Prawo karne – podstawowe pojęcia:

Prawo karne – określa czyny będące przestępstwami i kary grożące za popełnienie tych
przestępstw, jak również środki zabezpieczające stosowane przez państwo wobec osób
popełniających przestępstwa. Prawo karne określa zasady odpowiedzialności karnej.
Podstawowymi aktami prawa karnego są: kodeks karny (prawo karne materialne) i Kodeks
postępowania karnego (prawo karne formalne)

Odpowiedzialność karna - odpowiedzialność karną ponosi osoba , która popełniła czyn

zabroniony i ukończyła 17 rok życia, za najpoważniejsze czyny zabronione
odpowiedzialność karną ponosi nieletni , który ukończył 15 lat, wysokość kary w tym
przypadku nie może przekroczyć 2/3 ustawowego, górnego wymiaru kary.

Wina umyślna - występuje wtedy gdy sprawca ma zamiar i chce popełnić przestępstwo ,
przewiduje je i godzi się na nie.

Wina nieumyślna - występuje wtedy gdy sprawca nie ma zamiaru popełnić czynu
zabronionego, ale czyni to, ponieważ nie zachowuje należytej ostrożności, choć możliwość
popełnienia czynu zabronionego przewidywał lub mógł przewidzieć

Czyn zabroniony — każde działanie niezgodne z obowiązującym prawem. Czyny zabronione

dzielimy na : wykroczenia i przestępstwa.

1. Wykroczenie — jest to czyn zabroniony, niebędący przestępstwem, zagrożony karą aresztu nie
większą niż miesiąc, karą ograniczenia wolności nie większą niż miesiąc, karą grzywny do 5 tys. zł.
lub karą nagany.

2. Przestępstwo — czyn zabroniony zagrożony karą ograniczenia lub pozbawienia wolności

powyżej 1 miesiąca lub karą grzywny. Przestępstwa dzielimy na: występki i zbrodnie.

• Zbrodnia — czyn zabroniony, zagrożony karą od 3 lat do dożywotniego pozbawienia wolności

włącznie. Do zbrodni zaliczamy tylko przestępstwa popełnione umyślnie

• Występek — czyn zabroniony, zagrożony karą ograniczenia wolności powyżej miesiąca,

pozbawienia wolności powyżej miesiąca, karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych lub karą
grzywny powyżej 5 tys. złotych.

Uwaga: przy rozróżnianiu czynów zabronionych zawsze bierzemy pod uwagę dolną granicę
zagrożenia karą
Sankcje stosowane w polskim prawie karnym:

1. Kary — sankcje wymierzone przez sąd za popełniony czyn zabroniony.

• Grzywna — opłata ustalona przez sąd na podstawie sytuacji majątkowe, życiowej i rodzinnej
sprawcy. Może być wyłączną karą lub dodatkiem do kary pozbawienia wolności, jest liczona w
stawkach dziennych. Stawka dzienna nie może być niższa niż 10 zł. ani wyższa niż 2000 zł. Liczba
stawek dziennych ,które sąd może orzec wobec sprawcy czynu zabronionego wynosi od 10 do 540
stawek (Art. 33. K.K.)

• Ograniczenie wolności — od 1 do 12 miesięcy, polega na tym, że sprawca nie może w czasie

odbywania kary zmieniać miejsca pobytu, zamieszkania oraz musi wykonywać prace społeczne
nieodpłatnie lub też część zarabianego przez sprawcę wynagrodzenia przekazywana jest na cele
społeczne lub na rzecz skarbu państwa.

• Pozbawienie wolności terminowe od 1 miesiąca do 15 lat oraz 25 lat i dożywotnie pozbawienie

wolności.

2. Środki karne — sankcje, których celem jest zwiększenie efektywności i skuteczności kary.

• Pozbawienie praw publicznych ( od 1 do 10 lat).

• Zakaz zajmowania danego stanowiska albo wykonywania zawodu lub prowadzenia określonej
działalności gospodarczej.

• Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem i edukacją małoletnich lub

opieką nad nimi.

• Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się ze wskazanymi

osobami, zbliżania się do konkretnych osób, opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody
sądu.

•Zakaz wstępu na imprezy masowe.

• Zakaz wstępu do miejsc gier hazardowych uczestnictwa w nich.

• Zakaz prowadzenia pojazdów.

•Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.

• Konfiskata (przepadek) przedmiotów pochodzących z przestępstwa na rzecz skarbu państwa.

• Obowiązek naprawienia szkody osobie pokrzywdzonej lub innej osobie wyznaczonej przez sąd
(np. rodzinie). Lub naprawienia wyrządzonej krzywdy.

• Nawiązka - obowiązek wypłaty pieniędzy na rzecz poszkodowanego zwykle w kwocie stanowiącej

określona wielokrotność wyrządzonej szkody.

• Świadczenie pieniężne na określony cel społeczny. Różni się tym od nawiązki, że sąd w
przypadku jego orzeczenia najczęściej odstępuje od wymierzenia kary za popełniony czyn
zabroniony.

• Podanie wyroku do publicznej wiadomości.