Η ύπαρξη προκαταλήψεων εντός των θεσμών

Αρχικά, για την υλοποίηση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης είναι απαραίτητο να υπάρξει
συνεργασία ανάμεσα στο κράτος, της τοπικής κοινωνίας, των γονιών και των μαθητών. Το
γεγονός αυτό καθιστά την όλη διαδικασία αρκετά περίπλοκή και δημιουργεί πολλές
δυσκολίες. Όσο αφορά το κράτος και τις κοινότητες, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν ότι η
συγκρότηση τους εμπεριέχει μια κουλτούρα, που συχνά δεν συμβαδίζει με την κουλτούρα
της συμπερίληψης. Πιο συγκεκριμένα, κατά την εφαρμογή της συμπερίληψης
διαπιστώνεται η ύπαρξη στερεοτύπων και προκαταλήψεων μέσα στους κοινωνικούς
θεσμούς, οι οποίοι δεν θα πρέπει να θεωρούνται απρόσωπες οντότητες, αλλά σύνολα
ανθρώπων που πράττουν βάση του τρόπου σκέψης που έχουν διαμορφώσει με βάση
προηγούμενες εμπειρίες.

Η ύπαρξη γραφειοκρατίας εντός των κρατικών φορέων

Ακόμη, οι κρατικοί φορείς που περιλαμβάνουν τα σχολεία και την διοίκηση τους
αποδεικνύεται ότι συχνά λειτουργούν γραφειοκρατικά, με αποτέλεσμα να είναι δυσκίνητα
όσο αφορά τις αλλαγές που απαιτεί η συμπερίληψη. Σε πολλές περιπτώσεις, η γενική
κατεύθυνση ενός υπουργείου δεν υλοποιείται ομοιόμορφα από όλα τα σχολεία ή αργεί να
υλοποιηθεί. Αυτό το πρόβλημα γιγαντώνεται με την ύπαρξη του συγκεντρωτισμού, που
λειτουργεί αποτρεπτικά στις θετικές πρωτοβουλίες της σχολικής ηγεσίας, καθώς κάθε
δράση επαναλαμβάνεται με τυποποιημένο τρόπο μη εμπεριέχοντας τις συμπεριληπτικές
πρακτικές. Ο γραφειοκρατικός και τυποποιημένος τρόπος λειτουργίας του σχολείου
δημιουργεί επικοινωνιακό χάσμα ανάμεσα στα μέλη της σχολικής κοινότητας, καθώς οι
εκπαιδευτικοί εκτελούν τα καθήκοντα τους χωρίς να δίνεται χώρος έκφρασης στους
μαθητές και χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν η γνώμη των γονιών τους.

Ο προβληματικός σχεδιασμός των αναλυτικών προγραμμάτων των μαθημάτων

Αρχικά, τα αναλυτικά προγράμματα καλούνται να εκσυγχρονίζονται διαρκώς και να

ακολουθούν την εξέλιξη της ανθρώπινης γνώσης, των τεχνολογικών εφαρμογών και των
νέων απαιτήσεων που προκύπτουν από αυτές. Για παράδειγμα, τις τελευταίες δεκαετίες
έγινε εισαγωγή των ξένων γλωσσών στα σχολεία και ακολούθησε η εισαγωγή της
πληροφορικής και του προγραμματισμού. Ωστόσο, η αύξηση της διδακτέας ύλης και των
απαιτήσεων από τους μαθητές διευρύνει τις ανισότητες και αποκλείει από νωρίς ένα
μεγάλο μέρος του μαθητικού πληθυσμού. Συχνά, λαμβάνονται υπόψιν μόνο οι απαιτήσεις
που προκύπτουν από τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες και όχι οι ιδιαιτερότητες που
έχουν πολλοί μαθητές.

Η έλλειψη χρόνου ως ανασταλτικός παράγοντας των συμπεριληπτικών πρακτικών

Ταυτόχρονα, οι εκπαιδευτικοί καλούνται να διδάξουν ένα μεγάλο όγκο ύλης με πολλές

λεπτομέρειες μέσα σε περιορισμένο χρόνο. Η πίεση χρόνου λειτουργεί σαν ένας ακόμη
ανασταλτικός παράγοντας, που εμποδίζει τους εκπαιδευτικούς να λάβουν πρωτοβουλίες
και να διαφοροποιήσουν την μαθησιακή διαδικασία με βάση την συμπερίληψη. Σε πολλές
περιπτώσεις, το μάθημα διεξάγεται με την συμμετοχή των μαθητών που έχουν καλές
ακαδημαϊκές επιδόσεις, αφήνοντας εκτός της διδασκαλίας τους υπόλοιπους. Η έλλειψη
χρόνου δεν επιτρέπει την επικοινωνία και τη συνεργασία των μελών της σχολικής
κοινότητας και την δημοκρατική επίλυση των προβλημάτων.
Η έλλειψη κατάλληλου υλικοτεχνικού εξοπλισμού που να προάγει τη συμπερίληψη

Όσο αφορά τα εγχειρίδια διδασκαλίας, σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι προσαρμοσμένα

στις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες πολλών μαθητών, όπως είναι τα προβλήματα όρασης
ή ακοής και η διαφορετική μητρική γλώσσα. Επίσης, τα ελλείματα προσβασιμότητας που
υπάρχουν στις πόλεις και τις σχολικές μονάδες, δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην
σχολική καθημερινότητα των ατόμων με ειδικές ανάγκες, τους αποκλείουν από την
κοινωνική ζωή του σχολείου και αναιρούν τις προσπάθειες συμπερίληψης τους, καθώς
χωρίς την αυτονόητη και ισότιμη προσβασιμότητα για όλους δεν μπορεί να υπάρξει ένα
πραγματικά ανοιχτό σχολείο. Με βάση τα παραπάνω, είναι κρίσιμο να υπάρξει σταθερή
παροχή κονδυλίων για εξοπλισμό όπως ηλεκτρονικοί υπολογιστές, γραφομηχανές Braille,
προτζέκτορες κτλ.

Η έλλειψη κατάλληλου προσωπικού που να προάγει τη συμπερίληψη

Επιπρόσθετα, δεν είναι πάντα δυνατόν για τον εκπαιδευτικό, που διδάσκει σε μια τάξη, να
μπορέσει να ανταποκριθεί στις εκπαιδευτικές ανάγκες όλων των μαθητών του. Για
παράδειγμα, τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού χρειάζονται μια συνεχή
βοήθεια ώστε να μπορούν να παρακολουθήσουν το μάθημα. Συχνά, οι εκπαιδευτικοί που
καλούνται να εφαρμόσουν τις αρχές της συμπερίληψης, δεν βρίσκουν τον τρόπο να
διατηρήσουν την ροή του μαθήματος και να δίνουν την απαραίτητη προσοχή σε όλους τους
μαθητές. Για αυτόν τον λόγο, απαιτείται η ύπαρξη κατάλληλου προσωπικού που θα
λειτουργεί βοηθητικά στον εκπαιδευτικό μέσα στη τάξη, παρέχοντας παράλληλη στήριξη
που θα είναι εξατομικευμένη ανά μαθητή και θα εξασφαλίζει την ενεργή του παρουσία
ανεξάρτητα από την ύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών, άλλης διαταραχής ή αναπηρίας.

Η έλλειψη κατάρτισης εκπαιδευτικών που να προάγει τη συμπερίληψη

Αρχικά, θα πρέπει να είναι κατανοητό ότι η συμπερίληψη και οι πρακτικές της δεν
προκύπτουν αυθόρμητα μέσα στο σχολείο, καθώς ιστορικά υπήρξαν πολλές διακρίσεις και
περιορισμοί στην πρόσβαση στην εκπαίδευση, καθιερωμένα στερεότυπα, εσφαλμένες
αντιλήψεις και πολλά άλλα στερεότυπα, που πρέπει να αποδομηθούν με στοχευμένες
παρεμβάσεις. Συχνά, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί είναι εχθρικοί όσο αφορά την
συμπερίληψη, καθώς αδυνατούν να αποδεχτούν την διαφορετικότητα. Για αυτόν τον λόγο,
απαιτείται η οργάνωση και η διεξαγωγή προγραμμάτων κατάρτισης εκπαιδευτικών αλλά
και γονέων που να προάγουν την συμπερίληψη. Ακόμη, είναι κρίσιμο οι εκπαιδευτικοί να
μην λαμβάνουν μόνο θεωρητική γνώση, αλλά να καταρτίζονται και στην πρακτική εξάσκηση
των αρχών της συμπερίληψης, που περιλαμβάνει πολλές προκλήσεις που δεν μπορούν
εύκολα να περιγραφούν θεωρητικά.