ፣ የለመኑህን የማትነሳ፣ ሰማይን ያለ ካስማ ያቆምክ፣ የማያርሱ የማይዘሩ ወፎችን የእለት በተለየ አይቀጡ ቅጣት ተቀጥተዋል። መንግሥቱ (ሠረዝ የራሴ) ይላል፤ ያለ አንዳች ሀፍረት፡፡ የተስፋዬ
ጉሮሮ የምትዘጋ፣ ምንም የማይሳንህ አምላክ ሆይ! ካንተ ልግስና አንፃር እጅግ ትንሽ ነገር ነው የምለምንህ፡ ኃይለማርያም፤ የመኢሶንን መሪዎች አርደዋቸዋል። ርስቴ መጸሐፍ ወደፊት የሚመጣውን ትውልድ
- እባክህ ዕድሜዬን ጨምርልኝ?” ከዚህ በላይ የሚከፈል ዋጋ ሊኖር ስለማይችል፣ ግራ ያጋባ እንደሁ እንጂ ባሁኑ ጊዜ እንኳን ሰሚም
ለካ ይህን ፀሎታቸውን ሲያደርሱ፣ ሁሌ ቁጥቋጦ ውስጥ ተደብቆ የሚያዳምጣቸው አንድ ተንኮለኛ ከደርግ ጋር በማበር የፈጸሙትን ወንጀል መዝገብ የሚያገኝ አይመስለኝም፡፡ ምክንያቱም ደርግና
የቆሎ ተማሪ ኖሯል፡፡ ዘግተን፣ወደ መዝገብ ቤት በቋሚነት መመለስ መኢሶን ከመቼ እስከ መቼ አብረው እንደታገሉና
በሚቀጥለው ማለዳ ጎኅ በቀደደ ሰዓት ያ የቆሎ ተማሪ፣ ቀደም ብሎ ዛፉ ላይ ወጥቶ ይጠብቃቸዋል። ያለብን ይመስለኛል፡፡” መቼም እንደተለያዩ ስለሚታወቅ ነው፡፡ ከአንድ
እሳቸው እንደልማዳቸው መጥተው ፀሎትና ልመናቸውን አሰሙ፡፡ በመጨረሻም፤ “ዕድሜዬን ከሌላው ሰው ሁሉ አቶ አሰፋ ጫቦ መኢሶንን ዓመት ከስድስት ወር በላይ አይሆንም፡፡ ሌሎች
ጨምርልኝ፣አደራ!” አሉ፡፡ ወንጀለኛ ድርጅት አድርገው ይፈርጃሉ ብዬ ደግሞ ምንም እንኳን መኢሶን የራዛ ዘመቻን አምርሮ
ይሄኔ፤ ያ የቆሎ ተማሪ፤ በህልሜም በውኔም አስቤ አላውቅም ነበር፡፡ የተቃወመ ቢሆንም፣መኢሶን የራዛ ዘመቻን ከደርግ
“አንቺ መነኩሲት! ምን ያህል ዕድሜ ልጨምርልሽ?” አለ ድምፁን ጎላ አድርጎ፡፡ መነኩሲቷ ደነገጡ። ከእሳቸው በፊት ሌሎች ሰዎች ያለ አንዳች ማስረጃ ጋር ሆኖ አብሮ አካሒዷል ብለው ይወነጅሉታል።
በሀሰት መኢሶንን ወንጅለው ጽፈው ነበር፡፡ ሆኖም መኢሶን ላይ የተወረወሩ እንደነዚህ ዐይነት የሀሰት
ፀሎታቸው ተሰማ! ሲያስቡት ሃያም ትንሽ ነው፡፡ አርባም ትንሽ ነው፡፡ መቶም ትንሽ ዕድሜ ነው።
ግን ሰዎቹ በአብዮቱ ላይ ያላቸውን ጥላቻ በመኢሶን ውንጀላዎችን በተመለከተ ብዙ ምሣሌዎችን
በመጨረሻ እንዲህ ሲሉ መለሱ፤ “አምላኬ ሆይ! አንድ ድሃህን ከነጭራሹስ እዚሁ ብትተወኝ፣ ምን
ላይ እያንፀባረቁት ነው በማለት ዝም ብዬ አልፍ መጥቀስ ይቻላል፡፡ ለጊዜው ግን ይብቃኝ፡፡
እጎዳሃለሁ?!” አሉ፡፡
ነበር፡፡ ለምሳሌ ፕሮፌሰር መስፍን ወ/ማርያም አቶ አሰፋ ጫቦ፣ የኢሕአፓን ወንጀል ዘርዘር
* * *
በ2003 ዓ.ም “ሥልጣን፣ ባህልና አገዛዝ፤ ፖለቲካና አድርገው ሲያቀርቡ፣ የመኢሶንን ግን በደፈናው
የዓለም ኢኮኖሚ ጉዳይ አንጋፋ ባለሙያ የሚባለው አዳም ስሚዝ፤ “የሰው ልጅ ፍላጎት ወሰን የለውም”
ምርጫ” በሚል ባሳተሙት መጽሐፋቸው ገጽ ከደርግ ጋር አብሮ የሠራው ወንጀል ብለው ያልፉታል።
ያለንን ከላየ ያየነው ተረት በአበሽኛ ሳይገለጥልን አልቀረም - Human wants are unlimited ማለት ይሄው
39 ላይ፤ “ደርግ ማለት በተለያዩ የአገሪቱ ክፍሎች ለምን? ወንጀሎቹን እንድናውቃቸው ለምን ዘርዘር
ነው፡፡ ዛሬ መጠለያ ጠየቅን፡፡ ነገ ምግብ እንጠይቃለን፡፡ ከነገ ወዲያ መንቀሳቀሻ መኪና እንፈልጋለን። ከዚያ
ከሕዝቡ ጋር የኖሩ፤ አገሩንና ሕዝቡን የሚያውቁ አያደርጓቸውም ነበር? ነገር ግን አንዲት ያነሷት
ወዲያ ሰፋ ያለ ግቢ እንዲኖረን እንጠይቃለን፤ ወዘተረፈ ችግሩ የሚመጣውና የሚስፋፋው መሰረታዊ
መለዮ-ለባሾችን የያዘ ሲሆን በሕዝብ ድርጅት ነጥብ አለች፡፡ መኢሶን ደርግን እርስ በርሱ አጫርሷል
ፍላቶታችን ከተሟላ በኋላ ነው፡፡ ወለሉ ግን መሰረታዊ ፍላጎት ነው፡፡ ኢኮኖሚያችን ከዚህ ወለል በታች
ውስጥ የገቡት ዋና ዋናዎቹ ደግሞ በፈረንጅ አገር ትላለች፡፡ ከምን ተነስተው መኢሶንን የእያጎን ገጸ
ከሆነስ? “እዚሁ ላይ ነው ችግሩ” እንዳለው ነው ሼክስፒር፡፡ “መሆን ወይስ አለመሆን?” የሚባለው
ሲኖሩ የነበሩና “በአብዮቱ“ ለማትረፍ ተጠራርተው ባህሪ እንዳላበሱት አልገባኝም፡፡ ለመሆኑ ለአንድ
ጥያቄ፣ ማናቸውም ጉዳይ ለውሳኔ አሳሳቢ ደረጃ ሲደርስ የሚመጣ ነው፡፡ ውስጥን መፈተሽ አለመፈተሽ፣ የመጡ ነበሩ፤ “ደም ! ደም !“ እያሉ ደርግን ወደ ግድያ
እርምጃ መውሰድ አለመውሰድ? ነው ጉዱ! ምኞት ከአቅም በላይ መሆን እንደሌለበት ማንም ጅል የፖለቲካ ቡድን እርስ በርስ መጫረስ የመኢሶን
ሲገፋፉት የነበሩት እነዚሁ “አብዮተኞች“ ናቸው፤ ዐይነት “አዋሻኪ” ድርጅት ያስፈልገዋል እንዴ?
አይስተውም። የፍላጎት አቅማችን እየኮሰሰ፣ ምኞታችንን ሲያጫጨው፤ የተስፋ መቁረጥ ጉድባ ውስጥ እንዲህ በፈረንጅ አገር ታሪክና አስተሳሰብ በተወጠሩ
እንገባለን፡፡ ዜግነታችን ራሱ ያስጠላናል፡፡ የሀገር ፍቅራችን ይሟሽሻል፡፡ ሁሉን ነገር አሉታዊ እሳቤ ውስጥ ኮ/ል ፍሰሐ ደስታ በመጽሐፋቸው እንደዚያ ብለው
የሥልጣን ጥመኞች ግፊት የደርግ ግፍ ዳር እስከ ዳር መኢሶንን ስለወነጀሉ ነው፣እርስዎም ተመሳሳይ
እንከተዋለን። መንገድ ተሰራ ስንባል የሚሄዱበት እነሱ እንላለን፡፡ ፎቅ ተሰራ፤ ‹የማን ነውና!› ዘር ከዘር የኢትዮጵያን ሕዝብ በሙሉ ነካ::“ ብለው ጽፈዋል።
ታጋጨ፤ ‹ማን አመጣውና› ዕውነትም ውሸትም አለው ነገሩ፡፡ ህይወታችን የምንግዴ ህይወት ይሆናል፡፡ ውንጀላ ያቀረቡት? ከኮ/ል ፍሰሐ ደስታ የተሻለ
ነገር ግን ይህ ሀሰት መሆኑን ዕድሜው የፈቀደለት ግንዛቤ አለዎት ብዬ እገምት ነበር። ግምቴ የሳሳተ
ሰብዓዊም ሆነ ቁሳዊ ዕሴት ያለን አይመስለንም፡፡ ይሄ የተስፋ ቆራጭነት ሁኔታ (desperado ወይንም ደግሞ አንብቦ የተረዳው ትውልድ፣ ደርግ
state) ለሀገርም፣ ለህዝብም አደገኛ ነው! አይበጅም! የኢኮኖሚ ችግር፣ የፖለቲካ ድንግዝግዝነትን ሆነ እንጂ ፡፡ ይህንን በተመለከተ፣ እስቲ እንደው
ኅዳር 14 ቀን 1967 ዓ.ም ከንጉሠ ነገሥቱ ከፍተኛ የውጭውን ዓለም ታሪክ ለጊዜው እንተወውና
(obscurantism) ብሎም ጠርዘኝነትንና ዕንፋዊ ጥላቻን ሲፈጥር፤ ‹የመጣው ይምጣ› አስተሳሰብ ባለሥልጣኖች ጋር ቀላቅሎ 60ዎቹን ሲረሽን፣
ይከሰታል፡፡ ማህበራዊ ቀውስ፣ ሥርዓተ-አልበኝነት፣ ምን ዳኝነት፣ ዘራፌነት፣ እኔ ምንተዳዬነት ወዘተ … የራሳችንን እንመልከት፡፡ መቼም የሻምበል
መኢሶንና ደርግ እንደማይተዋወቁ ያውቃል፡፡ ፍቅረሥላሴን መጽሐፍ አንብቤያለሁ ብለዋል፡፡
ይነግሳሉ፡፡ አጠቃላይ ድቀት ይከተላል፡፡ ማንም ስለ ማንም መጨነቁን ይተዋል፡፡ ከዚህ ይሰውረን!! የመኢሶን አመራር አባሎችና ደርግ ለመጀመሪያ ጊዜ
ዛሬ በሀገራችን የአሳሳች መረጃዎችና ሰነዶች መብዛት ከአቅም በላይ የደረሰ ይመስላል፡፡ የወንጀለኛ ታዲያ ፍቅረሥላሴ የመሬት አዋጅ ይታወጅ ሲሉ
የተዋወቁት፣ ከኅዳሩ ግድያ አንድ ዓመት በኋላና ሻምበል ደመቀ ባንጃው (ጨፌ) ከማጅራታቸው
መቅጫ ህጉ አለ፡፡ የተጭበረበሩ ሰነዶች ግን ከመፈጠር አላባሩም፡፡ ሐሰተኛ የትምህርት ማስረጃ፣ በሀሰት በሚያዚያ ወር ለተቋቋሙት የሕዝብ ድርጅት ጉዳይ
የተፈበረከ (Forged) ፈቃድ… ለምሳሌ የህንፃ ፈቃድ፣ የቀበሌ መታወቂያ፣ የግንባታ ፈቃድ፣ የመንጃ ላይ ሽጉጥ የደገነባቸው በመኢሶን የተነሣ ነው ሊሉን
ጊዜያዊ ጽ/ቤት አባል እንዲሆኑ ከሌሎች 57 ምሁራን ነው? ይህን ያደረገው ከራሱ ጥቅም ተነስቶ ሊሆን
ፈቃድ፣ የንግድ ፈቃድ፣ አልፎ ተርፎም የጋብቻ ሰርተፍኬት ሳይቀር በሙስና አዋላጅነት፣ በሽበሽ ሆነዋል! ጋር በጥቅምት/ ኅዳር 1968 ዓ.ም በተጋበዙበት ጊዜ አሰፋ ጫቦ ወደ ገፅ 19 ዞሯል
የቀረው የአመፅ ፈቃድ “በፎርጅድ” ማሰራት ብቻ ነው ተብሏል! እጅ ላይ ያለው ችግር በአግባቡ መፍትሄ
ባለማግኘቱ፤ ከድጡ ወደ ማጡ መሄዳችን ግድ ሆኗል፡፡ ብዙ ነገር ካንሰር - አከል በሽታ ሆኖብናል። ሥራ አስኪያጅ:- ገነት ጎሳዬ
አሰቃቂው ነገር፤ የጉዳዩ ተወናዮች- አለቃውም ምንዝሩም፣ ህግ አውጪውም፣ አስፈፃሚውም፣
መሆናቸው ነው! እርምጃ ማን ይውሰድ? አሰኝቶናል፡፡ ህገ-መንግሥቱንም፣ ህዝቡንም የረሱ አያሌ
(ልደታ ክ/ከ ቀበሌ 04/06 የቤ.ቁ.581) ፡- ስልክ 0911-936787
ሹማምንት ለመኖራቸው ዛሬ ብዙ አያጠራጥርም! ህገ ወጥነት ጣራውጋ ሲደርስ ማጣፊው ያጥራል! ዋና አዘጋጅ:- ነቢይ መኮንን ፡- (ቂ/ክ/ከ ቀበሌ 08/09 የቤት.ቁ.213)
“የንጉሡን ፊት አይተህ ፈገግ በል›› የሚለውን ተረት፤ በየደረጃው እንደመሪ መፈክር የያዙ በርካታ ናቸው። ም/ዋና አዘጋጅ:- ኢዮብ ካሣ
ሁኔታዎች ከቁጥጥር ውጪ የሆኑ ለታ ግን ሁሉን ጥፋት በክልል ከማላከክ አልፈን የራስ ተጠያቂነት አፍጦ
ይመጣል፡ ‹‹ባሪያ ላግዝሽ ሲሏት መጇን ትደብቃለች›› የሚለው ተረትም በመንግስትና በባለሙያ መካከል ከፍተኛ አዘጋጅ:- ሰለሞን ገ/እግዚአብሔር
ይታያል፡፡
እያደር ዕውን የሆነና የሚሆን ግጭት፣ ፍጭት፣ ወደ ዘረኝነት አቅጣጫ ለመሄድ እርሾው የሚታይና
ታኅሣሥ 29 ቀን 1992 ዓ.ም ተመሰረተ፡፡ ዘወትር ቅዳሜ የሚታተም ሳምንታዊ ጋዜጣ
አብሲቱ የተጣለ የሚመስልበት ሁኔታ፣ ብዙው የፖለቲካ ጨዋታ ሲሟጠጥ እንደሚሆነው ሁሉ ወደ ጡንቻ አሣታሚ ፡- አድማስ አድቨርታይዚንግ ኃ.የተ.የግ.ማ.
የሚሄድ፣ የደም መፋሰስ ትርዒት ማየት፣ ስለ ብዙ ሰላም ለምታወራ አገር የሚያምር ቁም ነገር አይደለም፡፡ አታሚ፡- ብርሃንና ሰላም ማተሚያ ድርጅት፣ አራዳ ክፍለ ከተማ ቀበሌ 17 / የቤት ቁ.984
ያለመረጋጋት አስረጅ ይሆናልና ከወዲሁ መገደብና ሰላማዊ መፍትሔ መሻት አስፈላጊ ነው። ቁጣን በቁጣ ከፍተኛ ሪፖርተሮች:- መንግስቱ አበበ፣ ግሩም ሠይፉ፣ መታሰቢያ ካሳዬ፣ ናፍቆት ዮሴፍ፣
መመለስ አባዜው ብዙ ነው! የተኙት ብዙዎች፣ የተናደዱትና የነቁት ጥቂቶች ሲሆን፤ የበሠለ አመራር
አለማየሁ አንበሴ፣ ማህሌት ኪዳነወልድ
በስሜታዊነት ይዋጣል፡፡ ቁጣ ቦታ የሚያገኘው ይሄኔ ነው፡፡ መጠንቀቅ ይገባል፡፡ ሆድ ሰፊ መንግሥት an
eye for an eye (ዐይን ያወጣ ዐይኑ ይውጣ) ከሚል ጥንታዊ ‹ህግ› የተላቀቀ ሊሆን ይገባዋል፡፡ የሠለጠነ ሌይ አውት ዲዛይነር :- ኮክ አሰፋ ፣ ንግሥት ብርሃነ
ህግ አለውና፡፡ ህግ እንዳለ ከረሳን ግን የአልዛይመር ምርመራ ማረግ ነው፡፡ አርቲስት :- ሠርፀድንግል ጣሰው
አሁንም የውስጥ ምርመራ ያስፈልጋል- የከአንገት በላይ ምርመራው ብቻ በቂ አይሆንምና፡፡ ትንሽ ሽያጭና ስርጭት :- ሰለሞን ካሣ
ቁስል ሰፍታ ሰፍታ የአገር ህመም የምትሆን ከሆነ ጠቅላላ ምርመራ የግድ ነው፡፡ ክፍሎቻችን ሁሉ በቅጡ ፎቶግራፈር :- ሞገስ መኮንን
ይመርመሩ!! ዌብፔጅ :- አስቴር ጎሳዬ
የሚጠራቀሙ ጥቃቅን ብሶቶች፤ ልክ ጠብ ጠብ እንደሚሉ የውሃ ጠብታዎች ናቸው፡፡ ሲጠራቀሙና ኮምፒውተር ጽሑፍ :- የወብዳር ካሣ፣ ሃና ገ/ሚካኤል
አቅም ሲያገኙ ጎርፍ ይሆናሉ፤ ይላሉ የጥንቱ የጠዋቱ የቻይናው ማዖ ዜዱንግ፤ ትግላቸውን ነብሱን
ይማረውና፡፡ ጫማ ልክ አልሆን ሲል እግር የመቁረጥ ፖለቲካም አይሠራም ይላሉ፡፡ ጥቃቅንና አነስተኛ አድራሻ:- ካዛንችስ፤ ሠራተኛና ማህበራዊ ጉዳይ ሚ/ር ገባ ብሎ፣ ከጤና ጣቢያው ጀርባ
ችግሮች፤ ያለ አራሚ እንደሚያድጉ አረሞች ናቸው፡፡ እያደር ዙሪያ ገባውን ዳዋ እንዲውጠው ያደርጋሉና። ቂርቆስ ክ/ከ ቀበሌ 31 ፤ የቤት ቁ.376
ከዚያ ‹‹አይጥ በበላ ዳዋ ተመታ›› ነው ተከታዩ፡፡ ሀገራችን ከዚህ ‹‹ውጣ እምቢ፣ ግባ እምቢ›› አጣብቂኝ ስልክ፡- 0115-155-222/ 0115-153-660 ሞባይል፡- 0921-622-040/
የሚያወጣት መላ መምታት አለባት፡፡ ቅርቃር ውስጥ ናት - በሰላምና በሰላም ማጣት ራስ-ምታት 0911-201-357 / 0935-98-74-44 / 0118699024
መካከል። ቅርቃሩ ጊዜያዊ ነው ወይስ አይደለም? መመርመር ነው!! አሁንም ጠብታዎች ጎርፍ፣ ጎርፎች ፋክስ፡- 0115-547373 ፖ.ሳ.ቁ 12324
ዥረቶች፣ ዥረቶች ወንዞች እንዳይሆኑ፤ ቅድመ ማስጠንቀቂያዎችን ማየት ደግ ነው፡፡ ላቲኖች፤ ‹‹ጎርፍም E-mail :- admassadvert@gmail.com/ addisadmass@ethionet.et
ያለ እርከን፤ ምራቅም ያለ ከንፈር አይቆምም›› ያሉት ልብ ማለት ይጠቅመናል፡፡ website www.addisadmassnews.com
‘የአጎቴ ታየር’ መንፈስ…

ኤፍሬም እንዳለ ብላ መልእክት ብትልክለት ጥሩ ነው…
“ሦስቱን ልጆች መልሰህ ላክልኝ፡፡ አንዱ ብቻ
ነው የአንተ…” አለችው ይባላል፡፡
እንደምን ሰነበታችሁሳ! እናላችሁ…በ‘አጎቴ ታየሮች’ የተነሳ ባሎቻቸውን…
አንድ ወዳጃችን በቀደም ምን አለን… “አሁን “አንዱ ብቻ ነው የአንተ…” ሊሉ የሚችሉ ሚስቶችና
ከምናያቸው ፊልሞች መሀል ስሜትህን የሳበውና ‘የሚስት ሚና የሚጫወቱ’ እንትናዬዎች ቤቱ
እሱን ብሆን የምትለው ገጸ ባህሪይ የትኛው ነው…” ይቁጠራቸው፡፡ አሀ… ‘አስይዘው’… “ትንፍሽ ትዪና
ምናምን ሲባል ማን አለ መሰላችሁ… “አጎቴ ታየር!” ምላስሽን ነው የምቆጥርልሽ…” የሚሉ መአት ናቸዋ!
ቂ…ቂ…ቂ… ምን ያድርግ…ዘመኑ እንደሆነ ‘ማንንም ይሸጥ የለ፡፡ (እኔ የምለው…እግረ መንገዴን፣ እንደ እንደፎከረው ቆርጦ የለ… እኛም ዘንድ በየቦታው
እናማ…‘የአጎቴ ታየር’ መንፈስ እዚቹ “የጉድ ቀን
ከመጤፍ የማይቆጥሩ’ የእሱ አይነት ሰዎች ዘመን አሱ አይነት ነገር እኛ አገር በምን ሁኔታ ላይ እንዳለ የሰው ሰው በግዴታ ‘ዱብ’ እያስደረጉ “ትንፍሽ ትዪና
አይመሽም…” በምንላት በእኛዋ ምድር ‘ወረርሽኝ’
ነው፡፡ የሚነግረን አጣን እኮ! ካለም እንዲህ፣ እንዲህ አይነት ምላስሽን ነው የምቆርጥልሽ…” አይነት ዛቻ የሚዝቱ
ሊሆን ምንም አልቀረው፡፡
ስሙኝማ…የምር ግን፣ እንግዲህ ጨዋታም ነገር ስላለ ጠንቀቅ በሉ ማለት የአባት ነው፡፡ ከሌለም… ‘አጎቴ ታየሮች’ በየቦታው አሉ፡፡ (እግረ መንገዴን…
ቄሱ ወደ እሳቸው እየመጡ በትዳራቸው ላይ
አይደል…አሁን፣ አሁን አንዳንድ ሰዎችን ዝም ብዬ “የሚወራውን አትስሙ፣ የምቀኛ ወሬ ነው…” ልጅን በተመለከተ ብዙ ጊዜ የወንዶቹ ጭቅጭቅ…
ስለመወስለታቸው የሚናዘዙ ሰዎች በመብዛታቸው
ሳስባቸው ‘አጎቴ ታየር’ን ይመስሉኛል፡፡ ሰውየውን ምናምን ማለት ተገቢ ነው፡፡ ዝምታ… ሁልጊዜም “የእኔ ልጅ አይደለም…” “ካመጣሽበት ውሰጂው…”
ተበሳጭተዋል፡፡ አንድ ዕለተ ሰንበት…
ስታዩት…የእውነት የምታውቁት፣ የምታውቁት ‘እርፍና’ ወይም ‘ብልጠት’ አይደለም፡፡) እናላችሁ… ምናምን አይነት ነገር ነው፡፡ አንድ ጊዜ ግን አንዲት
“ከእንግዲህ ማንም ሰው መጥቶ በትዳሬ ላይ
አይነት ሰው አይመስላችሁም! አለ አይደል…የሆነ ‘አጎቴ ታየር’ የሰው አካል እንደሚመነትፈው ሁሉ እኛ ሴትዮ የተገላገለችውን የሆነን ልጅ ሁለቱም ባል
ማግጫለሁ ቢለኝ ሥራዬን አቆማለሁ…” ሲሉ
አገረ ገዥ ነገር የሚያደርገው የእድር ዳኛ፣ የቀበሌ ዘንድ ደግሞ የሰው ሀሳብ፣ የሰው ሥራ የምንመነትፍ ያልሆኑ ሰዎች “የእኔ ልጅ ነው…” “የአንተ አይደለም፣
ለምእመናኑ ተናገሩ፡፡ ምእመናኑ ደግሞ ቄሱን
ሊቀመንበር፣ የሆነ መሥሪያ ቤት ሥራ አስኪያጅ፣ መአት አለን፡፡ ስንት ተለፍቶባቸው የተሠሩ የሙዚቃ የእኔ ልጅ ነው…” እያሉ ሲጨቃጨቁ እንደነበር
ስለሚወዷቸው እሳቸውን ላለማስቀየም ‘ፊት ለፊት
የሆነ ‘አንዳንድ የአዲስ አበባ ነዋሪ’ (ቂ…ቂ…ቂ…)፣ ሥራዎች ‘አላፊ አግዳሚው’ ሁሉ እንደፈለገው ሰምተን ተገርመን ነበር፡፡ እንዴት ሆነው ይሆን!)
ከመዘርገፍ’ በምስጢር ቃል እንጠቀም ተባባሉ።
የሆነ ከዛሬ ነገ “አፍንጫችህን ላሱ፣ የማውቀው ነገር እየተረተረ፣ እየገማመደ፣ እየከታተፈ ይጫወትባቸው “የእከሊት ልጅ ምነው እሷንም፣ ባሏንም
ስለዚህም ምዕመናኑ እየሄዱ “ትናንት ወድቄ
የለም…” ይላል ብላችሁ የምትፈሩት የዕቁብ ሰብሳቢ… የለ! ሰዎች የተጠበቡባቸው የፊልምና የድራማ አይመስል!…ጠርጥር ማለት ይሄኔ ነው፡፡”
ነበር…” ማለት ጀመሩ፡፡ ቄሱም በዚህ ደስተኛ ሆኑ፡
ምናምን ነገር አይመስላችሁም! ሀሳቦች ያለፈጣሪዎቹ ፍቃድ ‘እየተበለቱ’ በአዲስ “አልሰማሁም እንዳትይ…”
፡ በመጨረሻም እሳቸው ህይወታቸው ሲያልፍ ሌላ
‘የአጎቴ ታየር’ መንፈስ እዚቹ “የጉድ ቀን ሥራ መልክ በሌሎች ሰዎች ስም ይቀርባሉ የሚል “አልሰማሁም…”
ቄስ በቦታቸው ተተኩ፡፡ በትዳራቸው የማገጡ ሰዎች
አይመሽም…” በምንላት በእኛዋ ምድር ‘ወረርሽኝ’ መአት ሀሜታ እንሰማ የለ እንዴ! “ያ ማነው የሚሉት ባለስልጣን እንኳን…”
ለአዲሱ ቄስ ሲናዘዙ ፊት ለፊት ከመናገር እንደበፊቱ
ሊሆን ምንም አልቀረው እኮ፡፡ እናማ… ‘የአጎቴ ታየር’ መንፈስ እዚቹ “የጉድ ቀን “የትኛው ባለስልጣን…”
“ትናንት ወድቄ ነበር…” ማለት ቀጠሉ፡፡
እናላችሁ…እዚሁ እኛው መሀል መአት ‘አጎቴ አይመሽም…” በምንላት በእኛዋ ምድር ‘ወረርሽኝ’ “ያ እንኳን…መሬት ለመርገጥ የሚጠየፈው…”
አዲሱ ቄስ ሁለት ሳምንት ያህል እንደቆዩ
ታየሮች’ አለን፡፡ ጉዶቻችን አደባባይ ቢወጡ የፊልሙ ሊሆን ምንም አልቀረው፡፡ “አሃ…ያ እፍ፣ እፍ ቢሉሽ ሊውጡሽ ነው እያልን
የከተማዋን ከንቲባ ያገኟቸውና…
‘አጎቴ ታየር’ን ክንፍ የጎደለው መልአክ ሊያስመስሉ የፊልሙ ‘አጎቴ ታየር’ በገንዘቡ ሁሉንም የም ንቀልድበት…”
“ለምንድነው የከተማዋን መንገዶች በደንብ
የሚችሉ የክፋት ጉዶች የተሸከምን፣ ተቆጥረን ነገር ማድረግ እንደሚችል ሲፎክር አይተነዋል፡፡ “አዎ የእሱ ልጅ ነው ይባላል፡፡”
የማትጠግኑት! ምዕመናኑ ለኑዛዜ ሲመጡ ‘ትናንት
የማናልቅ፣ ታሪካችን ለልብ ወለድነት ‘የሚበዛ’ እያደረገም አሳይቷል፡፡…እኛም ዘንድ ‘በገንዘባቸው’ እናማ… ይሄኔ ምስኪኗ እናት “ይቺ ወሬ አንድ
ወድቄ ነበር…’ ይሉኛል፣” ይሉታል፡፡
ሞልተናል፡፡ ሁሉንም ነገር ማድረግ የሚችሉ የሚመስላቸው ቦታ ብትሰማ አንቺን አያድርገኝ…” ምናምን ተብላ
ከንቲባውም አዲሱ ቄስ ስለ ምስጢራዊው ቃል
ልክ ነዋ…‘በሰው ቁስል እንጨት የመስደድ’ መአት አሉላችሁ፡፡ በእርግም ‘ሁሉንም ነገር ማድረግ’ እየተሳቀቀች ትኖር ይሆናል፡፡ ወይንም እፍ፣ እፍ
ማንም እንዳልነገራቸው ስላወቀ ከት ብሎ ሳቀ፡፡
ያህል አንዱ ሲቸገር፣ ወይም የሆነ ነገር ሲገጥመው ይችሉ ይሆን፣ ይሆናል፡፡ የተባለው ባለስልጣን ተውጦ ይሆናል፡፡ (ቂ…ቂ…ቂ…
ይሄን ጊዜ ቄሱ ምን ቢሉ ጥሩ ነው…
“መልካሙን ያምጣለት…” ከማለት ይልቅ “እንኳን! እናማ…‘የአጎቴ ታየር’ መንፈስ እዚቹ “የጉድ ቀን “እሱን እንኳን ተወው!” ብሎ ነገር ምንድነው!)
“ምን እንደሚያስቅህ አይገባኝም፡፡ የአንተ ሚስት
የት አባቱ፣” የምንል እየበዛን ነው… ‘አጎቴ ታየር’ አይመሽም…” በምንላት በእኛዋ ምድር ‘ወረርሽኝ’ ስሙኝማ…በዛ ሰሞን ያወራናት ትዝ አለችኝ…
እንኳን በዚህ ሳምንት ብቻ ሦስት ጊዜ ወድቃለች…”
የኦማርን በጥይት መቁሰል ሲሰማ ደስ ብሎት ፈገግ ሊሆን ምንም አልቀረው፡፡ እንድገማትማ፡፡ ሰውየው ከሚስቱ ይጣላና እሷ
ብለውት አረፉ፡፡
እንዳለው ማለት ነው፡፡ ‘አጎቴ ታየር’ በግድ ልጅ ‘ዱብ’ አስደርጎ በሌለችበት አራት ልጆቻቸውን ይዞ ይወጣል፡፡
ከዚች ሚስት ጀርባ ስንት ‘አጎቴ ታየሮች’ እንዳሉ
እናላችሁ…ሰውየው የሰው አካል ‘እየዘረፈ’ “ትንፍሽ ትዪና ምላስሽን ነው የምቆርጥልሽ…” ብሎ ሚስት ስትመለስ ቤቱ ባዶ ሆኖ ታገኘዋለች፡፡ ምን መንፈስ ወደ ገፅ 19 ዞሯል
አባ ጫላ (ለማ ጉርሙ)
ነቢይ መኮንን
አባ ጫላ - ከአሲምባ እስከ አዲሳባ ጠየኩት፡፡ አገላብጬ አይና “አይ አላማረኝም” እላታለሁ፡፡
“ቦሌ ቤት ሰርተው ነው የገቡት ሲሉ ሰምቻለሁ። ሌላ ሱቅ እንሄዳለን፡፡ “ይሄስ?” ትላለች፡፡
ሩዋንዳ አካባቢ አሉ፡፡” “መልኩ ደስ አይልም” እላለሁ፡፡
የአባ ጫላ ወግና ውጋውግ እግዚአብሔር ይስጥህ ብለን፣ ከሶስት ቁጥር ደሞ ሌላ ሱቅ፤ “አያምረኝም” እላለሁ፡፡ ግራ
(ካለፈው የቀጠለ)
ማዞሪያ ደሞ ወደ ቦሌ ተያያዝነው፡፡ ምንም ድካም ገባት፡፡ ብዙ ሱቅ አለፍን፡፡ አሁን ግን አንድ ሱቅ
ባለፈው ሳምንት ትረካውን የጀመርኩት የለብንም፤ ትክክለኛ ቤቱን ካለማወቃችን በስተቀር። ያየሁት ቦላሌ፤ “ይሄ ጥሩ ነው፤ ድንቅ ነው!” አልኳት።
የአሲምባው ወታደር አባ ጫላ፤ ገና ከሱዳን ወደ ቦሌ ደርሰን ያገኘነውን መንገደኛ ሁሉ፣ እገሌ “ግባና ለካው!” ተባልኩ፡፡ ለብሼው ወጣሁ፡፡
አዲሳባ እንደመጣ፣ ከአንድ ጓደኛው ጋር ሆኖ፤ እሚባል እዚህ ቦታ የሚሰራ? ቤቱን ታቃለህ ወይ? ልክክ አለ፡፡
አውቶብስ ተራ ይደርሳሉ፤ ወዴት እንደሚሄዱ እንል ጀመር፡፡ እስካሁን ያየሁዋቸው ቦላሌ ሱሪዎች የማይሆኑኝ
አያውቁም፡፡ የማንም ስልክ የላቸውም፡፡ ገበሬ “ወይኔ እዚያ ከአሲምባ ተራራ በታች ነዋሪ ወይም የማያምሩኝ ሆነው አልነበረም። እኔ የቸገረኝ
እንደመሰሉ በቁምጣ ሱሪ ናቸው፡፡ “ሰላሳ አምስት የሆኑት እኒያ ደግ የኢሮብ ሰዎች ቢሆኑ’ኮ፣ እጃችንን ሌላ ነገር ነው፤ ግልገል ሱሪ (ፓንት) የሌለው
ሳንቲም ናት ያለችን ካፒታል” ይል ነበር አባ ጫላ፡፡ ይዘው ደጃፉ ጋ ነበር የሚያደርሱን?” አለ ጓዴ፡፡ ቁምጣ ሱሪ ነው ያደረኩት፡፡ ሶስት ዓመት ሙሉ
“አንድ ወንድም ነበረኝ፤ ወደ ሶስት ቁጥር ማዞሪያ፡፡ በመካያው አንድ ወንድሜን የሚያውቅ ደግ ሰው አሲምባ መለመላችንን ነው ስንዋጋ የኖርነው።
ከአውቶብስ ተራ ሶስት ቁጥር ማዞሪያ ለመሄድ ታክሲ አገኘሁ፡፡ እዛው ቤቱ ድረስ ወሰደን፡፡ ግርዶሽ ያለው መልበሻ ክፍል እስካገኝ ድረስ ነበር
ወይም አውቶብስ አያስፈልገንም ለኛ፡፡ የአሲምባን ዘበኛውም፤ “የጌታዬ የባላገር ዘመዶች መጡ” ቦላሌው አልተስማማኝም እያልኩ የወንድሜን
አቀበት ቁልቁለት ስንወጣ ስንወርድ የነበርን ብሎ ለወንድሜ ሚስት ነግሮ፤ አስገባቸው ተባለ። ሚስት ያንገላታኋት!! ነቢይ፤ አንተ ቤት መኖር
ፋኖዎች፣ የአዲሳባ ሜዳ ይበግረናል እንዴ? መጭ ልባችን ፍንድቅድቅ አለች፡፡ የወንድሜ ሚስት የጀመርኩት ቦላሌ ሱሪና ፓንት ከለመድኩ በኋላ
አልነዋ! በእግር፡፡ በከፊል እያስታወስኩ፣ በከፊል በጣም በመለዋወጤ፣ በመከራ ነው ያስታወሰችኝ። ነው፡፡ ያንተ ሚስት፣ደግ እናት፣ ናት፡፡ እናቴ ናት!
እየጠየኩ የወንድሜን ቤት አገኘሁት፡፡ አሲምባ ሳለን ቱሉ ቦሎ እያለሁ ታውቀኝ ነበር፡፡ ወይ ጉድ! ቱሉ እንደ ስሟ ንፁህ ናት፡፡ ካንተ እኩል ፓንትና
እንኳን ዐይናችን እያየ ቀርቶ እያንቀላፋንም ቆመን ቦሎም ከተማ ሆነችና እኔ የአሲምባ ባላገር ሆንኩኝ ካልሲ ሳይቀር ትዘጋልኛለች፡፡ አንዳንዴ የትግል
መሄድ ተለማምደን፣ እያንዳንዷን ቁጥቋጦ በጭለማ ማለት ነው፡፡ ጓደኛዬ ጥቂት ጊዜ አብሮኝ ሰንብቶ ጓዴም ትመስለኛለች!” ይለኝ ነበር አባ ጫላ፡፡ ቡና
ዳስሰን እናገኛት ነበር። የአዲሳባ ጫካ ግን ግራ የኢህአፓ የታጠቀ ክንፍ የኢህአሠ፤ ዘመዶቹን አገኘና ተሰናብቶን ሄደ፡፡ ጓዴ ነውና ታፈላና፤ “ለማ፣ የጠዋት ቡና ትጠጣለህ?” ስትለው፤
አጋባን! ወንድሜ እንዲህ እንደ ባላገር ለብሼ ሲያየኝ ተዋጊ የነበረና ከአሲምባ አዲስ አበባ የፈለገውን ያህል ጊዜ ቢቆይ፣ እኔ እንደ መብቱ “አጋጥሞኝ አያቅም” ይላል፡፡
ምን ይል? የወንድሜን በር ቆረቆርኩ፡፡ አንኳኳሁ፡፡ ከመጣ በኋላ ህይወቱ እስካለፈ ድረስ አይለታለሁ እንጂ የሰው ቤት ነው የሚል ይሉኝታ አባ ጫላ እኛ ቤት እየኖረ ሳለ፤ አንድ ቀን
የሆነ ሰው ብቅ አለ፡፡ ዘበኛ ይመስላል። የወንድሜን በስካፓም ኃላፊ.የተ.የግ.ማ. ኩባንያ አልያዘኝም ነበር። ወንድሜ እጅግ ደስ አለው። ባለቤቴ አታምሽ ብላኝ አንድ ኤምባሲ ውስጥ
ስም ጠርቼ፣ “አለ ወይ?” ብዬ ጠየኩት “እነማናችሁ? በረዳት የምርት ክፍል ኃላፊነት ሲሰራ የአሲምባ ታሪኬን በዝርዝር ተረኩለት! ለባለቤቱ ሪሴፕሽን ላይ ቆይቼ መጣሁ፡፡ ባለቤቴና አባ ጫላ
እንዲህ ያለ ሰው አላቅም ይለን ይሆን?” ብዬ የነበረ ነው፡፡ አያሌ የኢህአፓና የኢህአሠ ገንዘብ ሰጥቶ፣መርካቶ ልብስ ግዙ አለን፡፡ መርካቶ ሳሎን ተቀምጠው ደረስኩ፡፡ ባለቤቴ፤“አታምሽ
ሰግቻለሁ፡፡ ሰውዬው ግን ፈጠን ብሎ፤ “እነሱ ከዚህ በህይወት የተረፉ አመራሮች፤ ምርጥ፣ ስንሄድ ጉድ ገጠመኝ! አላልኩህም?!” ብላ ተቆጣች፡፡
ለቀው ሄደዋል” አለኝ፡፡ ወሽመጤ ቁርጥ አለ፡፡ ተስፋ ሐቀኛ፣ ለዓላማው ሟች፣ ተዋጊ ጀግና ባለ ሱቁ ቦላሌ ሱሪ ያመጣል፡፡ የወንድሜ “እኔ ብዙ አልጠጣሁም፤ከወዳጆቼ ጋር ውይይት
ባለመቁረጥ፤“የት አካባቢ ይሆን የገቡት?” ስል እንደነበረ ይመሰክሩለታል! ሚስት፤ “ይሄስ?” ትለኛለች፡፡ ይዘውኝ ነው፡፡” አልኳት፡፡
“ምን አልጠጣሁም ትለኛለህ፤ ዐይንህ ፍም
ስልጣን እና ታዛዥነት
መስሎ ቀልቶ እያየሁት?” አለች፡፡ ይሄኔ አባ ጫላ
ጣልቃ ገብቶ (እንደ ማስታረቅ አስቦ ይመስለኛል፤)
“እየው ንፁህ፣ (ባለቤቴን መሆኑ ነው) ንፁህ፤ ዐይን
የብቃት ማስረጃ የማዕረግ ስሞችን ለራሱ ሸልሟል። ‹‹Republic›› ውስጥ የሚካተቱ ህዝቦች ምክኒያታዊና እሚቀላው ቢራ ሲያንስ ነው!” አለ፡፡ ስቃ፤ “የሞትክ!
ሌሊሣ ግርማ ዱሮስ ካንተ ምን ይጠበቃል?!”
በወንበሩ ላይ ሆኖ ከተገኘ ያስፈለገውን ማድረግ ፈላስፋነት ካልታየባቸው እንደ ዜጋ ሊቆጠሩ ሁሉ
…. የህይወታችን አቅጣጫ የሚመራው በስልጣን ይችላል እንደ ማለት ነው፡፡ በምን ምክኒያት? ተብሎ አይችሉም ማለት ነው፡፡ * * *
ስር ነው፡፡ ሊጠየቅ አይችልም፡፡ የአሪስጣጣሊስም አቋም ከፕሌቶ ብዙም አባ ጫላና የካዛንቺስ ልጆች
በልጅነታችን ወደድንም ጠላንም ግን “የተማረ ይግደለኝ” ወደተባባልነው አይርቅም፡፡ የአሪስጣጣሊስ የህዝብ እንደራሴዎችም ወደ ካዛንቺስ ልጆች ከመሄዴ በፊት ስለ አባ
ለአስተማሪዎቻችን ወይንም ለወላጆቻችን የስልጣን ተገቢነት ስንመጣም ችግር አለ፡፡ ማለትም፤ እንዲሁ የተለየ እውቀትና ምክኒያታዊነት ያላቸው ጫላ አንድ ወግ ላውጋችሁ፡፡ እኔ ባለቤቴና ጓደኛው፤
መታዘዝ ነበረብን፡፡ ከፍ ስንል ደግሞ ለሀገራዊ ህግ የተማረ መሆኑ በተከታይ “ያስተምር” ወይንም ፈላስፋ (Statesmen) ናቸው፡፡ የመሪና የተመሪ ዛሬ ነብሷን ይማራትና አንዲት “የሰፈራችን ሼራታን”
ተገዢ መሆን እንገደዳለን፡፡ ስልጣኑ ከፈቀድነው “ያልተማረውን ይዘዝ” አልያም … “ይግደል” የሚል ዝርያ ይኖራል ነው ሁለቱም ፈላስፎች በአጭሩ የምንላት የአንድ ቡና ቤት ጓዳ፤ (ዛሬ ነብሷን ይማራት፤
ሀይማኖትም ሆነ ካልፈቀድነው ጉልበተኛ ሊመጣ የቅደም ተከተል ትስስርን አያመለክትም፡፡ … የወንድ እያሉን ያሉት፡፡ መሪዎቹ ፈላስፎቹ ናቸው፡፡ ለልማት ሲባል ፈርሳለች) እያመሸን ሳለ፤ አባ ጫላ
ይችላል፡፡ ስልጣኑ ከሚያገባውም ከማያገባውም ዘር ፍሬ መኖሩ ከሴት እንቁላል ጋር መገናኘት በጥንታዊ ግሪክ ዘመን የነበሩ ምሁራን እንደ ማለት ይመጣና መዝናናታችን እንቀጥላለን። በመካከል፤
አካል ሊመነጭ ይችላል፡፡ እንዳለበት በተፈጥሮ እንደሚከተለው አይደለም ነው፡፡ አንድ ወጣት እኛ ወዳለንባት ጓዳ ይመጣና ከእኛ ጋር
ህሊናም በአእም ሮአችን ላይ ባለስልጣን ይሆናል። ያንኛው፡፡ የንጉስን ወይንም የፈላስፋን የስልጣን ማንዴት ይዳበላል፡፡ ቤና ቤት ነው ብለን ዝም አልነው፡፡ ጥቂት
ምክኒያታዊነትም እስከፈቀድነው ድረስ ሊያዘን የተማረው ሰው ስልጣን ያለው በራሱ የግል ለማስረዳት ግን አስቸጋሪ ነው፡፡ ንጉስ የመሆን ቆይቶ ወጣቱ፤ “ጋሽ ነቢይን አውቀዋለሁ፡፡ እሱን
አቅም አለው፡፡ ‹‹አልታዘዝም በይነት›› በሀይማኖት ህይወት ላይ ከሆነ----ይሄ አንድ ነገር ነው፡፡ ብቃት በደሙ ምክኒያት የሚመጣ ነው፤ልትሉኝ አይቼ ነው የገባሁት” ብሎ ራሱን ያስተዋውቃል፡፡
ረገድ ከፍተኛ ሀጢአት ተደርጎ ይወሰዳል፡፡ “የተማረ ለሀገር ይጠቅማል” የሚለው አስተሳሰብ ትችላላችሁ፡፡ ደሙ ደግሞ ከጥንታዊ … ንጉሳን ሞቅ ብሎታል፤ በአበሻ ስታንዳርድ፡፡ ቀጠለ፡፡ ወደ
ጥያቄው ግን ወዲህ ነው፡፡ ስልጣን የያዘ ለምሳሌ “Authority dejure”ን የሚያመለክት ነው፡፡ ግን ወይንም ፃድቃን ቀጥታ የተቀዳ መሆኑን ዘርዝራችሁ እኔ ዞሮ፤ “ጋሽ ነቢይ፤ ግጥም ማለት፤ ቁጥብ፣ ዜማ
አስተማሪ … የበለጠ እውቀት፣ ተሞክሮና ብቃት ለሀገር መጥቀሙ በሀገር ላይ ስልጣን እንዳለው ልታረጋግጡልኝ ትችላላችሁ፡፡… ግን ይኼ ሁሉ፤ ያለው፣ ጥልቅ ይዘት ያለው …” ብሎ ሲጀምር፤ አባ
ስላለው ነው የምንታዘዝለት? ወይስ አስተማሪ ሆኖ የሚያመለክት አይደለም፡፡ ለሀገር መጥቀሙ፤የሀገር ምርጥ ዘሩ (በጥንቃቄ የተዳቀለ) ስለመሆኑ ወይንም ጫላ አቋረጠው፡-
መገኘቱ ብቻ ተማሪን ለማዘዝ አቅም ይሰጠዋል? ሸክም ያልሆነ የአንድ ጤናማ ዜጋ ስልጣንና መብት የዘር ሀረግ አመዛዘዝና አረዛዘሙን እንጂ… በህዝብ “አንዴ ታገሰኝ የእኔ ወንድም፤” አለው፡፡ ልጁ
የመጀመሪያው የስልጣን አይነት … ማለትም የበለጠ ባለቤት መሆኑን ብቻ ነው የሚያመለክተው፡፡ ላይ የስልጣን ባለቤት መሆኑን አይጠቁምም፤ ዝም አለ፡፡ አባ ጫላ ቀጠለ፡-
እውቀት ባለቤት በመሆኑ … ተሞክሮና ልቀት ለነገሩ ‹እከሌ የሚባል ሰራዊት … እከሌ የሚባለውን ስለዚህ በደንብ እንዲጠቁምለት ወደ ጉልበት “ይሄውልህ ነቢይ፤ አንድ ጊዜ አሲምባ እያለሁ፣
በማስመስከሩ፣አስተማሪ የሚሆንበት “Authority መንግስት ገረሰሰው› የሚለው Fact … ወይንም ማሳየት መግባት ይኖርበታል፡፡ በሀይል ከበለጠ… አለቃዬ ፀሎተ እስቅያስ (ከኢህአፓ/ኢህአሠ መሪዎች
dejure” ልንለው እንችላለን፡፡ “የተማረ ያስተምረን” ተጨባጭ ክስተት … እከሌ እከሌን ስለገረሰሰው … በግድም ይሁን በውድ፣ታሪክንም ይሁን አፈ-ታሪክን አንዱ) በኢህአፓና በህውሃት (ወያኔ) መካከል
… ወይንም “የተማረ ይምራኝ” እንደማለት ነው፡፡ በገረሰሰው መንግስት ፋንታ ስልጣን ላይ መቀመጥ አዛውሮ፣ራሱን ንጉስ ማስባል ይችላል፡፡ ስለተደረገ ጦርነት ጉዳይ ሪፖርት ዘግበህ ና ብሎ
ግን በእኛ ሀገራዊ ብሂል ከዚህም ባፈነገጠ እንዳለበት አይጠቁምም፡፡ አንደኛው የጉልበት አማራጭ ከቤተ ሃይማኖት ላከኝ፡፡ የ12 ሰዓት መንገድ ነው፡፡ ሲሄዱ ስድስት፣
እንቆቅልሻዊ አገላለፅ፤“የተማረ የግደለኝ” የሚል … ለምሳሌ አንድ ወንጀለኛን አድኖ ይዞ እስር ጋር ራሱን ማጣበቅ ነው፡፡ ስዩመ እግዚአብሔር ሲመጡ ስድስት፡፡ ደርሼ ተመለስኩና ለፀሎተ
የአነጋገር ዘይቤ አለን፡፡ …(በአንድ ወቅት አንዱ ቤት የከተተ ፖሊስ፤እስር ቤት የገባውን ወንጀለኛ የተባለ ንጉስ----በጦር ሜዳ ጉልበቱን ካስመሰከረ እንዲህ አልኩት፡-
ወዳጃችን ከአምስት ኪሎ ሰፈሩ ተነስቶ ጎማ … ሚስት አግብቶ፣ ልጆቹን በተወገደው አባት ፋንታ ጉልበተኛ ሁለት እጥፍ የላቀ ሀይል አለው፡፡ “የኢህአፓ ሰራዊት ባደረገው ተጋድሎ አገር
ቁጠባ የሚባል ሌላ ሰፈር ድረስ ሄዶ ተደብድቦ ማሳደግ እንዳለበት የመጀመሪያው ሁነት (fact) ምክኒያቱም ከሰማዩ ንጉስ ተወክሎ የመጣ ንጉስ፣ ተደንቋል! ህዝብ ቀፎው እንደተነካ ንብ ተቀስቅሶ
መምጣቱን ሲነግረን … ሌላኛዋ አፈ ጮሌ ቀበል አይጠቁምም፡፡ ፖሊሱ … ወንጀለኛን የመያዝ ብቃት ውክልና ከሌለው የበለጠ የዙፋን ማንዴቱን ድጋፉን ለኢህአፓ አሳይቷል፡፡ በየጠላ ቤቱ፣
አድርጋ፤ “ለመደብደብ ጎማ ቁጠባ ድረስ መሄድ … ተሞክሮና ስልጠና ወይም እውቀት ነው ያለው የማሳመን ስልጣን ስላለው ብቻ ነው፡፡ በየመንደሩ እየሄድኩ ስጠይቅ አዛውንቱ፣ አሮጊቱ፣
ለምን አስፈለገህ?” ብላ መጠየቋ ትዝ አለኝ) እንጂ የጉዲፈቻ ብቃት የለውም፡፡ ግን ጉልበተኛ የባለስልጣኑን የስልጣን ብቃት ለማመን ህዝብ ወጣቱ ድጋፉን ለኢህአፓ እየሰጠ በህውሃት ላይ
“የተማረ ይግደለኝ” የሚለውም ከልጅቱ አባባል ጋር ከሆነ ወንጀለኛን የመያዝና ወንጀለኛ የመሆንን ማስረጃ ይሻል፡፡… በምን ክህሎት.. በምን እውቀቱ… ስላገኘው ድል እንደ ጉድ ያወራል …” እያልኩ
ተመሳሳይ ነው፡፡ “የተማረ ይግደለኝ” ማለት ወታደር ብቃት አንድ ላይ አጣምሮ ሊያከናውን ይችላል፡፡ በምን አርቆ አስተዋይነቱ---ንጉስ ለመሆን በቃ? ማስረዳቴን ስቀጥል፤ ፀሎተ አቋርጦኝ ምን አለኝ
ያስተምረኝ እንደ ማለት ነው፡፡ ለመገደል ለመገደል እንግዲህ አበሻ፤‹‹የተማረ ይግደለኝ›› እንዳለው… ብሎ ይጠይቃል፡፡ ህዝብ ፤‹እነዚህን ሁሉ ብቃቶች መሰለህ፤ (በሜዳ ስሜ “ሰቦቃ” ብሎ፤)
ምሁር ድረስ ምን ወሰደኝ? እነ ፕሌቶ ደግሞ ‹‹ፈላስፋ ንጉስ ስልጣን ይገባዋል›› የሚሰጥና የሚነፍገው ሰማይ ያለው ንጉስ ነው›› “ስማ ሰቦቃ፤ ካድሬ ነኝ አትቀስቅሰኝ”
“Authority defacto” የሚመጣው እዚህ ላይ ይላሉ፡፡ ፕሌቶ የሚላቸው የንጉስና ፈላስፋ ዘረ-መል ብሎ ቀድሞውንም ስለሚያምን፣ ውክልናው በቤተ- ያ ስለ ግጥም ለእኔ የሚያስረዳኝ ወጣት፣
ነው፡፡ ሆኖ የተገኘ ሁሉ የስልጣን ባለቤት፣ የማዘዝም ያላቸው አይነት ሰዎች፤ በምጡቅ ምክኒያታዊነት ሀይማኖት በኩል ሲመጣ አሜን ብሎ ይቀበላል። የአባ ጫላ አካሄድ ገባው - ነቢይ የግጥም ሰው
ማንዴት አለው እንደ ማለት ነው፡፡ …. እዚህ ላይ የታደሉ፣ከልጅነት ልዩ ስልጠና እና ክህሎት ሲቀስሙ ህዝብን በተመለከተ፤ ‹‹ከአሜን ባሻገር›› ብሎ ነው፤ አትቀስቅሰው - መሆኑ ነው፡፡ ወዲያው ልጁ
ኢዲ አሚን ዳዳ፤ከእነ ህልቆ መሳፍርት የስልጣን ቆይተው…. ለአቅመ ስልጣን ሲደርሱ የሚሾሙ ማስተዋል የለም፡፡ ህዝብ ወይ ‹‹አሜን›› ይላል፣ እግዚአብሔር ይስጠው፤ “ደህና እደሩ ጋሽ ነቢይ”
ማዕረግ ስሞቹ ትዝ ሊለን ይችላል፡፡ … ‹ፊልድ አይነት ናቸው፡፡ ፕሌቶን ለመረዳት አቅም ያላቸው ወይ ‹‹እንቢ›› ይላል፤ይኸው ነው፡፡ በምክንያታዊነት ብሎን ወጣ፡፡ አባ ጫላም እግዜር ይስጠው፤
ማርሻል› እና ‹ዶክተር› የሚሉ በሁለት ጥግ የቆሙ ራሳቸው ፈላስፎች ናቸው፡፡ እንግዲህ በፕሌቶ ስልጣን ወደ ገፅ 19 ዞሯል አና ጫላ ወደ ገፅ 20 ዞሯል
መሪ (ሪዳ) እና ገዥ (ሐጉካይ-ሻ)
“ገዥ ጉልበት ይፈልጋል፤ መሪ ግን ጥበብ ይፈልጋል”
ዲ/ን ዳንኤል ክብረት
ንጉሥ ጎ-ሳይ የተባለውን ሁሉ ለማሟላት ቃል በሚሊዮን የሚቆጠር ወርቅ ወጭ ሆነ፡፡ ከኮርያ፣ ሁሉ አረንጓዴ ቀለም ለመቀባት ሞከርክ፡፡ ለመሆኑ
የሩቅ ምሥራቆቹ ጃፓኖች እንዲህ የሚል ለዓለም ገባ፡፡ ሞንጎልያዊው ባለመድኃኒትም ‹‹ሐኩጋይ-ሻ› ከቻይና፣ ከሩሲያና ከሕንድ ሳይቀር ቀለም በገፍ በዚህ አያያዝህ ቢበዛ ከዚህ ከተማ ውጭ ልትሻገር
የተረፈ ታሪክ አላቸው፡፡ (ገዥ) ከሆንክ አትድንም፤ ‹ሪዳ› (መሪ) ከሆንክ ግን ወደ ጃፓን ገባ፡፡ ሰውና እንስሳውም መሬት ተተክሎ ትችላለህን? ዓለምንስ ሁሉ አረንጓዴ ቀብተህ
በ17ኛው (መክዘ) ላይ በዓይን ሕመም የሚሰቃይ ትድናለህ› ሲል ነገረው፡፡ ንጉሥ ጎ-ሳይ የባለመድኃኒቱ የበቀለ እስኪመስል ድረስ አረንጓዴ ሆነ፡፡ ትጨርሳለህን? ሰማዩን፣ ፀሐይን፣ ጨረቃን፣
ጎ- ሳይ የተባለ አንድ የጃፓን ንጉሥ ነበረ፡፡ በሀገረ ነገር ስለገረመው በገዥና በመሪ መካከል ያለውን ከሦስት ወራት በኋላ ሞንጎልያዊው ባለመድኃኒት ከዋክብትንና ታላላቅ ተራሮችን ምን ልታደርጋቸው
ጃፓን የሚገኙ ሐኪሞችን ሁሉ ጠርቶ ለስቃዩ ልዩነት ጠየቀው፡፡ ባለመድኃኒቱም፤ ‹ገዥ ጉልበቱንና ቃል በገባው መሠረት ወደ ጃፓን መጣ፡፡ የንጉሥ ነው? ከሁሉም በላይ እሳትን ምን ልታደርገው ነው?
መድኃኒት እንዲፈልጉለት ቢያዝም ሊያገኙ ግን ሀብቱን ብቻ የሚጠቀም አለቃ ነው፤ መሪ ግን ጎ-ሳይ የዓይን ሕመም ለውጥ አላመጣም፡፡ ሀገሪቱ አየህ የገዥነት(‹ሐኩጋይ-ሻ›) ትልቁ ችግሩ ሁሉንም
አልቻሉም፡፡ በኮርያ፣ በቻይና፣ በሞንጎልያና በሩሲያ አእምሮውንና ክሂሎቱን የሚጠቀም አለቃ ነው› ግን አረንጓዴ በአረንጓዴ ሆናለች፡፡ ባለመድኃኒቱም ነገር በጉልበቴና በገንዘቤ እቆጣጠረዋለሁ ብሎ
ሳይቀር ታዋቂ የሆኑ ባለ መድኃኒተኞችን እየጠራ፣ ሲል በአጭሩ መለሰለት፡፡ ንጉሥ ጎ-ሳይም መሪ ወደ ጃፓን ከገባበት ቀን ጀምሮ ባለማቋረጥ ይስቅ ማሰብ ነው፡፡ ይህንን በተወሰኑ ነገሮች ላይ ተግባራዊ
ገንዘብና ሥልጣን ለመሸለምም ቃል እየገባ፣ መሆኑን አረጋገጠለት፡፡ ነበር፡፡ በመጨረሻም ወደ ቤተ መንግሥቱ ሲቃረብ ማድረግ ሲችል፣ ገዥ በዚያ ይታለላል፡፡ የተወሰነ ጊዜ
ሕመሙን ለማዳን ሞከረ፡፡ ግን አልተቻለውም። ሞንጎልያዊው ባለመድኃኒት ለዓይን ሕመም የንጉሡ ልብሶች አረንጓዴ ቀለም ሲቀቡ ደረሰ። ይሳካልሃል፡፡ ያም የበለጠ ገዥነትህን ይጨምረዋል።
በመጨረሻም ሞንጎልያ ውስጥ በኡውስ ሐይቅ የሚሆነውንና በየቀኑ የሚቀባውን መድኃኒት ይህንን ሲመለከትም ሳቁን ፈጽሞ መቆጣጠር እየቆየህ ስትሄድ ግን በገንዘብህና በጉልበትህ
አጠገብ፣ ዑላንጎም በተባለ መንደር እጅግ የታወቀ ከሰጠው በኋላ እንዲህ ሲል አዘዘው፡- ‹ሕመሙ አልቻለም ነበር፡፡ ንጉሡም የባለመድኃኒቱን ሁኔታ የማትደርስበት ኃይል መኖሩን ታውቃለህ፡፡ ልክ
ባለ መድኃኒት መኖሩ ተሰማ፡፡ እስኪሻልህ ድረስ የምታየው ነገር ሁሉ አረንጓዴ ተመልክቶ ግራ ተጋባ፡፡ እንደ ፀሐይ፣ ጨረቃና እሳት፡፡
ንጉሥ ጎ- ሳይም ኦይራት የተባሉትን መሆን አለበት፡፡ ከአረንጓዴ ቀለም ውጭ የምታይ ንጉሡ ለምን እንደዚያ እንደሚስቅ ባለመድኃኒቱን አእምሮ ቢኖርህ ኖሮ ‹ሪዳ› (መሪ) ትሆን ነበር፡፡
የሞንጎልያ ሲራራ ነጋዴዎች፤ ይህን ባለመድኃኒት ከሆነ ያገረሽብሃል› ሲል አስጠነቀቀው፡፡ ንጉሥ ጠየቀው፡፡ ሕመሙም እንዳልተሻለው ገለጠለት። ሪዳ (መሪ) ብትሆን ኖሮ ደግሞ ችግሩን ለመፍታት
እንዲያመጡለት ወርቅ ሰጥቶ ላካቸው፡፡ ከአራት ጎ-ሳይም ያን ማድረግ ቀላል መሆኑን ነግሮት ተለያዩ። ባለመድኃኒቱም እንደዚያ የሚያስቀው የንጉሡ ጉልበትህንና ገንዘብህን ለመጠቀም ከምትሮጥ
ወራት በኋላም ኦይራት የሚባሉት ሲራራ ነጋዴዎች፤ ሞንጎልያዊው ባለ መድኃኒትም ከ3 ወር በኋላ ሞኝነት መሆኑን ገለጠለት፡፡ ሕመሙ ያልተሻለው ይልቅ አእምሮህን ትጠቀም ነበር፡፡ ዓይንህ አረንጓዴ
ባለመድኃኒቱን በድንክየዎቹና ፀጉራሞቹ ግመሎች ተመልሶ ሊመጣ ቃል ገብቶ፣ ኦይራት ከተባሉት ግን ገዥ እንጂ መሪ ባለመሆኑ እንደሆነ ነገረው። ነገር ብቻ እንዲያይ ከፈለግህ ነገሩ በጣም ቀላል
ጭነው አመጡለት፡፡ ንጉሥ ጎ-ሳይ ባለ መድኃኒቱ ሲራራ ነጋዴዎች ጋር ወደ ሀገሩ ተመለሰ፡፡ ንጉሡም ሞኝነቱንም ገዥነቱንም አብራርቶ ነው። ያኔ እኔ አንተን ሳዝህ ‹በጣም ቀላል ነው›
መምጣቱን ሲሰማ የመዳን ተስፋው ለመለመ፡፡ ንጉሥ ጎ-ሳይ ባለሟሎቹን ሁሉ ጠራ፡፡ እንዲነግረው ሞንጎልያዊውን ባለመድኃኒት ስትለኝ፣ እውነትም አእምሮ ያለህ ‹ሪዳ› (መሪ) ነህ
ሞንጎልያዊው ባለመድኃኒተኛ ወደ ቤተ ባለመድኃኒቱ የነገራቸውን በማስታወስም ከቤተ ጠየቀው፡፡ ባለ መድኃኒቱም፤ ‹አንተ ሁሉን ነገር ብዬ አስቤ ነበር፡፡ አሁን ግን ተሳስቼ እንደነበር ገባኝ።
መንግሥቱ ገብቶ ንጉሡን አገኘው፡፡ ንጉሡም መንግሥቱ ጀምሮ ያሉ ዕቃዎች፣ ግድግዳዎች፣ በሥልጣንና በገንዘብ ብቻ ነው የምታስበው። ‹ቀላሉ መንገድ ምን ነበር?› አለ ንጉሥ ጎ-ሳይ
ከሚያሰቃየው የዓይን ሕመም ከፈወሰው የፈለገውን ዛፎች፣ ተራሮችና ኮረብቶች ሁሉ አረንጓዴ ቀለም ይህ ደግሞ የ‹ሐኩጋይ-ሻ› (ገዥ) መለያ ጠባይ በሁኔታው እየተደነቀ፡፡
ሁሉ እንደሚሰጠው ቃል ገባለት፡፡ ሞንጎልያዊው እንዲቀቡ አዘዘ፡፡ የከተማው ነዋሪም ቤቶቹን ሁሉ ነው። ሁሉንም በጉልበቱና በገንዘቡ ብቻ ማድረግ ‹ቀላሉ መንገድ› አለ ሞንጎልያዊው ባለ
ባለመድኃኒተኛ፤ የንጉሡን ሕመም ለማዳን አረንጓዴ እንዲቀባ ዐዋጅ ወጣ፡፡ ከአረንጓዴ ልብስ እንደሚችል ያስባል፡፡ በርግጥ የምታየው ነገር ሁሉ መድኃኒት፡፡ ‹ቀላሉ መንገድ የምታየውን ነገር ሁሉ
የሚችል መድኃኒት እንዳለው ነገር ግን ንጉሡ መዳን ውጭ መልበስም ተከለከለ፡፡ እንስሳትም አረንጓዴ አረንጓዴ መሆን አለበት ብየ ነግሬህ ነበር፡፡ አንተም አረንጓዴ አድርጎ የሚያሳይ መነጽር በሁለት ‹ስየሶ
የሚችለው አንድ ነገር ሲያሟላ መሆኑን ተናገረ። ቀለም እንዲቀቡ ተለፈፈ፡፡ ለዚህ ዐዋጅ የሚውል አገልጋዮችህንና ሕዝብህን እያስጨነቅህ አገሩን መሪ ወደ ገፅ 16 ዞሯል
የፈርኦን ባሮቹ አምሳያ ነን!

ማርቲን ሉተር ኪንግ
የነጻነት ታጋይ፡ የጥቁር ሕዝቦች ንቅናቄ መሪ እና የሰላም ኖቤል ሽልማት አሸናፊ
ጉልህ አሻራውን ትቶ ባለፈበት የአሜሪካዊያን
ጥቁር ሕዝቦች የነጻነት ትግል መሪነቱ ላቅ ያለ ዝና
ያተረፈውና በተለይም በ1963 በዋሽንግተን ከተማ ፈለቀ አበበ
ባደረገው ‹‹ ህልም አለኝ! (I have a dream)” arthabesha@gmail.com
በሚለው ማራኪና ተጽእኖ ፈጣሪ ንግግሩ በስፋት 322 ከክ.ል.በ ድረስ 160 አመታት የሚከነዳ ሲሆን፤
የሚታወቀው ማርቲን ሉተር ኪንግ ከታሪካዊ የልሂቃኑ አስተሳሰብና ፍልስፍናም ለምእራቡ አለም
ንቅናቄው አንድ አመት በኋላ አሜሪካዊያን ዘመናዊ ስልጣኔ ታላቅ ተጽእኖ የፈጠረ ነው፡፡)
ጥቁር ሕዝቦች በሰላማዊ ትግል መብታቸውን ግን እዚያም አልቆምም፡፡ ወደ ጥንታዊው
እንዲያስከብሩ ለፈጸመው አኩሪ ተግባሩ የ1964 ገናናው የሮማ ግዛት ዘንድ ተጉዤ በየትየለሌ
የሰላም ኖቤል ሽልማት ተበርክቶለታል፡፡ ይህ ጽሑፍ ነገሥታትና ጎበዛዝት ገዢዎች የተከናወኑትን
በአሜሪካ ሜምፈስ ግዛት በቴኔሲ ማሶን ቴምፕል የእድገትና ስልጣኔ ፈለጎች አስተውላለሁ፡፡ ግን
ለተሰበሰቡ ከሁለት ሺህ በላይ ቁጥር ላላቸው ጥቁር እዚያም አልቆምም፡፡ ደግሞ መለስ ብዬ እስከ ብርሃነ
ሕዝቦች ‹‹የተስፋዋን ምድር አየኋት›› (I have seen ህሊና (Renaissance) ዘመን እንሳፈፍና የሬኔይሳንስ
the Promised land በሚል አርእስት ያቀረበው ዘመንን ዳና፡ ለሰው ልጆች ያበረከተውን የባህልና
የረዥም ንግግሩ መግቢያ / መንደርደሪያ ያህሉ ሥነ ውበት ብልጽግና በረከቶች እቃኛለሁ፡፡ ግን
ብቻ ነው፡፡ (በቅንፍ ውስጥ ያሉት በማብራሪያነት እዚያም አልቆምም፡፡ እንደገና መጠሪያ ስሜ በስሙ
የገቡ ወሽመጦች ናቸው፡፡) ሉተር በሜምፈስ ከተሰየመው ሰውና ዘርማንዘሮቹ ቀዬ ድረስ እዘልቅና
የተገኘው፤ የከተማዋ የጽዳት ሠራተኞች የመብት ሎአብ መገፋቱን ተከትሎ ለተጀመረው የስራ ማቆም ያለው መፍትኄ ይገኝ ዘንድ ቀጣዩን የተቃውሞ ማርቲን ሉተር በዊተንበርግ ቤተ ክርስቲያን መግቢያ
ጥያቄያቸውን በቅርብ በመሰረቱትና አድማውን አድማ የበኩሉን ድጋፍ ለማድረግ ነበር፡፡ በ1929 እንቅስቃሴ ራሱ ሊመራው አቅዶ ሳለ ነበር በማግስቱ በር ላይ የለጠፈውን ዘጠና ዘጠኝ ፍሬ ነገሮች
ባስተባበረው የመላው ጥቁሮች አንድነት ድርጅት አትላንታ ጆርጂያ ውስጥ የተወለደው ማርቲን ሉተር ኤፕሪል 4 ቀን 1968 ምሽት ባረፈበት ሞቴል በረንዳ ዝርዝር ልቅም አድርጌ አነብባቸዋለሁ፡፡
all-black union organization በኩል ለመደራደር ኪንግ፤ ኤፕሪል 3 ቀን 1968 ምሽት ይህን ንግግሩን ላይ እንደቆመ በድንገት የተገደለው፤ በ39 ዓመት (ማርቲን ሉተር Martin Luther ከ1483 - 1546
ያቀረቡት ሀሳብ በሜምፈስ ከተማ ከንቲባ ሄንሪ ካደረገ በኋላ ፡ ለሰራተኞቹ ጥያቄ የሚበጅ ፋይዳ እድሜው፡፡ እነሆ.. . የኖረ ጀርመናዊ የሥነ መለኮት ሊቅ theologian
ሲሆን ፤ የሮማ ካቶሊክ ቤተ ክርስቲያንን አንዳንድ
‹‹ህልም አለኝ! አንድ ቀን አራቱ እምቦቃቅላ ክርስቲያን ሊደርሺፕ ኮንፍረንስ መስርቷል፡፡) አድማሱን እያካለልኩ፤ በጥንቲቱ የግብጽ ምድር
አስተምህሮዎች የሞገተባቸው መከራከሪያ ሀሳቦቹ
ልጆቼ በቆዳቸው ቀለም (በዘራቸው) ሳይሆን ያ ሁሉ የማስጠንቀቂያ ውርጅብኝ ወይም በቀይ ባህር በኩል ጠፍ በረኻውን አቋርጬ
ለፕሮቴስታንት ጅማሮ ፈር ቀዳጅ ሆነዋል፡፡)
በውስጣዊ ስብእናቸው በሚመዘኑበት ማህበረሰብ ሳያስበረግጋችሁ ከዚህ ስፍራ የተገኛችሁ ሁሉ፤ ወደ ተስፋዋ ምድር አቀናና ህልቆ መሳፍርት እጹብ
ግን እዚያም አልቆም ም፡፡ ወዲህም እስከ
ውስጥ እንደሚኖሩ፡፡ ዛሬ ላይ ሆኜ ይህን ተስፋ በዚህ ምሽት እናንተን በማየቴ ደስ ብሎኛል፡፡ እምቢ ድንቅ ትእይንቶች ከሞሉባት ሀገር እደርሳለሁ።
1863 መጥቼ፣ ይይዝ ይጨብጠው አጥቶ
አደርጋለሁ፡፡›› አሻፈረኝ! ማለታችሁ የሚያሳየውም እስከ ምንም ግን እዚያም አልቆምም፡፡ እንደገና በኦሊምፐስ
ቆይቶ በመጨረሻው የጥቁር ሕዝቦችን ነጻነትና
በጣም አመሰግናለሁ ወዳጆቼ፡፡ የራልፍ አቤናዚን ድረስ መስዋእትነት ለመክፈል ያላችሁን ቁርጠኝነት ተራራ አናት ለማረፍ በጥንቲቱ የግሪክ ሰማይ
ከመላው ዜጎች እኩልነት የሚያረጋግጠውን
ቅንነት የመላበትና ልብ የሚነካ የማስተዋወቂያ ነው፡፡ ይህ እዚህ በሜምፈስ እየሆነ ያለው በመላው ላይ እከንፋለሁ፡፡ በዚያም ፕሌቶ፡ አሪስቶትል፡
ሰነድ Emancipation Proclamation ግድ
ንግግር እያደመጥኩ ስለ ራሴ ሳስብ ነበር፤ ስለ ማነው አለም እኛን መሰል ሕዝቦች ውስጥ ሁሉ እየሆነ ያለ ሶቅራጥስ፡ ዩሪፒደስ እና አሪስቶፋነስ ረቂቅ አርእስት
ለመፈረም የበቃውን አብርሀም ሊንከን ተብዬውን
እንዲህ የሚናገረው እያልኩ፡፡ መቸም ጓደኛችን በሆነ ነገር ነውና፡፡ ጉዳይ በሆነው በምድራዊውና ዘለዓለማዊው ህይወት
‹እንግጭግጩ›ን vacilating president ፕሬዚዳንት
የኛ የምንለው ሰው አንደበት ስለ መልካምነታችን እንበልና፤ አሁን የቆምኩት ገና በእምቅድመ ዙሪያ ለመወያየት ከሚሰየሙበት ከፓርሴኖን አምባ
አየዋለሁ፡፡ ግን እዚያም አልቆምም፡፡ ወደ ቅርቡ
ሲነገር መስማት ደስ ይል አይደል፡፡ ራልፍ ማለት ዓለም ጊዜ ላይ ቢሆንና የሰው ዘር ካለፈባቸው የታሪክ እታደማለሁ፡፡
የአስራ ዘጠኝ ሰላሣዎቹ አመታት ጠጋ ብዬም
ለኔ በአለም ላይ በጣም የቅርብ ወዳጄ እምለው ሰው ምእራፎቹ ጋር መላው ዓለም ከአጽናፍ አጽናፍ እንደ (ፓርሴኖን Parthenon ከክ.ል.በ በ5ኛው
ሌላውንና የሀገሩን ዜጎች የከፋ የኑሮ ማሽቆልቆል
ነው፡፡ ሰፊ ትእይንት ፊት ለፊቴ ተሰትሮ እንዳየው እድሉ ክፍለ ዘመን የተገነባና ዛሬም ድረስ በአቴና - ግሪክ
Bankruptcy ለመታደግ ከጊዜው ጋር ጉሮሮ ለጉሮሮ
(ራልፍ፤ ከማርቲን ሉተርና ከሌሎች ጥቁሮች ተሰጥቶኝ፤ ኃያሉ አምላክም ‹‹እነሆኝ ማርቲን ሉተር ውስጥ ቆሞ የሚታይ ቤተ መቅደስ ነው፡፡ ስማቸው
የተናነቀውን ሰው እያየሁ፡ አንደበተ ርቱእ ድምጹ
የቤተ ክርስቲያን አገልጋዮች ጋር በመሆን ዘረኝነትንና ኪንግ፤ እንኪያስ በየትኛው ዘመን ላይ ትኖር ዘንድ የተዘረዘረው አምስቱ ግሪካዊያን መምህራንና
ሲያስተጋባ እሰማዋለሁ፡... ‹‹የምንፈራው አንዳችም
ጭቆናን በሰላማዊ መንገድ የሚታገለውን ሳውዘርን ትወድዳለህን@›› ቢለኝ ፤ ምናበ አክናፌን ዘርግቼ ጸሐፍት የኖሩበት ዘመን ደግሞ እስከ አሪስቶትል ሞት ፈርኦን ወደ ገፅ 22 ዞሯል
“የአተት መንስኤ የሽንት ቤት

ፍሳሽ፣ ከወንዝ ጋር መቀላቀል ነው”
በአዲስ አበባ አጣዳፊ ተቅማጥና ትውከት (አተት) የነዋሪዎች
ስጋት መሆን ከጀመረ ከወር በላይ አስቆጥሯል፡፡ በመዲናዋ ብቻ
የተከሰተው ወረርሽኝ፣ ዋና መንስኤ የሽንት ቤት ፍሳሽ ከወንዝ
ጋር መቀላቀል ነው ብሏል - የአዲስ አበባ ጤና ቢሮ፡፡ በሽታው
መጀመርያ የተከሰተው በኮልፌ ክ/ከተማ ሲሆን በአሁኑ ወቅት
ግን ከ10ሩም ክ/ከተሞች ታማሚዎች ወደ ህክምና ተቋማት
እየሄዱ መሆኑ ታውቋል፡፡ የአዲስ አበባ ጤና ቢሮ እስካሁን
በበሽታው የሞተ አንድም ሰው የለም ቢልም አንዳንድ ነዋሪዎች
ግን በአተት የሞተባቸው የቤተሰብ አባል እንዳለ ይናገራሉ፡፡
ለመሆኑ አሁን በሽታው በምን ደረጃ ላይ ይገኛል? ወረርሽኙን
የሚያባብሱት ምንድን ናቸው? መዲናዋ በተለያየ አቅጣጫ
በቆሻሻ ክምር መሞላቷ ወረርሽኙን አያባብሰውም? የበሽታውን
ስርጭት ለመቀነስና ከእነአካቴው ለማጥፋትስ ምን እየተሰራ
ነው? የአዲስ አድማስ ጋዜጠኛ ናፍቆት ዮሴፍ፤ ከአዲስ አበባ
ከተማ አስተዳደር ጤና ቢሮ የኮሚዩኒኬሽን ጉዳዮች ደጋፊ የስራ
ሂደት መሪ አቶ ሙሉጌታ አድማሱ ጋር ተከታዩን ቃለምልልስ
አድርጋለች፡፡
በከተማዋ ለአተት በሽታ መከሰት ትክክለኛው

መስኤ ምንድን ነው ?
በአዲስ አበባ ከተማ ውስጥ የአጣዳፊ ተቅማጥና
ትውከት (አተት) በሽታ የተከሰተው ሰኔ 2 ቀን አቶ ሙሉጌታ አድማሱ
2008 ዓ.ም ነው፡፡ ከዚያን ጊዜ ጀምሮ እስካሁን
በሽታው ሰዎችን እያጠቃ ይገኛል፡፡ እስካሁን ባለው
መረጃ መንስኤው፤ ከመፀዳጃ ቤቶች የሚለቀቅ • በአዲስ አበባ ሳይነሱ የሰነበቱ የቆሻሻ ክምሮች ስጋት ፈጥረዋል
አይነ-ምድር ከወንዞች ጋር በመቀላቀሉ ምክንያት
ነው፡፡ እንግዲህ እነዚህን በአይነ ምድር የተበከሉ
• ከ10ሩም ክ/ከተማ፤ታማሚዎች ወደ ህክምና ጣቢያዎች እየገቡ ነው
ወንዞችን የሚጠቀሙ የህብረተሰብ ክፍሎች
በተለያዩ ንክኪዎች፡- በውሃ መልክ፣ በምግብ ወደ
• ጥሬ ሥጋና ያልበሰሉ አትክልቶች መመገብ ተከልክሏል
ሰውነታቸው ሲገባ፣ እየታመሙ ነው ያሉት፡፡ ዋናው ለህብረተሰቡ በስፋት ማስተማርና ግንዛቤ መፍጠር በዚህ ጉዳይ ላይ የእርስዎ አስተያየት ምንድን ነው? የሌለበትና በወቅቱ በ24 ሰዓት ውስጥ ህክምና ቦታ
መንስኤው የሽንት ቤት ፍሳሾች ከወንዞች ጋር ሆነ፡፡ በሽታውን ለመግታት ዋናው ዘዴ ማስተማር ፍሳሽ ቆሻሻን በሚመለከት፣ ውሃና ፍሳሽ የደረሰ የበሽታው ተጠቂ፣ በቀላሉ ታክሞ ወደ ቤቱ
መቀላቀላቸው ነው፡፡ ነው፡፡ ባለስልጣን ባለድርሻ አካል በመሆኑ አብሮን እየገባ ነው፡፡
በሽታው ከአዲስ አበባ ውጭ በሌሎች ክልሎች ሰሞኑን በከተማዋ የሚታየው የቆሻሻ ክምር እየሰራ ነው፡፡ ቱቦዎች ይፀዳሉ፤ ነገር ግን ከተለያዩ በአሁኑ ወቅት ኤችአይቪ ገዳይ በሽታ
አልተከሰተም? ወረርሽኙን አያባብሰውም? ቆሻሻው እንዲነሳ ምን ፋብሪካዎች፣ ከሆስፒታሎች፣ ከመኖሪያ ቤቶች ሽንት አይደለም። በሽተኛው መድኃኒቱን በአግባቡ
ከአዲስ አበባ በፊት በውጭ አገር ማለትም ያደረጋችሁት ግፊት አለ? ቤቶች፣ ከሆቴሎች --- የሚለቀቁ ፍሳሽ ቆሻሻዎች ከወሰደ ረጅም እድሜ ይኖራል፡፡ በአተት ተይዞ
በኬኒያ የተከሰተ ሲሆን በአገራችን ደግሞ በአርባ ትክክል ነው፡፡ ከአተት በሽታ መንስኤዎች አንዱ አሉ፡፡ ይሄ ነው ዋናው ችግር፡፡ ፋብሪካዎች በካይ ቢሞት፣ እንዴት አተት አልገደለውም ይባላል?
ምንጭ ተከስቶ ነበር፡፡ ይህ ከሁለት ወር በፊት ነው። የግልና የአካባቢ ንፅህና ጉድለት ነው፡፡ የአካባቢ ተረፈ ምርቶችን ይለቃሉ፡፡ አንዳንድ ኃላፊነት በተጓዳኝ በሽታ የሞተስ ለምን አይገለፅም? “ተጓዳኝ
አርባ ምንጭ በሽታው እንደታየ የአዲስ አበባ ጤና ብክለት ሲባል ደረቅ ቆሻሻንም ሆነ ፍሳሽ ቆሻሻን የጎደላቸው ግለሰቦች ሆን ብለው ሽንት ቤታቸውን በሽታ” የሚለውን እንደ ሽፋን የተጠቀማችሁበት
ቢሮ ወዲያውኑ ቅድመ ዝግጅት ሲያደርግ ነበር ያካተተ ነው፡፡ ከደረቅ ቆሻሻ ጋር በተያያዘ በከተማ ከወንዞች ጋር ያገናኛሉ፡፡ ይሄ ቱቦዎች ቀድመው አያስመስልም?
የቆየው፡፡ አስተዳደሩ “የደረቅ ቆሻሻ አስተዳደር” የሚባል አልፀዱም አያስብልም፡፡ በእርግጥ ሆስፒታሎች ተጓዳኝ በሽታ ያለበት ሰው በአተት ተይዞ ቢሞት፣
ምን ዓይነት ቅድመ ዝግጅት? ክፍል አለ፡፡ የግብረ ሀይሉ ኮሚቴ አባል ነው፡፡ የሚለቁት ፍሳሽ ሆን ተብሎ አካባቢን ለመበከል በአተት ሞተ የማይባለው፣ሌላ ተጓዳኝ በሽታ
ለጤና ባለሙያዎች፣ ለጋዜጠኞች፣ ለክ/ከተማ ችግሩ በከፍተኛ ደረጃ ትኩረት ተሰጥቶት፣ ይህን አይደለም፡፡ ሆስፒታሎች በአብዛኛው ረዥም እድሜ የሌለበት ሰው በቀላሉ ስለሚድን ነው፡፡ በተጓዳኝ
ኮሚዩኒኬሽን ባለሙያዎችና ለሌሎች ባለድርሻ የሚሰሩ አካላት በሰው ኃይልም በደረቅ ቆሻሻ ያስቆጠሩ በመሆኑ፣ የቆሻሻ ማስወገጃ ሲስተማቸው በሽታ የሞቱትስ ለምን ይፋ አይደረጉም ለተባለው፣
አካላት፤ በበሽታው ምልክቶች ዙሪያ፣ ታማሚዎች፣ ማመላለሻ መኪናም አቅማቸውን አጠናክረው፣ቆሻሻ ያረጀና ከእነሱ ቁጥጥር ውጭ በመሆኑ ነው፤በካይ በሀኪሞች ተረጋግጦ የደረሰን የሞት ሪፖርት የለም
አካሚዎችና አስታማሚዎች ሊያደርጓቸው ቶሎ ቶሎ ከከተማዋ እያነሱ እንዲያወጡ እየተደረገ ፍሳሽ ከወንዝ ጋር የሚቀላቀለው፡፡ ሆኖም ችግሩ እንጂ ልንሸፍንና ልንደብቅ የምንፈልግበት ምክንያት
ስለሚገቡ ቅድመና - ድህረ ጥንቃቄዎች፣ የበሽታውን ነው። ለምሳሌ በቀን 1.9 ሚሊዮን ኪ.ግ ቆሻሻ እያነሱ መኖሩ ትክክል ነው፤ መንግስት በቀላሉ የሚያልፈው የለንም፡፡
ምልክት ያዩ ታማሚዎች ወደየትኛው የህክምና ቦታ እንዳሉ ከእነርሱ ሪፖርት ማግኘት ትችያለሽ፡፡ ነገር አይደለም፡፡ ቢሮአችሁ፤ጥ ሬ ስጋ አትብሉ፣ ያልበሰለ
መሄድ እንዳለባቸው ---- ለማህበረሰቡ ግንዛቤ ግን አሁንም ችግሩ ሙሉ በሙሉ ተቀርፏል ማለት እስካሁን በበሽታው የሞቱ ሰዎች ቁጥር አትክልት አትመገቡ… የሚል ማሳሳቢያ እየሰጠ
እንዲያስጨብጡ፣አዲስ አበባ ጤና ቢሮ ስልጠና አይደለም፡፡ ከራሳቸው አልፈው የግል ደረቅ ቆሻሻ በፌደራል ጤና ጥበቃም ሆነ በእናንተ ቢሮ ይፋ ቢሆንም…ስጋ ቤቶችና አትክልት ቤቶች በጥሬ ስጋና
ሲሰጥና ሲዘጋጅ ነው የቆየው፡፡ እንደተፈራውም ሰኔ ማመላለሻ መኪኖችንም ጭምር እየተጠቀሙ ነው፡፡ አልተደረገም፡፡ ነገር ግን በበሽታው ሰዎች እየሞቱ ሰላጣ ተመጋቢዎች እንደተሞሉ ናቸው ... ይሄ ነገር
2 ቀን አዲስ አበባ ላይ ተከሰተ ማለት ነው፡፡ እንደዛም ሆኖ አሁንም በከተማዋ የተለያዩ ክፍሎች እንደሆነ ይነገራል፡፡ የሟቾች ቁጥር አለመገለጹ አያሰጋችሁም?
በአዲስ አበባ መጀመሪያ ህመሙ የተከሰተው ደረቅ ቆሻሻ ተከምሮ እያየን ስለሆነ የበለጠ ኃይል ህብረተሰቡ በሽታውን ችላ እንዲለው አያደርገውም? እኛ ማስተማራችንን፣ ማስጠንቀቃችንን
የት ክፍለ ከተማ ነው? ምን ያህል ሰዎች በበሽታው ማደራጀትና ቆሻሻውን ከከተማ ማስወገድ የግድ እስካሁን በበሽታው የሞተ ሰው ሪፖርት እንቀጥላለን፡፡ ህብረተሰቡ ለራሱ፣ ለቤተሰቡና
ተይዘው ነበር? ነው፡፡ አልደረሰንም፤ በበሽታው የሞተ የለም፡፡ ለምሳሌ ለሀገሩ ሲል ራሱን ይጠብቅ፡፡ አንድ ሰው ሲሞት
በሽታው መጀመሪያ የተከሰተው በኮልፌ ክ/ በተለይ በአሁኑ ጊዜ ዝናብ ከዘነበ በኋላ ዋና አንዳንድ ሰዎች እንደ ኤችአይቪ፣ቲቢ ያሉ ተጓዳኝ የሚጎዳው ሟቹ ብቻ ሳይሆን ቤተሰቡም አገሩም
ከተማ ሲሆን በበሽታው ተጠቅተው የነበሩት መንገዶች በጥቁር ጎርፍ ይጥለቀለቃሉ፡፡ የፍሳሽ በሽታዎች ይኖሩባቸውና አተት ይዟቸው ቢሞቱ፣ ጭምር ስለሆነ ጥንቃቄ ማድረግ ተገቢ ነው።
ሁለት ሰዎች ብቻ ነበሩ፡፡ አሁን ከአስሩም ክ/ከተማ ማስወገጃ ቱቦዎች አለመጽዳት፣ለጎርፍም ሆነ ለጤና አተት ገደላቸው ማለት አይደለም፡፡ በአተት ሞተዋል መንግስት ሊያደርግ የሚችለው ማስተማርና
ታማሚዎች ወደ ህክምና ጣቢያዎች እየገቡ ነው፡፡ እክሎች መፈጠር አስተዋጽኦው ቀላል አይደለም፡፡ ለማለት ያስቸግራል፤ ምክንያቱም ሌላ ተጓዳኝ በሽታ የህክምና ሁኔታዎችን ማመቻቸት ነው፡፡ አንድ ሰው
ሁለቱ ሰዎች በሽታው ከተገኘባቸው በኋላ በከፍተኛ ለመጠንቀቅ፣ ሌላው እስኪሞት ወይም የሞተ ሰው
ደረጃ የመከላከል ስራ መስራት ነው የጀመርነው፡፡ ቁጥር እስኪነገረው ድረስ መጠበቅ የለበትም፡፡ እኛ
ምን አይነት የመከላከያ ስራ ተከናወነ? በቢሮ ደረጃ፣ በፌደራል ጤና ጥበቃም በተለያዩ
ውጤታማነቱስ? ከተከሰተበት ጊዜ ጀምሮ በሽታው አጋጣሚዎች መልእክትና ትምህርት እያስተላለፍን
እየተስፋፋ ቀጥሏል ተብሏል፡፡ የቆይታ ጊዜውም ነው፡፡ ልብ ያለው ይጠንቀቅ፡፡ አይ አልሰማም ካለ
አልረዘመም? ምንድን ነው የምናደርገው? በሽታው ገዳይ ነው፤
የመጀመሪያ ስራችን በከተማ ደረጃ በከንቲባው ጥንቃቄ ከተደረገ አይከሰትም፤ ከተከሰተም ቶሎ
የሚመራ ግብረ ኃይል ማቋቋም ነበር፡፡ ከዚያም ወደ ህክምና በመሄድ በቀላሉ ይድናል፤ እያልን
በጤና ቢሮው የሚመራ ቴክኒክ ኮሚቴ ተቋቋመ። እያስተማርን ነው፡፡ ከህብረተሰቡ ጋር ውይይት
በቴክኒክ ኮሚቴው ስር ወደ ዘጠኝ ያህል ንኡሳን ይደረጋል፡፡ ማስታወቂያ ይለቀቃል፡፡ በመኪና
ኮሚቴዎችም አቋቋምን፡፡ ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር እየዞርን በቅስቀሳ መልክ ህብረተሰቡን እያስጠነቀቅን
አጋር ድርጅቶችና ሌሎች ባለ ድርሻ መስሪያ ቤቶች ነው፡፡ ከእኛ በኩል ጎድሏል የምንለው ነገር የለም፡፡
አብረውን እንዲሰሩ ካደረግን በኋላ ቀጥታ ወደ ስራ ነገር ግን ሰው ቅድም እንዳልሺው፣ጥሬ ስጋ እየበላ
ነው የገባነው፡፡ የመጀመሪያና ዋና ስራችን ደግሞ አተት ወደ ገፅ 19 ዞሯል
አዲስ አድማስ ሐምሌ 16 ቀን 2008 ዓ.ም ጥበብ ገፅ 11
አቤል ተስፋዬ፤
‹‹ራሳቸውን ለመሳም የሚዳዳቸው ደራሲያን›› ከአለማችን ከፍተኛ
የሚበዛው የደራሲው ትህትና እራስን አሳንሶ ንባቤ፤ ከብዙ ‹‹እኔዎች›› ጋር እያገጣጠሙ፣
ተከፋዮች አንዱ ሆኗል
ዓለማየሁ ገላጋይ የማቅረብ አባዜ እንጂ መብለጥለጥና መታበይ የጓደኛዬን ድምዳሜ እንዲያንዣብብኝ ሆንኩ፡፡
አልነበረም፡፡ የመታበይ ጉዳይ በሐይማኖት አለቃ ተክለኢየሱስ ገና መፅሐፍ የተፃፈበትን አቅድ
(ካለፈው የቀጠለ)
አስተምህሮ ዘንድ ጠበቅ ያለ ተግሳፅ የሚያስከትል በሚያስረዱበት መግቢያ ውስጥ እራሳቸውን በነባሩ
‹‹የአለቃ ተክለኢየሱስ ዋቅጅራ መፅሐፍ አለህ?›› እንደሆነ ስለሚያውቁም ይሆናል፤ መንፈሳቸው ወደ ብሒል፤ ‹‹እኔ›› ሳይሆን ‹‹እሱ›› እያሉ ብዙ ማሞካሻ
ስል የጠየኩት ወዳጄ በጥርጣሬ እያየኝ፡- መታበይ አጋድሎ አይስተዋልም፡፡ ሉቃስ በወንጌል፤ መሰል አስተያየት ይሰነዝራሉ፡፡ እንዲህ….
‹‹የትኛው?›› ሲል መልሶ ጠየቀኝ ኢየሱስ ‹‹ፃድቃን›› እንደሆኑ ለራሳቸው ለሚታመኑና ‹‹….. የአፄ ዮሐንስን ሊቄ መርአዊ፣ የአጼ ምኒልክን
‹‹በዶ/ር ሥርግው ገላው አርትኦት የተደረገው፣›› ሌሎቹን ሁሉ በጣም ለሚንቁ›› የሚሆን ምሳሌ የዘጌው አፈወርቅ፣ የንጉሥ ተክለ ሃይማኖትን
• ባለፉት 12 ወራት ብቻ፣ 55 ሚ. ዶላር ገቢ አግኝቷል
‹የኢትዮጵያ ታሪክ› ስለው ጥርጣሬው ወደ ትዝብት እንደተናገረ ይጠቅሳል፡፡ ምሳሌው የቀራጭና መልአከ ፀሐይ ብሩ… ባጭር ባጭሩ ጎደሎ ታሪክ፣ • ለ117 ታላላቅ ሽልማቶች ታጭቶ፣ በ36 አሸንፏል
ተሻገረ፡፡ የፈሪሳዊ ፀሎት ላይ መሰረቱን የጣለ ነው። ፈሪሳዊው ያውም ሐሰትና ውዳሴ ከንቱ የበዛበት ጽፈው ነበር።
በወቅቱ የአለማችን የሙዚቃ መድረክ ጎልቶ
‹‹ምነው?›› ስል መልሼ ጠየኩት በመታበይ በልቡ እንዲህ ይላል፡- ነገር ግን ከዚያ ወዲህ ደግሞ አለቃ ተክለኢየሱ
በመውጣት ከፍተኛ ስኬትን የተቀዳጀውና የበርካታ
‹‹ይሄን መፅሐፍ ለሦስተኛ ጊዜ ስትጠይቀኝ ‹‹እግዚአብሔር ሆይ፤ አንደሌላ ሰው ሁሉ መርምሮ፣ የሁሉንም ታሪክ አይቶ በጎ በጎውን ንግግር ታላላቅ አለማቀፍ ሽልማቶች ባለቤት ለመሆን የበቃው
ነው።›› ቀማኞችና ዓመፀኞች፣ አመንዝሮችም ወይም ቀድቶ፣ ክፉ ክፉውን ንግግር በፀያፍ አውጥቶ ነቅፎ ትውልደ ኢትዮጵያዊው ድምጻዊ አቤል ተስፋዬ፤
‹‹ጠይቄህ ነበር?›› እራሴን ታዘብኩት እንደዚህ ቀራጭ ስላልሆንሁ አመሰግንሀለሁ፡፡ ለማስነቀፍ፣ ነውራቸውን ፅፎባቸዋል፡፡›› ይላሉ። ከአለማችን ከፍተኛ ተከፋይ ዝነኞች ተርታ መሰለፉን
‹‹እ… ግን መፅሐፉን እንዳነበብከው ነግረኸኛል። በየሳምንቱ ሁለት ጊዜ እጦማለሁ፣ ከማገኘውም በእርግጥም ደግሞ ሦስቱንም ታሪክ ፀሐፊዎች ዘ ኢንኩዚተር ዘግቧል፡፡
እኔም አንብቤዋለሁ፡፡ እንዳንተ ልወደው ቀርቶ ሁሉ አሥራት አወጣለሁ፡፡›› ነቅፈው የማስነቀፉ ሐይለ ቃል የተቀላቀለበት አለማቀፍ ተወዳጅነትን ያፈራው ድምጻዊ አቤል
እንደውም አናዶኛል›› ነባር ሰነዶቻችንና መፃሕፍቶቻችን የሚፃፉት ትችት ይሰነዝራሉ፡፡ በተለይ የዘጌውን አፈወርቅ ተስፋዬ፣ ፎርብስ መጽሄት ከሳምንት በፊት ይፋ
‹‹እንዴት›› ይሄንን ፈሪሳዊ ላለመሆን በሚጥሩ ሊቆች በመሆኑ ገብረኢየሱስ ‹‹ለእለቱ እንጀራ ማውጫ ሊሰራበት›› ባደረገው የ2016 ከፍተኛ ተከፋይ 100 የዓለማችን
‹‹ፀሐፊው እራሱን ይቆልላል›› የበዛ ትህትና ሲቀርብልን ቆይቷል፡፡ ለምሳሌ ያህል እስከማለት ዝቅ ብለው ያዋርዳሉ! ታሪክ ፀሐፊዎቹን ዝነኞች ዝርዝር ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ከተካተቱት 15
‹‹ማን? አለቃ ተክለኢየሱስን?›› ብላቴን ጌታ ማኅተመ ሥላሴ ወልደመስቀል የ‹‹ዝክረ ከረመረሙ በኋላ በጉዝጓዙ ላይ እራሳቸውን እንዲህ ዝነኞች መካከል አንዱ መሆኑንና ከእነዚህ መካከልም
‹‹አዎ፣ ብዙ ቦታ እራሱን ከፍ ከፍ ያደርጋል፡፡ ነገር›› መፅሐፋቸው መግቢያ ላይ እንዲህ ይላሉ፡ አቆላምጠው ያስቀምጣሉ፡- ከፍተኛውን ገቢ ያገኘው እሱ እንደሆነ የጠቆመው
ዘገባው፣ የ25 አመቱ ድምጻዊ አቤል ባለፉት 12 ወራት
እንዲህ ሲያጋጥመኝ ቋቅ ይለኛል፡፡ አንብቤ ስጨርስ - ‹‹እኔም …፤ እዳዬን ለመክፈል ስል ያዋቂነትና ‹‹… ደግሞ በየነገሥታቱ ውስጥ በጎጃም
ብቻ 55 ሚሊዮን ዶላር ገቢ ማግኘቱን ገልጧል፡፡
መፅሐፉን አንድ ቀን ቤቴ አላሳደርኩትም፡፡ ለሰው የታሪክ ፀሐፊነት ችሎታ አለኝ በማለት አንዳች ለተደረገው ታሪክ እንደ አለቃ ተክሌ ምርምረው
“ዘ ዊክንድ” በሚል ቅጽል ስሙ የሚታወቀው
ሰጠሁት፡፡ አንዳንድ ሰው ይሄው ነው፤ ማሸነፍ ትምክህት ሳላስገባ… ይህነን ‹‹ዝክረ ነገር›› የተባለ ሙሉ ታሪክ አገናዝበው አልፃፉም፡፡ … አለቃ ተክሌ የግራሚ ተሸላሚው አቤል፤ ከዘንድሮ የአለማችን
የሚችልበት ተሰጥኦ እያለው፣ ሽልማቱን በጉልበት ስም የሰጠሁትን መፅሐፍ ማስታወሻ ይሆን ዘንድ ግን ንጉሥ ተክለ ኃይማኖት ወዳጁ ነበርና ወረታውን ከፍተኛ ተከፋይ 100 ዝነኞች መካከል የ30ኛ ደረጃን
ለመውሰድ ይተናነቃል፡፡›› (ቃል በቃል እንዲህ ያለኝ አዘጋጅቻለሁ›› ብላቴን ጌታ ማኅተመ ሥላሴ፡፡ ከዚህ ለመመለስ፣ ደግንነቱንና ቸርነቱን ለኋላ ልጅ ወሬ መያዙን የጠቆመው ዘገባው፣ “ቢዩቲ ቢሃይንድ
ይመስለኛል፡፡) አልፈው ማስታወሻ ማሰናዳት ‹‹ክፍሌና ትምህርቴ›› ለማቆየት፣ አመስግኖ ለማስመስገን፣ ከአሮጌ ልጅ ዘ ማድነስ” የተሰኘውና ከ2 ሚሊዮን ኮፒ በላይ
‹‹የኢትዮጵያ ታሪክ››ን ከአንድም ሁለት፣ ሦስቴ አይደለም በሚል ‹‹ትህትና›› እራሳቸውን ሊታዩ ወገኛ፣ ከጀግና ልጅ አርበኛ፣ ዘምቶ ከአረጀ፣ የተቸበቸበው የሙዚቃ አልበሙ ለድምጻዊው ከፍተኛ
ባነበውም፣ ጓደኛዬን ያናደደውን፣ እኔ ልብ አላልኩም ከሚገባቸው መጠን በታች ያሳንሳሉ፡፡ በልቶ ካፈጀ፣ እየጠየቀ ከቀዳማዊ ራስ ኃይሉ እስከ ገቢ ማግኘትና በዝርዝሩ ውስጥ መካተት ትልቅ
ነበር፡፡ የንባብ ልዩነት የሚከሰተው ከእንዲህ አይነቱ …. ታዲያ አለቃ ተክለኢየሱስ ይሄን ነባር ዳግማዊ ራስ ኃይሉ ድረስ በእውነት እንበላ ሐሰት አስተዋጽኦ ማበርከቱን ገልጧል፡፡
ልዩ ልዩ ትኩረት አንፃር መሆኑ ግርም አለኝ አንዳንድ ‹‹ገራገራ›› እንደምን ተዳፍረው ዘለሉና (በጓደኛዬ ውዳሴ ከንቱ ሳይጨምር ታሪክ ፃፈ፡፡ ከዚህ ቀደም ለ117 አለማቀፍ የሙዚቃ ሽልማቶች በመታጨት፣
አንባቢ የሚባለውን ልብ ብሎ ሲከታተል፣ ሌላኛው ገለፃ እራሳቸውን ቆለሉ?) ነው ወይስ ነባሩን እራስን እንደአለቃ ተክሌ አድርጎ በጎጃም ታሪክ የፃፈ ሰው ሁለት የግራሚና ስምንት የቢልቦርድ ሽልማቶችን
ደግሞ መባያውን አትኩሮ ይከታተላል፡፡ አለቃ የማሳነስ ማስመሰል ጠልተው ለለውጥ አመፁ? አልተነሣም፡፡›› ጨምሮ 36 አለማቀፍና ክልላዊ የሙዚቃ ሽልማቶችን
ያገኘውና በወቅቱ የአለማችን የሙዚቃ መድረክ፣
ተክለኢየሱስ ያሉት እኔ ጋ ሲደርስ፣ ያሉበት መንገድ እንዴት ደፈሩ?... ልብ በሉ፤ እራሳችውን ነው እንዲህ
አብሪ ኮከብ ሆኖ የወጣው አቤል፤ ባለፉት 12 ወራት
የት ተቆርጦ ቀረ? የተባለው እንዴት መባያውን … እነዚህን ጥያቄዎች እርስ በእርሳቸው የሚያቆለማምጡት፡፡ በውጭው አለም
ከአልበም ሽያጭ፣ ከሙዚቃ ኮንሰርቶች፣ ከኩባንያዎች
ጋርደብኝ? እያጋባሁና እያዋለድሁ መፅሐፉ እስኪወጣ ‹‹CRITICAL APPRECIATION›› የተሰኘ ጥበብንና ስምምነትና ከመሳሰሉት በድምሩ 55 ሚሊዮን ዶላር
በነባር መዛግብት ሆነ መፃህፍቶቻችን ዘንድ ጠበኩ። አገኘሁት፡፡ በአንድ አቅጣጫ የተቀየደው ደራሲያን ወደ ገፅ 19 ዞሯል ሰብስቧል፡፡
የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ

እንኳን ደስ አላችሁ!
የ5ኛው ዙር ሽልማት የሚያስገኝ የውጭ ምንዛሬ ማበረታቻ መርሃ-ግብር አሸናፊ ቁጥሮች
ሞትም ማስታወሻ ነው! -

የዘላለም ጥግ
(ስለ ታሪክ)
ታሪክ ሊወገዱ የሚችሉ ነገሮች ድምር ውጤት
“የሥነጥበቡ ገደል በምንድን ነው የሚሞላወ?” -

ነው፡፡
ኮንራድ አድኖር
ታሪክ ስምምነት ላይ የተደረሰበት ተረት
ሚፍታ ዘለቀ (የሥነ-ጥበብ አጋፋሪ) መክፈት፤ ተስፋ ያላቸውንና ራዕያቸውን ያሳኩ ዘንድ ኢትዮጵያም የሰለጠነው ዓለም አካል እንደሆነች አይደለምን?
የበኩላቸውን ሊወጡ የሚችሉ ግለሰቦችን ወደ ባህር- ዕውቀት እንዲኖረው ያስችላል ብለን ስለምናስብ ናፖሊዎን ቦናፓርቴ
ማዶ መላክና እውቀትና ሥልጣኔ ቀስመው እንዲመጡ ነው” (ፍሬ ከናፍር፡ 1957) - በሁለተኛው የዓለም ጦርነት የምርምርን ፋይዳ
ማድረግ ለውጥናቸው መሳካት የቀየሱት ነበር፡፡ የአፍሪካ ይህ የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ሃገራችንን የማዘመንና ተገንዝበናል፡፡
“The history of the world is the biography ሀገራት በቅኝ ግዛት ሲበዘበዙና ነፃነታቸውን ለማግኘት ከሌላው አለም እኩል የማራመድ ህልምን ማሳካት አማር ቦሴ
of great men” ወይም ‘የዓለም ታሪክ የታላላቅ ሰዎች ሲታገሉ ኢትዮጵያ ነፃነቷን ከማወጅ አልፋ፣እልፍ ብቻም ሳይሆን ዘመናዊ ሥነ-ጥበብ በኢትዮጵያ ሥረ- - ትልቁ ጠላቴ ጊዜ ነው፡፡
ግለ-ታሪክ ነው’ በሚለው ሀሳብ በከፊል እስማማለሁ። ዘመናዊነትና ስልጣኔን ለመቀናጀት እየለፋች ነበር፡፡ መሰረቱን እንዲይዝ ያስቻሉና ታላቅ ታሪክ መስራት ኢቪታ ፔሮን
ታሪክ በተለየ መልኩ ከግለሰቦች ጋር ይያያዛልና፡፡ የዘመናዊነት እርምጃዎችን እመርታ በሥነ-ጥበብም የቻሉ ግለሰብ ናቸው፤ ሠዓሊና መምህር አለ ፈለገሰላም ። - የሰው ልጅ ታሪክ የሃሳቦች ታሪክ ነው፡፡
(የጥቅሱን ምንጭ ባለማወቄ ይቅርታ እጠይቃለሁ)
ሉጂ ፒራንዴሎ
ለማስቀጠል ዳግማዊ አፄ ሚኒልክ፤አፈወርቅ ገ/እየሱስን በወቅቱ እጅግ አብላጫዎቹ የትምህርት ቤቱ መምህራን
- የታሪክ ፀሐፊ፡- ያልተሳካለት የረዥም ልብወለድ
ታሪክ ሰዎችን፣ሰዎችም ታሪክን ያንፃሉ፡፡ታሪክ ወደ ጣሊያን ሀገር በመላክ ሥነ-ጥበብ እንዲያጠና የውጪ ሃገር ዜጎች ቢሆኑም ትምህርት ቤቱ ተማሪዎችን ፀሐፊ ነው፡፡
የዓለምን፣የሀገርንና የማህበረሰብን ቅርፅ ይገነባልም- ማድረጋቸው ተጠቃሽ ሲሆን ሌሎችንም አከታትለው ማስመረቅ ብቻ ሳይሆን ከተመረቁም በኋላ ወደ ውጪ ኤች.ኤል.ሜን
ያንፃልም- ይቀርፃልም፡፡ ጠንካራ መሰረት ያለው ልከው ነበር፡፡ ይህ ዘመናዊነትን ወደ ኢትዮጵያ ሃገራት በመላክና ተምረው ሲመለሱም፣በትምህርት ቤቱ - እግዚአብሔር ያለፈውን ለመለወጥ አይችልም፤
ግለሰባዊ ማንነትም እንዲሁ… ከዚህ ባሻገርም ታሪክ ለማምጣት ያደርጉት የነበረው ጥረት በሌሎች ዘርፎች በመምህርነት እንዲቀጥሉ እድል በመክፈት፣ “የሃገሩን የታሪክ ፀሃፍት ግን ይችላሉ፡፡
የሚሰራ ግለሰብ ራሱ ታሪክ ሆኖ ይኖራል፡፡ ዘመን የተዋጣለት ከመሆኑም በላይ ይህ ጥረት በቀዳማዊ አፄ ሰርዶ በሃገሩ በሬ” እንዲሉ፣ሌላ ፋይዳ ያለው ተግባር ሳሙኤል በትለር
ይሻገራል፡፡ ሰብዓዊነት ያለው ታሪክ ደግም መሻገርን ኃይለ ሥላሴ ተጠናክሮ ቀጥሎ ነበር፡፡ በዚህ የዓጼው ሲፈጽሙና በተነሳሽነት የጀመሩት ስራ መልካም ፍሬ - ታሪክ፤ ማብቂያ የለሽ የተሳሳተ የአኗኗር ዘይቤ
ያልፍና ዘልዓለማዊነትን ያጎናፅፋል። ጥረት ወደ አሜሪካን ሃገር ተልከው መማር ከቻሉት እንዲያፈራ ደፋ ቀና ብለዋል፡፡ ተሳክቶላቸውማል፡፡ ድግግሞሽ ነው፡፡
ባለፈው ሳምንት ሐምሌ 4፣የኢትዮጵያ የዘመናዊ ውስጥ ሠዓሊና መምህር አለ ፈለገሰላም ዋንኛው ገብረክርስቶስ ደስታ፡ እስክንድር ቦጋስያን፡ ታደሰ ሎውረንስ ዱሬል
ሥነ-ጥበብ አባት የሆኑት ሠዓሊና መምህር አለ ናቸው፡፡ ግዛው፡ ታደሰ ማሜጫ በውጭ ሃገር ተምረው ሲመለሱ፣ - አብዮቶች የታሪክ አሽከርካሪ ሞተሮች ናቸው፡፡
ፈለገሰላም (1915-2008 ዓ.ም) አረፉ፡፡ ‘ከዚህ ዓለም እ.ኤ.አ በ1950ዎቹና 60ዎቹ ነፃነታቸውን የተቀዳጁ በት/ቤቱ ከማስተማርና ያስተማሯቸው ተማሪዎች ካርል ማርክስ
በሞት ተለዩ‘፤ወይም ‘አለፉ‘ የሚሉ ቃላትን እኝህ ሰው የአፍሪካ ሀገራትና ለነፃነታቸው የሚታገሉትን ጭምር በተራቸው ውጭ ሃገራት ሄደው እንዲማሩ ከማድረግ - የዘመናዊ መንግስታትን ማህበራዊና ፖለቲካዊ
በዚች ዓለም በህይወት አለመኖራቸውን መግለጫ ሀገራቸውን ከድህረ ቅኝ ግዛት ተፅዕኖች ለማላቀቅ ባሻገርም በሃገራችን የሥነ-ጥበብ ታሪክ የአስተሳሰብ ታሪክ ለማጥናት ከፈልግህ፣ ስለ ገሃነም አጥና፡፡
አይሆኑልኝም፡፡ የሠሩትና የዘሩት ሥራ፣ በተለይም በፖለቲካውና በኢኮኖሚው ራሳቸውን ለመቻልና ርዕዮትና ንቅናቄ እንዲፈጠር በማስቻል በሃገር ብቻ ቶማስ ሜርቶን
በኢትዮጵያ የዘመናዊ ሥነ-ጥበብ ታሪክ ምዕራፎች የራሳቸው የሆነ ዘመናዊነት ለመፍጠር ከሚያደርጉት ሳይሆን በአህጉርና በዓለም ደረጃ ሊጠቀስ የሚችል - የጥበብ ባለሙያ ስራ የዘመኑ ታሪክ እማኝ መሆን
በጉልህ የሚታይ አሻራ በመተዋቸው ‘ማለፋቸው‘ ሙከራዎች እኩል፣ በባህልና በሥነ-ጥበቡ ዘርፍ እንቅስቃሴ እንዲከወን እድሉን ያመቻቹት ሠዓሊና ነው፡፡
ሮበርት ራውስሽንበርግ
ወይም ‘መለየታቸው‘ እርግጥ መሆን አይችልም፡፡ ሞት የበኩላቸው ጥረት ያደርጉ ነበር። ሥነ-ጥበብ ተኮር መምህር አለ ፈለገሰላም ሕሩይ ናቸው፡፡ ይህን ታሪክ
- ታሪክ በአጠቃላይ መጥፎ መንግስት እንዴት ያለ
ደግሞ (እንደ እኔ እምነት) ተጨባጭ ያልሆነ እውነት ዘመናዊነት ለመከሰት ሰፋ ያለ ተሞክሮ ከነበራቸው በአግባቡ ለመሰነድም ሆነ ለማጥናት የተደረገውና እንደሆነ ብቻ ነው የሚነግረን፡፡
በመሆኑ በተለይ እንደ ሰዓሊና መምህር አለ ፈለገሰላም ሀገራት መካከል ናይጄሪያ፣ ጋና እንዲሁም ሴኔጋል እየተደረገ ያለው ጥረት ምናልባትም በትውፊታዊ ቶማስ ጄፈርሰን
ላሉ፣ሥራና ታሪካቸው ሞት ሊያስረሳው የማይችል ታሪክ ተጠቃሾች ናቸው። የተለያዩ የውጭ ሀገራት ተምረው የኢትዮጵያ ሥነ-ጥበብ አቶ አበባው አያሌው፣ ሠዓሊና - የነፃ ሰዎች ታሪክ የሚፃፈው በአጋጣሚ ሳይሆን
ለሰሩ ሰዎች ‘ሞት‘ በእርግጥም ተጨባጭ አይሆንም፡፡ ወደ ሀገራቸው በመመለስ አብዛኛዎቹ ቅኝ ገዢዎቻቸው ሃያሲ ስዩም ወልዴ ራምሴ፣ የሥነ-ጥበብ ታሪክ በምርጫ ነው፤ በራሳቸው ምርጫ!
ስለ ሠዓሊና መምህር አለ ፈለገሰላም፤የህይወት ታሪክ በሰሩላቸው ት/ቤቶች ማስተማር ጀመሩ፡፡ እዛው አጥኚዎቹ ሠዓሊ እሰዬ ገብረመድህን፣ ዶ/ር ኤልሳቤጥ ድዋይት ዲ. አይዘንአወር
በአጭሩና በቁንጽሉም ቢሆን ባለፈው ሳምንት ይትባረክ ሀገራቸው ላይ ሥነ-ጥበብ ሲሰሩ የነበሩትም በሌሎች ወልደ ጊዮርጊስ እንዲሁም ሠዓሊነቱን ይበልጥ አጠንክሮ - ቤተ-መፃህፍት የሃሳቦች ማዋለጃ ክፍል ነው -
ዋለልኝ ስለሄደበት፣ይሄኛው የእኔ ጽሁፍ (ከውቅያኖስ የኪነ-ጥበብ ዘርፍ ካሉ ምሁራን ጋር በመተባበር ያደርጉ ከያዘውና ሥነ-ጥበባዊ ምርምር በኢትዮጵያና በምስራቅ ታሪክ ነፍስ የሚዘራበት ሥፍራ፡፡
ጠብታውን እንኳ እንደማይሆን ግልጽ ቢሆንም) የነበሩት እንቅስቃሴዎች ዘመናዊነትን ለሀገራቸው አፍሪካ ሥነ-ጥበብ ላይ ከሰራው ሠዓሊ ዶ/ር ሙሉጌታ ኖርማን ኮውሲንስ
የሠዓሊና መምህር አለ ፈለገሰላም ታሪክ ሰሪነትን ይበልጥ ለማጎናፀፍ ያለመ ነበር፡፡ ታፈሰ ካጠኗቸውና እያጠኗቸው ካሉ ታሪኮች ውጪ
ከሚያጎሉ ታሪካዊ ዓውዶች በመነሳት፣በኢትዮጵያ ሥነ- የሠዓሊና መምህር አለ ፈለገሰላም ተነሳሽነት፣ከዚህ የኢትዮጵያ ዘመናዊ የሥነ-ጥበብ ታሪክን ስራዬ ብሎ እየተጠቀሙበት ነው፡፡ በቅኝ ግዛት ለበዘበዟቸው ሃገራት
ጥበብ ታሪክ ውስጥ እስከ አሁን ድረስ ያንጸባረቋቸውን ከወቅቱ የአፍሪካ ምሁራንና የሥነ-ጥበብ አንቀሳቃሾች የያዘ ግለሰብም ሆነ አካል አይታየኝም፡፡ ሥነ-ጥበብ ብዙ ነገር አድርገዋል፡ ሌሎች አጀንዳቸውን
እውነታዎች በወፍ-በረር (በብርሃን ፍጥነት ያክል በሚስተካከል ብቻ ሳይሆን በሚልቅ አንጻር የኢትዮጵያን እዚህችው ያለን ሠዓሊያንና የሥነ-ጥበብ ይቀጥሉ ዘንድ፡፡ እኛ እንግዲህ ገና እየተበዘበዝን በመሆኑ
የምትበር ወፍ እንደምትከተሉ እያሰባችሁ)፡ ሥነ- ዘመናዊነት የሚያራምድ ተሞክሮ በማድረግ ወሳኝ ባለሙያዎች የርቅቀትና የፍልስፍናውን ጥግም ሆነ መጎዳታችን እስኪታወቀንና ካሳ እስክንጠይቅ ተራችንን
ጥበባችን የሳታቸውን አንኳር ነጥቦችንም በመጥቀስ የታሪክ ምዕራፍ ላይ ጉልህ ሚና ተጫውተዋል፡፡ ጭራ ብዙዎቻችን በአግባቡ ሳንይዘው የተራቀቁ ሥነ- እየጠበቅን ይመስላል። እስከ መቼ እንዲህ እንቀጥል
እቀጥላለሁ፡፡ ለዘመናዊ የኢትዮጵያ ታሪክ አጀማመር የወቅቱ የአዲስ አበባ የሥነ-ጥበብ ት/ቤት፣የአሁኑ ጥበባዊ እሳቤዎችን አንስተን ስንራቀቅና ስንፈላሰፍ፣ ይሆን? ልብ ያለው አንባቢ ራሱን ይጠይቅ፡፡
አካሄድ፣ ከፍታ እንዲሁም ወሳኝ ምዕራፎች የተለያዩ የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ አለ የሥነ-ጥበብና ዲዛይን ት/ በዓለም የሥነ-ጥበብ ታሪክ ውስጥ ቦታ ማግኘትም በእንቅርት ላይ እንቅርት ሆኖ ሥነ-ጥበባችን ሶስት
የታሪክ ምሁራን አመክንዮአቸውን በማቅረብ የተለያዩ ቤትን ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ በልደታቸው ቀን ሐምሌ ሆነ ቦታውን መወሰን ያልቻለው የኢትዮጵያ ሥነ- ወደ ኋላና ሩብ እርምጃ ወደ ፊት እያራመደው ያለው
ዘመናትን ይጠቅሳሉ፡፡ ከዳግማዊ አፄ ቴዎድሮስ እስከ 16, 1950 ዓ.ም መርቀው ሲከፍቱ የተናገሩትን ከዶ/ር ጥበብ አየር ላይ የሚንገዋለል ጉም ሆኗል፡፡ የሶስት ሺህ የሂስ ባሕላችን ነው፡፡ በተለይ ዘመንኛው ወይም ያሁኑ
ዳግማዊ አፄ ሚኒልክና እስከ ቀዳማዊ ኃ/ሥላሴ ድረስ ኤልሳቤጥ ወ/ጊዮርጊስ የፍልስፍና ዲግሪ (P.h.D) ዓመታት የሥነ-ጥበብ ታሪካችን በአውሮፓና አሜሪካ ወቅት የሥነ-ጥበብ ታሪካችንን በተመለከተ ደግሞ
ኢትዮጵያን ዘመናዊ የማድረግ ጥረት ቀጥሎ ነበር፡፡ የመመረቂያ ጽሁፍ ላይ በእንግሊዝኛ ተተርጉሞ ሃገረሰባዊ (ethnographic) ሙዚየሞች እንደ ሃገር “አትድረስብኝ አልደርስብህም!” ወይም “እከክልኝ
‘ሀገር‘ የሚለው ታላቅ ምናብና ሀገርን ከቀሪው ዓለም ያገኘሁትን ንግግር ወደ አማርኛ መልሼዋለሁ፡-- ቅርስ ከመቀመጥ ውጭ እንደ ሥነ-ጥበብ የተጠናበትን አንተንም ሲበላህ አክልሃለሁ!” ከሚል ያልዘለለና ሥነ-
ጋር እኩል የማራመድ፣ ቀድመናቸው ከነበሩት ነገር “የትምህርት ቤቱን መመስረት ደግፈነዋል። አግባቦች ማግኘት አዳጋች ነው፤-የለም ሊባልም ጥበባዊ ፋይዳን መሰረት ካላደረገ፤ ይልቅስ “ማን ምን
ግን ቀድመውን ከተራመዱት ሀገሮች እኩል ባይሆንም ምክንያቱም ዘመናዊ ሠዓልያን ባሕላዊ ዘዴዎችን ይችላል፡፡ ቦታውን መወሰን የሚችለው ሥነ-ጥበቡን ሰራ?” ሳይሆን “ምን ያህል ሸጠ?”፤ “እሱ ማን ሆነና
የስልጣኔአቸውን ዱካ የመከተል፣ ጠቃሚውን በብልሀት ከዘመናዊ አሰራር ጋር በማቀናጀት፣ በምዕራባውያን የሚደግፍ፡ ቦታውን የሚወስን ጥናትና ትረካ ሲኖረው ነው እንዲህ እሚናገረውና የሚጽፈው?” ከሚሉና አልፎ
በመምረጥ ከሀገሬው ኑሮና ባህል ጋር ማስተሳሰር የእነዚህ ዘመናዊ የሥነ-ጥበብ መድረኮች ሠዓልያኖቻችን ነው። ምዕራባውያን ይህንን ሊያደርጉልን አይችሉም ተርፎም ተራ የስድብ ቃላትን እስከመሰንዘር የሚደርስ
መሪዎች ራዕይ ነበር። ራዕያቸውን ለማሳካት በሮቻቸውን የፈጠራ ስራዎቻቸውን በመላክ፤ መላው ዓለም -- የራሳቸውን አጀንዳ ለማስፈጸምም ጊዜአቸውን ቁልቁለት እየወረድን ያለንበት ዘመን ላይ እንገኛለን።
እንዲህ አይነት ብክለት ባለበት የሥነ-ጥበብ ጎዳና የት
ሙዳይ በጎ አድራጎት ማህበር ጭንቀት ውስጥ

መድረስ እንችላለን-ብካዩ አፍኖ ሊገለን ይችል ይሆናል
እንጂ! በእንዲህ አይነት የመለጎምና የማጉረምረም
አሰራርስ ለማኅበረሰብና ለሃገር ምን ማበርከት ይቻላል?
ሠዓሊና መምህር አለ ፈለገሰላም፤ጥብቅ የሆነ
ናፍቆት ዮሴፍ መሰረት ያለው ታሪክ ሰርተው አርፈዋል። ከሳቸው
ቀጥሎ እስከ አሁኑ ዘመን ድረስ ሃገራዊ ኃላፊነታቸውን
ከ16 ዓመት በፊት የተቋቋመውን በልመና፣ ሲወጡም ሆነ ሥነ-ጥበባዊ ማንነታቸውን ሲገነቡ ያሉና
በሴተኛ አዳሪነትና በተለያየ ምክንያት ወላጆቻቸውን በመገንባት ላይም ያሉ ታላላቅ ሰብዕና ያላቸው ሠዓልያንን
ያጡ ከ800 በላይ ሴቶችና ህፃናትን የሚረዳው አይተናል። ግለሰቦች ታሪክ ቢሰሩም የሰሩት ታሪክ
ሙዳይ በጎ አድራጎት ድርጀት በገቢ እጥረት ጭንቀት ካልታየ፣ ካልተመረመረ፣ ካልተጠና ሂስ ካልተሰጠበት
ውስጥ መግባቱን አስታወቀ፡፡ ሥነ-ጥበባችን እንኳን ዓለም አቀፍ መድረኮች ላይ ብቅ
ማህበሩ ከኬጂ እስከ 8ኛ ክፍል ለሚያስተምርበት ሊል ይቅርና ጓሮም ሆነ ደጃፍ መውጣት አይችልም፡
ት/ቤት ለተለያዩ ወጭዎች፣ ከ800 በላይ ለሆኑት አልቻለምም፡፡ ሥነ-ጥበባችንና ማኅበረሰቡ ያለውን
ርቀት ማየትም በቂ ነው፡፡ የሥነ-ጥበብ ማኅበረሰቡ
ተረጂዎች ምግብ፣ ለተረጂዎች የቤት ኪራይ
ጦር፡ ሠፊው ማህበረሰብ ደግሞ ጋሻ ይዘው ነው
ክፍያ ለ400 ሕፃናት ወላጆች ለቋሚ ህክምና የሚታዩኝ-አንዳንዴም የተገላቢጦሹ ይሆናል። ይህ
ለአጠቃላይ ግቢውና ለሰራተኞች ደግሞ እንዲሁም ገደል በምንድነው የሚሞላው? ማን ነው የሚሞላው?
ለመሰል ወጪዎች በየወሩ ከ400-450ሺህ ብር የኢትዮጵያ ዘመናዊ ሥነ-ጥበብ አባት የሆኑት ሠዓሊና
እንደሚጠበቅበት የገለጹት የማህበሩ መስራች ወ/ሮ መምህር አለ ፈለገሰላም ማረፋቸው፤ ብዙ... እጅግ
ሙዳይ ምትኩ፣ ከቤት ኪራይ ዋጋ መጨመርና በጣም ብዙ የቤት ስራዎቻችንን እንድናስታውስ
ከኑሮ ውድነቱ የተነሳ ጫናውን ሊሸከሙ እንዳልቻሉ ይረዳናል ባይ ነኝ። የቤት ስራውን ለመስራት ደግሞ
ለጋዜጠኞች በሰጡት መግለጫ አስታውቀዋል፡፡ በዋናነት ሥነ-ጥበብ የምትሻውን ማሟላት ይጠይቃል።
ማህበሩ እስከዛሬም የሚንቀሳቀሰው በግለሰቦችና ስራ አስኪያጇ ያሉትንም ለማኖር ጭንቅ ውስጥ ሲሆን ሁሉም ተማሪዎች በጥሩ ውጤት በማለፋቸው የቤት ስራው ምን እንደሆነ ያላወቀም ወደ ሸራውና ወደ
መግባታቸውን ገልፀው ከተማ አስተዳደሩ የራሳችን ደስታ እንደተሰማቸው ወ/ሮ ሙዳይ ገልፀዋል ከዚህ ስራው ከመሮጡ በፊት ስለሚሰራው ስራ ቆም ብሎ
በአንዳንድ በጎ ፈቃደኛ ድርጅቶች በየወሩ
ማሰብ እንዳለበት የሚያሳስብ የታሪክ ምዕራፍ ላይ
አነስተኛ ገንዘቦችን በመሰብሰብ እንደሆነ ገልፀውና ማዕከል እንዲኖረንና በርካታ ችግረኞችን ተቀብለን ቀደም ለአጠቃላይ ግቢ ኪራይ 90 ሺህ ብር ይከፍሉ
እንደምንገኝ ይሰማኛል፡፡
ማህበሩ በየጊዜው ወጪው እየናረ በመምጣቱ እንድንረዳ የቦታ ጥያቄ አቅርበን ተቀብሎናል ያሉት እንደነበር የገለፁት ስራ አስኪያጇ በአሁኑ ሰአት ይህ ትውልድ የራሱን ታሪክ ይጽፍ ዘንድ (ከእነ
ምክንያት እንዳይዘጋና ከ800 በላይ ተረጂዎች ወ/ሮ ሙዳይ ከተማ አስተዳደሩ ቦታውን በአፋጣኝ ኪራዩ ወደ መቶ ሺኅ ብር ከፍ በማለቱና ተረጂዎች ማነቆዎቹም ቢሆን) ከመቸውም ዘመን የተሻለ
እንዳይበታተኑባቸው ስጋት ላይ መውደቃቸውን ሰጥቶን ህልማችን እውን እንዲሆን እንፈልጋለን እየጨመሩና ቦታው እየጠበበ መሄዱ ከገቢ እጥረት እድል አለው -- አለን ባይ ነኝ፡፡ የሚነቃ ይንቃ፡ ነቅቶ
ተናግረዋል፡፡ ብለዋል፡፡ ማህበሩ በግቢፈው ውስጥ ‹‹ፍሬሽ ኤንድ ጋር ተደማምሮ ጭንቀት ውስጥ እንደከተታቸው ስራውን የሚሰራ ደግሞ የት እንደሚደርስ ያውቀዋልና
‹‹በየቀኑ ከ20-25 ተረጂዎች በማህበሩ ስር ግሪን አካዳሚ›› የተሰኘ ት/ቤት ያለው ሲሆን ዘንድሮ ተናግረው ሁሉም የማህበረሰብ ድጋፍ በማድረቅ ማስታወሻም ላያስፈልገው ይችላል፡
እርዳታ ይደረግልን እያሉ በራችንን ያንኳኳሉ›› ያሉት ለመጀመሪያ ጊዜ 8ኛ ክፍል ብሄራዊ ፈተና ያስፈተነ ከጭንቀት አንዲያወጧቸው ተማፅነዋል፡፡ ቸር እንሰንብት!
ቅኔያዊ ህልም
ኪነጥበባዊ ዜና
ናፍቆት ዮሴፍ
“The Last Days of
Socrates” ወደ አማርኛ ተተረጎመ
ዮናስ ነማርያም
አጭር ልብወለድ
ወጥተው…. በቀጥታ ወደ ታሪኩ ግባ… ወተት ጥጄ ጉዳይ አለኝ-በዛብህ”…
ነው የመጣሁት”… ፊታውራሪ ወደ ሰብለ ዞር ብለው “አንዴ ፋታ
ጆሮ ዳባ ልበስ ብሎኝ ትረካውን ቀጠለ… ስጪኝ… የቄስ ሞገሴን ወግ ልጨርስ”…
…. ወተት በበራድ ከመጣዴ፣ በሩ ተንኳኳ፡፡ ማለዳም የፀሐይ ጮራ ሽራፊ እንደውብ ኮረዳ በዛብህ ውስጡ ተናወጠ፡፡ ሰብለ የፍቅሩን ግለት
“ይግቡ” ከማለቴ ጐረቤቴ በሩን ገፋ አድርጐ ብቅ እየተጣቀሰች ብቅ አለች… መቋቋም እንዳቃታት አመነ፡፡ ‹‹በዛብህን ዳርልኝ››
አለ፡፡ ግንባሩ እንደ ጥይት የሾለ፤ ካውያ ራስ፡፡ ወደ “ወይ ጣጣ! ፀሐይ ተመልሳ ወጣች?!” ምርር ስትልም እንደ ዱብ እዳ ፍርጥ ልታደርገው ነበር…
ክፍሉ እንድመጣ አጣደፈኝ፡፡ ብሎኝ፡፡ ፊታውራሪ ይህን ጉድ ሲሰሙ… ምን ሊፈጠር ‹‹The last Days of Socrates›› የተሰኘው
‘ምን ገጠመው’ በሚል ተከትየው ወደክፍሉ “ምን ይገርማል! የተፈጥሮ ህግ ልትሽር ነው” እንደሚችል ማሰቡ ዘገነነው… እናም ተሰናብቶ ወጣ፡፡ የዕውቁ ፈላስፋ ፕሌቶ መፅሃፉ ‹‹የሶቅራጦስ የህይወቱ
ገባሁ፡፡ አለኝ፤በንዴት ወደ ማደሪያው አቀና-በፈጣን እርምጃ፡፡ ….ስለነቢብ የመጨረሻ ቀናትና ፍልስፍናው›› በሚል ወደ አማርኛ
“ተቀመጥ… የማነብልህ ጽሑፍ አለኝ”… “የአድማሳቱን ከንፈር ስማ ጠለቀች ያልከኝ ፍቅሩ እያውጠነጠነ አዘገመ፡፡… የስለት ልጅነቱ እንደ ተተርጉሞ ለንባብ በቃ፡፡ የፍልስፍና ምሩቅ በሆነው
“ይቅርታ መቆየት አልችልም… ወተት ጥጄ ነው መሰሎኝ… አሁን ደግሞ ወጣች… ጠለቀች! ወጣች! ሰቅጣጭ ቅዠት ውስጡን አባጠለው። የተረገመ እጣ ስንታየሁ ዘርዓብሩክ የተተረጎመው መፅሀፉ፤
የመጣሁት፤ ይገነፍልብኛል፡፡” የሶቅራጠስ ህይወትን፣ ፍልስፍናና ከመሞቱ በፊት
ወሃ ቅዳ ውሃ መልስ” ፈንታ፡፡ በእጣ ፈንታዬ ላይ ማመጽ አለብኝን? መልስ
የነበሩትን አስጨናቂ ቀናት ይዳስሳል ተብሏል፡፡
“የማነብልህ አጭር ልቦለድ ነው… የጣድከው “ከቅድም ጀምሮ አፍ አፌን እያልከኝ ነው፤ ያላገኘለት የህይወቱ እንቆቅልሽ፡፡ በሰብለ በኩል በፍልስፍና መፅሐፉ ደረጃ ወጥ ትርጉም ሲሰራ
ወተት ከመገንፈሉ በፊት ታሪኩ ይቋጫል፡፡” የመስማት ፍላጐቱ የለህም፤ በቃ ይቅርብህ አዝናለሁ” የቀረበለት የፍቅር ደመራ አመድ ሊሆን!.... ውቧ የመጀመሪያውና በአይነቱ የተለዬ ነው የተባለ ሲሆን
ምላሼን ሳይጠብቅ ጀመረ - ትረካውን… አለኝ፤ በተሰበረ ቅስም፡፡ ሰብለ!፡፡ ውብ ሳዱላ!፡፡ ጠምበለል፡፡ ጠይም አሣ መፅሀፍ በ170 ገፆች ተቀንብቦ፣ በ85 ብር ለገበያ
…. ድቅድቅ ጨለማ፡፡ ውድቅት ሌሊት። ዶፍ “እንዲህማ አይሰማህ ስለ ቁጡ መብረቅ….. እንደ መሳይ፡፡ ምትሀታዊ ውበት፡፡ የሚያቃጥል ፍቅር። ቀርቧል፡፡ የተርጓሚው የፍልስፍና መምህር ዶ/ር
እየጣለ ነው፡፡ አስፈሪ ቁጡ… የመብረቅ ብልጭታዎች ጦረኛ ከምሽጋቸው ወጥተው ሰማዩን ስለወረሩት የመጀመሪያ ፍቅር፡፡ ቅኔያዊ ህልም- ሰብለወንጌል ዳኛቸው አሰፋ የአርትኦት ስራውን የሰሩለት ሲሆን
በመፅሃፉ ጀርባ ላይም አስተያየት አስፍረዋል፡፡
እንደ ሰይፍ ብልጭ! ብለው ድርግም! ግም! … ከዋክብት…. በደመና መሐል አሸልባ ህልም …. ጣዝማ መሳይ ማር አካሏ ላይ ተጣብቆ…. እንጆሪ
እግዚአብሔር የተቆጣ… መላእክቱ ያኮረፉ…. ስለምታልመው ፀሐይ መግባትና መውጣት ትተህ፤ ከንፈሮቿን ሲመጥ… ድግን ጡቷቿ መሐል ሲሟሟ… “ያየአለ ፊልም” ሰኞ ይመረቃል
ሁሌም የሚጀምረው ይህንን በመሰለ ነውጥ ታሪኩን በቀጥታ ንገረኝ…. መነሻህ…. ምንድነው?” ንጥር ስሜቷን ያለንፍገት - እና እልም ወደ ምትሀታዊ በማቲያስ ባዩ ተፅፎ፣ በማቲያስ ባዩና በታዲዮስ
ነው፡፡ ቁጡ የመብረቅ ብልጭታዎች ዓይነት …. ማንን “መነሻዬ የአዳም ረታ ‘መረቅ’ ልቦለድ ህልም መሰል የተረት አለም -ወደ ጽረ አርያም… አስረስ የተዘጋጀው ‹‹ያየአለ›› ፊልም የፊታችን ሰኞ
ለማስፈራራት ይሆን? የእሳተ-ጐመራ ፍንዳታ፣ መጽሐፍ ነው… ሰብለወንጌል አዲስ አበባ መጥታ … በዛብህ እንደወጣ ሰብለ በሀሳብ ጭልጥ ብላ ከቀኑ 10፡30 ጀምሮ በብሄራዊ ቴአትር ይመረቃል፡፡
ሰርቶ ለማጠናቀቅ ሁለት ዓመት የፈጀውና የህይወት
የማዕበል ወጀብ፣ ርዕደ-መሬት ይከተል ይሆን? ተመቻችቶላት ትዳር መስርታ ወልዳ”… ነበር… ወጣትነት እና ውበት… ህይወትን ውብ መስመር ያገናኛቸው አራት ወጣቶች ህልማቸውን
ይህንን ከመሰለ የምጽአት ቀን ውርጅብኝ መሀል “ስለ ሰብለ ትዳር አመሰራረት አልጠየኩህም… ያደርጉታል… ግን ሲረግፉስ? ራሷን ጠየቀች… እናም ለማሳካት አንድ የጠፋችን የባለሀብት ልጅ ፈልገው
ገጸባህሪያቱ ብቅ ይላሉ… መብረቅ ወርዶ ሁለት ቦታ አንተስ የሰብለን ህይወት በምን መልኩ ልታቀርበው በጊዜዋ መዋብ… ማጌጥ አለባት …ድንገት ፊታውራሪ ለማግኘት የሚያደርጉን ትግል ያሳያል ተብሏል፡፡
በሰነጠቀልኝ ና ወደ ወተቴ….. አሰብክ … ልብ! በል የመጨረሻዎችን መስመሮች ወደ ሰብለ መለስ ብለው፤ በህዝብ አለም ፊልም ፕሮዳክሽን ተሰርቶ በትዕግስት
ማንበቡን ቀጥሏል…. ብቻ አንብብልኝ….በተለይም ስለ ጨረቃና ከዋክብት “ምን ነበረ ጉዳይሽ? በዛብህ ያልሽኝ መሰለኝ”… ጥላሁን ፕሮዲዮስ የተደረገው ፊልሙ፤ ከ800 ሺህ ብር
በላይ እንደወጣበት ተገልጿል፡፡ በፊልሙ ላይ ሚካኤል
የንጋት ፀሐይ መውጫ ቀዳዳ አጥታ በደመና በፍጹም መስማት እንደማልፈልግ በአጽንኦት “አዎ በዛብህ” ታምሬ፣ ዮናስ አሰፋ፣ ሙሉዓለም ጌታቸው፣ መለሰ
ብርድልብስ መሐል አሸልባለች፡፡………………………… ልነግርህ እወዳለሁ” “በዛብህ ምን!!” ቱግ አሉ ፊታውራሪ ወልዱ፣ ሕይወት አራጌ፣ ትዕግስት ጥላሁን፣ ማቲያስ
በስንብት ላይ ያለው የቀኑ ብርሃን፤ የእሳት ቀጠለ- ትረካውን… “በዛብህ ምንህ ነው”? ጠየቀች ሰብለ፡፡ ባዩና ሌሎችም ተውነተውበታል፡፡
ወጋገን እየመሰለ፣ ጀንበር ወርቃማ ጨረሮቿን በዛብህ በዝምታ የቀረበለትን ብርዝ እየጠጣ “እኔ ፊታውራሪ መሸሻ፤ ለበዛብህ ጌታው ስሆን፤
ፈንጥቃ፣ የእለቱን ግብአቷን ፈጸመች-የአድማሳቱን ነበር፡፡ የሰብለወንጌል አንፀባራቂ ከዋክብት መሳይ እሱ ደግሞ ልሸጠው ልለውጠው የምችል ባሪያዬ!” “ዘ ግሬት ካቨር ሂት” የሙዚቃ
ከንፈር ስማ፡፡ …. አይኖች ወደ በዛብህ ያማትራሉ… አይኖቿ የብርሃን ሰብለ ቀልጠፍ ብላ፤ “በዛብህ ባሪያህ ከሆነ ኮንሰርት ይካሄዳል
ከዋክብት አልባ ጥቁር ሰማይ ላይ ጨረቃዋ ፀዳል ይረጫሉ በዛብህ አይኑን ከሰብለ ላይ መንቀል ለምን አይሸጥም… በሽያጩም የጆሮ እንቁና የአንገት በበርካታ የአለም ቋንቋዎች የሚያቀነቅነውና
ብቻዋን ተንጠልጥላለች፡፡ ጨለማው ሲበረታ አልቻለም፡፡…. ‘አይተውኝ ይሆን?’ በሚል ጥርጣሬ ሐብል ቢገዛልኝ”… አክሱም ተወልዶ፣ አስመራ ያደገው ድምፃዊ ቴዎድሮስ
ከዋክብት ከመሸጉበት ወጥተው በጥቁሩ ሰማይ ላይ ወደ ፊታውራሪ መሸሻና እናቷ አማተረ፡፡ ከአባ ሞገሴ በሩ ድንገት ብርግድ ብሎ ተከፈተ፡፡ አዜብ ብቅ አትክልት ‹‹The Great Cover Hit›› የተሰኘ
የሙዚቃ ኮንሰርት በመጪው ሀምሌ 30 ከምሽቱ 2፡
እንደአሸዋ ፈሰሱ…. ጋር ሞቅ ያለ ወግ ይዘዋል፡፡ አለች - የአከራዩ ልጅ፡፡…. 00 ጀምሮ በጌትፋም ሆቴል እንደሚያቀርብ ተገለፀ፡፡
አቋረጥኩት! “የፈረደበት ሰማይ ጨረቃ ካብትሽ ብርዝ የምትቀዳለት መስላ፤ “ዓይን “እዚህ ወሬህን ትሰልቃለህ… ወተቱ ገንፍሎ አገር በፈረንሳይኛ፣ በጣሊያንኛ፣ በጀርመንኛ፣ በእንግሊዝኛ፣
ብቻዋን ተንጠልጥላበት ነበር፤ ከአፍታ በኋላ የተፈጠረው ሁሉ ለማየት ነው” ብላ ሹክ አለችው… ምድሩን አዳርሶልሃል”…. በአረብኛና ሌሎች ቋንቋዎች ያቀነቅናል የተባለው
ደግሞ ከዋክብት ፈሰውበታል-ያውም ከመሸጉበት ሰብለ በድንገት ብድግ ብላ …”አባዬ፤ የምጠይቅህ “ወይኔ ወተቴ!” - ወደ ክፍሌ ተወነጨፍኩ… ድምፃዊው ያለምንም እረፍት በኢትዮ ኖታ ታጅቦ ለ4
ሰዓት ታዳሚውን ያዝናናል ተብሏል፡፡ በሙዚቃዎቹ
አሰለፈች አሽኔ፤ የነገሰችበት የጥበብ ምሽት

ስለ አንድነት፤ ስለ ሰላም ስለፍቅር እንደሚያቀነቅንና
በተለይም የኤርትራና የኢትዮጵያ መለያየት ጉዳይ
እንደሚያንገበግበው ገልጿል፡፡ በኮንስርቱ ላይ
ናፍቆት ዮሴፍ ለመታደም ለቪአይፒ አንድ ሺህ ብር ሲሆን ለመደበኛ
መዓት ተዥጎደጎደለት፡፡ ‹‹አሁን ሙሉ ሰው 500 ነው ተብሏል፡፡ የኮንሰርቱ መታሰቢያነት ለእውቁ
እንደሆንኩ ይሰማኛል›› አለ ሰለሞን፤ከምርቃቱ ድምፃዊ ተክሌ ተስፋዝጊ እንደሆነም ታውቋል፡፡
ባለፈው ማክሰኞ ምሸት ሀገር ፍቅር ቴአትር ቤት በኋላ፡፡
በታዳሚዎች ጢም ብሎ ሞልቷል፡፡ አንዲት አንጋፋ
“ዘፍ ያለው” መፅሐፍ ተመረቀ
ከእነ ውበቷና ግርማ ሞገሷ ያለችው ዘርፈ
ሁለገብ የጥበብ ንግስት ትዘከራለች አንዳትቀሩ ብዙ የጥበብ ባለሙያዋ አሰለፈች ባቀረበችው
የሚል ጥሪ በመተላለፉ ነበር አዳራሹ የሞላው፡፡ ንግግር፤የጥበብ ት/ቤቷ የነበረውን ትያትር ቤት
‹‹አሰለፍ ለኛ›› የተሰኘ ሙዚቃዊ ተውኔት፤ በአዲስ አሞግሳለች፡- “ሀገር ፍቅር፤ለእኔ ክብሬ ሞገሴ፣.እናቴ
አበባ ዩኒቨርስቲ የቴአትር ጥበባት መምህር ኤፍሬም አባቴ ነው፤ስልጣኔ የተማርኩበት፣የተከበርኩበት---››
ለማ ተፅፎ የተዘጋጀ ሲሆን ተዋናዮቹ ደግሞ ከ50 ንግግሯ በለቅሶ ተቋረጠ፡፡ “-“በካድሬዎች ተገፍትሬ
በላይ የሆኑ የዩኒቨርሲቲው የ3ኛ ዓመት የቴአትር በጓሮ በወጣሁበት ቴአትር ቤት፣ዛሬ በፊት ለፊት
ተማሪዎች ነበሩ፡፡ ገብቼ ስለነገስኩ ክብር ለመድሀኒያለም!››በማለት
ፎቶግራፈ /አዲስ አድማስ/ ሞገስ መኮንን
አርቲስት አሰለፈች አሸኔ በምሽቱ፤ ሙሉ የሀበሻ አርቲስቷ በምስጋና ደስታዋን ስትገልጽ፣ታዳሚውም

ቀሚስ ለብሳና የሚያምር ካባ ደርባ፣ ከልጆቿ አባት በጭብጨባና በፉጨት አጅቧት ነበር፡፡
በፖሊስ መኮንንነትና በመረጃ ባለሙያነት
ከአቶ ግርማ ብስራት የጥንት ጓደኞቿ ጋር ተሰይማ የምሽቱ ፕሮግራም ከመዘጋቱ በፊት ፕሮፌሰር ሀገራቸውን ያገለገሉትሌተና ኮሎኔል ተፈራ ካሳ “ዘፍ
ነበር፡፡ አጃኢብ ያሰኘው ‹‹አሰለፈች ለኛ›› ሙዚቃዊ ነብዩ ባዬን ጨምሮ የተለያዩ የኪነጥበብ ባለሙያዎች፤ ያለው” በሚል ርዕስ ያዘጋጁት መፅሃፍ ለገበያ ቀርቧል።
ተውኔት ከመቅረቡ በፊት ወደ መድረክ ወጥታ ለአንጋፋዋ አርቲስት ምስክርነታቸውን ሰጥተዋል፡፡ ኮለኔሉ በ20 ዓመት አገልግሎታቸው የአይን እማኝ
የተዘጋጀላትን ኬክ ቆረሰች፡፡ ከዚያማ ተውኔቱ በመጨረሻ እንዲናገሩ እድል የተሰጣቸው ባለቤቷ የሆኑበትን የኢትዮ ሶማሌ ጉዳይ እንዲሁም በወቅቱ
መቅረብ ጀመረ፡፡ የጥንት ዘፈኖቿ እየተቀነቀኑ፣ አቶ ግርማ ብስራት፤‹‹እኔስ ተጥለን ተረስተን የቀረን የነበረውን የአገራችን አጠቃላይ ፖለቲካ ትኩሳት በመረጃ
የኪነ-ጥበብ ጅማሬዋ፣ ለጥበብ የከፈለችው አስደግፈው በትረካ መልክ ያቀረቡበት ይሄው መፅሀፍ
መስሎኝ ነበር፤ለካ አስታዋሽ አለን›› ሲሉ ተናገሩ።
የስለላና የአፈና ትንቅንቅን የሚያስቃኝ እውነተኛ ታሪክ
መስዋዕትነት፣በደርግ ካድሬዎች የደረሰባት ሲቀጥሉም፤ “በህይወት እያለሁ የባለቤቴን ክብር ሲሆን በሁለተኛው ‹‹ለንባብ ለህይወት›› የመፅሀፍት
እንግልት፣ውበቷ፣ትዳሯ---ብቻ ስለ አሰለፈች አሽኔ አርቲስት አሰለፈች አሸኔ በማየቴ ደስታዬ ወደር የለውም፤ወ/ሮ አሰለፈች አውደርዕይ መክፈቻ ላይ በድምቀት ተመርቋል፡፡
በሙዚቃ ተውኔቱ ያልተዳሰሰ የለም፡፡ ናት የሚለው ጎራ በበኩሉ፤የአሰለፈችን የጥንት አንቺም እንኳን ደስ አለሽ›› በማለት ለባለቤታቸው ሌተናል ኮሎኔሉ መፅሐፉን ፅፈው ለህትመት
ተዋናዮቹ በሙዚቃዊ ተውኔቱ በአርቲስቷ ጉዳይ ዘፈኖች በማዜም አንጋፋዋን አርቲስትና ታዳሚውን መልካም ምኞታቸውን ገልፀዋል፡፡ ያዘጋጁት በ1985 ዓ.ም ቢሆንም በተለያዩ ምክንያቶች
በሶስት ጎራ ተከፍለው የጦፈ ክርክር አድርገዋል፡ 40 አመት በትዝታ ወደ ኋላ እንዲጓዙ አስገድዷል፡፡ በሚያስገርም ሁኔታ በርካታ የአርቲስቷ የህትመት ብርሀን ሳያገኝ እንደቆየ የተገለፀ ሲሆን
እርሳቸው ካለፉ በኋላ ልጃቸው ቴዎድሮስ ተፈራ
- አንደኛው ወገን፤ አሰለፍ ለኛ ድምፃዊ ናት፣ አርቲስቷ በዝግጅቱ ክፉኛ ልቧ ተነክቶ አድናቂዎች፣እግሯ ስር ተደፍተው አክብሮትና መፅሐፉን የበለጠ በአርትኦት አበልፅጎ ለንባብ
ሌላው፤ተወዛዋዥ ናት፣አንዱ ቡድን ደግሞ፤ቴአትር እንባዋን ስታፈስ አምሽታለች፡፡ ሙዚቃዊ አድናቆታቸውን ሲገልፁ ነበር ያመሹት፡፡ እንዳበቃው ለአዲስ አድማስ ገልጿል፡፡ ሌተናል ኮሎኔሉ
ሰሪ ናት በማለት ተከራክረዋል፡፡ ሁሉም ታዲያ ተውኔቱ ሲጠናቀቅም የእለቱ የክብር እንግዳ በመካያውም አንጋፋዋ አርቲስት አሰለፈች አሽኔ፤ 12 ዓመት በፖሊስ ሰራዊት ውስጥ በአስተዳደር፣
የመከራከርያ ሃሳቡን ያቀርባል፤በመረጃ ለማሳመን ሸምጋይ የሬዲዮ ድራማ ደራሲና ተዋናይ ሰለሞን የሁሉም ተዋንያን ፊርማ ያረፈበትና በፎቶዋ የተዋበ በወንጀል ምርመራ በቴክኒክ ክፍል ስምንት ዓመት
ይጥራል፡፡ አንደኛው ቡድን መስቀለኛ ጥያቄዎችን አለሙና አሰለፈች አሽኔ ወደ መድረክ ተጋበዙ። ሰሌዳ የተሸለመች ሲሆን እሷም ምርቃቷንና ምክሯን ደግሞ በፀጥታ ጥበቃ መስሪያ ቤት የመረጃ ሀላፊዎች
ያቀርባል፡፡ ተወዛዋዥ ናት ያለው ቡድን፤በውዝዋዜ የንግግር እድሉ የተሰጠው ሰለሞን ግን፤“እኔ እሷ ለወጣቶቹ አርቲስቶች ለግሳለች፡፡ ከዚያም፤“የአገር የቅርብ ረዳት ሆነው ባገለገሉበት ወቅት በአይናቸው
ያዩዋቸው የተሳተፉባቸው እውነተኛ ክንውኖች
እየተውረገረገ ወደር የለሽ ችሎታዋን በአፍ ሳይሆን በነገሰችበት በዚህ መድረክ የክብር እንግዳ ለመሆን ፍቅር ትዝታው-----ያስደስታል ለሚያውቀው” በመፅሀፉ ተካተዋል መፅሀፉ በ341 ገፅ ተመጥኖ በ150
በተግባር በማሳየት ለማሳመን ይተጋል፡፡ ድምፃዊት አልመጥንም፤ባይሆን ትመርቀኝ” አለ። የምርቃት በሚለው የጥንት ዘፈኗ ታዳሚውን ተሰናብታለች፡፡ ብር እና በ25 የአሜሪካ ዶላር ለገበያ ቀርቧል፡፡
አዲስ አድማስ ሐምሌ 16 ቀን 2008 ዓ.ም ንግድና ኢኮኖሚ ገፅ 16
መሪ ከገፅ 9 የዞረ
በሆላንዳዊ ባለሀብቶች የተቋቋመው የአበባ እርሻ ገንቦ› ገዝተህ ዓይንህ ላይ ማድረግ ነው፡፡ ይህንን
መነጽር ብታድርግ ኖሮ አገልጋዮችህንና ዜጎችህን
ማስጨነቅ፣ ላንተ ሲባል ምድሩን ሁሉ አረንጓዴ
መታሰቢያ ካሳዬ
ቀለም ማስቀባት፣ አረንጓዴ ልብስ ማስለበስና
አገሩንም ማበላሸት አይጠበቅብህም ነበር፡፡
ገዥ(ሐኩጋይ-ሻ) ስለሆንክ እንጂ መሪ(ሪዳ) ብትሆን
ከአዲስ አበባ በ163 ኪ.ሜ ርቀት ላይ በምትገኘው
ኖሮ ለሀገርህና ለሕዝብህ ስትል አንተ ትሰቃያለህ
የዝዋይ ከተማ ዳርቻ ላይ በተመሰረተው ሰፊ
እንጂ ለአንተ ስትል አገርህንና ሕዝብህን አታሰቃይም
የአበባ እርሻ ልማት መንደር ውስጥ ከከተሙት
ነበር፡፡ ገዥ(ሐኩጋይ-ሻ) ስለሆንክ እንጂ መሪ(ሪዳ)
አበባ አምራች ድርጅቶች በአንዱ ውስጥ ነኝ።
ብትሆን ኖሮ አገርህን አረንጓዴ ለማድረግ ስታስብ፣
በሆላንዳውያን ባለሀብቶች ተመስርቶ ከ1200
ሕዝብህን ማሳመን ይጠበቅብህ ነበር፡፡
በላይ ለሚሆኑ ኢትዮጵያውያን ቋሚ የስራ ዕድል
ገዥ(ሐኩጋይ-ሻ) ስለሆንክ እንጂ መሪ(ሪዳ)
የፈጠረው ይኸው የአበባ እርሻ ልማት AQ Rose
ብትሆን ኖሮ ያኔ እኔ ‹አረንጓዴ ነገር ብቻ ማየት
ኃላፊነቱ የተወሰነ የግል ማህበር በሚል መጠሪያ
አለብህ› ብዬ ሳዝህ ‹ቀላል ነው› ከምትል ይልቅ
ይታወቃል እ.ኤ.አ በ2006 ዓ.ም የተመሰረተው ይህ
‹እንዴት አድርጌ› ብለህ መጠየቅ ነበረብህ፡፡ ገዥ
ድርጅት ሰሞኑን 10ኛ ዓመቱን በታላቅ ድምቀት
ተገዥ ይፈልጋል፡፡ መሪ ግን አማካሪ ይሻል፡፡ ገዥ
ሲያከብር ተገኝቼ የእርሻ ልማቱን ለመጎብኘትና
ጉልበት ይፈልጋል፤ መሪ ግን ጥበብ ይፈልጋል። ገዥ
ሆላንዳውያን ባለሀብቶቹንና የድርጅቱን ሰራተኞች
ሁሉም ነገር ቀላል ነው ይላል፡፡ መሪ ግን እንዴት
ለማነጋገር ዕድሉን አግኝቼ ነበር፡፡
እንደሚያስገኝ ይናገራሉ፡፡ የአገሪቱ አየር ፀባይ ሥርዓትን እና 100 ፐርሰንት ነፍሳቶችን በነፍሳት ቀላል ሊሆን እንደሚችል ያስባል፣ ይጠይቃል፡፡
በየዓመቱ ከ100 ሚሊዮን በላይ አበቦችን
አመቺነት፣ ለምርት ገበያ ምቹነቱና በቂ የሰው ኃይል የማጥፋት ቴክኖሎጂን እያተጠቀሙ እንደሆነ ገዥ የሚመስለውንና የሚችለውን ሁሉ ያደርጋል።
ለአውሮፓ፣ ለጃፓንና ለዱባይ ገበያዎች እያቀረበ
ለማግኘት የሚቻል መሆኑ ከጠቀሜታዎቹ መካከል ገልፀዋል፡፡ ኬሚካል ለመጠቀም የሚያስገድዱ መፍትሔው ቢመጣ ባይመጣ፣ ችግሩ ቢፈታ
የሚገኘው ድርጅቱ ከፍተኛ የውጪ ምንዛሬ ገቢ
የሚጠቀሱ ናቸው፡፡ ዘመናዊ ትምሀርትና አዳዲስ ጉዳዮች አንዳንድ ጊዜ በሚገጥማቸው ወቅት ባይፈታ፣ ሌላ ችግር ቢመጣ ባይመጣ ግድ የለውም ።
በማስገኘት ከቀድሞው ጠቅላይ ሚኒስቴር አቶ
ቴክኖሎጆዎችም ለዘርፉ እያበረከቱ ያሉት አስተዋፅኦ የአደገኝነት መጠናቸው እጅግ አነስተኛ የሆነና ወደ መሪ ግን ማድረግ የሚችለውንና የሚመስለውን
መለስ ዜናዊ የሜዳሊያና የሰርተፍኬት ሽልማቶችን
ከፍተኛ እንደሆነ ሚስተር ፍራንክ ይናገራሉ፡፡ አገር ውስጥ በህጋዊ መንገድ እንዲገቡ የተደረጉትን ሁሉ አያደርግም፡፡ ለውጥ የሚያመጣውን ነገር
አግኝቷል፡፡
“ዘመኑ በቢሮ ውስጥ ተቀምጦ በእያንዳንዱ የአበባ ብቻ እንደሚጠቀሙም ተናግረዋል፡፡ ብቻ እንጂ፡፡ ቢችልም፣ ዐቅም ቢኖረውም፣ ሥልጣን
የድርጅቱ ባለቤትና ዋና ሥራ አስኪያጅ
እርሻ ማሳ ላይ ያሉ የአበባ ምርቶች ምን ያህል ውሃና የድርጅቱ የእርሻ ሥራ አስኪያጅ የሆኑት አቶ ቢኖረውም ለውጥ የሚያመጣ መሆኑን ካላረጋገጠ
ሆላንዳዊው በለሀብት ሚስተር ፍራንክ አምርላን
ማዳበሪያ እንደሚያስፈልጋቸው፣ ምን ያዕል ዕድገት መሃመድ አያሌው እንደሚናገሩት ድርጅቱ ጤና እና አያደርገውም፡፡ ለመሆኑ ይህንን ውሳኔ ስትወስን
ከዓመታት በፊት ወደ ኢትዮጵያ የመጡት
እየሳዩ እንደሆነና በመካከላቸው በበሽታ የተጠቃ ካለ አካባቢን ሊጎዱ የማይችሉና የጎንዮሽ ጉዳታቸው የሀገርህን ኬንጃ (ጠቢባን) አማክረሃቸዋል፡፡
የማስተርስ ዲግሪያቸውን የማሟያ የጥናት ፅሁፍ
ለመለየት የሚቻልበት ቴክኖሎጂ ያለበት ዘመን ነው። እጅግ አነስተኛ የሆኑ ማዳበሪያዎችን እንደሚጠቀም ብታማክራቸው ኖሮ እንዲህ አገሩን ሁሉ አረንጓዴ
በአበባ እርሻ ልማት ላይ ለመስራት ነበር፡፡ የአበባ
ይህ ደግሞ ስራውን የበለጠ ቀላልና ምርቱ ጥራቱን ገልፀው በሽታ አምጪ ነፍሳቶችን በልተው አታደርገውም ነበር፡፡
እርሻ ለቤተሰቦቻቸው የዓመታት የሥራ ዘርፍ
የጠበቀ እንዲሆን ያስችለዋል፤” ሲሉ ይናገራሉ፡፡ የሚጨርሱና በሰው ጤና ላይ አንዳችም ጉዳት ታድያ አንተ እንዴት ትድናለህ? ራስህን
ሆኖ የቆየ በመሆኑ ሚስተር ፍራንክ ዕድገታቸው
የድርጅቱ የሰው ኃይል አስተዳደር ስራ አስኪያጅ የማያደርሱ ነፍሳቶችን በከፍተኛ ወጪ ከውጪ አገር መቀየር ሲገባህ ዓለምን ልትቀይር ተነሣህ፡፡
ከአበባ እርሻ ጋር ነበር፡፡ ለዚህም ነበር የጥናት
አቶ አይችሉህም አበበ በበኩላቸው ድርጅቱ ስራ በማስመጣት የሚጠቀሙ መሆኑን ተናግረዋል። መቀየር የነበረብህ የምታየውን ነገር ሳይሆን አንተ
ፅሁፋቸው በአበባ እርሻ ላይ እንዲሆን የፈለጉት፡፡
ከጀመረበት ጊዜ ጀምሮ ለሰራተኞች ደህንነትና ይህም ነፍሳቶችን በነፍሳት የመከላከል ተግባር የምታይበትን መንገድ ነበር፡፡ አረንጓዴውን መነጽር
ሥራቸውን አጠናቀው ወደ አገራቸው ሲመለሱም
ለአካባቢ ጥበቃ ከፍተና ትኩረት ሰጥቶ የሚንቀሳቀስ ለአካባቢ ጥበቃም ከፍተኛ አስተዋፅኦ እንዳለው ብትገዛ ኖሮ አንተ ዓለምን አረንጓዴ አድርገህ
ነገሮችን አመቻችተው ወደ ኢትዮጵያ በመምጣት
ድርጀት እንደሆነ ጠቁመው ለአካባቢው ማህበረሰብ ገልፀዋል ይህ አሰራር በተለያዩ ጎጂ ኬሚካሎች ሳቢያ ታያታለህ። ሌላው ደግሞ እንደሚፈልገው ቀይም፣
በአበባ እርሻ ልማት ሥራ ላይ ለመሰማራት ወስነው
አስፈላጊ የሆኑ የልማት ስራዎችን በመስራት በሠራተኞች ላይ ሊደርስ የሚችለውን የጤና ጉዳት ጥቁርም፣ ነጭም፣ ቢጫም አድርጎ ያያታል፡፡ አሁን
ነበር። ሃሳባቸው ቤተሰባዊ ድጋፍ አግኝቶ ከታናሽ
የማህበራዊ ኃላፊነቱንም በአግባቡ እየተወጣ ያለ ሙሉ በሙሉ ያስቀረ ዘመናዊ ቴክኖሎጂ መሆኑንም ግን አንተ አረንጓዴ ስለምትፈልግ ብቻ ዜጎችህ
ወንድማቸው ጋር AQ Rose ኃላፊነቱ የተወሰነ የግል
ድርጅት ነው ብለዋል፡፡ የድርጅቱ ሰራተኛ ልጆች አቶ መሃመድ ተናግረዋል፡፡ ሁሉ አረንጓዴ እንዲያዩ፣ አረንጓዴ እንዲለብሱና
ማህበርን አቋቁመው በ18 ሄክታር መሬት ላይ የአበባ
ትምህርታቸውን ለመከታተል እንዲችሉ ማድረግ የAQ Rose የአበባ እርሻ ልማት የሠራተኛ አረንጓዴ እንዲበሉ አደረግካቸው፡፡ ካሚ(ፈጣሪ)
እርሻቸውን ጀመሩ፡፡ በዘመናዊ ትምህርት የታገዘው
ድርጅቱ ከሚያከናውናቸው ተግባራት መካከል ማህበር ሊቀመንበር የሆኑት አቶ ሐያቶ ኡሺ ልዩ ልዩ አድርጎ የፈጠረውን ሕዝብ አንተ አንድ
አበባ እርሻ ስራቸው ከጊዜ ወደ ጊዜ እያደገ ሄዶ
አንዱ መሆኑንና ሰራተኛው ከስራው ቢለቅ እንኳን በበኩላቸው ድርጅቱ ለሠራተኞች የሥራ ደህንነት ዓይነት ልታደርገው ፈለግክ፡፡ ያውም ላንተ ሲባል፡፡
ጥራት ያለው አበባ ምርቶችን ለአውሮፓ፣ ለጃፓንና
ልጁ ከትምህርቱ እንዲፈናቀል የማያደርግ መሆኑንም ትኩረት እንደሚያደርግ ጠቁመው የሠራተኛውን መሪ(ሪዳ) ለሕዝብ ነው፡፡ ገዥ(ሐኩጋይ-ሻ)
ለዱባይ ገበያዎች በግንባር ቀደምትነት ለማቅረብ
ተናግረዋል፡፡ በቀጣዩ ዓመትም 30 የሚሆኑ የጎዳና መብት ለማስከበርም በየሁለት ዓመቱ ድርድር ስትሆን ግን ሕዝቡ ያንተ ነው፡፡ እንደፈለግክ
እንዲችሉ አድርጓቸዋል፡፡ በ18 ሄክታር ላይ
ተዳዳሪ ልጆችን በማደራጀትና በቂ ስልጠናና በማድረግ በህብረት ስምምነቱ ላይ የሠራተኛውን ታደርገዋለህ፡፡ ለገዥ ሕዝብና ኪያሜሩ(ግመል)
የተጀመረው የእርሻ ስራቸውም ዛሬ ከእጥፍ በላይ
ማቴሪያል በማሟላት በጫማ መጥረግ ስራ ላይ ጥቅም የሚያስጠብቁ ማሻሻያዎችን እንደሚያደርግ አንድ ነው፡፡ ለገዥ ሁለቱንም እንደፈለጉ ማድረግ
አድጎ 38 ሄክታር መሬት እንዲሆን አስችሏቸዋል፡፡
እንዲሰማሩ ለማድረግ ዝግጅቱ መጠናቀቁንም ገልፀዋል፡፡ ለሴቶች የወሊድ ፈቃድ በህጉ ከተገለፀው ይቻላል። ለገዥ ሁለቱም ሀብት ናቸው፡፡ ገዥ ስለ
በዚህ አበባ እርሻ ማሳም ከ15 በላይ የሚሆኑ የአበባ
ገልፀዋል፡፡ የአንድ ወር ጭማሪ በማድረግ ለአራት ወራት ሕዝቡ እርሱ ያውቃል፡፡ የሕዝቡም ጭንቅላት
ዝርያዎችን እያመረቱ ጥራታቸውን የጠበቁ አበባ
“የአበባ እርሻዎች በአብዛኛው ኬሚካል የወሊድ ፍቃድ እንዲያገኙ አድርጓል፡፡ ‹‹ማህበሩ በእርሱ ላይ ነው፡፡ እርሱ አሰበ ማለት፣ ሕዝቡ አሰበ
ምርቶችን ለውጪ ገበያ በማቅረብ ከፍተኛ የውጪ
ምርቶችን በመጠቀም ይታወቃሉ ያሉት አቶ በድርጅቱና በሠራተኞች መካከል ድልድይ ሆኖ ማለት ነው፡፡ እርሱ ፈለገ ማለት፣ ሕዝቡ ፈለገ ማለት
ምንዛሩን በማስገኘት ላይ ናቸው፡፡
አይችሉህም ድርጅቱ IPM (Integrated paste ድርጅቱ ትርፋማ የሚሆንበትን ሠራተኛውም ነው፡፡
ባለሀብቱ ሚስተር ፍራንክ በኢትዮጵያ ውስጥ
management) የተቀናጀ የተባይ ማጥፊያ የድካሙን ዋጋ በአግባቡ የሚያገኝበትን መንገድ ታድያ አንተ እንዴት ትድናለህ? ወርቅህን
በአበባ እርሻ ላይ መሰማራት ከፍተኛ ጠቀሜታ
እንዲያመቻች ያደርጋል ብለዋል፡፡ ከድርጅቱ አልፈልግም፡፡ ሽልማትህም ለራስህ ይሁን? እንካ
ሠራተኞች መካክል ረዘም ላለ ጊዜ በድርጅቱ ውስጥ አረንዴውን መነጽር፡፡ ከቻልክ ያበላሸኸውን
የሰሩ እና ከዘጠኝ ዓመት እስከ 5 ወራት የሥራ አስተካክለው፡፡ ያጠፋኸውን መልሰው፡፡ ካልቻልክ
ቆይታ ያላቸው ሠራተኞች እንደሚናገሩት ድርጅቱ ሌላ ጥፋት ሳይደርስ ባለበት እንዲቆም አድርገው፡፡
በአካባቢው መመስረቱ የሥራ ዕድል እንዲያገኙ እኔ ግን ወደ ሀገሬ ወደ ኡቭስ ሐይቅ፣ ወደ ዑላንጎም
እንዳደረጋቸውና በአካባቢው ካሉ ሌሎች የአበባ መንደር እሄዳለሁ፡፡ በረግረጉ ሥፍራም ይህንን
እርሻ ልማቶች የተሻለ የደምወዝ ክፍያና የህክምና ሞኝነትህን እያሰብኩ ስስቅ እኖራለሁ፡፡ ኮክ-ኦህ-
ድጋፍ እያገኙ መሆናቸውን ይገልፃሉ፡፡ የተሻለ የሥራ ሩኽ (ልቡና) ካገኘህና ከገዥነት ወጥተህ መሪ መሆን
አፈፃፀም ያላቸው ሠራተኞችም የተሻለ የማበረታቻና ስትጀምር ጥራኝ፡፡ በሕይወት ካለሁ እመጣለሁ።
የቦነስ ክፍያዎችን የሚያገኙ መሆናቸውን ይናገራሉ። ያኔ ሕመምህን ፈጽሞ እንዲድን አደርገዋለሁ፡፡
ከዚህ ሁሉ በላይ ደግሞ በአበባ እርሻ ልማት ላሁኑ ግን ገን-ኪ-ደ (ደኅና ሁን፣ ራስህን ጠብቅ)፡፡
ውስጥ በስፋት ሥራ ላይ የሚውሉ ጎጂ ኬሚካሎች ሞንጎልያዊው ባለመድኃኒት ከጃፓን እስከ
አለመኖራቸው ሥራቸውን ያለሥጋት ለመሥራት ሞንጎልያ፣ እስከ ኡቩስ ረግረጋማ ሥፍራ ድረስ
እንዲችሉ ያደርጋቸው መሆኑን ገልፀዋል፡፡ በየደረሰበት ሁሉ ይህንን የንጉሡን ታሪክ እየተረከው
ሄደ፡፡ በዚህም ምክንያት ይህ ታሪክ ከኢራን እስከ
ነጋሪት ከገፅ 5 የዞረ ጃፓን ድረስ በየቋንቋው ይተረካል ይባላል፡፡
interest selfishness)፤ (2) የለውጥን አስፈላጊነት ባህላዊ ውድቀቶች፤ ምንም ቢደረግ ሊቀሩ የማይችሉ ሐብት አጠቃቀም፣ ያልተመጣጠነ የሐብት ስርጭት
የሚያውጁ ድምጾች በዙሪያው ሲንጫጩ እየሰማ፤ ውድቀቶች አይደሉም፡፡ ሆኖም ከፍ ሲል የተጠቀሱት ወዘተ ሊያስከትል የሚችለውን አደጋ ለማስወገድ ከልብ አንድ ማለፊያ ብሂል አለ፡፡ ‹‹ባህል ከሰው ልጆች
‹‹የያዝከውን መስመር እንዳትለቅ›› ብሎ ድርቅ በሚል ቅድመ ሁኔታዎች ሲሟሉ ውድቅት ሊመጣ ይችላል፡፡ የሆነ ጥረት እያደረገ አይደለም፡፡ ይህ ስልጣኔ ዘላቂ የሚጠይቀው ዋጋ፤ ዝንታለም በርን ለለውጥ ከፍቶ
ግትር የእምነት ስርዓት (rigid belief system)፤ (3) ስለሆነም፤ ‹‹ባህልን እንደ ሸክም›› የሚለው ጽንሰ ሐሳብ ለመሆን አይችልም፡፡ ‹‹የሚጠፋ ከተማ፤ ነጋሪት ሲጎሰም አድርጎ መኖርን ነው›› ይባላል፡፡ ብሂሉ በእንግሊዝኛ
እንዲሁም የሰው ልጆች እንግዳ ከሆነ ክስተት ጋር የያዘው መሠረታዊ መልዕክት፤ ባህል በጥንቃቄ መታየት አይሰማም›› የሚያስብል ሁኔታ ውስጥ ነው፡፡ ዓለም ቋንቋ የተመቸ ለዛ አለው፤ The price of culture is
ሲጋፈጡ ዘወትር እንደ ጋሻ በሚያነሱት እውነታን የሚገባው ነገር መሆኑን ያስረዳል፡፡ ባህል እንዳሻው በአስቀያሚ የዘረኝነት መንፈስና በአሸባሪዎች አረመኔያዊ eternal openness to change ይላል፡፡
የመካድ ዝንባሌ (denial with which humans ሊጋልብ የማይገባው የጋሪ ፈረስ ነው፡፡ ልጓሙን ከእጃችን ድርጊት ተበክላለች፡፡ የሰው ልጅ በአሁኑ ሰዓት ከባድ ፈተናዎች
confront unfamiliar conditions) እየተነዱ የሚመጡ አውጥተን እንደ ፈቀደው እንዲጋልብ መብት ከሰጠነው፤ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ማህበራዊ ጉዳዮች ዓለም ተጋፍጠውታል፡፡ ሆኖም ፈተናዎቹን ተጋፍጦ ለማለፍና
ውድቀቶች ናቸው፡፡ ለምሳሌ፤ ‹‹የአክሱም ስልጣኔ ይዞን ገደል ሊገባ ይችላል የሚል መልዕክት ያለው ጽንሰ አቀፍ ገጽታ እየያዙ በመምጣቸው የተነሳ፤ ስህተቱ እንቆቅልሾቹን ለመፍታት፤ ስኬታማ የሆኑ ባህሎች ከዚህ
የወደቀው በዮዲት ጉዲት ነው፡፡ በእስልምና መስፋፋት ሐሳብ ነው፡፡ የሚያስከፍለው ዋጋም በዛው ልክ ከፍተኛ ሆኗል። ቀደም ያደረጉትን ነገር ለማድርግ መነሳት ይኖርበታል፡፡
ነው›› ወዘተ የሚሉ ግብታዊ ምክንያቶች ሊጠቀሱ ይህ ነገር በደንብ የታወቀ እውነት ነው፡፡ አሁን ድሮ ድሮ ከመንደር ያለፈ አደጋ የማያስከትሉ መጭው ጊዜ ወቅታዊ ፈተናዎችን ለማለፍ የሚያስችሉ
ይችላሉ፡፡ ሆኖም፤ አክሱማውያን ችግሩ ከመምጣቱ በዓለማችን ያለው ስልጣኔ (ባህል) ከቀደምት ስልጣኔዎች የነበሩት ባህላዊ ውድቀቶች፤ ዛሬ ጠቅላላ የሰውን ልጅ የፈጠራ ብቃትና ራስን ከሁኔታዎች ጋር አስማምቶ
በፊት ለማየት፣ ከመጣ በኋላም ምንጩን ለመለየት፣ ውድቀት ብዙ መማር ይችላል፡፡ በኒውክሌር መሣሪያ ወይም ጠቅላላ ሥነ ፍጥረትን ወደ መቃብር ሊያወርድ የመገኘት ብቃትን ይጠይቀናል፡፡ ሆኖም አሁን የሚታየው
ለይተውትም ከሆነ መፍትሔ ለመሻት አለመቻላቸው፣ የሚታመን ጉልበተኝነት፣ አሸባሪነት፣ የሐይማኖት የሚችል (ኬሚካል እና ባዮሎጂካዊ የጦር መሳሪያን ነገር የወደቁ ባህሎች ባህርያት ነው፡፡ ዓለም፤ ነጋሪት
ውድቀታቸውን አምጥቶታል ማለት ይቻላል፡፡ አክራሪነት፣ የአየር ብክለት፣ ዘላቂ ያልሆነ የተፈጥሮ አስቡ) አደጋ ሆኖ ይታያል፡፡ ሲጎሰም የማትሰማ ከተማ ሆናለች፡፡
የበጎ አድራጎት ድርጅቶችና

ማህበራት የልማት አጋርነት በተግባር ሲገለጽ
የበጎ አድራጎት ስራ በግለሰቦች መልካም መሆን ያለባቸዉ በርካታ ጉዳዮች ማለትም ከዉጭ በመጠቀም ስራዎቻቸዉን ለህዝብ ማሳወቅ እንደነበር ለማወቅ ተችሏል፡፡ በሌላ ሪፖርት
የማድረግ ጽኑ ፍላጎትና ሃሳብ ላይ ተመስርቶ ለጋሽ ድርጅቶች የሚያመጡት ገንዘብ፡ በሴክተሩ ተገቢ በመሆኑ ይህንኑ ስራ መስራት አስፈላጊ እ.ኤ.አ ከ 2004 እስከ 2007 ብር 575 ሚሊዬን
የሚደረግ ተግባር ሲሆን በሃገራችን ረጅም ታሪክ ዉስጥ ያለዉ የሰዉ ሃይል፡ እንዲሁም በተጨባጭ ሆኖ ተገኝቷል፡፡ ስለሆነም በሃገራችን የበጎ ለዉሃ ስራ የዋለ ሲሆን ብር 3 ቢሊዬን ደግሞ በ
ያለዉና ለሁሉም ኢትዮጵያዊ የማንነት መለያ ለህዝብ የሚያደርጉትና ያደረጉት የልማት ስራ አድራጎት ድርጅቶች ምን ምን ድጋፍ እንዳደረጉ 336 ፕሮጀክቶች ለእርሻና ተያያዥ ተግባራት
ዓርማ ሆኖ የሚያገለግል ሃብት ነዉ:: ይህ የበጎ ጥቅል ይዘት ለማህበረሰቡ በሚፈለገዉ መጠን በተወሰነ መልኩ ከዚህ በታች በተቀመጠዉ ሁኔታ ዉሏል፡፡ በተመሳሳይ በሃገሪቱ ካሉ 388 የሙያ
ተግባር ስራ እንደግለሰቡ ወይም ተቋሙ አቅምና ታዉቌል ለማለት ያስቸግራል። ለመግለጽ ጥረት ተደርጔል፡፡ ከዚህ በላይ በጥቂቱ ማሰልጠኛ ማዕከላት ዉስጥ 74 የሚሆኑት በበጎ
አጠቃላይ ይዘት የሚሰጠዉ የድጋፍ አይነት፤ አንዳንዴም ከዚህ ባለፈ መልኩ የበጎ ለማየት እንደተሞከረዉ በኢትዮጵያ የተለያዬ አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት ሙሉ ድጋፍና
ብዛትና መጠን ይለያያል፡፡ በመሆኑም ከትንሽ አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት ለህብረተሰቡ ይዘት ያላቸዉ በፌደራል ደረጃ ቁጥራቸዉ ከ ቁጥጥር በስራ ላይ የሚገኙ እንደሆኑ መረጃዎች
እስከ ትልቅ ከግለሰብ እስከ ተቋም በተለያዬ ከሚያበረክቱት አስተዋጽኦ ይልቅ የግለሰብ 3000 የሚልቅ በክልል ደግሞ ከ 1000 የሚበልጡ ያመለክታሉ፡፡
ሁኔታ ዉስጥ ለሚገኙ ድጋፍ ፈላጊዎች የተለያዬ መጠቀሚያና መክበሪያ ተደርገዉ የመታየታቸዉ የበጎ አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት ይገኛሉ፡፡ በአመታዊ የሲቪል ማህበረሰብ ድርጅቶች
ድጋፍ ሲደረግ ቆይቷል፡፡ ጉዳይ ህዝቡ የተዛባ አመለካከት እንዲይዝ በእነኚሁ መረጃዎች መሰረት በሃገራችን ያሉ ሪፖርት መሰረት እ.ኤ.አ ከ2009 እስከ 2011
ምናልባትም በሃገራችን በግለሰብ ደረጃ ከማድረጉም ባሻገር የሴክተሩን ገጽታ የሚያበላሽና የበጎ አድራጎት ድርጅቶች የሚያተኩሩባቸዉ ባሉት ጊዚያት ዉስጥ ብር 544,201,454.98
የሚደረጉ ድጋፎች በአይነትም በብዛትም በርካታ ጥላሸት የሚቀባ ሆኖ ይታያል፡፡ የልማት ስራዎች በቅደም ተከተል የሚከተለዉን ለዉሃና ተያያዥ ስራዎች ብቻ ተመድቦ ስራ ላይ
እንደሆኑ ቢገመትም ተቌማዊ ቅርጽ ያልያዙ በዚህ ጽሁፍ አዘጋጅ - የኢትዮጵያ በጎ አደራጎት ይመስላሉ፤ ጤና፤ የህጻናት ልማት፤ ትምህርት፤ ዉሏል፡፡
ከመሆናቸዉ አንጻር ሳይንሳዊ በሆነ መልኩ ድርጅቶችና ማህበራት መድረክ አመለካከትም ማህበራዊ ድጋፍ፡ አቅም ግንባታ፤ ገቢ ማስገኛ በኢትዮጵያ ዉስጥ ቁጥራቸዉ ከ54 የሚልቅ
የድጋፉን አይነትና መጠን ለማወቅ ስለማይቻል በርካታ የበጎ አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት አካባቢ ጥበቃ እና እርሻ ስራ ይገኙበታል፡፡ እንደ ህብረቶችና ጥምረቶች ያሉ ሲሆን ለናሙናነት
ይህን ያህል ብሎ በቁጥር ለማስቀመጥ አዳጋች እጅግ ብዙ ዉጤታማ የልማት ስራዎችን አዉሮፓ አቆጣጠር በ 2012 በሃገሪቱ በአጠቃላይ በክርስቲያን ልማትና ተራድዖ ማህበር ህብረት
ይሆናል፡፡ የማከናወናቸዉን ያህል የተወሰኑት ደግሞ በጎ 4904 ፕሮጀክቶች የነበሩ ሲሆን ከእነዚህ (ሲሲአርዲኤ) ሪፖርት መሰረት እ.ኤ.አ በ2011
ከዚሁ ስራ ጋር በተያያዘ በተለይም የበጎ ባልሆነ ተግባር ዉስጥ ሲሳተፉ ይስተዋላል፡፡ ዉስጥም 113 በአዲስ አበባ፤ 856 በኦሮሚያ፤ 621 10.8 ቢሊዬን ብር በ 320 አባል ድርጅቶች
አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት አሁን ባለንበት የኢትዮጵያ በጎ አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት በደቡብ፤ 610 በአማራ፡ 450 በትግራይ፡ 283 መሰብሰብ የተቻለ ሲሆን፤ አብዛሃኛዉ ገንዘብም
ዘመን ሰፊ ድጋፍ እንደሚያደርጉ የሚታመን ሆኖ መድረክም ሴክተሩ፤ በአጠቃላይ ተገዥ በአፋር፤ 267 በድሬዳዋ፤ 59 በቤንሻንጉል፡ 238 ለምግብ ዋስትና፡ ልህጻናት ድጋፍና ለጤና
አመሰራረታቸዉን ስንመለከት ቀደም ባለዉ ጊዜ የሚሆንበትን የስነ ምግባር ደንብ በማዘጋጀትና በሃረሪ፤ 237 በሶማሌ፤ እንዲሁም 170 ፕሮጀክቶች አገልግሎት ስራ በቅደም ተከተል የዋለ መሆኑን
ረሃብና ድርቅ በተከሰተበት ወቅት ነፍስ የማዳን በማጽደቅ ተግባራዊ እንቅስቃሴ የጀመረ ሲሆን በጋምቤላ ክልል ተተግብረዋል፡፡ ከዚሁ ጋር መረዳት ተችሏል፡፡ በተመሳሳይ ከአንድ አመት
ተልዕኮ ይዘዉ በመንቀሳቀስ በርካታ ህይወት ይህም ጥረት በሴክተሩ ዉስጥ ተጠያቂነትን በተያያዘ በኢትዮጵያ ዉስጥ ካሉት የጤና ተቌማት በኃላ በ2012 በተጠናቀረ ሪፖርት ጥቅል ብር
ማትረፍ የቻሉ ሲሆን ከድርቁ በመለስ መልሶ በማስፈን ግልጽ አሰራር እንዲሰፍን እገዛ ዉስጥ 7% ያህሉ በበጎ አድራጎት ድርጅቶችና 11,841,356,007.87 ለተለያዩ ፕሮጀክቶች
የማቋቋም ስራዎችንና ብሎም ዘላቂ የልማት ያደርጋል ተብሎ ይታመናል፡፡ በሌላ ወገን ሌሎች ማህበራት ሙሉ ድጋፍ የሚንቀሳቀሱ እንደሆኑ ማስፈጸሚያ ዉሏል፡፡
ግቦችን በማንገብ የልማት ስራዎችን በስፋት ስራቸዉን በትጋትና በቅንነት የሚያከናዉኑትን መረጃዎች ይጠቁማሉ፡፡ በሌላ በኩል ከኢትዮጵያ ብሄራዊ ባንክ
ሲያከናዉኑ ቆይተዋል፤ አሁንም እያከናወኑ በማበረታታት፤ ችግሮቻቸዉ ላይ በመወያየትና በተጨማሪም በበጎ አድራጎት ድርጅቶችና በተገኘ መረጃ መሰረት በ ኢትዮጵያ አቆጣጠር በ
ይገኛሉ፡፡ በሃገራችን ኢትዮጵያ በተለይ በ1965 መፍትሄ በማፈላለግ የተቀላጠፈ የስራ ማዕቀፍ ማህበራት ኤጀንሲ ሪፖርት መሰረት እ.ኤ.አ 2007 ሙሉ አመትና 2008 – 10 ወር ጊዜ ዉስጥ
ዓ.ም በወሎና ትግራይ ደርሶ በነበረዉ ከፍተኛ እንዲፈጠርላቸዉ መድረኩ በትጋት ይሰራል፡፡ በ2011፣ 1626 የጤና ፕሮጀክቶች እንደነበሩ (አንድ አመት ከአስር ወር ዉስጥ) ከ 2 ቢሊዬን
ድርቅ ቁጥራቸዉ በርከት ያለ መንግሰታዊ ያልሆኑ የበጎ አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት በርካታ የተጠቆመ ሲሆን ወደ 200 የሚጠጉ የበጎ አድራጎት ዶላር (40 ቢሊዬን ብር) በላይ በበጎ አድራጎት
ዕምነት ተኮር ድርጅቶች የማይናቅ ተሳትፎ ስራ ቢሰሩም ድጋፋቸዉ ለህዝብ በቅጡ ያልታወቀ ድርጅቶችና ማህበራት በኤች አይቪ ኤድስ ድርጅቶችና ማህበራት የዉጭ ምንዛሬ ገንዘብ
ከማድረጋቸዉም በላይ ለአሁኑ በሽህ የሚቆጠር ከመሆኑ አንጻር የተለያዩ የመገናኛ ብዘሁንን መቆጣጠርና መከላከል ስራ ላይ ተሰማርተዉ ለማግኘት ተችሏል፡፡
የበጎ አድራጎት ድርጅት መፈጠር ምክንያት ነበሩ
ለማለት ያስችላል፡፡ ከአስር አመት በኌላ እንደገና ሰንጠረዥ 1- የበጎ አድራጎት ድርጅቶች ና ማህበራት የሚሰሩባቸዉ አካባቢዎች፤
በ 1977 ዓ.ም ድርቁ በተመሳሳይ በወሎና ትግራይ የሚያከናዉኗቸዉ ፕሮጀክቶችና የገንዘብ መጠን የሚያሳይ ሰንጠረዥ
አካባቢ በስፋት በመከሰቱ በወቅቱ እነኚህ
ድርጅቶች ሰፊ ድጋፍ በማድረጋቸዉ ምንም ማጠቃለያ ሪፖርት
እንኳ ብዙ ጉዳት ቢደርስም ችግሩን ለመቆጣጠር ክልል የበጎ አድራጎት የፕሮጀክቶች የገንዘብ መጠን የተጠቃሚ ብዛት
ተችሏል፡፡ ድርጅቶችና ብዛት
ከላይ በተገለጸዉ ሁኔታ የበጎ አድራጎት ማህበራት ቁጥር
ድርጅቶች በሃገራችን ብቅ ብቅ ማለት የጀመሩ አዲስ አበባ 382 716 1,078,446,715.63 13191790
ሲሆን በተለይም ከደርግ ዘመን በኌላ በአዲሱ
ህገ መንግስት የመደራጀት መብትን በመጠቀም
አፋር 73 157 482,635,437.68 5670482
በርካታ የሃገር ዉስጥና የዉጭ በጎ አድራጎት አማራ 304 753 3,278,186,161 31766884
ድርጅቶችና ማህበራት መፈጠር ችለዋል:: ከላይ ቤንሻንጉል 65 107 204,235,431.77 1975091
ለመጥቀስ እንደተሞከረዉ እነኚህ የበጎ አድራጎት
ድሬዳዋ 43 77 251,568,255.71 1782021
ድርጅቶች በተለይም ሃገራዊ የልማት ግቦችንና
ዕቅዶችን በማገዝ የመንግስትና የህዝብ የልማት
ጋምቤላ 36 61 117,857, 521.07 1963303
አጋር ሆነዉ የወጡበት ሂደት በግልጽ ይታያል:: ሀረሪ 21 35 110,541,613.39 1162256
በአሁኑ ጊዜ በሃገራችን ከ 3000 የሚልቁ የበጎ ኦሮሚያ 525 1229 3,853,889,,936.23 25304905
አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት የሚገኙ ሲሆን ደቡብ 294 686 1,208,032,715.30 17834585
በአሰራር ስርዐት በርካታ ችግሮች ቢገጥሟቸዉም ሶማሌ 84 126 462,122,115.30 2428120
ችግሮቻቸውን ተቋቁመዉ በተለያዬ የልማት፤
የእርዳታና መልሶ ማቋቌም ስራ ላይ ተሰማርተዉ ትግራይ 127 312 793,840,104.02 9678053
ከፍተኛ አስተዋጽኦ እያደረጉ ይገኛሉ፡፡ ጠቅላላ 1,954 4,259 11,841,356,007.72 112,757,490
የበጎ አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት
ከዚህ በላይ ከብዙ በጥቂቱ ለመጥቀስ አቋም ያላቸዉ የኢትዮጵያ በጎ አድራጎት ዕዉቅና አግኝቶ ከዚህም አልፎ በስራዎቻቸዉ
በተለይም በአሁኑ ሰአት አጠቃላይ የልማት
እንደተሞከረዉ በሃገራችን ያሉ የበጎ አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት የሴቶችን፤ የህጻናትንና ላይ የሚያጋጥሙ የቀን ተቀን ዕክሎች
ዕቅዳቸዉን አገሪቱ ካጸደቀችዉ ሁለተኛዉ በመንግስት ዘላቂ መፍትሄ ተሰጥቷቸዉ ሁለቱ
ድርጅቶችና ማህበራት ለማህበረሰቡ የአካል ጉዳተኞች መብት በማስከበር ሂደት ብዙ
የአምስት አመት የእድገትና ትራንስፎርሜሽን ከሚያበረክቱት የልማት አስተዋጽዖ በተጨማሪ የሰሩ ሲሆን የሙያ ማህበራትም ሙያቸዉን ሴክተሮች ማለትም መንግስትና የበጎ አድራጎት
ዕቅድ ጋር በማጣጣም፤ የዕቅዱን ተፈጻሚነት በዉስጣቸዉ ያቀፉት የሰዉ ሃይልና የተፈጠረዉ ከማሳደግና የአባላትን መብት ከማስጠበቅ አንጻር ድርጅቶች ጠንካራ ግንኙነት በመፍጠር ለጋራ
በየጊዜዉ ከሚመለከታቸዉ የመንግስት መ/ የስራ እድል እንዲሁም ወደ ሃገር ቤት በርካታ ስራዎችን አከናዉነዋል፡፡ ዓላማ በጋራ የመቆም ልምዳቸዉን ከአሁኑ
ቤቶች ጋር በቅርበት በመገናኘት በመገምገምና የሚያስገቡት የዉጭ ምንዛሬ የወጭና ገቢ ንግድን በመሆኑም ይሄዉ መተጋገዝና አብሮ የመስራት የበለጠ የሚያሰፉበትን መንገድ በመሻት
የማስተካከያ እርምጃ በመዉሰድ የልማት ከማመጣጠንና የተረጋጋ ኢኮኖሚ ከመፍጠር ባህል ዳብሮ የተሻለች ኢትዮጵያን ለመፍጠር ስኬታማ ስራዎችን በሰፊዉ ለመስራት ከሌላዉ
አጋርነታቸዉን የበለጠ ያሳዩበት ወቅት ቢሆንም አንጻር ከፍተኛ ድጋፍ እንደሚያደርግ በስፋት በሚደረገዉ ሂደት ዉስጥ የበጎ አድራጎት ጊዜ በበለጠ ዛሬ አብረዉ መቆም አለባቸዉ
ከሚያከናዉኑት ስራ አንጻር ሲታይ ለህዝብ ግልጽ የሚታወቅ ሃቅ ነዉ፡፡ በተጨማሪም ኢትዮጵያዊ ድርጅቶችና ማህበራት ሚና በጉልህ ተለይቶና እንላለን፡፡
አዲስ አድማስ ሐምሌ 16 ቀን 2008 ዓ.ም አለም አቀፍ ገፅ 18
የቱርክ መንግስት ሌላ መፈንቅለ

መንግስት እንዳይሞከርበት ሰግቷል
ባለፈው ሳምንት የተቃጣበትን መፈንቅለ
እስካሁን ከ50 ሺህ በላይ ሰራተኞችን አባሯል ዘገባው፤ 1ሺህ 577 የዩኒቨርሲቲ ዲኖችም ስራቸውን
መንግስት ያከሸፈው የቱርክ መንግስት፤ በድጋሚ እንዲለቁ መጠየቁን ገልጧል፡፡
ተመሳሳይ ሙከራ ሊደረግ ይችላል የሚል ስጋት የፖሊስ ባልደረቦች የነበሩ 8 ሺህ ሰዎች፣ 1 ሺህ
ውስጥ እንደገባ የተጠቆመ ሲሆን በርካታ ዜጎችን 500 የገንዘብ ሚኒስቴር ሰራተኞች፣ 2 ሺህ 745
ከተለያዩ የመንግስትና የግል መስሪያ ቤቶች ማባረሩን የፍርድ ቤት ዳኞች፣ 8 ሺህ 777 የአገር ውስጥ
ዘ ኢንዲፔንደንት ዘግቧል፡፡ ሚኒስቴር ሰራተኞች፣ ከ100 በላይ የብሄራዊ ደህንነት
የፕሬዚዳንት ኤርዶጋን መንግስት የተቃጣበትን ተቋም ባልደረቦች፣ 257 የጠቅላይ ሚኒስቴር ቢሮ
የመፈንቅለ መንግስት ሙከራ ማክሸፉን ተከትሎ ሰራተኞችና ሌሎች በርካታ የመንግስት ሰራተኞች
በበርካታ የአገሪቱ ከፍተኛ የጦር መኮንኖችና ከስራቸው መባረራቸውንም ዘ ቴሌግራፍ ዘግቧል፡፡
መምህራን ላይ የወሰደው የእስራትና ከስራ የፕሬዚዳንት ኤርዶጋን ፓርቲ የተላላካቸው
ገበታቸው የማባረር እርምጃ፣ በአገሪቱ ተመሳሳይ 300 ሺህ ያህል የኢሜይል መልእክቶች አፈትልከው
የመፈንቅለ መንግስት ሙከራ ሊፈጸም ይችላል መውጣታቸውን ተከትሎ፣ የአገሪቱ መንግስት
የሚል ስጋት መፍጠሩን ዘገባው ገልጧል፡፡ ዊኪሊክስ የተባለውንና መረጃዎቹን ዘርፎ
የኤርዶጋን መንግስት ባለፈው ማክሰኞ፣85 ያሰራጨውን ተቋም ድረገጽ መዝጋቱን የዘገበው
ያህል የአገሪቱን ከፍተኛ የጦር ጄኔራሎችና መኮንኖች የተነገረ ሲሆን የአውሮፓ የውጭ ግንኙነት ምክር ቤት መምጣቱን በመግለጽ፣ ከስራ ገበታቸው ያገዳቸው ደግሞ ዘ ጋርዲያን ነው፡፡
ማሰሩን የጠቆመው ዘገባው፤ አንዳንድ ምንጮች ግን የኢስታምቡል ተወካይ አስሊ አይዲንታስባስም፤ ወይም ያባረራቸው ሰዎች ቁጥር ከ50 ሺህ በላይ ስካይ ኒውስ በበኩሉ፤የቱርክ የትምህርት
የታሳሪዎቹ ቁጥር 125 እንደሚደርስ መናገራቸውን መንግስት ይህንን እርምጃ መውሰዱ በድጋሚ መድረሱን ዘግቧል፡፡ የአገሪቱ መንግስት እስካለፈው ሚኒስቴር ከፍተኛ ቦርድ ባለፈው ረቡዕ
ጠቅሶ፣ይህም መንግስት በከሸፈው መፈንቅለ የመፈንቅለ መንግስት ጥቃት ይፈጸምብኛል ረቡዕ ድረስ ከመፈንቅለ መንግስቱ ጠንሳሾች ጋር ባስተላለፈው ውሳኔ፣ ማንኛውም የአገሪቱ ምሁር
መንግስት የጦር ሰራዊቱ ሃላፊዎ እጃቸው አለበት የሚል ስጋት ውስጥ መግባቱን ያሳያል ብለዋል፡፡ ግንኙነት አላቸው በሚል የጠረጠራቸውን 15 ሺህ ወይም ተመራማሪ ላልተወሰነ ጊዜ ከአገር መውጣት
ብሎ መጠርጠሩን ያመለክታል መባሉን አውስቷል። ቢቢሲ በበኩሉ፤ የፕሬዚዳንት ኤርዶጋን መንግስት 200 የትምህርት ሚኒስቴር ሰራተኞችና መምህራን እንደማይችል ማስታወቁንና በውጭ አገራት
መንግስት የጦሩን እንቅስቃሴ ለመግታት በርካታ ከከሸፈው የመፈንቅለ መንግስት ሙከራ ጋር በተያያዘ ከስራ ገበታቸው ማባረሩንና የሌሎች ተጨማሪ 21 የሚገኙትም በአፋጣኝ ወደ አገራቸው እንዲመለሱ
የጦር ሰፈሮችን በከባድ የጦር መሳሪያዎች ማስከበቡ ከሰሞኑ እየወሰደው ያለው እርምጃ ጥብቅ እየሆነ ሺህ መምህራንን የስራ ፈቃድ መቀማቱን የጠቆመው ጥሪ ማስተላለፉን ዘግቧል፡፡
አውሮፓ ከፍተኛ ቁጥር በህንድ ሴት የሚወልዱ

ያለው የሽብር ጥቃት አስተናግዳለች ነፍሰጡሮች በነጻ ይታከማሉ
በአመቱ 211 ጥቃቶች ተፈጽመው፣151 ሰዎች ሞተዋል ባለፉት 30 አመታት 12
ሚ. የሴት ልጅ ጽንሶች
ተቋርጠዋል
በህንድ ጉጅራት አውራጃ የሚገኘው ሲንዱ እንደሚገኝና የሆስፒታሉ ነጻ የህክምና አገልግሎትም

የተባለ ሆስፒታል ሴት ልጆችን ለሚወልዱ ነፍሰጡር የዚህ ጥረት አካል እንደሆነ ገልጧል። በሆስፒታሉ
እናቶች ያለምንም ክፍያ የማዋለድና የህክምና ሴት ልጆችን የሚገላገሉ ነፍሰ-ጡር እናቶች ለህክምና
ያለፈው የፈረንጆች አመት 2015፣አውሮፓ መፈጸማቸውን ያስታወቀው የተቋሙ የአውሮፓ አገልግሎት እየሰጠ እንደሚገኝ ዘ ቴሌግራፍ ዘገበ፡፡ አግልግሎቱ መክፈል ከሚገባቸው 20 ሺህ የህንድ
በታሪኳ ከፍተኛ ቁጥር ያለው የሽብር ጥቃት ህብረት የሽብርተኝነት ሁኔታና አዝማሚያ አመላካች በአገሪቱ የሚገኙት አብዛኞቹ ነፍሰጡር እናቶች ሩፒ ነጻ እንደሚደረጉ ተነግሯል፡፡
ማስተናገዷንና በአመቱ ከፍተኛው የሽብር ጥቃት ሪፖርት፤ በአመቱ የጂሃዲስት የሽብር ጥቃት ወንድ ልጅ ለመውለድ እንደሚፈልጉና ሴት እናቶች የአገሪቱ መንግስት ከ1994 አንስቶ
የተመዘገበው በእንግሊዝ መሆኑን ዩሮፖል የተባለው ፈጽመዋል የተባሉ 687 ተጠርጣሪዎች በቁጥጥር ሲወልዱ እንደሚበሳጩና እንደሚያዝኑ የጠቆመው ተግባራዊ ባደረገው ህግ ነፍሰጡር ሴቶች ከወሊድ
የአህጉሪቱ ተቋም ማስታወቁ ተዘገበ፡፡ ስር መዋላቸውንና ከእነዚህም ውስጥ 94 በመቶው ዘገባው፤ሆስፒታሉም ነፍሰጡሮች ሴት ልጆች በፊት የጽንሱን ጾታ በምርመራ እንዳያውቁ
ዓመቱ በአውሮፓ አህጉር በርካታ ቁጥር ጥፋተኛ መሆናቸው መረጋገጡን ገልጧል፡፡ ያላቸውን አመለካከት እንዲቀይሩ በማሰብ ነጻ መከልከሉን ያስታወሰው ዘገባው፤ይህም የተደረገው
ያላቸው የሽብር ጥቃቶች የታቀዱበት፣የከሸፉበትና በ2015 በአውሮፓ አገራት ከሽብርተኝነት የህክምና አገልግሎቱን እንደ ማበረታቻ መስጠት እናቶች ሴት ማርገዛቸውን ቀደም ብለው
የተፈጸሙበት ነው ያለው ተቋሙ፤በተለያዩ ጋር በተያያዙ ህገወጥ ድርጊቶች ተጠርጥረው መጀመሩን አስታውቋል፡፡ በማወቅ ጽንሱን ከማስወረድ ለመግታት እንደሆነ
የአውሮፓ አገራት ውስጥ 211 ያህል የሽብር የታሰሩ ግለሰቦች ከ1ሺህ በላይ እንደሆኑና ከእነዚህ በህንድ ለሴት ልጅ ያለው አመለካከት የተዛባ አስታውቋል፡፡ ይህም ሆኖ በህንድ ባለፉት ሶስት
ጥቃቶች መፈጸማቸውን ጠቁሞ፣ 103 ጥቃቶችን መካከልም 424 የሚሆኑት በፈረንሳይ እንደታሰሩ በመሆኑ፣ በሚሊዮን የሚቆጠሩ የሴት ልጅ ጽንሶች አስርት አመታት ብቻ 12 ሚሊዮን የሚደርሱ የሴት
ያስተናገደቺው እንግሊዝ ከአህጉሩ ቀዳሚውን የጠቆመው ሪፖርቱ፤151 ሰዎች በተሰነዘሩ ጥቃቶች በውርጃ እንደሚቋረጡ ወይም እንደተወለዱ ጽንሶች በወላጆቻቸው የተዛባ የጾታ አመለካከት
ስፍራ መያዟን አስታውቋል፡፡ በአመቱ በፈረንሳይ መሞታቸውንና ከ360 በላይ መቁሰላቸውን እንደሚገደሉ የጠቆመው ዘገባው፤ የአገሪቱ ሳቢያ በውርጃ እንዲቋረጡ መደረጋቸው በጥናት
72፣ በስፔን ደግሞ 25 ያህል የሽብር ጥቃቶች አስታውቋል፡፡ መንግስት ይህን የተዛባ አመለካከት ለመቀየር እየሰራ መረጋገጡን ዘገባው አመልክቷል፡፡
ማይክሮሶፍት ባለፉት 3 ወራት 3.1 ቢሊዮን ዶላር ትርፍ አግኝቷል

ታዋቂው የቴክኖሎጂ ኩባንያ ማይክሮሶፍት፣ ገቢ ማግኘቱ የተገለጸ ሲሆን ገቢው ሊያድግ
ባለፉት ሶስት ወራት ብቻ 3.1 ቢሊዮን ዶላር የቻለውም የምርታማነትና በቢዝነስ ፕሮሰስ
ትርፍ ማግኘቱን የኩባንያው ዋና ስራ አስፈጻሚ ክፍሉ ያከናወነው ስራ ውጤታማነት እንደሆነ
ሳትያ ናዴላ ማክሰኞ ዕለት ይፋ ማድረጋቸውን ተጠቁሟል፡፡ ማይክሮሶፍት ባለፉት ሶስት
አጃንስ ፍራንስ ፕሬስ ዘገበ፡፡ ወራት ከጌሞች ሽያጭ ያገኘው ገቢ በ9 በመቶ
ኩባንያው በተጠናቀቀው ሩብ አመት ቢቀንስም፣ ከማስታወቂያ ያገኘው ገቢ በአንጻሩ
20.6 ቢሊዮን ዶላር አጠቃላይ ገቢ ማግኘቱን በ54 በመቶ እድገት ማሳየቱ ተነግሯል፡፡
ያስታወቁት ናዴላ፤ባለፈው አመት ተመሳሳይ ኩባንያው ባለፈው ሰኔ ወር በ26 ቢሊዮን
ወቅት ያገኘው ገቢ ግን 22.2 ቢሊዮን ዶላር ዶላር ሊንክዲን የተባለውን ማህበራዊ ድረገጽ
እንደነበር አስታውሰዋል፡፡ መግዛቱን ያስታወሰው ዘገባው፤ ይህም በቀጣይ
ማይክሮሶፍት ኩባንያ በተጠቀሰው ጊዜ ገቢውን ያሳድግለታል ተብሎ እንደሚጠበቅ
ውስጥ ያገኘዋል ተብሎ ከተገመተው በላይ አስታውቋል፡፡
መንፈስ ከገፅ 7 የዞረ አሰፋ ጫቦ ከገፅ 6 የዞረ የወያኔ ተባባሪ፣ ዛሬም የኢህአዴግ አባል ነው፡፡ (ሰረዝ
መኢሶን እንኳን የንጉሠ ነገሥቱ ባለሥልጣኖች በደርግ
ይታያችኋል! እጅ ያለ ሕግ አግባብ ሲረሸኑ ተቃውሞ ነበር፡፡ በጎሜ የራሴ) የመጀመሪያው የኢህአዴግ ጠቅላይ ሚኒስትር
አይችልም? እንኳን የፖለቲካ ፕሮግራም ቀርጾ ያልተሰባሰበ
እናላችሁ…ልክ እንደ ‘አጎቴ ታየር’ በአደባባይ የፖለቲካ ቡድን ይቅርና ፣ ያስማማናል ያሉትን የፖለቲካ የሚያምኑ ከሆነ መኢሶንን በሀሰት በመወንጀልዎ ጎሜዎን ታምራት ላይኔ፣ ምክትል ጠቅላይ ሚኒስትሩ አዲሱ ለገሠ
ሩህሩህ፣ ደግ ምናምን ሆነን በየጓዳችን ሉሲፈር ፕሮግራም ነድፈው ሲታገሉ የነበሩት ኢሕአፓዎችስ መወጣት ያለብዎት ይመስለኛል፡፡ አለበለዚያ የተረፈውን ኢሕአፓ የነበሩ ናቸው፡፡“ ብለዋል፡፡ ዕውነቱን ለመናገር
እንኳን ሊያስበው የማይችለው ተንኮል የምንሠራ ተከፋፍለው የለም እንዴ? ሻዕቢያዎችስ ቢሆኑ ከጀበሀ ዕድሜዎትን በፀፀት ሲኖሩ ይከርማሉ፡፡ በነገራችን ላይ ይኸ አስተሳሰብ የእርስዎ አልመስልህ አለኝ፡፡ እስቲ
ተገንጥለው ከወጡ በኋላ እርስ በርስ ተጫርሰው የለ? መኢሶን ከደርግ ጋር እጅና ጓንት ሆኖ ሠርቷል የሚለው ልጠይቅዎ፣ በምን ጥበብ ነው ኢሕአፓ የኢሕአዴግ
ስንት አለን አይደል!
የሕውሓትም መከፋፈል ከዚህ የተለየ አልነበረም፡፡ ታዲያ አባባል ጊዜው ያለፈበት መሰለኝ፡፡ ማንም የሚምንዎት አባል የሚሆነው? እነታምራት ላይኔ ከኢሕአፓ ሸሽተው
ለስንብት ይቺን አንብቡልኝማ… ወደ ሕወሓት ስለተጠጉ? እነርሱ እራሣቸው እንኳን
ለምን ደርግ ሲከፋፈል መኢሶን ለክፍፍሉ እንደ ምክንያት ያለ አይመስለኝም፡፡ መኢሶን ከደርግ ጋር እጅና ጓንት
ሰውዬው ውሽምዬዋ ቤት ነው፡፡ እናማ… ሆኖ ይቀርባል? ኮ/ል ፍሰሐ ደስታ መኢሶን እርስ በርስ ሆኖ አለመሥራቱን በቅድሚያ ገሥጥ ተጫኔ “ነበር” የኢሕአፓን ሥምና አርማ አንግበው አይታገሉም።
ጢሙን እንዲላጭ ትነግረዋለች፡፡ አጋጨን ይበሉ እንጂ፣ ኮ/ል መንግሥቱ ለሥልጣናቸው በተሰኘውና በነሐሴ 1996 ዓ/ም ባሳተመው መጽሐፉ፣ እስከማውቀው ድረስ መጀመሪያ ላይ ኢህድኖች ነን
“ውዴ ጢምህ ደስ ይለኛል፡፡ ግን ብትላጨው… ሲሉ ደርግ ውስጥ የነበሩትን ተቀናቃኞቻቸውን አንድ ሻምበል ፍቅረሥላሴ ወግደረስ “እኛና አብዮቱ” በሚል ብለው ነው ሲታገሉ የነበሩት። በኋላም ላይ ብአዴን
መልክህን ያሳምረዋል፡፡”. ባንድ እንደፈጇቸው ጽፈውልናል፡፡ በየካቲት 2006 ዓ/ም ባሳተሙትና ኮ/ል ፍሰሐ ደስታ ነን አሉ እንጂ ኢሕአፓ ነን አላሉም፡፡ በዚህ አካሄድ እነ
ይኸንን ደሞ እርስዎም ሳያነቡት አልቀሩም። ስለዚህ ደግሞ “አብዮቱና ትዝታዬ“ ብለው በኅዳር 2008 ዓ/ም ሸዋንዳኝ በለጠና እነ ዶ/ር ወርቁ ፈረደ ኢሰፓ ስለገቡ፣
“ሚስቴ እኮ ጢሜን ትወደዋለች፡፡” ወዝሊግና መኢሶን የኢሰፓ አባሎች ነበሩ ሊሉን ነው ?
በሆነው ባልሆነው የመኢሶንን ሥም ለመበከል መሞከሩ ባሳተሙት መጽሐፋቸው ላይ በደርግና በመኢሶን
“ግዴለህም ተላጨው…ይበልጥ ያምርብሀል፡፡” ጉዳት እንጂ ጥቅም የለውም። እራስንም ትዝብት ላይ መካከል ትግልም እንደነበረ መስክረዋል፡፡ እርስዎ ከምን ወንድሜ አሰፋ፤ የተናገሩት ነገር በጥላቻ ላይ
“ግን እኮ ሚስቴ በጣም የምትወደው ጢሜን መጣል ይሆናል፡፡ አቶ አሰፋ፤ በእርስዎ ንግግር ቅር ተነስተው ከደርግ ጋር አንድ እንዳደረጉን ገርሞኛል፡፡ የተመሠረተ እንጂ ዕውነት ላይ የተመሠረተ ሆኖ
ነው፡፡” የተሰኘሁት የሕግ ባለሞያ ሆነው ሳለ፣ እነ መንግሥቱ ሌላው የጥላቻዎ መጠን ምን ያህል የሀሳብዎን ጥራት አላገኘሁትም፡፡ የሰጡትን ቃለምልልስ ሳነብ፣ ፕሮፌሰር
በመጨረሻ ግን ይስማማና ጢሙን ይላጫል። ኃይለማርያም ያለ ሕግ አግባብ ፈጅተውን፣ “ለሠሩት እንዳደበዘዘው የተረዱት አልመሰለኝም። ኢሕአፓን መስፍን አንዴ፣ “ከዳገቱ ላይ ሰው ጠፋ” ያሉትን
ወንጀል የተቀጡት ይበቃቸዋል” ብለው መናገርዎ ነው። በተመለከተ ሲናገሩ፤ “ኢሕአፓ ከሻዕቢያም ብቻ ሳይሆን አስታወሰኝ፡፡ በእርግጥም ዘመኑ ሰው ጠፍቷል ያሰኛል፡፡
ታዲያ ሌሊት ዱካውን አጥፍቶ ይገባና ለሽ
ያለችው ሚስቱ ጎን ሹክክ ብሎ ገብቶ ይተኛል። ስልጣን ከገፅ 8 የዞረ
ሚስትዬውም እየተገላበጠች ጉንጩን በእጇ መመዘን የግለሰብ ምትሀት እንጂ የህዝብ አይደለም። መጨመር ብቻ ነው፡፡ በሳይንስ በተፈጠሩ መሳሪያዎች ለራሱ ሀገር ዜጎችና ራሱ ፕሌቶ ለነበረበት ዘመን
የስልጣን ባለቤት ሆኖ በመገኘት (Possession of የእምነት ሰበካዎች እንዲሰራጩ አስተዋፅኦ ከማድረግ ሊሰራ ይችላል፡፡ ግን ደግሞ፤ የራሱ ሀገር ዜጎች ናቸው
ትነካዋለች፡፡ ከዛ በእንቅልፍ ልቧ ምን ብትል ጥሩ አስተማሪውን ሶቅራጥስን ምክንያታዊ በሚመስል
ነው… “አንተ ሰውዬ በዚህ ሰዓት ምን ታደርጋለህ! authority de facto) የስልጣን ተገቢነትን መመዘኛዎች የዘለለ ስልጣን አላገኘም፡፡፡
በአቋራጭ ወይንም ወደ ኋላ መመለስ ይቻላል፡፡ ምክኒያቱም ሰው ምክንያታዊም ሆነ ኢ-ምክንያታዊ መድረክ ላይ ኢ-ምክንያታዊ ግን ‹‹ዴሞክራሲያዊ››
ባሌ ድንገት ቢመጣስ!” ብላው አረፈች፡፡ የስልጣን ተገቢነት መመዘኛዎች (ማለትም….ብቃትን፣ የመሆን አቅም ያለው ፍጡር ነው፡፡ የመምረጥ ተፈጥሮ ፍርድ የፈረዱበት፡፡ ስለዚህ ምናልባት ለጥቂትም
እንትናዬዎቻችሁን የምትጠራጠሩ እንትናዎች… ክህሎትን፣ ልቀትን አርቆ አስተዋይነትን) አሟልቶ ያለው ፍጥረት ነው፡፡ ምርጫውን ተጠቅሞ የስልጣን ህዝብ የፕሌቶም ሆነ የኦሪስጣጣሊስ የምክንያታዊነት
ጢማችሁን ተላጩና ሹክክ ብላችሁ ጎኗ ተኙ፡፡ ያኔ በመገኘት ግን ስልጣን ማግኘት ብዙ ጊዜ አይቻልም፡፡ ባለቤት አድርጎ የመረጠው ብቸኛ ነገር ምንድነው? ስልጣን፣ህዝብን በተመለከተ ላይሰራ ይችላል፡፡ ደግሞ…
ቁርጣችሁን ታውቃላችሁ፡፡ በምክንያታዊነትና በኢ-ምክንያታዊነት መሀል ያለ ካላችሁኝ … ‹‹ኢ-ምክኒያታዊነትን›› የሚል ነው፤ መልሴ። የሶቅራጥስ የሚገርመው የሞት ፍርድ ከተፈረደበት በኋላ
ግጭት ቢሆንም፣ ድል የሚነሳው ግን ኢ- ምክንያታዊነት … የምክኒያታዊነትን መስመር የሚከተሉ ስልጣኖች ጓደኞቹ ሊያስመልጡት ቢሞክሩ አሻፈረኝ ብሎ እንቢ
ጢምህን ተላጭ፣ አትላጭ የምትለው ማለቱ ነው፡፡ ኢ-ምክንያታዊ ህዝብ ለፈረደበት ፍርድ
‘ደፋር’ የሌለችበት፣ ከእነጢሙ የሚምነሸነሸው ነው፡፡ ለዚህ ነው ከሳይንስ ስልጣን የበለጠ የሀይማኖትና በምድር ላይ ካሉ በጣም ጥቂት ናቸው፡፡ የዓለም ህዝብ
የእምነት ስልጣን ዘወትር የሰውን ተገዥነት ፈቃድ የሚመራው በስሜት ነው፡፡ ይህ ብቻ ነው እውነቱ። ተገዢ መሆን እኮ … ኢ- ምክንያታዊነትን እንደሚያከብር
‘አጎቴ ታየር’ አለ እንጂ! ቂ…ቂ…ቂ… (‘ክፋት የሚዘውረው፡፡ ሳይንስ፤ ሀይማኖትን በምክንያታዊነት የማይወደደውን የመውደድ … መወደድ የነበረበትን ከመመስከር አይተናነስም፡፡ … ወይንስ ህዝብ የስልጣን
እንዳይመስልብኝ’…ጢማም ወዳጆቼን እያሰብኩ በማጣጣል፣ በሰው ልጆች አእምሮ ላይ የአመክንዮ የመናቅ ስሜታዊ ምርጫ አለው፡፡ ባለቤት መሆኑን ለማሳየት ሲል ይሆን ኢ-ፍትሀዊውን
ነው፡፡) ስልጣንን ለማስፈን ካደረገው ጥረትና ካሰረፀው እውቀት ይህንን የኢ-ምክንያታዊነት አቅሙን .. በምክንያታዊ ፍርድ አሜን ብሎ የተቀበለው?… ህዝብ የስልጣን ባለቤት
አንፃር ያገኘው ውጤት፣ የሀይማኖትና እምነትን ስልጣን ፈላስፋዎች ለመለወጥ ተፈላሰፈ፡፡ ፕሌቶ .. ምናልባት መሆን የሚችለው ግን በ defacto authority …. ነው?
ደህና ሰንብቱልኝማ! ወይንስ በ dejure authority?
አተት ከገፅ 10 የዞረ ህዝብ የስልጣን ባለቤት እንዲሆን…. የህዝቡን
ነው፡፡ ጥሬ አትክልት እየተመገበ ነው፡፡ ቢያንስ ይሄ ጊዜ አናት በበቂ ክህሎት … እውቀት … ተሞክሮ … ወይንም
እስኪያልፍ ጥንቃቄ ቢያደርግ ችግሩ ምንድን ነው፡፡ አርቆ አስተዋይነት መመስረት አለበት ካላችሁ፣ dejure
አንዳንድ ኃላፊነት የጎደላቸው ሰዎች፣የሽንት ቤት authority ደጋፊ ናችሁ ማለት ነው፡፡ ‹‹እውቀት የህዝብ
ፍሳሽ፣ከውሃ መውረጃ ቱቦዎች ጋር እንደሚያገናኙ ቅድም ጉልበት ነው›› እንደ ማለት፡፡ ለ ‹‹dejure authority››
ነግረውኛል፡፡ አዲስ አበባ ጤና ቢሮ በነዚህ ወገኖች ላይ፣ ብቁ እስኪሆነ ግን ---- ‹‹defacto authority››
በተለይ በዚህ ወቅት ምን አይነት እርምጃ እየወሰደ ነው? ይጫወትበታል፡፡ ምክንያታዊ ያልሆነ ባለስልጣን
በአሁኑ ወቅት እንዲህ አይነት ችግር ያለባቸው ሽንት በሀይማኖት፣ በባህል፣ በታሪክ ወይንም በመሰል ስሜታዊ
ቤቶች፣ በግብረ ሀይሉ በአፋጣኝ እየተለዩ ነው። በየክፍለ የዞረ ድምር ስም እየረገጠ ይገዛዋል፤… እያልኩ ለራሴ
ከተማው አንድ በአንድ ቤቶች እየተፈተሹ እየተለዩ አሰብኩኝ፡፡
ሲሆን የመጀመሪያው እርምጃ ፍሳሹ ከውሃ ቱቦው ጋር ጣቢያዎች ብዙ ታማሚ ሲመጣባቸው፣ ስራ
እንዳይገናኝ ማድረግ ነው፤ ቅድሚያ መስጠት ያለብንም ይበዛባቸውና ታካሚዎች ወረፋ የሚጠብቁበት ሁኔታ
ለዚሁ ጉዳይ ነው። ቀጥሎ ይህን ህገ ወጥ ተግባር ሆን ይፈጠራል፡፡ ይህንን መረዳት ያስፈልጋል። አፋጣኝ ምላሽ
ብለው ያደረጉ ግለሰቦች በህግ ይጠየቃሉ፡፡ ምክንያቱም እየሰጡ እንዳሉ እናውቃለን፡፡ እንቆጣጠራለንም፡፡
በዚህ ወረርሽኝ ሰዓት፣ይህን አይነት ወንጀል መስራት ውሃ፣ጤናማና ደረጃውን የጠበቀ መሆኑን ይገልጻል፡፡ ህገ-ወጥ እርዶች ናቸው፡፡ ህገ- ወጥ እርድ የሚያካሂዱ በወንዞች ጤንነት ላይ ምን የታሰበ ዘላቂ መፍትሄ
ችግሩን ያከብደዋልና፡፡ እናንተ ደግሞ ውሃ አፍልታችሁ ጠጡ እያላችሁ ነው፡፡ ሰዎች፣ ጨጓራ የሚያጥቡት በወንዝ ውሃ ነው፡፡ አለ?
አንዳንድ የከተማዋ ምግብ ቤቶች፤ ወጥ ቤታቸውና ሁለቱን ነገሮች እንዴት ማስታረቅ ይቻላል? በአሁኑ ወቅት ደግሞ ወንዞች ተብክለዋል፡፡ ብዙዎቹ ወንዞችንና የወንዞችን ጤንነት ጉዳይ በተመለከተ
መጸዳጃ ክፍላቸው የተያያዘ ነው፡፡ ይሄ ደግሞ ለአሁኑ እዚህ ላይ ጥሩ ሀሳብ ተነስቷል፡፡ ውሃ አፍልታችሁ ታማሚዎች፤ እንዴት ጀመራችሁ ሲባሉ፣ “ዱለት በልቼ፣ ሌላ አካላት አሉ፡፡ ዞሮ ዞሮ ወንዞችም ሆነ አየሩ ሲበከል
ወረርሽኝም ሆነ ለዘለቄታው የጤና እክል ማስከተሉ ተጠቀሙ የምንለው፣ንጹህ የቧንቧ ውሃ ተጠቃሚዎችን ቁርጥ ስጋ በልቼ” እያሉ ምላሽ እየሰጡ ነው፡፡ ስለዚህ የሚጎዳው ማህበረሰቡም ነው፤አገርም ጭምር፡፡
አይቀርም፡፡ ምን አስባችኋል ? አይደለም፡፡ የተበከለ የምንጭ፣ የጉድጓድ ወይም ማህበረሰቡ ከትክክለኛና ህጋዊ ቦታ የሚመጡ ስጋዎችን ስለዚህ የማህበረሰቡን ጤና መጠበቅ የአዲስ አበባ ጤና
የምግብ ቤቶችን ደረጃ የማውጣትና የመቆጣጠር የወንዝ ውሃ የሚጠቀሙትን ነው አፍልተው እንዲጠጡ መጠቀም አለበት፡፡ ሲጠቀም ም አብስሎ መመገብ ቢሮ ወይም የጤናው ዘርፍ ብቻ ሃላፊነት አይደለም።
ስራ፣ የአዲስ አበባ ጤና ቢሮ ሳይሆን የአዲስ አበባ የምግብ እያስተማርን ያለነው። ቢቻል አኳታብስ፣ ውሃ አጋር አለበት፡፡ ቅጠላቅጠል ተመጋቢዎችም በሎሚና በአቼቶ ባለድርሻ አካላትና አደረጃጀቶች በእያንዳንዱ ጉዳይ
የመድሀኒት ጤና ክብካቤ አስተዳደር ቁጥጥር ባለስልጣን የተባሉትን የውሃ ማከሚያዎች መጠቀም፣ ካልሆነ በማጠብ፣አብስለው መመገብ አለባቸው፡፡ ላይ ይፈጠራሉ፤ ድርሻቸውንና ሃላፊነታቸውን
ነው፡፡ እኛ በዋናነት የምንሰራው ትምህርት መስጠቱ አፍልተው እንዲጠቀሙ እያስተማርን ነው፡፡ ከዚያ አሁን በብዛት ታማሚዎች ወደ ህክምና የሚመጡት የማይወጡ ከሆነ ነገሮች አስቸጋሪ ይሆናሉ፡፡ ስለዚህ
ላይ ነው፡፡ እነሱም ቢሆኑ አሰራራቸውን እስከ ወረዳ ውጭ ከቧንቧ ወደ ህብረተሰቡ የሚደርሰው የአዲስ ከየትኛው ክ/ከተማ ነው? በየዘርፉ ሁሉም ሀላፊነቱን እንዲወጣ እንጠይቃለን፡፡
ዘርግተው እየሰሩ ነው። በአነስተኛና ጥቃቅን ተደራጅተው አበባ ውሃ፣ከቦታው በደንብ በክሎሪን ታክሞ የሚሰራ በሽታው መጀመሪያ የታየው ኮልፌ ቀራኒዮ ክፍለ በሽታውን በተመለከተ በግብረሃይሉ ውስጥ የተካተቱ
በየመንገዱና በትንንሽ ኮንቴነሮች ምግብ የሚያቀርቡትም ስለሆነ በዓለምአቀፍ የውሃ ደረጃ መሰረት፣የቧንቧ ውሃ ከተማ ነው፡፡ አሁንም በብዛት ታማሚዎች የሚመጡት ባለድርሻዎችም ስራቸው እየተገመገመ ነው፡፡ ውሃና
ቢሆን ምግብ አይሽጡ ሳይሆን ንፅህናውን የጠበቀ ምግብ ንጹህና ደረጃውን የጠበቀ ነው፤ምንም ስጋት ላይ የሚጥል ከዚያው ነው፤ ይሁን እንጂ አስሩም ክ/ከተማ ላይ ፍሳሽ ምን ሰራ? ቄራዎች ድርጅት ምን አከናወነ? ደረቅ
ያቅርቡ ነው የሚለው፡፡ ሲደራጁ በመንግስት እቅድና አይደለም፡፡ አንድ ልብ ልንል የሚገባው ነገር፣ የቧንቧ በሽታው ተስፋፍቷልና ጥንቃቄ ያስፈልጋል፡፡ ቆሻሻ አስተዳደር፣ አዲስ አበባ ጤና ቢሮ፣ ምን ያህል
በስራ ፈጠራ ዘርፍ የራሳቸው ሚና ስላላቸው ማለቴ ነው። ውሃ በጀሪካንና በበርሜል ተጠራቅሞ ሲቆይ፣ በጊዜ ከታማሚዎች እንደሰማነው----ለዚሁ በሽታ እየተንቀሳቀሰ ነው? የሚለው፤በየሶስት ቀኑ በከንቲባው
ይህ ቢሆንም ንፅህናውን ያልጠበቀ ምግብ ለተጠቃሚ ርዝመት ምክንያት በውስጡ ያለው ክሎሪን የማከም የተቋቋሙት 24 የህክምና ጣቢያዎች፣ የሚጠበቀውን እየተገመገመ ነው፡፡ ውሃና ፍሳሽ ለምሳሌ የዛጉ የውሃ
የሚያቀርቡ ከሆነ እርምጃ ይወሰድባቸዋል ፤እንጂ ችላ አቅሙ ይቀንሳል፡፡ በዚህ ጊዜ በአኳታብስና በውሃ አጋር ያህል አፋጣኝ ምላሽ እየሰጡ አይደለም፡፡ እውነት ነው? መስመሮችን በፍጥነት በማይካና በፕላስቲክ ቱቦዎች
ተብለው የሚታለፉ አይሆኑም፡፡ ማከም ተገቢ ነው፡፡ ሌላውና ትልቅ ችግር የሆነብን ነገር፣ አፋጣኝ ምላሽ ይሰጣሉ፤ የተቋቋሙትም ለዚሁ እየቀየሩ ነው፡፡ በዚህ መልኩ ከፍተኛ እንቅስቃሴ
ውሃና ፍሳሽ ባለስልጣን፤ለማህበረሰቡ የሚያቀርበው ከቄራ ውጭ በየመንደሩና በየወንዙ ዳርቻ የሚካሄድ ዓላማና ተግባር ነው፡፡ ነገር ግን አንዳንድ የህክምና እየተደረገ ነው፡፡
ደራሲያን ከገፅ 11 የዞረ በጣም ብልህ እንደሆንኩ) በሚል ርዕስ በ1908 ዓ.ም
ጥበበኞችን ማቆላመጥ ላይ ያተኮረ የሒስ ዘርፍ ልብ ይፈላ (ይመነጭ) ነበር፡፡….. አለቃ ተክሌና አለቃ ውስጥ ነው፡፡ ዋናው ገፁ ባህርይ ከሰብለ ጋር ስለ የታተመው ይሄ መፅሐፍ፤ ሦስት ምዕራፎች አሉት፡፡
እንዳለ ሰምቼ ነበር፡፡ አለቃ ተክሌ ከዚያም አለፍ ተገኝ ከልባቸው ሥፋት፣ ከጥበባቸው ብዛት የተነሣ ደራሲው እስክንድር ሲያወሩ እንዲህ ይባባላሉ፡- ለምዕራፍ የሰጣቸውን ንዑስ ርዕሶችም ‹‹Why I am
ብለው ሌሎች የማቆላመጥ ሒስ እስኪሰሩባቸው ሰው ያልያዘው በኢትዮጵያ ከዚህ ቀደም ያልተሰራ፣ ‹‹እራሱን ያመልካል መሰለኝ›› አለች በልዩ ልዩ So wise››፣ ‹‹Why I am so Cleaver›› እና ‹‹Why I
አልጠበቁም፡፡ ‹‹እራሴን በራሴ፣ አፌን በምላሴ›› (Self አዲስ አይነት በድንጋይ ማኅተም የታተመ፣ መቋሚያና አቀማመጥ የተነሳችውን ፎቶግራፎች እየተመለከተች፡፡ write such good books›› የሚል ነበር፡፡ መፅሐፉ
Appreciational(?) ላይ ይጣዳሉ፡፡ እራሳቸውን ጽናጽል ሰርተው… አበርክተው ነበረ፡፡›› ‹‹የኪነት ሰው አይደል ?›› በወጣበት ዘመን መነጋገሪያ የሆነ ቢሆንም፣ በመጨረሻ
ለመሳም እስኪዳዳቸው ድረስ እርቀው ይጓዛሉ፡፡ አለቃ ተክሌ፤ እንደ አለቃ ተገኝ አይነቱ ለፍቅር ‹‹ቢሆንስ ?›› ኒቼ ላይ በወቅቱ የደረሰው የመነጠልና የአእምሮ
አለቃ ተክሌ፣ እነ አፈወርቅ ተክለኢየሱስ ነገሥታቱን ሲያቀርቡ፣ ከሙገሳም የሚያካፍሉትን ያህል ‹‹የፈጣሪን ሚና ይጫወታል›› ህመም ተደራርቦ፤ መፅሐፍን እንዲፅፍ እንደገፋፋው
ለማስደሰት ማሞገሳቸውን ነቅፈው፤ ብዙ ሳይርቁ የተቃረናቸውን ደግሞ በአቃቂር ዝብትልትሉን ‹‹ታዲያ እግዜር እራሱን ያመልካል ልትለኝ ነው?›› ተደምድሟል፡፡ የእኛ አለቃ ተክለኢየሱስ ምክንያታቸው
ለራሳቸው ውዳሴ ከንቱ በማቅረብ ትዝብት ላይ ለማውጣት ወደ ኋላ አይሉም፡፡ ወደ መፅሐፉ መገባደጃ ‹‹እሱማ የሚያመልኩትን ፈጥሮአል›› ምን ይሆን?... በእርግጥ ከዚህ ጋር አያይዞት እንጂ ዶ/ር
ይወድቃሉ፡፡ ከታሪክ አፃፃፍ አንፃር ብቻ ሳይሆን በዋናው ላይ በራስ ሐይሉ አስተዳደር አለቃ ተክሌ ገሸሽ ለበአሉ ግርማ የኪነት ሰው የሚያመልኩትን ሥርግው ገላው የሚነግሩን አንድ የጥናት ውጤት አለ።
ሙያቸውም፤ በስዕልና ቅርፃ ቅርፅ ረገድ ለራሳቸው ተደርገው፣ ሌላ ሰአሊ እንደተተካ ይናገሩና ሊቀጠበብት ፍጡሮች መፍጠር የተሳነው፤ እራሱን አምላኪ ነው። አለቃ ተክለኢየሱስ በአብነት ትምህርታቸው እጅግ
የሚቆርሱት አንሶ አልተገኘም፡፡ እንዲህ… የተሰኘ ማዕረግ የተቸረው ብርሃኑ የተሰኘው ሰዓሊ፤ አለቃ ተክለኢየሱስም፤ ከታሪክ ፀሐፊነታቸው በላይ ደካማ ከሚባሉት የሚመደቡ እንደነበሩ፣ ለቅኔ ሆነ ለዜማ
‹‹…. ከቤተክህነት ጥበባቱን ሁሉ ፈፅመው ‹‹በፎቶግራፍ ያየውን ማንሳት ነው እንጂ ከልቡ አንቅቶ ሰዓሊና ቀራፂነታቸው፣ በዓሉ ለጠቀሰው ዕጣ-ፈንታ ትምህርት ሳይመጥኑ ቀርተው ወደ ስዕልና ቅርፃቅርፅ
ያወቁ አለቃ ተገኝ እና አለቃ ተክሌ ነበሩ፡፡ ንጉሱም ቤተክርስቲያን መሳል አይሆንለትም ነበረ›› ይሉታል። ሳይዳርጋቸው አልቀረም፡፡ ቢሆንም ይሄ ለእኛ እንጂ መዛወራቸው የበታችነት ስሜት አሳድሮባቸው ወደ
ይወዳቸው ነበር ‹… ስለዚህ ሰራተኛው ሁሉ የጌጥ ሥራ ይሄ አዲስ ተሿሚ ሰዓሊ፤ አለቃ ተክሌን ‹‹አንቱ›› ለተቀረው ዓለም አዲስ ነገር አይደለም፡፡ እንደ ፈረንሳዩ ተቃራኒው ጥግ ገፍቷቸው ይሆን? አይታወቅም!...
ሲያምረው አዲስ አዲስ ጥበብ በየዓይነቱ ከአለቃ ተገኝና ከማለት ወደ ‹‹አንተ›› ስለተሸጋገረ፣ ፀብ በመካከል ንጉስ Napoleon Bonaparte የተዘጋጀላቸውን … የሚታወቀው አለቃ ተክለኢየሱስ ለራሳቸው
ከአለቃ ተክሌ ዘንድ ደጅ ጠንቶ፣ አቆላምጦ ይወስድ ይነሣል። ስለዚህ በሽማግሌ ከምከሰው ባዋርደው ‹‹ዘውድ›› ከጳጳሱ ነጥቀው፣ እራሳቸውን ለራሳቸው ያላቸውን ግምት፣ እኛም እንድንደግምላቸው ግድ
ነበር፡፡ ንጉሡም ለቤተ እግዚአብሔር የሚሰጠው ይሻለኛል ብለው የሙያ ጅል፣ የጠባይ ታናሽ ያላንተ ሥርዓትተ ንግሥ የሚያስፈፅሙ የኪነት ሰዎች ብዙ የሚለን ግሩም መፅሐፍ እንዳቀረቡልን ብቻ ነው፡፡
ለመስቀልና ለጽዋ፣ ለፅና፣ ለካህናቱ የሚሰጠው የለም›› የሚል ስድብ እንደላኩበት ይገልፃሉ፡፡ ናቸው፡፡ ለምሳሌ ጀርመናዊው ፈላስፋ Friedrich እንደ ናፓሊዮን በናፖርቴ፤ ከጳጳሱ እጅ ባይነጥቁም፤
ለጸናጽል፣ ለመቋሚያ፣ ለጀግናው የሚሰጠው ላቢተዋና የአለቃ ተክለየሱስ ‹‹የራስ ግምት›› የበዓሉ ግርማን Nietzsche እራሱን የሚያወድስና የሚያንቆለጳጵስ ‹‹ዘውዱ›› ጭንቅላታቸው ላይ፤ መጥለቁ አይቀርም
ለሸሆሮ፣ ለኮመድና ለቤነቻ፣ የንቅሉ ጥበብ ከነሱ የኪነት ሰው ድምዳሜ አስታወሰኝ፡፡ ‹‹በደራሲው›› አንድ መፅሐፍ አለው፡፡ Why I am so wise (ለምን ነበር፡፡ ትንሽ ቸኮሉ ብለን እንለፈው?
አባ ጫላ ከገፅ 8 የዞረ
ለከተማው የግጥም ትግል፣ የገጠር ትግል ምሳሌ ስገምት አምስት ሳንቲም ከመስሪያ ቤቱ ወስዶ የሚጠጣው። አሰፋ ቤት (ጋሽ አሴ ቤት ይሉታል) ነው፡፡ እሱ’ኮ ራሱም ቢሞት ቀብር አይሄድም!” አለ።
ሰጥቶ፤ ገላገለኝ! አያውቅም፤ አምታቶ ማለቴ ነው፡፡ አንዴ ጠይቄው በአብዛኛው ጂን ነው የሚጠጣው፡፡ ደሞ በደንብ ሁለቱ የጃኬት አይነቶች
አባ ጫላ ቆራጥ የኢህአሠ ታጋይ ነው፡፡ ነበር፡- ነው የሚቀዳው! ታዲያ አባ ጫላ ትንሽ ድራፍት ይሄው ቀብር የማይሄድ ወዳጃችን፣አንዲት
በደም ውስጥ ታግሎ በደም ውስጥ የበሰለ ነው። “እዚህ አገር ብዙ ሰው አመቺ ሁኔታ ከተፈጠረለት ዩኒቲ ጠጥቶ ሲያበቃ፣ ወደ “ጋሽ አሴ ቤት እንሂድ” አዘውትሮ የሚለብሳት አብሮ አደግ ጃኬት አለችው።
የኢህአሠን (የኢትዮጵያ ህዝባዊ አብዮታዊው ገንዘብ የሚመነትፍበት ዘመን ነው፡፡ አንተስ ወስደህ ለማለት፣ ሲፈልግ፤ “ጎበዝ! ወደ መጠጥ ቤት እንሂዳ” ሰውም፤ ይሄ ሰውዬ ይሄን ጃኬት መቼ ነው
ሰራዊት) መርህ ከማስፈፀም ሌላ የሚያስደስተው አታውቅም?” ይላል፡፡ የሚቀይረው? ብሎ አባ ጫላን ሲጠይቀው፤ “ምን
ምንም ነገር የለም ። “እስቲ ስለ ኢህአሠ አንዳንድ ነገር “አላውቅም! እንዴት ተብሎ!” አለኝ፡፡ አንድ ቀን ከዩኒቲ ወደ ጋሽ አሴ ቤት እንሂድ መሰላችሁ፤ በሀገራችን ሁለት ዓይነት ጃኬት አለ፡፡
አጫውተኝ?” ስለው፤ “ያ የወታደር ህይወት ነው፤ እኔ “ለምን?” አልኩት፡፡ ተብሎ ሲወጡ፣መንጌ ለአባ ጫላ፤ “እኔ በመኪና አንዱ የሚገዛና የሚለበስ ነው። ሌላው የሚለበስና
የኢህአፓ ወታደር ነኝ፤ እዚህ ከተማ ቁጭ ብላችሁ “ኢህአፓ አላዘዘኝማ!!” አለኝ፡፡ “አደ በይ እወስድሃለሁ” ይለዋል፡፡ መንጌ አንዲት የዱሮ ቮልስ የማይወልቅ ነው! እንደዚህ ዓይነት የሚለብሱ ሁለት
እንደ ፖለቲካ ካድሬ ነው የምታስቡት፡፡ አንዴ አላዘዘችማ” አለማቱ እኔ ሆኜበት ነው፡፡ የእምነቱ ሰዎች ናቸው፡፡ እነሱም ይሄ ወዳጃችን እንደ ዜጋ
አለችው፡፡ ጥቁር ሰማያዊ (dark blue) ቀለም አላት።
ከገባህበት የአሲምባ ወታደር ከሆንክ ወይ ትገላለህ እናት ቆሌዋ መሆኗ ነው፡፡ “ይልቅ ልንገርህ፤” አለና አባ ጫላ፤ ቆማ ባያት ጊዜ ሁሉ፤ “ያቻት የመንጌ ሲሆን፤ ከሀገሪቷ መሪዎች አንዱ ቢጫ ኮት የሚያደርግ
ወይ ትሞታለህ፡፡ በመጀመሪያ በዚህ እንስማማ!” ቀጠለ “አንድ ጊዜ ደሞዝ ጭማሪ አገኘሁና እነዚያን ቮልስ፤ እግሯን አንፈራጣ ቆማለች!” ይላታል፡፡ አለ፡፡ ያኛው እንደ መሪ ነው የሚለብሰው” ሲል
ይለኛል። ከምሩ ነው! የቱሉ ቦሎ አርሶ አደሮች መጋበዝ አለብኝ አልኩ። ታዲያ ያን እለት መንጌ፣ አባ ጫላን ጭኖ ቮልሷ ተነሽ አብራራ፡፡
አባ ጫላ፣ እነ መንጌና ካዛንቺስ ወደ ቱሉ ቦሎ ሄድኩኝ። በዛ ላይ አባ ገዳቸው ነኝ ብትባል፤ አሻፈረኝ አለች፡፡ አባ ጫላም፤ አባ ጫላ፤ በካዛንቺስ ብዙ ታሪክ አለው፡፡
አንድ ቀን አባ ጫላ፤ አዘውትሮ እሁድ እሁድ ብዬ ነው፡፡ መጋበዝ ደስ ይላል፤ ምክንያቱም ትልቅ “ምነው መንጌ፤ አስቀደምከኝ’ኮ!” ይለዋል፡፡ እንደአንደበቱ ቢሮ ታስሮ ውሎ ካዛንቺስ የሚፈታ ነው
ማልዶ ከሚመጣበት ዩኒቲ ግሮሰሪ ይዘገያል፡፡ ያደርጋል፡፡ (አባ ገዳ የሆንኩት ከአባቴ ወርሼ ምንም ቮልሷ ተቀስቅሳ፣ ጋሽ አሴ ቤት ሲደርሱ፤ ሰው የሚመስለው፡፡
ለወትሮው አንድ ሰዓት የሚመጣው አራት ሰዓት ነው።) ሄድኩ ቱሉ ቦሎ፡፡ 12ቱን ኪሎ ሜትር ወደ ሁለት ሁለት ጠጥቷል፡፡ ጂን ጠጪውና ጂን የማይጠግበው
ድረስ ቆየ፡፡ ሁሌ የእሁድ ስፖርታቸውን ሰርተው ገጠር ቤታችን የሚያደርሰውን መንገድ ጨርሼ፣ “አባ ጫላ፤ የት ቆያችሁ?” ተብሎ ሲጠየቅ፣ ሁለት ተመሳሳይ ስም ያላቸው ጂን ጠጪ
ዩኒቲ ድራፍት የሚጠጡት የአባ ጫላ ወዳጆች፡- አርሶ አደሮቹን ወደ ማገኝበት አረቄ ካቲካላ፣ ቤት “ምን ይሄ መንጌ፣እንደ ሰው በዜብራ የምትሻገር ወዳጆች አሉት፡፡ እኔ ስም ጠርቼ እገሌን እፈልጋለሁ
እነ መንጌ፣ “አባ ጫላ፣ ዛሬ በደህናው አላረፈደም፤ ሄድኩኝ። የማውቃቸው አርሶ አደሮች የሉም፡፡ ሰፈር ቮልስ ይዞ ጉድ አደረገኝ’ኮ!” አለ፡፡ አልኩት - ሞክሼ ስም ካላቸው አንዱን፡፡ አባ
ከሰው ጋር ተኝቶ ነው - ከሴት ጋር!” አሉ። ይህንኑ ገብቼ ጠየኩ፡፡ ለዱለት ማማተብ! ጫላም፤ “ሁለቱ እኮ የተለያየ መገለጫ ነው ያላቸው፤
አባ ጫላ ሲመጣ ነግረው ሊያፋጥጡት ዶለቱ፡፡ “እነሱ’ኮ ካቲካላ መጠጣት ትተዋል፡፡ ወደ ቱሉ አንድ ቀን አባ ጫላ፣ ዩኒቲ ባንኮኒ ጋ ቆሞ አንደኛው “ጂን ጠጪው” ነው የሚባለው፡፡ ሌላኛው
መጣ አባ ጫላ፡፡ ቦሎ ሄደህ ሆቴሎቹ ጋ ፈልጋቸው” አሉኝ፡፡ ይጠጣል። አንድ የካዛንችስ ወዳጄ ይመጣና ዱለት “ጂን የማይጠግበው” ነው የሚባለው!” አለኝ፡፡
“አንተ፤ ከሰው ጋር አድረህ ነው? ከሴት ጋር---” ሳላመነታ ወደ ቱሉ ቦሎ ከተማ ተመልሼ፣ ያዛል፡፡ ጁለቱ ይመጣል ወይም ትንሽ ከመሆኗ የተነሳ ከበግ ጋር ከዋልክ
አሉት፡፡ ወደ ዝነኛው ሆቴል ሄድኩኝ፡፡ ቱሉ ቦሎ ሆቴል፡፡ መጥታለታለች እንበል፡፡ ወዳጄ መብላት ከመጀመሩ አባ ጫላ የካዛንቺስ ሰው ይወደዋል፡፡
አባ ጫላም፤ “አይ ወንድሞቼ! እኔ፤ እንኳን ከሰው አሁን ድራፍት ልጋብዛቸው ተዘጋጅቻለሁ፡፡ ስገባ በፊት ያማትባል። ይሄ አባ ጫላ የዘወትር የሹፈት ድምፁ ጉልህና ስድቡ የሚጣፍጥ ስለሆነ ማንም
ጋር ከራሴም ጋር አድሬ አላውቅም!” አለ፡፡ አርሶ አደሮቹ አሉ፡፡ ግን ሁሉም ቢራ ነው የያዙት! ፈገግታ ፈገግ ብሎና እነዚያን የባላገር መሳይ ወተት አይቀየመውም። ለምሳሌ አንዱ የካዛንቺስ ወዳጅ
ከባዱ የአባ ጫላ ፍልስፍና ይሄ ይመስለኛል። የመድኃኔዓለም ያለህ! አርሶ አደሮች? ቢራ?! ደነቀኝ! ጥርሶቹን፣ በጥቁር ፊቱ ላይ በሹፈት ገለጥ አድርጎ፤ በግ ነጋዴ ነው፡፡ ስጋ ይጋብዘዋል፡፡ አብረው
“ከጠጣሁ ከራሴ ጋር መለያየት አለብኝ!” ይላል፤ ነደደኝ!! ነቢይ የተሰማኝን ስሜት ልንገርህ? እነዚህ “ስማ ወዳጄ፣ እፍኝ ለምታክል ዱለት ያማተብክ፤ ይቅማሉ፡፡ (እርግጥ ሰው በህይወት እያለ መቃሙ
ራሱን መርሳት! ሰዎች እንዲያልፍላቸው ብለን አልነበረም እንዴ ግማሽ ኪሎ ብታዝዝ የነብስ አባትህን ልትጠራ ነበር ጮክ ተብሎ አይወራም)
ዱሮ የኢህአፓ ታጋይ የነበሩ፣ የትግል መሪዎች ስንታገል የኖርነው? ምን አናደደኝ? ቀንቼም ከሆነ፣ እንዴ?” አለው፡፡ “መቃም አልወድም፤ አቁሜያለሁ ትለኝ
ከውጭ ሲመጡ ያገኙታል፡፡ ምን እንደሚሰማቸው ምን አስቀናኝ?! ከእነ መንጌ ቡድን ማህል ታየ እሚባል አለ፡፡ ታየ ነበር፤አሁን እንዴት ቃምክ?” አልኩት፡፡
አላውቅም። እዛ እሚያወራውና እዚህ ካዛንቺስ ለእኔ እጅግ ከባድ ፍልስፍና ያለበት ከባድ ጥያቄ ብዙ ጊዜ አባ ጫላን ወደ ቤቱ ማታ ማታ በመኪና “ከበግ ጋር ከዋልክ ቅጠላ ቅጠል መብላት
እሚጫወተውን እየመረጠ ነው የሚጫወተው!! ነው! የታገልክለት ህዝብ ሲያልፍለት መቅናት!! አባ ይወስደዋል። አባ ጫላ እንዳይቸገር ማገዙ ነው፡፡ አይቀርልህም’ኮ!” አለኝ፡፡ የሚገርመው በግ ነጋዴ
የጋራ ወሬያቸው ስለ አሲምባ ነው! ጫላ የተሰማውን ስሜት አለመደበቁ አንድ ነገር ያም ሆኖ አባ ጫላ፣ “ሹፌሬን መጠጥ በቃህ በሉት - ወዳጁ አይቀየመውም፡፡ አባ ጫላ’ኮ ጥጋበኛ ነው!
ኢህአፓ አላዘዘኝማ! ሆኖ፤ ጥያቄው ግን ብስልና ጥልቅ እንዲሁም ከሌሎች ሹፌሬን ጥሩት - ወደ ቤቴ መሄድ ፈልጌያለሁ!” ነው አባ ጫላ ድህነት ላይ መቀለድ ይችልበታል፡፡
የአባ ጫላን የቱሉ ቦሎ ህይወት ሳስታውስ የኢህአፓ አቋም ጋር ልናጤነው የሚገባ ነው፡፡ የሚለው፤ እንደ መኪናው ባለቤት መሆኑ ነው! ጓደኛውን መንጌን አንድ መራራ ይጋብዘውና፤
የሚመጣልኝ አንድ ነገር አለ፡፡ አንድ ቀን አባ ጫላ እንደ ሰው በዜብራ የምትሻገር ቮልስ “ራሱም ቢሞት ቀብር አይሄድም” ‹‹ጠጣ! የአባ ጫላ ገንዘብ ብትቀደው አያልቅም››
ደሞዝ ይጨመርለታል፡፡ በነገራችን ላይ አባ ጫላ ካዛንቺስ ዩኒቲ፤ አባ ጫላ አዘውትሮ የሚሄድባት ዛሬ በህይወት የሌለ አንድ ወዳጃችን ቀብር ይላል፡፡
በዓመት ሁለት ጊዜ ሁሉ ደሞዝ ይጨመርለት የነበረ አንድ ግሮሰሪ ነበረች፡፡ አሁን ነብሷን ይማረውና መሄድ አይወድም፡፡ ታዲያ፤ “ይሄ ሰውዬ ቀብር ክብ ሰርተው አውርተው ይለያያሉ
ታታሪ ሰራተኛ ነው፡፡ ጠዋት በአንድ ሰዓት ስራው ፈረሰች፤ለልማት ቦታ ቀይራለች፡፡ ከዩኒቲ ወረድ አይሄድም እንዴ?” ብለው አባ ጫላን ይጠይቁታል፡፡ እነ መንጌና እነ ታየ እሁድ እሁድ ኳስ
ላይ ይገኛል፤ በሁለት ሰዓት መግባት ቢኖርበትም። ብሎ አሰፋ ሞላ ግሮሰሪ አለ፡፡ ዩኒቲ ድራፍት ነው አባ ጫላም፤ “ይሄን ሰው በደንብ አታውቁትም ማለት የሚጫወቱበት የጤና ቡድን አላቸው፡፡ አንድ ቀን
ምንጭ ከገፅ 3 የዞረ አባ ጫላን ይጋብዙታል - ሲጫወቱ እንዲያይላቸው።
የት ሆኖ አገኙት? ቦታው የወይን ጠጅ ፍሬ ለማብቀል ተስማሚ ነው፡ ከፈለሰፈው ሰንደቅ አላማ ነው፣ዛሬ ያሉት ሄዶ አይቶዋቸው ተመለሰና፤ ‹‹እሺ እንዴት
ኢትዮጵያ ውስጥ ነው፡፡ ጎጃም፤ ዳሞትና ጣና ፡ አሁንም አትክልቶችና ጌሾ ይበቅልበታል፡፡ ከዚሁ የሰንደቅ አላማ ቀለማት የመጡት፡፡ ስለዚህ አገኘሃቸው?›› ተብሎ ተጠየቀ። ‹‹ክብ ሰርተው ስለ
አካባቢ ያለ ቦታ ነው፡፡ ማስረጃ ሳልወጣ፣አዲስ አመትን አበቦች አብበው ሁሉም ኢትዮጵያዊ በሰንደቅ አላማው ላይ ከዚህ ኳስ አውርተው ይለያያሉ›› ብሎ መለሰ፡፡
ለዚህ ድምዳሜ ማስረጃዎ ምንድን ነው? አከበረ፤የእንጨት መስዋዕትም አደረገ ይላል፡፡ ይሄ ተነስቶ አንድ አይነት አቋም ቢይዝ መልካም አባ ጫላ፤ ከሰፈሩ ከቡልጋሪያ አካባቢ ወደ
አንደኛ ኤደንን ከሚያጠጡ አራት ወንዞች እንግዲህ ዛሬ በመላ ኢትዮጵያ ያለው የአዲስ ዓመት ነው፡፡ ኢስአኤል ለኦሮሞውም፣ ለአማራውም፣ ካዛንቺስ ሲመጣ፣መንገድ ተዘግቶ ታክሲ አጥቶ ቤት
ውስጥ አባይ የምንለው ነው ኤፌሶን የሚባለው። መቀበያ ስርአት፣ ከየት መጣነትን ሊያስረዳ ይችላል። ለትግሬውም፣ለአፋሩም ለሌላውም ብሄረሰብ ሁሉ ይቆያል፡፡ ሆኖም ቆይቶ ካዛንቺስ ይገኛል፡-
በኦፌር ወርቅ ዙሪያ የሚዞር መሆኑ ተፅፏል፡፡ በኋላ ወደ ክርስትናው የመስቀል በዓል ደመራነት አባት ነው፡፡ ከአባቶቻችን የወረደ ሰንደቅ አላማ እንጂ ‹‹እንዴት መጣህ?›› ሲሉት፤ ‹‹ቆላ ቆላውን
በኔ ድምዳሜ፣የኤፌሶን ወንዝ የአሁኑ ዋቢ ሸበሌ ተለወጠ እንጂ በፊት ደመራ የሚነደው በአዲስ ከባዕድ የመጣ አይደለም፡፡ መጣኋ፤ ያሲምባ ልጅ እኮ ነኝ፤ማን መሰልኳችሁ?››
ነው። ጤግሮስና ኤፈራጥስ ደግሞ ጊዮን ራሱ ጥንት ዓመት መጀመሪያ ላይ ነው፡፡ ለዚህ ማስረጃው ሰውየው እጅግ ጠቢብ ነበር፤ልእለ ሰብዕ ይላል፡፡
ሜዲትራኒያን ባህር ይገባ ነበር፡፡ ድሮ ሜድትራኒያን አሁንም ድረስ ክርስቲያን ያልሆኑ የሀገራችን ሰዎች (superman) ነበር፡፡ 150 አንበሳ መግደሉን አንዴ ኢህአፓን መርጫለሁ
“ኪቲ” ይባል ነበር፡፡ ጥንት ጊዮን ወንዝ ሜድትራኒያን የደመራ ስርአት አላቸው። ይሄ የአባታቸው የኖህ ለማስታወስ ጭምር አፄ ኢስአኤል የሰብዕ አንዴ የምርጫ ጊዜ ነበር፡፡ “ምርጫ ጣቢያ ሄድክ
ሲደርስ ተራራ ስለነበር ተጋጭቶ ይመለስ ነበር፡፡ ትዝታ (ማስታወሻ) ነው ሲወረስ ሲዋረስ የመጣው፡ እና የአውሬዎች ንጉሰ ነገስት ብሎ ነበር ራሱን እንዴ?” አልኩት፡፡
ከዚያ ነው መሬት ተነቃንቆ፣ቦታው ተቆራርጦ አሁን ፡ በዚህና በኖህ ጉዳይ ሰፊ ጥናት እያደረግሁ የሚጠራው፡፡ ሰውየው እጅግ ጠቢብ ከመሆኑ ‹‹አልሄድኩም››
ወዳለበት ኢራቅ የሄደው እንጂ አካባቢው እዚሁ ነው፤ወደፊት ይፋ ይሆናል፡፡ አንድ እዚህ ላይ የተነሳ የጀነቲክ ኢንጅነሪንግን የፈለሰፈውም እሱ ‹‹ለምን?››
ነበር፡፡ ልጠቅሰው የምፈልገው፣ሌላ አራራት የሚባል ተራራ ነው፡፡ እንስሳን ከእንስሳ፣ ዘርን ከዘር እየቀላቀለ ‹‹ምን አረጋለሁ? አንዴ ኢህአፓን መርጩ የለ
አዳም የት ተፈጠረ ለሚለው በመፅሃፈ ሄኖክ አርመን ውስጥ አለ፡፡ ተራራው ግን በረዶ ያለበት፣ የፈለሰፈ የመጀመሪያው የጀነቲክ ኢንጅነር ነበር። አንዴ!››
ላይ “ኤልዳ” በሚባል ቦታ ተፈጠረ ይላል፡፡ ኤልዳ ገደላገደል፣ እንኳን መርከብ ሊያሳርፍ ለሰው ልጅ በቅሎን የፈጠረውም እሱ ነው፡፡ አህያንና ፈረስን (ይቀጥላል)
ደግሞ ኢትዮጵያ ውስጥ ነው ያለው፡፡ ምክንያቱም የማይመችና የማያብብ ቦታ ነው፤ ስለዚህ ያ ሊሆን አዳቅሎ፡፡ ይህ ሰው የሁሉም ኢትዮጵያውን አባት ዘር ምንጭ ናሙናዎች መሆናችን ይተነትናል፡፡
አስሌዳውያን ወይም ኤልዳውያን የሚባሉ አሁንም አይችልም፡፡ ነው፡፡ የኢትዮጵ ልጅ ነው፡፡ የኢትዮጵ 10 ወንዶች ማንነታችንን በትክክል ተረድተን፣ አንድ ላይ ለመጓዝ
ድረስ ጎጃም ውስጥ አሉ፡፡ ሄኖክ በመፅሃፉ ኤልዳ ነው በሰንደቅ አላማው ላይም የተለየ መከራከሪያ ልጆች ናቸው፤ አሁን የምናያቸውን የኢትዮጵያውያን ያስችለናል ብዬ አስባለሁ - ይህ ብዙ የተደከመበት
የተፈጠረው ይላል፡፡ ከዚያ ወስዶ ነው እግዚአብሄር ያቀርባሉ፡፡ ለኢትዮጵያ የተሰጠ ስጦታ ነው ሲሉ ጎሳዎች ሁሉ የፈጠሩት፡፡ የምርምር ውጤት፡፡
በ40 ቀኑ ወደ ኤደን ገነት የከተተው ይላል፡፡ ሄዋንን ምን ማለትዎ ነው? ሰሞኑን ለአንባቢያን የሚቀርብ መፅሃፍ የኦሮሞና የአማራ የዘር ሀረግ አንድ ነው
ደግሞ ከአዳም ጎን አውጥቷት ነው በ80 ቀኗ ወደ ሰንደቅ አላማው ለኖህ ከተሰጠው ምልክት እንዳዘጋጁም ሰምቼአለሁ፡፡ የመፅሐፉን ይዘት የሚለውን ነው መፅሃፉ የሚያስረዳው?
ኤደን ገነት የከተታት፡፡ ከዚህ ተነስቶ ነው ወንድ የመጣ ነው፡፡ አረንጓዴ፣ ቢጫ፣ ቀይ የጎሉበት ቀለማት በአጭሩ ሊነግሩኝ ይችላሉ? አማራና ኦሮሞ ብቻ ሳይሆን ሁሉም በኢትዮጵያ
በ40፣ ሴት በ80 ቀን ክርስትና የሚነሱት። ይሄ ሰማይ ላይ ታይተዋል፡፡ እነዚያ ቀለማት ናቸው ዛሬ መፅሐፉ፤“የኦሮሞና የአማራ እውነተኛው የዘር ግዛት ያለው ብሄር፣ ጎሳ ከ10ሩ የኢትዮጵ ልጆች ነው
አይነቱ ስርአት በዓለም ላይ የትም የለም፤እና ይሄ ያሉት፡፡ ከንግስት ሳባ በፊት የነገሰው አፄ ኢሲአኤል ምንጭ” የሚል ነው፡፡ አሁን ያሉት ኢትዮጵያውያን የመጣው፡፡ ዝቅ ሲል ደግሞ የኢትዮጵ የልጅ ልጅ
በሄኖክ መፅሃፍ የተፃፈውና አሁን ያለው እውነታ ነው ሰንደቅ አላማ እንዲውለበለብ ያደረገው፡፡ ሰንደቅ በሞላ የኢትዮጵ ልጆች መሆናቸውን ከላይ የሆነ፣ ጎጃም ላይ አዳምና ሄዋን ተፈጥረዋል ብዬ
ይገኛል፡፡ አላማ የሚለው የመጣው የኢስአኤል መንግስት አስረድቻለሁ፡፡ ባልኩት አካባቢ አንድ ጠቢብ ሰው ነበር፡፡ “ደሴት”
ሌላው ኮሬብ የሚባል ዋሻ ውስጥ አዳም ተቀበረ “ሰንደቅ አለማ” ከሚለው ነው፡፡ ከዚያ የመጣ ነው። አሁን እንደምናው በሁላችንም ላይ የማንነት ወይም “ደሸት” ይባላል፡፡ እሱ ነው የኦሮሞና የአማራ
ይላል፡፡ በእርግጥ በሲናይ በረሃ አካባቢ ኮሬብ እሱ በወቅቱ የመረጠው፡- አረንጓዴ ቢጫ፣ቀይና ቀውስ አለ፡፡ የማንነት ቀውሱ የመጣውም እኛ ማን አባት፡፡ የዛሬ 3600 ዓመት 4 ወንዶች ልጆች ወለደ፡
የሚባል ቦታ አለ፤ ግን በተመሳሳይ ይህ ቦታ ኢትዮጵያ ሰማያዊ ቀለማት ነበር፡፡ ለሰንደቅ አላማው ያልተገዛና እንደሆንን በትክክል ባለማወቃችን ነው፡፡ ስለዚህ - መንዲ፣ መደባይ፣ ማጂ፣ ጅማ የሚባሉ፡፡ እነዚህ
ውስጥም አለ፡፡ ሌላው ኖህ መርከቡን ያሳረፈው ያላውለበለበ ይቀጣል ብሎ ለመጀመሪያ ጊዜ ይህ መፅሐፍ እኛ ማን እንደሆንን፣በርካታ ታሪካዊ 4ቱም አሁን ኢትዮጵያ ውስጥ የሀገር መጠሪያ
አራራት ተራራ ላይ ነው ይላል፡፡ አራራት ተራራን አስገዳጅ ህግ ያወጣውም እሱ ነበር፡፡ በሰንደቋ አናት ማስረጃዎችና ሰነዶችን አስደግፎ፣ግልጥልጥ አድርጎ ሆነዋል። ማጂ ደግሞ ማራ እና ጀማን ይወልዳል። ዛሬ
ለመፈለግ ወደ ቦታው ሄጄ ነበር፤ በታንኳ ጣናን ላይ ኮከብ ነበር የሚቀመጠው፡፡ ኢየሱስ ሲወለድ ያስረዳናል፡፡ ይህ የማንነት ቀውሳችን ከተስተካከለና አማራ የምንለው ማራ ነው፡፡ “ማራ” ማለት “እውነተኛ
አቋርጬ፡፡ አራራት ተራራ የሚባለውን ሳገኘውና የሚጠቁመውን ኮከብ ለማስታወስ ይጠቀም ነበር፡፡ ራሳችንን ካወቅን፣ በመካከላችን ግጭቶች ሊኖሩ ብርሃን” ማለት ነው፡፡ አማራ ያሉት አጋዚያን ወይም
አቀማመጡን ሳጠናው፣ ለመርከብ ማሳረፊያነት በዓለም ላይ ሰንደቅ አላማን የፈለሰፈ የመጀመሪያው አይችሉም፡፡ መፅሐፉ፤ፍቅር፣ ሰላምና ህብር ሊፈጥር የግዕዝ ቋንቋ ተናጋሪዎች ናቸው፡፡ ማጂ ማራን
በአናቱ ላይ ምቹ ሜዳ አለው፡፡ ኖህ ወይን ጠጅ ጠጥቶ ሰውም ሊሆን ይችላል፡፡ ይችላል የሚል እምነት አለኝ፡፡ እኛ የትልቅ ሰው ዘር ወለደ ካልን፤ ጀማ እና ማራ ወንድማማቾ ናቸው፡፡
ሰክሮ ነበር ይላል፤መፅሃፍ ቅዱስ፡፡ በእርግጥም የኢትዮጵ የልጅ ልጅ የሆነው ኢስአኤል ነን የሚለውን በማስረጃ የሚያሳየን ነው፡፡ የሰው ምንጭ ወደ ገፅ 21 ዞሯል
ምንጭ ከገፅ 20 የዞረ
ሁለቱ ወንድማማቾች በአካባቢው ካሉት ጋፋቶች የትልቁ ሰው የኢትዮጵ፣ የጠቢቡና የሊቀካህናቱ
ጋር መዋጋት ሰልችቷቸው፣ ሃገር ለቀው ወደ ሸዋ የደሸት ልጅ እንደሆኑ በሚያውቁ ጊዜ፣ እነሱ
ሲመጡ አንድ ወንዝ ያገኛሉ፡፡ ወንዙን ጀማ አሉት። እንደተሳሳቱ ተገንዝበው ወደ ማንነታቸው ላይ
አሁን የጀማ ወይም የ“ዠማ” ወንዝ ማለት ነው። አተኩረው ይኮሩበታል ብዬ አስባለሁ፡፡ የመጣነው
ከአካባቢው እየራቁ ሲሄዱ የጥንት አባቶቻቸውን ከትልቅ ዘር ነው፡፡ ኦሮሞውም አማራውም የመጣው
ቋንቋ “ሱባ”ን ትተዉ አማርኛን መፈልሰፍ ጀመሩ፡፡ ከዚህ ትልቅ ሰው ነው፡፡ በዚህ ሁላችንም ልንኮራ
መደባይ፣ ጅማና መንዲ ደግሞ ግማሾቹ ጎጃም ላይ ይገባናል፡፡
ቀሩ፤ ግማሾቹ ወለጋ ሄዱ፤ሌሎቹም እየራቁ በምስራቅ የአሁኗ እና የቀድሞዋ ኢትዮጵያ ልዩነታቸውና
አፍሪካ ተሰራጩ፡፡ ኦሮሚኛ ቋንቋ የሚባለውንም አንድነታቸው ምንድን ነው?
ፈጠሩ፡፡ በዚህ ሁኔታ ነው ዛሬ ያሉት ኦሮሞና አማራ በግዛት ከሄድን ጥንት መላው አፍሪካ ኢትዮጵያ
የመጡት፡፡ ዘረ ደሸት ይባላሉ፡፡ የደሸት ልጆች ነው የሚባለው፡፡ ከየመን አልፎ ሁሉ ይሄዳል፡፡ ግብፅ
ናቸው። የዘር ሀረጋቸው አንድ ነው፡፡ ቋንቋቸው ውስጥ ፈርኦኖች የሚባሉት ኢትዮጵያውያን ነበሩ፡፡
የተለያየ የሆነው በሂደት ነው፡፡ ኢትዮጵያውያን ከአባይ ላይ ከመርከብ ወርደው ሜዳ
ኦሮሞው የኩሽቲክ፣ አማራው የሰሜቲክ ዘር አግኝተው የሰፈሩበት ቦታ ነው፤ ግብፅ፡፡ የአፍሪካ
ናቸው፤ የመጡትም ከውጭ ነው የሚለው ለዘመናት ሁሉ ነገር ከኛ አይወጣም፡፡
የዘለቀ ታሪክስ …? የኢትዮጵያ ታሪክ የ3ሺህ ዘመን ነው ይባላል፡፡
እሱ ፈፅሞ ውሸት ነው፡፡ ሁለቱም ከውጭ እርሶ የደረሱበት የጥናት ውጤት ምን ይላል?-
አልመጡም፡፡ እንዳስረዳሁት እዚሁ የበቀሉ ናቸው። አዎ፤ በተለምዶ 3ሺህ አመት ይባላል እንጂ ከ7ሺ
የአማራም የኦሮሞም አባት ደሸትም ሆነ ታላቁ አባት በላይ ነው፤ የኢትዮጵያ ታሪክ፡፡ ኖህ ኢትዮጵያ ላይ
ኢትዮጵ ኩሽ ነው፡፡ መልከፀዴቅም ኩሽ ነው። ነግሷል፤ ከዚያ ጀምሮ 7ሺህ አመት ነው፡፡
ኦሮሞና አማራ ሁለቱም ኩሽ ናቸው፡፡ አማራ ሴም እስካሁን በነገሩን ታሪክ ውስጥ መፅሐፍ ቅዱስ
አይደለም፤ ኩሽ ነው፡፡ ብቻ ነው በማስረጃነት የሚጠቅሱት፡፡ መፅሐፍ
እስከ ዛሬ ሲነገር የነበረው ውሸት ነው። ምናልባት ቅዱስን ብቻ የታሪክ ምንጭ ማድረግ ይቻላል?
የአማርኛ ቋንቋ ከሌሎች ጋር ሲደበላለቅ ሴሜቲክ መፅሐፍ ቅዱስ ብቻ አይደለም፡፡ 42
ቤተሰብ ውስጥ ተገኝቶ ሊሆን ይችላል። ሁሉም ሰነዶችን አሁን በሚወጣው መፅሐፌ ላይ በግልፅ
ኢትዮጵያውያን የኩሽ ዘሮች ናቸው። በዚሁ መፅሐፌ አስቀምጫለሁ። እነዚህ ሰነዶች በተለያዩ ሰዎች
ላይ ስለ ቋንቋም አስረድቻለሁ፡፡ በእብራይስጥም በጥንት ጊዜ የተፃፉ ናቸው፡፡ ኑቢያ ውስጥ ጀበል
ሆነ በአረቢክ የሌሉ እንደ ጨ፣ቀ፣ፀ ያሉ ድምጾች ኑባ በተባለ ቦታ ተቀብረው የቀሩ፣በጥንት ፍርስራሽ
በአማርኛና በኦሮሚኛ ቋንቋ ውስጥ አሉ። ይሄን የኢትዮጵያ ቤተ-ክርስቲያን (ከእስልምና በፊት የነበረ)
በዝርዝር በመፅሐፉ አስቀምጫለሁ፡፡ ድንጋይ ሳጥን ውስጥ ተቀብረው የነበሩ የብራና
ኦሮሞና አማራ አንድ ነው የሚለው አመለካከት ሰነዶች አግኝቻለሁ፡፡ በዚያ ላይም የተመሰረተ
በተለይ በኦሮሞ ምሁራን ዘንድ እምብዛም ተቀባይነት ነው። ከመፅሐፍ ቅዱስ ውጪ 42 ተጨማሪ የታሪክ
ያገኘ አይመስልም፡፡ በግድ ኦሮሞን አማራ ለማድረግ ሰነዶችን ተጠቅሜያለሁ፤ይሄን መፅሐፍ ሳዘጋጅ፡፡
ነው በሚል ወቀሳ የሚሰነዝሩ አሉ … ቀጣይዋ ኢትዮጵያ ምን መምሰል አለባት ይላሉ?
እንዲህ የሚሉት ሁሉም ከኢትዮጵ ዘር የመጣው አሁን ማንነታችንን አውቀን፣ የማንነት ቀውሳችንን
የደሸት ልጆች መሆናቸውን ባለማወቃቸው ነው። ይሄ ፈትተን፣ሁላችንም የኢትዮጵያ ዘር፣ የአንድ አባትና
መረጃ ስለሌላቸው ራሳቸውን እንደ ባዕድ አግልለው እናት ልጆች-----መሆናችንን ተገንዝበን፤ በፍቅር፣
ስለሚያዩ ነው እንጂ አሁን ይሄ እኔ ያቀረብኩትን በሰላም፣ በመከባበር፣ በእኩልነት መኖር አለብን ብዬ
ማስረጃ በቅን ልቦና አገናዝበው ለመረዳት ከሞከሩ፣ አስባለሁ፡፡ ሁላችንንም ኢትዮጵ ያገናኘናል፡፡
ላንቺና ላንተ
ፀሐይ ተፈረደኝ ከኢሶግ
“ኢክላምፕሲያ... ከደም ግፊት ያለፈ ነው”
ያህሉ ህይወታቸውን ያጣሉ። አመት በሁዋላ ከሆነ ፣እርግዝናው መንታ ከሆነ፣ ህይወት ለመጠበቅ ሲባል ነው። ይህ ጥናት የተካሄደው
የኢክምፕሲያን ጉዳት ከሚያባብሱ ምክንያቶች በቤተሰብ እንደዚህ አይነት የጤና ችግር ከአሁን በፊት በ26/ ሀገራት ሲሆን በናሙናነት የተወሰዱት ሴቶች
በአለም ላይ የእናቶች ሞት ምክንያት ተብለው መካከልም፡- ካለ ወይንም ያረገዘችው ሴት ቀደም ሲል የደም ግፊት ቁጥርም ወደ 21.155 ሀያ አንድ ሺህ አንድ መቶ ሀምሳ
ከሚጠቀሱት መካከል የሚከተሉት በዋነኛነት • ድህነት ወይንም ኩላሊት ሕመም ካለባት ፣የሰውነት ክብደት አምስት ይሆናል። በጥናቱ ላይ እንደሚታየውም ይህ
ተመዝግበው ይገኛሉ። • የጤና ተቋም በቅርበት አለመኖር ከፍ ያለ ከሆነና በመሳሰሉ ምክንያቶች በእርግዝና ጊዜ የሚከሰትባቸው ሀገራት በመጠኑ የተገለጹ ሲሆን
• ከፍተኛ የሆነ መድማት በተለይም ከወሊድ • የእውቀት ወይንም የመረጃ እጥረት ኢክላምፕሲያ ሊከሰት ይችላል። ሆኖም ግን ይህ ችግር ኢትዮጵያ በሶስተኛ ደረጃ ማለትም ችግሩ በብዛት
በሁዋላ • የተሟላ አገልግሎት አለማግኘት ያለባቸው ሴቶች ሁሉ ኢክላምፕሲያ ይከሰትባቸዋል ከሚታይባቸው ከኢንድያና ከናጄሪያ ቀጥላ ትገኛለች።
• ኢንፌክሽን ከወሊድ በሁዋላ • ባህላዊ ወይንም ልማዳዊ ተፅእኖዎች ይጠቀሳሉ። ማለት አይደለም። ይህ በሽታ በአለም አቀፍ ደረጃ ወጥ ጥያቄ፡ ኢክላምፕሲያ በእርግዝና ጊዜ ብቻ
• የደም ግፊት ተብሎ የሚታወቅ የጤና ችግር በዚህ የጤና ችግር ዙሪያ ማብራሪያ እንዲሰጡን የሆነ ስምምነት የተደረሰበት ሕክምና የለም። አንዱም ይከሰታልን?
(Eclampsia Preeclampsia) የጋበዝናቸው ፕሮፌሰር ይፍሩ ብርሀን ናቸው። ፕሮፌሰር ምክንያቱ መንስኤው ስለማይታወቅ መፍትሔውም መልስ፡ ኢክላምፕሲያ በእርግዝና ጊዜ ብቻ
• ደህንነቱ ያልተጠበቀ የጽንስ ማቋረጥ፣ ይፍሩ በአዲስ አበባ የጤና ሳይንስ ኮሌጅ የህክምናና በተሻለ እውቀት ላይ አለመገኘቱ ነው። ይህንን በሽታ አይከሰትም። አንዲት እናት እራስዋን ከሳተች ወይንም
ከላይ የተዘረዘሩት ችግሮች፣ ለእናቶች ሞት ጤና ሳይንስ ኮሌጁ እንዲሁም የጥቁር አንበሳ ሆስፒታል ለማከምም ሆነ ለመከላከል የተለያዩ ሙከራዎች ሲደረጉ የማንቀጥቀጥ ምልክት ከታየባት ይህ መቼ ተከሰተ?
ከፍተኛ አስተዋጽኦ የሚያደርጉ ሲሆን፣ በአለም አቀፍ ኃላፊ ናቸው።ፕሮፌሰር ይፍሩ ብርሀን ከአስረስ ብርሀን ቆይቶአል። ነገር ግን ይህ ትክክለኛው መንገድ ነው የሚል የሚለውን መለየት ያስፈልጋል። ከመውለድ በፊት ነው?
ከሚገጥመው የእናቶች ሞት ውስጥ 99% ያህሉ ጋር በመሆን ማግኔዥየም ሰልፌት የተባለው መድሀኒት መከላከያ መንገድ የለውም። ሕመሙም ደረጃ ተከትሎ በመውለድ ላይ እያለች ነው? ወይንስ ከወለደች በሁዋላ
የሚከሰተው ባላደጉ ሀገራት መሆኑን መረጃዎች በእርግዝና ጊዜ የደም ግፊት ምልክት ለታየባቸው ሁሉ የሚሄድ ሳይሆን እንደተፈጠረው አጋጣሚ የሚከሰት ነው? የሚለውን መለየት ያስፈልጋል። በእርግጥ በፊት
ይጠቁማሉ። በታዳጊ አገራት የሚታየው የእናቶች ሞት፣ ሊሰጥ ይገባዋልን? የሚል ጥናት በጃፓን የጽንስና ማህጸን ነው። ለምሳሌም ገና ሲጀምር ምንም ሌላ ምልክት ሳያሳይ የነበረው ግንዛቤ ኢክላምፕሲያ ከእርግዝና ጋር ተያያዥ
በእጅጉ እንዲበዛ የሚያደርጉ መነሻ ምክንያቶች አሉ። ሀኪሞች ማህበር ጆርናል ለህትመት አብቅተዋል። በመጣል ሊጀምር ይችላል። በራስ ምታት ወይንም ነው የሚል ስለነበረ እናቶች በምጥ ሰአት ወይንም ከወለዱ
ገና በለጋ እድሜያቸው ልጅ የሚያረግዙ ሴቶች፣ በብዛት ጥያቄ፡ ኢክላምፕሲያ ምን አይነት ሕመም ነው? ጨጉዋራ ማቃጠል ወይንም ደም ስር ላይ በሚፈጥረው በሁዋላ ይህ ይከሰታል ብሎ የሚገምት አልነበረም። ነገር
የሚታየው ባላደጉ ሀገራት መሆኑ አንዱ ምክንያት ነው። መልስ፡ Eclampsia Preeclampsia በእርግዝና ችግር ሊጀምር ይችላል። በአጠቃላይ ተመሳሳይ እና ወጥ ግን ጥናቶች እንደሚያሳዩት የነበረው ግንዛቤ ትክክል
ይህም ብቻ አይደለም። ባላደጉ አገራት ውስጥ፣ በ15 ወቅት እንደመንቀጥቀጥ እና የሚጥል በሽታ መስሎ የሆነ ነገር የለውም። እንዳልሆነና ከወለዱ እስከ አስር ቀን ወይንም እስከ አርባ
አመታቸው ከሚያረግዙ 1000 ሴቶች መካከል ስድስቱ የሚከሰት ሕመም ነው። ኢክላምፕሲያ በእርግዝና ወቅት ጥያቄ፡ ኢክላምፕሲያ ሕክምናው ምን ይመስላል? ሁለት ቀን ድረስ ሊከሰት እንደሚችል ያሳያሉ። ስለዚህም
ይሞታሉ። በበለፀጉት አገራት ግን፣ ከአራት ሺ ሴቶች የሚከሰት ከደም ግፊት ጋር የተያያዘ ተብሎ የሚታወቅ መልስ፡ ወደሕክምናው ስንመጣ በሽታው ወይንም ሕመሙ በእርግዝናና በወሊድ ጊዜ እንዲሁም ከወሊድ
መካከል፣ አንዷ ብቻ ለሞት እንደምትዳረግ ይገልፃል - ቢሆንም በሽታው ከደም ግፊት ያለፈ ነው። ምክንያቱም ምልክቱ ከታየ በሁዋላ የትኞቹ ናቸው መድሀኒት በሁዋላ ሊከሰት ይችላል።
የአለም የጤና ድርጅት መረጃ። ይህ በሽታ የትኛውንም የእናትየውን የሰውነት ክፍል ሊሰጣቸው የሚገባ ? ለየትኞቹ ነው መድሀኒት መሰጠት ጥያቄ፡ የጥናቱ መነሻና መደምደሚያ ምንድነው?
በተለምዶ፣ ‘በእርግዝና ጊዜ የሚከሰት የደም ያጠቃል። በአብዛኛውም በጉበት ፣በአእምሮ ፣በደም የሌለበት በሚለው ላይ በአለም አቀፍ ደረጃ ስምምነት መልስ፡ በአለም ላይ ያሉ የህክምና ባለሙያዎች
ግፊት’ ተብሎ የሚታወቀው የጤና ችግር (Eclampsia ስሮች እንዲሁም በኩላሊት ላይ ጉዳት የሚያደርስ ሲሆን የለም። በተለይም ሓቈስስሰቁሮቂቅቋሽሮ የሚባለው ከሁለት የተከፈለ ሀሳብ አላቸው ። ከፊሎቹ
Preeclampsia)፣ በእናቶች ላይ የሚያስከትለው ህመምና እየጠነከረ ሲመጣም የማያጠቃው የሰውነት ክፍል የለም። የተለያዩ ደረጃዎች አሉት ። መካከለኛና ከፍተኛ ኢክላምፕሲያ የተባለው ሕመም ከፍተኛ ደረጃ
የሞት አደጋም፣ ባላደጉ አገራት ውስጥ የከፋ ነው። የደም ግፊት ለ ኢክላምፕሲያ አንዱ መገለጫው እንጂ ደረጃ በሚል ይለያል። ስለሆነም በሕክምናው አለም ለደረሱት ይሰጥ ሲሉ ሌሎች ደግሞ አይደለም ምልክቱ
• በአለም ዙሪያ በየአመቱ 10 ሚሊዮን ሴቶች፣ ሙሉ በሙሉ የደም ግፊት ሕመም አይደለም። ይህ የጤና አንዳንዱ ጋ ደረጃው ከፍተኛ ሲሆን መድሀኒቱ ይሰጥ ለታየባቸው ሁሉ ይሰጥ የሚል ሀሳብ አላቸው። የጥናቱ
በእርግዝና ወቅት ኢክላምፕሲያ ይይዛቸዋል። ችግር በኢትዮጵያ ብቻም ሳይሆን በመላው አለም የሚገኝ በሚል የሚስማሙ ሲሆን ሌሎቹ ደግሞ በመካከለኛው መነሻም ማግኔዥየም ሰልፌት የተባለውን መድሀኒት
• በአለም ዙሪያ በየአመቱ ወደ 76,000 እርጉዞች፣ ነው። ልዩነቱ ምናልባትም በኢትዮጵያና መሰል ታዳጊ ደረጃ ላይም ሊሰጥ ይገባል በሚል ይከራከራሉ።በዚህ ኢክላምፕሲያ ምልክቱ ለታየባቸው ሁሉ ሊሰጥ
በኢክላምፕሲያና ተያያዥ በሆነ የደም ግፊት ሳቢያ ሀገራት ለየት የሚያደርገው ሴቶች ቶሎ ወደሕክምናው ጥናት እንደተመለከተው ግን በእርግጥ በከፍተኛ ደረጃ ይገባል እንጂ ከፍተኛውና ዝቅተኛው እያልን መለየት
ለህልፈት ይዳረጋሉ። አይመጡም ወይንም ደግሞ መጀመሪያውኑ ክትትል ለደረሰው መድሀኒቱን መስጠቱ የሚያስማማ ሲሆን የለብንም የሚል ነው። ምክንያቱም ዝቅተኛ የተባለው
• በእርጉዞች ላይ በሚከሰተው ኢክላምፕሲያና ስለማያደርጉ ቶሎ አይታወቅም በእነዚህና በመሳሰሉት ነገር ግን በመካከለኛው ደረጃ ላይ ያሉትም መድሀኒቱን በአንድ ጊዜ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሶ ሊገኝ ስለሚችል
ተያያዥ የደም ግፊት መዘዝ፣ 500,000 ሕጻናት ምክንያቶች በእናቶችና በጽንስ ላይ ጉዳት ያደርሳል። ማግኘት ይገባቸዋል የሚል ነው። ከተለያዩ ሀገራት ነው። በተለይም ታማሚዎቹ ከቤታቸው የነበሩ ከሆኑ
ይሞታሉ። ጥያቄ፡ የህመሙ መንስኤ ይታወቃል? እንደታየው እማኝነት ከሆነ ምንም ምልክት ሳይታይባቸው በፍጥነት ወደሕክምና ተቋም ማድረስ ተገቢ ይሆናል።
• ከበለፀጉ አገራት ይልቅ ባላደጉ አገራት ውስጥ መልስ፡ የህመሙ መንስኤ በየትኛውም አለም ለጉዳት የሚዳረጉ መኖራቸውን የተሰበሰቡት መረጃዎች ሕመሙ ሲያንቀጠቅጥ ወይንም እራስን ሲያስት ልክፍት
የሚታየው የኢክላምፕሲያ ችግር፣ በ7 እጥፍ አይታወቅም። በእርግጥ ተጋላጭ የሆኑ እናቶች አሉ። ይጠቁማሉ። ስለዚህም ድምዳሜው የሚሆነው ምልክቱ ወይም ሌላ ሕመም ነው በሚል ወደእምነት ወይንም
ይበልጣል። ባደጉ አገራት፣ ከኢክላምፕሲያ ለምሳሌም የመጀመሪያ እርግዝና ከሆነ፣ የመጀመሪያ ለታየባቸው ሁሉ መድሀኒቱን መስጠቱ ተገቢ ነው የሚል ባህላዊ ቦታዎች በመውሰድ ሕክምና እንዳያገኙ ከተደረገ
ታማሚ እርጉዞች መካከል፣ 10 እስከ 25 ከመቶ እርግዝና ከሀያ አመት በፊት ወይንም ደግሞ ከ35 ነው። የዚህም ምክንያት የእናትየውንም ሆነ የጽንሱን ለእናቶቹ ሕይወት መቀጠፍ ምክንያት ይሆናልና።
ይህንን አምድ አዘጋጅቶ የሚያቀርብላችሁ ESOG-Ethiopian Society of Obstetricians and Gynecologists

(የኢትዮዽያ የፅንስና የማህፀን ሀኪሞች ማኅበር) ነው። (በፖ.ሣ.ቁ 8731 ስልክ 011-5-506068/69 ልታገኙን ትችላላችሁ)
ፈርኦን ከገፅ 9 የዞረ እግዚአብሔር በሰጠን ምድር ላይ ተገቢ ስፍራችንን
ነገር የለም፤ ራሱን ፍርሀትን ብቻ እንጂ!›› ለጥያቄዎች ተገቢ ያልሆነ የግርምቢጥ ምላሽ በሰጡ ከሰላማዊ ትግል እና ከረብሻና የብጥብጥ ትግል እናገኝ ዘንድ ቆርጠን ተነስተናል፡፡
(ማርቲን ለማስታወስ የፈለገው በ1930ዎቹ ቁጥር አጸፋውም የዚያኑ ያህል ሲከሰት በአለማችን የትኛውን እንምረጥ የምንልበት አይደለም፤ አማራጩ እዚህ ያሰባሰበንም ጉዳይ ይኸው ነው።
የአሜሪካዊያኑ የመከራ አመታት “The Great ላይ ፍንትው ብሎ እየታየ ነው፡፡ ሳር ቅጠሉ ሕዝቡ አንድና አንድ ሆኗልና፤ እርሱም ያው ሰላማዊ ትግሉን ከየትኛውም አካል ጋር በም ንም አይነት
Depression” ወቅት የሀገሪቱ መሪ የነበሩትን ሁሉ ከሊቅ እስከ ደቂቅ ተነስቷል፡፡ እናም ባሁኑ መቀጠል ወይም ደግሞ በቃ ከናካቴው ጨርሶ የጥፋት ‹አዝማሚያ› ወይም አሉታዊ ንትርክ
ፕሬዚዳንት ፍራንክሊን ሩዝቬልትን ነው፡፡) ጊዜ ሕዝቦች የትም ይሰብሰቡ ጆሀንስበርግ-ደቡብ በህይወት አለመኖርን መምረጥ ብቻ ፡፡ አልተጠመድንም፡፡ የምንለው ነገር ቢኖር ‹ሰው
አሁንም ግን እዚያም አልቆምም፡፡ ባልተጠበቀ አፍሪካም፡ ናይሮቢ-ኬንያ፡ አክራ-ጋና፡ ኒው ዮርክ ያለንበት ጊዜ ይኼ ነው፡፡ ታዲያ ግን በዚህ ለመሆን ቆርጠን ተነስተናል፤ ሕዝብ ለመሆን
ሁኔታ እጥፍ ዘርጋ ብዬ በርሬ፣ ኃያሉ አምላክ ሲቲ፡ አትላንታ-ጆርጂያ፡ ጃክሰን-ሚሲሲፒ፡ ወይም የሰው ልጆችን ሰብአዊ መብቶች የማስከበር ወስነናል፤ እኛም የእግዚአብሔር ፍጡሮች/ልጆች
እግር ስር እገኝና እማጸነዋለሁ... ‹‹በሃያኛው ክፍለ እዚህ ሜምፈስ - ቴኔሲ የሁላችንም ጩኸት መቼም አብዮት ሂደት፡ ጥቁር ህዝቦችን ለረዥም ዘመናት ነን፤ ስለዚህም ሌሎች እንድንኖር በሚቀይዱልን
ዘመን ሁለተኛው አጋማሽ ጥቂት አመታትን ቢሆን ያው አንድ ነው - ‹‹ነጻ መሆን እንሻለን›› ከተዘፈቁበት አስከፊ ረሀብና ጉስቁልና፡ ማብቂያ ያጣ መንገድ ብቻ ተገድደን መኖር የለብንም፡፡› ነው፡፡
እኖር ዘንድ ምኞቴ ነው፤ ብትፈቅድልኝ ደስታዬ የሚል። “ We want to be free.” መከራና እንግልት አላቅቆ ለእፎይታ እሚያበቃቸው እናም እንግዲህ ይህ ዘመን በታሪክ ውስጥ
ወደር አይኖረውም!›› በማለት፡፡ እርግጥ ነው ይኼ ሌላው በዚህ ዘመን በመኖሬ የምደሰትበት ነገር አንድ የሆነ መፍትኄ ያውም ባስቸኳይ ማድረግ አይነተኛ ጊዜ ሆኖ የሚገኘው በምንድነው@ እኛ
ያልተለመደ ጥያቄ (‹የከፍታ በረራ›) ስለመሆኑ ቢኖር፤ እኛ ዛሬ ተገድደን ትግል የገጠምነውና ወደ እስካልተቻለ፤ ምድርና ሞላዋ ሁሉ በአጉል የጥፋት ሁላችንም አብረን በመሆናችን ነው፡፡ አብረን ሆነንም
አያጠራጥርም፡፡ ምክንያቱም አለም ቅጣምባሩ መፍትኄው ጫፍ እየገፋነው ያለው ጉዳይ፡ የሰው አዘቅት መዋጣቸው አይቀሬ ነው፡፡ ለዚህም ነው በጋራ አንድነታችንን በማስጠበቃችን፡፡ ሁላችሁም
ጠፍቶባታልና፡፡ ሕዝቡ በደዌ ተቀስፏል፡፡ መከራ ልጆች ባሳለፉዋቸው ዘመናት ሁሉ ሲላተሙት እግዚአብሔር በዚህ ዘመን እንድኖር ስለፈቀደልኝ እንደምታውቁት፤ ፈርኦን በግብጽ ምድር የነበረውን
በምድሪቱ ዙሪያ ተንሰራፍቷል፡፡ ግራ መጋባት የኖሩት ችግርን በመሆኑ ነው፡፡ ያም ሆኖ ያለፉቱ የምደሰተው፤ ቀጣዩን ውጤት ለማየት ስለታደልኩ። የባርነት ዘመን ለማራዘም ይጠቀምበት የነበረው
ነግሷል፡፡ ለዚህም ነው እንዲህ ያለውን ምኞት ትውልድ የኛን ያህል እንዲጋፈጡት የሚያስችል ዛሬም በዚህ በሜምፈስ እገኝ ዘንድ ስለተፈቀደልኝ አንድ የተለመደ፣ በጣም የተለመደ ቀመር formula
ያልተለመደ የሚያደርገው፡፡ ሆኖም ግን አንድ ነገር አስገዳጅ ሁኔታ እና ለውጤት የሚያበቃ እድልና የምደሰተውም ለዚህ ነው፡፡ ነበረው፡፡ ያም ፎርሙላው ምንድን ነበር@ ባሮቹን
እረዳለሁ፤ ይኸውም፡- ምንም ያህል አይን ይያዝ አቅምም አልገጠማቸውም ነበር፡፡ እንግዲህ ከእነርሱ አስታውሳለሁ እኔም፡ አዎን በደንብ እርስ በርሳቸው ማጋጨትና እንዳይግባቡ ማድረግ፡
እንጂ። ድቅድቅ ጨለማው በወጉ ሲሰፍር ብቻ የወረስናቸው ችግሮች አድገው ነው እኛ ዛሬ አስታውሰዋለሁ፡ ቅድም ራልፍ እንዳለው፤ ኔግሮዎች ፡ ካልሆነማ መቼም ቢሆን ባሮች ባንድነት ከቆሙ
ነው ክዋክብቱን ጥርት አድርጎ ማየት የሚቻለው፡፡ የተፋጠጥናቸው፡፡ የሰው ልጆች ለዘመናት ዛሬም ያለ እረፍት ከወዲያ ወዲህ በከንቱ እየባዘኑ፡ በፈርኦኑ ህልውና ላይ አንድ የሆነ ነገር መከሰቱ
የማስተውለውም ይህንኑ ነው፤ እግዚአብሔር በዚህ ድረስ ስለ ጦርነትና ሰላም ያወራሉ፡፡ ከእንግዲህ ያልበላቸውን እያከኩ፡ ሳይኮረኮሩ እየገለፈጡ አይቀሬ ይሆናል፡፡ እንዲያ ከሆነ ደግሞ ፈርኦኑ
በሃያኛው ክፍለ ዘመን ለየነገሩ ምላሽ በሚሆን መልኩ ግን መወራቱ ማብቃት አለበት፡፡ ምክንያቱም አሁን የኖሩትን ህይወት፡፡ እነሆ ያ ዘመን አክትሟል፡፡ አሁን ባሮቹን በባርነት ቀንበሩ ስር ኮድኩዶ ለማቆየት
ስራውን እየሰራ መሆኑን፡፡ የዚህም ማሳያው ሰዎች የደረስንበት ጊዜ እንደስከዛሬው መብትን ለማስከበር መብታችን መከበር አለበት፡፡ ለዚህም ደግሞ እኛም አይቻለውም፡፡ ባሮች ባንድነት ሲቆሙ ከባርነት ነጻ
የመውጣት ጅማሮ ይሆናል፡፡ ስለዬህ (ውድ የፈርኦን
በቀለ በ3 የወርቅና 1 የነሐስ ሜዳሊያዎች እንዲሁም በ1 ኦሎምፒክ ከገፅ 23 የዞረ ገብረህይወት፤ በ18 ዓመት ባሮች አምሳያ ወገኖቼ ሆይ!) አሁን፤ በቅድሚያ
አራተኛ ደረጃ 36 ነጥብ በማስመዝገብ ከዓለም 24ኛ ከቼክ ኦሎምፒያኖች ጋር 31ኛ ደረጃን እንዲሁም ጌጤ - በ5 ሺ ሜትር፤ ሞስኮ 1980 እ.ኤ.አ፤ ምሩፅ ሳንከፋፈል አንድነታችንን በጽናት እንጠብቅና
ደረጃን ከሌሎች ሦስት አትሌቶች ጋር ተጋርቷል፡፡ ዋሚ 50ኛ ደረጃ ላይ ተመዝግበዋል፡፡ ይፍጠር፤ በ36 ዓመት እንቁም!!!
ከቀነኒሳ ባሻገር ግን እስከ 50 ባለው ደረጃ ሌላ የኢትዮጵያ በስታትስቲክስ ሰነዱ መሰረት የየሀገራቱ ምርጥ - በ10 ሺ ሜትር፤ ሜክሲኮ 1968 እ.ኤ.አ፤ ማሞ
ኦሎምፒያኖች በሁለቱም ፆታዎች የተጠቀሱ ሲሆን (ማርቲን ሉተር ኪንግ ከመጽሐፍ ቅዱስ ገጾች
ወንድ ኦሎምፒያን አልተጠቀሰም፡፡ ወልዴ፤ በ40 ዓመት
በኢትዮጵያ ቀነኒሳ በቀለ እና ጥሩነሽ ዲባባ ናቸው፡፡ ቀነኒሳ መኻከል ለምሳሌነት ያዋለው፤ እስራኤላዊያንን
በሴቶች በኦሎምፒክ የምንጊዜም ውጤት ደረጃ - በማራቶን፤ ሙኒክ 1972 እ.ኤ.አ፤ ማሞ
ጥሩነሽ ዲባባ በ3 ወርቅና 2 የነሐስ ሜዳሊያዎች ከሌላ በቀለ በሶስት ኦሎምፒኮች በ36 ነጥብ እንዲሁም ጥሩነሽ ወልዴ፤ በ43 ዓመት በባርነት ይገዛ የነበረውን ፈርኦን ነው፤ ነቢዩ
አሜሪካዊ ኦሎምፒያን ጋር 15ኛ ደረጃን ተጋርታለች፡፡ ዲባባ በሶስት ኦሎምፒኮች በ36 ነጥብ ማለት ነው፡፡ - በ5 ሺ ሜትር፤ አቴንስ 2004 እ.ኤ.አ፤ መሰረት ሙሴ ሕዝቡን ከግብጽ ወደ ‹የተስፋዋ ምድር›
ሌላዋ የኢትዮጵያ ኦሎምፒያን ደራርቱ ቱሉ በ2 ወርቅና በሀገራት መካከል በኦሎምፒክ የምንጊዜም ውጤት ደፋር፤ በ20 ዓመት እስኪመራቸው - ማርና ወተት ወደምታፈልቀወ
በ1 የነሐስ ሜዳሊያዎች እንዲሁም በ1 አራተኛ ደረጃ ደረጃ ኢትዮጵያ በ471 ነጥብ ከዓለም 17ኛ ደረጃ ላይ - በ5 ሺ ሜትር፤ አቴንስ 2004 እ.ኤ.አ፤ ጥሩነሽ ከነዓን ... Canaan.)
ከሞዛምቢኳ ማሪያ ማቶላ ከሌሎች የራሺያ ኦሎም ፒያኖች ስትሆን በወንዶች በ206 ነጥብ 17ኛ እንዲሁም በሴቶች ዲባባ፤ በ18 ዓመት
በ189 ነጥብ 11ኛ ደረጃ ላይ ተመዝግባለች፡፡ ቀጣዩ ሁለተኛ ደረጃ ደግሞ . . .
ጋር 47ኛ ደረጃን ተጋርታለች፡፡ - በማራቶን፤ አትላንታ 1996 እ.ኤ.አ፤ ፋጡማ
በአትሌቶች የግል በኦሎምፒክ የምንጊዜም ውጤት በእድሜያቸው ወጣትነትና አንጋፋነት የኢትዮጵያ ሮባ፤ በ22 ዓመት (ውድ አንባብን፡- ዘመኖቹ በሙሉ እ.ኤ.አ
ደረጃ መሰረት ደግሞ አትሌት ቀነኒሳ በቀለ 16ኛ ደረጃን ኦሎምፒያኖች በስታትስቲክስ ሰነዱ ስማቸው የተጠቀሰ - በ10ሺ ሜትር፤ ባርሴሎና 1992 እ.ኤ.አ፤ ናቸው)
ከ2 የሌላ ሀገራት ኦሎምፒያኖች ጋራ ሲጋራ ጥሩነሽ ዲባባ ሲሆን የሚከተሉት ናቸው፡- ደራርቱ ቱሉ፤ በ22 ዓመት ምንጭ - GLENCOE
በሴቶች 5ኛ ደረጃ ላይ ናት፡፡ በተጨማሪ ደራርቱ ቱሉ - በ5ሺ ሜትር፤ ባርሴሎና 1992 እ.ኤ.አ፤ ፊጣ - በ3 ሺ ሜትር መሰናክል፤ ለንደን 2012 I have seen the Promised land
ከሆላንዷ ፋላኒ ብላንከርስ እና ከሞዛምቢኳ ማሪያ ማቶላ ባይሳ፤ በ19 ዓመት እ.ኤ.አ፤ ሶፊያ አሰፋ፤ በ22 ዓመት
- በ5 ሺ ሜትር፤ ለንደን 2012 እ.ኤ.አ፤ ሀጎስ by - Martin Luther King Jr.
ጋር 11ኛ ደረጃን፤ መሰረት ደፋር ከፈረንሳይ ከራሺያና ይቀጥላል
አዲስ አድማስ ሐምሌ 16 ቀን 2008 ዓ.ም ስፖርት አድማስ ገፅ 23
የኢትዮጵያ የኦሎምፒክ ገድል - ክፍል አንድ

• የኢትዮጵያ ኦሎምፒክ ስኬት በአንድ ኦሎምፒክ በአማካይ 3.2 ሜዳሊያዎች፤ ለ 1 ሚሊዮን ህዝብ 0.453 ሜዳልያ
• 45 ሜዳልያዎች፣ በ13 ኦሎምፒያዶች
• በወንዶች 27፣ በሴቶች 18 ሜዳልያዎች ተሰብስበዋል ከዓለም 17ኛ ደረጃ
• የኢትዮጵያ 1ኛ ኦሎምፒያኖች ቀነኒሳ በቀለና ጥሩነሽ ዲባባ ናቸው፡፡ በወንዶ ቀነኒሳ በቀለ 3 ወርቅና አንድ ነሐስ በ36 ነጥብ፤ በሴቶች
ጥሩነሽ ዲባባ 3 ወርቅ 2 ነሐስ በ36 ነጥብ
• በሪዮ ኦሎምፒክ ጥሩነሽ ዲባባ 4ኛዋን ኦሎምፒክ ትሳተፋለች፡፡ በኢትዮጵያ በአንደኛ ደረጃ የሚቀመጥ የተሳትፎ ክብረ ወሰን ነው፡፡
ቢያንስ 1 ሜዳልያ ካገኘች በምን ጊዜም የኦሎምፒክ ውጤት ከ1-5 ባለው ደረጃ ትገባለች፡፡
• የአይ.ኤ.ኤ.ኤፍ የሪዮ 2016 የስታትስቲክስ ሰነድ ኢትዮጵያ በኦሎምፒክ ውጤታማነት ከ1-20 ባለው ደረጃ በተደጋጋሚ ጠቅሷታል፡፡
ግሩም ሠይፉ
...ሳተናው እግረ-ጆቢራ
ባገር ፍቅር ልቡን ሞልቶ፡ ላቡን ነጥቦ የዋተተ
የዓለም ጅግና በአድናቆት በቅን ቅናት ያስሸፈተ
አልሞተም እንበል እባካችሁ « አበበ » እንጂ መቼ
ሞተ፡፡
(«አበበ እንጂ መቼ ሞተ» - በሎሬት ፀጋዬ ገ/መድህን
ለጀግናው አበበ ቢቂላ ከተፃፈ ግጥም የተቀነጨበ ነው፡፡
ባለቅኔው ‹‹አበበ እንጅ መች ሞተ›› ሲሉ የአትሌቲክስ
ገድል በኢትዮጵያ ለዘላለም እንደሚያብብ ለማመልከት
ነው፡፡ የኦሎምፒክ አትሌቲክስና ኢትዮጵያ የአንድ
ሣንቲም ሁለት ገጽታዎች ናቸው ፡፡ በተለይም በረዥም
ርቀት ሩጫዎች የኢትዮጵያ ኦሎምፒያን በዓለም አቀፍ
ደረጃ ያላቸው የበላይነት በማይናወጽ መሠረት ላይ
ተገንብቶ ቆይቷል፡፡
የኦሎምፒክ ጀግናን በግጥም ማወደስ ጥንት በግሪክ
የኖረ ባህል ነው፡፡ አበበ ቢቂላ በሮም ኦሎምፒክ በባዶ
እግሩ ሮጦ ማራቶንን ሲያሸንፍ ፤ አፍሪካ በኦሎምፒክ
በአትሌቲክስ ሜዳልያዎችን ማሸነፍ ጀምራለች፡፡ በወቅቱ
አበበ ለአፍሪካ የተላከ የሩጫ ነብይ ነበር ጅግናም ነበር።
ስለዚህም በጀግነንቱ ተዘክሯል፡፡ በስሙ ተዚሞለታል
ተገጥሞለታል፡፡ ለምን፤ ጀግና ነዋ!
እንግዲህ ከአበበ ቢቂላ የተለኮሰውን ቀንዲል ዛሬ
እነ ደራርቱ፤ ኃይሌ፤ ጥሩነሽ፤ መሰረት እና ቀነኒሳ ከፍ
አድርገው ኢትዮጵያ በአትሌቲክስ ስፓርት ስሟ በዓለም
ገንኖ እንዲቆይ አድርገዋል፡፡ የቡድን ስልት፤ የፍቅር፤
የፅናት፤ የትጋት፤ የጥንካሬና የኃያልነት ተምሳሌቶችም
ሆነዋል፡፡ አትሌቶቻችን የኢትዮጵያ ባንዲራ በታላላቅ
የስፓርት መድረኮች በማውለብለብና መዝሙሯን
በመዘመር ባስመዘገቡት አንጸባራቂ ድል በወርቅ
ብር በነሐስ አስጊጠውናል፡፡ በአንድነት ተፈቃቅሮ፤
በህብረት ተሳስሮ፤ የትኛውንም ትግል ማሸነፍ
እንደሚቻል የሀገርን ባንዲራ አንግቦ በቁርጠኝነት
በመስራት የድል ብስራት መጎናጸፍ እንደማያዳግት
የአትሌቶቻችን ጽናትና ብርታ የወለደው ድል ብሩህ
ትምህርት ሊሆነን ይገባል፡፡ አትሌቶቻችን የተስፋ ችቦ
ቻችን የጀግንነት ተምሳሌቶቻችን የጽናት ቀንዲሎቻችን ዋናዎቹ የኢትዮጵያና የጃማይካ አትሌቶች ናቸው።
ስለሆኑልን እናመሰግናቸዋለን፡፡ ታሪካቸውንም በየጊዜው ከጃማይካ በተለይ የአጭር ርቀት ሯጩ ዩሴያን ቦልት
እያስታወስን እንዘክራቸዋለን፡፡ በም ንጊዜም በኦሎም ፒክ የውጤት ደረጃ ከ1-10 መግባቱ፤
«...የኦሎምፒክ አርማ ቀለበት የወይራ ለምለም ጎንጉኖ ቀነኒሳ በቀለ በሪዮ ኦሎምፒክ ቢሳተፍ ኖሮ ከ1-20 ባለው
የዘመን ሻማ ሲረከብ (ቀነኒሳ) አክሊል ጭኖ ደረጃ የመግባት እድል እንደነበረው እንዲሁም ጥሩነሽ
ምነው ባየ ፊዲፒደስ? ዲባባ በሪዮ ኦሎምፒክ 4ኛ ኦሎምፒያድ መሳተፍ ከቻለች
ይሄ የጦቢያ አትሌት.ኮ ...! በኋላ ቢያንስ 1 ሜዳሊያ ካገኘች ከ1-5 በምንጊዜም
እንኳንስ ተከታዩ ሯጭ ተመልካች ባይኑ አይቀድመውም የኦሎምፒክ ውጤት ደረጃ መጠቀሷ ተገልጿል፡፡ በሪዮ
...ድል በደቦ ነው የሚያምረው ኦሎምፒክ ከሚሳተፉ ኦሎምፒያኖች በ3 ተከታታይ
ጉዟችን ያንድ ልብ ነው ኦሎምፒኮች የወርቅ ሜዳሊያ በማስመዝገብ አዲስ ታሪክ
ድላችን ያገር ልማድ ነው ...» የመስራት እድል ያላቸው 4 ኦሎምፒያኖችም በሰነዱ
ምናው ባየ ፊዲፒደስ? ተጠቅሰዋል፡፡ እነሱም፡- የቼክ ሪፐብሊኳ ባርባራ ፓታካ፤
አበሻ ሪከርድ ሲጥስ የጃማይካዋ ሼሊ አንፍሬዘር፤ የኒውዝላንዷ ቫለሪ አዳምስ
የህዝቡን መልዕክት ሲያደርስ በሁለቱም ፆታዎች ከፍተኛውን ውጤት ያስመዘገበች እና የኢትዮጵያዋ ጥሩነሽ ዲባባ ናቸው፡፡
(«ምነው ባየ ፊደፒደስ!!» (ተቀንጭቦ የተወሰደ) አገርም ናት፡፡ በ13 ኦሎምፒኮች በ1956 ሜልቦርን 12፤ ኢትዮጵያ ከ31ኛ ኦሎምፒያድ በፊት
በነቢይ መኮንን) በ1960 ሮም 10፤ በ1964 ቶኪዮ 12፤ በ1968 ሜክሲኮ 18፤ በተሳተፈችባቸው ኦሎምፒኮች 21 የወርቅ፤ 8 የብር እና
ኢትዮጵያ በኦሎምፒክ ለመጀመሪያ ጊዜ በ1972 ሙኒክ 31፤ በ1980 ሞስኮ 45፤ በ1992 ባርሴሎና 16 የነሐስ ሜዳሊያዎች፤ 16 በአራተኛ ደረጃ፤ 6 አምስተኛ
የተሳተፈችው በ1956 እ.ኤ.አ በአውስትራሊያ 20፤ በ1996 አትላንታ 18፤ በ2000 ሲድኒ 26፤ በ2004 ደረጃ፤ 11 ስድስተኛ ደረጃ፤ 5 ሰባተኛ ደረጃ እንዲሁም
ሜልቦርን ነበር፡፡ በ2012 እኤአ የእንግሊዟ ለንደን ከተማ አቴንስ 26፤ በ2008 ቤጂንግ 27 እነዲሁም በ2012 ለንደን 4 ስምንተኛ ደረጃ ያስመዘገቡ ኦሎምፒያኖች አሏት፡፡
እስካስተናገደችው 30ኛው ኦሎምፒያድ በአጠቃላይ 35 ኦሎምፒያኖች ተወዳድረዋል፡፡ በ13 ኦሎምፒኮች በወንዶች 12 የወርቅ 5 የብር እና 10 የነሐስ ሜዳሊያዎች፤
13 ኦሎምፒኮችን ተካፍላለች፡፡ የብራዚሏ ከተማ ሪዮ ለኢትዮጵያ የተገኙትን 22 የወርቅ ሜዳልያዎች 8 አራተኛ ደረጃ፤ 3 አምስተኛ ደረጃ፤ 10 ስድስተኛ ደረጃ፤
ዲጄኔሮ የምታስተናግደው 31ኛው ኦሎምፒያድ ለ14ኛ ያስመዘገቡት 12 አትሌቶች ሲሆኑ እነሱም አበበ ቢቂላ፤ 3 ሰባተኛ ደረጃ እንዲሁም 8 ስምንተኛ ደረጃ ያስመዘገቡ
ጊዜ የምትካፈልበት የኦሎምፒክ መድረክ ይሆናል። ማሞ ወልዴ፤ ምሩፅ ይፍጠር፤ ፋጡማ ሮባ፤ ደራርቱ ኦሎምፒያኖች ነበሯት፡፡ በሴቶች ደግሞ ከ1992 እ.ኤ.አ
ያልተካፈለችባቸው ሦስት ኦሎምፒያዶች በ1976፤ ቱሉ፤ ኃይሌ ገብረስላሴ፤ ገዘሐኝ አበራ፤ ሚሊዮን ወልዴ፤ የባርሴሎና ኦሎምፒክ ጀምሮ 9 የወርቅ 3 የብር እና 6
በ1984 እና በ1988 እኤአ የተከናውኑት ናቸው፡፡ በ13 ቀነኒሳ በቀለ፤ጥሩነሽ ዲባባ፤ መሰረት ደፋር እና ቲኪ ገላና የነሐስ ሜዳሊያዎች፤ 8 አራተኛ ደረጃ፤ 3 አምስተኛ
ኦሎምፒኮች 21 የወርቅ፤ 7 የብርና 17 የነሐስ በአጠቃላይ ናቸው፡፡ በአጠቃላይ 25 አትሌቶችም በተለያዩ ደረጃዎች ደረጃ፤ 1 ስድስተኛ ደረጃ፤ 2 ሰባተኛ ደረጃ እንዲሁም 1
45 ሜዳልያዎች ሰብስባለች፡፡ በ4 ስፖርቶች 250 የኦሎምፒክ ሜዳልያ ተሸላሚዎች ነበሩ፡፡ የአይ.ኤ.ኤ.ኤፍ ስምንተኛ ደረጃ ያገኙ ኦሎምፒያኖች ተመዝግበዋል፡፡
ኦሎምፒያኖች አፍርታለች፡፡ የህዝብ ብዛቷ 99.4 ፕሬዚዳንትና የቀድሞው አትሌት ሴባስቲያን ኮው የሪዮ በአይ.ኤ.ኤ.ኤፍ የሪዮ ኦሎምፒክ 2016 ስታትስቲክስ
ሚሊዮን የሚገመት ሲሆን አጠቃላዩ የሜዳልያ ብዛት 2016 የስታትስቲክስ ሰነድ ከሁለት ሳምንት በፊት ይፋ ሰነድ መሰረት በኢትዮጵያውያን ኦሎምፒያኖች የተያዙ
ለ1 ሚሊዮን ህዝብ 0.453 መድረሱን ያመለክታል፡፡ ሲሆን የተሟላ መረጃ የሚገኝበት በሺዎች የሚቆጠሩ አራት የኦሎምፒክ ክብረ ወሰኖች የሚከተሉት ናቸው፡፡
ከ4 ዓመታት በፊት በተካሄደው 30ኛው ኦሎምፒያድ 3 የአትሌቲክስ ባለሙያዎች በመረጃ ምንጭነት በየጊዜው - በ10ሺህ ሜትር ወንዶች፤ ቀነኒሳ በቀለ፤ ቤጂንግ
የወርቅ፤ 1 የብርና 3 የነሐስ በአጠቃላይ 7 ሜዳልያዎች የሚያገላብጡት ነው ብሎታል፡፡ የ2016 ሪዮ ኦሎምፒክ ኦሎምፒክ 2008 እ.ኤ.አ፤ 27፡07.17
የተገኙ ሲሆን አስቀድሞ ከነበረው ኦሎምፒክ ወርቅ የአትሌቲክስ ስታትስቲክስ ሰነዱ በ420 ገፆች የተዘጋጀ - በ5ሺህ ሜትር ወንዶች፤ ቀነኒሳ በቀለ፤ ቤጂንግ
በ43 በመቶ፤ ብር በ14 በመቶ እንዲሁም ነሐስ በ38 ሲሆን አለማቀፉ የአትሌቲክስ ፌዴሬሽኖች ማህበር ኦሎምፒክ 2008 እ.ኤ.አ፤ 12፡57.82
በመቶ እድገት ያሳየ ነበር፡፡ በዓለም አቀፉ የኦሎምፒክ (IAAF) ኮሚዩኒኬሽን ዲፓርትመንትና የትራክ ኤንድ - በ10 ሺህ ሜትር ሴቶች፤ ጥሩነሽ ዲባ፤ ቤጂንግ
ደረጃ መሰረት አንድ የኦሎምፒክ ተሳታፊ አገር ባለፉት ፊልድ ስታትስቲሺያንስ ማህበር (ITAF) በመተባበር ኦሎምፒክ 2008 እ.ኤ.አ፡ 29፡54.66
30 ኦሎምፒያዶች በአማካይ 12 ሜዳልያ ማስመዝገብ የስታትስቲክስ ሰነዱ ከ31ኛው ኦሎምፒያድ በፊት - በሴቶች ማራቶን ቲኪ ገላና ለንደን 2014 እ.ኤ.አ 2
እንደሚኖርበት የሚተምን ሲሆን፤ ኢትዮጲያ 45 የተካሄዱት 30 ኦሎምፒኮች አጠቃላይ ዝርዝር መረጃ፤ ሰዓት ከ23 ደቂቃዎች ከ07 ሰከንዶች
ሜዳልያዎች በማስመዝገብ ከስኬታማዎቹ ተሳታፊዎች ተወዳዳሪ ሀገራት፤ ኦሎምፒያኖች፤ ክብረወሰኖች፤ በስታትስቲክስ ሰነዱ ለአገራት እና ለኦሎምፒያኖች
ትጠቀሳለች፡፡ በአንድ ኦሎምፒያድ 3.2 ሜዳልያዎች ውጤቶች፤ ሰዓቶች፤ የደረጃ ሰንጠረዦችና ሌሎች አሀዛዊ በኦሎምፒክ የምንጊዜም ውጤት ደረጃ ሲወጣ
በአማካይ ሲያስመዘግብ የቆየ ሲሆን 47 በመቶ የወርቅ፤ እውነታዎች ተሟልተው ቀርበውበታል፡፡ ባለፉት ሰላሳ በየኦሎምፒኩ ከ1-8 ያላቸው ደረጃ ነጥብ የተሰጠው
38 በመቶ የብር እንዲሁም 16 በመቶ የነሐስ ሜዳልያዎች ኦሎምፒያዶች ከ219 ሀገራት 20,629 ኦሎምፒያኖች ሲሆን ለ1ኛ 8 ነጥብ፤ ለ2ኛ 7 ነጥብ … እያለ ለ8ኛ ደረጃ
ማግኘት እየተቻለ ቆይቷል፡፡ የተሳተፉ ሲሆን 951 የወርቅ ሜዳሊያዎች ተበርክተዋል፡፡ 1 ነጥብ እየተሰጠ ሰንጠረዡ ተዘጋጅቷል፡፡ በወንዶች
በኦሎምፒክ መድረክ በተለይ በረጅም ርቀት በ10ሺ የስታትስቲክስ ሰነዱ ይፋ በተደረገበት ወቅት የኦሎምፒክ የምንጊዜም የውጤት ደረጃ አትሌት ቀነኒሳ
እና በ5ሺ ሜትር ውድድሮች እንዲሁም በማራቶን ከኦሎምፒያኖች ስማቸው በቅድሚያ ከተጠቀሱት ዋና ኦሎምፒክ ወደ ገፅ 22 ዞሯል
Coming soon
በቅርብ ቀን
Tel: 011-55-11-138
Fax. 011-46-63-164 /P.o.box. 18192/
e-mail cabey@ethionet.et

Issue 862.

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Issue 862.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ቅፅ 16 ቁጥር 862 ቅዳሜ

ፕ/ር ፍቅሬ ቶሎሳ፤ ስለ

መንግስት ተዝረከረከ፤ ወገኛ ‹ህዝብ› በዛ፤ አገር በግጭት

ተቃዋሚዎች፤ የሀገሪቱ የታላቁ የቲያትር

ዶሮ የወባ በሽታ መከላከያ ሆናለች ተብሎ የሚጠራው ሰፈር አካባቢ የተወለደው

ጋስትሮ ኢንተሮሎጂ ማህበር-ኢትዮጵያ እጣቢ በፍሳሽ መልክ በየጎዳናው ሲፈስ ያስተዋልን

ስልክ ቁጥር 0118 29 42 04

ፕ/ር ፍቅሬ ቶሎሳ

‹‹ነጋሪት ሲጎሰም የማትሰማ ከተማ››

ርዕስ አንቀፅ አቶ አሰፋ ጫቦን ምን ነካቸው ?!

ከንፈር አይቆምም” - የላቲኖች አነጋገር

‘የአጎቴ ታየር’ መንፈስ…

የፈርኦን ባሮቹ አምሳያ ነን!

“የአተት መንስኤ የሽንት ቤት

በከተማዋ ለአተት በሽታ መከሰት ትክክለኛው

የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ

ሞትም ማስታወሻ ነው! -

“የሥነጥበቡ ገደል በምንድን ነው የሚሞላወ?” -

ሙዳይ በጎ አድራጎት ማህበር ጭንቀት ውስጥ

አሰለፈች አሽኔ፤ የነገሰችበት የጥበብ ምሽት

አርቲስት አሰለፈች አሸኔ በምሽቱ፤ ሙሉ የሀበሻ አርቲስቷ በምስጋና ደስታዋን ስትገልጽ፣ታዳሚውም

የበጎ አድራጎት ድርጅቶችና

የቱርክ መንግስት ሌላ መፈንቅለ

አውሮፓ ከፍተኛ ቁጥር በህንድ ሴት የሚወልዱ

በህንድ ጉጅራት አውራጃ የሚገኘው ሲንዱ እንደሚገኝና የሆስፒታሉ ነጻ የህክምና አገልግሎትም

ማይክሮሶፍት ባለፉት 3 ወራት 3.1 ቢሊዮን ዶላር ትርፍ አግኝቷል

ይህንን አምድ አዘጋጅቶ የሚያቀርብላችሁ ESOG-Ethiopian Society of Obstetricians and Gynecologists

የኢትዮጵያ የኦሎምፒክ ገድል - ክፍል አንድ

You might also like