WYKŁAD 1 Teoria definicji:

Logika to pojęcie wieloznaczne; to dziedzina wiedzy, która zajmuje się metodami Odgrywa ogromną rolę
poprawnego uzasadniania, definiowania i wnioskowania. Jawonelus „omnis definitio In iure civili periculae est” (każda definicja w prawie cywilnym
jest groźna)
Logika Rozporządzenie Rady Ministrów z 2002 roku w spor. zasad techniki prawodawczej:
- należy ograniczyć nieostrość pojęć
Formalna Teoria argumentacji (logika materialna) - tekst musi być zrozumiały
• Charakter sformalizowany • Spełnia potrzeby humanistyki - tekst nie może być wieloznaczny
• Postać rachunków • Zasadniczo zajmuje się tymi - kiedy ustawodawca może wprowadzać specjalistyczne zwroty, które nie mają odpowiednika
• Operacje na symbolach samymi problemami, co logika w normalnym języku
formalna - jaki jest sens definiowanych pojęć
• Czy jest działem matematyki, czy
może matematyka jest jej działem? • Używa normalnych reguł i zdań
Każda definicja składa się z 3 elementów:
• Ograniczone działanie, jeśli chodzi • Retoryka -> jak argumentować i
- definiendum
o nauki społeczne uzasadniać twierdzenia, aby
- łącznik definicyjny
• Służy do uzasadniania czegoś przekonać osobę do naszych
- definiens
twierdzeń
Np. pełnoletni jest to osoba, która ukończyła lat 18.
• Za zadanie ma przekonać kogoś do Definiendum łącznik definicyjny definiens
czegoś Prawodawcy powinni używać w nazwie łączników zwrotów „jest to”, „jest równoznaczne”,
„znaczy”, „A znaczy B”, nie powinni natomiast używać „jest”
Teoria negocjacji -> jak negocjować, aby W teorii definicji sformułowano kryteria:
skłonić drugą str. do akceptacji naszego 1. definicje realne i nominalne
stanowiska realne -> charakterystyki przedmiotów, np. księgarnia jest to sklep, w którym sprzedaje
się książki
nominalne -> charakterystyki pojęć, np. termin „księgarnia” znaczy to i to
2. definicje ze względu na ich funkcje/ cel:
a) sprawozdawcze
Ojcem retoryki był Arystoteles b) projektujące
Kwintylian, Cyceron -> wybitni retorycy c) regulujące
Teoria argumentacji stanowiła kanon wykształcenia aż do średniowiecza, kiedy to Ad. a
zredukowano ją do sztuki ładnego przemawiania. Są to definicje, które zdają sprawę (opisują, jakie znaczenie przypisuje się pojęciu w danym
II poł XX wieku -> rozwój retoryki Ch. Perelman, Teodor Viehweg języku), np. przykład z księgarnią z def. realnej
Ad. b
Logika formalna -> Arystoteles, Leibniz; zacznie się rozwijać, gdy dostrzeżono jej związki z Stanowią pewną propozycję; stosuje się, gdy ktoś uważa, że należy zmienić sens znaczenia
matematyką (bo jest wadliwe lub odbiega od normy) lub, gdy odkrywa się coś nowego i trzeba wymyślać
mu nazwę
Szkoła lwowsko-warszawska -> Hajdukiewicz, Kotarbiński, Łukaszewicz; wydarzenia na Zmiana sensu znaczenia, np. propozycja Petrażyckiego z definicją prawa (patrz podr. do
skalę światową, rozwój logiki wstępu)
Odkrycie czegoś nowego, np. polon, bankster (miała to być nazwa na złodzieja napadającego
Metodologia nauk (filozofia nauki): na banki)
Zawiera elementy logiki formalnej i teorii argumentacji Ad. c
2 typy metodologii: Mają cechy definicji sprawozdawczych i projektujących, gdy pojęcie jest nieostre a
• Opisowa – jakie metody stosuje się w różnych dziedzinach ustawodawca chce je uściślić stosuje definicję regulującą
• Normatywna – ustala standardy poprawnego wnioskowania 3. definicje wyraźne i kontekstowe
def. wyraźne -> bezpośrednio podajemy definiendum, łącznik i definiens, np. kodeks
Do rozwoju badań metodologicznych przyczyniło się koło wiedeńskie (R. Carnap, Stihl i cywilny (tzn. definicje z tego kodeksu
inni); koło wiedeńskie zajmowało się logicznym empiryzmem i neopozytywizmem def. kontekstowe -> używa się pewnego pojęcia w typowych dla niego kontekstach;
Polemizował z nimi K. Popper można zrekonstruować znaczenie pojęcia, np. przedawnienie
4. definicje ze względu na ich budowę
 • def równościowa (klasyczna) -> Arystoteles „per gentus Proximum et differentia
specificiam”, np. kwadrat jest to prostokąt równoboczny; dom jest to budynek
mieszkalny
• def. zakresowe (enumeratywne) -> przez wyliczenie; często spisywane przez
prawników
• def ostensywne (deiktyczne) -> tego nie mam, ale poszukaj w necie, na pewno jest
• def. równoważnościowe -> są bardzo ważne, spełniają warunek zastąpawalności; są
zbudowane przy pomocy funktora równoważności „wtedy i tylko wtedy, gdy…”
a=bc jest to równość definicyjna
a=b definicja ma charakter pełny, definiens może zastąpić definiendum i na odwrót, np.
auto jest to samochód
•def. cząstkowe -> są to definicje w sposób cząstkowy określające sens pojęcia; nie
spełniają warunku zastąpawalności, np. platformy wiertnicze; definicje cząstkowe
budujemy za pomocą funktora implikacji, czyli „jeżeli to”, np. jeżeli dany obiekt jest
platformą wiertniczą, to należy do statków
WYKŁAD 2 i 3
Błędy definicyjne
a) ignotum per ignotum
b) idem per idem
c) nieadekwatność definicji
Ad. b
To samo przez to samo; błędne koło bezpośrednie (np. masło maślane) i pośrednie (np.
logika to nauka o poprawnym myśleniu, które jest logiką)
Ad. c
Poprawna definicja równościowa, równoważnościowa musi spełniać warunek
adekwatności (gdy zakres definiensa obejmuje tylko te przedmioty, które wchodzą w
zakres definiendum). Definiens nie obejmuje wszystkich przedmiotów wchodzących w
skład definiendum, albo wchodzą również przedmioty, które nie chodzą w zakres
definiendum.
Elementy rachunku zdań
symiotyka -> nauka zajmująca się składnią
semantyka -> problematyka znaczenia
pragmatyka -> jak się używa wyrażeń
syntaktyka -> składnia, gramatyka
podst. kategorie języka: zdania, dyrektywy, oceny, nazwy, funktory
zdaniem logicznym jest wypowiedź, której można przypisać wartość prawdy lub fałszu.
Wypowiedzi niezupełne lub niepełne to wypowiedzi eliptyczne, np. słuchają
Zdania analityczne i syntetyczne
• zdania analityczne -> prawda/ fałsz wynika z sensu użytych słów; ustalają
zgodność z przyjętą konwencją, np. godzina ma 60 minut; doba ma 24 godziny
• zdania syntetyczne -> prawdziwość wynika ze zgodności lub niezgodności z
faktami; trzeba ustalić zgodność z rzeczywistością, np. Warszawa jest stolicą
Polski
definicja klasyczna prawdy
• veritas est adecvatio rei et ratio
• definicja konferencyjna -> nie ma dwóch zdań sprzecznych
• definicja pragmatyczna -> prawdziwe teorie, to te na podstawie których można
skutecznie działać
• definicja konsensualna -> jakieś obrazy świata; decyduje konsensus specjalistów
danej dziedziny
dyrektywy -> nie odpowiadają na pyt. „Jak jest?” Ale „jak być powinno?”; formułują wzory,
wskazówki zachowań; wypowiedzi optatywie (zaczynające się od „życzę sobie cośtam
cośtam) -> zalicza się je do dyrektyw, bo im również nie można przypisać wartości prawdy i
fałszu
oceny -> kategoria pośrednia między zdaniami a normami; wiąże je struktura zdania; nie
można im przypisać wartości prawdy lub fałszu; emotywizm -> szkołą filozoficzna, oceny nie
opisują, ale wyrażają nasze postawy wobec czegoś
oceny pragmatyczne są pseudoocenami
pseudonormy -> parafrazy zdań; można im przypisać wartości prawdy lub fałszu, np. jeżeli
chcesz zagotować wodę, to powinieneś ją podgrzać do 100 stopni Celsjusza
performatywy -> w II połowie XX wieku John Austin wskazał, że w języku występują też
performatywy; nie są one ocenami, ani zdaniami; są to wypowiedzi dokonawcze, poprzez
użycie pewnej formuły słownej kreujemy nowe, symboliczne stany rzeczy (np. mianuję cię
podporucznikiem rzekł minister uderzając szabelką :P; nominowanie ochrzczenie, zawarcie
związku małżeńskiego); osobliwe dla performatywów jest to, że niewystarczające jest użycie
słów, musi być dokonana pewna procedura, np. sprzedaż w formie aktu notarialnego.
Funktor -> każde wyrażenie języka, które służy do budowania performatywów, itd., np. „i”,
„lub”; nie są to dyrektywy; funktor można opisać przy pomocy jego matrycy; funktory
nazwotwórcze, np. Toruń nad Wisłą; funktory zdaniotwórcze
Rachunek zdań -> zmienne zdaniowe p, q i funktory prawdziwościowe: ~; ^; v; ->; ≡
Osobliwości funktorów: są to tzw. Funktory prawdziwościowe (wartość logiczna zbudowana
przez te znaczki z góry zależy od wartości logicznej argumentu)
Zmienne zdaniowe -> w każdym miejscu za daną zmienną trzeba podstawić to samo zdanie
Matryca funktorów:
a) funktor negacji (nie)
2 typy negacji:
• zewnętrzna, np. „nieprawda, Jan nie jest sędzią”
• negacja wewnętrzna, np. „Jan nie jest sędzią
zdanie i jego negacja to zdanie sprzeczne. dwa zdania sprzeczne nie mogą być ani prawdziwe implikacja jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy nie jest tak, że poprzednik jest
ani fałszywe (ze względu, iż zdania sprzeczne to takie zdania, w których jedno zawsze jest prawdziwy a następnik fałszywy (tj. poprzednik nie może być prawdziwy a następnik
fałszywe a drugie prawdziwe). Kwestię sprzeczności odróżnić należy od zdań przeciwnych; fałszywy). W implikacji jeżeli p implikuje q, to q nie może być fałszywe.
zdania te to takie, w których pierwsze nie jest negacją drugiego. Poza tym nie mogą być oba p q p -> q
prawdziwe, ale mogą być oba fałszywe, np. Jan jest teraz w Toruniu, Jan jest teraz w Nowym V V V
Jorku. V F F
Negacja zdania zanegowanego jest równoważna temu zdaniu (2 razy nie); jest to prawo F V V
podwójnego przeczenia, np. Jan jest prawnikiem = nieprawda, że Jan nie jest prawnikiem F F V
p ~p
V F e) funktor równoważności (wtedy i tylko wtedy)
F V równoważność jest prawdziwa, gdy oba jej elementy mają taką samą wartość logiczną.
prawda v (1) Dwa zdania są równoważne gry pierwsze implikuje drugie, a drugie implikuje pierwsze
fałsz f (0) (p ≡ q) ≡ (p -> q) v (q -> p)
p q p≡q
V V V
b) funktor koniunkcji (i) V F F
w koniunkcji oba argumenty muszą być prawdziwe, aby cała koniunkcja była prawdziwa; F V F
występuje prawo przemienności argumentów koniunkcji, czyli p ^ q ≡ q ^ p F F V
p q p^q
V V V Stosowanie nawiasów:
V F F J^PvA
F V F 1. J ^ (P ^ A)
F F F 2. (J^ P) v A
W ciągu symboli ~; ^; v; ->; ≡ stosuje się je kolejno

~p^q
1. (~ p) ^ q
2. ~ (p ^ q)

c) funktor alternatywy (lub) Najmocniej przyciąga negacja, dlatego nie ma przy niej nawiasów. Przy negacji
alternatywa jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy przynajmniej jeden jej element jest koniunkcji musi by nawias ~ (p ^ q)
prawdziwy; w alternatywie występuje też prawo przemienności argumentów (alternatywa
nierozłączna) p v q ≡ q v p (~ p ^ ~ q) ≡ [~ p ->(q ~ r)]
oprócz tego występuje także alternatywa rozłączna wyrażana spójnikiem „albo” p ┴ q
oraz dysjunkcja p/q wyrażana przez „bądź” (najwyżej jeden z jej argumentów jest Prawem logicznym lub tautologią nazywamy każde wyrażenie zbudowane ze stałych
prawdziwy, gdy oba są prawdziwe jest fałszywa) logicznych i zmiennych, które przyjmuje wartość prawdy dla wszystkich podstawień dla
NA ZAJĘCIACH LOGIKI, GDY MÓWIMY „LUB”, „ALBO”, „BĄDŹ” TO zmiennych.
ZAWSZE MAMY NA MYŚLI ALTERNATYWĘ NIEROZŁĄCZNĄ!!!
p q p^q Wynikanie ze zdań -> ze zdań „z1”, „Zn” wynika logicznie zdanie „z” wtedy i tylko
V V V wtedy, gdy to wyrażenie jest prawem logicznym.
V F V
F V V Z1……… Zn -> Z
F F F Nie może być tak, że „z1”, „Zn” są prawdziwe a „Z” fałszywe.
Wnioskowania niezawodne nazywamy dedukcyjnymi
Wnioskowania zawodne nazywamy indukcyjnymi
Tautologią jest to, co daje prawdę

Dowód wprost
d) funktor implikacji (jeżeli to)
 1. jeżeli prawdziwa jest dana implikacja i ma ona prawdziwy poprzednik, to następnik 5. ~ (p -> q) ≡ (p ^ ~ q) prawo negowania/ zaprzeczania implikacji, jest to tautologia
też jest prawdziwy
2. jeżeli prawdziwa jest implikacja i ma ona prawdziwy następnik, to poprzednik też jest ~ (p -> q) ≡ (p ^ ~ q)
prawdziwy. f v v v V v f f V
1. (p -> q) ^ p -> q v V f F V V V V F
2. (p -> q) ^ q -> p f F v v V f f F v
f f v f V f f V f
1- v – zdanie jest prawdziwe
0 – f – zdanie jest fałszywe
WYKŁAD 4
2x x – ilość zmiennych
24 = 4 Dowód nie wprost
(p -> q) ^ (q -> r) -> (p -> r) prawo sylogizmu hipotetycznego

p q (p -> q) ^ (q -> r) -> (p -> r)

V V v v v v v v f f v f f
V F Sprzeczność
F V
f f Jeżeli Jan jest ekonomistą i Jan jest prawnikiem, to nieprawdą jest, że jeżeli jest ekonomistą,
to nie jest prawnikiem.
1. (p -> q) ^ p -> q wnioskowanie dedukcyjne modus Ponendo ponens (p ^ q) -> ~ (p -> ~ q)
najczęściej stosowany w życiu v v v f f v v f v
Sprzeczność
(p -> q) ^ p -> q
v v v v v v V Dowód nie wprost polega na założeniu, ze dana formuła jest fałszywa. Możemy przyjąć,
v f f f v v f że nie uda się nam udowodnić, że jest f (fałsz), gdy dojdziemy do sprzeczności
f v v f f v v
f v f f f v f ((p -> q) ^ ~ q) -> ~ p
v v f v v f f f v
2. (p -> q) ^ q -> p to nie jest tautologia Sprzeczność
Ten dowód prowadzi do sprzeczności, więc jest to tautologia, bo ona zawsze jest prawdziwa;
(p -> q) ^ q -> p jest to modud tolendo tollens
v v v v v v V
v f f f f v v
f v v v v f f Prawo transpozycji prostej
(p -> q) -> (~ q -> ~ p)
3. jeżeli p implikuje q to nie p implikuje nie q v v f f v f f f v
(p -> q) -> (~ p -> ~ q) Sprzeczność
(p -> q) -> (~ p -> ~ q) Jest to tautologia
v v v v Fv v Fv
v f f v Fv v Vf (p -> q) -> (~ p -> ~ q)
f v v f Vf f Fv f v v f v f f f v
Nie ma sprzeczności, więc nie jest to tautologia
4. (p -> q) -> (~ q -> ~ p) prawo transpozycji prostej, jest to tautologia
(p -> q) -> (~ q -> ~ p) ((p ^ q) -> r) -> p -> (q -> r)
v v v v f v v f V v v v v f f v f v f f
v f f v v f f f V Sprzeczność
f v v v f v v v f Jest to tautologia; prawo eksportacji
f v f v v f v v f
Jeżeli jest listopad i jest godz. 20 to jest już ciemno na dworze, więc jeśli jest 20 i nie jest Jeśli Jan jest sędzią to ma 29 lat i jeśli jest sędzią to zdał egzamin sędziowski jest
ciemno na dworze, to nie ma listopada równoważne stwierdzeniu, że jeśli Jan jest sędzią to ma 29 lat i zdał egzamin sędziowski
((p ^ q) -> r) -> ((q ^ ~ r) -> ~ p) (p -> q) ^ (p -> r) ≡ (p -> (q ^ r)) prawo mnożenia następników
v v v v f f v v Vf f Fv
Sprzeczność A (p -> q) ^ (p -> r) -> (p -> (q ^ r)
Jest to tautologia v v v v v v v f v f v f v
sprzeczność
Jeżeli ktoś jest mężczyzną lub kobietą, to jeśli nie jest mężczyzną, to musi być kobietą
(p v q) -> ~ p -> q B (p -> (q ^ r)) -> (p -> q) ^ (p -> r)
f v f f Vf f f v v f v f f v f f f v f f
Sprzeczność Sprzeczność

WYKŁAD 5
Prawo zaprzeczania implikacji Rachunek relacji
~ (p -> q) ≡ (p ^ ~ q) x R y -> x pozostaje w relacji R y
A ~ (p -> q) -> (p ^ ~ q) x -> poprzednik relacji
vv f f f v f v f R -> relacja
y -> następnik relacji
Sprzeczność konwers R -> dziedzina przeciwna
xRy≡yRx
konwersem relacji bycia starszym jest bycie młodszym itp.
B (p ^ ~ q) -> ~ (p -> q) ^ JEST TUTAJ KWANTYFIKATOREM!!! NIE MYLIĆ ZE ZNACZKIEM
v v v f f f v v f OZNACZAJĄCYM „I” W ZDANIACH LOGICZNYCH !!!
Sprzeczność
Typy relacji:
a) relacje symetryczne
Prawo zaprzeczania równoważności R є sym ≡ x^y (x R y -> y R x)
Np. x jest podobny do y i na odwrót
~(p ≡ q) ≡ ((p ^ ~ q) v (q ^ ~ p)) b) relacje asymetryczne (przeciwsymetryczne)
R є asym ≡ x^y (x R y -> - y R x)
A ~ (p ≡ q) -> (p ^ ~ q) v (q ^ ~ p) Np. jeśli y jest straszy od y, to y nie może być starszy od x
v v f f f v f v f f f f f v c) relacje niesymetryczne (non symetryczne)
Sprz eczn ość R є non sym ≡ ~ x^y (x R y -> y R x)
B (p ^ ~ q) v (q ^ ~ p) -> ~ (p ≡ q) R є non sym ≡ xVy ~ (x R y -> y R x)
v f f v v v f f v f f v v v Występuje dla każdych dwóch elementów, może ale nie musi zachodzić w oba kierunki
Np. x kocha y ale y nie musi kochać x.
Sprzeczność d) relacje przechodnie i przedmioty tranzytywne
R є tranz ≡ xy^z (x R y ^ y R z -> x R z)
Prawo De Morgana dla koniunkcji Np. jeżeli x jest przyjacielem y i y jest przyjacielem z, to x jest przyjacielem z.
~(p ^ q) ≡ (~ p v ~ q) e) relacje atranzytywne
R є atranz ≡ xy^z (x R y ^ y R z -> ~ x R z)
A ~ (p ^ q) -> (~ p v ~ q) Np. jeżeli x jest przyjacielem y i y jest przyjacielem z, to x nie jest przyjacielem z.
v v f v f f v f f v f) relacje non tranzytywne
sprzeczność R є non tranz ≡ ~ xy^z (x R y ^ y R z -> x R z)
B (~ p v ~ q) -> ~ (p ^ q) Relacje te są podobne do relacji non symetrycznych
f v v f v f f v v v Np. jeżeli x jest przyjacielem y, a y jest przyjacielem z, to x może ale nie musi być
Sprzeczność przyjacielem z.
g) relacje zwrotne (refleksywne)
R є reflex ≡ x^ x R x
Np. x sam do siebie
h) relacje przeciwzwrotne (irrefleksywne) c) indukcja właściwa
R є irreflex ≡ x^ ~ x R x Ad. a
Np. Nikt nie może być od siebie wyższy, starszy itp. Jest to odwrotność wnioskowania dedukcyjnego
i) relacje non refleksywne x cz S -> x Pr S
R є non reflex ≡ ~x^ x R x x cz jest sędzią czynnym zawodowo
j) relacje porządkujące x Pr S jest pracownikiem sądu
każdy przedmiot w tym zbiorze zajmuje ściśle określone miejsce; 3 cechy (relacje):
• asymetryczne x cz S ↓↑ p -> q
• przechodnie x Pr S p
• spójne -> zachodzą między dowolnie wybranymi elementami jakiegoś zbioru w oba q
kierunki wnioskowanie redukcyjne nie jest niezawodne
k) relacje częściowo porządkujące Ad. b
występują tu tylko relacje asymetryczne i tranzytywne Jest to wnioskowanie z podobieństwa
X ma pewne cechy, a y jest podobny do x, to y prawdopodobnie będzie miał te same cechy co
x.
Wnioskowania dedukcyjne i indukcyjne
Wniosek wynika logicznie z przesłanek, gdy podstawą wnioskowania jest tautologia. Ad. c
Wnioskowania te, jeżeli przesłanki są prawdziwe gwarantują niezawodność Jest to prawdziwość wniosku, który jest twierdzeniem ogólnym
2 podstawowe błędy wnioskowań: • indukcja zupełna -> wniosek nie wykracza poza przesłanki jednostkowe i stanowi
• błąd materialny -> niektóre przesłanki są fałszywe, choć podstawą wnioskowania tylko ich uogólnienie; jest to niezawodny sposób wnioskowania, od szczegółu do
może być tautologia ogółu
• błąd formalny -> podstawą wnioskowania nie jest tautologia, choć przesłanki są • indukcja niezupełna -> wniosek wykracza poza zebrane przesłanki jednostkowe i nie
prawdziwe obejmuje wszystkich przesłanek

błąd materialny
jeżeli ktoś jest adwokatem, to musiał skończyć aplikację adwokacką, jest adwokatem, wiec dowodzenie i uzasadnianie
ma aplikację zmierzają do wykazania tego, że określenie jest prawdziwe lub fałszywe
JA -> AA p->q modus ponendo ponens dowód -> procedura czysto formalna, nie potrzeba odwoływać się do danych empirycznych
JA (więc) ^p uzasadnianie -> odwołujemy się do danych empirycznych
AA q (p-> q ^ q -> r) -> (p -> q)
Nie jest to prawdą, gdyż nie trzeba mieć aplikacji, wystarczy  być prof. lub dr hab. prawa. • uzasadnienia bezpośrednie -> dokonuje się ich wyłącznie w oparciu o dane
błąd formalny empiryczne, np. tutaj świeci się światło (widzę to)
Jeżeli ktoś jest sędzią to ma 29 lat i jeżeli ma 29 lat, to jest sędzią • uzasadnienia bezpośrednie -> gdy korzysta się z prawdziwości twierdzeń oraz zdań i
S -> 29 w oparciu o nie dokonuje się uzasadnienia, np. gdy przychodzi mokry człowiek i ma
1 29 parasol, a ja nie mam okien w domu , to z tego wnioskuję, że pada deszcz, albo ze
S śladu opon wiem, ze był wypadek
(p -> q) ^ q -> p to nie jest tautologia
Jeżeli jest sędzią, to jest prawnikiem, a jeśli nie jest sędzią, to nie jest prawnikiem. rodzaje uzasadnień
1. uzasadnienia pozytywne i negatywne
u. pozytywne -> zbieramy jak najwięcej danych mających potwierdzić prawdziwość
uzasadnianego zdania, np. każdy kruk jest czarny; chodzi się za krukami i obserwuje
Wnioskowania indukcyjne i dedukcyjne to wnioskowania od szczegółu do ogółu i od ogółu u. negatywne -> obalają dane twierdzenie (jest ono prawdziwe tylko wtedy, gdy nie można
do szczegółu. go obalić, Karl Popper); próbują obalić teorię, zbierają dane przeczące teorii a samą teorie
Wnioskowania dedukcyjne są niezawodne uznają za prawdziwą gdy nie można jej obalić
Wnioskowania indukcyjne są zawodne weryfikacjoniści (indukcjoniści)-> weryfikują dane, szukają danych uzasadniających;
związani z uzasadnieniami pozytywnymi
3 typy wnioskowań indukcyjnych falsyfikacjoniści -> związani z u. negatywnymi
a) w. redukcyjne uzasadnienia prima facie -> najpierw zakłada się, że pewne twierdzenie jest prawdziwe a inni,
b) w. przez analogię którzy je podważają mają szukać danych do obalenia, np. domniemania
2. uzasadnienia linearne i holistyczne
przesłanki w uzasadnieniach mogą być powiązane:
• like links of chain -> jak ogniwa w łańcuchu (linearne)
• like legs of chair -> jak nogi od krzesła (holistyczne)
u. linearne
A -> B -> C – itd.
Nazwy nieostre
W większości przypadków przesłanki są powiązane w sposób holistyczny (tylko wspierają Im sfera cienia semantycznego (czyli niepewności) jest większa, tym pojęcie jest bardziej
pewne twierdzenie); do przesłanek holistycznych odwołujemy się w modelu nieostre, np. młodzieniec
argumentacyjnym przy dowodzie poszlakowym.

Elementy rachunku nazw

Nazwy dzielą się na kategorie
a) proste, np. król
b) złożone, np. król Polski ↑ cień semantyczny
c) nazwy konkretne -> przedmiotów materialnych
d) nazwy abstrakcyjne -> różnych relacji, własności ale też nazwy pewnych tworów Ad. b
abstrakcyjnych, np. miłość, sprawiedliwość, piękno Nazwy zamknięte
Gdy znamy wszystkie kryteria stosowalności, warunki od których spełnienia zleży, czy coś
błąd hipostazowania -> hipostazuje byty abstrakcyjne, np. sprawiedliwość go ukarze należy do tego pojęcia, czy też nie, np. sędzia (wymogi dotyczące bycia sędzią na gruncie
desygnat nazwy polskiego prawa)
ogół desygnatów tworzy zakres nazwy albo jej denotację
Nazwy otwarte
WYKŁAD 6 Nie są do końca sprecyzowane, np. inteligencja
Desygnaty Pojęcia typologiczne i klasyfikacyjne -> Max Weber
• nazwy indywidualne -> ściśle oznaczony obiekt (jeden desygnat), np. u ludzi imię i Pojęcia klasyfikacyjne
nazwisko; nazwy szczytów, rzek, miast itp., itd. Fakt, czy rzecz posiada cechę wyróżnioną przez to pojęcie, czy też jej nie posiada, np. stolarz,
• nazwy generalne -> wiele desygnatów; przypisujemy każdemu obiektowi, który prawnik, ekonomista, drzewo; albo coś ma cechę, albo jej nie ma; decyduje fakt posiadania
posiada określoną cechę, np. stolarz, poseł; odnosi się do każdego obiektu, który ma tą lub nieposiadania cechy (albo… albo…)
cechę
• nazwy ogólne -> więcej niż jeden desygnat; zazwyczaj nazwy generalne Pojęcia typologiczne
• nazwy jednostkowe -> indywidualne, ale i generalne Nie sam fakt, czy rzecz posiada cechę, ale musi ja posiadać w określonym natężeniu lub
• nazwy puste -> nie mają desygnatów, np. jednorożec, twory bajkowe, wytwory stopniu (mniej lub bardziej), np. zabytki (style w jakich zostały zbudowane), zbudowane w
ludzkiego umysłu stylach przejściowych, jakie cechy przeważają

inny podział Podział logiczny (zakres)

a) - nazwy ostre 2 warunki:
- nazwy nieostre 1. podział wyczerpujący
b) - nazwy otwarte 2. podział rozłączny (żaden desygnat określonego pojęcia nie może podpadać pod
- nazwy zamknięte dwa człony)

Ad. a Jak dokonywać podziału logicznego?

Nazwy ostre - podział wedle cech kontradyktorycznych (posiadają cechę lub jej nie posiadają), np. palący i
Gry potrafimy rozstrzygnąć o każdym dowolnym obiekcie; zakres ma 2 sfery: pewności niepalący, itp. Jest to banalny podział
pozytywnej (obiekt podpada pod nazwę) i pewności negatywnej (obiekt nie podpada pod - wyróżniamy cechę podstawową (główną i jej odmiany; nie jest to ani wyczerpujący ani
nazwę), np. pełnoletni, czyli każdy kto ma 18 lat (będzie to sfera pewności pozytywnej) rozłączny podział
- kategoria i inne
- jeśli człony są podzielone również logicznie, to mówimy o klasyfikacji -> wielostopniowy
podział logiczny, np. podział faktów prawnych
Fakty
 ↓ ↓

Zdarzenia działania
↓ ↓
Akty czyny
↓ ↓ ↓ ↓ ↓
tworzenia stosowania czynności zgodne z niezgodne z
prawa prawa prawne prawem prawem V stosunek wykluczania się -> np. nazwy sprzeczne,
palący i niepalący; zwierzę i roślina

zakresy nazw (stosunek)

a) zbiór w sensie dystrybutywnym Homonim ->nazwa wieloznaczna, np. zamek, pracownik
zespół obiektów wyróżnionych ze względu na fakt posiadania pewnej cechy lub zespołu cech, Synonim -> różnokształtne, ale mające to samo znaczenie wyrazy, np. samochód, auto
np. różne samochody Błąd ekwiwokacji -> to samo wyrażenie użyte w różnych znaczeniach, np. młodociany
b) zbiór w sensie kolektywnym Amfibolia -> wieloznaczność, ale nie semantyczna, tylko gramatyczna, składniowa, np. to
przedmioty będące częściami pewnej całości, np. części samochodu jest syn profesora, który uczył mnie historii
zbiory w sensie dystrybutywnym Teoria argumentacji
koła Eulera Tzw. Logika materialna, powstała w starożytności -> retoryka (umiejętność rzetelnego
przekonywania); w średniowieczu uległa degeneracji i stała się umiejętnością układania mów
na wesela, pogrzeby itp.
I próba renesansu retoryki w XIX wieku Artur Szopenhauer; jednak odrodzenie nastąpi
dopiero w II poł. XX wieku -> duża rola prawników Teodor Viehweg, Chain Perelman
„Nowa retoryka”. wzrasta znaczenia demokracji, charakter epistologiczny, zaczęła się zbliżać
do matematyki.
I mogą pozostawać w stosunku zamienności

2 typy dyskursu (rodzaj argumentacji) :

- dyskurs teoretyczny (proponent a oponent) -> prawdziwość/ fałsz twierdzeń
- dyskurs praktyczny -> słuszne normy / oceny

Logika formalna -> prawdziwość twierdzeń (dowodzenie), czyli jak od przesłanek dojść do
wniosków
Teoria a argumentacji -> przekonywanie
II, III zakres nazwy S może być podrzędny w stosunku do zakresu nazwy W teorii argumentacji występują przesłanki endoksalne oraz jak wychodząc od
P (stosunek podrzędności) akceptowanych przesłanek skłonić kogoś do akceptowania określonego wniosku.
Prawdziwość twierdzeń ma charakter obiektywny

Audytorium/ publiczność, to osoby, które przekonujemy posługując się teorią argumentacji

Rodzaje publiczności:
a) publiczność uniwersalna
Chain Perelman -> żaden realnie nie istniejący zbiór osób; idealny konstrukt, który zakłada
mówiący tworząc swoją argumentację
b) publiczność partykularna
posiada określone cechy socjologiczne, np. katolicy, postkomuniści, feministki i inni tacy
c) publiczność mieszana
IV S ma własność P, ale istnieją i takie S, które nie mają własności
P; P ma własność S, ale istnieją i takie P, które nie mają wartości S; krzyżują się jeśli mają
część wspólną (stosunek krzyżowania się) WYKŁAD 7
Reguły dowodzenia
Mają charakter niesystematyczny
3 podstawowe dyrektywy:
- porządek wstępujący -> od argumentów najsłabszych do najsilniejszych
- porządek zstępujący -> od argumentów najmocniejszych do najsłabszych
- porządek homerycki/ nestoriański -> argumenty przemieszane
3 płaszczyzny:
- obiektywna -> tu zaczyna się i kończy logika; poprawność argumentacji i wnioskowania
- subiektywna (psychologiczna) -> moc perswazyjna
- etyczna -> czy dopuszczalne są chwyty/ triki erystyczne
Teoria argumentacji odbywa się na wszystkich trzech płaszczyznach, musi być perswazyjnie
skuteczna; etyczny punkt widzenia argumentów
Etyka a teoria argumentacji
I szkoła klasyczna -> Arystoteles, Kwintylian, Cyceron -> retoryka ars benedicendi (sztuka
przemawiania) -> I etap argumentacji; według tej szkoły podstęp, oszustwo, kłamstwo nie jest
czymś godnym dobrego retora.
Teoria dyskursu Jurgena Habermasa-> przypomina szkołę klasyczną; mówca powinien
przemawiać w sposób zrozumiały, zgodny z prawdą, szczery, etyczny i słuszny (4
roszczenia), argumentujący powinien przestrzegać reguł etyki mowy (nawiązuje do tego
nowoczesna koncepcja procesu fair trial)
II szkoła sofiści (tradycja sofistyczna) -> teoria argumentacji to tylko narzędzie i nie można
potępiać za to jakie jest; nie wyklucza kłamstwa, podstępu ani chwytów erystycznych (ta
koncepcja nazywa się erystyką)
Chwyty/ triki erystyczne -> nieprawdziwe argumenty
Zbiór najstarszych chwytów retorycznych:
1. ad personam -> atakuję się osobę przeciwnika
2. ad rem -> przeciwieństwo ad personam
3. ad venitatem -> argument z pochlebstwa
4. ad misericordiam -> odwołanie do współczucia oponenta
5. ad ignorantami -> wykorzystanie niewiedzy oponenta; przesuniecie ciężaru
dowodu; zasada ei incumbit puebatio, qui dicit, non qui negat (ciężar dowodzenia
spoczywa na tym, który mówi, a nie na tym, który zaprzecza)
6. ad populum -> populistyczny, przekonania większości
7. ad audytorem –> odwołanie do publiczności, do tego, co ona podziela
8. ad verecundiam ex authoritate) -> odwołanie do autorytetu
Toposy/ locusy
Może być nimi wszystko, co może skłonić 2 stronę do uznania naszych tez (nawet
przysłowia, dane empiryczne)
Topos jest szerszym pojęciem niż dyrektywy dowodzenia
Toposy:
a) wspólne -> locis comunes ( w każdym rodzaju argumentacji)
b) specjalne -> locis specialis -> w szczególnych dziedzinach
Ad. a
Np. analogia, sylogizm argumentacyjny, argument ze związków przyczynowych, a argument
z autorytetu
Rzadko dyrektywa argumentacyjna ma charakter konkluzywny; jest ona pewną radą,
wskazówką, racją
Jeżeli A to B ma charakter konkluzywny jeśli zawsze A zmusza nas do uznania B.
Efekt łącznego działania różnych argumentów pro i contra, a sąd opowiada się za tym, gdzie
są mocniejsze argumenty. Wyjątki od toposów, antytetyczna struktura toposów z analogi i a
contrario.
Toposy prawnicze
- norma prawna, argument z prawa
- orzeczenia sądowe (orzecznictwo najwyższych sądów)
- argument z autorytetu (nawet doktryny)
- reguły egzegezy (np. reguły kolizyjne, walidacyjne itp., itd.)
Ogólne zasady, na których opiera się prawo i które są zwykle sformułowane po łacinie, np.:
1. res iudicata pro veritate habetur – rzecz osądzona ma pierwszeństwo przed prawdą
2. Ne eat iudex ultra petita partium- sędzia nie powinien wychodzić ponad żądania stron
3. audiatur et altera pars- należy wysłuchac i drugiej strony
4. In dubio pro reo – w razie wątpliwości na rzecz oskarżonego
5. In dubio pro tributare
6. In dubio pro libertate - -“- korzyść wolności
7. nemo plus iuris transfere pro ipse habet- nie można przenieść na kogoś więcej praw, niż się
samemu posiada
8. zasada czystych rąk -> na niegodne postępowanie nie może powołać się ktoś, kto ma
brudne ręce (chyba tak to było, ale pewności nie mam )
9. praesumptio boni viri – domniemanie dobrej wiary
10. nemo iudex In causa sua – nikt nie może być sędzią we własnej sprawie
11. lex retro non agit- prawo nie działa wstecz
12. Impossibilum nullo obligatio est- warunek niemożliwy do spełnienia nie wiąże
13. lex Iniustissima non est lex – prawo rażące przestaje być prawem
http://rapidshare.com/files/49809317/WYK__321_AD_1.doc?killcode=1698299719534285873