BAB 1 - Fungsi

Fungsi
1. Fungsi adalah hubungan untuk setiap elemen dalam set input
disambungkan kepada satu dan hanya satu elemen dalam set output.
2. Jenis perhubungan yang dianggap sebagai fungsi adalah: hubungan
satu kepada satu dan hubungan banyak kepada satu.

a. Hubungan satu kepada satu

Setiap objek dalam domain hanya mempunyai satu imej dalam
kodomain.

b. Hubungan satu kepada banyak

Terdapat sekurang-kurangnya satu objek dalam domain yang
mempunyai lebih daripada satu imej dalam kodomain.

3. Untuk hubungan yang dianggap sebagai fungsi:

a. Setiap objek mesti mempunyai satu dan hanya satu imej.
b. Dua atau lebih objek dibenarkan untuk mempunyai imej yang sama.
c. Tidak perlu semua elemen dalam codomain adalah imej.
Contoh1
Antara hubungan berikut yang manakah ialah fungsi? Jelaskan.
(a) (b)

(c) (d)

Penyelesaian
a. Hubungan ini adalah fungsi, kerana setiap objek mempunyai hanya satu imej.
b. Hubungan ini adalah satu fungsi, kerana setiap objek mempunyai hanya satu
imej walaupun elemen 3 tidak mempunyai objek.
c. Hubungan ini bukan fungsi, kerana elemen 8 mempunyai 2 imej.
d. Hubungan ini bukan fungsi, kerana elemen "a" mempunyai 2 imej.

Fungsi Gubahan 𝒈𝒇

𝒇 𝒈
𝒙 𝒇(𝒙) 𝒈[𝒇(𝒙)] = 𝒈𝒇(𝒙)

Rajah di atas menunjukkan fungsi f yang memetakan set A kepada set B dan
fungsi g yang memetakan set B kepada C. Jadi, fungsi yang memetakan set A
kepada set C dikenali sebagai fungsi gubahan g dan f iaitu gf (x).
Contoh 2
Diberi the fungsi f : x → 2x – 1 dan g : x → x + 3, cari
(a) fg(2)
(b) gf(-3)

Penyelesaian
(a) fg(2) = f [g(2)]
= f [2 + 3]
= f(5)
= 2(5) – 1
=9
(a) gf(-3) = g [f(-3)]
= g [2(-3)-1]
= g(-7)
= -7+3
=-4

Contoh 3
Diberi the fungsi f : x → x + 5, cari
(a) f 2(-2)
(b) f 4(6)

Penyelesaian
(a)f2(x) = f [f(x)]
= f [x + 5]
= x + 5 +5
= x + 10

f2(-2) = -2 + 10
=8

(b) f 4(x) = f 2f 2(x)

= f 2 (x + 10)
= x + 10 + 10
= x + 20

f 4(6) = 6+20
= 26
Contoh 4
(a) Diberi fungsi f(x) = 2x + 4 dan fungsi fg(x) = 5x – 9, cari fungsi g.
3
(b) Diberi fungsi f(x) = 3x dan fungsi gf(x) = 1+𝑥, cari fungsi g.

Penyelesaian
(a) Diberi f(x) = 2x + 4 dan fg(x) = 5x – 9
fg(x) = f[g(x)]
= 2[g(x)] + 4
2[g(x)] + 4 = 5x – 9
5𝑥−13
g(x) = 2

3
(b) Diberi f(x) = 3x dan gf(x) = 1+𝑥
gf(x) = g (3x)
3
g (3x) = 1+𝑥

𝑦
Biarkan y = 3x, so x = 3
3
g(y) = 𝑦
1+
3
3
g(y) = 3+𝑦
3
9
g(y) = 3+𝑦

9
Maka, g(x) = , x ≠ -3
3+𝑥
Fungsi songsang

1. Diberi fungsi f adalah fungsi memetakan x kepada y, fungsi songsangnya

ditandakan sebagai f -1 yang memetakan y kepada x.
2. Dalam rajah di atas, f (x) = y dan f -1 (y) = x.
3. Terdapat beberapa sifat fungsi songsang:
a. ff -1(x) = x
b. f -1f(x) = x.
4. Hanya fungsi dengan hubungan satu kepada satu mempunyai fungsi
songsang dan kodomain sama dengan julat.

Contoh 5
Diberi fungsi f : x → x + 4, cari f -1(3).

Penyelesaian
Biar f -1(3) = y

f(y) = 3
y+4=3
y = -1

Oleh itu, f -1(3) = - 1.

Contoh 6
2𝑥−3
Diberi fungsi f : x → , x ≠ - 5, cari f -1(x).
𝑥+5

Penyelesaian
Kaedah 1:
2𝑥−3
f:x→
𝑥+5

2𝑥−3
Biar y =
𝑥+5

y(x+5) = 2x – 3
xy + 5y = 2x – 3
2x – xy = 5y + 3
x(2-y) = 5y + 3
5𝑦+3
x=
2−𝑦
5𝑦+3
f -1(y) =
2−𝑦
5𝑥+3
f -1(x) =
2−𝑥

5𝑥+3
Oleh itu, f -1(x) = , x ≠ 2.
2−𝑥

Kaedah 2:
Let y = f -1(x)
f(y) = x
2𝑦−3
=x
𝑦+5
2y – 3 = xy + 5x
2y – xy = 5x + 3
y(2-x) = 5x + 3
5𝑥+3
y=
2−𝑥

5𝑥+3
f -1(x) =
2−𝑥

5𝑥+3
Oleh itu, f -1(x) = , x ≠ 2.
2−𝑥
Contoh 7
𝑚𝑥−2 𝑛+3𝑥
Diberi fungsi g : x → , x ≠ -3, dan fungsi songsangnya g-1 : x → , x ≠ -3,
𝑥+3 2−𝑥
cari nilai n dan nilai m.

Penyelesaian
Biar y = g -1(x)

g(y) = x
𝑚𝑦−2
=x
𝑦+3
my – 2 = xy + 3x
my – xy = 3x + 2
y(m-x) = 3x + 2
3𝑥+2
y=
𝑚−𝑥

3𝑥+2
f -1(x) =
𝑚−𝑥

3𝑥+2 𝑛+3𝑥
Bandingkan dengan , n = 2 dan m = 2.
𝑚−𝑥 2−𝑥

Contoh 8
Diberi fungsi f(x) = 5x + 8, cari nilai k jika f -1f(k+2) = f(k)

Penyelesaian
Biar y = f -1(x)

f(y) = x
5y + 8 = x
𝑥−8
y= 5
𝑥−8
f -1(x) = 5

f -1f(k+2) = f(k)
f -1 [5(k+2) + 8] = 5k+8
f -1 [5k+18] = 5k+8
5𝑘+18−8
= 5k + 8
5
5k + 10 = 25k + 40
20k = -30
3
k=-2