Rollenspel rechtszaak

Rechter
Een rechter neemt beslissingen in zaken waarin mensen het niet met elkaar eens zijn. In het
strafrecht bepaalt een rechter of de verdachte schuldig is. Dit doet hij/zij op basis van het dossier van
het opsporingsonderzoek dat door de politie en Officier van Justitie wordt opgemaakt en op basis van
wat er tijdens de zitting wordt gezegd.

Omdat het hier om een strafzaak gaat, moet de rechter bepalen of de verdachte schuldig is aan het
plegen van een strafbaar feit. De rechter bepaalt ook of iemand straf krijgt en zo ja, welke. De rechter
hoeft de strafeis van de Officier van Justitie niet te volgen.

Jouw rol
Jullie leiden de rechtszaak en als een van jullie op enig moment iets wilt vragen, aan wie dan ook, dan
mag dat. Het is echter ook je taak om ervoor te zorgen dat alles volgens de regels gaat en er sprake is
van een eerlijke rechtszaak.

Het belangrijkste is dat jullie een vonnis uitspreken. Als jullie 3 keer ‘ja’ kunnen antwoorden op de
volgende vragen is de verdachte schuldig. Op het einde moet jullie zeggen wat de straf is en waarom.

- Is er sprake van een strafbaar feit? Staat in de wet dat het niet mag?

- Is de tenlastelegging te bewijzen? Is het bewijs duidelijk genoeg?

- Is de verdachte schuldig? Als het zelfverdediging is of de verdachte is ontoerekeningsvatbaar is, is er

geen schuld.

Je hebt als rechter dus drie hoofdtaken: Je zit de rechtszaak voor, je ondervraagt getuigen en de
verdachte en spreekt een vonnis uit.

Voorbereiding

 Kijk in jullie boek naar de stappen van een rechtszaak (bron 22 op blz. 63). In welke stappen
van de rechtszaak speel jij een rol en op welke manier?
 Bereid alvast een paar vragen voor die je wilt stellen aan de verdachte, aan de getuige(n)
en/of aan de Officier van Justitie tijdens het verhoor op zitting.

Welke feiten zijn nog onduidelijk?

Welke informatie wil je nog achterhalen over de omstandigheden, het strafbare feit of de
persoon van de verdachte om te bepalen of het bewijs betrouwbaar is?
Is de verdachte schuldig en welke straf past bij de verdachte?
Het doel van de vragen is dat je een zo’n compleet mogelijk beeld krijgt van wat er is
gebeurd.
 Maak een document waar je alvast een begin aan het beantwoorden van de vragen die je in
het vonnis zal beantwoorden (zie hierboven bij jouw rolomschrijving). Dit doe je op basis van
wat je in het dossier hebt gelezen over de zaak. Schrijf jullie voorlopige antwoorden op. Dit is
de basis van jullie uiteindelijke vonnis, wat als laatste stap in de rechtszaak zal worden
uitgesproken.
Gebruik als bronnen:
 “Waarom straffen we?” op blz. 65
  “Soorten straffen” en “Strafrechtelijke maatregelen” op blz. 64/65
 Het dossier van jullie casus.
 De richtlijnen van straftoemeting van de rechters op Orientatiepunten-en-afspraken-
LOVS.pdf (rechtspraak.nl). Hierin staat per strafbaar feit een richtlijn van een straf
die je als rechter kan opleggen. Zoek de richtlijn op die er is voor het strafbare feit
wat in jullie rechtszaak naar voren komt. Je mag hier uiteraard van afwijken. Je mag
echter geen hogere straf uitdelen dan in het wetboek van strafrecht staat.

 Tijdens de rechtszaak passen jullie het voorlopige vonnis aan naar het vonnis wat jullie gaan
uitspreken aan het einde van de rechtszaak.