Professional Documents
Culture Documents
Puan Yayınları TYT Türkçe Soru Bankası
Puan Yayınları TYT Türkçe Soru Bankası
Puan Yayınları TYT Türkçe Soru Bankası
TYT
YENi NESiL
MANTIK
MUHAKEME
TEMELLi
SORULAR
TÜRKÇE
SORU BANKASI
M. Kemal Atatürk
Bölüm Sonu
Ölçme ve
Değerlendirme
SERTİFİKA
44096 NO
DİZGİ
Puan Yayınları
Dizgi Ekibi
PUAN YAYINLARI
YAYINCI
Tel: 0312 419 07 06
www.puanyayin.com
bilgi@puanyayin.com
Sözcükte Anlam
02
Temel, Yan ve Mecaz Anlamlar........................................................................................... 11-12
Mecaza Dayalı Anlam Olayları............................................................................................. 13-14
Sözcükler Arası Anlam İlişkileri ........................................................................................... 15-16
Kalıplaşmış Söz Öbekleri (Deyim, Atasözü, İkileme) ......................................................... 17-20
Kalıplaşmamış Söz Öbeklerinde Anlam ............................................................................. 21-24
BÖLÜM Tarama Testi........................................................................................................................ 25-26
Ölçme ve Değerlendirme..................................................................................................... 27
Cümlede Anlam
Yakın ve Çelişen Anlamlı Cümleler...................................................................................... 29-32
Cümlede Anlam İlişkileri...................................................................................................... 33-34
03
İçerdiği Duygu, Kavram ve Duruma Göre Cümleler........................................................... 35-40
Cümlede Anlatım İlişkileri.................................................................................................... 41-42
Cümlede Boşluk Tamamlama............................................................................................ 43-46
Cümle Oluşturma ................................................................................................................ 47-52
Kesin Yargı ........................................................................................................................... 53-58
BÖLÜM Cümle Analizi........................................................................................................................ 59-62
Cümle Birleştirme................................................................................................................ 63-66
Tarama Testi........................................................................................................................ 67-68
Ölçme ve Değerlendirme..................................................................................................... 69-70
Parçada Anlam
Konu - Başlık - Soru ............................................................................................................ 71-74
04
Paragrafta Ana Düşünce..................................................................................................... 75-82
Paragrafta Yardımcı Düşünce............................................................................................ 83-94
Paragrafta Yapı.................................................................................................................... 95-110
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı ...................... 111-134
BÖLÜM Çoklu Paragraf ..................................................................................................................... 135-152
Tarama Testi........................................................................................................................ 153-156
Ölçme ve Değerlendirme..................................................................................................... 157-159
05
BÖLÜM
Biçim Bilgisi
Biçim Bilgisi.......................................................................................................................... 161-172
Ölçme ve Değerlendirme..................................................................................................... 173
06
Ses Bilgisi - Yazım Kuralları - Noktalama İşaretleri
Ses Bilgisi ............................................................................................................................. 175-180
Yazım Kuralları..................................................................................................................... 181-188
Noktalama İşaretleri............................................................................................................ 189-196
BÖLÜM Tarama Testi........................................................................................................................ 197-202
Ölçme ve Değerlendirme..................................................................................................... 203-204
Sözcük Türleri
İsim (Ad)............................................................................................................................... 205-208
Tamlamalar.......................................................................................................................... 209-212
Sıfat (Ön Ad)......................................................................................................................... 213-218
07
Zamir (Adıl)........................................................................................................................... 219-222
Zarf (Belirteç)....................................................................................................................... 223-226
Edat - Bağlaç - Ünlem ........................................................................................................ 227-230
Fiil (Eylem) - Kip, Kişi, Anlam .............................................................................................. 231-234
Fiil (Eylem) - Fiilimsi (Eylemsi)........................................................................................... 235-238
BÖLÜM Fiil (Eylem) - Ek Eylem......................................................................................................... 239-242
Fiil (Eylem) - Eylemde Yapı ................................................................................................. 243-248
Fiil (Eylem) - Eylemde Çatı.................................................................................................. 249-252
Tarama Testi........................................................................................................................ 253-258
Ölçme ve Değerlendirme..................................................................................................... 259-260
08
Cümlenin Ögeleri - Cümle Türleri
Cümlenin Ögeleri ................................................................................................................. 261-266
Cümle Türleri........................................................................................................................ 267-274
BÖLÜM Tarama Testi........................................................................................................................ 275-278
Ölçme ve Değerlendirme..................................................................................................... 279
09
BÖLÜM
Anlatım Bozuklukları
Anlatım Bozuklukları............................................................................................................ 281-284
Ölçme ve Değerlendirme..................................................................................................... 285
10
BÖLÜM
Karma Dil Bilgisi
Karma Dil Bilgisi................................................................................................................... 287-298
Ölçme ve Değerlendirme..................................................................................................... 299
U ygulanabilir günlük yaşam durumlarını içeren, üst düzey düşünme becerilerini geliştiren so-
rular özellikle tarama testleri bölümünde yerini almıştır.
A ynı zamanda bölüm sonlarındaki ölçme ve değerlendirme kısmı ile her bir testte yüzdelik ba-
şarılarınızı çıkarabilecek ve bu yüzdelik başarılarınıza göre değerlendirme yapabileceksiniz.
Böylece ölçme ve değerlendirme alanı ile gelişiminizi takip edebilecek, eksik konularınızı/kaza-
nımlarınızı belirleyebileceksiniz.
N e zaman ihtiyaç duyarsanız soru bankasındaki istediğiniz yaprakları kopartıp her an her
yerde test çözerek zamanınızı kıymetlendirebileceksiniz. Çünkü soru bankasındaki her yapra-
ğın çek kopart şeklinde tasarlanması ile pratik ve kolay kullanım imkânı sağlandığını göre-
ceksiniz.
Başarı dileklerimizle.
“Bir ulusun dili, bütün bilim kavramlarını oluşturacak
şekilde gelişmemişse o ulusun bilim ve kültür alanında bir
varlık göstermesi beklenemez.”
M. Kemal Atatürk
İletişim, Dil, Kültür - Dillerin Sınıflandırılması ve Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri Test 01 1. Bölüm
1. Aşağıdakilerin hangisinde iletişim ögeleri bir 5. Alışveriş merkezinde iki arkadaş arasında şöyle bir
arada verilmiştir? konuşma geçer:
A) Alıcı - İkon - Kanal - İleti - Simge - Dönüt Buse: Önce hangi mağazaları gezelim?
B) Belirti - Gönderici - Alıcı - Belirtke - İkon - Simge Cenk: Önce sinemaya gidelim.
C) Gönderici - İleti - Kanal - Alıcı - Bağlam - Dönüt Buse ile Cenk arasında geçen bu konuşma ile il-
D) Alıcı - İkon - Plan - İleti - Simge - Dönüt gili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Bu cümlede “terazi’’ sözcüğü aşağıdaki dil göster- B) Rusça, Hint-Avrupa dil ailesindendir.
gelerinden hangisine örnektir? C) Türkçe, Ural-Altay dil ailesine mensuptur.
A) Gösteren B) İkon C) Belirtke D) Tibetçe, tek heceli bir dildir.
D) Belirti E) Simge E) İspanyolca, çekimli dillerdendir.
7
1. Bölüm Test 01 İletişim, Dil, Kültür - Dillerin Sınıflandırılması ve Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri
8. Bir dilin; takip edilemeyen zamanlarda ana dilden ay- 12. Yağmurda önce tatlı bir rüzgâr eser, hem hoş kokar
rılarak ses, yapı ve söz dizimi açısından büyük fark- hem de ruhumuzda derin bir rahatlık oluşturur. Bu
lılık gösteren kollarına denir. Çuvaşça ve Yakutça, rüzgârla biz yağmurun yakın olduğunu anlarız.
Türkçenin ----. Bu parçada geçen “tatlı rüzgâr” ne tür bir göster-
Bu parçanın sonuna aşağıdakilerden hangisi ge- gedir?
tirilmelidir? A) Belirti B) Belirtke C) Simge
A) şiveleridir B) ağızlarıdır D) İkon E) Dil göstergesi
C) jargonudur D) lehçeleridir
E) dönemlerindendir
8
Ölçme ve Değerlendirme 1. Bölüm
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
9
Not
Temel, Yan ve Mecaz Anlamlar Test 01 2. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “açmak” söz- 4. I. Her geçen gün artan işsizlik, ülke genelinde hu-
cüğü “Yeni bir iş yeri açmak için tüm hazırlıklar zursuzluk çıkmasına neden oluyor.
tamamlanmış.” cümlesindeki anlamıyla kullanıl- II. Gün geçtikçe sanata olan ilginin azalması, kültü-
mıştır? rel anlamda çeşitli sorunlar doğuruyor.
A) Televizyonu açmak için en son düğmeye basa- III. Üzüntü birden gelir yağmurlu havalarda.
caksınız.
IV. İstediği mesleğe sonunda kavuşmuş, emeklerinin
B) Sergi açmak için büyük ve aydınlık bir salon isti- boşa çıkmadığını anlamıştı.
yordu.
V. Olayın bu şekilde sonuçlanacağı bir an bile aklım-
C) Lavabonun tıkanan borusunu açmak için gerekli dan geçmemişti.
pompayı buldu.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
D) Kardan kapanan Ankara-İstanbul yolunu açmak altı çizili sözcük, cümleye “aniden” anlamı katmış-
için hâlâ çalışıyorlar. tır?
E) Yeni bir sınav açmak için üç ay beklemek gere- A) I B) II C) III D) IV E) V
kecek.
3. “Tutmak” sözcüğü, aşağıdakilerin hangisinde “be- 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük
nimsemek, beğenmek” anlamında kullanılmıştır? mecaz anlamda kullanılmamıştır?
A) Annesi gelinceye kadar çocuğu ben tutarım. A) Kırık bir kalp hepimiz için üzüntü sebebidir.
B) Bu yazı iki sayfa tutar, yazıyı biraz kısaltmalısın. B) Şiirlerindeki kuru anlatımıyla dikkatleri üzerine
C) Okurlar, yazarın öykülerini de romanları kadar çekiyor.
tutmuştur. C) İnce düşünceleriyle arkadaşları arasında takdir
D) Askerliği bitince ne iş tutacak, bilemiyorum. görmüştü.
E) Bir dediğin bir dediğini tutmuyor, sana güvene- D) Tatlı diliyle hemen her kapıyı açıyordu.
mem. E) Bardaktan dökülen su, etrafı iyice ıslattı.
11
2. Bölüm Test 01 Temel, Yan ve Mecaz Anlamlar
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük 10. Dil, uzun süreli deneyimler sonucu oluşmuş değer
mecaz anlamıyla kullanılmıştır? yargılarını sonraki kuşaklara aktarma gücünü bün-
A) Adam önündeki taşa takılınca düştü. yesinde barındıran bir sistemdir. Kültürel unsurlar,
inanç kalıpları ve değerlendirme biçimleri, toplumun
B) Dosyaları masanın çekmecesinde bırakmışım.
anlama ve anlamlandırma süreçlerini etkisi altına
C) Aralarındaki tatsız muhabbet, ortamı iyice gerdi.
alarak o topluma ait bir söylem meydana getirir.
D) Sahil boyunca yürümek, her zaman dinlendirmiş-
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki altı çizili
tir beni.
sözcüklerden herhangi birinin anlamı değildir?
E) Konuşmacının sözlerinden sonra uzun süre birbi-
A) Alışılmış olan, yenilik getirmeyen, geleneksel un-
rimize baktık.
surlar
B) Aynı toprak parçası üzerinde bir arada yaşayan
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ilerlemek” söz- ve temel çıkarlarını sağlamak için iş birliği yapan
cüğü “daha etkili duruma gelmek” anlamında kulla- insanların tümü
nılmıştır?
C) Sesletim, kalıplaşmış, klişeleşmiş söz ve ifade
A) Uçak, kar yağışına rağmen ilerlemeye devam
D) Bir şeyin özünü, önemini, nitelik ve niceliğini be-
ediyordu.
lirlemek
B) İnsanlar, konser alanında kalabalıktan dolayı
E) Bir kimsenin belli bir sürede veya hayat boyu
güçlükle ilerliyordu.
edindiği bilgilerin tamamı
C) Mevsim ilerlemesine rağmen papatyalar direni-
yordu.
11. Aşağıdakilerin hangisinde cümleye “az kalsın olu-
D) Hastaneye yattığından bu yana hastalığı ilerli-
yordu ama olmadı” anlamı katan bir söz kullanıl-
yordu.
mıştır?
E) Bankadaki kuyruk bir türlü ilerlemeyince herkes
A) Mutfağa geçtikten sonra birkaç saatte yemeği
isyan etti.
hazırlayıverdi.
B) Hiç ummadığımız bir insandan bu sözleri du-
9. Sylvia Plath, 20. yüzyılın en çok konuşulan kadın yunca bakakaldık.
edebiyatçılarından ve gizdökümcü şiir akımının C) Toprak yola sıkışmış taşa takılınca düşeyazdı.
I D) Bugüne kadar anlatılagelen hikâyelere henüz
(görüş birliği) önemli temsilcilerinden biridir. rastlamadık.
E) Başına daha kötü bir iş de gelebilir, bu şekilde ko-
Yaşadıklarından yola çıkarak (esas almak) duygu ve
II nuşma.
12
Mecaza Dayalı Anlam Olayları Test 02 2. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde doğadan insana 5. Bir sözün hem mecaz hem gerçek anlama gelebile-
aktarma vardır? cek şekilde kullanılmasına kinaye (düz değişmece)
A) Dedem son olayda esti, gürledi. denir.
E) Çayı da içtikten sonra seninle biraz konuşmak is- D) Bu arabanın tamiri cebimi boşalttı.
tiyorum. E) Konserde bütün ünlü sesler şarkı söyledi.
13
2. Bölüm Test 02 Mecaza Dayalı Anlam Olayları
9. Bir sözcükle anlatılabilecek bir kavramı, cümlede et- 12. (I) Önce bir tohum hâlinde öykülük bir düşünce
kili kılabilmek için birden çok sözcükle anlatmaya do- düşer içime. (II) Sonra da biçimlenip dal budak salar.
laylama denir. (III) Onu genellikle uzun bir süre içimde gezdiri-
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bu tanıma rim. (IV) Bu arada ayrıntılara dair kısa notlar alırım.
uygun bir kullanım yoktur? (V) Sonra öykünün ardına düşer, bilmediğim bir yere
doğru heyecanlı bir yolculuğa çıkarım.
A) Türkiye’nin vereceği karar, Amerika’yı ilgilendir-
mez. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
B) Geçimini beyaz altından sağlayan insanlara imre- sinde somutlamaya başvurulmamıştır?
niyorum. A) I B) II C) III D) IV E) V
C) Bu yaz en yakın arkadaşım dünyaevine giriyor.
D) Sabah erkenden ekmek teknesine giderdi.
E) Bu film kızıl gezegene yapılan bir yolculuğu anla-
tıyor.
13. Sadece benzeyenin ve benzetilenin kullanıldığı söz
sanatına “teşbihibeliğ” denir.
Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya örnek
olabilecek bir kullanım vardır?
10. Bir duyu ile ilgili bir kavramın farklı bir duyu ile algıla- A) Kısıldı ufuklarda akşam güneşi bir çift göz misali.
nıyor gibi gösterilmesine “duyu aktarması” denir.
B) İnceciktir belin, hilaldir kaşın.
Aşağıdakilerden hangisinde bu tanıma uyan bir
C) Uçun kuşlar uçun benim doğduğum yere.
kullanıma yer verilmemiştir?
D) Bir titreyiş gibi çalar çıngırak.
A) Ressam, tablolarında sıcak renkler kullanmış.
E) İstanbul’un orta yeri sinema salonu gibiydi.
B) Sabahları o yumuşak sesiyle bizi annem uyandı-
rırdı.
C) Mahallemizde akşamları hava keskin bir kömür
kokusuyla dolardı. 14. Anlattığı coğrafyanın nehirleri gibi akıp giden anla-
D) Akşam oldu mu şehirden bütün ayaklar çekilir. tımıyla gönüller kazanan Yaşar Kemal, 2015’te yedi
E) Raif Efendi sert bakışlı, kalın sesli bir memurdur. tepeli şehirde, dostları tarafından son yolculuğuna
uğurlandı.
Bu cümlede aşağıdaki anlam olaylarından han-
gisi yoktur?
A) Benzetme B) Ad aktarması
11. (I) Aşı Koyu’nun mavi derinliklerinde ihtişamlı bir
C) Dolaylama D) Kinaye
galeri var. (II) Bu galeri karstik tabakalardan oluş-
muş desenler, kırmızı karideslerle kaplı duvarları E) Güzel adlandırma
barındırıyor. (III) Bunun yanında Baba Adası, Nar
Adası, Kâmil Adası; dev süngerler, mürenler, ahta-
potlar, istilacı balıklar, kırık testi, amfora parçaları…
15. Aşağıdaki dizelerden hangisinde mübalağa
(IV) Muğla’nın Ortaca ilçesine bağlı Sarıgerme’nin
(abartma) yoktur?
açıklarında Doğu Akdeniz kıyı şeridi boyunca bili-
A) Gömelim gel seni tarihe desem sığmazsın.
nen en büyük deniz altı mağara sistemleri uzanıyor.
(V) Bu mağaralar âdeta ziyaretçilerini, misafirlerini B) Zorluyordu derya gibi düşman, attığım boşa git-
dört gözle bekliyor. miyordu.
14
Sözcükler Arası Anlam İlişkileri Test 03 2. Bölüm
1. Her ortamda öz eleştirisini yapmaktan çekinmeyen, 4. Sözcükler, kullanıldıkları cümleye göre anlam kaza-
I nır. Örneğin temel anlamda somut olan bir sözcük,
kusurlarını ve yanlışlarını hiç gizlemeden dile getiren, kullanıldığı cümlede soyut anlam kazanabilir.
II III Aşağıdakilerin hangisinde “yol” sözcüğü, bu açık-
yalancılıktan ve sorumsuzluktan nefret eden bir lamayı örneklendirecek şekilde kullanılmıştır?
IV V
A) Yolda kalan araba, trafiğin tıkanmasına neden
arkadaşımızdı. oldu.
Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerin hangi- B) Adam yoldan geçenlere el sallıyordu.
sinde “eksik, noksan” anlamı vardır?
C) Yolun kenarına küçük bir masa koymuş, yetiştir-
A) l B) ll C) lll D) lV E) V diklerini satıyordu.
D) Trafiğe kapatılan yolda fotoğraf çektirmek istedi.
E) Onun kalbini kazanmanın bir yolunu bulmalıydı.
2. Aşağıdakilerin hangisinde karşıt anlamlı sözcük- 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük
ler bir arada kullanılmamıştır? nitel anlamlı değildir?
A) Mercan adalarına gelince derin mavilikler yerini
A) Bu kitaptaki dil ve anlatım diğerlerine oranla hafif
sığ kayalıklara bırakıyordu. kalır.
B) Koyu bir ceketin altına açık renk bir gömlek yakı-
B) Elindeki kalın kitabın içinden bazı bilgileri bul-
şır.
maya çalışıyordu.
C) Elinde bir kahveyle odadan içeri girdi.
C) Büyük hayallerin peşinden koşanlar önce kendi-
D) Akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır.
lerinden vazgeçmeli.
E) Ağır paketi kendi aldı, hafifini kardeşine verdi.
D) Son günlerde bütün arkadaşlarına karşı iyi davra-
nıyor.
E) Ufak bir hata, verdiğiniz bütün emekleri boşa çı-
karabilir.
B) Tüm parasını yatırdığı at ikinci gelince dünyası A) İçimdeki korkunun tarifi kalmadı.
karardı. B) Bu kara haberi ulaştırmayacak yoktur, eminim.
C) Gece yarısı deliler gibi bağırırsan ele rezil olur- C) Bana yaptığı bu iyilik asla unutulmayacak.
sun. D) İçime düşen bu ateş, kötü bir olayın habercisi
D) Hana sağ indi, ölü çıktı geçende! sanki.
E) Gördüğümüz manzara hepimizi çok heyecanlan- E) Dağın eteklerine çöken sis, güzel bir görüntü
dırdı. meydana getirdi.
15
2. Bölüm Test 03 Sözcükler Arası Anlam İlişkileri
7. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcükler- 10. Çinli ve Amerikalı bilim insanları, hastalık tanısı
den hangisi genel anlamda kullanılmıştır? I
A) Çocuk, o kitabı elinden düşürmüyor. yapabilen bir yapay zekâ geliştirdiler. Yani prog-
ram, büyük veri yığınlarını aşarak hangi hastaların
B) Raftaki biblonun üstünü sildi.
II
C) Ağaç sevgisini herkese aşılamak gerekir.
öncelikli tedavi edilmesi gerektiği konusunda
D) Gri bilgisayarını dün tamir ettirmiş. III
E) Kasada duran çilekleri poşetlere doldurdu. yardımcı olabilecek. Programın ender görülen hasta-
IV
lıkların teşhisinde de kullanılabileceği söyleniyor.
V
Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerden hangi-
leri birbiriyle eş anlamlılık özelliği gösterir?
8. I. Hoşgörü deyince aklıma Yunus Emre gelir. A) I ve II B) I ve V C) II ve III
II. Nusret Bey’in babacanlığını cümle âlem bilir. D) II ve IV E) III ve V
III. Onun güler yüzlü bir otoritesi vardır.
IV. Herkes bilir ki alçak gönüllülük büyüklüğün şanın-
dandır.
V. Bilimin kurallarının genelgeçer olduğunu her fır-
satta vurguluyordu.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde altı çizili
sözcüklerden hangileri anlamca birbirine en ya-
kındır?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) II ve IV E) II ve V
16
Kalıplaşmış Söz Öbekleri (Deyim, Atasözü, İkileme) - I Test 04 2. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerde geçen deyimlerden hangisi 5. Aşağıdaki altı çizili ikilemeler kuruluş bakımın-
mecaz anlamda kullanılmamıştır? dan ikişerli eşleştirildiğinde hangisi dışta kalır?
A) Onun diline düşmemeye dikkat etmelisin. A) Tüm eş dost, onu kutlamaya salona gitti.
B) Biraz daha gayret edin, çoğu gitti azı kaldı. B) Kovadaki suyu avuç avuç yüzüne çarptı.
C) Öğretmenin gözüne girmek için her şeyi yapı- C) Babamla ileri geri konuşunca odayı terk ettim.
yordu. D) Ağrı sızı artarsa hastaya ilaç veririz.
D) Sen onun söylediklerine pek kulak asma. E) Kuşlar art arda dizilmiş, dans ediyordu sanki.
E) Ahmet’in toplantıdaki sözleri, Mehmet’in kulağına
gitmiş.
17
2. Bölüm Test 04 Kalıplaşmış Söz Öbekleri (Deyim, Atasözü, İkileme) - I
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim, anla- 12. (I) Kendi anlatı evrenini kuran, hikâyelerini birbi-
mına uygun kullanılmamıştır? rine teyelleyip size aşina bir karakteri başka bir öy-
A) Babaannem, gazeteleri bize okutuyor ve bizi can künün kıyısından geçiren yazarlara pek meftunum.
kulağı ile dinliyordu. (II) Bunun nedeni kültürel kodlarımıza kazınan Bin-
bir Gece tarzı anlatılar olabileceği gibi Borges’i pek
B) Her şeyi kendine dert ettiği için daima kederlidir.
sevmemize neden olan oyuncu tavır ya da postmo-
C) Gözünü dört aç ki giren çıkanın kimler olduğunu
dern estetiğin parçalanmış gerçeklik fikri de pekâlâ
tespit edebilelim.
olabilir. (III) Ne olursa olsun, iç içe geçen hikâyelerle
D) Eşim, kardeşim, anam, babam dâhil hiç kimse- hem Türk hem de dünya edebiyatında sıkça karşı-
lere derdimi anlatamadım. laşmaktan pek memnun olduğumu söylemem gerek.
E) Sofrada sevmediği yemeği görünce ağzının suyu (IV) Benim için Türk edebiyatında bu tarzın zirve
aktı. isimleri Tayfun Pirselimoğlu ile İsmail Güzelsoy’dur.
(V) Şimdi, Kaza Süsü adlı ilk öykü kitabıyla Eda İş-
ler’in de kalem atını bu vadiye sürdüğünü görüyoruz.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
sinde hem deyim hem de ikileme kullanılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
10. I. O, kötü işlerden elini eteğini çekmişti; sakin bir
hayat sürüyordu artık.
II. Eli ayağına dolaşmıştı, ne yapacağını bilemi-
yordu.
III. Ununu eleyip eleğini asmıştı artık. 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim kullanıl-
IV. Bir elin sesi çıkmaz, derdi hep. mamıştır?
V. El el ile, değirmen yel ile derdi, dedem. A) Kendisi hakkında söylenenleri duyunca hemen
sesini yükseltti.
Numaralanmış cümlelerin hangilerindeki altı çizili
sözler anlamca birbirine yakındır? B) Benim bu konuda ağzım yandı, aynı şeyi yapaca-
ğımı sanmıyorum.
A) I ve II B) I ve V C) II ve III
C) Böyle bir olay karşısında sizin de bir çift sözünüz
D) III ve IV E) IV ve V
vardır.
D) Aradan biraz vakit geçse de sözüme geldi.
E) Sınavı kazanamadığını duyunca odasına gidip
sessizce ağladı.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim kullanıl-
mamıştır?
A) İyi şiirler yazamamasına rağmen sürekli boy gös-
termeye çalışmasıyla eleştirmenlere yaka silk-
tirtti. 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim, açıkla-
masıyla birlikte verilmemiştir?
B) İyi şiir yazamıyor olabilir ama hikâyecilikte çoğu
yazara taş çıkarttığı da unutulmamalıdır. A) Kendisine yapılan son haksızlıktan sonra çok kız-
mış, küplere binmişti.
C) Eski şairlere karşı kötü sözleri yüzünden bazı
eleştirmenler onu değerlendirmiyor. B) Babasının ölümünden sonra hayatı kararmıştı.
D) Yabancı dil bilmeden yapmaya çalıştığı şiir çevi- C) Çok susamış, dili damağına yapışmıştı.
rileri, şiir felaketlerine yol açtı. D) Derdini bir türlü anlatamıyor, dili dönmüyordu.
E) Hâlâ eleştirmenlerin kendisine kasten kötü gözle E) Sınavı kazandığını öğrenince çok sevinmişti,
baktığını söylüyor. etekleri zil çalıyordu.
18
Kalıplaşmış Söz Öbekleri (Deyim, Atasözü, İkileme) - II Test 05 2. Bölüm
1. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi mecaz anlam 5. “Bilmek” sözcüğü Türkçede farklı durumları ifade et-
taşımaz? mede birçok deyim içinde kullanılmıştır. Herhangi
A) Altın ateşte, insan mihnette belli olur. bir şeyi çok iyi bilmek durumunu ifade etmek için
“adı gibi bilmek”; güzel yemeklerden anlamak duru-
B) Son pişmanlık fayda etmez.
I
C) Akıllı köprüyü arayıncaya dek deli suyu geçer.
munu ifade etmek için “ağzının tadını bilmek”; sö-
D) Beş parmağın hangisini kessen acımaz? II
E) Altın eli bıçak kesmez. zünü, sohbetini karşıdaki kişiyi incitmeyecek
biçimde ayarlamak durumunu ifade etmek için
“ağzıyla içmesini bilmek”; çok eski zamanlarını bil-
2. I. Bu çalışmayla sınavı er geç kazanacak. III
II. Hakkımızda ileri geri konuşanları uyardım. mek durumunu ifade etmek için “antikasını bilmek”
III. Aşağı yukarı bir haftadır görüşemedik. IV
ve bir yeri, bir şeyi çok iyi, ayrıntılı olarak bilmek du-
IV. Neden çalışman gerektiğini önünde sonunda an-
rumunu karşılamak için “avucunun içi gibi bilmek”
layacaksın.
V
V. Şöyle oturup doğru dürüst konuşamadık.
kullanımları buna örnek verilebilir.
Numaralanmış cümlelerin hangilerindeki ikileme-
Bu parçadaki numaralanmış deyimlerden hangi-
ler aynı anlamda kullanılmıştır?
sinin kendinden önceki açıklaması yanlış veril-
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III miştir?
D) III ve IV E) IV ve V A) I B) II C) III D) IV E) V
B) Maçın son anlarına doğru yaşadığımız heyecan- A) Deniz kenarındaki irili ufaklı taşları toplayıp eve
dan dokuz doğurduk. götürdü.
C) Olanlar karşısında herkes şaşkına döndü, duda- B) Onunla yıllardır aynı ortamda çalışıyoruz, az çok
ğını büktü. birbirimizi tanıdık.
D) Babasının geleceğini duyunca dört dönmeye C) Dost düşman çatlasın diye fotoğrafları buraya atı-
başladı. yor.
E) İş ortamında huzur kalmadı, herkes birbirinin ar- D) Yalan yanlış sözlerle insanları kandırıyor, sonra
dından dümen çeviriyor. bir köşeye çekiliyordu.
E) Büyüklü küçüklü kutuları kilerin yanına yığdılar.
19
2. Bölüm Test 05 Kalıplaşmış Söz Öbekleri (Deyim, Atasözü, İkileme) - II
8. “Fazla mal göz çıkarmaz.” atasözüyle anlamca çe- 11. I. Eski dost düşman olmaz.
lişen atasözü aşağıdakilerden hangisidir? Güvenme dostuna, saman doldurur postuna.
A) Damlaya damlaya göl olur. II. Harama el uzatılmaz.
B) Çok, azdan olur. Üzümünü ye, bağını sorma.
D) Kızarttıktan sonra kıtır kıtır olan ekmekleri çor- B) Malı ongun olanın adı angın olur.
baya kattık. C) Tüccar züğürtleyince eski defterleri yoklar.
E) Bu devirde içi dışı bir insan gerçekten çok zor bu- D) Mal, adama hem dost hem düşmandır.
lunuyor. E) Tuzsuz ev, tuzlu evi yalaya yalaya tüketir.
20
Kalıplaşmamış Söz Öbeklerinde Anlam - I Test 06 2. Bölüm
1. Onun, çağının sorumluluğunu üstlenme, tanığı olma 4. İster edebiyat ister tiyatro ister müzik... Sanat ese-
gibi aydın sanatçıya özgü tutum ve davranışları rinde öncelikle insan yüreğinin atışları duyulmalıdır.
yazın, düşün ve kültür coğrafyamızda bir meşale gibi Altı çizili sözün bu cümleye kattığı anlam aşağı-
ışıyacaktır. dakilerin hangisinde vardır?
Bu cümlede geçen “bir meşale gibi ışıyacaktır” sö- A) Eserleriyle insanların duygularını ve mantığını
zünün yerine aşağıdakilerden hangisi getirilirse harekete geçirmeyi hedefliyordu.
cümlenin anlamı değişmez?
B) Sanat, bireyden başlayıp evrensele ulaşan bir
A) yol gösterici, aydınlatıcı olacaktır. yoldu onun için.
B) kuşaktan kuşağa geçecektir. C) Sanatçı sadece neyi anlatacağına değil, nasıl an-
C) gelecek kuşaklarca da hatırlanacaktır. latacağına da odaklanmalıdır.
D) çarpıklıkların, bozuklukların düzeltilmesini sağla- D) Eserlerinde insanı öyle bir anlatır ki onun yanı ba-
yacaktır. şınızda yaşadığını düşünürsünüz.
E) yaşananları gözler önüne serecektir. E) Hiçbir kahramanının hayatına son vermez, kötü
de olsa hepsinin bir hayat sürmesini sağlar.
2. Bir sözcüğü ötekinin yanına öyle getireceksin ki ya-
ratacağın güzellikle okuyucunun yüreğindeki teli titre-
tecek, onu gerçekler dünyasından düşler dünyasına
5. Her edebî tür gibi şiirin de bir misyonu olmalıdır.
taşıyacaksın.
İçinde bulunduğu sanat dalı insanın dille ortaya koy-
Altı çizili sözün bu cümleye kattığı anlam aşağı-
duğu ürünlerden oluştuğundan nasıl insanla dil ayrı
dakilerin hangisinde vardır?
ayrı düşünülemezse şiir de öyledir. Ancak günümüz
A) Bu tabloya her bakışında onda yeni ve değişik şiirleri deve kuşu misali yüke gelince kuşum, uçmaya
yönler bulurdu. gelince deveyim diyenlerin kaleminden çıktığından
B) Çocukluğunda yaşadığı bu ilginç olayı sık sık an- herhangi bir misyona sahip görünmüyor.
latırdı. Bu parçada geçen altı çizili sözle çağdaş şairlerin
C) Bu öyküyü okurken uzun süredir gidemediği kö- hangi yönleri anlatılmak istenmiştir?
yünü anımsamıştı. A) Kültürel değerlere önem vermeme
D) Roman kişilerinin birbirine kavuşması onu çok et- B) Kendi duygu ve düşünceleri doğrultusunda hare-
kilemiş, duygulandırmıştı. ket etme
E) Bu sıkıntılı yolculuğun bir an önce bitmesini isti- C) Zorlukların üstesinden gelecek yetiye sahip ol-
yordu. mama
D) Sorumluluklar karşısında bahaneler üretme
3. Biraz daha zaman kazanabilmek için işi ağırdan alı-
E) Yalnızca çıkarlarının peşinden koşma
yordu.
Bu cümlede geçen altı çizili sözün cümleye kat-
tığı anlam aşağıdakilerin hangisinde vardır?
A) Salonun ortasındaki valizin ağırlığı hepimizi şa- 6. Şairler arka pencerelerin adamıdır, hayata daha çok
şırtmıştı. oradan bakarlar.
Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen
B) İşleri gerektiği gibi yapmadıkları için onlarla ağır
aşağıdakilerden hangisi olamaz?
konuşmuştu.
A) Olayların görünmeyen yönleriyle ilgilenmeleri
C) İstemediği bir göreve getirildiği için işleri yavaş
yapıyordu. B) Hayatın gizil yönlerini merak etmeleri
D) Ağır hava şartları bu yıl birçok kişiyi eve hapsetti. C) Yaşamı her açıdan değerlendirebilir olmaları
E) İşin ağırlığı altında o kadar ezilmişti ki işten istifa D) Herkesin göremeyeceği şeylere yönelmeleri
etmişti. E) Bilinmeyeni ortaya çıkarmaya çalışmaları
21
2. Bölüm Test 06 Kalıplaşmamış Söz Öbeklerinde Anlam - I
7. Sanatın toplumsal işlevi asla akıldan çıkarılmamalı- 10. Bugün popüler olmakla eleştirdiğimiz pek çok yazar
dır. Bir sanatçıya düşen; içinde doğup büyüdüğü top- arasında, geçmişte çok kaliteli eserler vermiş olanlar
lumun kaygılarını, sevinçlerini, tasalarını, değerlerini var. Görünür olma balı ağzına çalınınca kişinin, buna
ölümsüzleştirmektir. Çünkü sanatçılar, yazarlar ileri direnmesi kolay değil zannımca. Popülerlik tanımının
görüşlü düşünürler olarak değerlendirilir. Toplumdan sadece, eserin çok sayıda kişiye hitap etmesiyle ilgili
uzaklaşıp fildişi kulesinde koza örmek gerçek sanat- olmadığını düşünüyorum. Popülerlik, kitle zekâsına
çının işi değildir. ve kültürüne hitap etmekle ilişkili bir tanım. “Nicelik”
Bu parçada geçen altı çizili sözle anlatılmak iste- ten çok “kitle” kavramıyla ilgili.
nen aşağıdakilerden hangisidir? Bu parçada geçen altı çizili sözle anlatılmak iste-
A) Topluma yön verecek bir kademede bulunmak nen aşağıdakilerden hangisidir?
B) Kendini içinde yaşadığı sosyal ortamdan soyutla- A) Karşı koyamayacağı istekler yaşama
mak B) Herkes tarafından tanınır hâle gelme
C) Her konu hakkında bilgi sahibi olmak C) Somutlayıcı bir anlatımı tercih etme
D) İnsanların ortak sorunlarını eserlerinde konu D) Kendini farklı arayışlar içinde bulma
edinmek E) Hareketli, zengin bir yaşam sürme
E) Evrensel değerleri ön plana çıkarmak
D) Bu böyle sürüp giderse onu uyarmak zorunda ka- C) Kullanımda olmayan kelimeleri anlatıma dâhil
lacağız. ederek onlara dikkat çekme
22
Kalıplaşmamış Söz Öbeklerinde Anlam - II Test 07 2. Bölüm
1. Bazı nehir söyleşi kitaplarında söyleşiyi yapan kişi, 4. Emile Zola, tüm yazın tarihi boyunca belki de en nef-
muhatabıyla arkadaş olduğunu o kadar hissettirir ki ret edilen yazarlardan biri olmuştur. Üstelik kariyeri-
iş onların aralarında çevirdiği basmakalıp bir sohbete nin başından sonuna kadar bu durum aynı şekilde
dönüşüverir. Bir de soruları soran kişinin karşısın- sürmüştür. Hemen hemen her kitabı profesyonel
dakine karşı gözlerinin parlaması ihtimali de vardır eleştirmenler tarafından yerden yere vurulmuştur.
nehir söyleşide. Öyle olunca da ortaya amatör bir iş Ancak o bildiğinden şaşmamıştır. Sokak dilini kullan-
çıkar. Ne sorular dişe dokunur ne de cevaplar. Bazen maya devam etmiş ve bir zaman sonra evrensel der-
de ustalıkla iş çıkarıldığı olur ancak bu kişiler de yet- yaya ulaşmayı başarmıştır. Geriye dönüp baktığında
kinliklerini o kadar öne çıkarırlar ki yaptıkları hataları asla pişmanlık duymamıştır. Çünkü birilerini memnun
halı altına süpürürler. Sonuçta maymun da ağaçtan etmek için, birilerine göre yazmamış, iç sesini dinle-
düşer, değil mi? miştir.
Bu parçadaki altı çizili sözlerle anlatılmak iste- Bu parçada geçen “bildiğinden şaşmamak” sözüyle
nenler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur? Zola’nın vurgulanmak istenen özelliği aşağıdaki-
A) Önemsiz meseleleri gündeme getirip önem ka- lerden hangisidir?
zandırma A) Toplumsal baskılara karşı boyun eğmek
B) Çözümlenemeyen sorunların görüşülmesini erte- B) Aklına gelen her şeyi eserlerine dâhil etmek
leme C) İnandığı yolda ilerlemeyi sürdürmek
C) Sevinçli ve istekli olduğunu belli etme D) Zamana yenilmeyerek kalıcılığı yakalamak
D) Bilineni tekrarlayan bir konuşma hâlini alma E) Herkese seslenen eserler yaratmak
E) Uzmanların da hata yapabilme ihtimali bulunma
D) Rolleri gereğinden fazla baskın veya üstün gös- C) Süslü bir söyleme sahip olma
termeme D) Etkileyici bir biçimde kaleme alınma
E) Oyuncuların kişiliklerine uygun roller seçme E) İmgeli bir söyleyişle yazılma
23
2. Bölüm Test 07 Kalıplaşmamış Söz Öbeklerinde Anlam - II
6. İçine düşen sancıyla birlikte tomurcuklarını açmaya 8. Gerçekte ben de üzerime düşeni yapıyorum ama
başlayan her yazar bu yolun çetin olduğunu bilir. Ön- günceli geçmişe taşıyıp tarihsel dokularda işleyerek.
görüsünde haklı çıktığı durumlarda niteliğini ortaya Bu bakımdan tarihî roman benim için bir tür kıyafet
koyup kendine yeni yollar arayıp bulmalıdır. Bu yol- değiştirmedir.
lar onu filize, meyveye götürecektir. Yolun sonundaki Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen
ışığın farkındadır. Ona düşen sadece açtığı yolda sa- aşağıdakilerden hangisidir?
bırla beklemektir. Yolun sonuna vardığında ise çek- A) Tarihsel romanlarda gerçeklerin çarpıtılarak veril-
tiği sıkıntıya değdiğinin farkına varacaktır. İçinde diği
büyüttüğü onca düşü, duyguyu artık bir kalıba sok-
B) Tarihî olaylara sanat kaygısından uzak bir tu-
muştur.
tumla yaklaşıldığı
Bu parçada geçen altı çizili sözle anlatılmak iste-
C) Tarihî romanın gündelik edebiyattan sıkılan ya-
nen aşağıdakilerden hangisidir?
zarlar tarafından oluşturulduğu
A) Bilinmeyen yanlarını keşfetme D) Tarihsel yapıtlarda güncel konuların geçmişle ve-
B) Alışık olduğu ve ilerlediği çizgiyi değiştirme rilmeye çalışıldığı
C) Umut ve sabırla beklenti içine girme E) Bireysel konuların; geçmiş yaşamlar, olaylar kul-
D) Elindeki materyalleri yaratıcı biçimde kullanma lanılarak anlatıldığı
24
Tarama Testi Test 08 2. Bölüm
1. İnsanoğlu ders çıkarmayı bilebilseydi tarihsel olay- 3. Çağının gereklerine ayak uyduramayan bir yazar,
lar tekrardan ibaret olmazdı. Tarih bir yana, tiyat- tıpkı bir senfoni orkestrasındaki akordu bozuk keman
roda seyrettiğimiz ve bize söyleyecek sözü olan her sesi gibidir. Kulağa hoş gelmez, düzeni yakalaya-
oyundan sonra kendimizi gözden geçirseydik bugün maz. Bu nedenle yazarların dönemin şartlarına ve
dünya da biz de daha farklı bir yere ve görünüme getirdiklerine göre şekillenmeleri, onların kalıcılık ki-
sahip olurduk. tabında yer almalarını sağlar.
Bu parçada geçen “söyleyecek sözü olan oyunlar” Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen
sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden han- aşağıdakilerden hangisidir?
gisidir? A) Kişisel değerlendirmeleri yansıtmamak
A) İnsanlığın sadece zayıf yanlarını ortaya koyan B) Bütünün içerisinde uyumu yakalayamamak
oyunlar
C) Klasikleşmiş söyleyişlerin dışına çıkamamak
B) Bireyleri doğruya yönlendirebilecek iletiye sahip
D) Belirli anlamsal kalıpların içine sıkışmak
oyunlar
E) Yaşamı gerçek yönleriyle sınırlamak
C) Sözel anlatıyı ön plana çıkaran beğenilmiş oyun-
lar
D) Bilinçli olarak izlenecek tiyatro oyunları
E) Sinemayla tiyatronun farkını ve tiyatronun üstün-
lüğünü sergileyen oyunlar
2. (I) Her atasözü bir genel kural, bir ilke niteliği taşır.
(II) Bazı atasözleri sosyal ilişkiler üzerine görüş bil-
dirir. (III) Bazı atasözleri ise uzun gözlemlere daya-
narak doğa olaylarının gündelik yaşam üzerindeki
etkilerini anlatır. (IV) Tecrübelere veya mantığa da- 4. Adapazarı kentinin doğu kesiminde (işaretlenmiş
I
yanarak doğrudan doğruya öğüt veren atasözleri de
vardır. (V) İki yargı taşıyan atasözlerinde ise yargı- belli yer), geniş ve yayvan (eni boyundan ve derinli-
lar arasında benzetme ilgisinden ziyade iki yargının II
birbirini tamamladığı veya birbirine karşıt olduğu gö- ğinden çok) bir vadi düzlüğünde 360 m uzunluğunda
rülür. (VI) Bir de genelin aksine temsilî ve mecazi an- görkemli (etkileyici, anıtsal) bir taş köprü yer almak-
latıma sahip olmayan atasözlerimiz vardır. III
Bu parçada numaralanmış cümlelerdeki açıkla- tadır. Bu uzun köprünün altında günümüzde iki tane
malara aşağıdaki atasözlerinden hangisi örnek cılız (zayıf, güçsüz) dere kolunun dışında bir akarsu
olarak gösterilemez? IV
A) II. cümle: Ev alma, komşu al. bulunmamaktadır. Kesin yapım (inşa) tarihi tartışmalı
B) III. cümle: Kavak, yaprağını tepeden dökerse kış V
çok olur. olmakla birlikte MS 562 yılında tamamlanmış olduğu
C) IV. cümle: Ağaca dayanma, çürür; insana da- görüşü ağırlık kazanmıştır.
yanma, ölür. Bu parçadaki numaralanmış sözlerden hangisi-
D) V. cümle: Baht olmayınca başta, ne kuruda biter nin anlamı parantez ( ) içinde verilen açıklamayla
ne yaşta. uyuşmamaktadır?
E) VI. cümle: Bugünün işini yarına bırakma. A) I B) II C) III D) IV E) V
25
2. Bölüm Test 08 Tarama Testi
5. Gel zaman git zaman, olanlar, onun da kulağına git- 8. Keskin bakışlarıyla etrafı süzen, dalgalara gebe bir
miş. denizin durgunluğunu andıran kaplan, bir çift gözün
Altı çizili sözün bu cümleye kattığı anlam aşağı- kendisini izlediğini fark eder etmez ormanın derinlik-
dakilerin hangisinde vardır? lerine aktı.
A) Aradan uzun bir süre geçtikten sonra suçsuzluğu Bu cümlede aşağıdaki anlam olaylarından han-
ortaya çıktı. gisi yoktur?
D) Yeni tanıştığı arkadaşıyla hemen hemen aynı Bu parçadaki altı çizili sözü anlamca karşılayabi-
yaştaydılar. lecek bir kullanım aşağıdakilerin hangisinde var-
26
Ölçme ve Değerlendirme 2. Bölüm
Toplam doğru
Temel, Yan ve Mecaz Anlamlar 01 12 sayısını yazınız.
x 100 = %.....
12
Tarama Testi 08 9
x 100 = %.....
9
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
27
Not
Yakın ve Çelişen Anlamlı Cümleler - I Test 01 3. Bölüm
1. Ünlü bir yazar, “Işıltılı yıldızların etrafında sayısız uy- 4. Nankör insan, her şeyin fiyatını bilen fakat hiçbir
dunun birikmesini doğal karşılamak gerekir.” diyor. şeyin değerini bilmeyen kimsedir.
Aşağıdakilerden hangisi söz konusu yazarın Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede anlatılmak
cümlesine anlamca en yakındır? istenene anlamca en yakındır?
A) Tutarlı düşünceler aktaran yazarlar okurlarca se- A) İyilikbilmez insan, her şeyin ederini bilir ama kıy-
vilir. met bilmez.
B) Gösterişe düşkün sanatçıların okur sayı- B) İyiliğin değerini bilmeyenler, yardımları yok say-
sı, gerçek yazarlarınkini geçer. maya çalışırlar.
C) Anlatım özellikleri beğenilen yazarları taklit eden C) Nankörler iyiliği yok saymak için fırsat kollarlar.
yazarlar günden güne çoğalır. D) Kadir kıymet bilmeyenlere iyilik boşunadır.
D) Usta yazarların çok sayıda okurun beğenisini ka- E) Vurdumduymaz insanlar kendilerine yapılan iyi-
zanması olağan bir durumdur. likleri görmezden gelirler.
E) Yazma konusunda disiplin sahibi sanatçıların
yöntemlerini benimseyenlerin artması sanatçıları
5. Hiçbir yazar, edebî zevki geliştirilmiş bir okur kitlesi
sevindirmektedir.
kadar önemli bir miras bırakmaz.
Aşağıdakilerden hangisi bu cümleye anlamca en
yakındır?
2. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi, anlamca öteki- A) Hiçbir yazar gerçek okuma zevkine ulaşmış okur-
lerden farklıdır? lardan daha iyi dost bulamaz.
A) Topalla gezen, aksamak öğrenir. B) Yazarların en büyük hedefi eserlerini iyi değer-
B) Kötü söyleme eşine, zehir katar aşına. lendirecek okurlara düzeyli eserler sunmaktır.
C) Kır atın yanında duran ya huyundan ya suyun- C) Sanatçılar için olgunluğa giden yol, okuru gö-
dan... zetme basamağından başlar.
D) Üzüm üzüme baka baka kararır. D) Her yazarın yapabileceği en iyi iş, okurlarının ya-
E) Körle yatan şaşı kalkar. zınsal beğenisini olgunlaştırmaktır.
E) En şanslı yazar, kendinden yeni eserler bekleyen
okurlara sahip olandır.
29
3. Bölüm Test 01 Yakın ve Çelişen Anlamlı Cümleler - I
7. Barış, savaştan daha iyidir çünkü barışta birçok oğul 9. Yaşamdan anlıyorsan bir gözün hep kitapta olacak,
bir babanın cenazesindedir, savaşta ise tek baba bir- kitaptan anlıyor ve haz alıyorsan bir gözün hep ya-
den çok oğlunun… şamda olacak.
Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede anlatılmak Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede anlatılmak
istenene anlamca en yakındır? istenene anlamca en yakındır?
A) Barış zamanında insanlar birbirlerinin kıymetini A) Yaşam; sadece kitaplarla değer kazanıyor, kitap-
bilmezler. larla anlamını buluyor.
B) Barış; insanı, savaş zamanı kadar işinden alıkoy- B) Hayatın anlamı okumakta gizlidir, okumaktan tat
maz. almak için de hayattan kopmamak gereklidir.
C) Barış zamanında aile bireylerini bir araya getiren C) Yaşamak için kimi okumalara ihtiyacı oluyor insa-
işler vardır. nın, kitap gibi okunacak kimi insanları okumaya…
D) Barışta, savaştan daha az acı ve gözyaşı vardır. D) Hayat okumadan çekilmez, okumak için de kitap-
E) Savaşlar huzurlu barış ortamını dağıtır, bozar. lara ihtiyaç vardır.
E) Yazarlığın yolu okumaktan geçer, yeterince oku-
madan yaşam aktarılamaz sayfalara.
C) Yalnızlık kimi zaman insanı yazmaya yönlendiri- B) Okurlarını etkilemek isteyen yazarlar nitelikli sa-
yor fakat yazarken yalnızlıktan başka konu bula- natçılar grubuna girer.
mama, en büyük risk gibi duruyor. C) Yazarlar beğenmedikleri eserlerini başka bir türe
D) Yazmak için yalnız kalabilecekleri bir ortam ara- dönüştürebilir.
yanlar, bazen yalnızlıktan sıkılır hâle de gelebili- D) Nitelikli yazarlar genelde herkesin beğenebile-
yorlar. ceği eserler yazmayı düşler.
E) Yazı için yalnız kalınacak bir ortam aranır ama E) Kimi sanatçılar eserlerini aynı zamanda iyi bir
her uygun ortamda yazı yazılamayabilir. okur olan kendisi için yazar.
30
Yakın ve Çelişen Anlamlı Cümleler - II Test 02 3. Bölüm
1. Tereddüt, düşünenlere hastır; sürekli her şeyden 4. Sıradanın şiirini yazmak güzeldir, tek tehlikesi yaz-
emin olmak ise düşünmeyi de hissetmeyi de çoktan dıklarınızdan bazılarının sıradan olarak görülme ihti-
bırakanlara özgüdür. malidir.
Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede anlatılmak Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede anlatılmak
istenene anlamca en yakındır? istenene anlamca en yakındır?
A) Düşünen insanların özelliği tereddüttür, düşün- A) Olağan işleri dizelere yansıtmayı düşünür şairler,
meyenler ise sadece hissederler. bunları söz oyunlarıyla harmanlamak isterler.
B) Doğru söylediğinden emin olmak, insanın dürüst- B) Sıradanlık şiir için tehlikeli bir özelliktir, dizelerin
lüğe giden yolda olduğunu gösterir. anlamını kapalılaştırır.
C) Düşünmekten uzaklaşanlar her zaman ve her C) Sadelik, şairleri korkutur; şairler sanırlar ki anlatı-
yerde konuşur da konuşur. lanların başarısı söz ustalığında gizlidir.
D) Kesin bir karara varmada zorlanıyorsa biri, doğ- D) Doğal şiir, okuru gündelik hayatın içinde yakalar
ruyu bulmak için düşünüyordur; konuştukları ke- ama okur onun kendini etkilediğini anlamayabilir.
sinse sözleri üzerine düşünmüyor demektir.
E) Alelade olanı şiire aktarmak aranan bir özelliktir
E) Doğru yönde gidenlerin konuşmalarında da dav- ama bazıları yazdıklarınızı alelade bulabilir.
ranışlarında da tereddüt olmaz.
31
3. Bölüm Test 02 Yakın ve Çelişen Anlamlı Cümleler - II
6. Aşağıdakilerden hangisi “Keskin sirke küpüne za- 9. (I) Fen bilimleri eğitimi, çocuğun çevresindeki çekici
rardır.” atasözüne anlamca en yakındır? ve şaşırtıcı zenginliğin eğitimidir. (II) Buna rağmen
A) Alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste. öğrencilerin en çok zorlandıkları, başarısız oldukları,
anlamakta güçlük çektikleri, sevmek istedikleri ama
B) Abanın kadri yağmurda bilinir.
bir türlü sevemedikleri derslerin başında da fen bi-
C) Acı patlıcanı kırağı çalmaz.
limleri gelmektedir. (III) Öğrencilerin fen bilimleri der-
D) Öfkeyle kalkan, zararla oturur. sinde başarılı olmalarını sağlamak için onlara fen
E) Az veren candan, çok veren maldan... bilimlerine yönelik olumlu tutum kazandırılmalıdır.
(IV) Derse yönelik tutumları olumsuz olan öğrenci-
lerin sınıf ortamında başka sorunlara da neden ol-
dukları dikkate alınmalıdır. (V) Fen bilimleri dersi;
7. Başarı seyahatinde bir de baktınız ki hırs semtindesi- çocuğun yediği besini, içtiği suyu, soluduğu havayı,
niz, o zaman otobüsten inme vaktiniz gelmiş demek-
bedenini, beslediği hayvanı, bindiği arabayı, kullan-
tir ya da direksiyona geçme zamanıdır.
dığı elektriği, güneşi ona öğretir.
Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede anlatılmak
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangi-
istenene anlamca en yakındır?
leri anlamca birbirine en yakındır?
A) Hırs, dostlukları yer ve sonunda bitirir.
A) I ve V B) II ve IV C) II ve V
B) Başarılı olanlar hırsları sayesinde başarılarını ar-
tırırlar. D) III ve IV E) IV ve V
32
Cümlede Anlam İlişkileri Test 03 3. Bölüm
1. (I) Sağlıklı bir ailede iletişim dolaysız, açık, ayrıntılı 4. I. Çocuklar neşeyle, çığlıklarla oradan oraya koştu-
ve dürüstçe olmalıdır. (II) Kişiler birbirlerine değer rurken ihtiyarlar ağaç altlarında serinlemenin key-
verdikleri ve güvendikleri için iç dünyalarını, dene- fini yaşıyordu.
yimlerini, duygu ve düşüncelerini herhangi bir kaygı II. Isıtmayan Berlin güneşine inat, sıcacık odamızda
duymaksızın tüm ayrıntısıyla paylaşmak isterler. tatlı bir sohbete başlıyoruz.
(III) Dürüstlüğün bulunduğu bu paylaşım sürecinde
III. Yaşamın durağanlığından kurtulmak için insanın
duygu ve düşünceler diğerleri tarafından hor görü-
tek başına çaba göstermesi yeterli değildir.
lüp, yargılanmadan kabul ve ilgi görür. (IV) Gere-
IV. Venedik’te gondollarla yapılan gezilerde tarihî
kirse üzerinde tartışılır ve uzlaşmaya gidilir. (V) Bu
bir yolculuk yapıyorsunuz ve tarihin sayfalarında
da fikirlerin açıklanıp konuşulmasını, uygarca tartı-
kayboluyorsunuz.
şılmasını sağlar.
V. Erik ağaçlarının çiçek açmaya başlaması artık
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
baharın geldiğini gösteriyordu.
sinde neden-sonuç ilişkisi vardır?
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
A) I B) II C) III D) IV E) V
karşıt durumlar bir arada verilmiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
E) Önümüzde üç zorluk vardı: sınavlar, ödevler, se- D) Her ülke, sağlıklı nesiller yetiştirmek ister.
minerler. E) İnsanoğlu, daha rahat bir gelecek için çabalıyor.
33
3. Bölüm Test 03 Cümlede Anlam İlişkileri
7. (I) Eski şiirde bir Yunus Emre Türkçesi vardı. (II) XX. 10. (I) Günümüzden yaklaşık 18 bin yıl önce en üst nok-
asır şiirinde de bir “Yahya Kemal Türkçesi” vardı. tasına erişen son Buzul Çağı olan “Wüm” bundan
(III) Yahya Kemal Türkçesi dilimizin büyük fırtına- yaklaşık 10 bin yıl önce sona ermiştir. (II) Gelgelelim
lar geçirdiği bir çağda Türkçenin sesine, mimari- yerküre ısınmaya devam etmektedir. (III) Doğal dön-
sine, ruhuna ve dehasına sadık kalmak yoluyla günün sürmesi için yerkürenin soğumaya başlaması
bu lisanı kendi devrinin zirvelerine ulaştırmıştır. gerekirken küresel ısınma bunu engellemektedir.
(IV) Yahya Kemal Türkçesi ne bir tesadüfün ne de (IV) Özellikle insanların kullandıkları fosil yakıtlar ve
moda hareketlerle müşterek bir dil cereyanının eseri- atmosferlerden yaratılan sera gazının etkisiyle at-
dir. (V) Şair, Türkçenin Türkiye topraklarındaki güzel- mosferin ısısı giderek artmaktadır. (V) Uzmanlar
leşmesi tarihini adım adım takip ederek milletimizin buna dayanarak önümüzdeki yüzyıllarda bir Buzul
asırlar boyunca bu dile verdiği güzellikteki sırları Çağı öngörememektedir.
araştırmış, bulmuş ve onu dillendirmiştir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi kendinden sonraki yargının gerekçesidir?
kendinden önceki yargının açıklayıcısıdır? A) I B) II C) III D) IV E) V
A) I B) II C) III D) IV E) V
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yargının hangi 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yargı, gerekçe-
amaçla yapıldığı bildirilmiştir? siyle verilmiştir?
A) Soruları hazırlarken çok titiz davrandığı için kali- A) Yağan kar iki metreye yaklaştığından şehirde
teli sorular ortaya çıkarır. hayat durdu.
B) Meyvelerin bol olması için gübresine ve suyuna B) Her mevsimin ayrı güzelliğini, doyasıya yaşamayı
dikkat ediyor. hedefliyordu.
C) Babasından kalan son hatıranın icrada satılması, C) Ne olursa olsun, elindeki kitabı yarına bitirmek is-
onu çok üzdü. tiyor.
D) Batı, eğitime yatırım yaptığı için başarılı oluyor. D) Adalet terazisi şaşmadan karar vermekti tek is-
E) Makalenin dili ağır olduğu için okuyucular, yazarı teği.
eleştirdi. E) Kararlı adımlarla hareket etmek için çalışıyordu.
34
İçerdiği Duygu, Kavram ve Duruma Göre Cümleler - I Test 04 3. Bölüm
1. (I) Yazıda ilerlemek isteyenler, kelime hamallığından 4. (I) Ben şiire adanmış anların çok önemli olduğunu
kurtulup darasız söze doğru ilerlemelidir. (II) Anla- düşünüyorum. (II) Böyle bol şiir yazmak bana iyi ge-
tımı derinleştirmenin başka yolu varsa ben de öğ- liyor. (III) Şiirle yaşamamak, hayatımı alabildiğine
renmek isterim. (III) Her yazarın kaleminin yanında anlamsız bir noktaya getirebilirdi. (IV) O zaman ken-
bir de makası olmalı, kesip atmak için. (IV) Ben sa- dime ve başkalarına zarar verebilirdim. (V) Şiir benim
deliğe ulaşabilmek için çok şey attım öykülerimden. için hem sığınak hem de sağanak oldu.
(V) Eserlerim için yapılan “şiirsel” yakıştırması sanı- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangile-
rım buradan geliyor. rinde olasılık söz konusudur?
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangi- A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
leri yazarlar için öneri niteliğindedir?
D) III ve V E) IV ve V
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
D) III ve V E) IV ve V
35
3. Bölüm Test 04 İçerdiği Duygu, Kavram ve Duruma Göre Cümleler - I
8. (I) Peter Pan serisi James Matthew Barrie tara- 11. (I) Ne kadar genç olursa olsun, bir başka zamanın ih-
fından 1900’lü yılların başında kaleme alınmıştır. tiyarıdır her insan. (II) Öyleyse ne gençliğinizle övü-
(II) Aslında bu seride, yazarın kendi hayatından da nün ne de yaşlıyım diye üzülün. (III) Zamanın size
kesitler bulunmaktadır. (III) Henüz on üç yaşınday- ayrılan köşesinde şimdiki unvanınız bu! (IV) Sadece
ken ağabeyinin hayatını kaybetmesinin ardından şimdilik! (V) Gençlik zaten geçecek, yaşlılık ise o da
bunalıma giren annesi, küçük James’i kaybettiği ev- geçecek!
ladının yerine koymuş; böylece James bir ömür boyu Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
hiç büyümemiş ağabeyini kaybettiği yaşta kalmıştır sinde “öğüt’’ söz konusudur?
ve bu hikâye eserlerine de yansımıştır. (IV) Peter
A) I B) II C) III D) IV E) V
Pan serisinin bu hikâyesinde karakterin başından
geçen olaylar Londra’da Kral Sarayı’nın yakınında
yer alan büyük parkın içindeki Kensington Bahçeleri 12. (I) Ölü Yüzler, Ali Özenç Çağlar’ın ilk romanı.
diye anılan yerde geçmektedir. (V) Henüz yedi gün- (II) Yazar bu romanla edebiyat dünyasına mer-
lük bir bebekken pencereden uçup giden Peter Pan haba, diyor. (III) Çağlar, romanında Ege Bölgesi’nde
uzaktaki Kensington Bahçelerine konmuştur. Antik Çağ’da Apollonis adıyla anılan Mecidiye köyü-
nün tarihî anatomisini veriyor. (IV) Kurtuluş Savaşı
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisin-
sonrasından başlayarak köy yaşamını, yaşam koşul-
den itibaren eserin içeriğine yer verilmiştir?
larını, insan ilişkilerini yalın bir dilsel tavırla anlatıyor.
A) I B) II C) III D) IV E) V
(V) Yazar, bütün bunları toprağından kan sızmayan
bir dünya özlemiyle anlatıyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi
9. (I) İnsanın hayatını şekillendiren unsurlar vardır. sözü edilen eserin içerik ve üslubuyla ilgilidir?
(II) Bilim ve teknoloji maddi hayatımızla, kültür ise A) I B) II C) III D) IV E) V
manevi hayatımızla ilgilidir. (III) Duygularımızı dille,
ruhumuzun derinliklerinden gelen nağmeleri musi-
kiyle, estetik zevklerimizi görsel sanatlarla ifade ede- 13. (I) Kısa boylu, esmer ve kalender bir adam hızla ka-
riz. (IV) Sözcük; renk, ses, melodi, dil olur ve bizi pıyı açtı ve mutlu bir şekilde boynuma sarıldı. (II) “Hoş
anlatır. (V) Ayna olur; bizi, bize gösterir. geldiniz!” diye sevinçle bağırdı. (III) Birine mi benzetti,
yoksa birini mi bekliyordu, ayırt edemedik. (IV) Biz
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
şaşkın şaşkın bakışırken o ikide bir “Hoş geldiniz!”
sinde karşılaştırmaya yer verilmiştir?
diyordu. (V) Orman bekçisiydi bu gözlerinin içi gülen
A) I B) II C) III D) IV E) V
adam.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
sinde ikilem söz konusudur?
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “sezgi, tahmin” A) I B) II C) III D) IV E) V
söz konusudur?
A) Her gün, aynı duraktan aynı saatte otobüse bini-
14. (I) Anadolu’nun o çorak, çileli, yoksul köyünde geçti
yor.
çocukluğum. (II) Ne zaman anılara dalsam o acılı
B) Yolun sonunda bir pınar vardı iki musluklu, üç günlerde bulurum kendimi. (III) Belleğimin derinlik-
oluklu. lerine kazınmış, o günlerden kalan kapkara bir resim
C) Dünya sanki başıma yıkıldı, ayakta duramaz hâle canlanır gözümde. (IV) Galiba ilkokulun dördüncü sı-
geldim. nıfındaydım. (V) Bir gece öksürerek uyandım, evimiz
D) Projelerinin ilk üçe gireceğini size baştan söyle- alevler içindeydi.
miştim. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
E) Yazar, içinde bulunduğu topluma faydalı olmayı sinde tahmin söz konusudur?
düşünmez mi? A) I B) II C) III D) IV E) V
36
İçerdiği Duygu, Kavram ve Duruma Göre Cümleler - II Test 05 3. Bölüm
1. Aşağıdakilerin hangisinde kişisel değerlendir- 4. (I) Ev, o mutlu günlerin hatırası olarak kocaman bir
meye yer verilmiştir? evdi. (II) Fakat şimdilerde kocamanlığı kendini, ver-
A) Sanatçının son albümünde yirmi iki tane klasik gisini giderek artırmakla gösteriyor. (III) Öte yan-
Türk müziğinden parça var. dan haraplığı günden güne artırıyordu. (IV) İkide bir
kapıyı çalan haciz memurlarını atlatmak ne güçtü.
B) Şiiri, insanoğlunun yemeye doyamadığı meyve-
(V) Çok defa kadın, onları pencereden görüyordu.
lere benzetirmiş.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangile-
C) Bulut Defteri ’ne okuma notları şeklinde bir yorum
rinde aşamalılık söz konusudur?
yapılmış.
A) I ve II B) I ve V C) II ve III
D) Özgürlüklerin gelişmesi; yazarların ve düşünür-
lerin bağımsızlaşmasıyla, halkla bütünleşmesiyle D) III ve IV E) IV ve V
olmuştur.
5. Aşağıdaki cümlelerden hangisi pişmanlık bildir-
E) En çok satanlar listesinde beşinci sırada o yaza-
mektedir?
rın röportaj seçkisi de bulunuyor.
A) O gün hep beraber, ne güzel, uzun uzun sohbet
ettik.
B) Duvardaki antika saati ona büyükannesi hediye
etmiş.
C) Ne güzel iş teklifi almıştım, niye kabul etmediy-
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gerçekleşme- sem.
miş bir beklenti yoktur? D) Ben kendimi bildim bileli bu adam böyle tembeldi.
A) Seni gördüğünde tebessüm edince aranızdaki E) Görür görmez senin durumu konuşacağım
buzların eridiğini sanmıştım. onunla.
B) Bu olanlardan sonra yaptığı hatayı anlayacağını
düşünüyordum. 6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yakınma an-
lamı yoktur?
C) Final gününe kadar konuları tamamlamayı um-
muştum. A) Bir de konuşurken olayları abartmasa...
37
3. Bölüm Test 05 İçerdiği Duygu, Kavram ve Duruma Göre Cümleler - II
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “sitem” anlamı 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde uyarı anlamı
vardır? vardır?
A) İnsan, Ankara’ya gelir de bana uğramaz mı? A) Bizim ne kadar dürüst olduğumuzu herkes bilir.
B) Beni fark etmeden kapı ağzında konuştular. B) Yağan kar, çiftçileri ne yazık ki hazırlıksız yaka-
C) Ona sadece ben, doğruyu söyledim. ladı.
D) İşin sonuna geldiğini yeni anladı. C) İlacı günde üç defadan fazla kullanmayınız.
E) Ne güzel günlerimiz geçti seninle. D) Yolun sonuna geldiğimizi hiç kimse anlamadı.
E) Bu konuları en güzel, sen anlatınca anlıyorum.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öz eleştiri söz 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “takdir etme, be-
konusudur? ğenme” söz konusudur?
A) Yağmurdan kaçanların kuraklıktan yakınmaya A) Sanatçı, son rolünde başarılı bir oyunculuk ser-
hakları yoktur. gilerken yeni anlaşmalara hazır olduğunu göste-
B) Yaşamdan yakınmamızın nedeni, karşılaştığımız riyor.
zorlukların büyüklüğü değil; gücümüzün azlığıdır. B) Nejat; her zaman her yerde gördüğümüz, kendi
C) Şartlarının diledikleri gibi olmamasından yakınan hâlinde, sıradan bir projeyle karşımıza çıktı.
kimseler, karşılarına çıkan fırsatları değerlendire- C) Bu yazar, sıradanlaşmış eserlerinde yer yer ruh-
meyen insanlardır. sal çözümlemelere başvurmuş amatör bir sa-
D) Kaderinden şikâyetçi olan, kendi beceriksizliğin- natçı.
den de şikâyetçi olmalıdır. D) Ekonomi, son dönemde kimi çevrelerde de olum-
E) Hayatın bize bahşettiği en büyük hazine, iyi anı- suz eleştirilere konu olmuştur.
lan bir addır. E) Her emekli, emekliye ayrılırken bir bahçe yapmak
istediğini söylüyor.
10. I. İki soru daha yapsaydım şimdi istediğim bölüm- 13. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, yay ayraç içeri-
deydim. sinde verilen kavramla uyuşmamaktadır?
II. Çok iyi bildiğim bu sorunun cevabını nasıl yanlış A) Yüzüne bakınca yılların onu ne hâle getirdiğini
yaptım! gördüm, yüreğim parçalandı. (yakınma)
III. Sana istediğin cevabı vermeyeceğim ne yazık ki! B) Sabahları biraz yürüyüş yapmanız sağlığınız açı-
IV. Tatilimi, bu yıl iyi ki bu kasabada yapmışım. sından çok yararlı olur. (öneri)
V. Onun böyle bir şey yapacağını bilsem onu gön- C) Öylesine entelektüel biriydi ki bilmediğimiz her
derir miydim hiç? noktayı ona danışırdık. (neden-sonuç)
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri D) Astronot olup Mars’a gideceğini düşün, bu du-
hayıflanma bildirmez? rumda ilk yapacağın şey ne olurdu? (varsayım)
A) I ve II B) I ve III C) II ve V E) Bunca yıldır çalışıyorsun, topu topu bir tane mi
D) III ve IV E) IV ve V takım elbisen var? (azımsama)
38
İçerdiği Duygu, Kavram ve Duruma Göre Cümleler - III Test 06 3. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde abartma ya- 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özlem duygusu
pılmamıştır? vardır?
A) Bütün denizleri içtim ve kaybolup kendim deniz A) Rüzgârın esişi, baharın gelişini müjdeler.
oldum. B) Hangi derdimize yanacağımıza şaştık.
B) Gördüler günde bin kez öldüğümü. C) Ne tatlı günlerdi birlikte geçirdiğimiz günler.
C) Enflasyonun son aylarda sert bir şekilde düşe- D) Ağaç, insana çok dostça yaklaşır, derler.
ceği söyleniyor.
E) O güzel hazan mevsiminde, çiçekler de solar.
D) Ağlaya ağlaya yosun tutmuş gözleri zavallının.
E) Gözümden akan yaş nice değirmenler döndürür.
V. Ben bu diziyi sanki daha önce izlemiştim. D) Başını acemi berbere teslim eden, cebinden pa-
muğunu eksik etmez.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
olasılık anlamı yoktur? E) Canı kaymak isteyen, mandayı yanında taşır.
A) I B) II C) III D) IV E) V
7. (I) Eski zamanlarda insanlar beslenme ihtiyacını
karşılamak için ellerinde bulunan aletleri kullanarak
mızraklar yaptılar. (II) Hayvanları izleyerek avlandı-
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “sezgi, tahmin” lar. (III) O zamanlarda insanların beslenme ihtiyacı
söz konusudur? günümüzdekine göre farklıydı. (IV) Şimdi ise in-
A) Çocuğu sıkıştırıp elindekilerin hepsini aldılar. sanların beslenme ihtiyacını karşılaması çok kolay.
B) Olayda endişelenecek bir şey yoktu. (V) Bundan hareketle de teknolojinin bir yerde in-
sanları hazıra alıştırdığını ve tembelleştirdiğini söy-
C) Rüyamda seni üniversiteyi kazanmış gördüm.
leyebiliriz.
D) Size, misafirlikte hürmet edildiğini sanıyorum.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangi-
E) Hiçbir zaman büyük konuşmayacağımı söylüyo-
sinde çıkarım yapılmıştır?
rum.
A) I B) II C) III D) IV E) V
39
3. Bölüm Test 06 İçerdiği Duygu, Kavram ve Duruma Göre Cümleler - III
9. (I) Şiirinde yoğun bir lirizm var, bu yolda ilerle, de- 13. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde eşitlik kav-
diler. (II) Dizelerim diz boyu duygusallık içinde, o ramı işlenmiştir?
damarı kazmaya devam etmek isterim. (III) Eğer anı- A) Bir insanı küçümsemek akılsızlık, çok büyük gör-
lacaksam kalbimle anılmayı arzularım. (IV) Ve sıkı bir mek de korkaklıktır.
şair olarak değerlendirilmeyi yeğlerim. (V) Her şey-
B) Yazar, eserlerinde toplumun nabzını tutarsa ka-
den önce kitaplarımın öne çıkmasını dilerim.
lıcı olur.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
C) Yaşlılık ölüm kadar şerefli değildir, yine de çok
sinde kişisel beklentiye yer verilmemiştir?
kimse onu ister.
A) I B) II C) III D) IV E) V
D) Yanlışı gören ve önlemek için elini uzatmayan in-
sanlar bencil insanlardır.
E) Yağmur iyilerin üzerine de yağar, kötülerin üze-
10. (I) Çocuğunuzla birlikte iken iyi bir dinleyici olmalısı- rine de.
nız. (II) Çocuk; duygularını, hayallerini, düşüncelerini,
endişelerini, korkularını çekinmeden dile getirmeli
ve sizinle paylaşmalıdır. (III) Çocuklarını dinleme-
yen anne babalar onları tanımakta güçlük çekerler.
(IV) Çocuğunuzu ne kadar çok tanırsanız yetenek-
leri konusunda beklentileriniz o kadar gerçekçi olur. 14. (I) Kimi şairler, şiirlerini bitirdiğinde bir yenisine yö-
(V) Bu gerçekçilik de sizi hayal kırıklığına uğratmaz. nelir heyecanla. (II) Bir şiiri noktaladığımda bir
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangile- başkasına gereken heyecanın bende tükendiğini
rinde gereklilik anlamı vardır? hissediyorum. (III) Bu tükeniş bana çok acı veriyor.
(IV) Son kelimesini yerleştirdiğimde şiirin, yenisine
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
yetecek kelimemin kalmadığını duyuyorum. (V) Bu
D) III ve V E) IV ve V
durumu bir düzyazıda uzun uzun betimledim.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangile-
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde korku anlamı rinde, bir durumdan ötürü duyulan acı veya ek-
vardır? siklik dile getirilmemiştir?
A) İnşallah sınav iyi geçer de annemden fazlaca A) I ve II B) I ve V C) II ve IV
harçlık koparırım.
D) III ve V E) IV ve V
B) Sınavdan kötü not alırsam babama ne derim
ben?
C) Hani bize bir sürü vaatte bulunmuştunuz ya!
D) Ne günlerdi be, çılgınca yaşadık dostlarla!
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yakınma anlamı
E) Sen bizi pek sevmezdin, hangi dağda kurt öldü?
yoktur?
A) Arkadaşlarıyla bir türlü iyi geçinemiyor, sürekli
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yaklaşıklık an- kavga ediyor.
lamı vardır?
B) Oğlunuz ne yazık ki verilen ödevlerin hiçbirini
A) Ben seni bilmez miyim, sen ne anasının gözüsün. yapmamış.
B) Ben senden başkasını buraya seçtirmem, bunu C) Çocuklar bizim geleceğimizdir, onları iyi yetiştir-
bil. meliyiz.
C) Hemen hemen yüz kişi bir salona sıkışmıştık. D) Bu çocuğun dağıttıklarını toplamaktan bıktım
D) Yok, bilemedik ki bu adamın böyle yapacağını! artık!
E) Babasının malı gibi davranıyor, kimseyle paylaş- E) Bu kadar sorumsuz bir adam ne gördüm ne duy-
mıyor. dum.
40
Cümlede Anlatım İlişkileri Test 07 3. Bölüm
1. Aşağıdakilerden hangisi nesnel anlatımlı bir cüm- 4. Aşağıdakilerden hangisi dolaylı anlatıma örnek-
ledir? tir?
A) Yazar, öykülerinde büyülü bir dünya sunuyor A) Sait Faik’in öyküleri yeniden yayımlandı.
okurlarına. B) Yazar, kum taneleri arasına bıraktığı fısıltısıyla
B) Dergilerin en güzel yanı, onlar aracılığıyla pek sesleniyor okurlarına.
41
3. Bölüm Test 07 Cümlede Anlatım İlişkileri
7. Aşağıdakilerden hangisi nesnel anlatımlı bir cüm- 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı anlatım
ledir? söz konusudur?
A) Çiçekler, böcekler kaplasa her yeri, ne hoş olurdu A) Yazarın bu romanı diğerine nazaran daha sıkı-
dünya. cıydı.
B) Millî Piyango’dan kazanmış olduğu milyonları, bir B) “İspanya baharda gül bahçesini andıran bir ülke-
yıl içinde tüketti. dir.” derdi.
C) Edebî bir eserde, gereksiz kelime kullanımına ta- C) Lise yıllarım üniversite yıllarıma göre daha sö-
hammülüm yok. nüktü.
D) Misafirler, müzik eşliğinde hoş bir akşam geçirdi- D) Doktor, dedemin ilaçları düzenli alması gerekti-
ler. ğini söyledi.
E) Her tarafı kaplayan duman, içimde derin korku- E) Genç yaşta evlenip okulumu bıraktım, dedi.
lara yol açıyordu.
42
Cümlede Boşluk Tamamlama - I Test 08 3. Bölüm
1. Seni parça parça eden ama bir türlü ---- yara gibi, 4. Yazdıklarını anlayacak okurların yokluğundan söz
çok şiddetli ---- veren ama yine de ---- durabildiğin edenler haklı gibi görünseler de bir noktayı atlıyorlar,
bir şeydir aşk. okurlar da bu yazarların anlaşılmaz eserlerinden ya-
Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakiler- kınıyorlar; demek ki ----
den hangisi sırasıyla getirilmelidir? Bu cümlede boş bırakılan yere düşüncenin akı-
A) kanamayan - acılar - ayakta şına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
B) acımayan - sıkıntılar - sıcakkanlı A) okurlar sürükleyici eserleri daha çok tercih ediyor.
C) akıllandırmayan - acı - üstünde B) yazara düşen iş, belli bir düzeyin altına inmemek-
tir.
D) dinmeyen - elemler - nasıl
C) asıl sorun yazarların anlamı kapalı metinlerinde-
E) yaralamayan - ağrılar - dik
dir.
D) yazarlar üsluplarını, anlattıkları düşünceye göre
belirlemelidir.
E) anlaşılırlık, sanatçının bir yazar olarak değerini
düşürüyor.
43
3. Bölüm Test 08 Cümlede Boşluk Tamamlama - I
7. Ya kadın ya da erkekti insan, ya gezgin göçebe ya 10. ----, basit ama saf ve samimi bir dünyayı ham bir mal-
da belli bir yere kök salmış biri, ya mantığıyla hare- zeme gibi alıp ---- ve sanatsal ürün olarak ortaya ko-
ket eden biriydi ya da ---- yarlar.
Bu cümle düşüncenin akışına göre aşağıdakiler- Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakiler-
den hangisi ile devam ettirilmelidir? den hangisi sırasıyla getirilmelidir?
A) duygularıyla hareket eden biriydi. A) Köylüler - oluştururlar
B) mantığının esiri biriydi. B) İşçiler - yoğururlar
C) kontrollü biriydi. C) Öğrenciler - çalışırlar
D) düşünerek hareket eden biriydi. D) Sanatkârlar - işlerler
E) olduğu gibi yaşayan biriydi. E) Öğretmenler - öğretirler
8. Tıpkı Batı’daki sinema piyasaları gibi, yerli yapım- 11. Bugün kültürel hayatımızın yozlaşmasına sebep olan
cılarımız çok doğru bir strateji izleyerek bayram ve kitle iletişim araçları, araç olarak son derece faydalı
tatillerden faydalanmayı ve bu günlerde izleyiciyi si- ve masumdur; ----, aksi yapıldığı zaman ise ülkemi-
nemaya çekmeyi başardılar; ---- zin bugünkü durumu ortaya çıkar.
Bu cümle düşüncenin akışına göre aşağıdakiler- Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden
den hangisiyle devam ettirilmelidir? hangisi getirilmelidir?
A) bu yaklaşım sinemamızın ayakta kalmasını sağ- A) kültürel yozlaşmanın önüne geçmek için her
layacaktır. zaman kullanılırlar
B) sinema böylece tiyatrodan daha çok izleyiciye B) yalnızca güce hizmet ederler
ulaşacaktır. C) kültür, insanlık tarihi kadar eskiye dayanır
C) sinemanın sorunlarına dikkat çektiler. D) onları iyiye ve güzele kanalize ederseniz iyi ve
D) şimdi sırada yeni filmler var. güzel sonuçlar alırsınız
E) sonuçta sinema insan içindir. E) teknik açıdan iyileştirmeye gidilmektedir
12. Türk topluluğu yeni bir dil arıyor; istediğini istediği gibi
9. Sanal terapi; telefon, uygulama, görüntülü sohbet ve söyleyecek, kafa dili olabilecek bir dil arıyor; ----
hatta bir sanal gerçeklik ---- aracılığıyla gerçekleşen Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle devam etti-
terapidir; bu tedavi, kişilerin bir terapisti görmesine rilirse anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
gerek ---- kendi evlerinde sorunlarına çözüm arama-
A) yazarların buna karşı koymaları değil, bunu anla-
larına ---- tanır.
yıp o dilin oluşturulması için çalışmaları gerekir.
Bu cümlede boş bırakılan yerlere düşüncenin
B) yazarlar buna zorluk çıkarırken haklı nedenlere
akışına göre sırasıyla aşağıdakilerden hangisi
sahip olduklarını belirtiyorlar.
getirilmelidir?
C) dil konusunun hassas bir konu olduğunu belirt-
A) aygıtı - bırakmadan - imkân
mekten geri durmuyor.
B) aleti - hissetmeden - şans
D) toplumsal sorunların her kesimce dillendirilmesi,
C) cihazı - kalmadan - olanak meselenin ehemmiyetini bir kat daha artırıyor.
D) teçhizatı - duymadan - ortam E) yazar, önce kendisi için yazar; daha sonra top-
E) makinesi - olmadan - elverişlilik luma göre şekillenir aslında.
44
Cümlede Boşluk Tamamlama - II Test 09 3. Bölüm
1. Genç Kalemlere ters baktılar, saldırdılar. Genç Ka- 4. İnsanın kelimelerle olan ----, gördüklerini ya da his-
lemler yenildi, bozuldu, ezildi sandık. Bir de baktık ki settiklerini bir şekilde anlatma ----, aktardıklarını salt
----. düz cümlelerle değil; bir tahkiye usulünce yapması
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden vb. unsurlar sözlü anlatılardan modern romana kadar
hangisi getirilmelidir? ---- başlı başına upuzun bir hikâyedir.
2. Hem kendimizi her daim merkeze alıp bizden sonra 5. Şu andaki hâli ne olursa olsun, üzerinde her zaman
gelecekleri düşünmeden yaşayıp hem de bu ---- be- bir fanilik, geçicilik damgası taşır eşya ve insan.
delini onlara ödetmemeliyiz. Buna göre, aslında hiç kimsenin ---- deme hakkı
da yok gibidir; doğrusu, bulunduğu gün içinde
Bu cümlede boş bırakılan yere düşüncenin akı-
şına göre getirilebilecek en uygun söz aşağıdaki- ---- diye tarif ettiklerinden biraz geç doğmuş olma-
3. Türk Patent Enstitüsüne göre coğrafi işaretlemenin 6. İster profesyonel yüzücü olun ister kendi başınıza
---- genel nitelikleri esas alınarak üretimi, kaynağı hafif ---- bir koşuya çıkmaya hazırlanın, her türlü
gibi çeşitli ---- niteliklerine bağlı kalınarak oluşmuş sportif ---- önce basit gerdirme hareketleriyle vücu-
belirli yiyeceklerin ---- sağlamaktır. dunuzu ---- spora hazırlamanız gerekmektedir.
Bu cümlede boş bırakılan yerlere düşüncenin Bu cümlede boş bırakılan yerlere düşüncenin
akışına göre sırasıyla aşağıdakilerden hangisi akışına göre sırasıyla aşağıdakilerden hangisi
getirilmelidir? getirilmelidir?
45
3. Bölüm Test 09 Cümlede Boşluk Tamamlama - II
7. Uygun şartlar belirdiğinde ve yapılması gereken 11. Babası tarafından ihmal edilen erkek çocuk, kendini
---- yapıldığında bir işten verim almamak için hiçbir şekillendirmeye yardımcı olacak modelini kaybetmiş
---- yoktur. olur, ----
Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin Bu cümle aşağıdakilerden hangisi ile tamamlana-
hangisinde verilen sözler sırasıyla getirilmelidir? maz?
A) işlerin - amaç A) baba olmakla ilgili bilgileri alamaz.
B) zamanında - sebep B) sorumluluklarını yeterince yerine getiremez.
C) vaktinde - sorun C) zorlandığı durumlarda mücadele etmekten kaçı-
D) her durumda - zaman nır.
Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden
hangisinde verilen sözler sırasıyla getirilmelidir? hangisi getirilemez?
A) başarıyı - mutlu eder A) gereken hassasiyet gösterilmekte
B) sorumluluğu - başarılı kılar B) özüne girilip bozulmak istenmekte
C) niceliği - tatmin eder C) darmaduman edilmekte
D) hırsı - yorar D) harap edilmekte
E) bolluğu - uzmanlaştırır E) değeri bilinmemekte
46
Cümle Oluşturma - I Test 10 3. Bölüm
1. I. hızlı ve güçlü oldukları için, mavi balinaları 5. I. losyon bazlı bir güneş koruyucu uygulanması
II. fakat diğer türlerin nüfusu azaldıkça balina II. yapılan makyajın ömrünün uzun olmasını sağla-
III. yakalamak ya da öldürmek kolay değildir maktadır
IV. yüzyılın sonlarına doğru Kuzey Atlantik’teki III. cilde jel bazlı bir güneş koruyucu veya hafif
V. avcıları, avlanmayı giderek artırmıştır ve on do- IV. uygulama yapıldıktan sonra ayrıca krem
kuzuncu V. ancak burada dikkat edilmesi gereken bu
VI. nüfusu önemli ölçüde azalmıştır VI. bazlı bir ürün kullanılmamalıdır
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
tan üçüncü olur?
tan dördüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) I B) II C) III D) IV E) V kov’un
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
3. I. almaya çalışan bir yönetim var oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
II. sayıları çok az olan tan üçüncü olur?
III. edebiyatı “ürün”den koparıp A) I B) II C) III D) IV E) V
IV. güvenilir edebiyat dergilerini ayrı tutarsak
V. bütünüyle popüler kültürün egemenliği altına
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
7. I. bahçeli evlerine ucundan kıyısından yetişebilen
tan üçüncü olur?
son nesildenim
A) I B) II C) III D) IV E) V
II. ben fındığına uzak, kemençesine yabancı kalsam
4. I. bütün varlık unsurlarıyla da
II. tarihinin sürekliliğini kaybeden bir millet III. suyun kıyısında kurulmuş ve nicedir
III. ilgisini kesmiştir IV. hatta kapım sokağına kapalı, kulaklarım şivesine
IV. geçmişiyle, hatıralarıyla ve benliğini oluşturan tıkanmış olsa da
V. hafızası parça parça olmuş bir akıl hastası gibi V. üzerinde bir kadersizliktir dolaşan güzel kentimin
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle oluş- Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
turacak biçimde sıralandığında hangisi baştan oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
ikinci olur? tan ikinci olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V
47
3. Bölüm Test 10 Cümle Oluşturma - I
8. I. ve hâlleri sahnede canlı olarak 11. I. sonuna getirilen eklerle ya da söz dizimsel yol-
II. edebiyat uyarlamalarının bende apayrı bir yeri larla yapılması
vardır II. eden üleştirme biçimlerinin ya sayı adlarının
III. roman kahramanlarının bir yerlerde yaşadığına III. Eski Türkçeden günümüze kadar neredeyse
inandığım için IV. tüm tarihî ve çağdaş Türk lehçelerinde görülmek-
IV. çünkü bu sayede eserde anlatılan olayları tedir
V. görme imkânı yakalarım V. Oğuz lehçelerinde nesneleri sayı bakımından
Numaralanmış sözlerle anlamlı ve kurallı bir paylaştırmayı ifade
cümle oluşturulmak istendiğinde doğru sıralama Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır? oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
A) II - IV - V - I - III tan üçüncü olur?
B) III - II - IV - I - V A) I B) II C) III D) IV E) V
C) I - II - IV - V - III
D) III - II - V - IV - I
E) V - IV - III - I - II
tutup taplar
III. Yakup Kadri’nin Hep O Şarkı adlı romanı V. sırf içerdikleri hakikatler gözetilerek
IV. sadece kaleminin akışına bıraktığı siyasi Numaralanmış sözlerle anlamlı ve kurallı bir
cümle oluşturulmak istendiğinde doğru sıralama
V. ve sosyal dertleri mercek altına almadığı tek ro-
aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?
mandır
A) II - III - I - IV - V B) I - II - III - V - IV
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
C) II - IV - III - I - V D) II - IV - V - I - III
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
tan dördüncü olur? E) V - II - IV - III - I
A) I B) II C) III D) IV E) V
IV. onun teklif ettiği dilde sadeleşme hareketinin III. dünyalardan kelimeler, sesler ve şarkılar
V. “Yeni Lisan” makalelerinin Ömer Seyfettin tarafın- IV. tekdüzeliğini yırtan, bize hiç bilmediğimiz
dan kaleme alınan ilki V. getiren radyo öyle sanıyorum ki
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş- oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
tan üçüncü olur? tan dördüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V
48
Cümle Oluşturma - II Test 11 3. Bölüm
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
49
3. Bölüm Test 11 Cümle Oluşturma - II
8. I. hatırı sayılır bir katkısı olan kişisel gelişim 11. I. apaçık kendini gösteriyor
II. ortaya gülünç manzaralar çıkıyor II. koparmanın mümkün olmadığı gerçeği
III. insanın içindeki cevheri ortaya çıkarmada III. çağdaş yazarlar ve eserleri sıralandığında
IV. uzmanlığa soyunup karton insan tipleri tasarla- IV. Türkçenin harikaları arasında sayılan
maya kalktığında V. edebiyat tarihinde zincirin halkalarını
V. fazla abartıldığında yahut herkes Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş- tan dördüncü olur?
tan üçüncü olur? A) I B) II C) III D) IV E) V
A) I B) II C) III D) IV E) V
10. I. özel bir âleme geçmek olduğuna göre 13. I. ayrılmaz bir parçamız olmaya başlar
II. yazmak bir bütünleşmek, çevreden II. başlangıçta birbirinden alakasız gibi görünen her
III. uygun özel bir yönteme başvurması doğaldır bir nesne
IV. ve “an”dan uzaklaşıp yapı taşı kelimeler olan III. bir anlam bütünü içinde görünmeye
V. her yazarın kendi mizacına, ahlakına ve alışkan- IV. ve yavaş yavaş bize benzedikçe
lıklarına V. zamanla işe yararlık ve kullanılırlıkları arttıkça
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş- oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
tan ikinci olur? tan üçüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V
50
Cümle Oluşturma - III Test 12 3. Bölüm
IV. küreselleşme düşüncesinin yarattığı “dünya kö- III. biraz ümitsizlikle, biraz serzeniş, biraz özlemle
V. bütçelerinden en büyük payı V. saklı bir köy hayatı yaşayan “Ada”nın yazarı
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş- oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi so-
tan üçüncü olur? nuncu olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V
51
3. Bölüm Test 12 Cümle Oluşturma - III
9. I. son devrin büyük şahsiyetleri ile ilgili hatıraları 12. I. dalmak gibi hayallere kapılmıyor değilim
içerir II. bıktığım zamanlarda hemen her şeyi bırakıp
II. yetişemedikleri ile de eserleri vasıtasıyla dost ol- III. ilk gençliğin o şölensi okumalarına yeniden
duğu
IV. zihin bunaltısından, tatsız tuzsuz okumalardan
III. hatıra-portre türünün son yıllarda yazılmış V. bir dağ kulübesine çekilerek çocukluğun
IV. yazarın pek çoğuyla dostluk ve arkadaşlık kur- Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
duğu oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
V. ender örneklerinden biri diyebileceğim bu yazılar tan dördüncü olur?
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle A) I B) II C) III D) IV E) V
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
tan üçüncü olur?
13. I. ilgiye muhtaç olduğunu
A) I B) II C) III D) IV E) V
II. eziyet görüp horlanınca hastalandığını
III. ölmeye durduğunu düşündünüz mü bilmem
IV. insanlar gibi ağaçların da sevgiye
V. sevildikçe büyüyüp serpildiğini
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
10. I. oluşan on eseri de yayımlandığında oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
II. olanca açıklığıyla gün yüzüne çıkacak tan üçüncü olur?
V. yalnız adamın bütün yazın macerası ve II. bir öğretmen olarak içim acıyor
III. ilköğretimden üniversiteye öğretimin her kademe-
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
sinde
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
tan üçüncü olur? IV. insanların var olduğunu gördükçe
11. I. üyeliği yapan bu hakiki İstanbul beyefendisi 15. I. yeni keşfettiğini, kitaplarını okuduğunda çok şa-
II. bir kadirşinaslık örneği olarak şırdığını
III. derin bir saygıyla anıyor II. Türk öykücülüğünde kendine özgü yere sahip
IV. şahsiyetini meydana getiren şair ve yazarları, III. bir hayli üzüntü duyduğunu söyledi
dostlarını IV. ve şimdiye kadar tanımamış olmaktan
V. çocukluğu İstanbul’da geçen ve uzun yıllar taş- V. ve yaklaşık yirmi yıldır öyküleri dolaşımda olan
rada öğretim yazarı
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş- oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş-
tan ikinci olur? tan üçüncü olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V
52
Kesin Yargı - I Test 13 3. Bölüm
1. Yılların yazarı olarak bugüne dek, çoğu yazınsal 3. Kitap dosyalarının yayınevlerince birbirinden ilginç
metinler olmak üzere elli bir kitap çevirdim ama Les- sebeplerle reddedilme hikâyelerine bakınca ede-
sing’in romanından başka böylesine bütünleştiğimi biyatta başarı için yetenek ve ter kadar ısrarın da
hissettiğim metinler enderdir. önemli olduğu görülüyor.
Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke- Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke-
sinlikle çıkarılabilir? sinlikle çıkarılabilir?
A) Lessing’in eserleri çevirmeni üslup yönüyle etki- A) Yazarlar dosyaların reddedilme nedenlerini ilginç
lemiştir. bulmaktadır.
B) Bu yazar daha çok çeviri türünde eser vermekte- B) Israr, yazın başarısında diğer sebeplerden daha
dir. etkin rol oynar.
C) Lessing, okurların metinle bütünleşebildiği fan- C) Yayınevleri kitapları ilginç olduğu gerekçesiyle
tastik eserleriyle tanınan bir romancıdır. reddedebilmektedir.
D) Çevirmen, Lessing’in romanından başka, bu dü- D) Eserin basımı için ısrar edilmesi, yayınevlerini
zeyde bütünleştiği bir metin okumamıştır. daha ilginç gerekçelere yöneltmektedir.
E) Çevirmenin bir dilden diğerine çevirdiği eserlerin E) Çalışma, ısrar ve yetenek, yazınsal dünyada ba-
arasında edebiyat metinlerinin sayısı fazladır. şarı için gerekli özelliklerdir.
53
3. Bölüm Test 13 Kesin Yargı - I
5. Genelde şiddetli bir fırtınanın habercisi diye bilinen 8. Feminist edebiyatın bayrak isimlerinden olan ve bu
kümülonimbus bulutlarına giren bir uçağın sağlam düşünce akımının edebiyatta ciddi bir kişilik kazan-
çıkma şansının yok denecek kadar az olduğunu söy- masına önemli katkıları bulunan Doris, nesnelliği ve
leyen pilotlar hiçbir zaman bu tehlikeyi göze almaz, edebî tavrıyla öteki feminist yazarlardan farklılık gös-
her zaman bulutların etrafından dolaşır. terir.
Bu cümleden kümülonimbus bulutları ile ilgili Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke-
sinlikle çıkarılabilir?
olarak aşağıdakilerden hangisi kesinlikle çıkarı-
labilir? A) Feminist edebiyat, Doris’in çalışmalarıyla ciddi
roman karakterleri kazanmıştır.
A) Her zaman ardından şiddetli bir fırtına gelir.
B) Doris’in edebî düzeyi ve bilimsel bilgisi diğer fe-
B) Pilotlar içine girmemeyi tercih ederler.
minist yazarların önündedir.
C) Sert yapısıyla daha çok uçaklara zarar verir.
C) Feminist yazarların bazıları arasında objektiflik ve
D) En şiddetli hava akımlarını oluşturur.
yazınsal tarz başkalığı söz konusudur.
E) Pilotların tümü bu bulutlar yüzünden uçak düşür-
D) Feminist edebiyatta yazarların benzerlerinden
müştür.
öne çıkması bu yazarların hayat tecrübelerinden
dolayıdır.
E) Doris, feminist edebiyatın en önemli roman yaza-
6. Kaslı bir inek cinsi olan Belçika mavisi, ismini türün rıdır.
tipik gri-mavi, alaca görüntüsünden almış olmasına
rağmen kılları beyazdan siyaha kadar farklılık göste-
rebilir.
Bu cümleden Belçika mavisi ile ilgili olarak aşa-
ğıdakilerden hangisi kesinlikle çıkarılabilir?
A) Kasları ve rengi en belirgin özellikleridir.
B) Birbirinden farklı renklerdeki kıllara sahip olabilir.
C) Adını yetiştirildiği ülkeden almıştır.
D) Yalnızca belli bir bölgede yetişmez, pek çok ül-
kede görülebilir.
9. Sinema filmlerini, roman okur gibi izlerim ve benim
E) Kaslı bir tür olduğu için besiciler tarafından tercih
için hiçbir Anna Karenina uyarlaması bir diğerine
edilir.
uymaz, bu yüzden asıl kaynağa yani romana dön-
mekten başka çare yoktur.
7. Çinliler, çam ağacını yaşlı bir bilgeye benzetir, onda Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke-
ululuğun simgesini görürlermiş; söğüdü uzun boylu
sinlikle çıkarılabilir?
bir kadını anımsattığından erik ağacını sevdalı hâlin-
A) Anna Karenina uyarlaması eleştirmenlerce çok
den ötürü severlermiş.
beğenilmiştir.
Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke-
B) Romanların okur kitlesi sinema filmlerinin izleyici
sinlikle çıkarılabilir?
kitlesinden farklıdır.
A) Çinliler için çam ağacı bütün ağaçlardan daha
C) Anna Karenina romanı birkaç defa sinemaya
kutsaldır.
uyarlanmıştır.
B) Çinliler, ağaçlara farklı farklı anlamlar yükler.
D) Bazı sinema filmleri uyarlandıkları romandan
C) Bazı uluslar ağaçlara zarar verenleri cezalandırır. daha başarılı olmuştur.
D) Çinliler, ağaçları Japonlardan daha çok severler. E) Hiçbir romanın sinema uyarlaması aslı kadar ba-
E) Her ulusun kutsal saydığı çeşitli bitkiler vardır. şarılı olamaz.
54
Kesin Yargı - II Test 14 3. Bölüm
1. Bir bilge, kaçan fırsatlar için “Batan güneş için ağ- 4. Fransız İhtilali’ni bizzat yaşayan ve Tuileires Sara-
lamayın, tekrar doğduğunda ne yapacağınıza karar yı’nı yağmalayanlar arasında bulunan Alexandre
verin.” der. Dumas Pere, romantik ekolün çok okunan ve bu eko-
Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke- lün ilkelerini eserlerine aktaran, macera duygusunu
sinlikle çıkarılabilir? öne çıkaran, merakı kamçılayan romanlarıyla ünlü-
dür.
A) Bir dostunuzun kalbini kırdıysanız diğerleriyle
arayı bozmamaya bakın. Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke-
sinlikle çıkarılabilir?
B) Yaşam boyunca edinilen tecrübeleri iyi değerlen-
dirmek gerekir. A) Alexandre Dumas yalnızca macera romanları
yazmıştır.
C) Başarısız bir girişimden sonra, nerede hata yap-
tığınızı belirlemek iyi bir fikirdir. B) Fransız İhtilali’ni yaşayan yazarların hepsi önemli
romanlar yazmıştır.
D) Elden giden fırsatlara üzülmek yerine yeni fırsat-
ları değerlendirme planı yapmak gerekir. C) Romantizm akımının etkisiyle eser veren yazar-
lar çok okunur.
E) Hayat, her gün kaçırdığımız büyüklü küçüklü fır-
satlarla doludur. D) Alexandre Dumas Pere, romantizm akımının
özelliklerini eserlerine yansıtır.
E) Macera türünde yazılan romanların çoğu roman-
2. Benjamin Franklin, savaşı ve barışı ne güzel an-
tik ekolün ürünüdür.
latmıştır: “Hiçbir savaşın iyisi, hiçbir barışın kötüsü
olmaz; savaşlar her zaman olumsuzluğu barındırır.”
Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke-
sinlikle çıkarılabilir?
A) Savaş ve barış, biri geldiğinde öbürü giden iki
düşman adam gibidir.
B) Savaşın kazandırdıkları, barışın kazandırdıkları
kadar değerli olur bazen.
C) Savaşı kazanıp da barışı kaybeden birçok ulus
vardır.
D) En iyi savaş, en kötü barıştan daha kötüdür. 5. Hemen hiçbir sanat adamı, gördüklerini olduğu gibi
E) İnsan, savaş adamı olacağına barış adamı olma- söylemek istememiştir; gerçeği alır, kendi düşleri ve
55
3. Bölüm Test 14 Kesin Yargı - II
6. Hep O Şarkı’yı yazdığında Yakup Kadri altmış yedi 8. Yaşam Ağacı; Amerikalı yönetmen Terrence Mali-
yaşındadır ve bütün romanlarının aksine bu romanda ck’in kader, iyilik, kötülük, erdem ve doğa gibi evren-
kalemini sadece unutulmuş bir dünyanın ve kırık bir sel konuları işlediği; saç ağartan bir sürecin içinde
aşk hikâyesinin estetiğine bırakmıştır. kırk yıla sığdırdığı sadece beş uzun metrajlı filmin so-
Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisine ke- nuncusudur.
sinlikle ulaşılabilir? Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke-
A) Hep O Şarkı, yazarın olgunluk döneminde yaz- sinlikle çıkarılabilir?
dığı en başarılı eserdir. A) Yönetmen yalnızca uzun metrajlı filmler çekmiştir.
B) Yazar diğer hiçbir romanında aşk konusuna yer B) Yaşam Ağacı filmi, yönetmenin en başarılı filmidir.
vermemiştir. C) Yönetmen, çektiği filmlerle tüm dünyada üne ka-
C) Yakup Kadri, diğer romanlarında Hep O Şar- vuşmuştur.
kı’dan farklı konular da işlemiştir. D) Terrence Malick, filmlerini uzun bir zaman dili-
D) Hep O Şarkı’da işlenen konu o dönemin yazarları minde çekmiştir.
arasında popülerdir. E) Yönetmen tüm filmlerinde evrensel konuları işler.
E) Yakup Kadri, Hep O Şarkı romanından sonra
başka roman yazmamıştır. 9. Dört padişahın saltanatına tanık olmuş, kendi de-
ğerinin farkında, sahte alçak gönüllülüğün samimi-
yetsizliğinden iğrenmiş kaside ustası Nefi, bazen
kasidelerinde övgüsünü yapmak için kaleme sarıl-
dığı öznesinden daha fazla kendini över.
Bu cümleden Nefi ile ilgili aşağıdaki yargılardan
hangisi kesinlikle çıkarılamaz?
A) Kasidelerinde usta sayılacak kadar başarılıdır.
B) Yeteneğinin, sanat gücünün farkında, kibirli bir
şairdir.
C) Dört ayrı padişah döneminde şairlik yapmıştır.
D) Bazı kasidelerinde, kaside yazdığı kişiden çok,
7. Yazılması neredeyse bir ömre yayılan, büyük bir bi- kendisini över.
rikimin sonunda yazılabilecek bir olgunluk eseri olan E) Sahte alçak gönüllülükten nefret eder.
Faust ile Goethe, felsefi-teolojik derinliği olan evren-
sel bir başyapıt sunmuş, dünyanın takdirini toplamış- 10. Dünya’nın bilinen en büyük gök taşı Hoba, bir İngi-
tır. liz gazetesinin 1920’deki haberinden anlaşıldığına
Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke- göre Namibya’da Hoba Çiftliğinde, kısmen toprağa
sinlikle çıkarılabilir? gömülü durumda bulunmuştur.
A) Faust, Goethe’nin kaleme aldığı roman türünde Bu cümleden Hoba ile ilgili olarak aşağıdakiler-
bir eserdir. den hangisi kesinlikle çıkarılabilir?
B) Faust, bir ömür boyu elde edilen birikim sonu- A) 1920’den beri Hoba’dan daha büyük bir gök taşı
cunda kısa bir sürede yazılmıştır. bulunamamıştır.
C) Faust, Goethe’nin diğer eserlerinden farklı olarak B) Gömülü olmasının sebebi yere düşüş hızının
felsefi bir derinliğe sahiptir. yüksekliğidir.
56
Kesin Yargı - III Test 15 3. Bölüm
1. Kanser hücrelerinin ürettiği bir proteinin, bağışıklık 3. Roman yazarlarının, satırları ve karakterleri fabri-
sistemi hücrelerinin dış yüzeyindeki özel bazı prote- kadaymış, bir üretim bandı üzerindeymiş gibi oluş-
inlere bağlanarak onları yanılttığı ve böylece onların turmasına rağmen, eserler teknik açıdan giderek
saldırısından kurtulduğu keşfedildi ve bilim insanları mükemmelleşiyor.
bu proteini etkisiz hâle getirdi. Bu cümleden aşağıdakilerin hangisi kesinlikle çı-
Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke- karılabilir?
57
3. Bölüm Test 15 Kesin Yargı - III
6. Metin Erksan’ın sinema salonlarında gösterilmeyen 8. İşlenmiş bir dil, üslupta zarafet ve öznellik, yazarın
ancak bir avuç meraklısına ulaşabilen, birkaç kez de kendi mizacı, hayat deneyimleriyle renklenip biçim-
televizyonda gösterilen filmi Sevmek Zamanı’nda; lenmiş bir kavrayış ve sunuş ilk kez 16. yy.da Avru-
güz yağmurları yağarken tamir için gittiği bir yazlıkta pa’da ortaya çıkan deneme türünü günümüze kadar
duvarda asılı olan bir resme ümitsizce âşık olan genç taze tutabilmiş özelliklerdir.
boyacı anlatılır. Bu cümleden aşağıdakilerin hangisine kesinlikle
ulaşılamaz?
Bu cümleden aşağıdakilerin hangisi kesinlikle çı-
karılabilir? A) Denemede yazar konuşma dilinin imkânlarından
yararlanır.
A) Sevmek Zamanı’nda işlenen konu daha önce si-
B) Deneme ilk kez Avrupa’da ortaya çıkmıştır.
nemada ele alınmamıştır.
C) Üsluptaki incelik, öznellik denemeyi günümüze
B) Sevmek Zamanı, geniş kitlelere ulaşamayan bir
taşıyan özelliklerdendir.
sinema filmidir.
D) Denemede yazarın tecrübelerine, kişiliğine dair
C) Filmde işlenen konuya halk hikâyelerinde sıkça
izler bulmak mümkündür.
rastlanır.
E) On altıncı yüzyılda ortaya çıkmış bir türdür.
D) Yönetmenin diğer filmleri sinema salonlarında
gösterilmiştir.
9. Hayatı en gizli, en karışık yönleriyle anlatmayan;
E) Yönetmen, filmine karşı ilgisiz kalınmasından do- duygularımızı tıpkı hayatta olduğu gibi saf ve derin
layı üzüntü duymuştur. bir şekilde duyurmayan; elemlerimizi, felaketlerimizi
açık açık yansıtmayan bir edebiyat; hayat ile ilgisiz
ve sahte bir edebiyattır.
Bu cümleden aşağıdakilerin hangisi kesinlikle çı-
karılabilir?
A) Edebî bir eserin başarılı olması için hayat ile ba-
ğının olması gerekmez.
B) Bizim dertlerimizi yansıtan edebiyat her yazarın
harcı değildir.
C) Topluma ve yaşantıya değer verilmemesi edebi-
yatın samimiyetini zedeler.
D) Hayat, yapmacıklığı ve sahteliği kabullenmez.
7. Köylü ve soylu arasındaki kaçınılmaz etkileşim, Puş-
E) Samimi olarak yazılan eserler edebî değer kaza-
kin’den Pasternak’a kadar Rus kültürünün altın ça-
nabilir.
ğındaki bütün sanatkâr ve düşünürlerin kafasını
kurcalamış ve bu durum, bu dönemde eserlere yan-
sımıştır.
10. Galiba gelmiş geçmiş en büyük iki romancıdan biri
olan, bu erken yaşlanmış, çok yazmış ve çok yorul-
Bu cümleden aşağıdakilerin hangisi kesinlikle çı- muş Fransız yazar Balzac, Kuzen Bette’de komedya
karılabilir? ögesiyle birlikte toplumsal bozulmaya yer verir.
A) Puşkin, “köylü ve soylu” arasındaki etkileşim so- Bu cümleden aşağıdakilerin hangisi kesinlikle çı-
rusuna romanlarıyla cevap aramıştır. karılabilir?
A) Balzac, komedi ögesini yalnızca Kuzen Bette’de
B) Puşkin de Pasternak da Rus kültürünün zirvede
kullanmıştır.
olduğu dönemde eser vermiştir.
B) Toplumu olduğu gibi yansıtan Balzac realist bir
C) Köylü ve soylu etkileşimi sorunu Puşkin’den önce yazardır.
ele alınmamıştır. C) Balzac, Fransız edebiyatının üretken yazarların-
D) Pasternak, “köylü”ye daha yakın bir mesafede dan biridir.
durarak eser verir. D) Balzac, genç yaşta hayatını kaybetmiştir.
E) Bütün Rus yazarlar köylü ve soylu etkileşim prob- E) Fransız edebiyatında Balzac dışında toplumsal
lemine değinmiştir. içerikli roman yazan yoktur.
58
Cümle Analizi - I Test 16 3. Bölüm
1. (I) İnsan şiir yazarken niye şiir yazdığını düşünmü- 3. (I) Ben, çocukluktan; henüz bozulmamış, insan-
yor. (II) Yani nereye gideceğinden çok, yolda olmak laşmamış olmayı anlarım. (II) Bu yanıyla da “in-
önemlidir şiirde. (III) “Neden şiir yazıyorsun?” soru- sanlaşma” durumumu hep geciktirmeye uğraştım.
suyla çok karşılaştım sanat dünyasının. (IV) Ben de (III) İnsanlaşmak; saflığı, yalınlığı, doğal olanı terk
önceleri kısaca “Bilmiyorum.” diye kestirip atıyordum. etmek, kötüyü de yanına almak gibi gelir bana.
(V) Dalga geçiyorum diye algılayıp “İnsan neden yaz- (IV) Büyümek her zaman ürkütücü gelmiştir bu an-
dığını bilmez mi?” diye söylenmeye başladılar. lamda. (V) Yıllar geçtikçe yanıma almam gereken-
leri, üstümden atmam gerekenleri her durakta bir
Bir şairin söyleşisinden alınan bu parçadaki nu-
kere daha düşünmeye çalıştım.
maralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda veri-
lenlerden hangisi yanlıştır? Bir sanatçının düşüncelerinin anlatıldığı bu par-
çadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşa-
A) I. cümlede, şiirlerini bir amaç gözetmeksizin yaz-
ğıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
dığını söylüyor.
A) I. cümlede, çocukluğu güzel özelliklerden uzak-
B) II. cümlede, şiir yazıyor olmanın bir hedefe yönel-
laşmamış olma olarak algıladığını söylüyor.
mekten daha önemli olduğunu belirtiyor.
B) II. cümlede, çocukluğun saflığından uzak-
C) III. cümlede, şiir yazmasına tepki duyulduğundan
laşıp olgunluğa ermeye çalıştığını belirtiyor.
söz ediyor.
C) III. cümlede, insanlaşmanın kötüye gitme anla-
D) IV. cümlede, şiir yazmadaki amacını sorgulayan
mına geldiğine değiniyor.
soruyu kısa cevapla geçiştirdiğinden söz ediyor.
D) IV. cümlede, büyüme durumunun kendisince
E) V. cümlede, cevabına verilen dönütten söz edi-
olumsuz olarak algılandığını söylüyor.
yor.
E) V. cümlede, zaman içinde kazandığı ve bıraktığı
özellikler üzerine düşündüğünü belirtiyor.
2. (I) Bir şairin okuru olmasıyla muhatabı olması farklı
şeylerdir. (II) Kitabıma ilgi vardı ama bu, eserlerimin
4. (I) Öykücülerin ve şairlerin romana yöneliyor olma-
anlaşıldığı anlamına gelmiyordu. (III) Ama ben şiir
ları yazar ekseninde ele alınması gereken bir durum.
yazıp yayımlarken çok önemli bir iş yaptığımı düşü-
(II) Siz, roman çok fazla popüler olduğu için öykü-
nürüm. (IV) Şiirle ilgilenen insanların, şiiri, yaşam-
cüler romana yöneliyor, derseniz genelleme yapmış
daki diğer işler arasında gerçekten önemli bir yerde
olursunuz. (III) Bu tür genel yargılar da her zaman
gördüklerini sanmıyorum. (V) Şairleri bile bu önemin
sakıncalıdır, sahibini zora sokar. (IV) İki öykü kita-
farkında olanlar ve olmayanlar şeklinde sınıflandıra-
bının ardından romanını yazan bir yazarı örnek ve-
biliriz.
reyim: Sayın Türker, iyi ki roman yazmış diyorum
Bir şairin yazısından alınan bu parçadaki numa- şimdi. (V) Romancı kalemi daha baskın onun, öy-
ralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilen- küde kalsaydı yazık olacaktı.
lerden hangisi yanlıştır? Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
A) I. cümlede, şiiri okumakla şiiri anlamanın farklı ol- rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
duğunu belirtiyor. A) I. cümlede, romana yönelişin yazarlara göre de-
B) II. cümlede, eserinin anlaşılmadan okunduğunu ğerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
söylüyor. B) II. cümlede, roman yazmaya yönelişin tek bir se-
C) III. cümlede, şiirle uğraşmayı çok önemli bir iş bebe bağlanamayacağına değinilmiştir.
olarak gördüğünü anlatıyor. C) III. cümlede, genellemelerin sakıncalı olduğu söy-
D) IV. cümlede, şiirseverlerin şiirin önemine inanma- lenmiştir.
dıklarına değiniyor. D) IV. cümlede, öyküden sonra romana yönelenlerin
E) V. cümlede, şairlerin şiire özen gösterenler ve romanda hep başarılı olduklarının altı çizilmiştir.
özensiz şiir yazan ve okuyan diye gruplandırıla- E) V. cümlede, Türker’in romancı tarafının öykücü-
bileceğini söylüyor. lüğünden daha baskın olduğu belirtilmiştir.
59
3. Bölüm Test 16 Cümle Analizi - I
5. (I) Anne dövünüyor, saçını başını yoluyordu. 7. (I) Ömer Lekesiz, ömrünü genelde edebiyata, özelde
(II) İkide bir tabutun üzerine kapanıyor, “Gülüm! Gülüm! öyküye adamış bir isim. (II) Yirmi beş yıldır edebiyatın
Gülüm, nasıl korum taş altına ben seni…” diyordu. en nankör dalı sayılan eleştiri türünde öykü üzerine
(III) Azıcık susar gibi oluyor, sonra yine başlıyordu. ürünler ortaya koyuyor. (III) Kayıtlar, Hece Edebi-
(IV) Odada toplananların ağlayışları, dövünüşleri an- yat ve Hece Öykü dergilerinin kurucuları arasında
latılır gibi değildi. (V) Hayretimden donakalmıştım.
yer aldı. (IV) Edebiyat hayatına bir değerlendirme
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- yazısıyla başlayan yazar, başka türe meyletmeden
rak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? eleştiri yazma çabasını uzun yıllardır sürdürüyor.
A) I. cümlede, bir annenin yaşadığı olumsuz durum (V) Ömer Lekesiz, kırk sekiz yıllık ömrüne bazısı
anlatılmaktadır. ödüllü, dokuz kitap sığdırdı.
B) II. cümlede, yoğun bir üzüntü vardır. Bir eleştirmenle ilgili bilgilerin anlatıldığı bu par-
C) III. cümlede, bir durum tasvir edilmektedir. çadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşa-
ğıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
D) IV. cümlede, gözleme dayalı kişisel görüş bildiril-
mektedir. A) I. cümlede, öykü üzerine yoğunlaştığı söylenmiş-
leri ise “yerini bulamamış akıntılar” olarak adlan- E) IV. cümlede, bir ressamın handikapları tespit edil-
dırıyor. miştir.
60
Cümle Analizi - II Test 17 3. Bölüm
1. (I) Onun öykülerinde geniş, derin bir kültürel arka 3. (I) Yazar, edebî disipline sahipse bunu siz ilk pa-
plan vardır: felsefi konular, tarihsel anekdotlar, müzik ragrafta görüyorsunuz ve alıp o kitabı okuyorsunuz.
yorumları, mitolojik göndermeler, rüya tartışmaları... (II) Okuma eylemi, kendi adınıza, birikiminize, dünya
(II) Yoğun bir şekilde ansiklopedik bilgiler, entelektüel görüşünüze göre yaptığınız bir anlamlandırma eyle-
aşırılıklar olsa da kültür onda didaktik bir nutuk olarak midir. (III) Ben kitap okumuyorum, yazar okuyorum.
değil, içselleştirilmiş bir biçimde yer alır. (III) Özleş- (IV) Yazar eserde neyi anlatmak istiyor, ne anlatı-
tirme çabalarına yüz vermez. (IV) Öykülerinde temiz, yor, nasıl bir dünya öneriyor, önce buna bakıyorum.
akıcı bir Türkçe vardır. (V) Okur, onun ilk cümlesin- (V) Kitabı okuduktan sonra çıkardığım notları derli
den itibaren gürül gürül akan, bu coşkuyla kendini toplu bir yazı hâline getirmekle de üçüncü kişilerle
dizginleyemeyen bir büyük anlatıcıyla karşı karşıya paylaşmış oluyorum değerlendirmelerimi.
kaldığını anlar. Bir eleştirmenin söyleşisinden alınan bu parça-
Bir yazarın anlatıldığı bu parçadaki numaralan- daki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşa-
mış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden ğıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
hangisi yanlıştır?
A) I. cümlede, insanların kitap okuma anlayışındaki
A) I. cümlede, öykülerinin zengin bir birikim ürünü ol- farklılıklardan söz ediliyor.
duğu belirtiliyor.
B) II. cümlede, okumanın kişisel bir anlamlandırma
B) II. cümlede, dili öğretici bir edayla kullandığından
olduğu belirtiliyor.
bahsediliyor.
C) III. cümlede, kitap okunurken yazarın çözümlen-
C) III. cümlede, sadeleştirmeye rağbet göstermediği
meye çalışıldığına değiniliyor.
belirtiliyor.
D) IV. cümlede yazar, okuma sırasında öncelikle ya-
D) IV. cümlede, öykülerinde kullandığı üslup hak-
zarın anlattıklarına yoğunlaştığını dile getiriyor.
kında bilgi veriliyor.
E) V. cümlede, okurun sanatçının eserini okur oku- E) V. cümlede, eleştiri yazılarını nasıl oluşturduğu
61
3. Bölüm Test 17 Cümle Analizi - II
5. (I) Romancılık insana doğuştan gelen bir yetenektir 7. (I) Piramitlerin bulunduğu Luksor bölgesinde bugün
fakat bir kimsenin romancı olması için yeterli değildir sadece kumlar olsa da Avrupa’daki tüm dikili taşlar
bu. (II) Sonradan edinilebilecek bir kültür de gerekli- oradan getirtilmiştir. (II) Roma’nın, Paris’in, Lond-
dir fakat bununla da bitmiyor iş, her yetenekli ve kül- ra’nın meydanlarını süsleyen bu dikili taşlar hep fi-
türlü kişi romancı olamaz. (III) Ömrü boyunca çalışsa ravunlar çağının yadigârlarıdır. (III) Hatta İstanbul
da eksiksiz ve tam bir teknikle romanlar ortaya koysa Sultanahmet Meydanı’ndaki ünlü dikili taş, Fatih’teki
da yine su götürür onun romancılığı. (IV) Romancı Kıztaşı, Süleymaniye Camisi’nin iki sütunu bile Mı-
olmak biraz da duygu ve yetenek işidir. (V) İşte bu sır’dan gelmiştir. (IV) Firavunlar bu yekpare sütunları
olmadan asla ve asla romancı olunamaz. nasıl yontturuyor, taşıtıyor, yerlerine koyduruyorlardı;
Romancılığın anlatıldığı bu parçadaki numaralan- işte orası meçhul. (V) Bu taşlar büyükten de büyük
mış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden teknoloji harikası gemilerle taşınmış olmalı.
hangisi yanlıştır? Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
A) I. cümlede, yalnızca yeteneğin yeterli olmadığı rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
belirtiliyor. A) I. cümlede, Avrupa’daki dikili taşların kökeni hak-
B) II. cümlede, kültürün de gerekli ama yeterli olma- kında bilgi veriliyor.
dığı belirtiliyor. B) II. cümlede, dikili taşların Avrupa’nın han-
C) III. cümlede, çok çalışmayla başarılı bir romancı gi kentlerinde olduğu örneklendiriliyor.
olunabileceği söyleniyor. C) III. cümlede, Türkiye’de de Mısır’dan gelen taşlar
D) IV. cümlede, romancı için duygu ve yeteneğin bir olduğu belirtiliyor.
arada olması gerektiği söyleniyor. D) IV. cümlede, dikili taşların yapımıyla ve taşınması
E) V. cümlede, duygu ve yetenek olmaksızın ro- ile ilgili belirsizliklerin olduğu söyleniyor.
mancı olmanın imkânsız olduğu söyleniyor. E) V. cümlede, bu taşların taşındığı gemilerin günü-
müz gemileriyle benzer yanlarına değiniliyor.
6. (I) Nasıl ki insanlar doğarlar, büyürler, gelişirler
ve ölürlerse milletler de tıpkı bunun gibidir; doğar, 8. (I) Safahat ’ını “Bir yığın söz ki samimiyeti ancak
büyür, gelişir ve nihayetinde ölürler. (II) Bir mille- hüneri” dizesiyle özetleyen Mehmet Akif Ersoy, bir
tin, bir medeniyetin yaşamını sürdürebilmesi diline, ideal adamıdır. (II) Dünyaya baktığı açıyı ve dü-
kültürüne, edebiyatına, kısacası millî ve manevi şüncelerini kabul etmeyen hemen herkeste bile
değerlerine bağlı olmasıyla mümkündür. (III) Mil- derin bir saygı uyandırır. (III) Bu saygının uyanma-
leti millet yapan en önemli unsurlar bunlardır. sına sebep olan şey fikirleri ile yaşantısı arasındaki
(IV) Millî ve manevi değerlerine bağlı olmayan mil- samimiyet bağıdır. (IV) Çünkü karakter ve sami-
letlerin er ya da geç yok olduğunu tüm tarih kitapları miyet her dönemde saygınlığı hak eder. (V) “Sö-
yazar. (V) Bu duruma engel olmak istiyorsak kökleri- züm odun gibi olsun, hakikat olsun tek” dizesi bu sa-
mize dönmeli, atalarımızı iyi anlamalıyız. mimiyetin şiirsel itirafıdır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- Mehmet Akif Ersoy hakkında bilgi verilen bu par-
rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? çadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşa-
A) I. cümlede, milletlerin gelişimi ile insanların geli- ğıdakilerden hangisi söylenemez?
şim süreci karşılaştırılmıştır. A) I. cümlede, ülkü sahibi biri olduğu dile getiriliyor.
B) II. cümlede, bir milletin varlığını nasıl devam etti- B) II. cümlede, onunla aynı dünya görüşüne sahip
rebileceği açıklanmıştır. olmayan insanların bile ona saygı duyduğu anla-
C) III. cümlede, günümüzde milleti millet yapan un- tılıyor.
surların ihmal edildiği söylenmiştir. C) III. cümlede, insanların Akif’e saygı duymasının
D) IV. cümlede, geçmişine ve değerlerine sırt çevi- nedeni açıklanıyor.
ren milletlerin ne ile karşılaşacakları anlatılmıştır. D) IV. cümlede, Akif’in edebî kişiliğine yer veriliyor.
E) V. cümlede, milletçe, yok olmamak için yapılması E) V. cümlede, Akif’in gerçeği söylemek ile ilgili dü-
gerekenler belirtilmiştir. şüncesini içeren bir dizeye yer veriliyor.
62
Cümle Birleştirme - I Test 18 3. Bölüm
1. • 1930’lu yıllarda yönetim, ekonomik krizi aşmak 2. • Mağazalarda kullanılan kokular, mağazadaki
için her alanda olduğu gibi kıyafet konusunda da ürünlere uygun olarak seçilmektedir.
daha ucuz çözüm arayışına girmiştir. • Bu seçim, beynin, etraftaki uyaranlara karşı far-
• “Yerli malı kullan!” kampanyaları başlatılarak kındalığının yükselmesine yardımcı olmaktadır.
hazır giyimin ilk adımları atılmış ve giyim, ısmar- Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru
lama-terzi ürünü olmaktan çıkmaya başlamıştır. bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden
Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru hangisidir?
bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden A) Mağazalarda kullanılan kokular sayesinde müş-
hangisidir? teriler, ürünler arasında daha fazla vakit geçir-
A) Yerli malı kullanma konusunda halkı bilinçlen- mekte ve daha fazla alışveriş yapmaktadır.
dirme kampanyası 1930’lu yıllara denk gelirken B) Bir mağazada satılan ürünlerle uyum içindeki
bu konudaki çalışmaların asıl kaynağı daha ucuz mekân kokusu, ürünlerin kokusu olmayan mağa-
tüketimdir. zalardakinden daha çok ilgi çekmesini sağlamak-
B) Giyim sektörünü tekelinde bulunduran terziler, tadır.
hazır giyimin ortaya çıkmasıyla ekonomik dar bo- C) Kokulu ürünlerin satıldığı mağazalardaki koku çe-
ğaza girmiş ve ufak çaplı bir krize neden olmuş- şitliliği kimi zaman alıcıları rahatsız ederek onları
lardır. satın almaktan çok mağazayı terk etmeye sürük-
C) Hazır giyimin ilk adımları 1930’lu yıllarda ortaya ler.
çıkan ekonomik krize çözüm arayışları içindeki D) Beynin etraftaki etkilere karşı farkındalığının yük-
yerli malı kullanma ve daha ucuza yönelme ile selmesi için ortamla ortamın kokusu arasında
atılmıştır. uyumlu bir birliktelik olmalıdır.
D) 1930’lu yıllarda yaşanan ekonomik kriz saye- E) Bir mağaza, sattığı ürünlere uygun olarak ma-
sinde bazı ülkeler, dünya çapında tekstil üreti- ğaza içinde koku kullansa dahi beyin kimi zaman
cisi konumuna gelerek hem krizi atlatmış hem de görmeye odaklandığı andaki bu uyaranı redde-
ucuz ve çeşitli ürünler üretmiştir. der.
E) 1930 yılında ülkemizde yaşanan ekonomik kriz,
“Yerli malı kullan!” kampanyası sayesinde aşıla-
rak günümüze kadar süren yerli malı geleneğinin
de başlangıcı olmuştur.
63
3. Bölüm Test 18 Cümle Birleştirme - I
3. • Anadolu rock ortaya çıktığı altmışlı yıllarda Türki- 4. • Mimariye giren Batılı üsluplar, yerel mimarlar ta-
ye’de özgün bir müzikal türün oluşumuna olanak rafından özgün bir yorumla değerlendirilmiştir.
sağlamıştır. • Yeni yapı tiplerinin İstanbul’daki uygulayıcıları ço-
• Bu tür, Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya ğunlukla yabancı mimarlar olmuştur.
çıkan Rock n Roll ile Anadolu’daki makam mü- Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru
ziği geleneğinin bileşiminden oluşmuştur. bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden
Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru hangisidir?
bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden A) Batı’dan alınan yeni mimari özellikleri Türki-
hangisidir? ye’deki mimarlar orijinal tarzlarla harmanlayarak
A) Anadolu’daki makam müziği altmışlı yıllarda Ba- değerlendirmesine rağmen bunların İstanbul’daki
tı’dan gelen yeni özelliklerle yeniden harmanlan- uygulayıcıları genellikle yabancı mimarlar olmuş-
mış, Rock n Roll’ün Türkiye’deki yeni adı Anadolu tur.
rock olmuştur. B) Yabancı mimarlar, mimarlarımızın özgün tarzla-
B) Rock n Roll’ün tüm dünyayı etkisi altına aldığı alt- rından etkilenerek Batı’da pek çok başarılı eser
mışlı yıllarda Türkiye de bu etkiden nasibini almış vermiştir.
ve bu müziğin adı bizde Anadolu rock olmuştur. C) Mimarimizdeki Batılı üslupların uygulayıcıları ya-
C) Anadolu rock, hiçbir yabancı kültürden etkilen- bancı mimarlar olsa da İstanbul’daki eserlerin ço-
memiştir diyemeyiz ancak bu müzik, özellikleri- ğunu yerel mimarlarımız yapmıştır.
nin çoğunu Anadolu’daki türkülerden almıştır. D) Yabancı mimarlarla yerel mimarların ortak çalış-
D) Geleneksel müziğimizle Rock n Roll’ün harman- malarının Batı’daki uygulayıcıları yabancı olsa da
lanmasıyla Anadolu rock ortaya çıkmış ve Tür- en sağlam yapılar İstanbul’daki eserlerdir.
kiye, kendine has bir müzikal türe kavuşmuştur. E) Yeni yapı tiplerinin İstanbul’daki örnekleri yerli ve
E) Altmışlı yıllarda ülkemizdeki yeni bir müzik anla- yabancı mimarların özgün yorumlamaları sonucu
yışı arayışına Amerika’dan ithal Rock n Roll ye- ortaya çıkan eserlerdir.
tişmiş, geleneksel müziğin özellikleri bir kenara
bırakılarak yeni bir tür ortaya çıkmıştır.
64
Cümle Birleştirme - II Test 19 3. Bölüm
1. • Orta Çağ’da diş tedavisi yapmak berberlerin işiy- 2. • Gıda tüketiminin sınırlandırılarak enerji alımının
miş. kontrol altına alınması kalori kısıtlanması olarak
• 18. yüzyıldaysa diş hekimliğinin uzmanlık gerek- biliniyor.
tiren bir iş olduğu anlaşıldığından artık berberler • Bunun pratikteki karşılığı besleyiciliği düşük, yük-
diş hekimliği yapmamaya başlamış. sek kalorili gıdaların yerine besleyiciliği yüksek,
Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru düşük kalorili gıdaların tercih edilmesi.
bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru
hangisidir? bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden
A) Berberlerin diş hekimi olarak çalıştığı Orta Çağ’da hangisidir?
bu duruma karşı çıkanların mücadelesinin olumlu A) Vücuda gerekli enerjinin sağlanabilmesi için gıda
sonucu ancak 18. yüzyılda alınabilmiştir. tüketiminde kalorisi düşük, besin değeri yüksek
B) Diş hekimliğinin bir uzmanlık işi olduğunun gıdalar tercih edilmelidir.
18. yüzyılda farkına varılmasından önce Orta B) Kalori kısıtlanması, kişiye uygulanan diyet prog-
Çağ’da berberler diş hekimliği yapıyordu. ramlarında besin değeri yüksek, kalori değeri
C) Hem berberlik hem diş hekimliği yapan kişiler düşük gıdaları tercih etmekle sağlanıyor.
18. yüzyıldan itibaren ancak gerekli eğitimleri al- C) Vücuda alınan enerji miktarının kontrol altına alı-
dıktan sonra diş hekimliğine devam edebilmişler- nabilmesi için kalori kısıtlanması gerekir, bu da
dir. ancak kalorisi düşük gıdalar tercih edilerek sağ-
D) Orta Çağ’da diş hekimliği yapmanın koşulu iyi bir lanabilir.
berber olmakken 18. yüzyılda berberlik ile diş he- D) Sağlıklı bir kişinin günlük enerji ihtiyacı belirlen-
kimliği ayrı meslekler olarak değerlendirilmiştir. dikten sonra gıdaların besin ve kalori değerleri
E) Çok eskiden beri herkes istediği mesleği yapar- gözetilerek ancak kalori kısıtlama programı ha-
ken 18. yüzyıldan itibaren diş hekimliği ve ber- zırlanabilir.
berliğin ayrılmasıyla meslekler de birbirinden E) Besin tüketiminin kontrol altına alınarak kalorisi
ayrılmaya başlamıştır. düşük, besin değeri yüksek gıdaların tüketilmesi
kalori kısıtlanması olarak adlandırılmaktadır.
65
3. Bölüm Test 19 Cümle Birleştirme - II
3. • Tehlikeli bir durumla karşı karşıya kaldığımızda 4. • Oltu taşı, milyonlarca yıl önce yaşamış ağaçların
beynimiz harekete geçer ve birtakım kimyasal gövdelerinin basınç altında kalarak başkalaşması
maddeler salgılar. sonucu oluşuyor.
• Bu kimyasal maddeler, bedenimizde birtakım de- • Bu taş, çok eski dönemlerden bu yana maden-
ğişikliklerin ortaya çıkmasına yol açar: Kaslarımız lerden çıkarılıp işlenerek takı ve süs eşyası yapı-
kasılır, terleriz, ağzımız kurur, soluk alışverişimiz mında kullanılıyor.
ve kalp atışımız hızlanır. Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru
Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden
bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir?
hangisidir? A) Eskiden beri madenlerden çıkarılarak takı ve süs
A) Kalp atışımızın hızlanması, terleme, ağız kuru- eşyası yapımında kullanılan Oltu taşı, ağaç göv-
luğu, hızlı soluk alıp verme ve kasların kasılması delerinin çok uzun yıllar boyunca tazyik altında
vücudumuzun tehlike anında salgıladığı bazı kalarak kimyasal özelliklerinin değişmesiyle olu-
kimyasallar sonucu gerçekleşen farklılaşmalar- şur.
dır. B) Oltu taşı, yer altındaki değişimini tamamladık-
B) Tehlike anında vücudumuz, kendini korumak için tan sonra çıkarılarak madenlerde işlenir ve en
alarma geçerek var olan enerjiyi tasarruflu kullan- çok kullanıldığı alan olan takı ve süs eşyası yapı-
mak için bazı önlemler alır. mında ham madde olarak değerlendirilir.
C) Çarpıntı, sık soluk alıp verme, kramp ve ağız ku- C) Oltu taşı işlenmeye en yatkın taş olması sebe-
ruluğu yalnızca tehlike anında ortaya çıkan, teh- biyle takı ve süs eşyaları için kullanılan maddeler
like geçtiğinde normale dönen tepkilerdir. arasında çok eskiden beri en çok tercih edilenidir.
D) Beyin kimi zaman başka duyguları tehlikeli du- D) Oluşması milyonlarca yıl süren Oltu taşı, çok eski
rumlarla karıştırdığında kimyasal maddeler sal- dönemlerde takı ve süs eşyalarının işlenmesi için
gılayarak kan akışını hızlandırır. kullanılan bir taş olup günümüzde kullanım alanı
E) Beynimizin korku anında salgıladığı kimyasallar oldukça daralmıştır.
nedeniyle oluşan tepkiler, kimi zaman vücudu- E) Uzun yıllardır tükenmeyecek sanılan, takı ve süs
muzu korumaktan çok vücudumuza zarar vere- eşyaları için kullanılan Oltu taşının oluşması mil-
bilir. yonlarca yıl sürerken günümüzde nadir bulunan
bir madendir.
66
Tarama Testi Test 20 3. Bölüm
1. (I) Her yazar, her sanatçı, ustalarına olan hayran- 3. (I) Neşet Ertaş’ın babası Muharrem Ertaş’ın “Kalktı
lıklarını açık yüreklilikle söyleyemez. (II) Beslendiği Göç Eyledi” adlı bir albümü var. (II) Albümün iç kapak
kaynakları, düşünce damarlarını ve üslubunu etkile- yazısında Muharrem Ertaş’ın hayatına dair bilgi veri-
yen ustaların adını anmaktan hoşlanmaz. (III) Hatta lirken ilginç bir hikâye anlatılır: (III) Müfrezeler asker
burunları Kafdağı’nda yukarıdan bakarlar eserlere. kaçaklarını aramak için Muharrem Ertaş’ın yaşadığı
(IV) Ama ne kadar kaçmaya, adlarını anmamaya ça- bölgeye geldiklerinde dayısı Bulduk Usta’yı alırlarmış
lışsalar da ustaların ruhu rahat bırakmaz onların ya- yanlarına. (IV) Bulduk Usta’nın herkesin gönül telini
zılarını. (V) Diyeceğim o ki ustalarına karşı duyduğu titreten bir sesi varmış. (V) Bulduk Usta türkü söyle-
sevgi ve hayranlığı dile getirmek yazarı küçültmez, meye başlayınca sesinin güzelliğine dayanamayan
aksine okur gözünde değerini artırır. asker kaçakları gizlendikleri kovuklardan çıkarak bü-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- yülenmiş birer gölge hâlinde tek tek Bulduk Usta’nın
rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? bulunduğu yere doğru yürümeye başlarlarmış.
67
3. Bölüm Test 20 Tarama Testi
5. I. birçok hastalığa şifa olan portakal kabuğunun 8. Yeni sanat, geleneği sürdürenlere değil de sanat
II. bir incelemede, bitkisel preparatların hazırlan- dünyasına yeni anlayışlar getirebilenlere açıyor ka-
ması esnasında pılarını.
III. Almanya’da sağlık bakanlığı aracılığı ile yapılan Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi ke-
IV. bu sorunun çözüme kavuştuğu vurgulanmıştır sinlikle çıkarılabilir?
V. genelde iştah sorunu yaşayan çocukların ve er- A) Özgün olan her sanatçı klasik olmayı başarır.
genlerin B) Herkesten farklı olabilen sanatçı çağdaş sanat
VI. portakal suyu ve kabuğundan aldıkları vitamin ile anlayışına ulaşmış demektir.
Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle C) Geleneksel olanı sürdürebilen sanatçılar başarılı
oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baş- değildir.
tan üçüncü olur?
D) Günümüz sanatçıları geleneksel anlayışı yık-
A) I B) II C) III D) V E) VI
maya çalışmaktadır.
6. Şiir, yalnızca acıları, yoksunlukları, mutsuzlukları dile E) Modern sanatın içinde geleneksel ögeler de bu-
getirmemelidir; ----? lunur.
Bu söz aşağıdakilerden hangisiyle sürdürüle-
mez?
A) gerçekte de sevinçle hüzün, ölümle yaşam yan
yana karşımıza çıkmaz mı
B) Türk halk müziğinde uzun havalardan sonra oyun
havalarına geçilmez mi
C) okuyucunun şiirden alacağı hazzı sınırlamaya
gerek var mı
D) günümüzde insan yaşamının trajik yönlerini yan-
sıtan eserler de ilgi çekmiyor mu
E) şiir okuyucusunu karamsarlığa itmenin bir anlamı
var mı
7. I. Çoğu kadın makyajı sevse de yaz aylarında mak- 9. Sanatın bekçileri olan edebiyatçılar, yapıtlarında ya-
yajla uğraşmak zordur. ratıcılıklarını konuşturmanın yanı sıra, entelektüel
II. Terden dolayı makyajlı kalmak olağan dışı bir kimseler olarak alanlarıyla ilgili eleştirel ve öznel gö-
çaba gerektirmektedir, uzun süre titizlikle yapılan rüşlerini ve yaratıcılık konusunda kendilerine yönelti-
makyaj belli bir süre sonra erimeye başladığında len soruları da zaman zaman yazdıkları denemelerde
yüz çevresi tam anlamıyla akarak kirlenir. dile getirmişlerdir.
Yukarıda verilen II numaralı cümleyle ilgili olarak
Bu cümleden aşağıdakilerin hangisi kesinlikle çı-
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
karılamaz?
A) I. cümlede değinilen güçlüğün nerede oluştuğu
A) Edebiyatçıların yaratıcılık alanları yapıtlarıdır.
kanıtlarıyla verilmiştir.
B) Edebiyatçıların sanatçı kimliklerinin yanı sıra en-
B) I. cümlede belirtilen durumun her bireyde gerçek-
telektüel kimlikleri de vardır.
leşmediği söylenmiştir.
C) I. cümlede anlatılan olgunun nedeni açıklanmış- C) Edebiyatçılar aynı zamanda birer deneme yaza-
tır. rıdır.
D) I. cümlede ifade edilen konu farklı örneklerle des- D) Denemelerde, kendi alanlarıyla ilgili öznel değer-
teklenmiştir. lendirmelerde bulunurlar.
E) I. cümlede bahsedilen zorluğun üstesinden nasıl E) Edebiyatçılar kimi zamanlarda yazdıkları dene-
gelinebileceği söylenmiştir. melerde eleştiriye de yer vermişlerdir.
68
Ölçme ve Değerlendirme 3. Bölüm
Toplam doğru
Yakın ve Çelişen Anlamlı Cümleler - I 01 10 sayısını yazınız.
x 100 = %.....
10
Cümle Oluşturma - I 10 13
x 100 = %.....
13
Cümle Oluşturma - II 11 13
x 100 = %.....
13
Kesin Yargı - I 13 9
x 100 = %.....
9
Kesin Yargı - II 14 10
x 100 = %.....
10
69
3. Bölüm Ölçme ve Değerlendirme
Cümle Analizi - I 16 8
x 100 = %.....
8
Cümle Analizi - II 17 8
x 100 = %.....
8
Cümle Birleştirme - I 18 4
x 100 = %.....
4
Cümle Birleştirme - II 19 4
x 100 = %.....
4
Tarama Testi 20 9
x 100 = %.....
9
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
70
Konu - Başlık - Soru - I Test 01 4. Bölüm
1. Su üzerinde yapılan aşk ve sır dolu bir sanat olan 3. Dil ve üsluba renk katan özgün ifadeler, yeni söyle-
ebrunun kökleri nereye, ne zamana kadar gider, yişler deneyimin ve ustalığın armağanıdır. Bir yaza-
doğrusu pek bilmiyoruz. Bildiğimiz, bazen de tah- rın kendi dilini kurması, uzun ve disiplinli bir yolculuk
min ettiğimiz kadarı ile yüzlerce yıl eskilere gidiyor. sonunda gerçekleşir elbette. Dilini kurmuş usta ya-
Ebru ustaları yaptıkları sanatın hem tarihçesini hem zarların çekim gücüne de hiçbir okur dayanamaz.
de yapım yöntemlerini pek fazla kayda almamışlar- Işıltılı yıldızların etrafında sayısız uydunun birikme-
dır. Bugün elimizde ne yazık ki yeteri kadar bilgi yok- sini doğal karşılamak gerekir.
tur. Orta Asya’da doğduğu konusunda ebru tarihçileri
Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden söz edil-
ittifak hâlindedirler. Bilinen ilk adı Çağatayca “ebre”
mektedir?
olan bu sanat, İpek Yolu ile İran’a geldi. “Ebri” (bulu-
tumsu) ya da “abru” (su yüzü) adını aldı. Anadolu’da A) Tutarlı düşünceler aktaran yazarların okurlarca
ebri veya ebrü olarak anıldı. Ebru, bir resim sanatı sevilmesinden
olmakla beraber resim sanatı olmaktan ibaret değil- B) Gösterişe düşkün sanatçıların okur sayısının,
dir. Aynı zamanda nükteli bir şiiri yumuşak bir ezgi- gerçek yazarların hayranlarını geçmesinden
dir de. Ebru, gücü zaman üzerinde oynamaya yeten, C) Anlatım özellikleri beğenilen yazarları taklit eden
dans eden bir figürdür. Tıpkı adını telaffuz ederken yazarların çoğalmasından
olduğu gibi: EBRU! Belki de yeryüzünde hiçbir sanat,
D) Çok sayıda okurun beğenisini kazanan usta ya-
adıyla bu kadar bağdaşmamış, bu kadar iç içe geç-
zarların anlatımdaki başarıya uzun bir uğraş so-
memiştir. Suyun yalınlığı, renklerin düğünü, insanın
nucu ulaşmasından
duyguları, tabiatın kusursuzluğu ebru sanatında bu-
luşur. Ebru, fikre düştüğü ilk andan, gözle buluştuğu E) Yazma konusunda disiplin sahibi sanatçıların
son ana kadar mistisizmini asla yitirmeyen bir ifade yöntemlerini benimseyenlerin artmasından
şeklidir.
Bu parçada ebru sanatıyla ilgili olarak
I. Ebru sanatı ilk olarak nerede ortaya çıkmıştır?
II. Ebru ustaları yaptıkları sanatın tarihçesini ve
yapım yöntemlerini neden yeterince kayda alma-
mışlardır?
III. Ebru sadece bir resim sanatı mıdır?
IV. Ebru sanatı farklı dillerde hangi isimlerle anılmış- 4. Olaylar arası ani geçişler başta kafa karıştırıcı gibi
tır? görünse de okuyucuyu satırlara dikkatle eğilmeye
yöneltiyor. Bu geçişlerin etkisiyle okuyucu, uyanık
V. Ebru sanatı ile ilgili günümüzde neden yeteri
bir zihin hâlinde ilerleyerek her şeyi tam takip edebi-
kadar belge yoktur?
liyor. Olaydan olaya geçi geçivermeler her seferinde
sorularının hangisine cevap verilmemiştir?
ister istemez okuyucuyu heyecanlandırıyor. İşte bu
A) I B) II C) III D) IV E) V
heyecan ve bir anlamda bulmaca zevki, romanın bir
solukta okunmasını sağlıyor.
2. Mutlu olabilmek istiyorsan kendine yeni kitaplar da
seçmelisin. Okuduğun her kitap, senin özelindir. Senin Bu parçaya göre, okuru romanı dikkatli okumaya
duygu dünyanın sırlarını taşır. Okuduğun ve altını çiz- yönelten durum aşağıdakilerden hangisidir?
diğin satırlar, senin en gizli hazine sandığındır. A) Bir olaydan bir olaya aniden geçilmesi
Bu parçaya en uygun başlık aşağıdakilerden han- B) Okurun anlatılanlara ilgiyle yönelmesi
gisidir? C) Kitapta tamamen macera türü olayların aktarıl-
A) Kitap ve Mutluluk ması
B) Kitap Nasıl Okunmalı? D) Gençlerin ilgisini çekebilecek ilginçliklerin sıralan-
C) Kitaplar ve Üslup ması
D) Hangi Kitapları Okumalıyız? E) Kısa sürede okunup bitirilebilecek olayların işlen-
E) Kitapsız Hayat mesi
71
4. Bölüm Test 01 Konu - Başlık - Soru - I
5. Yaşlar ilerledikçe sevinçler azalıyor hatta sevinmek 7. Yaşarken ıskaladığımız bazı durumlar vardır. Karma-
zorlaşıyor gittikçe. Sen ne zaman sevinmiştin en şadan, kargaşadan farkına varmayız onların. Oysa
son? Eğer hatırlıyorsan şanslısın, derim. Sevinebil- ne güzeldir, ne uçarıdır bir bilseniz o anlar! Geri gel-
mek için ya bir araba almalı ya da önemli bir eşya… mez zamanları tükettiğimizin bir farkına varsak. Ha-
Sadece satın almaya yönelik sevinçler, eski coşkuyu yatınızı ertelemeyin derim ben. Çocuklar ne çabuk
veremiyor. Çocukluk sevinçlerinin tazeliğini, ataklı- büyür, apansız nasıl yalnız kalırsınız, hiç anlamaz-
ğını bir türlü bulamıyorum. sınız. Siz en iyisi, kaçan yaşamın içinden tatlı anları
Aşağıdakilerden hangisi bu parça için en uygun yakalamaya bakın.
başlık olabilir? Bu parçaya göre, yaşarken özellikle dikkat edil-
A) Araba ve Sevinç mesi gereken aşağıdakilerden hangisidir?
72
Konu - Başlık - Soru - II Test 02 4. Bölüm
1. Metindeki paragraflar, bir zincir şeklinde anlam, dil ve 3. Başlarken her şey güçtür. İlk zamanlar o güçlüğe kat-
anlatım bakımından birbirini tamamlayan, destekle- lanmak gerekir. Devam edince aynı şey sıkıntı verir,
yen bir bütündür. Bu yapı özelliği sayesinde metinde bu sıkıntıyı sineye çekmeli. Fakat eser bittiği zaman
anlamla yapı yönünden bir bütünlük ve uyum ortaya duyulan zevk, bütün bu güçlükleri, bütün bu çekilmiş
çıkar. Bu bütünlüğün sağlanabilmesi adına metindeki sıkıntıları karşılayacaktır.
paragrafların dil ve anlatım yönüyle birbirine bağlan- Bu parçaya getirilebilecek en uygun başlık aşağı-
ması büyük bir önem taşır. dakilerden hangisidir?
Bu parçaya getirilebilecek en uygun başlık aşağı- A) Kalıcılığın Sırrı B) Hayatın Zorluğu
dakilerden hangisidir?
C) Sabır ve Başarı D) Yazma Zevki
A) Paragrafta Olay
E) Son Hedef
B) Paragrafta Yapı
C) Paragraf ve Harf İlişkisi
D) Paragraf ve Metin Farkı
E) Yaşananların Paragrafa Etkisi
Bu parçaya konulabilecek en uygun başlık aşağı- B) Eserdeki dil yanlışlarını bulmak için çaba göster-
dakilerden hangisidir? meye
C) Satırlarda yaşamı anlatılan karakteri mercek al-
A) Eğitim ve Toplum Dili
tına almaya
B) Kitapların Hazırlanışı
D) Eserden çıkarılma ihtimali olan yanlış anlamların
C) Yayınlarda Kalitenin Yakalanması önünü kesmek için duyarlı davranmaya
D) Eğitimde Yeni Arayışlar E) Metni, anlam ayrıntılarını düşünerek incelikli bir
E) Eğitici Yayınlar ve Dil şekilde okumaya
73
4. Bölüm Test 02 Konu - Başlık - Soru - II
5. Eskiden yeni yazarların işi şimdiye göre sanırım 7. Ludlum romanlarında çok kişili olay kadrosuna uzak
daha kolaymış. Belirli mekânlarda büyük yazarlarla duruyor. Olayları genellikle tek bir kahraman üze-
uzun sohbetler yapılırmış. O zamanlar ne güzelmiş. rinden kurgulamayı tercih ediyor. Belki de bu özel-
Bugün yazarlarımızın sekreterlerini, menajerlerini liği okurunu yüreğinden yakalıyor. Çünkü sayfalara
aşmak kolay değil! Elbet mirası sürdüren az sayıda dalan okuyucu bu tek adamla kendini özdeşleştiriyor.
büyük sanatçılarımız da var, onların değeri de baki! Tam bu noktada okurun olay kişisini, romancıyı ve ki-
Bu parçaya göre, günümüz yazarlarının birçoğu- tabı benimsemesi söz konusu.
nun eski yazarlardan farkı aşağıdakilerden hangi- Bu parçaya göre, okurun söz konusu kitabı ken-
sidir? dine yakın bulmasının nedeni aşağıdakilerden
A) Yaşamın içinden olayları sayfalara aktarmama- hangisidir?
ları A) Olayların merkezinde bir kişinin olması
B) Yeni yazarların kolay ulaşabilecekleri, yararlana- B) Okuru saracak özelliklere sahip sıcak kahraman-
bilecekleri bir konumda olmamaları ların seçilmesi
C) Her ortamda okunmaya uygun eserler üretmeme- C) Sadece bir olayın anlatılması
leri D) Her duruma uyum sağlayabilen kişilerin konu
D) Eski edebiyatçılar gibi herkesin ilgisini çeken edilmesi
eserler yazmamaları E) Çok kişiden oluşan olayların anlaşılır bir şekilde
E) Yazarlık yolunda yeni olanların çabalarını küçük aktarılması
görmeleri
74
Paragrafta Ana Düşünce - I Test 03 4. Bölüm
1. Edebiyat üzerine kuramsal yazıların toplandığı bir ki- 3. Yazar, ya yaşananları öykü soluğuna uydurmuş ya
taptan ne bekleriz? Akademik bir çalışmada kullan- da kurguladığı olayları olmuş gibi resmetmiş. Çünkü
mak için altını çizeceğimiz satırlar, eser sahibinin anlatılanları okuyunca bunları yaşanmış olaylar gibi
meselelere bakışı, okur ya da yazar olarak yetene- hissediyoruz biz. Lüks semtleri konu ederken de kent
ğimizi geliştirecek ipuçları, sosyal medya için afili yaşamına tutunma temasını derinden incelerken de
bir cümle… Tamamı doğru. Aykut Ertuğrul’un yeni aynı izde gidiyor yazar; kente ekmek parası için
yayımlanan eleştiri-inceleme kitabı Kusurlu Rüya - gelen garibanları, geldiği kırsalın dokusunu kenar
Tuhaf Zamanlarda Öykü size istediğiniz seçeneği mahallelerde oluşturan insanları resmediyor. Sayfa-
kovalamanın imkânını tanıyor. Ama ben bir başka ih- ları birbiri ardına devirince onları görmüş, o olayları
timalin peşinden gideceğim. Bir öykücünün edebiyat biz yaşamış gibi hissediyoruz.
macerasına eşlik edeceğim. Zira bir yazınsal mace- Bu parçada tanıtılan yazarla ilgili olarak asıl anla-
ranın peşinden gitmek okurun en temel görevi değil tılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
de nedir?
A) Kırsal kesimden şehre göçenlerin yaşamını anlat-
Bu parçada okura yönelik olarak aşağıdakilerden tığı
hangisi vurgulanmaktadır?
B) Öykülerinde gerçekçi bir tarz benimsediği
A) Teorik yazıları edebî yazılara göre daha fazla in-
C) Yazarlığını, toplumdaki sorunları çözmeye ada-
celediği
dığı
B) Çok yönlü bir okuma stiline sahip olması gerektiği
D) Acıklı olaylara ağırlık verdiği
C) Edebî serüveni öncelemesi gerektiği
E) Okuru sürükleyen, sıcak bir dille yazdığı
D) Konu bakımından birçok alternatif sunan yazar-
ları tercih ettiği
E) Farklı perspektif yaratan yazarları dikkate aldığı
B) Müziğin tüm türleri için şiirin vazgeçilmez bir öge C) Giyim ihtiyaçlarını moda dünyasının belirlediği
olduğu D) Haber ajanslarının insanları yönlendirmeye çalış-
C) Şiirin kendisinde doğal bir müziğin varlığı tığı
D) Her müziğe uygun bir söz eklenebileceği E) Alışveriş ortamını ekonomi otoritelerinin yönlen-
E) Halk müziği için sözün öneminin büyük olduğu dirdiği
75
4. Bölüm Test 03 Paragrafta Ana Düşünce - I
5. Cevdet Kudret’i sadece bir edebiyatçı olarak ele al- 7. (I) Sanat, saltanat sürmeyi sever. (II) Usta sanatkâr-
mamak gerek. Edebiyatına insani duyarlıklarını da lar milletlerin refaha kavuşmuş zamanlarında daha
katan bir kalem olarak bakmak gerek ona. Aksi bir çok görülür. (III) Himaye gören sanatçıların başa-
tutum onu yanlış değerlendirme anlamına gelir. Yaz- rılı olması bu yüzdendir. (IV) Osmanlı hanedanının
dıkları elbette edebiyat eleştirisiydi ama kuru bir sanatı ve sanatçıyı koruması sayesinde ince ruh ve
eleştiri olmaktan uzaktı satırları. Yazdıklarının içine estetik zevk taşıyan atalarımız kendilerini gösterebil-
insani taraflarından da kırıntılar katmıştı. mişler. (V) Şimdiki gibi çorak vadide yitip gitmemiş-
Bu parçada Cevdet Kudret’le ilgili olarak asıl an- lerdir.
A) Eleştiriyi yazara karşı bir silah olarak kullanma- parçanın ana düşüncesini içerir?
dığı A) I B) II C) III D) IV E) V
B) Edebiyatçılığının yanında denemelerinin de ol-
duğu
C) Edebiyat eleştirisinin yanında tiyatro eleştirisiyle
de ilgilendiği
D) Kimi öykülerinde bireysel yanlarını anlattığı
E) Eleştirilerinin insani hassasiyetlerinden izler taşı-
dığı
A) Yazı sırasında görülen özelliklerin konuşma tar- I. Felsefe, mantık çerçevesinde yeniden fikir yürüt-
zından beslendiği mektir.
B) Yazmayı okumadan ileride görmediği II. Felsefe, belirli kurallar ve yöntemler kullanarak
sorgulama yapar.
C) Yazarken okuru gözetmeyen bir çizgiyi benimse-
diği III. Olaylara ve durumlara farklı açılardan bakabil-
mek ancak felsefe sayesinde mümkündür.
D) Yazıdaki üslubunun okuma yöntemiyle benzerlik
gösterdiği yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
76
Paragrafta Ana Düşünce - II Test 04 4. Bölüm
1. Çelişki’nin yazarı, şimdiye kadar yirmi dokuz polisiye 3. Çekim’in yazarında ilk belirlediğim özellik gelişkin
roman yazmış. Bu kitaplar otuz iki dile çevrilmiş. Ro- bir ironidir. Alay, dalga geçme, çevresinde dolanan
manlarında yarattığı karakterler ve işlediği konular üslup; ironi merkezinde yoğunlaşıyor. Satırlarına
film yapımcılarının o kadar dikkatini çekmiş ki çoğu konu ettiği kişileri, olayları, düşünceleri bir ucun-
kitabının filmi de yapılmış. Son kitabın tüm dünyada dan tutup nazik nazik silkeliyor. Bize gülümser tat-
çoksatarlar listesine giren ve daha sonra filmiyle de lar bırakıyor eleştirileri. Yarı ciddi, yarı nükteli zarif
gişe rekorları kıran bir hikâyesi var. Yazar, romancı bir yöntemle yapıyor eleştirisini. Bu emsalsiz yönünü
olmaya karar vermeden önce bir tiyatrocuymuş. Ti- gördükten sonra başka yazarların metinleri tat vermi-
yatrocu kimliğinin yardımıyla okuyucunun hangi du- yor.
rumlarda heyecanlandığını ya da ne gibi olayların Bu parçada sözü edilen yazarla ilgili olarak asıl
ilgisini çektiğini tahmin edebiliyor. Bu son özelliğe anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
sahip olduğu için bu denli başarılı romanlar yazabili-
A) Okurlarını metne çeken sıcak bir anlatıma sahip
yor sanırım.
olması
Bu parçaya göre, yazarın başarılı romanlar yaz-
B) Eserlerinde ağırlıklı olarak alaycı karakterleri işle-
masıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi vur-
mesi
gulanmaktadır?
C) Başka yazarların üsluplarından anlaşılırlık yö-
A) Filme aktarılmaya her yönüyle uygun eserler ka- nüyle farklılık göstermesi
leme alması
D) Anlatımda alaycı, iğneleyici ancak düşündürücü
B) Okurun yaşamından kesitler sunan tiyatrolara bir yöntemi benimsemiş olması
benzer metinler oluşturması E) Benzer üsluba sahip yazarları ince ince eleştir-
C) Romanlarını, birçok dile çevrilebilecek şekilde mesi
yalın sözcüklerden oluşturması
D) Heyecanlandırıcı ve merak uyandırıcı noktaları ti-
yatrocu bakış açısıyla sezip yazıya aktarabilmesi
E) Yazar olarak iyi bir tiyatrocu gibi, okurla arasına
mesafe koymaması
77
4. Bölüm Test 04 Paragrafta Ana Düşünce - II
5. Yerel dil kullanımı, argo, söz sanatları ve sözcük 7. Bir üniversite profesörü, sosyoloji dersinde öğrenci-
oyunları anlaşılırlığı zorlaştırıyor. Metindeki tarihî lerini gecekondu mahallesine gönderip orada yaşa-
göndermeler ve Antik Çağ olayları ancak bir bilgi ya- yan 200 genç üzerinde olgu araştırması yapmalarını
rışması adayının başa çıkabileceği türden. Bu yö- istemişti. Öğrencilerinden her bir gencin geleceği ko-
nüyle binbir karmaşık bilgi ile harmanlanmış bütün nusunda değerlendirmede bulunmalarını istemişti.
bir yazınsal evren denebilir bu esere. Çevirmen ve Öğrenciler her bir olgu için “Hiç şansı yok.” yoru-
tecrübeli editörler, kitabın anlaşılmaz kalmaması için munda bulunmuşlardı. Yirmi beş yıl sonra başka bir
kılı kırk yaran bir dipnot sistemi kurmaya çalışmışlar. sosyoloji profesörünün karşısına aynı çalışma çık-
Bu parçadan söz konusu eserle ilgili ulaşılabile- mıştı. Profesör, öğrencilerinden bu gençlerin akıbe-
cek en kapsamlı ifade aşağıdakilerden hangisi- tinin ne olduğunu öğrenmelerini istedi. Öğrenciler,
dir? yöreden taşınan veya vefat eden 20 gencin dışında
ulaşabildikleri 180 gençten 176’sının doktor, avukat
A) Bilinmeyen kelimeleri yeri geldikçe açıkladığı
ve iş adamı olarak pek de sıradan olmayan başarı-
B) Ağırlıklı olarak mahallî sözlerin kullanıldığı
lar elde ettiklerini buldular. Oldukça şaşıran profe-
C) Kolay anlaşılır bir metin olmadığı sör olayın üzerine gitmeye karar verdi. Şans bu ya,
D) Geniş bir bilgi hazinesini içerdiği araştırma konusu olan gençlerin hepsi civarda yaşı-
E) İşinde uzman bir ekip tarafından yayına hazırlan- yordu. Profesör, gençlerin hepsine “Başarınızı neye
dığı borçlusunuz?” sorusunu yöneltti. Gençlerin hepsinin
de yanıtı “Öğretmenimize…” oldu. Öğretmen yaşı-
yordu. Profesör, öğretmenin yerini buldu. Yaşlı ama
dinç kadına bu gençleri gecekondudan başarıya gö-
türen yolda nasıl bir sihirli formüle sahip olduğunu
sordu. Öğretmenin gözleri parıl parıl oldu. Dudakla-
rında hafif bir gülümsemeyle, “Çok basit.” diye yanıt-
ladı, “Bu çocukları sevdim.”
6. Her an yazma eyleminin içinde olmayan yok gibidir
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadan çıkarılabi-
yazarlar arasında. Ya bir cümle yazarlar bir gazete
lecek en kapsamlı yargıdır?
sayfasının boş yerine ya da birini beklerken bir alış-
veriş fişinin arkasına kelimeleri sıralarlar. İleride bu A) Maddi yetersizlikler kişilerin meslek sahibi olma-
yazdıkları bir kitap olabilecek kadar artar mı bilinmez. sında itici bir güçtür.
Ama az ya da çok, yazan her kalemin hedefi aynıdır B) Ön yargıları kırmak insanın kendi elindedir.
kanımca. Her yazı adamının gönlünde, cümle cümle C) Sevgi, kişiye verilen en büyük kudrettir.
büyüttüklerini iki kapak arasında görme düşü yatar
D) İyi bir meslek sahibi olmak için en büyük şans iyi
hep.
bir öğretmene denk gelmektir.
Bu parçada yazarlarla ilgili olarak anlatılmak iste-
E) Başarılı bir eğitim her şeyden önce çevre şartla-
nen aşağıdakilerden hangisidir?
rına bağlıdır.
A) Okurlarının eserleri üzerine görüşlerini bir dergi-
nin sayfalarında görmeyi istemeleri
B) Ayrı ayrı basılmış eserlerinin bir seri hâlinde ya-
yımlanmasını düşünmeleri
C) Birbirinden bağımsız konulardaki yazılarını öz-
gürlüğü yakalamak için yayımlamayı hedefleme-
leri
D) Başka yazarların kitaplarında kendi eserinden ya-
pılmış alıntıları görmeyi düşlemeleri
E) Küçük parçalar hâlinde yazarak oluşturdukları
metinlerin kitap hâline gelmesini hayal etmeleri
78
Paragrafta Ana Düşünce - III Test 05 4. Bölüm
1. Hareket, durmaktan iyidir. Yazarlığı erişilmez bir kale 3. Dil; kesin sınırları çizilemeyen, her zaman genişleyen
gibi görmeyin. İlginizi çeken yazarlarla iletişim kur- bir ülkedir. Ehil olan herkes bu ülkeye yeni topraklar
maya çalışın. Onların satır aralarını iyi eşeleyin. Di- katabilir. Bunun için sözcük üretme, türetme bilgisi-
siplinler arası çalışın. Size yarayacak yordamları nin yanında iyi bir dil zevki de gerekir. Bazı sanatçı-
zamanında kapmakta duyarlı olun. Sevdiğiniz yazar- lar yazılarına kendi ürünü sözcükleri öyle yerleştirir ki
ların birçok prensibi sizi ateşleyecektir. Bunun ya- o metni okuyan herkes artık onu benimsemiştir.
nında durmadan yazın. Yazdıklarınızı başkalarının Bu parçada geçen “ülkeye yeni topraklar katan” sa-
eleştirmesini isteyin. Bu çabalar boşa gitmeyecektir. natçılarla ilgili olarak asıl anlatılmak istenen aşa-
Siz, içinizdeki coşku atını uçsuz ovalara sürdükçe ğıdakilerden hangisidir?
önünüzde ne ufuklar açılacaktır!
A) Unutulmuş sözcüklere işlerlik kazandırmaları
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakiler-
B) Son zamanlarda türetilmiş kelimeleri kullanmaları
den hangisidir?
C) Yabancı sözcükleri sıklıkla tercih etmeleri
A) Yazı çalışmalarını verimli okumalarla destekle-
D) Dildeki kelimelerin hepsini kullanabilmeleri
mek gerektiği
E) Kendi bulduğu sözcüklerle başarılı metinler yaz-
B) Yazma konusunda başkalarını taklit etmenin
maları
önemli olduğu
C) Yazarlık konusunda başarıya ulaşmanın pek çok
alanda çaba göstermeyle mümkün olacağı 4. (I) Gazeteler ve haber dergileri, edebiyatın kendi-
sini değil de edebiyatçıların özel yaşamını haber
D) Yazmaya karşı duyulan aşırı isteği dengelemenin
nesnesi yapmayı pek seviyor. (II) Edebiyat dün-
zorluğu
yasının “starları” son günlerde magazin dünya-
E) Yazma isteğini somut ürünlere dönüştürmenin
sındakileri kıskandıracak kadar gündem işgal
bazen imkânsız olduğu etti. (III) Anlaşılan magazin dünyası tırtıklaya tır-
tıklaya tükettiği manken, şarkıcı, oyuncu gibi
aktörlerden sonra edebiyat camiasını keşfetti. (IV) Bu-
radan iyi malzeme çıkıyor. (V) Doğrusu kimi yazar ve
şairlerin de hoşuna gitmiyor değil bu.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi
2. Bazı yazarlar, şairler sürükleyicidir. Okuma sırasında
parçanın ana düşüncesidir?
beni yaşadığım andan, bulunduğum yerden alıp ta-
A) I B) II C) III D) IV E) V
rifsiz bir zaman ve mekâna götürürler. Bunların en
kuvvetlisi Edip Cansever’dir. Birkaç dizeyle ruh hâ-
limi değiştirebilen bu yazarlar, şairler için bir sıfat bul- 5. Hep belirli konular etrafında kürek çeken okurlar
mam gerekse onlara “dalga-yazar” demem uygun diğer alanlara yabancı kalır. Oysa bir insan her ko-
olur sanırım; okuru bir dalga gibi, başka bir yere ta- nuda birikim sahibi olmalıdır. Her kitabı okumalı, her
şırlar çünkü. sayfaya göz atmalıdır. Irmağın hep bir tarafına olta
Bu parçada sözü edilen sanatçılarla ilgili olarak atma, çektiğimiz balıkların türünü sınırlandırıyor.
asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisi- Bu parçada okurlarla ilgili olarak asıl anlatılmak
dir? istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Okurun bilgi dağarcığını zenginleştirdikleri A) Okunan kitaplardan tam verim sağlayamadıkları
B) Tutarlı bilgiler verdikleri B) Aynı konuları anlatan eserleri okumaya yoğunlaş-
C) Tüm eserlerinde aynı konudan söz ettikleri tıkları
D) Okuru zaman ve mekân kavramından sıyırıp de- C) Birçok konuda araştırma yapmadıkları
rinden etkiledikleri D) Her konuyu derinlemesine incelemedikleri
E) Başka sanatçılarla aralarında küçük farklar ol- E) Okunan her metni yüzeysel bir bakış açısıyla ele
duğu aldıkları
79
4. Bölüm Test 05 Paragrafta Ana Düşünce - III
6. Her yazar, düşünce ürünü eser veremeyebilir. Bırakı- 8. Hayat-yazı, hayat-sanat ilişkisi üzerine her düşün-
nız bunları, düşüncelerini yazanların cümlelerindeki düğümde zihnimde hep hayatın galip geldiğini görü-
fikir oranı bile aynı değildir. Öyle paragraflar, yazı- yorum. Peyami Safa’nın ekmek kavgasıyla edebîlik
lar vardır ki içinde birkaç bilgi kırıntısı bulabilene aşk arasında bocalaması buna en iyi örnek. Yazık ki bu
olsun. Tamamen “düşünce” ağırlıklı olsun demiyo- görüşümü çürütecek üç beş örnek bulamadım şim-
rum ancak bana bir şey öğretmeyen eserin başarı- diye dek. O hâlde yazı adamına düşen, yaşamını
sını da sorgularım. kazanacağı bir iş edinmeden edebiyata dalmanın
Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden mümkün olmadığını, hiç değilse bunun sürdürülebilir
hangisidir? bir edebî çizgi olmadığını bilmek.
B) Edebî metinlerde düşüncenin geri planda olması A) Geçim sağlayacak bir iş edinmeden edebiyatçılı-
C) Eserlerde az da olsa düşünceye dayalı unsurla- B) Parasal sıkıntılar içinde doğan eserlerin serbest
zaman ürünlerinden daha etkili olabileceği
rın bulunması gerektiği
C) Her yazarın, eserinde yaşamın zorluklarını anlat-
D) Kitaplardaki düşüncelerin birbiriyle çelişmemesi-
ması gerektiği
nin önemli olduğu
D) Gelir getiren bir işe sahip olanların toplumdan
E) Olabildiğince fazla düşünce içeren kitapların belli
kopuk eserler verdikleri
bir kesim tarafından okunduğu
E) Yazarların eserlerinin genel toplum kesimlerinde
gereken ilgiyi görmediği
80
Paragrafta Ana Düşünce - IV Test 06 4. Bölüm
1. Sanatta gerçekçilik önemlidir. Sanatın faydası, ger- 3. Usta sözcüğünü klişe malzemesi olarak görüyorum.
çeği bütün yönleriyle ve samimiyetle anlatmasın- Usta şair, usta yazar, edebiyatımızın büyük ustası...
dadır. Bunun için sanatta sadelik hâkim olmalı, Bu sıfatla anılana haksızlık bence. Ustalık kavramı
gerçekler olduğu gibi verilmelidir. Hayalî ve ger- sanattan çok zanaatı çağrıştırıyor. Yaratıcılıktan çok
çekleşmesi olanaksız olan birtakım eylemleri sanat mahareti, hüneri vurguluyor. Yazmanın reçetesi, püf
diye anlatmanın bir faydası yoktur. Yapmacıklı olan noktası, hilesi, şifresi, sırrı yoktur. Yazmak açık bir
ve gerçeklerden çok farklı bulunan bir işi, birtakım eylemdir. Oysa ustanın reçetesi olur, bir reçeteyi
süslemelerle kabullendirmeye çalışmanın bir anlamı devreder çırağına. Usta ancak çırağı varsa usta-
yoktur. Bir çikolatanın ambalajı kadar içi de güzel de- dır, yazarın çırağı olamaz. Bir yazar, ustalık kavramı
ğilse onu bir tadan bir daha almayacak ve bu çikolata içinde ancak kendisinin ustası ve kendisinin çırağı-
insanların beğenisini kazanamayacaktır. Herhangi dır, devredilemez bir eylemdir yazmak. Edebiyatta
bir şeyi güzel bulmak o şeyin sanat eseri olmasını büyükler, çağ açanlar, kendini aşanlar vardır. Bun-
zorunlu kılmaz. O hâlde belirli bir konu, içerik veya ları ustalıkla nitelemek edebiyatı hafifsemek olur.
tema taşımayan güzellik de sanat değildir. Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakiler-
Buna göre, den hangisidir?
I. Sanatta yalın anlatım ve hayata sıkı sıkıya bağlı- A) Bir sanatçıyı övmenin onu hafife almak anlamına
lık esastır. gelebileceği
II. Sanat, günlük hayatta olanı yepyeni görünüm- B) Edebiyatın zanaata bazı yönleriyle benzediği
lerle yeniden kurma işidir. C) Yazmanın başkasına öğretilemeyecek kadar zor
III. Sanat, sırtını insanlar için anlamlı olan bir öze, bir iş olduğu
motife dayamaktır. D) Bazı sanatçılara gereğinden fazla değer verildiği
yargılarından hangilerine ulaşılabilir? E) Ustalık kavramının edebiyatta kullanılmasının
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III doğru olmadığı
D) II ve III E) I, II ve III
81
4. Bölüm Test 06 Paragrafta Ana Düşünce - IV
5. Ömrümüz öyle kısa ki çağlar boyunca yazılmış yı- 7. Kitaplar yaşadığımız kentten nasıl yararlanacağımı-
ğınla çok iyi kitabın, insanı umutsuzluğa düşürecek zın yolları hakkında fikir verir. Örneğin şehir benim
kadar küçük bir miktarını okumamıza elverir. Okuna- benliğimin önemli bir parçasını oluşturur, şehre ilişkin
cak eserin olmaması koca bir bahaneden başka bir bir tanımım vardır. Kendimi şehre ait hissederim. Do-
şey değildir. Çünkü yokluğu konusunda asıl hayıflan- layısıyla şehir tüm varlığıyla yazdıklarıma kaynaklık
mamız gereken, iyi metin değil; iyi okurdur. eder. Ama şehri okumanın ve anlamanın binlerce yo-
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakiler- lunu kendim keşfedemem, ancak okuyarak görebili-
den hangisidir? rim. Örneğin Salah Birsel’in “Şıngır Mıngır İstanbul”u
A) Yaşam süremizin tüm kitapları okumaya yetme- şehri farklı biçimlerde okuma ve anlama yollarını
yeceği açar önüme.
B) Zaman darlığının insanı ümitsizliğe düşürdüğü Bu parçada kitaplarla ilgili olarak asıl anlatılmak
istenen aşağıdakilerden hangisidir?
C) Nitelikli eserlerin değil, nitelikli okurların eksik ol-
duğu A) Şehri tanımada, algılamada, anlamada yardımcı
olduğu
D) Kitapların insanlara zaman kaybettirmediği, ak-
sine zaman kazandırdığı B) Şehir yaşamında öne çıkan bir nesne olarak gö-
rüldüğü
E) Okunmayı hak eden eserlerin sayısının oldukça
az olduğu C) İçerik olarak şehirden büyük oranda etkilendiği
D) Kent yaşamının olumsuzluklarını kayıt altına al-
dığı
E) Yazarların birikimlerini aktardığı bir malzeme ol-
6. Gözün yapısını koruyan ve destekleyen birtakım yi-
duğu
yecekler, gözlerin daha iyi görmesine yardımcı olup
onların dış etkenlere karşı korunmasını sağlayan,
özellikle içinde omega 3, yağ asidi, çinko ve C vita-
mini barındıran besinlerin tüketimi sayesinde gece 8. Şiirin bir akıl işi olduğunu iddia eden soğukkanlı te-
körlüğü, sarı nokta ve katarakt gibi pek çok rahat- oriler bir yana onun hiç olmazsa doğuş anında bir il-
sızlığın önüne geçilebilir. Prof. Dr. Tayfun Baybek, hamın aydınlığına ihtiyaç duyduğu kesindir. Arkası,
“Yeşillikler, turunçgiller, yumurta, balık gibi ürünler ilhamın işlenmesi, şair kuyumculuğu. Eflâtun, şairin
içlerinde barındırdıkları besin maddeleri sayesinde her an şiir söyleyemediğine dikkat çekerek onu şair
gözlerde oluşabilecek pek çok rahatsızlığın engellen- kılan hâle, kutsal bir hâlin sebep olduğunu söyler ve
mesinde büyük rol oynuyor.” diyerek göz sağlığına iyi buna da ilham der. Çağlar boyunca şaire bir tür kut-
gelen, görmeye faydalı besinleri açıklıyor. Göz sağlı- sallık atfedilmesi, hiç olmazsa bir saygınlık yüklen-
ğını destekleyen besinlerin yanı sıra bunun tam tersi mesi sıradan insanlar için kapalı ilhamın ona açık
işlevi olan ve gözlere zarar veren besinlerden de ka- olmasındandır.
çınılması gerektiğinin altını çiziyor. İçerisinde kafein Bu parçada şair ile ilgili olarak asıl anlatılmak is-
ve alkol bulunduran içecekler, glokom gibi körlüğe tenen aşağıdakilerden hangisidir?
kadar gidebilecek rahatsızlıkların oluşmasına sebep
A) Herkes tarafından anlaşılamayan bir insan ol-
olabiliyor.
ması
Bu parçanın yazılış amacı aşağıdakilerden hangi-
B) Şiirlerinin her okuyanda farklı farklı anlamlar içer-
sidir?
mesi
A) Gözün önemine vurgu yapmak
C) Şiiri akıl işi olarak görenlere karşı tepkili olması
B) Göz sağlığı konusunda okuru bilgilendirmek
D) Kelimeleri bir kuyumcu gibi işleyerek şiirine ulaş-
C) Düşünce ve kanıları değiştirmek ması
D) Bir konu hakkında farklı görüşler bildirmek E) Herkesten farklı olmasının nedeninin, ilhamın yal-
E) Göz ile ilgili ayrıntılara yer vermek nızca şaire has bir durum olması
82
Paragrafta Yardımcı Düşünce - I Test 07 4. Bölüm
1. Bilimsel çalışmalar, günümüzden 3-4 milyar yıl önce 3. Üç yılda bir güncellenmesi amaçlanan Deniz Şiir-
meydana gelen volkanik etkinlikler sonucunda Ay’ın leri Sözlüğü, her baskıda yeniden gözden geçirile-
etrafında geçici bir atmosfer oluştuğunu gösteriyor. cek, yenilenip geliştirilecek. Bu yapıt; kitaplıklarda,
Ay’ın yüzeyindeki, gök taşı çarpması sonucu oluş- öğretmenlerin, öğrencilerin, sanat ve kültürle ilgile-
muş havzaların bazıları volkanik bazalt ile doludur. nen kişilerin elleri altında bulunması gerekli, değerli
Maria (Marya) olarak bilinen bu bazalt denizleri, Ay’ın bir kaynaktır. Hem içeriğiyle hem de sayfa düzenle-
çekirdeği hâlâ sıcakken meydana gelen volkanik pat- mesiyle ilgi çekici, değerli bir çalışma olmuş. Yayı-
lamaların sonucudur. Apollo görevleri sırasında top- nevi bundan önce de farklı alanlarda böyle kaynak
lanan numuneler üzerinde yapılan analizler, yüzeye eserlere imza atmıştı. Sanırım benzeri başvuru ki-
çıkan magmaların içinde gaz bileşenlerinin de oldu- taplarını yine sadece bu kuruluştan bekleyeceğiz.
ğunu gösteriyor. Bu parçada Deniz Şiirleri Sözlüğü’yle ilgili olarak
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ula- aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
şılamaz?
A) Eğitim ve kültür alanında değerli bir başvuru eseri
A) Ay’ın yüzeyindeki havzalar volkanik bazaltlarla olduğuna
doludur.
B) Yayınevinin benzeri eserler yayımlama nokta-
B) Ay’ın etrafındaki geçici atmosferin oluşumunda
sında haklı bir beklenti oluşturduğuna
volkanik etkenler söz konusudur.
C) Başka yayınevlerinin bu çalışmayı örnek alarak
C) Ay’ın yüzeyindeki numunelerde gaz bileşenleri
eser yayımladığına
tespit edilmiştir.
D) Her üç yılda bir gözden geçirilerek yeniden bası-
D) Ay’ın yüzeyinde gök taşı çarpması sonucu hav-
zalar oluşmuştur. lacağına
E) Ay’ın çekirdeğindeki sıcaklık devam etmektedir. E) Sayfa düzeninin de beğeni toplayacak kadar iyi
olduğuna
83
4. Bölüm Test 07 Paragrafta Yardımcı Düşünce - I
5. Edebiyat tarihine şöyle bir baktığımızda düşünme- 7. İyi bir çocuk kitabı; bir çocuğun, sayfalarını harap
den edemiyoruz; ne çok toplumsal önder uğramış edecek kadar çok çevirdiği, resimlerine bakmaktan
yazın alanına, insanları yönlendirici ne çok yapıt kon- bıkmadığı bir kitaptır. Ezbere bildiği hikâyesini her
muş ortaya. Edebiyata gönül verip şiirler, romanlar, defasında bir kez daha merak içinde ve keyifle okur o
öyküler, denemeler yazmış, ne çok bilim insanı. Ne kitabın. Yastığının altında saklar o iki kapak arasına
çok eğitimci geçmiş yazının bu zahmetli ama tılsımlı sığmış büyülü evreni. Yazarın adını aile bireylerin-
yolundan. Her yeni gün, yazılan her sayfa yazı bu do- den biri olarak ya da arkadaş adları arasında sayar
kuya atılmış yeni bir ilmek. Zincire eklenen her kişi ve neredeyse. Yayınevi, sanki semtindeki dükkânlardan
her yapıt bu birikim için yeni bir zenginlik. en tanıdığı… Kâğıdının kokusu parfüm gibi… Böyle
bir kitabın yazarı olmak kim bilir ne şahane bir duy-
Bu parçada edebiyat dünyasıyla ilgili olarak aşa-
gudur! Sanırım böyle bir yazar olmanın sırrı biraz da
ğıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
öyle bir yazar olmayı istemekte gizli. Neyi hedefler-
A) Birçok edebî eserin bilimsel özellik gösterdiğine
sek ona yaklaşırız bir miktar da olsa, değil mi?
B) Birçok toplum önderinin yazı ile uğraştığına
Bu parçada iyi bir çocuk kitabıyla ilgili olarak aşa-
C) Birçok eğitimcinin yazılar kaleme aldığına ğıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
D) Birçok bilim insanının edebî ürün verdiğine A) Yayınevine bir yakınlık duyulduğuna
E) Birçok yapıtın insanların davranışlarını yönlen- B) Yazarına tanıdıklardan biriymiş gibi davranıldı-
dirme amacıyla yazıldığına ğına
C) Resimlerine defalarca bakılmaktan bıkılmadığına
6. Her ulusta temel işlevleri hemen hemen aynı olan D) Ayrıntılarına kadar öğrenilmiş olaylarının yeniden
sofraların yanında çok farklı özelliklere de rastlanır. keyifle okunabildiğine
Örneğin ayakta durulsun, çömelinsin ya da bağdaş E) Okuyanda böyle bir kitap yazma isteği uyandırdı-
kurulsun, sofrada tabaklar, ellere yakın bir yerde, ğına
bedenin ortasına yakın bir yerdedir. İlk Çağ’dan
8. İhsan Işık’ın, uzun yıllarını vererek özverili bir araş-
beri Avrupa’da yerleşik halklar tarafından kullanılan
tırma sonucu ortaya koyduğu eser, edebiyatın ya-
dikdörtgen biçimli yüksek masa, sofra işlevi görür.
nında; tarih, felsefe, sosyoloji gibi alanlarda emek
Çin’de sofra masası yuvarlaktır ve sunulan yemek-
verenleri ve yapıtlarını topluca gün ışığına çıkaran
leri herkesin eşit biçimde yemesini sağlar. Avrupa’da,
bir değerbilirlik örneği. Ayrıca çalışma bu konularda
XIX. yüzyıla kadar sofra çoğu zaman sadece dört
rastladığı bir imzanın ya da yapıtın peşine düşüp
ayaklı sehpaların üstüne konmuş bir tahtadan iba-
bilgi edinmeye çalışanlar için de gür bir kaynak. Son
rettir. Çin’de ise uzun süre, alelade sandıklar masa
üç yüz yılı temel almakla birlikte Türk edebiyatının
işlevi görmüştür. Günümüzde ise durum değişmiş,
Yunus Emre, Şeyh Galip, Fuzuli, Nedim gibi daha
yüksek masalar mobilya özelliği taşımaya başlamış-
eski yüzyıllardaki değerlerini de kapsayan ve on bin-
tır.
den fazla biyografi, binlerce şiir, öykü, makale içeren
Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinil- emeği oylumlu bir çalışma.
memiştir? Bu parçada anlatılan eserle ilgili olarak aşağıda-
A) Çin’de kullanılan yemek masalarının yuvarlak ol- kilerden hangisine değinilmemiştir?
duğuna A) Çok sayıda edebî eser örneğini barındırdığına
B) Son zamanlarda yüksek masaların mobilya sını- B) Genelde son birkaç yüzyılda yaşayan kişiler üze-
fında değerlendirildiğine rinde yoğunlaştığına
C) Yemek sırasında eşit haklara sahip olmanın çağ- C) Farklı alanlarla ilgili çalışma yapanların biyografi-
daşlığın göstergesi olduğuna lerini kapsadığına
D) Avrupa’da dört ayaklı bir sehpanın üstündeki tah- D) Edebiyat dünyasında en çok beğenilen kaynak
tanın masa niyetine kullanıldığına olduğuna
E) Sofranın her ulusta farklı özellikleri olabileceğine E) Yıllar süren bir çalışmanın eseri olduğuna
84
Paragrafta Yardımcı Düşünce - II Test 08 4. Bölüm
1. Maya ya da amat yemişi olarak adlandırılan incir çe- 3. İlçede taş duvarlı tarihî yapılar yakın zamanda aslına
şitleri tam olgunken toplanıp kurutulur. Kurutulmuş uygun tamirden geçirilip kültür merkezine ve müzeye
incirler üst üste getirilip, küçük deste yapılarak keskin dönüştürülmüş. Camilerde ve hamamların kalıntıla-
bir bıçak ile ince ince doğranır ve kaynamakta olan rında, 17 ile 19. yüzyıla ait olduklarını gösteren ipuç-
şerbetin içerisine atılır. Büyük, ağaç bir kepçe ile hafif larına rastlanıyor. Ne yazık ki bu alandaki mevcut
ateşte sık sık karıştırılarak pişirilir. Sonra içerisine araştırmalar henüz yeteri kadar aydınlatıcı düzeyde
kavrulmuş susam, yer fıstığı, ceviz ve karanfil konu- değil. Ancak bilinen bir gerçek var ki yerleşim merkez-
lur. Yeterli kıvama gelince ateşten indirilir. Soğuyan leri kolay kolay oluşmaz. Hele hele bu derece gelişmiş
bestel, içi sırlı toprak testilere doldurularak saklanır. yerleşimlerin tarihi, çok daha eskiye dayanır. Nitekim
Yaz ve kış günlerinde yufka ekmeği arasına konula- buranın tarihini 11. yüzyıla kadar götürenler var.
rak yenir. Yörede içi bestel dolu olan dürüme “bes- Bu parçada sözü edilen ilçeyle ilgili olarak aşağı-
telli tomaç” denir. dakilerden hangisine değinilmemiştir?
Bu parçada “bestelli tomaç” ile ilgili olarak; A) Bazı tarihî binaların kitabelerinin günümüze sağ-
I. ne tür aşamalardan geçerek hazırlandığı, lam olarak gelebildiğine
II. yılın hangi döneminde yapıldığı, B) Tarihinin çok eski yıllara kadar uzandığına
III. hazırlanırken hangi malzemelerden yararlanıl- C) Eski binaların kültürel merkezler olarak yeniden
dığı, düzenlendiğine
IV. hangi yöreye ait olduğu, D) Geçmişini araştırmayla ilgili çalışmaların ihtiyaca
cevap veremediğine
V. hangi tür incirlerden yapıldığı
E) Bazı binalarda restorasyon çalışmaları yapıldı-
bilgilerinden hangilerine ulaşılamaz?
ğına
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
D) III ve IV E) IV ve V
4. Denizci, şiirleriyle on beş yıl önce ses getirmişti der-
gilerde. Ardından geçen yıllarda art arda anıları, ro-
2. Yazıya emek verenlerin ancak küçük bir kısmı hak manları ve öyküleriyle gündeme geldi ve geniş bir
ettikleri yerlere ulaşabiliyor. Adları edebiyatçı olarak okur kitlesine ulaştı. Şimdi, yeni bir öykü kitabıyla
anılıyor, yapıtları elden ele dolaşıyor. Oysa yazma- okurlarının karşısına çıktı. Sıradan insanların ya-
nın nasıl karşılıksız, can yakıcı bir iş olduğunu sağır şamlarından yola çıkarak gözlem gücüne dayanan
sultan bile duydu. Ama bu gerçeği bilmezlikten ge- hikâyeler anlatıyor sayfalarda. Öykülerde İstan-
lerek bu zahmetli uğraşı sürdürüyorlar nedense. bul’un yerlileri; Rumlar ve Ermeniler; günlük yaşam-
Zamanları gelince çeşitli nedenlerle yitip giderken ları içinde sıkıntılı, buruk ama yine de mutlu, umutlu
geride silik bir imza bırakıyorlar. Bu böyle olsa da on- her kesimden insan anlatılıyor. Öyküseverlerin beğe-
ların silik gibi görünen katkıları edebiyatta derin izler nilerini karşılayacak metinler saklı bu kitapta.
bırakıyor.
Bu parçada adı geçen sanatçıyla ilgili olarak aşa-
Bu parçadan edebiyatçılarla ilgili olarak aşağıda-
ğıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
kilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Gözleme dayanan öyküler kaleme aldığına
A) Yazı ile uğraşanların çoğunlukla hak ettiği karşı-
lığı görmediği B) Eserinin öykü tutkunlarının beğeneceği metinler
barındırdığına
B) Genel okuyucu kitlesi tarafından yazının şiirden
değersiz görüldüğü C) Öykülerinde İstanbul yerlilerinin yaşamına mer-
bile bile yazıya emek verdiği D) Yaşamın dertleri altında karamsarlığa düşen in-
D) Sayıca az bir kısmının edebiyatçı olarak bilindiği sanları anlattığına
E) Etkisiz görünen yazı çalışmalarının edebiyata E) Roman ve öykülerinin yanında, üzerinde konuşu-
katkısının büyük olduğu lan şiirlerinin de bulunduğuna
85
4. Bölüm Test 08 Paragrafta Yardımcı Düşünce - II
5. Boş zamanlarında hikâyeler uyduran, tiplemeler ya- 7. Bazı durumlarda “hayır” dememenin, diyememenin
ratan, skeçler yazan, şiirler yazan biridir yazar. Hak- iki kişi arasındaki iletişimi olumsuz etkilediği, bireyi
kında şarkı yazmadığı, yazamayacağı bir konu, kendisini yıpratan bir sürece sürüklediği, uzun za-
neredeyse yok. Bir çocuk oyunu için yazdığı bir mandır her ortamda dillendirilen bir şikâyetti. Elim-
şarkıyı hikâyeleyerek girmiş ilkin çocuk kitapları- deki kitap ise hayır demenin doğru yolunu sunmayı
nın dünyasına. Şiirsel hikâyeleri ve çağdaş fabl- amaçlıyor. Yazar, insanlar arasındaki uzlaşmayı
larıyla çok geçmeden yirmi dokuz dile çevrilmiş, dün- mümkün kılacak sağlıklı bir iletişim için uzun yıllar
yanın her yerinde tanınan ama yine de eleştirmenle- çalışmış. Kitabın başlıca amacı, bireyin kendi hakla-
rin okurlarca az tanınmasından yakındığı bir çocuk rını nasıl gözetebileceğini, bazı isteklere nasıl karşı
kitabı yazarıdır şimdi! duracağını anlatmak. Öte yandan, bireyin kendi hak-
Bu parçada anlatılan yazarla ilgili olarak aşağıda- larını gözetirken karşı tarafla olan ilişkilerini de ola-
kilerden hangisine değinilmemiştir? bildiğince stressiz kılmayı amaçlıyor.
A) Fabllar ve şiirler kaleme aldığına Bu parçada tanıtılan kitapla ilgili olarak aşağıda-
kilerden hangisine değinilmemiştir?
B) Her konu üzerine şarkı yazabilecek biri olduğuna
A) Yazarının nitelikli iletişim konusunda birikiminin
C) Eleştirmenlerce pek tanınmayan bir yazar oldu-
olduğuna
ğuna
B) Kişinin başkalarıyla iletişimini gerilimsiz hâle ge-
D) Yeni tipler oluşturmaya çalıştığına
tirmeyi hedeflediğine
E) İlk yazdığı çocuk kitabının bir şarkının hikâyesin-
C) Genelde farkında olunan bir sorunu çözüme ka-
den oluştuğuna
vuşturmayı amaçladığına
D) İletişimde bazı talepleri reddetmeyi okura öğ-
retme amacıyla yazıldığına
E) Geniş bir okur kitlesi tarafından beğenildiğine
6. Edebiyat dünyasında yol, konu olarak her zaman
önemli bir yere sahip oldu. Yazarlar ve şairler bu
tema ve onun yan unsurlarıyla metinlerini, dizele-
rini donatmaktan, bu konularda yazmaktan büyük bir 8. Türk sinema tarihinin önemli sinema yönetmenlerin-
haz duydular. Bu haz okuyuculara olumlu yansıdı, den Atıf Yılmaz’ı anlatıyor bu kitap. Sanatçının si-
onlar da sevdiler bu eserleri okumayı. Böylelikle yol nema macerasına yer veriyor, kendisiyle yapılmış
konuları sadece gezi edebiyatında değil, edebiyatın sohbetler ile sineması hakkında çeşitli isimler tara-
her alanında kendini göstermiş oldu. Hatta yol ile il- fından kaleme alınmış makalelerden oluşuyor. Kitap
gili öykü ve şiir antolojileri bile yayımlandı. Edebiyatta söyleşiler ve makaleler dışında bir kronoloji, Atıf Yıl-
yol konulu söyleşiler, paneller düzenlendi. Görünen o maz filmografisi ve kendisinin şu ana kadar almış ol-
ki geleceği de var bu izleğin; yazılmaya, okunmaya duğu ödülleri gösteren bir liste de içeriyor.
devam edilecek gibi.
Bu parçada sözü edilen kitapla ilgili olarak aşağı-
Bu parçada yol konusuyla ilgili olarak aşağıdaki- dakilerden hangisine değinilmemiştir?
lerden hangisine değinilmemiştir? A) Sanatçının yönetmenlik yaşamındaki önemli ta-
A) Okurların bu konuda yazılmış eserleri zevkle oku- rihlerin bir listesine yer verildiğine
duğuna B) Kendi yazdığı senaryolardan bazı parçalar sunul-
B) Gezi türünün dışındaki eserlerde de işlendiğine duğuna
C) Her dönemde işlenen önemli bir konu olduğuna C) Sinemada değerli bir yönetmen olan Atıf Yılmaz
D) Gezi yazılarından sonra en çok öykülere konu üzerine hazırlandığına
edildiğine D) Sanatçının söyleşilerine yer verdiğine
E) Sanatçıların bu konuda yazmaktan büyük tat al- E) İçinde farklı yazarlarca oluşturulmuş makalelerin
dıklarına bulunduğuna
86
Paragrafta Yardımcı Düşünce - III Test 09 4. Bölüm
1. Bu yıl da geçen yıl, daha önceki, daha önceki yıllarda 3. Bir yerde, Cemal Süreya benim için “gizli şair” demiş,
olduğu gibi büyük tartışmalar doğurdu karar. Her yıl doğru değil. Cemal bana cömert davranmış. Ben
olduğu gibi bu yıl da birçoklarının tahmini tutmadı. şairi çok yüce görüyorum. Yalnız, Cemal’in bende
Nobel adayları arasında adı sıkça geçenler vardı. gördüğü şunlar olabilir: Dil aşkı ve içini utanmadan,
Ama seçici kurul, bu kez yine şaşırttı, adı ödül için sıkılmadan açıklayabilmek. Ben bu ikisi için evet di-
son yıllarda ümitsizce anılan Doris Lessing’de karar yebilirim. Bir zamanlar gazeteci idim, sanıyorum
kıldı. Yaygın bir ünle birlikte büyük bir servet Les- orada kalsaydım, daha verimli ve yaratıcı olabilirdim.
sing’in oldu. İtibar, saygınlık ve ilgi peşini bırakma- Şairliğim asla iyi değildir. Öykücülüğüm ise şöyle
yacak. böyle.
Bu parçadan Nobel Edebiyat Ödülü’yle ilgili ola- Bu parçadan yazarla ilgili olarak aşağıdakilerden
rak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? hangisi çıkarılamaz?
A) Birçok edebiyatçının, ödülün kendisine verilme- A) Şairlik yeteneğini gerekli düzeyde görmediği
sini beklediği B) Dile karşı aşk düzeyinde bir ilgisinin olduğu
B) Tahminlerin çoğunlukla tutmadığı C) Şiirlerinin öykülerinden daha iyi olduğu
C) Ödülü alanların saygınlık kazandığı
D) Duygu dünyasını başkalarına rahatça aktarabil-
D) Kuvvetle aday gösterilen kişilerden başka birine diği
verildiği E) Şairliğe yüksek anlamlar yüklediği
E) Her yıl tartışmalarla birlikte geldiği
87
4. Bölüm Test 09 Paragrafta Yardımcı Düşünce - III
İlk Çocukluk
İlk kitaplığım, elime geçirebildiğim bir karton kutu
olmuştur. Bütün özen ve dikkatimle burada sakla-
dığım değerler de sanırım sokaklarda satılan des-
tanlar, Âşık Garip ve Kerem hikâyeleriydi. Daha
sonraları, marangoz yapısı ufak bir kitaplığım ol-
duğu vakit de oynarken içine girebilecek kadar kü-
çüktüm. Oyun ve oyuncak… Başım pek hoş değildi
onlarla. Babamın beni oyuna zorladığını bugün
bile hatırlarım.
ğünü günü gününe tutmuş olsaydık, şimdilerde her B) Birinci metinde belli bir zaman söz konusudur,
birimizin bir Larousse Sözlüğü olurdu. Duyulmuş, ikinci metinde tarih kesin değildir.
derlenmiş bir kelime, yeniden karşılaşılan bir dünya- C) İki metinde de yazarlar, düşüncelerine yer ver-
dır. Ah, neler yitiriyoruz! Bütün o yitirdiğimiz incileri mişlerdir.
düşünün! Hayatınızın günlüğüne aktarın öğrendiği- D) Birinci metinde yaşanan an içindeki gözlemlere,
niz halk deyişlerini. Bal damlayan bir ağızdan duy- ikinci metinde geçmiş bir zamandan hatırlanan-
duğunuz yeni bir atasözünü kayda geçirin, yazın! lara yer verilmiştir.
Bu parçada günlük tutmakla ilgili olarak aşağıda- E) İki metinde de düşsel ögelerden yararlanılmıştır.
kilerin hangisine değinilmemiştir?
A) Öğrenilen atasözlerinin yazılması gerektiğine
B) Günü gününe tutulduğunda çok geniş bir arşive
ulaşılabileceğine
C) Yeni rastlanılan bir kelimenin yazıya geçirilmesi-
nin önemine
D) Öğrenilenlerin bir günlüğe yazılmadığında çok
şeylerin kaybedilmiş olunacağına
E) Ansiklopedilerin günü gününe yazılan notlardan
oluştuğuna
88
Paragrafta Yardımcı Düşünce - IV Test 10 4. Bölüm
1. 10 Ağustos 1927’de Kilis’te dünyaya gelen Nejat 3. Yazar bu kitabında kendi edebiyat haritasında do-
Uygur; eğitimini Sarıyer, Çanakkale ve Manisa ille- laştırıyor okuru, yazar kimliğini besleyen gıdalarla
rinde tamamladı. 1943’te Sarıyer Halkevinde boksa tanıştırıyor bizi. Akıcı, samimi diliyle teslim alıyor, is-
başladı. Çocukluk hayali pilotluk olsa da ABD’ye git- teyerek bırakıyoruz kendimizi satırlara. Harita üze-
mek arzusuyla liman cüzdanı çıkardı, gemici oldu, rinde yönümüzü kaybetmememiz için bir pusula
seyahatlere gitti. Bir dönem Sarıyer Halkevi ile Avni görevi görüyor anlatıcı olarak. Bunu yaparken farklı
Dilligil Tiyatrosunda amatör oyunculuk yaptı. 1949’da kimliklere bürünüyor: Bir okur olarak kendi okuma ta-
Nejat Uygur Tiyatrosunu kurdu ve profesyonel oyun- rihinin bazı duraklarına kısa ziyaretler yaptırıyor. Bir
culuğa adım attı. Tiyatro formundaki televizyon prog- yazar olarak edebiyatını besleyen damarların ipuçla-
ramlarıyla sahneleri evlere taşıdı. 1998’de devlet rını veriyor. Bir okuryazar olarak ona dokunan haya-
sanatçısı unvanını aldı. 18 Kasım 2013’te İstanbul’da tın içinden okura sesleniyor.
solunum yetmezliği nedeniyle vefat etti. Bu parçadan yazarın kitabıyla ilgili olarak aşağı-
Bu parçaya göre Nejat Uygur ile ilgili, dakilerden hangisine ulaşılamaz?
I. Kendi adını taşıyan bir tiyatro açmıştır. A) Yapmacıklıktan uzak bir anlatımı olduğuna
II. Türkiye’nin ilk özel tiyatrosunu kurmuştur. B) Yazarlığına etki eden unsurları anlattığına
III. Tiyatroyu televizyon ekranlarına taşımıştır. C) Dikkatli bir okur kitlesi tarafından takip edildiğine
IV. Tiyatro dışında başka bir işle uğraşmamıştır. D) Yer yer bir okur gözüyle bilgiler aktardığına
bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir? E) Okurun karşısına birden çok kimlikle çıktığına
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
D) II ve IV E) III ve IV
89
4. Bölüm Test 10 Paragrafta Yardımcı Düşünce - IV
5. Hiçbir hikâye, gazetelerde hak ettiğince yer bula- 7. Ustaca kurgulanmış metinlerin benzerini yazmaya
maz. Oysa yine hiçbir hikâye gazetenin bir köşesine çalışmak, bizim gibi kendi dil evrenini henüz kura-
sığacak kadar kısa, seyrek değildir. Ayrıca gazete- mamışlar için iyi bir alıştırma olur. Bu tür parçaları
nin, hikâyeninkinden farklı, kendine ait bir dili vardır karşımıza alıp önce iyice sindirmeli ve benzerlerini
çünkü gazetede hep aslolan edebiyat değil, haber- yazmaya çalışmalıyız. Gününün yarısından fazlasını
dir. Editörü edebî değeri değil, haber kısmı ilgilendi- yazı masasında geçiren Dostoyevski’ninkine ben-
rir. Böylece hayatın, üstüne vurgu yapacağınız akışı zer bir coşkuyla kaleme sarılmalı ve okuduğumuz ki-
değil, içinde haber olan küçük bir kısmı öne çıkar. taplardan en beğendiğimiz bölümleri işaretleyip bu
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi metinler gibi parçalar yazmaya çalışmalıyız. Bir gün
söylenemez? kendi sesimizi buluncaya kadar böyle boy ölçüşüp
durmalıyız ustalarla.
A) Hikâyeler bir gazetede yayımlanamayacak kadar
geniş yer kaplar. Bu parçada yazarlarla ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine değinilmemiştir?
B) Gazetede her zaman için haber, edebiyattan ön-
dedir. A) Usta yazarların özelliklerine ulaşmak için uğraş
vermeleri gerektiğine
C) Gazeteciler edebî eserleri haber malzemesi yap-
mak istemez. B) Kendine özgü bir anlatıma ulaşıncaya dek, be-
ğendiği yazarları taklit etmeleri gerektiğine
D) Gazetenin diliyle hikâye dili farklı özellikler göste-
rir. C) Yazma hevesiyle dolu olmaları gerektiğine
E) Gazetelerde hikâye yayımlamak için yeterli yer D) Kurgu konusunda usta yazarların yapıtlarını an-
yoktur. lamaya çalışmaları gerektiğine
E) İyi bir eser yazana kadar hiçbir eserini yayımla-
mamaları gerektiğine
90
Paragrafta Yardımcı Düşünce - V Test 11 4. Bölüm
1. Tavrım, yazma ülkesine ilk adım atanlara farklı, 3. En yaygın, en bilinen halk müziği formu “türkü”dür.
bir süre yol almış olanlara farklı benim. Edebiya- Aynı zamanda bir şiirsel türdür. Bu özdeşliğin doğal
tın içinde biraz daha yol aldıklarında, bazı soruların sonucu olarak türkü, dize sayısı, bent sayısı, uyak-
yanıtlarının çoktan verilmiş olduğunu anlayacakları lar, nakaratlar açısından tam bir özgürlük ve çeşitlilik
için, doğal gelişmelerine müdahale etmek istemiyo- gösterir. Türkü adı halk tarafından o kadar benim-
rum gençlerin. En çok sordukları soru nasıl iyi şair senmiştir ki ortaya konan her sözlü müzik ürünü halk
olunacağı ile ilgili. Ben ise “İyi bir şiir nasıl yazılır?” arasında, yanlış da olsa bu ortak adla anılır. Millî ka-
türünden soruların yanıtını yalnızca kendiniz verebi- rakter özellikleri türkü sözlerine sinmiştir. Türkü bu
lirsiniz, diyorum, tabii ancak iyi bir şiir yazdığınızda… noktada birçok araştırmaya da konu olmuştur.
O zamana kadar her şairin geçtiği süreçten onlar da Bu parçadan türküyle ilgili olarak aşağıdakiler-
geçecekler çünkü. Son basamağa hep alttaki basa- den hangisi çıkarılamaz?
maklardan ulaşılıyor doğal olarak. Olmanın daha
A) Her türlü konunun işlenebilmesi yönüyle özgür bir
kestirme bir yolu yok.
tür olduğu
Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinil-
B) Halk müziği kalıpları içinde en çok kullanılan tür
memiştir?
olduğu
A) Usta şairlerin yenilere gösterdiği yolların, onların
C) Genel anlayışları yansıtması bakımından bu tür
gelişimlerini olumsuz etkilediğine
üzerinde incelemelerin yapıldığı
B) Nitelikli şiir yazmanın, başkasından öğrenilebile-
D) Toplumun genelinde sözlü müzik kavramı yerine
cek bir yöntemi olmadığına
kullanıldığı
C) İyi şiire giden yolun bazı zorunlu aşamalardan
E) Ulusun genel dünya görüşünün izlerini taşıdığı
geçtiğine
D) Sanatçıların bazı soruların cevabını zaman geç-
tikçe kendilerinin verebileceğine
4. Genç arkadaşlara, kendilerini geliştirmeleri adına
E) Genç şairlerin doğal olgunlaşma süreçlerine do-
önemli gördüğüm bazı yöntemler önereceğim: Şair
kunmamak gerektiğine
ya da eleştirmen kimlikleriyle edebiyatımızda yer
edinmiş isimlerin hazırladığı şiir antolojilerini edinip
en başta şiirimizin tarihini ve coğrafyasını öğrenin.
2. Kitap yayıncılığı yeterince büyük değil bana kalırsa. Sonra da kendinize yakın bulduğunuz şairlerin bütün
Örneğin altı yedi katlı onlarca kitabevi yok ülkemizde. kitaplarını alıp ders çalışır gibi okuyarak kendi şiiri-
En büyük yayıncı, Avrupa’da hemen her şehirde bir- nizin ana hatlarını oluşturmaya çalışın. Yazmayı da
kaç tane bulunan orta büyüklükteki kitabevleri çapın- sürdürün, bırakmayın. Yazdıklarınızı ustalara incelet-
dadır bu ülkede. İşin bir de diğer yanı var. Çok az meye çalışın. Onların değerlendirmeleri çok önemli-
okuru olan kitaplara doğal olarak yayınevlerinin ilgisi dir. Bunları yerine getirince yazdıklarınızın değiştiğini
azdır. Çünkü kitapların maliyetleri yüksektir ve bir ya- göreceksiniz.
yınevi ancak iki yüz meraklısı çıkacak bir kitabı ya- Bu parçada genç şairlerin yapması gerekenler
yımlamak istemeyebilir. hususunda aşağıdakilerden hangisine değinil-
Bu parçadan ülkemizdeki kitap yayıncılığıyla ilgili memiştir?
olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Beğendiği şairlerin kitaplarını inceleyerek oku-
A) Kitap okumanın değersiz görüldüğü maya
B) Çok katlı yayınevi binalarının olmadığı B) Ara vermeden yazmaya
C) Kitapların baskı masraflarının fazla olduğu C) Her yeni şiirde önceki yazdığını geçmeye çalış-
D) Yayınevlerinin, okuru az olacak kitapları basmak- maya
tan kaçındığı D) Yetkin isimlerin hazırladığı antolojileri incelemeye
E) Kitap yayımıyla uğraşan sektörün gereken bü- E) Yazdıklarını şiir ustalarına gösterip onların değer-
yüklüğe ulaşmadığı lendirmelerini almaya
91
4. Bölüm Test 11 Paragrafta Yardımcı Düşünce - V
5. Yazan insan, diğer insanlardan çok başka biçimde 7. Büyüleyici anlatımıyla bir etkileme ustası bu yazar.
etkilenen insandır, herkes gibi değildir. Benim de bir- Başlayan bırakamaz onun yapıtlarını. Usta kurgula-
çok yazar gibi daimî ve geçici konularım var. Daimî rını, gösterdiğimiz yüksek zihin performansıyla takip
konularım yaşam-ölüm-toplumsallık, geçici konula- etmeye çalışırken bir bulmaca çözer gibi hissederiz
rımı kavrar. Daimî meselelerimi harekete geçirecek kendimizi. Kusursuz denebilecek Türkçesiyle karşı-
etkilenmenin ne olduğunu bilemem ancak hissede- mıza çıkar her zaman. Bu özellikleriyle gerçek birer
rim. Genellikle herhangi bir nedenle hırpalanan in- roman onun yazdıkları, Batılı anlamıyla gerçek birer
sana ait bir görüntü ya da bir his yazmayı tetikler. edebiyat eseri. Eleştiri dünyasında neden bu kadar
Ayrıca çok uzun sürede yazıyorum, bu süre içinde yer tuttuğu, bu özellikleri bilinirse yadırganmaz.
geçici mesele ile daimî mesele arasındaki ilişki de- Bu parçada sözü edilen sanatçıyla ilgili olarak
falarca kurulup bozuluyor, sürecin büyük bir kısmı aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
yazma anının içinde gerçekleşiyor. Bir açıdan da
A) Eserlerini oluşturan olayları zekice kurgularla ör-
yazmak benim için ayıklamak eylemi denebilir, et-
düğüne
kilendiğim onca olaydan ayıklananlarla varılan bir
bütün. B) Sürükleyici eserler yazma konusunda başarılı ol-
duğuna
Bu parçadan yazarın, yazma süreciyle ilgili olarak
aşağıdakilerin hangisi çıkarılamaz? C) Yapıtlarındaki özelliklerden dolayı eleştirilere
sıkça konu olduğuna
A) Yazılarında üsluba çok dikkat ettiği
D) Dili her eserinde çok iyi kullandığına
B) Kendini etkileyen gelişmelerin bazılarını yazıya
E) Romanlarının Batılı edebiyat çevrelerinde de
aktarmadığı
kabul gördüğüne
C) Yazarların başkalarından farklı bir etkilenme şekli
olduğunu düşündüğü
D) Değişmeyen ve değişken konularının olduğu
E) Başladığı bir yazıyı uzun bir sürede tamamladığı
8. Yazma dürtüsünü ilk hissettiğim zamanı hatırlıyorum.
Ta okumayı ilk öğrendiğim zaman. Ben de yazabili-
rim dedim. Bunun ancak bir çocuğun hissedebileceği
6. Tekin’i, bundan seneler sonra kitaplarda Tanpınar’ın kadar cesur bir duygu olduğunu şimdi görüyorum.
yanında okuyacağız. Deneme denince akla ilk gelen, Cahil cesareti yani. Elbette çocukça şeylerdi ama
herkesin bildiği edebiyatçılardan biri olduğunu kanık- sonuçta yazıyordum. Yazmanın ne anlama geldiğini,
sayacağız. Ancak, Çocukluğun Pınarı, onun sadece insanın niye yazma ihtiyacı duyduğunu bilmiyordum,
edebiyat yapmadığını, aynı zamanda iyi bir psikolog, merak da etmiyordum. Benim için müthiş zevkli, oy-
iyi bir sosyal analizci olduğunu gösteren bir kitap. narken kendimi unuttuğum bir oyundu yazmak. Tıpkı
Akademik soğukluğuna alıştığımız istatistik bilimini okumak gibi.
fıkra tadıyla tanıyoruz onda. Sosyolojinin derin ana- Bu parçadan yazarın yazmaya başlamasıyla ilgili
lizlerine günlük konuşmaların doğallığında ulaşıyo- olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
ruz.
A) İlk zamanlarda çok zevkli bir uğraş olarak gör-
Bu parçada sözü edilen yazarla ilgili olarak aşa- düğü
ğıdakilerden hangisi söylenemez?
B) İlk ürünlerinin çevresi tarafından beğenildiği
A) Yazılarının ders kitaplarına girdiği
C) Okumayı öğrendiği zamanlarda yazmaya da baş-
B) Değerinin yıllar geçince daha iyi anlaşılacağı ladığı
C) Deneme konusunda başarılı olduğu D) İlk yazma denemelerinin “çocukça” tabiriyle nite-
D) Akademik konuları sıcak bir anlatımla verebildiği lendirilebileceği
E) Eserinde sosyolojik değerlendirmelere rastlana- E) Yazma işinin anlamını ve işlevini başlangıçta ta-
bileceği nımlayamadığı
92
Paragrafta Yardımcı Düşünce - VI Test 12 4. Bölüm
1. Her ne kadar yazmaya her seferinde istekle başla- 3. Gülmece, insanın her zaman ihtiyaç duyduğu bir şey-
mış olsam da içimde onlarca endişe kol gezmekte- dir. Kültür yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır, temel
dir. Bilgi ve birikimimin hakkını verebilecek, konuyu taşlarından biridir. Dünyanın hiçbir yerinde gülme-
iyi anlatabilecek miyim acaba? Kendi alanımın dı- ceye kapalı bir kültür yoktur. Bir toplumun bireyleri
şına kayıp haddimi mi aşacağım, bu düşünce beni dil aracılığıyla birbirleriyle iletişimde bulunurlar. Gül-
bir sınırda durmaya yöneltir. Ayrıca dişe dokunur bir mece de dili kullandığı için bir iletişim aracı olarak
şeyler söyleme endişesi ile dört dönerim yazarken. karşımıza çıkar. Gülmecenin bu özelliği dil ve gül-
Kalem elimdeyken aptalca bir şey söylemiş olma kor- mece arasında sıkı bir ilişki olduğunu gösterir.
kusu bana hep eşlik eder. Yazı bittiğinde çıkan ürü- Bu parçada gülmeceyle ilgili olarak aşağıdakiler-
nün edebî çizgiyi yakaladığından hiç emin olmadığım den hangisine değinilmemiştir?
gibi, üstünden yıllar da geçse yine emin olmayaca-
A) Bir iletişim aracı olduğuna
ğımı bilirim.
B) Her kültürde yerinin bulunduğuna
Bu parçada yazarın, eserlerini yazarken hissettiği
C) Dil ile arasında güçlü bir bağın varlığına
aşağıdaki duygulardan hangisine değinilmemiş-
D) İnsanların her zaman gereksinim duyduğuna
tir?
E) Yararının, düzeyli yapıldığında ortaya çıktığına
A) Okuru içine çekecek, sürükleyici kurgular oluştu-
ramama endişesi
B) İçeriği yararlı, gerekli metinler üretme isteği
C) Yazılan metnin edebiyat ürünü olduğunda karar
4. Bir ülkenin edebiyatında durduk yerde eleştirmenler
kılamama tedirginliği
azalmaz, ödüller değer kaybına uğramaz, yayınev-
D) Kendi sınırlarını aşma korkusu
leri ticari kaygılarını, değerli ürün yaratma kaygıla-
E) Yazı yazmaya duyulan istek rının önüne koymaz. Bu durum, bireylerin, halkın
zihnindeki kavramların önem sırasının değişmesin-
den doğar. Yeni edebiyat dergileri çıkarılsın deniyor,
şunlar basılsın, kitaplar hakkında tanıtım yazıları ya-
2. Bence uygarlık ve kültür; kendinin, yaşadığı olayla-
zılsın diye tutturuluyor. Yayınevleri ucuz kitap bassın,
rın, zamanın ve mekânın farkında olmaktır. Bu far-
her şehirde imza günleri düzenlesin diye ahkâm ke-
kındalık, hayat kalitesini artırmayı gerektirir. Hayatın
siliyor. Bunlar gibi, yıllardır kelimelerin yerleri değiş-
kalitesini artıran şey ise zamanı bilinçsizce tüketmek
tirilerek tekrarlanan çözüm önerilerinin pratikte hiçbir
değil, nitelikli faaliyetlerle doldurmaktır. Bu toplumda
anlam ifade etmediğini görüyorum. Toplumsal deği-
akıp giden hayatın, iyi harcanmadığı ortada; zamana
şimleri anlamaya çalışmadan edebiyat ortamının ye-
ihtiyacımız var ancak ihtiyaç duyduğumuzun farkında
nilenemeyeceğini düşünüyorum.
değiliz. Mekânın da değerini bilmiyoruz. Oysa binalar
Aşağıdakilerden hangisi edebiyat ortamının iyi-
da kitaplar gibi kültür taşıyıcısı.
leştirilmesi adına önerildiği hâlde olumlu sonuç
Bu parçada uygarlık ve kültürle ilgili olarak aşa-
vermeyen tekliflerden biri değildir?
ğıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Yeni edebiyat dergilerinin yayın hayatına geçiril-
A) Zamanı nitelikli etkinlikler için kullanmak gerekti-
mesi
ğine
B) Yazarların, imza günleri düzenlenerek okurlarla
B) Kültürün toplumun eğitimiyle bire bir ilişki içinde
olduğuna buluşturulması
C) Genel bir farkında olma hâli olarak anlaşılması C) Toplumsal değişimlerin göz önüne alınarak proje
gerektiğine geliştirilmesi
D) Zamana olan ihtiyacımızın bilincinde olmadığı- D) Yayınevlerinin maliyeti düşük kitaplar yayımla-
mıza ması
E) Binaların kültür aktarımında önemli bir yere sahip E) Kitapların, tanıtım yazıları hazırlanarak tanıtıl-
olduğuna ması
93
4. Bölüm Test 12 Paragrafta Yardımcı Düşünce - VI
5. Uzun süre sadece bana ait bir eylem olarak devam 7. Dergide çalışmaya başladığımda bu benim maaşlı ilk
etti yazmak, ilkokulda, ortaokulda. Ama lisede yaz- işimdi, ilk o zaman düşündüm enine boyuna kendimi.
manın benim yaptığımdan ötede bir anlamı oldu- Beni şu kocaman hayatta ilgilendiren neydi? Ne tari-
ğunu, yazar olmanın ne anlama geldiğini kavradım hin bir dönemine özel bir merakım var ne edebiyatın
ve korktum, bıraktım yazmayı. Yine de gizli gizli bir teorisi üzerine bilgi biriktiririm ne bir düşünürü didik
faaliyet olarak sürdüyse de kayda değer değildir o didik etmeye meyilliyim ne o ne bu… İyi de o zaman
çalışmalarım. Üniversitenin ilk yıllarında bu defa ne ben neyim? Zamanla şu kocaman hayatta beni ilgi-
yaptığımın farkında olarak yazmaya başladım. Alan- lendiren şeyin hayatın ta kendisi olduğunu anladım.
larımı aradım, edebî türlerle ilişki ve bağlantı kurdum, Bu parçadan yazarla ilgili olarak aşağıdakilerin
kendimi edebiyatın neresinde iyi hissedeceğime bak- hangisi çıkarılamaz?
tım. Daha mantıklı ve bilinçli bir çabaydı. Bu, üretti-
A) Kendisiyle ilgili ilk ciddi değerlendirmesini dergide
ğim eserlerden de anlaşılabiliyordu.
çalışmaya başladığında yaptığı
Bu parçadan sanatçının yazarlık süreciyle ilgili
B) Yaşamdan başka derinleştiği bir konu olmadığı
olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
C) Yazmaya dergideki işiyle birlikte başladığı
A) Üniversite döneminde yazı çalışmalarının daha
D) Edebiyat kuramları hakkında derinlemesine bilgi
iyi bir düzeye ulaştığı
sahibi olmadığı
B) Lise döneminde yazar sorumluluğunun farkına
E) Maaş karşılığı yaptığı ilk işinin dergideki uğraş ol-
vardığı
duğu
C) Üniversiteye başlayınca kendine uygun edebiyat
alanları araştırdığı
D) Bir dönem, yazı yazmanın zorluğuyla farklı sanat
alanlarına yöneldiği
E) Üniversite döneminde farklı edebî türleri denediği
94
Paragrafta Yapı - I Test 13 4. Bölüm
1. (I) Çay beş bin yıldır içilen ve aynı zamanda kendi 4. ---- Ne yazarsa yazsın, her yazıcı, sonuçta bu ma-
kültürü ve felsefesi olan bir içecektir, çıkışı ise bir ceradan dem vurmaktadır. Yazar anlattığı macerada
efsaneye dayanıyor. (II) Çin’in ilk imparatorların- ille de kendini resimler. Belki de ondan, tüm yazarlar
dan Shen Yung (Sen Yung), çay bitkisinin tesadü- benzer kişilerin öykülerini anlatırlar hep, kendilerine
fen sıcak suya düşmesine şahit oluyor. (III) Çinliler benzeyen karakterlerin… Böyle yaparak hem kurgu
tarafından ilaç olarak içilen bu içecek, ardından En- öykü kişilerinin yaşamına girerler hem de kendi ka-
donezya ve Hindistan üzerinden Batı’ya ulaşıyor. rakterlerinin sınırlarını adım adım genişletirler.
(IV) Türkiye’de tarımsal üretimin yaklaşık yüzde Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşa-
4’ünü çay tarımı oluşturuyor ve nüfusumuzun yüzde ğıdaki cümlelerden hangisinin getirilmesi uygun
96’sı çay içiyor. (V) Bu oran bizi dünya ülkeleri ara- olur?
sında birinci sıraya taşıyor. (VI) Bunların yanı sıra
A) Macera dinlemeyi herkes sever.
öğreniyoruz ki çay her ülkede kültüre bağlı olarak
B) Kişisel yaşam deneyimi bir yazarı yükselten özel-
farklı zamanlarda ve farklı konseptlerde tüketiliyor.
liktir.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa-
C) Bazı yazarlar en olmadık olayları satıra aktarırlar.
ragraf hangi cümle ile başlar?
D) Her öykü, anlatanın kişisel macerasıdır.
A) II B) III C) IV D) V E) VI
E) Sanatçıların yazı macerası okurların ilgi sahası
2. (I) Hatta en yakın arkadaşı, can dostu, sırdaşı Ziya içindedir.
Osman Saba’nın hikâyelerine de benzemez onun
yazdıkları. (II) Durum öykücüsü deyince Sait Faik’i
andırdığını düşünenler yanılacaktır. (III) Öyle değil, 5. (I) Refik Halit yıllarca kelimeleriyle oynanmış me-
kişisel yaşamındaki ve çevresindeki benzerliklere, tinlerle sunuldu kuşaklara. (II) Şimdiye dek sanki iyi
edebiyat anlayışındaki yakınlığa rağmen, Otuz Beş bir iş yaparmış gibi hep sadeleştirilmişti yayımlanan
Yaş şairinin öykülerinde Sait Faik’inkilerle benzerliğe eserleri nedense. (III) Bu yeni baskıya göz atınca
rastlamak güçtür. (IV) Cahit Sıtkı az buz değil, ada- yüzyılın başında halkın konuştuğu dili, o leziz Türk-
makıllı bir durum öykücüsü. (V) Tıpkı şiiri gibi türünün çeyi yakaladım satırlarda. (IV) Kitabı hazırlayanlar
tek örneğidir bunlar. günümüzün dilimizden uzaklaşan okurları için kita-
bın arkasına bir sözlük eklemeyi yeğlemişler. (V)
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir
bütün oluşturabilmek için cümlelerden hangileri Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisinden
birbiriyle yer değiştirmelidir? önce “Geçen ay ise orijinal diliyle, o olgun üslubu bo-
zulmadan yayımlandı hikâyeleri.” cümlesinin getiril-
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
mesi parçanın anlam bütünlüğünü bozmaz?
D) II ve IV E) III ve V
A) I B) II C) III D) IV E) V
95
4. Bölüm Test 13 Paragrafta Yapı - I
7. Dostlarına, arkadaşlarına Divanü Lügati’t-Türk ’ün 9. (I) Üslubun şiirli tadı bu metne öykü dememi zorlaş-
değerini şöyle anlatır Ali Emiri Efendi: Bu kitap değil, tırıyor. (II) Ama her öykücü türün sınırlarını biraz ge-
Türkistan ülkesidir. Türkistan değil, bütün cihandır. nişletmez mi? (III) Yazının dili, öykünün sınırından
Türklük, Türk dili bu kitap sayesinde başka bir parlak- hayli uzakta çünkü şiire yakın. (IV) İşte bu gerekçeyle
lık kazanacak. Arap dilinde Sibeveyh’in kitabı neyse ben de öykü diyebildim buna. (V) Öykü, hem de ha-
bu da Türk dilinde onun kardeşidir. Türk dilinde şim- sından, iyisinden bir öykü diyorum şimdi.
diye kadar bunun gibi bir kitap yazılmamıştır. Bu ki-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle anlamlı
taba hakiki kıymet verilmek lazım, gelse cihanın
bir bütün oluşturabilmek için aşağıdaki değişik-
hazineleri kâfi gelmez. Bu kitapla Hz. Yusuf ara-
sında bir benzerlik vardır. Yusuf’u kuyudan çıkaran- liklerden hangisi yapılmalıdır?
lar, onu birkaç akçeye sattılar. Fakat sonra Mısır’da A) I. cümleyle II. cümle yer değiştirmeli
ağırlığınca cevahire satıldı. Bu kitabı da Burhan bana B) II. cümleyle III. cümle yer değiştirmeli
otuz üç liraya sattı. Fakat ----
C) III. cümleyle IV. cümle yer değiştirmeli
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre,
D) IV. cümleyle V. cümle yer değiştirmeli
I. ben bunu birkaç misli ağırlığında elmaslara, züm-
E) I. cümle V. cümleden sonra gelmeli
rütlere vermem.
II. ne kadar değerli bir eser olduğunun farkında de-
ğildi. 10. (I) Güngör, hikâyeyi önemseyen, hikâyeyi yaşayan
bir yazar. (II) Hatta Ece Ayhan için söylenen “Şi-
III. kitabın önemli bir eser olduğunu o da sorgulu-
yordu. irinde eldivenleri ters giydiği için yaşamda da eldi-
venleri düz giymeyi unuttu.” sözünün öykü alanında
yargılarından hangileri getirilebilir?
tam olarak karşıladığı bir isim. (III) Bundan olacak,
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
yaşamla arası iyi değil, ölüme sarılmış satırlarda.
D) II ve III E) I, II ve III
(IV) “Ölüm üzerine yazmasam sanatçı yanımın eksil-
diğini duyuyorum.” diyor bir görüşmede. (V)
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine
“Tüm bunlara karşın küçük bir uçarı sevinç duymu-
yor değilsiniz okuduğunuz her öykünün bitiminde.”
cümlesinin gelmesi parçanın anlam bütünlüğünü
8. ---- Bu yanıyla gerçek şiirlere benzer samimi mek- bozmaz?
tup. Biz istediğimizde değil, kendi dilediğinde gelir.
A) I B) II C) III D) IV E) V
Belki bir dar an bekler ruhumuza sızmak için. Geniş
zamanlar değil ezalar, daralmalar doğurur mektubu,
şiiri, değil mi? Bu yüzden başka zamanlara bırakırız 11. (I) İtiraf ediyorum, bu yazarı daha önce önemseme-
miştim. (II) Özellikle son bölümü okurken kendimden
bazı mektupları yazmayı.
geçip “Ey yazar, sonunda benim eleştirmen kimli-
Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşa-
ğime takılmadan okuyacağım sularda geziniyorsun!”
ğıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun olur?
diye fısıldıyorum. (III) Bu son kitabındaki metinleri
A) İçten mektubun bir yazılma vakti vardır. okuyunca çok sarsıldım. (IV) Yediğim şok darbele-
B) Mektup, mesajı karşıdakine doğrudan ileten bir rinden toparlanmakta güçlük çekiyorum. (V) Ama bu
türdür. yapıtı diğerlerinden başka bir çizgide.
C) Satırlar ilerlerken mektuba yön vermek zordur. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir
D) Modern çağın bitirdiği türlerin başında mektup bütün oluşturabilmek için cümlelerden hangileri
gelir. birbiriyle yer değiştirmelidir?
96
Paragrafta Yapı - II Test 14 4. Bölüm
1. (I) İnsanlar saygıyı ve sevgiyi çocuk yaşta öğrenir. 3. (I) Çisenti, Meriç’in, on dokuz öyküden oluşan yeni ki-
(II) Büyüdükçe de çocuk yaşta öğrendiklerini geliş- tabı. (II) Yazma eyleminin anlatıya katılışı, öykü bü-
tirir, bu yüzden çocukların eğitimi öncelikle ailede tünlüğünü aksatmadan, okuru sarsmadan içten bir
başlar. (III) Fakat ailede çocuğa iyi bir eğitim veril- şekilde gerçekleşiyor. (III) Bu kurgu içinde İstanbul
mediyse bu çocuk hiçbir zaman insanlara saygılı ve Anadolu manzaraları, hep yaşantılara büründürü-
davranmaz. (IV) Çocuklar kesinlikle minik yaşta eği- lerek anlatılıyor. (IV) Anlatılma eylemini çekici yapan
tilmelidirler; bu yaşlarda işlenmeye, her türlü bilgiyle en önemli şey ise o konuları öyküleştirmek isteyen
donatılmaya elverişlidirler. (V) Bu yüzden aileler ço- yazarın yazma serüvenini anlatı dokusuna katma
cuklarına erken yaşlarda sevgi ve saygıyı öğretme- şekli. (V) Yazar, bu yeni yapıtta metinleri konu ve
lidirler. anlatım tekniği bakımından okurda bütünlük duygusu
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisin- oluşturacak tarzda kurgulamış.
den sonra “Ailede bir çocuğa insanlara karşı saygı Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir
duyması öğretildiyse bu çocuk hayatı boyunca insan- bütün oluşturabilmek için cümlelerden hangileri
lara saygılı davranır.” cümlesi getirilirse düşünce- birbiriyle yer değiştirmelidir?
nin akışı bozulmaz?
A) I ve II B) II ve III C) II ve V
A) I B) II C) III D) IV E) V
D) III ve IV E) III ve V
97
4. Bölüm Test 14 Paragrafta Yapı - II
6. I. Ödül, bilemiyorum hangi yaştaki sanatçılara iyi 9. (I) Boğaziçi’nin güngörmüş eski yalı sakinleriyle şim-
gelir. dinin hazımsız villa sahiplerinin yaşama bakışı epey
II. Bana elli beş yaşımda verdiler ödülü, fena gel- farklıdır. (II) Bu farklılıklar önemsiz gibi görünen ay-
medi. rıntılarda bile belirginleşir. (III) Komşu yalının sakin-
III. Ama benim için en büyük sevinç herhangi bir lerine selam dahi vermeme, çöpünü komşu bahçenin
yerde herhangi bir tesadüfle karşıma çıkan oku- kapısına yakın bir yere bırakma gibi... (IV) Bu küçük
run cümleleridir. yaşam kareleri bir öykücü için iyi bir kaynak olabilir.
(V) Hatta bu mini yaşam motiflerinden yola çıkıp geniş
IV. Yaşı ne olursa olsun insan, arada bir kendisine
bir toplumsal kayma romanı bile yazılabilir kanımca.
bir plaketle de olsa böyle kıymet verildiğini gö-
rünce seviniyor. Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine
“Hele toplumsal değişime mercek tutmaktan hoşla-
V. Bu rastgele karşılaşmalarda duyduğum güzel
nan romancılar için…” cümlesinin gelmesi parça-
cümleleri başka hiçbir ödüle değişmem.
nın anlam bütünlüğünü bozmaz?
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin anlamlı bir
A) I B) II C) III D) IV E) V
bütün oluşturabilmesi için hangileri birbiriyle yer
değiştirmelidir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV 10. (I) Burada halk kütüphaneye karşı ilgisiz değil, sev-
D) III ve V E) IV ve V gisiz değil çünkü türlü faaliyetlerle kütüphane onu
kendine çekiyor. (II) Hem de nasıl, inanır mısınız, bu-
radaki kütüphanelerde çocuklar arası karpuz yeme
7. (I) Açıkça söylemeliyim ki Tokay hem iyi bir şair hem
yarışı bile yapıyorlar. (III) Kütüphane ile karpuzun
iyi bir hikâyeci. (II) Şaşırtıcı olan, hikâyelerinde bir
ne ilgisi var diyeceksiniz değil mi? (IV) Karpuz yarı-
şair değil o. (III) Daha açığı, Tokay hikâyelerinde
şından amaç, anaokulu çağından itibaren çocukların
şairaneliğe sapmıyor, dosdoğru hikâye anlatıyor.
ayağını buralara alıştırmak. (V) Çocuklar çepeçevre
(IV) Bu demek değil ki hikâyeleri ile şiirinin benzeyen,
otururlar, kütüphaneci hanımlardan biri yüksek sesle
örtüşen yanları yok, elbette var. (V)
öykü okur, masal anlatır onlara.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangi-
“Örneğin o şiirleri söyleyen açık yürekli, temiz kalpli,
sine “Haftada bir gün çocuklar için öykü saati de
pişmanlıklar içindeki genç adam, şüphesiz bu hikâ-
var kütüphanelerde.” cümlesinin gelmesi parçanın
yelerde konuşan adamdır.” cümlesinin gelmesi
anlam bütünlüğünü bozmaz?
parçanın anlam bütünlüğünü bozmaz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) I B) II C) III D) IV E) V
98
Paragrafta Yapı - III Test 15 4. Bölüm
1. (I) Kitap kapaklarına, adlarına bakılarak yapılan ge- 3. (I) Behçet Necatigil, “Ekspresyonist yazarlara yakın
nellemeler her zaman doğru olmayabiliyor. (II) Bu bir hikâyecidir o.” demişti Ayhan için. (II) Necatigil’in
peşin yargılarımızdan dolayı kimi zaman gerçekten bu değerlendirmeyi yaptığı sıralarda yayınevini Tarık
değerli bazı eserleri gözden kaçırmamız söz konusu. yönetiyordu. (III) Büyükler için yazanlara çocuklar
(III) Kentin Sokaklarında, böylesi bir ön yargı ile yak- için de yazmaları önerisi bu genç yayın yönetmeni-
laşıldığında gürültüye gidebilecek ilginç kitaplardan nindi. (IV) Bu sözleri Ayhan da tuttu bazı başka ya-
biri. (IV) Hatta zenginlik ve yenilikçilik bir yana, baş- zarlar gibi. (V) Ama bu yolda uzun yıllar yürümeye
yapıt ayarında bir metin içeriyor bu eser, bile diyebi- ömrü yetmedi, 81’de yitirdik onu.
liriz. (V) Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangi-
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine sine “Böyle yazanlar, yazarlıklarını tazeleyebilirler
“Kapağına ve tanıtım cümlelerine bakıldığında edini- diyordu.” cümlesinin getirilmesi parçanın anlam
len ortalama izlenimin çok ötesinde, zengin ve yeni- bütünlüğünü bozmaz?
likçi bir okuma serüveni sunuyor okura.” cümlesinin A) I B) II C) III D) IV E) V
gelmesi parçanın anlam bütünlüğünü bozmaz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
4. (I) Bazı öyküler yalın, dümdüz aktarılmıştır sayfalara
ama capcanlıdır cümleler o yapıtlarda. (II) Onları
okuduktan sonra bizde aylar sonra dahi pek çok çağ-
rışımla hâlâ soluk alıp durur bu metinler. (III) Sarıp
sarmalamıştır çağrışımlar bir defa, kendi başımıza
bırakmaz bizi. (IV) Kendi başımıza bırakmak bir ta-
rafa tüm evrenimizi çepeçevre kaplamış gibidir anla-
tılanlar. (V) Gerçek dünyaya bu evrenden aldığımız
gözlükle bakarız.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
sinden sonra “Soluk almalarını, okuma bittiği andan
çok sonra dahi içimize sayısız çağrışımın akın etme-
sinden çıkarırız.” cümlesinin getirilmesi parçanın
2. (I) Küreselleşen dünyamızda çok sayıda insan uzak
anlam bütünlüğünü bozmaz?
mesafelere sık sık seyahat etmektedir. (II) Böylece
herhangi bir salgın hastalık kısa sürede yayılarak kü- A) I B) II C) III D) IV E) V
resel bir sağlık sorununa dönüşmekte, dünyayı teh-
dit eden önemli sorunlardan biri hâline gelmektedir.
(III) Ayrıca yeni salgın hastalıkların yanında tüber- 5. (I) Şimdilerde “çoksatar” kalıplarına uygun eser-
küloz, kolera, veba gibi daha önceden bilinen bazı ler artık “edebiyat dışı” ya da “ucuz roman” ad-
hastalıkların çeşitli ilaçlara ve antibiyotiklere karşı landırmalarına aldırış bile etmiyor. (II) Adı çoksa-
direnç geliştirmesi bu hastalıkların da tehlike yarat- tarlar listesinde geçen bazı eserlerin yazarları Türk.
masına neden olmuştur. (IV) 1981’de ABD’de keşfe- (III) Dahası kendisini edebiyatın terimleriyle sa-
dilen AIDS için hâlen kesin olarak bilinen bir tedavi vunma gereği duymuyor. (IV) Meşruiyetini bütün
yöntemi yoktur. (V) AIDS’ten korunmak için hastalığa dünyada sadece çoksatarlığında bulan bu sınır farkı
sebep olan HIV adlı ölümcül virüsün yayılmasını ön- ve kültürel fark tanımaz garip endüstri, ilginç bir tarz.
lemek tek yoldur. (VI) Bununla birlikte HIV, insanlarla (V) Hatta kendisini milyonlara okutturmayı sağlayan
tokalaşarak, onlara sarılarak, hava yoluyla, sivrisinek tuhaf metinleriyle üzerinde araştırmalar yapılması
ya da diğer böcek ısırıklarıyla bulaşmaz. gereken bir konu bile diyebiliriz.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi
ragraf hangi cümleyle başlar? düşüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI A) I B) II C) III D) IV E) V
99
4. Bölüm Test 15 Paragrafta Yapı - III
6. (I) Türkiye’de basılan kitap sayısı artık yakınmaları 9. (I) İnsanın seçkin okur sayılması için sadece iyi kitap-
susturabilecek düzeyde. (II) Düzey böyle yukarı- ları okuması yetmez. (II) Okuduğu yapıtlar arasında
larda olunca yayıncılar okurlara kitap beğendirebil- değersiz, niteliksiz kitaplar da olmalıdır. (III) Yoksa
mek için her yolu deniyor. (III) Bu iş öyle abartıldı ki iyi olmayan kitabı nasıl öğrenecek, metnin kötüsünü
dünyada insanlar öksürse, sinekler vızıldasa hemen nasıl bilecek? (IV) İçi boş kitaplar okura ne verecek,
telif hakları satın alınıp Türkçeye çevriliyor. (IV) Bu hangi yararı sağlayacak? (V) Elbette her çiçekten
yollardan en garantilisi ve bilineni Batı’da basılan ve beslenmeli okuyucu, hepsinde bal aramalı olgunlaş-
tutmuş eserleri gecikmeksizin Türkçede yayımlamak. mak için.
(V) Sadece kitap isimlerine bakıp kitapların yayın Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi
haklarını satın alan yayıncılar bile var. düşüncenin akışını bozmaktadır?
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir A) I B) II C) III D) IV E) V
bütün oluşturabilmek için cümlelerden hangileri
birbiriyle yer değiştirmelidir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) III ve V E) IV ve V
7. (I) Yazı beni her zaman şaşırtır, hele edebî bir yazı
söz konusu olduğunda şaşkınlığım daha da artar.
(II) Bir metni okuduğumda beni etkileyenin ne oldu-
ğunu sorgulamaya çalışırım sürekli. (III) Ortada ses-
leri kâğıt üzerinde göstermek için kullanılan harfler,
kelimeler vardır ve bu eğik büğük çizgiler beni duy-
gulandırmakta, güldürmekte, ağlatmaktadır. (IV) Dilin
yazı ile şifrelenmesi konusuna eskiden beri ilgiliyim
ben. (V) Bu ilgi biraz da şairlikten geliyor belki.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine
“İster kurmaca olsun ister gerçek dünyaya ait bir şey- 10. ---- Şiir eleştirisi değersizdir, roman üzerine yazılan-
ler anlatsın, beni bir hayret alır.” cümlesinin getiril- lar değerlidir, demek yanlıştır. Eleştirinin niteliği kendi
mesi parçanın anlam bütünlüğünü bozmaz? dışında aranmaz, satırlarında gizlidir. Satırlarındaki
A) I B) II C) III D) IV E) V nesnellikte… İnce eleyip sık dokuma tavrında… Me-
tindeki iyiyi kötüyü gösterip düzeyli eserler ortaya çı-
karmak isteme düşüncesinde…
Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşa-
8. (I) Sanki yazar hiç kurgu yapmamış, işlere hiç ka-
ğıdakilerden hangisi getirilebilir?
rışmamış gibi yani. (II) Dağınıklık olaylarda, metin
âdeta kendiliğinden oluşmuş izlenimi veriyor okura. A) Eleştiriye konu olan eserin özellikleri, eleştiri met-
(III) Roman olarak oldukça dağınık bir yapısı var. nine etki eder.
(IV) Bu durum metni akıcı, sürükleyici olmaktan uzak- B) Bazı eleştiri metinleri diğerlerinden, ele aldıkları
laştırıyor. (V) Roman, insanı çekip almazsa kendi eserin türüyle ayrılır.
dünyasına okur kaç sayfa devam edebilir ki esere! C) Eleştirisi yapılan eserde aranan özellikler tür farkı
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir gözetmeden aynıdır.
bütün oluşturabilmek için cümlelerden hangileri D) Her türün eleştirisi kendine özgü nitelikler barın-
birbiriyle yer değiştirmelidir? dırır.
A) I ve II B) I ve III C) II ve III E) Eleştirinin niteliğini belirleyen, ele alınan eserin
D) III ve IV E) IV ve V türü değil; yapılan eleştirinin düzeyidir.
100
Paragrafta Yapı - IV Test 16 4. Bölüm
1. (I) Bir yazar her şeyi bilmek zorunda demiştim de şa- 4. (I) Bu yazarın bir özelliği var, çok rahat okunuyor
şırmışlardı kimileri. (II) Size de anlatayım o zaman; eserleri. (II) Onlarca sayfayı üst üste okusam da far-
yazarın her bilgiye sahip biri olması gerekiyor mu, ge- kına varmıyorum ne kadar okuduğumun. (III) Bazı
rekmiyor mu? (III) Ayakkabıları kaldırımda yürütecek- yazarlar vardır, ayak dirersiniz onu okumaya sanki.
se kaldırımdan, kaldırım taşlarından anlamalı. (IV) İsteseniz de sizi bir şeyler iter onun yanından,
(IV) Bir öykü yazarı, mesela yeni bir ayakkabı alan uzaklaştırır. (V) Her zaman korkmuşumdur böyle biri
birinden söz edecekse deriden, ayakkabı çeşidinden olmaktan, vereme yakalanmaktan korktuğum gibi.
haberdar olmalı. (V) Kaldırımın ucunda bir park var (VI) Şükürler olsun ki bugüne değin hiç böyle bir
ve oraya uğrayacaksa çimenden, çiçekten söz aça- eleştiri almadım.
bilecek kadar içinde olmalı peyzajın. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa-
101
4. Bölüm Test 16 Paragrafta Yapı - IV
7. (I) Romancı, topluma yaşanabilir, heyecan verici, 10. (I) Ben yapıtlarımın özünü yaşamdan alan bir öykü-
sıra dışı bir evren sunmalıdır. (II) Olaylar okuru et- cüyüm. (II) Sayfalara yaşantımdan olaylar sağarım.
kilemeli, içine çekip almalıdır. (III) Bazı romancılar (III) Böyle yapmasam bu kadar okur bulamazdı yaz-
nedense okuru hiçe sayar. (IV) Eğer bu etki gerçek- dıklarım. (IV) Yazılanlar insanın kolu kanadı, çocuğu
leşmezse okur ilk sayfalarda üstünkörü dolaşır ve bir gibi oluyor nedense. (V) Her kitapta bir kişi daha ka-
süre sonra romanı bırakır. (V) Sonuna kadar okuna- tılıyor ailesi içine yazarın. (VI) Bu aile zamanla büyü-
mayan, yarısında bırakılan romanlar da okurda bir yor, gelişiyor.
hayal kırıklığı doğurur. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi ragraf hangi cümleyle başlar?
düşüncenin akışını bozmaktadır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
A) I B) II C) III D) IV E) V
D) Okurun durağan bir konumdan etkin okurluğa (IV) Bu özgürlük yardımıyla başka başka ufuklara
102
Paragrafta Yapı - V Test 17 4. Bölüm
1. Çocukluğumu hatırlıyorum da beni içine alan, büyü- 3. Yaşanmış olayları olduğu gibi yazmak edebî eser
leyen kitaplar hep olay temelli yapıtlardı; öyküydü, için yeterli değildir. Bunları bir de kurgulamak gere-
romandı, masaldı. Düşünce yazılarından sıkılırdım. kir. Her olay, edebî esere gitmez. Olayları bir elek-
Belki soyut düşünme çağına gelmediğimden, belki de ten geçirmeli yazarken. Hangisi yazılmalı, hangisi hiç
düşünceyle uğraşmanın çocuk zihnime zor gelme- anılmamalı, değerlendirilmeli tüm bu durumlar. Ya-
sinden. Ama öykülemeli eserleri saatlerce okurdum. zılacakların hangisi önce anılacak hangisi sonraya
Şimdi bir yazar olarak bakınca benim ---- bırakılacak, bu da belirlenmeli. Hâl böyle olunca ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre
aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?
A) yapıtlarımda cümle şeklinde belirginleşmiş yargı- A) yaşadıklarımı anı anına yazdım, demek ki iyi bir
lar bulunması gerektiğini anlıyorum. roman ortaya çıktı diyenlerin yazdıkları, romanın
epey uzağında duruyor.
B) sadece olay anlatan metinler üretmemin çocuk
okurlarıma bir faydası olmayacağını düşünüyo- B) yaşananları yansıtan eserler nitelikli ürünler ara-
rum. sında anılma şansını kaybediyor.
C) çocuklar için soyut düşünceden uzak olan, olay C) kurguyu yazının temeli olarak alanların düşünce-
temelli yapıtlar yazmam gerektiği sonucuna varı- leri boşa çıkıyor.
yorum. D) olanları olduğu gibi yazıya aktarmanın gerçekçi
D) romanlarımın ve öykülerimin büyük okurlarım ta- bir edebiyatın ilk şartı olduğu anlaşılıyor.
rafından beğenilmemesini anlayışla karşılıyorum. E) yaşananları atlamadan yazmanın yapıta derinlik
E) iyi kuşaklara sahip olmak için, okutulan eserlerin kattığı görüşü haklılığını artırıyor.
düşünce ürünü kitaplar olması gerektiği yargısına
varıyorum.
4. (I) Dinleyicilerin huzurunda, dinleyiciler için gerçek-
leştirilen tartışmalarda konuşmacılar tartışılacak ko-
nudaki bilgi, birikim, görgü, düşünce ve kanaatlerini
halka iletmeyi amaçlarlar. (II) Onları bilgilendirmeyi
düşünürler. (III) Tartışmaların varlık sebebi kanımca
bu üçüncüsüdür. (IV) Tüm medya organları zaten bu
düşünceyle, herkesi kendileri gibi düşündürmek için
yayın yapar ya! (V) Medya ilginçtir.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine
“Konuşmacıların bunlardan başka bir önemli amaç-
ları daha vardır: kamuoyu yaratma isteği…” cümlesi
getirilirse parçanın anlam bütünlüğü bozulmaz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
103
4. Bölüm Test 17 Paragrafta Yapı - V
6. (I) Karasu’nun metinlerine giren her okur, mutlaka 8. (I) Sanatçının yeni kitabının ismi, şimdilik Şairler Ara-
yolunu izini yitirecektir. (II) Karasu üzerine en çok sında. (II) Şimdilik diyorum çünkü yapıtın son aşa-
eleştiri yazan ünlü bir eleştirmen de bu görüşte: masında belki ad değişebilir. (III) Kendimi şanslı
“Onun metinlerinde anlamı ilk bakışta bulana aşk hissediyorum. (IV) Nedenini deyivereyim, yayınevi-
olsun, gizler, gizler, gizler...” (III) Bu fevkalade doğru nin aralık ortasında okura sunacağı yapıtın bilgisayar
belirlemeyi yapan Akatlı’dır. (IV) Karasu bir eserinde çıktılarını şimdiden okudum. (V) Böyle çalışmalara o
Akatlı’yı haklı çıkarırcasına şöyle der: “Bir tek bilin- kadar ihtiyacımız var ki!
mezlik bilecek, tepelerde, toprakaltı saraylarında Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine
yanan ışıkları; yalnız yok söyleyecek bu ışıkta yıka- “Farklı sanatçıların şairler üzerine yaptıkları değer-
nan tek hücreli hayvanları...” (V) lendirmeler derlenmiş toplanmış, bir kitap olmuş.”
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine cümlesi getirilirse parçanın anlam bütünlüğü bo-
“Okur hem kapalılıktan tedirgin olur hem de bu te- zulmaz?
dirginliğin hazzını tadar, diye devam eder Akatlı.” A) I B) II C) III D) IV E) V
cümlesi getirilirse parçanın anlam bütünlüğü bo-
zulmaz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
E) Bu yanıyla ilköğretim öğrencilerine bile okutulabi- E) başarılı olanların amacı çevrelerine yardımcı ol-
lir. maktır.
104
Paragrafta Yapı - VI Test 18 4. Bölüm
1. (I) Sol Ayağım, filme de aktarılan etkileyici bir 4. (I) Bu kitap Attila İlhan’ın 1949-1952 yılları arasında,
eser. (II) Otobiyografi özelliği taşıyor ve sanırım o dönem için yepyeni olan bir üslupla kaleme aldığı
tüm dünyada yazılmış en mükemmel otobiyog- ve Varlık dergisinde bölüm bölüm yayımlanmış gezi
rafi. (III) Genç yaşlardaki öğrencilerin kişilik model- yazılarından oluşuyor. (II) Aslında bir kısmı bugün-
lemesi için bulunmaz bir kitap! (IV) Bu bakımdan den dönüp bakıldığında bir günü almayacak gibi
12-24 yaşları arasındaki tüm okurlara önerilmelidir. basit görünen ama zamanında başlı başına birer
(V) Bu yaş aralığındaki üç farklı kuşağı tümden do- macera olan gezilerin yazıları bunlar. (III) Kalemi
yurabilecek özellikteki bir kitabın zor bulunacağını da öyle kıvrak ki kısa yolculukların bile bir edebiyatçı
söylemek gerek burada. gözüyle nasıl zenginleşebileceğini görüyorsunuz.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi- (IV) Bu zenginliği bakın kendi nasıl açıklıyor: (V) “Bu,
sinden sonra “Anlatılanlar, gençler üzerinde kişilik bir şairin yeni bir Türkçe nesir üslubu çıkarma teşeb-
sarılma, hayatın anlamını arama konusunda da et- Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine
kili.” cümlesi getirilirse parçanın anlam bütünlüğü “Ama nasıl gezi yazıları?” cümlesi getirilirse parça-
bozulmaz? nın anlam bütünlüğü bozulmaz?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V
105
4. Bölüm Test 18 Paragrafta Yapı - VI
7. (I) Bu kitapta adı sıkça geçen Christy Brown, beyin 10. Okumaya başladığım bu kitap yazarın dördüncü
felcinin bir kurbanı olarak dünyaya geldi. (II) Kitapta eseri. Önceki romanların aksine bu, kısa denemeler-
anlatılanlar bu yazarın kendi hikâyesidir. (III) Yaza- den oluşuyor. Acaba romanlarından aldığım tadı bu
rın, sol ayak parmaklarıyla yazmayı, resim yapmayı kitaptan da alabilir miyim diye çok düşündüm başla-
ve daktilo kullanmayı öğrenmek için çocukluğunda madan ama yine içimdeki ses yanılmadı. Eseri büyük
gösterdiği mücadelenin göz yaşartan hikâyesi... bir keyifle okuyorum. Demek ki ----
(IV) Bu kitabı Irish Times “modern zamanın edebî Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre
başyapıtlarından biri” diye tanımlamıştı. (V) aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?
Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine A) yazarların her kitabı başarı bakımından birbirini
“Yardıma muhtaç bu küçük bebek buna rağmen İr- tutmuyor, biri iyi olsa diğeri çıtayı düşürebiliyor.
landa edebiyatının devleri arasında yerini alacak bir
B) roman türü denemeden daha kolay yazılıyor, de-
yazarın muhteşem hayal gücünü ve duyarlı zekâ- neme roman kadar yukarı çıkamıyor.
sını barındırmaktaydı.” cümlesi getirilirse parça-
C) her yeni eser öncesinin düzeyini aşıyor, sonraki-
nın anlam bütünlüğü bozulmaz?
ler öncekilerden daha ileri gidiyor.
A) I B) II C) III D) IV E) V
D) eserin türü değişse de yazarın anlatımı götürüyor
işi, eseri üslup okutuyor.
E) yazarların her eseri aynı kıvamda olamayabiliyor,
biri olgunsa diğeri ham kalabiliyor.
8. (I) Yaşamda gördüğümüz kişiler öyküye girerken
bunların önce adları değişir. (II) Adlarından sonra
yaşadıkları yerler, şehirler, mahalleler... (III) Zaten
öykülerinin yazılması, karakterlerinin ilginçliğin-
den değil midir? (IV) En zor değişen, karakterleridir.
(V) Yoksa neden bir edebiyat eserine konu edilip
ölümsüzleştirilsinler ki?
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir
bütün oluşturabilmek için cümlelerden hangileri
birbiriyle yer değiştirmelidir? 11. Araştırma gemimiz Piri Reis’i adanın güneydo-
ğusundaki küçük bir koyun önünde demirledik.
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
(I) Burada yaptığımız dalışta, koyun içinde yakla-
D) III ve V E) IV ve V
şık beş metre derinlikte binlerce parçaya ayrılmış
tabaklarla karşılaştık. (II) Kâselerin az ötesinde
pipo parçaları da görülebiliyordu. (III) Genellikle
aynı süslemelerden oluşan pipoların sayısı ta-
9. (I) Romanın kahramanı için yazarın biçtiği karakter baklardan ve kâselerden daha azdı. (IV) Bu eş-
eserin yazımı sırasında, sayfalar ilerledikçe değişe- yaların 18-19. yüzyıl Osmanlı Dönemi’ne ait bir
biliyor. (II) Bu değişime; gelişen, çizgisinden sapan gemide kargo olarak taşındığını düşünüyoruz.
olaylar neden oluyor. (III) Romanın ana olayı çoğu (V) Geminin kıyıya yakın sığ bir yerde batmış olması
kez sıradan bir yaşantının sayfalara aktarılmasından nedeniyle, eşyalar zaman içinde fazlasıyla tahrip ol-
ibarettir. (IV) Bu düz olay öyle bir yerinden tutulup ya- muştu.
tırılır ki sayfaya okur meraktan bırakamaz başladığı Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine
eseri. (V) Artık son sayfaya kadar sıkıysa uzaklaşsın “Bu tabak parçalarının yanı sıra, tahrip olmuş, irili
satırlardan! (VI) Satırlar derine çektikçe çeker okuru. ufaklı kâseler etrafa saçılmış durumdaydı.” cümlesi
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa- getirilirse parça en uygun şekilde tamamlanmış
ragraf hangi cümleyle başlar? olur?
A) II B) III C) IV D) V E) VI A) I B) II C) III D) IV E) V
106
Paragrafta Yapı - VII Test 19 4. Bölüm
1. (I) Tatil kasabası, sakin bir kışın ortasında hüzünlü 4. Bu yazar kurduğu dünyaya çekiveriyor sizi, oradan bir
bir sessizliğe gömülmüş durumda. (II) Etrafta pas- daha çıkabilene aşk olsun. Son kitabının daha kapa-
lanmış salıncaklar, yağmurda şişmiş ahşap banklar ğını çevirince beynimden vuruldum. Biri kara, diğeri ak
görünüyor. (III) Balkonlardaki saksılar allı morlu, be- iki sayfa... Ne çok şey anlatıyordu bu iki sayfa, anlata-
yazlı sarılı canım çiçeklerini köpürtmüşler sevinçle. mam. Kitap karamsarlık kralının yavaş yavaş beyaz-
(IV) Kaldırım taşları yer yer çökmüş kalkmış, yamul- laşan dünyasını daha iyi tanımamıza imkân tanıyor.
muş. (V) Duvarlar badana, pencereler boya, çiçek Siyah ile beyazı, gece ile gündüzü ve herkesin yaşa-
tarhları bakım istiyor. dığı gelgitleri ne güzel anlatıyor. Zevkle okudum. ----
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşa-
düşüncenin akışını bozmaktadır? ğıdakilerden hangisi getirilebilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) Okurun, anlatılanların havasına kolayca gireme-
mesi dışında başka bir eksiği yok bu son kitabın.
B) Akıcı anlatımıyla, karamsarlıktan aydınlığa çıkan
dünyasıyla, karşıtlıkları ustaca yansıtmasıyla ko-
layca tavsiye edilebilecek bir kitap.
2. İnsan başarılı olmak istiyorsa prensiplerinden taviz
C) Yazarın, yaşamda sıkça rastladığımız zıtlıkları
vermelidir. Başarısızlığın formülü herkesi mutlu et-
başarıyla yansıtamadığını söylemeliyiz bu arada.
meye çalışmaktır çünkü ----
D) Etkileyici bir yanı olmasa da okunmasında zarar
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre
olmayacak ortalama bir kitap bu.
aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun
E) Ama kitabın ilk sayfaları okuru yakalayacak etkili
olur?
bir girişle süslenebilirdi.
A) herkesin az da olsa beğeneceği bir iş bulunabilir.
B) herkesin mutluluğu bizim mutluluğumuz demek-
tir. 5. ---- M. J. Adler, Bir Kitap Nasıl Okunur adlı yapıtında
bu konu üzerinde düşünürken iyi bir kitabı belirle-
C) mutsuzluk başarısızlıkla birlikte gelir.
yen noktayı söylüyor: İyi bir kitap herkesin birbirine
D) başarısızlık insanın çalışma azmini bitiren bir du-
okuması amacıyla önerdiği, çok okunan kitaptır. Bu
rumdur.
ölçüt, Mark Twain’in başyapıtlarla ilgili o ünlü sözüne
E) herkesin beklentilerine tam olarak cevap vermek pek benzemiyor: “Adını hemen herkesin bildiği ama
mümkün değildir. pek az kimsenin okuduğu kitaplardır başyapıtlar.” Bir
başkası çok satmanın, çok okunmayla aynı anlama
gelmeyeceğini vurguluyor, bunun iyi bir kitabı belirle-
mede ölçüt olamayacağını söylüyor.
Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşa-
3. (I) Seçici kurullarda görev almanın bazı olumsuzluk- ğıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun olur?
ları var. (II) Bunlardan ilki, yeni sanatçıların eserlerini
A) Yazarlar kendi kitaplarının başyapıt düzeyinde
elemekle onların kalbini ister istemez kırıyorsunuz.
olup olmadığını doğru tespit edemezler.
(III) Sonra sorumluluk isteyen bu işin insanda yol
açtığı gerginlik de yabana atılmamalı. (IV) Yarış- B) Bir kitabın yararlı olup olmadığını belirleyecek,
maların jüri heyetleri geleceğin yazarlarını, şairle- herkese göre aynı olan bir ölçüt bulunmalıdır.
rini belirliyor aslında. (V) Edebiyat dünyasına bu ya- C) İyi bir kitabı, başarılı eserleri belirleyen ölçütler
rışmalarla adım atmış o kadar büyük sanatçı var ki! konusunda yazarlar kendilerince bazı sınırlar çi-
(VI) O yarışmalara katılmasalardı belki de bugün zerler.
adını bilmeyecektik çoğunun. D) Bir kitabı okur gözünde değerli kılan yer, belki ilk
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa- sayfadır belki de son, bu kişiye göre değişir.
ragraf hangi cümleyle başlar? E) İyi kitapları belirlemek için ölçüt bellidir: Kaliteli
A) II B) III C) IV D) V E) VI kitap her zaman kalitelidir.
107
4. Bölüm Test 19 Paragrafta Yapı - VII
6. (I) Antik kenti gezmek için en uygun güzergâh, 8. Genel olarak eleştirmenlere “yitik kuşak, suskun-
Kral Yolu’nu izleyerek Devrek mevkisine ulaşmak. luk, ortamdan çekilmek” gibi ifadeler cazip geliyor.
(II) Devrek’te gözetleme kulesi yıkıntısını geçtikten (I) Özellikle yitik kuşak meselesi epey yazıldı. (II) Bu
sonra kentin içine ulaşan antik yolu takip edeceksiniz. yazılanların birçoğundan haberim bile olmuyordu.
(III) Köylülerce “Gılabba” adı verilen taneli salkım (III) Ben de yitik olduğumu onlardan öğreniyordum!
hâlinde yetişen bodur, yabani üzüm bu yamaçla- (IV) İnsanlar yitik olmak istiyorlarsa olsunlar. (V) Kay-
rın yenecek tek meyvesi, bulursanız kaçırmayın. bolmak isteyenin kaybolma hakkını da gözetmek
(IV) Yolun ucunda Konacak mevkisindeki tipik kaya gerek, kanımca.
oyuğu anıtsal antik mezarlarını bulmalısınız. (V) Me- Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangi-
zarlardan güneye baktığınızda sarnıcıyla, yıkık ev- sine “Aslında konuya biraz farklı bir açıdan bakmak
leriyle, testi ve çanak yapımında kullanılan seramik gerek.” cümlesi getirilmelidir?
atölyesinin kalıntılarıyla birlikte antik kent ayaklarını-
A) I B) II C) III D) IV E) V
zın altındadır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi
düşüncenin akışını bozmaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
108
Paragrafta Yapı - VIII Test 20 4. Bölüm
1. Sözcüklerin anlam ağı, dil toprağımızda nasıl olu- 3. (I) Doğru olanı bulma noktasında okurluk dona-
şuyor dersiniz? Başlangıçta tek anlamı karşılayan nımını oluşturan bilgi ve becerilerden biridir eleş-
sözcük sonra benzetmeli bir anlam daha kazanıyor. tirel düşünme alışkanlığı. (II) Bu alışkanlığı elde
Belki ardından bir de mecaz heybesi yükleniyor sır- eden, sayfalarda yazanları eleyip de alan okur,
tına. Böylelikle o sözcük, temel anlamı dışında bir- yansıtılan her şeyi olduğu gibi benimsemez.
çok anlam daha yüklenmiş oluyor. Yükü ağırlaştıkça (III) Kendi us süzgecinden geçirir bunları, kimine ka-
anlatım gücü genişleyen bu gibi sözcükler, söz varlı- tılır, kimine katılmaz; her anlatılanın tutsağı olmaz.
ğımızın sınırları içine akıyor, yerleşiyor. ---- (IV) Kitaplar içinde bir olayı öyle de anlatan vardır
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre böyle de… (V) Okuduğunun tutsağı olmak bir tarafa
aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? onu kendi gözlem, yaşantı ve deneyimleriyle değer-
lendirir.
A) Dil bilimi uzmanları kelimelerin zamanla değişimi
üzerinde araştırmalar yapıyorlar. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi
düşüncenin akışını bozmaktadır?
B) Benzetme, dilin anlatım olanaklarını geliştiren bir
yoldur. A) I B) II C) III D) IV E) V
109
4. Bölüm Test 20 Paragrafta Yapı - VIII
6. Aristo’ya göre arkadaşlık en büyük mutluluktur. Ama 9. (I) Haydar Ergülen, modern Türk şiirinin akla ilk gelen
kişi, kendinden yola çıkarak sever arkadaşını. Baş- isimlerinden biri. (II) Yaklaşık otuz yıldır hevesle ya-
kasını sevmek Aristo’ya göre, kendini başkasında zıyor. (III) İddialı, gösterişli, yüksek sesli kelimelerle
sevmektir. Bir erdem olarak cömertlik, nasıl cömert kurmuyor şiirini, âdeta mırıldanıyor. (IV) Söylenmek
davranışı gösterecek ve yardım yapılacak birilerini bazı insanların konuşma biçimi. (V) Açık seçik ko-
gerektirirse arkadaşa duyulan sevgi de arkadaşların nuşmuyor bu kişiler. (VI) Birbiriyle alabildiğine ilgisiz
varlığını gerektirmektedir. Demek ki Aristo tarzı sevgi cümleleri birbiri ardına sıralayıp gidiyorlar.
---- Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa-
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre ragraf hangi cümleyle başlar?
aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) II B) III C) IV D) V E) VI
A) arkadaşını severek diğer insanlara sevgi duymak
diye özetlenebilir. 10. I. Bu yaygınlaşmayı belki insanların doğalarındaki
B) arkadaşlığı her şeyden üstün tutmak demektir. eksik sözcüklerle açıklamak olası ama ben öyle
yapmak istemiyorum.
C) kendini beğenmek, takdir etmek için arkadaşını
sevmek olarak tanımlanabilir. II. Çoğu kez, öyle söylemeye alıştıkları için argo ko-
nuşur insanlar.
D) kendine duyduğu saygıyı arkadaşına da duyabil-
mektir. III. Argo kullanımı giderek yaygınlaşıyor.
E) arkadaş grubunun birimiz hepimiz için anlayışını IV. Bu konuda önceliğin ağız alışkanlığında oldu-
benimsemesi anlamına gelir. ğunu biliyorum çünkü.
V. Bu durum, kuşkusuz belli çevrelerden gelen, bu
çevrelerdeki kullanım nedeniyle ağız alışkanlığı
7. (I) Şiire genç yaşta başlayan ve kısa sürede başarılı
edinmiş kişiler için geçerlidir.
ürünler ortaya koyan Konuk, uzun süre ortalarda gö-
zükmedi. (II) Şiir okuru, dergilerde onun adını aradı, Yukarıdaki cümlelerden anlamlı bir paragraf oluş-
turulmak istense hangisi baştan ikinci cümle olur?
suskunluğu merak edilir oldu. (III) Dostları, şair ar-
kadaşları onun muhteşem dönüşünü bekledi hep. A) I B) II C) III D) IV E) V
(IV) Şiirlerinin yanında, dergilerde çıkan öykü dene-
meleri de beğeniliyordu sanatçının. (V) Konuk, mayıs 11. Şair yaşarken üstünden uçak, yanından tren ve sa-
ayında yayımlanan kitabıyla kendisini bekleyenleri ğından solundan otomobiller geçiyor. Caddeden gü-
yanıltmadı. rültüler yayılıyor. Evine ekmek götürmesi gerekiyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi Biz böyle bir ortamda yaşıyoruz. Şimdi bu hayat içinde
düşüncenin akışını bozmaktadır? bunların şiire girmemesi mümkün değil. Bu sesler, bu
A) I B) II C) III D) IV E) V gürültüler ve bu araçlar yokmuş gibi yapamayız. ----
Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre
aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
8. (I) Şiirsel yolculuğunu, deneyimlerini yeni arayışlarla
sürdüren İlhan Berk yeni bir yapıtla çıktı karşımıza: A) Dizeler şairin kalbinden taşan duyguların yansı-
özdeyiş de diyebileceğimiz parçalar var. (III) Özdeyiş B) Şairin bazen az şiir üretmesinin haklı gerekçeleri
şimdilerde aforizma sözüyle de karşılanıyor. (IV) Bu var.
parçalar, düşünsel yoğunluk ve derinliği olan metin- C) Çevrenin sanata etkisi çoğu kez olumsuz yönde
ler. (V) Bunları okurken ince bir dil işçiliği ve şiirsel- oluyor.
liği yakalıyorsunuz hemen. D) Şiire yaşamın karışmasından daha doğal bir şey
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi yok.
düşüncenin akışını bozmaktadır? E) Şairlerin diğer insanlardan farklı düşünmesini ga-
A) I B) II C) III D) IV E) V ripsememek gerek.
110
Paragrafta Yapı - IX Test 21 4. Bölüm
111
4. Bölüm Test 21 Paragrafta Yapı - IX
3. Gazeteci: 4. Gazeteci:
(I) ---- (I) ----
Uzman:
Sanatçı:
– Üniversite dönemime kadar evet, teşkil etti; ilko-
– Küçüklüğümde çok utangaç bir çocuktum fakat se-
kulda hocam tarafından ayrımcılığa maruz kaldım.
naryolar ve şiirler yazardım, bir gün sınıfta tiyatro
23 Nisan törenlerinde korodaydım. Fakat o gün ağ-
oyunu senaryosu yazmaya çalışırken sınıf öğret-
rılarımdan ötürü katılamayacağımı söyledim ho-
menimiz geldi ve “Ne yazıyorsun?” dedi. Utangaçlı-
cama, hoca elimden şarkıların yazılı olduğu kâğıdı
ğımdan “Bir şey yazmıyorum.” dedim. Birden kâğıdı
hızla çekerek “Zaten senin bu okula gelmeni istemi-
çekti, başlığında Zıttır Pıttır tek perdelik komedi ya-
yorum.” dedi. Grafik okumak istiyordum. Ortaokulda
zıyordu. O günden sonra tiyatro yolculuğum başladı.
lise için meslek lisesi sınavlarına giriş formu istedi-
ğimde meslek lisesini yapamayacağımı söyleyerek Gazeteci:
A) (I) Ortaokulda fiziksel durumunuzla ilgili zorbalık B) (I) Küçüklüğünüzde yaşadığınız bir olay mı oyun-
yaşamanız neler hissettirdi? culuk yaşamınızı başlattı?
(II) Firmaların vakıflarla iş birliğinde olması sosyal (II) Oyunculuk veya yönetmenlik seçiminde dik-
sorumluluk projelerinin teşviki için önemli midir? kate alınması gereken noktalar nelerdir?
B) (I) Geçmiş yıllara ait akademik hayatınızla ilgili C) (I) Tiyatro yaşamınızın temel taşlarını saymanızı
unutamadığınız bir anınız var mı? istesek neler söylersiniz?
(II) Çeşitli vakıflarda sosyal görevler almanızın
(II) Yönetmenlikte en çok zorlandığınız noktaları
toplumsal yaşama yansıyan somut örnekleri ne-
merak ediyorum, en çok zorlandığınız noktalar
lerdir?
hangileriydi?
C) (I) Üniversite dönemine kadar gelen engelleme-
D) (I) Tiyatro ve sinema ne zaman sizin için bu kadar
lerin temelinde neler vardı?
önemli bir konuma geldi ve bunun altında yatan
(II) İşletmelere engellilik konusunda eğitimler ver-
neden nedir?
meniz onlarda farkındalık oluşturdu mu?
(II) Peki sizce oyunculuk mu, yönetmenlik mi? İki-
D) (I) Üretici ve pozitif olan bir yapınız var, bunu
sinden birini tercih etmek zorunda kalsaydınız bu
neye borçlusunuz?
hangisi olurdu?
(II) Engelsiz kariyer hakkındaki düşünceleriniz ve
burada sivil toplum kuruluşlarının görevleri nelerdir? E) (I) İlk eserinizi nerede ve nasıl bir fikir ışığıyla
E) (I) Yaşamış olduğunuz güçlükler öğrenim ve iş yazdınız?
hayatınızda engel teşkil etti mi? (II) Oyunculuk ve yönetmenliği bu kadar çok sev-
(II) Sosyal hayatınızda sivil toplumculuk faaliyet- menizin nedeni nedir?
lerinde çok aktifsiniz, ne gibi çalışmalarda bulun-
dunuz?
112
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - I Test 22 4. Bölüm
1. Bana sorarsanız Cahit Sıtkı’nın hikâyelerindeki en 4. Bir edebiyat yapıtındaki yüksek niteliği çabucak his-
büyük ustalık, son derece doğal ve bir o kadar da setme, durduk yere olmaz. Daha açık söylersek nite-
ilginç girişlerdir. Selam verir gibi giriyor öykülere, likli bir edebiyat yapıtından zevk alma kendiliğinden
öyle doğal, öyle yalın... Kolalı Yaka ’da “Bazı sabah- kazanılmaz. Doğumla getirdiğimiz çok küçük bir ala-
lar vardır ki insan yataktan diriliyormuşçasına kal- nın birikimle büyümesi sayesinde kazanılır. Dola-
kar.” ifadesi; Bir Kış Gecesi’nde “Geceydi, dışarıda yısıyla etki tek değildir, bir yelpaze gibi genişleyen
kar yağıyor. İçeride soba yanıyor, radyoda bir facia bir yapısı vardır. Sanatın her türlüsü, sunulduğu zi-
oynanıyordu.” ifadesi; Vicdan Abla ’nın Kedileri ’nde hinde bir etki yaratmayı amaçlar. Yığınla sanat ürü-
“Besleme olarak bize geldiği zaman ben henüz mek- nüyle karşılaşırız, zihnimizde bilinçli ya da bilinçsiz
tebe gitmeye başlamamıştım.” ifadesi bunu destek- bir alımlama alanı inşa ederiz. Bu alana göre cümle-
lemiyor mu sizce? ler bizde bir karşılık bulur.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangi- Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
leri ağır basmaktadır? ağır basmaktadır?
A) Açıklama - Örnekleme A) Açıklama B) Öyküleme C) Betimleme
B) Tanımlama - Açıklama D) Alıntılama E) Tanımlama
C) Betimleme - Öyküleme
D) Öyküleme - Açıklama
E) Tartışma - Tanımlama
113
4. Bölüm Test 22 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - I
6. Düşüncenin, duygunun kolay anlaşılacak şekilde 9. (I) Sözcüklerin kökenini araştırınca gördüm ki “gül”
anlatılmasına “açıklık” denir. Söz sanatları, az kulla- sözcüğünün anlam serüveni ilginç. (II) Dilimiz bu
nılan kelimeler, noktalama yanlışlığı vb. açıklığı en- Farsça sözcüğü, kendi toprağının, söz varlığının malı
geller. kılmış önce. (III) Sonra da sözlüklerin, “Çalı biçimli bir
Bu açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisi açık bitki türü ve bu bitkinin çiçeğine verilen ad” diye tarif
bir ifade değildir? ettiği bu sözcüğe değişik anlamlar yüklemiş. (IV) Sa-
dece bir çiçek adı olmaktan çıkmış artık gül. (V) Yılla-
A) Ne duruyorsun be, at kendini denize!
rın akışı içinde özellikle de şiir dilinde zengin yazınsal
B) Dişlerin öpülesi çocuk yüzleri...
bir alan oluşturmuş kendine.
C) Dil, anlatma ve anlaşma aracıdır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
D) Onun ne düşündüğünü bilemem ki! sinde tanımlamaya yer verilmiştir?
E) Derginin üç sayfası genç şairlerin eserlerine ay- A) I B) II C) III D) IV E) V
rılmış.
114
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - II Test 23 4. Bölüm
1. Duvarın kimi yerleri sarsıntılardan olacak, çatlamıştı, 4. Oğullar babalarının sözünü ne yazık ki dinlemezler.
kimi yerlerin boyaları kalkmıştı. Tavanda nem alma- Oysa hangi baba, yavrusunun kötülüğünü ister ki?
mış yer yok gibiydi. Odanın içi küf kokusuyla doluydu. Bazıları bu kulak asmama durumunu öyle ileri gö-
Taban tahtaları yer yer kalkmıştı, basınca gıcırdı- türür ki ne derse tersini yapar o varlık sebebinin. Bu
yordu. Boyası çoktan dökülmüş pencere ahşabına duruma işaret eder bir dostuyla söyleşirken Bernard
parmakla değince pürüzler fark ediliyordu. Burası Shaw: “Sizi dinler belki… Siz onun babası değilsi-
tam bir harabeydi ama bir ailenin yuvasıydı da. niz ki!” Bu evrensel bir çocuk tavrıdır. Her çağda, her
Bu parçada ayrıntıların seçiminde aşağıdaki du- ulusta aynıdır durum.
yuların hangisinden yararlanılmamıştır? Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisin-
A) Görme B) Koklama C) Tatma den yararlanılmıştır?
D) Dokunma E) İşitme A) Tanımlama B) Benzetme
C) Tanık gösterme D) Öyküleme
2. İlkokulda, öykü denilen o eşsiz türle tanıştım. Sonraki E) Betimleme
yıllarda etrafımdaki bütün öyküleri, süngerin suyu
emmesi gibi bir merak ve iştahla okudum. Biten her
öyküde havalara uçuyordum. Okulumuzun bir çocuk
kütüphanesi yoktu ama gidip gelirken önünden geç- 5. Geçen yıl nisan ne kadar sıradandı, mayıs ne tek-
tiğim bir başka ilkokulun bodrum katında dört başı düzeydi öyle! Ama bu yıl tam tersi! Bahar hanım tüm
bayındır bir kütüphane vardı. Mahalledeki arkadaş- güzelliğiyle süsledi doğayı. Rüzgâr efendi, bulutları
larımın büyük çoğunluğu o okula gittikleri için kütüp- taşıdı durdu haftalar boyunca bir yandan bir yana.
haneyi keşfetmem uzun sürmemişti. Dünyalar benim Güneş hazretleri göğe bağdaş kurdu ve lütuflarını
olmuştu. Kitap rafları arasında Kırk Haramilerin ha- dağıttı gelen geçene. Bu yıl bahar bir başka güzel
zine sakladıkları mağaraya girmiş bir Ali Baba sevinci canım Anadolu’da. Her şey ilk yaratılıştaki güzelli-
ile dolaşıyordum. Bu kitapları okumak, et yemeğinin ğiyle… Öyle taze, öyle yeni…
suyuna ekmek banmak veya hamamda gazoz içmek Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
cinsinden bir lezzet veriyordu. yoktur?
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
A) Her duyuya ait ayrıntılara yer verme
den hangisi söylenemez?
B) Karşılaştırmalardan yararlanma
A) Soyut durumlar benzetmelerle somutlaştırılmıştır.
C) Kişileştirmeye başvurma
B) Çocukluk zamanıyla ilgili bilgiler aktarılmıştır.
D) Anlatıma duyguları katma
C) Öznel ifadelerden yararlanılmıştır.
D) İşitsel ögelere yer verilmiştir. E) Eksiltili cümleler kullanma
E) Deyimlerden yararlanılmıştır.
115
4. Bölüm Test 23 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - II
7. Kırım hanlarından biri dünyalar güzeli Dilara Bike’ye 9. Akşam ince ince iniyor Gökgöz yamaçlarına. Her gün
âşık oluyor, evleniyor ama kısa bir süre sonra Di- olduğu gibi telaşsız, sakin... Geniş bir zaman içinde
lara ölüyor. Mimarına, ağlayan bir taş yaptırtıyor yas akıyor dakikalar. Önce sıcaklığını kaybediyor güneş,
tutan Han. Lotus çiçeğinin simgesi zarif bir motifin ardından ışıltısını. Sararan rengiyle ince ince hüznü
içinden su akıyor, damla damla. Su, gözyaşını sim- dokuyor.
geliyor. Suyun ilk damladığı mermer çiçeğin üstünde Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangi-
gül koyacak bir yer var. Rus şair Puşkin oraya kırmı- leri ağır basmaktadır?
zılı beyazlı iki gonca gül koymuş. Bu hareket gelenek
A) Açıklama - Betimleme
olmuş, iki âşığın simgesi iki gül. Puşkin’in şiirlerinde
B) Örnekleme - Öyküleme
ağlayan çeşmenin ve Bahçesaray’ın ismi de geçmiş.
Bu sebepten Ruslar her kentin adını değiştirirken C) Betimleme - Kişileştirme
Bahçesaray ismini değiştirmemiş ve ağlayan çeş- D) Betimleme - Tanık gösterme
meye dokunmamış, sonraki nesiller Puşkin’in bu şiir- E) Öyküleme - Tanımlama
lerinde geçen yerleri anlamakta zorlanırlar diye.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangi-
leri ağır basmaktadır?
A) Öyküleme - Açıklama - Betimleme
10. Artık trenlere binmiyoruz, ne acı! Nicedir işimiz özel
B) Açıklama - Alıntılama - Betimleme
otomobillerle, olmadı uçakla, otobüsle... Artık el sal-
C) Öyküleme - Karşılaştırma - Açıklama lanmıyor ardımızdan. Ve geniş ovaların ortasında,
D) Betimleme - Tanımlama - Benzetme sıra sıra dizilmiş pamuk işçisi, zeytin işçisi kızlar, si-
E) Açıklama - Betimleme - Tartışma nirli bir homurtuyla dumanlarını savura savura gelen
trene bakıp el sallamıyor. Onlar belki yine doğrul-
tup başlarını el sallıyorlar ama biz yokuz artık o tren-
lerde.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
8. Yaz; fazla şımartılmıştır, fazla havalı. İnsanların ku- den hangisi söylenemez?
surlarını göstermeye zorlayıp yorar insanı. Görüntü- A) Birden çok duyudan yararlanılmıştır.
nün mevsimidir yaz, yani albenili değilsen bitiktir işin.
B) Kişileştirmeye başvurulmuştur.
Süklüm püklümsündür bütün mevsim. Bahar ise teh-
C) İkilemeler kullanılmıştır.
likelidir. İnsana olmayacak işler yaptırdığı gibi çabu-
cak kaçtığı için suçu hiçbir zaman ispatlanamamıştır. D) Düşünce açıklama tekniğiyle aktarılmıştır.
Tekin değildir yani. Sonbahara gelince o başlangıç E) Duygusal bir üsluba ağırlık verilmiştir.
ve sondur. Niyeyse hep bir şeye karar vermelisindir
sonbaharda. Bu yüzden durup denize, denizsiz yer-
lerde göğe bakılmalıdır hep. Mevsimlerin en merha-
metlisi ise kıştır. Evin mevsimi; sıcak çayların, derin
derin sohbetlerin mevsimi. Karşılaşmaların değil, bu- 11. (I) Edebiyata ilgisi ortaokul sıralarından başladı.
luşmaların mevsimi... (II) Günlük tuttu, şiirler yazdı. (III) Behçet Necatigil’in
önerisi ve yüreklendirmesiyle şiirden çok düzyazıda
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
yoğunlaştı. (IV) İlk kitabı Eğik Ağaçlar yayımlandı-
den hangisi söylenemez?
ğında gencecikti. (V) Otuz beş yılı aşkın bir süre içe-
A) Kişileştirmelere başvurulmuştur.
risinde hikâye, roman, deneme, anlatı gibi edebiyatın
B) İkilemelerden yararlanılmıştır. farklı türlerinde yirmi beş eser ortaya koydu.
C) Konuşma havası içinde yazılmıştır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangi-
D) Karşılaştırmaya yer verilmiştir. sinde nicel verilerden faydalanılmıştır?
E) Tanık gösterme kullanılmıştır. A) I B) II C) III D) IV E) V
116
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - III Test 24 4. Bölüm
1. Neden dili ağzına bol gelen insanlar olduk biz? Bu 3. (I) Ben kendimi edebiyat tarihçisi saymıyorum.
kadar konuşma iştahı nereden bize miras kaldı? (II) Edebiyatla ilgili yazılar yazana denir edebiyat ta-
Susmanın erdemini unutmuş insanlar. Konuşmak rihçisi. (III) Edebî meseleleri, edebî dönemleri anla-
büyük bir marifetmiş gibi algılanıyor. Oysa susmak- tan yazılar yazıyorsa bence bu edebiyat tarihçiliği
tır esas meziyet, erdemlerin en büyüğü suskunluk- sınırlarının dışındadır. (IV) Ben sınırın dışında kalan
tur. Sessizlik, duyulabilecek en büyük çığlıktır bazen. bu ikinci gruptanım. (V) Edebiyat tarihçisi olmak için
Bu nasıl bir hırs, nasıl bir kendinden geçmişliktir! Ga- Tanpınar gibi edebiyat tarihi yazmak gerek.
zete sayfaları, televizyon ekranları konuşan, durmak- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi
sızın konuşan insanlarla dolup taşıyor. Oysa “Artık tanımsal bir nitelik taşımaktadır?
çocuk değiliz, susarak da bir şeyler anlatabiliriz.” A) I B) II C) III D) IV E) V
diyor Hasan Hüseyin. Ve “Olaydım o cüssede, onun
gibi susardım.” diyor Necip Fazıl büyük denizlere ba-
karak.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler- 4. Bedre Koyu’nu dolduran kalabalığın yerini, paraşüt-
den hangisi söylenemez? çülere özenen sonbahar yaprakları aldığında sonba-
sursuz bir şekil aldı ve hızla denizin jilet mavisi de- E) Tartışmacı anlatımla yazılmıştır.
rinliklerine daldı. Yüzerken çıkardığı binlerce kristal
köpük arasından, şimdi iyice beyazlaşmış upuzun
kollarıyla uyumlu dansını yapıyordu. Ahtapot, beyaz
5. Sayın Ardıç, üslup sahibi çığır açmış bir gazeteci.
bir ışık topu hâlinde derin maviliklerde kayboldu.
Seveni de var, sevmeyeni de! Köşesi en çok ziya-
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangi-
ret edilen, ne yazmış diye her gün merakla okunan
leri ağır basmaktadır? bir yazar o! Ben de ilgiyle izliyorum, “Yine neler yaz-
A) Betimleme - Öyküleme mış?” diye merakla okuyorum Sayın Ardıç’ı.
B) Tartışma - Betimleme Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
C) Tanımlama - Karşılaştırma den hangisine başvurulmuştur?
117
4. Bölüm Test 24 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - III
6. Günümüzde yaygın bir yanlış var: Bilimin kesin ol- 8. Baharda her yan bir yeşil ekin denizi olup çıktı. Rüz-
duğu inancı; çağdaş yaşayışın, çağdaş uygarlığın gâr gelincik kırmızısı, papatya sarısı ve turuncu dağ
değişmez temeli olan bilimsel kesinlik. Oysa sürekli lalelerinin üzerinden geçerken güzel türkülerini söy-
bir değişikliktir bilimi var edip ayakta tutan. Bilim bilgi ledi. Üzerinden gün eksilmeyen Anadolu bozkırları,
üretir, bilimsel doğrulardır bunlar. Ancak bilim son- başaklar olgunlaştıkça, otlar sarardıkça sarının bütün
suz bir yenilenme içindedir. Bilimde öne sürülen her tonlarını parlatmaya başladı. Meşeler göverdi, salkım
doğru, yanlış olduğu henüz kesinlikle belgelenmemiş söğütler yeşil ve ipek saçlarını durgun akan ırmaklar
üzerine bıraktı. Sürülen tarlalardan fışkıran kahve-
olan doğrudur. Birtakım koşullardan ötürü doğru sa-
rengi, yeşil çayırlar ve sarı buğday tarlaları ile bütün
yılan bilgilerdir bunlar.
bir yaz Van Gogh tabloları oluşturdu. Sonsuza açılan
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
pırıl pırıl mavi gök ve üç yanımızı çevirerek enginle
den hangilerine başvurulmuştur?
kucaklaşan denizler bize maviyi armağan etti.
A) Betimleme - Tanımlama
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
B) Tartışma - Örnekleme ağır basmaktadır?
C) Açıklama - Kanıtlama A) Açıklama B) Betimleme C) Tartışma
D) Tanık gösterme - Tartışma D) Tanımlama E) Öyküleme
E) Açıklama - Tartışma
118
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - IV Test 25 4. Bölüm
1. Önceleri Camgöz Sokağı’nda oturuyordu Behçet Ne- 4. Şiirin dünyayla olan irtibatını kesmenin sınırı Mal-
catigil. O sokak bende hep kasım çiçeklerinin duvar larme’de bitiyor derler, kimileri canım okurum! Bana
gerilerindeki karmaşık, dolanık güneşli yığınlarıyla göre bu doğru değil. Ondan daha da ileriye götürmek
canlanır. İçe dönük, unutulmuş, kayıp bir yer sanki. gerek bu işi. Mallarme, “Şiir, kelimelerle yazılır.” di-
Daha doğrusu münzevi bir sokak. Önce kasımpatı yordu. “Şiir, harflerle yazılır.” demekle sağlayabilece-
kokusu, sonra incir ağaçlarının gölgelediği aydın- ğimi düşündüm bunu. Bu sınırı aşmak, ancak şiirin
lığı kırık evlerin pencerelerinden sızan ev kokuları... kelimelerle değil de harflerle yazıldığını söylemekle
Belki kararmış bir tavada kızaran patatesler... Belki mümkün olabilir, diye düşünüyorum. Bunu yapmaya
bir kadının bakır sahanda kavurup sarı madenden el çalıştım sevgili şiir dostları! Problemi bu olduğu için
değirmeninde çektiği çekirdek kahvenin kokusu. bu yapıtım, öteki kitaplarımdan çok farklı gerçekten.
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler- Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisine başvurulmuştur? den hangisi söylenemez?
A) Öyküleme B) Tanımlama C) Örnekleme A) Tartışma yöntemi kullanılmıştır.
D) Betimleme E) Karşılaştırma B) Devrik cümlelere yer verilmiştir.
C) Alıntı yapılmıştır.
D) Kişileştirmeye başvurulmuştur.
2. Paraşüt yavaşça göz menzilinden çıkarken çok eski E) Anlatıma duygular katılmıştır.
bir Likya güneşi de Akdeniz’de uyumaya çekiliyor.
Uykuya yatmadan önce insanlara günün son göste-
risini yapıyor. Bütün o lavanta mavisi gökleri, inci be-
yazı kumları, artık gece mavisine geçmiş denizi ve
keskin çizgili yamaçları kaplayan ağaçların hareli ye-
şilini, kıvılcımlı bir yangın kırmızısına boyuyor.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisi söylenemez?
A) Eksiltili cümlelere yer verilmiştir.
B) Niteleyici sözcükler kullanılmıştır.
C) Gözlem gücünden yararlanılmıştır.
5. Hayatımda ilk kez evcil olmayan bir hayvan yavrusu
D) Doğa devinim içinde aktarılmıştır. görüyordum. O kadar küçüktü ki rahatlıkla avucumun
E) İnsana özgü nitelikler doğaya aktarılmıştır. içine sığabilirdi. İri, badem gözlerini sonuna kadar
açmış, etrafına bakınıyordu. Vücudunun üzeri beyaz
beneklerle kaplı, burnu ıslaktı. Canım benim! Bacak-
ları küçük parmağım kalınlığında idi. Elimi çekinerek
3. Edebiyat sosyolojisi konusunda ülkemizde gerçek-
uzattım, usulca dokundum hatta okşadım yavrucağı.
leştirilmiş ilk çalışmalardan biri sayılan bu eser, bu
Kâğıt gibi ince kulaklarını oynattı, kulaklarına dokun-
ay yayınevimizden çıktı. Sayın Kösemihal’in 1967’de
dum. Artvin’de ormanda dolaşan köylüler bulmuştu
yayımladığı eser günümüzde edebiyat sosyolojisine
bu karaca yavrusunu.
ilgi duyanların dikkatini 1960’lara çekiyor. O dönem-
den örnekler yer alıyor sayfalarda. Bu alana ilgi du- Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
yanlar için iyi bir baş ucu kitabı olabilir. yoktur?
119
4. Bölüm Test 25 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - IV
6. Muğla’dan Marmaris’e gidenler bilir, dönemeçler de- 8. “Ah!” dedi ağlayan kadın, ne kötü bir rüyaydı! Tüm
nize doğru inmeye başladığında Gökova Körfezi’nin vücudu dayak yemiş gibi ağrıyordu. Neredeyse öğle
tek düzlüğü Ören, altın bir tepsi gibi önünüze uza- olmuştu. Sol kolunun üzerine doğru hafifçe doğruldu.
nıverir. Kıvrılan ırmağın denize yakın yerde oluştur- Turkuaz yastığında her zamanki derin mavi gözyaşı
duğu çok parmaklı bir eli andıran delta, hilal gibi bir göllerinin yansıması… Damlalar gece boyunca karın-
kumsal ve sevimli evler… Aşağı inerken birkaç din- calar gibi birbirini izlemiş, düzenli dokunmuş yüzde
lenme tesisi var. “Konak” tesisleri de bunlardan biri. yüz pamuğun içine yavaş yavaş işlemiş, büyük bir
Burada durup aşağıdaki canlı tabloyu doyasıya sey- yağmur bulutunun gölgesi gibi yastığı lekelemişti.
redebilirsiniz. Parmak uçlarıyla göz kenarlarındaki son damlaları
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler- sildi.
den hangisi söylenemez? Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
A) Benzetmelerden yararlanılmıştır. den hangisi söylenemez?
120
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - V Test 26 4. Bölüm
1. İlhan Berk’in yeni kitabı Kuşların Doğum Gününde 4. Tanzimat Dönemi’nde yazar ve şairlerimizin %79,5’i
Olacağım yine okuru şaşırtan, farklı okumalara ola- İstanbul’da, %7,1’i Anadolu’da doğmuştur. Cumhu-
nak tanıyan genç ve dipdiri şiirlerden oluşuyor. İlhan riyet’ten sonra ise bu oranlarda büyük bir değişme
Berk, son kitabına bu adı vermemiş bile olsaydı kuş- olmuş; İstanbul doğumluların oranı %29, Anadolu do-
ların doğum gününe katılmayı hak etmiş biricik şair ğumluların oranı ise %67 olmuştur. Bu bize Türk ede-
olarak onu selamlamamız gerekirdi. biyatının halkçı bir nitelik kazandığını göstermez mi?
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler- Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisi söylenemez? den hangisi söylenemez?
D) Açıklama
6. Bir valiz dolusu kimsesizliği sırtlanmaktı sana gel-
E) Tanımlama
mek, kente bırakılan yalnızlıkları umuruna bile alma-
dan... Yalnızlık basamak olurdu, kimsesizliğime ve
3. Şiir vadilerinde düzgün bir çizgi yok son otuz yılda, sen kimsesizliğim olurdun. Gelmek alacanın beyaza
diyenlere şaşıyorum. Yaklaşık yirmi beş yıllık bir sü-
döndüğü bir gülümseyiş, gitmek akşam kızıllığı kaplı
reçten sonra bugüne gelindiğinde poetik bakımdan
bir ağlamaktı senin yüzünde ve sana her bakışta ba-
bugünün şiiriyle 1980’lerin şiiri arasında çok açık bir
samak basamak tırmanırdı gözyaşlarım yer çekimine
buluşma çizgisi çizilebilir oysa. Bu çizgi sağlam ve
inat gözlerimden gözlerine.
düzgündür. Bu hattın yanı sıra 1990’larda yeni bir
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
kuşak daha doğmuştur hatta.
den hangisi söylenemez?
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
A) Devrik cümlelerden yararlanılmıştır.
den hangisine başvurulmuştur?
B) Nitelendirmelere başvurulmuştur.
A) Tartışma B) Tanımlama C) Benzetme yapılmıştır.
C) Tanık gösterme D) Betimleme D) Tanık gösterilmiştir.
E) Öyküleme E) İkileme kullanılmıştır.
121
4. Bölüm Test 26 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - V
7. Fethiye’de Kayaköy’ü mutlaka görmek lazım. Bu- 10. Yamacın dibine indiğimde su biraz daha soğuyor ve
rası, Antik Karmillassos’un üzerinde kurulmuş şirin ben muhteşem bir mağara ile karşılaşıyorum. Burası
bir Rum yerleşimi. Eski adı Leviss. Yıllarca çevresin- şimdiye dek gördüklerimden daha büyük. Güneş,
deki beş büyük Türk köyü ile yediği içtiği ayrı gitme- mağaranın girişine saçtığı ışık hüzmeleri ile âdeta
yen ve dostluk, kardeşlik, barış kavramları üzerine bir lazer şov yapıyor. Güneşin ulaşamadığı yerler
insanlık dersleri veren hüzünlü Kayaköy, Fethiye’nin ise tüm Akdeniz’de olduğu gibi daha canlı ve renkli.
gurur kaynaklarından biri. Şimdi in cin top oynuyor Kırmızı beyaz çizgileri ve az ışıkta görmeye prog-
burada. Eski görkemli günlerini düşünüyor gibi, mavi ramlanmış kocaman gözleri ile sincap balıkları plank-
Akdeniz’e dalgınca bakıp duruyor. tonlarla besleniyor. Onlar gibi Kızıldeniz’den göç edip
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler- adapte olmayı başaran üçgen balıkları da mağaranın
den hangisi söylenemez? en kuytu köşesini yaşam alanı olarak kullanıyor. Fe-
nerimin güçlü ışığı onları rahatsız edince mağaradan
A) Okuru bilgilendirmek amacıyla yazılmıştır.
çıkıp yirmi metre kadar yüzüyorum.
B) İnsana ait özellikler doğaya aktarılmıştır.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
C) Anlatım deyimlerle zenginleştirilmiştir.
den hangisi söylenemez?
D) Niteleyici sözcükler kullanılmıştır.
A) Tanımlama yapılmıştır.
E) Örneklemeden yararlanılmıştır.
B) Karşılaştırmalara yer verilmiştir.
C) Görsel ögeler kullanılmıştır.
8. Gümüş gibi parlayan bu güzel kaşağının dişlerine
D) Birden çok duyuya seslenilmiştir.
baktım. Çok keskin, biraz körletmek için duvarın taş-
larına sürtmeye başladım. Dişleri bozulunca yine E) Olaylar oluş sırasına göre aktarılmıştır.
denedim. Gene atların hiçbiri durmuyordu. Kızdım.
Öfkemi sanki kaşağıdan çıkarmak istedim. On adım
ilerideki çeşmeye koştum. Kaşağıyı yalağın taşına
koydum. Kaldırabileceğim en ağır bir taş bularak
üstüne hızlı hızlı indirmeye başladım. İstanbul’dan
gelen, belki de Dadaruh’un kullanmaya bile doyama-
dığı bu güzel kaşağıyı ezip parçaladım. Sonra yala-
ğın içine attım.
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler- 11. Şimdi Burhaniye’nin güzelleşme zamanıdır. Kış bo-
den hangisine başvurulmuştur? yunca yağmur suyunu emer toprak; kaldırım taşla-
A) Betimleme B) Tanımlama C) Tartışma rının arasından, parkların, bahçelerin açıklığından.
Baharın başlangıcıyla gelin narinliğine bürünür kent.
D) Öyküleme E) Tanık gösterme
Günler geçtikçe neşesi her yanı saran bir Çingene
kızın coşkusuna kavuşur Burhaniye. Kulağına iliş-
9. Edebiyata karşı hevesimizin köklerinde belki bir sev-
tirdiği gülü, rengârenk giysileri, havaya uçurduğu
gili vardır. Belki içimizdeki tohumu kımıldatan şey,
kahkahalarıyla birlikte biriktirdiği bütün çiçekleri de
beklenmedik bir olaydır. Ellili yılların Ankara’sında
eteğinden savurur. Bir çiçek bereketi yayılır toprağa,
Cemal Süreya, Üvercinka’yı imzalarken “Şoklar ya-
balkonlara, her yana.
ratıcıdır.” demişti. İnsanı iteleyen bir şey var yazıya
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
doğru. Belki yavaşça olur o yönelme, belki birden-
den hangilerine başvurulmuştur?
bire. İçimizdeki o tohum çatlamıştır, sessiz bir şekilde
dal budak salar. A) Tartışma - Betimleme - Benzetme
122
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - VI Test 27 4. Bölüm
1. Son yıllarda turizm potansiyeli açısından hatırı sa- 3. Köyde on gün kaldıktan sonra dostlar ve çocukla-
yılır bir gelişme gösteren Ören, şirin kasaba özelli- rımla vedalaşıp yola çıkıyorum. İlk durak, uzak yay-
ğini yitirmeyen ender yerlerden biri. Baharla beraber lalar olacak. Uzun ve biraz da yorucu bir yolculuktan
hareketlenen beldenin çehresi değişiveriyor. Beyaz sonra Teyran Tepesi’ne geldim. Epey yol aldıktan
badanalı otel ve pansiyonları, balıkçı lokantalarıyla sonra at da ben de yorulmuştuk. Başımı, ellerimin
kışın kasvetli havasından sıyrılıyor Ören. Farklı renk- arasına alıp gözlerimi kapatarak bir süre öylece kal-
lere boyanmış hasır şemsiyelerin donattığı yarımay dım. At beni anlamış gibi gelip durdu karşımda; uy-
şeklindeki kumsalı dolup taşıyor. Güneşe ve denize sallaştı, başını önüne düşürdü. Sonra uzaklaştı.
hasret tatilciler, Gökova’nın billur sularına bırakıyor-
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
lar bedenlerini.
den hangisine başvurulmuştur?
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
A) Tanımlama B) Öyküleme C) Karşılaştırma
den hangilerine başvurulmuştur?
D) Betimleme E) Açıklama
A) Betimleme - Tanımlama
B) Örnekleme - Alıntılama
C) Açıklama - Betimleme
4. Yanardöner renkler bir malzemenin yüzeyinden yan-
D) Tanık gösterme - Tartışma
sıyan ışınların birbirlerini güçlendirecek ya da sö-
E) Tanımlama - Benzetme
nümlendirecek şekilde çakışması sonucu oluşur.
Bu süreçte özellikle belirli bir dalga boyundaki ışın-
lar birbirlerini güçlendirecek şekilde çakıştığı için bu
dalga boyundaki ışık, malzemenin yüzeyinden kuv-
vetli bir şekilde yansır. Bu fiziksel olgunun doğada
birçok farklı örneğine rastlamak mümkündür. Yanar-
döner renklere tavus kuşlarının tüylerinde, balıkların
pullarında rastlanır.
2. Ağaç kelimesi eski çağlardan beri dilimizde yaşa- Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
maktadır. Orhun Yazıtları’nda bile ağaçla karşıla- ağır basmaktadır?
şırız. Türk şiirinde ağaca karşı derin bir ilgi görülür.
A) Betimleme B) Tartışma
Memleketimizde birçok yerin adı ağaçtan alınmış-
tır: Çamlıbel, Kirazlıyayla, Kırkağaç… Bunlar hal- C) Öyküleme D) Tanık gösterme
kın ağaca verdiği önemi gösterir. Bazı ağaçlarla ilgili E) Açıklama
yerlerin ayrıca bir tarihi de vardır: Göynük’teki “Bey-
kavağı” adlı yere ad verilmesinde Yıldırım’ın oğlu Sü-
5. Anadolu insanı kendi sesi soluğu olmuş, sorunlarını
leyman’ın rolü olduğunu Âşıkpaşazade Tarihi yazar.
dillendirerek bir bakıma kendisiyle dert ortağı olmuş
Eskiden beri birçok Türk boyuna, birçok kişiye ağaç
şairlerini hep sevdi; onlara sahip çıktı ve onların şiir-
adı verilmiştir. Yeni Soyadı Kanunu’na göre pek ço-
lerini bir töre gibi kuşaktan kuşağa aktardı. Böyle ol-
ğumuz, soyadımızı ağaca bağlamış bulunuyoruz. Bu
masaydı okuryazarın yok denecek kadar az olduğu
da gösteriyor ki halkımız, ağaca karşı beslediği sev-
bir toplumda Yunus hâlâ ilahilerini söyler miydi? Ka-
giyi hâlâ yüreğinde yaşatmaktadır.
racaoğlan sazıyla köy köy dolaşmaya devam eder
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
miydi? Köroğlu ve Dadaloğlu isyan türkülerini göğ-
den hangilerine başvurulmuştur?
sünü gere gere dillendirir miydi?
A) Betimleme - Tanımlama
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
B) Açıklama - Örnekleme den hangisine başvurulmuştur?
C) Açıklama - Betimleme A) Betimleme B) Tanımlama
D) Tanık gösterme - Tartışma C) Tanık gösterme D) Örnekleme
E) Tanımlama - Benzetme E) Karşılaştırma
123
4. Bölüm Test 27 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - VI
6. Günümüzde yazma tutkunu olanlar için hayat bir sa- 9. Anası, aşağıda iki komşu hanımla oturmuş, her ne-
vaştan farklı değil sayın okur! Bütün imkânların sus- dense ateşlenmiş, hızlı konuşuyor. Belki dedikodu
tuğu bir dünyada kalem eri, her türlü boğucu havaya yapıyor. Tekir minderin üstünde uzanmış, dört aya-
rağmen yazmak denen o gizemli atın dizginini elin- ğını germiş, uyuyor… Eski kırık konsolun üstünde
den bırakmayı hiç düşünmez. Sen de yazıyorsan sen kırık fanusları ile anasının gelinlik saksonya lamba-
de bilirsin durumu. Başka çaren de yoktur zaten. Bu ları, helezonlu, yaldızlı bir çift su bardağı, boncuk ka-
ısrarlı gayretler sonunda da emeğinin karşılığını mut- pakları altında uyuyup duruyor. Köşede kara örtü
laka alırsın. Alın terinin karşılığını… Zihin emeğinin… altında “Hilye-i Saadet”... Her şeyi yerli yerinde hayat
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler- her vakit olduğu gibi...
den hangisi söylenemez? Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
A) Tanımlamaya başvurulmuştur. den hangilerine başvurulmuştur?
124
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - VII Test 28 4. Bölüm
1. Hayatın her döneminde başarılı olmak için insanlı- 3. İlk yavru çifti uçmayı öğrendi ve çevredeki kırlık alan-
ğın uzun tecrübeler sonunda elde ettiği kural şudur: dan giderek daha uzaklara gitmeye başladılar, ta ki
İyiye başlamak, iyi başlamak ve iyi bir yolda devam bir gün kendi başlarına uçarken yağmur yağmaya
edip onu bitirmek. Karınca misali çalışmak gerekir. başlayana dek hiçbir güçlükle karşılaşmadılar. On-
Kıymeti ne olursa olsun, eser sahibi olabilmek için larla evleri arasında bir düzine şemsiye açıldı. Bir-
bundan başka çare yoktur. Başlarken her şey güçtür. den onlara sanki ters uçuyorlarmış gibi geldi. Sanki
İlk zamanda o güçlüğe katlanmak gerekir. Devam ışığın ters yüzünde olduklarını apansız öğrenmişler
edince aynı şey sıkıntı verir, bu sıkıntıyı sineye çek- gibi dehşete kapılmışlardı. Ters uçmaya başladılar
meli. Fakat eser bittiği zaman duyulan zevk, bütün bu ama yere çakıldılar. Orada da başlarını kaldırıp sü-
güçlükleri, bütün bu çekilmiş sıkıntıları karşılayacak- rekli bir şeylerin düşmesini bekleyerek dolaşan hay-
tır. İşte bu her şeye değer! vanlar onları yakalayıp yedi.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler- Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
den hangisi söylenemez? den hangisine başvurulmuştur?
A) Amaç bildiren ifadelerden yararlanılmıştır. A) Tanımlama B) Betimleme C) Karşılaştırma
B) Benzetmeye yer verilmiştir. D) Öyküleme E) Açıklama
C) Deyimlerden yararlanılmıştır.
D) Açık ve anlaşılır ifadeler kullanılmıştır.
E) Eksiltili cümleler kullanılmıştır. 4. (I) Her yazar, istediği gibi yazmakta özgür olmalı-
dır. (II) Yazılan hiçbir yazı, hiçbir kalıplaşmış ifade
boşa gitmez. (III) Hele yazmak boş bir uğraş değildir.
(IV) Bakın Mevlâna hâlâ okunuyor, bir Mevlit hâlâ
canlı bir şekilde icra ediliyor. (V) Önemli olan yazma-
nın büyülü dünyasına varmak ve bu dünyayı oluştu-
rabilecek gayrete sahip olmaktır.
2. Şiirin herkesi etkileyen öyle bir dili vardır ki bu dilin
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
gücüne kimse yetişemez. Yolculuğumda şaşakaldı-
sinde bir düşünceyi etkili kılmak için örnekleme-
ğım bir olay yaşadım. Niğde’ye yaklaşıyorduk. Ya-
lere gidilmiştir?
nımda oturan bir Niğdeli, şehrin eteğini saran ağaç
kümeleri arasında pek iyi seçemediğim bir noktayı A) I B) II C) III D) IV E) V
125
4. Bölüm Test 28 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - VII
6. Doğu Roma İmparatoru Justinianus’un Karadeniz’e 9. Kelimelere verilen gündelik anlamlar hem dilde yoz-
Boğaziçi yerine Anadolu’dan geçebilmek için tasar- laşmaya hem de iletişimde sıkıntılara sebebiyet veri-
ladığı kanal projesinin en önemli ayağını oluşturan yor. Stendhal, 1804’te Pauline’e yazdığı bir mektupta
Justianus Köprüsü bugün 1500 yıllık ihtişamıyla Sa- şöyle diyor: “... Gündelik sözcüklere verdiğimiz deği-
karya’da ayakta duruyor. Ayasofya ile eşit değerde şik anlamlar yüzünden yanlış yollara sürükleniyoruz.
sayılan köprü; yüzlerce deprem, tabii afet ve sosyal Sözcüklerin gerçek anlamlarını bulmaya çalışalım.
karmaşalar gördü; Anadolu’da devletlerin yıkılma- Örneğin erdem sözcüğünün büyük insan topluluk-
sına, kurulmasına, işgallere, savaşlara tanıklık etti. ları için yararlı bir şeyler yapmak anlamına geldiğini
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi düşünmek gerek. Eğitim sözcüğünün de kişioğlunun
yoktur? kafasını, ruhunu biçimlendirmek olduğunu bellemeli.”
126
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - VIII Test 29 4. Bölüm
1. Giton; dolgun yüzlü, yanakları şişkin, dik bakışlı, ken- 3. Saray edebiyatı da denen divan edebiyatında sevgili
dine güvenir, omuzları geniş, göbekli, bakışı sağlam, ile padişahın özellikleri aynıdır. İkisi de sevmez, se-
yürüyüşü sert biridir. Konuşurken de kendine pek vilmeyi hak bilir. İkisi de ulaşılmazdır. İkisine de âşık
güvenir fakat karşısındakini hemen hiç dinlemez. ulaşmak ister fakat muvaffak olamaz. İkisi de eleşti-
Ona sözlerini tekrar ettirir. Mendili kocamandır, bur- rilemez. İkisinde de boy bos, büyüklük konusu mü-
nunu gürültüyle siler, uzağa tükürür, bağırarak hap- kemmeldir. İkisi de sultandır; koca bir mülkün sultanı,
şırır. Gündüz uyur, derin derin, herkesin içinde de aşka susamış gönüllerin sultanı. İkisi de bağışlayıcı-
olsa horlayarak uyur. Yemekte, arabada yeri herkes- dır fakat acı çektirmede üstlerine yoktur. İsterlerse
ten çok yer kaplar. Gezintilerde hep ortadadır, o du- yaşatır, isterlerse öldürürler. Âşık, ikisine de sorgu-
runca durulur, yürüyünce yürünür. Ona uyar herkes, suz teslim olmuştur.
isterse konuşanın sözünü keser. Fakat onun sözü Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
kesilmez, o istediği kadar söyler ve söylediği kadar den hangilerine başvurulmuştur?
dinlenir. Herkes onun düşüncesindedir. Verdiği ha- A) Betimleme - Tanımlama
berler doğrudur.
B) Açıklama - Alıntılama
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
C) Açıklama - Betimleme
den hangisine başvurulmuştur?
D) Tanık gösterme - Tartışma
A) Tartışma B) Tanımlama C) Karşılaştırma
E) Açıklama - Karşılaştırma
D) Öyküleme E) Betimleme
127
4. Bölüm Test 29 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - - VIII
5. Topraklarımızdan faydalanma oranı daha çok iklim 7. Orta Çağ’da İslam dünyası oldukça ileri düzeyde bir
ve yer şekilleri özelliklerine bağlıdır. Ülkemizde yük- uygarlığa sahipti. Bu doğrultuda Orta Doğu ve çev-
sek dağlık kesimler geniş alan kaplar, dik yamaçlar resinde tarımsal faaliyetler ve hayvancılık çok büyük
çoktur. Buralarda topraktan faydalanma çok kısıtlıdır. ilerlemeler kaydetti. Hidrolik ve hidrostatik teknikle-
Buna göre ülkemiz arazisinin %36’sı ekili-dikili alan, riyle çalışan pompalara imza atan Araplar, bu sis-
%32’si çayır ve otlak, %26’sı orman ve %6’sı diğer temlerle üretimde artış gözledi. Yine su değirmenleri
alanlardır (yerleşim birimleri, tarıma elverişsiz çıplak aracılığıyla suyu rahatça taşıyabilen Müslüman çiftçi-
kayalıklar gibi). ler, bu sayede sulamadaki kuraklığın önüne geçti. Bu
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler- dönemde pamuk, turunçgil, meyve, kayısı, safran,
den hangisi söylenemez? enginar, şeker pancarı gibi tarımsal ürünler yetişti-
rildi. Yine Araplar, İspanya’da Emevi Devleti’nin yer
A) Örneklemeye başvurulmuştur.
aldığı dönemde Avrupa’ya limon, badem, incir, porta-
B) Tanıklıktan yararlanılmıştır.
kal, pamuk ve muz gibi ılıman tarım ürünlerini getirdi.
C) Sayısal verilerden yararlanılmıştır. Aynı dönemlerde Çin’de sabanın kullanılması, tarım-
D) Açıklayıcı anlatım biçimi kullanılmıştır. sal alanda Asya’daki önemli değişikliklerdendir.
E) Karşılaştırmaya yer verilmiştir. Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
den hangilerine başvurulmuştur?
A) Betimleme - Tanımlama
B) Açıklama - Örnekleme
C) Açıklama - Betimleme
D) Tanık gösterme - Tartışma
E) Açıklama - Benzetme
128
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - IX Test 30 4. Bölüm
1. Karınca, on binlerce yıldır aynı işi en kusursuz bi- 3. Edebî metnin dili, günlük konuşma dilinden bütü-
çimde yapar. Binlerce sayıya ulaşan kolonide herke- nüyle ayrıymış gibi düşünülmüştür bizde. İstiareli,
sin vazifesi bellidir; vazifesini savsaklamadan hepsi aktarmalı, doğallıktan uzak sanatlı bir dil olarak dü-
oradan oraya koşturur durur. Kışlık erzaklarını hızlı şünülmüştür hep. Edebiyat sözcüğü; süslü püslü,
bir şekilde hazırlayan karıncalar hiçbir asayiş sı- özentili, abartmalı ve boş sözler yığını gibi bir anlam
kıntısı da çıkarmazlar. Oysa insanoğlunun olduğu kazanmıştır bu yüzden. Bunu da edebî dili günlük
çoğu yerde problem ortaya çıkmakta. İşine gelme- dilden apayrı gören bir anlayışa bağlayabiliriz. Oysa
yen işlerde çok kolay savsaklamakta, dahası en ufak edebî dil günlük dilden tümüyle kopuk bir dil değildir.
problemde kavga çıkarmakta. İşte insan budur. Ka- Gündelik dilin yazıda ve kurumsal boyutta temsilidir.
rıncadan öğreneceğimiz ne çok şey var! Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler- den hangisine başvurulmuştur?
den hangisine başvurulmuştur? A) Örneklendirme B) Tanımlama
A) Tartışma B) Tanımlama C) Tanık gösterme D) Tartışma
C) Tanık gösterme D) Örnekleme E) Öyküleme
E) Karşılaştırma
129
4. Bölüm Test 30 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - IX
6. Herkes yetenekli olduğu alanlarda çalışmalıdır. Res- 9. (I) Bir konu üzerinde aynı oturumda konunun uzmanı
sam mısınız? Ünlü Yunan ressamı Zeuvis gibi, üzüm kişiler tarafından yapılan görüşmeye panel adı verilir.
salkımlarını öyle yapınız ki kuşlar onları sahici sanıp (II) Geniş halk kitlelerini ilgilendiren bir konuda baş-
gagalamaya gelsin! Romancı mısınız? Gözlemleriniz kan ve dinleyicilerin önünde uzman kişilerin yaptığı
öyle olmalı ki mahkeme tutanaklarını yayımladığınızı görüşmeye açık oturum denir. (III) Tartışma ise iki ya
sansınlar. da daha fazla kişinin farklı konuları canlı olarak sa-
Bu parçada düşünceyi inandırıcı hâle getirmek vunmasıdır. (IV) Son dönemde tartışmaların kalitesi
için özellikle aşağıdakilerin hangisinden yararla- oldukça düştü. (V) Dinleyicilerin eskiye göre daha az
nılmıştır? rağbet ettiği bu etkinlikler aksiyon severlerin gözdesi.
130
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - X Test 31 4. Bölüm
1. Resmî olarak 28 Mayıs 1993 tarihinde faaliyete baş- 3. Portekiz’in güneyinde 150 metrelik bir uzaklıkta olan
layan Şangay Metrosu, yaklaşık olarak 588 km’lik Benagil Mağarası’nı tur tekneleriyle gezebilirsiniz.
uzunluğu ile dünyanın en uzun metrosu özelliğine Ancak tekneler bu mağara girişinde durmadan iler-
sahiptir. Dünya üzerinde hiçbir metro hattı Şangay lemekte; iyi bir yüzücüyseniz bu sahile yüzerek gelir,
Metrosu kadar uzun değildir. Şehri âdeta demir ağ- denizin ve güneşin tadını çıkartırsınız. Tarihî eser
larla örmüş olan Çin, bu anlamda bir dünya markası olarak korunan bu mağaranın eşsiz güzelliği gören-
konumundadır. Tabii bunda zaten ülkenin dünya- leri hayrete düşürüyor. Gelgit olayının çok yüksek
nın en kalabalık ülkesi olması da önemli bir etkendir. yaşandığı bu sahilde, buraya yüzerek gitmeyi planlı-
Uzunluk olarak ilk sırada yer alan Şangay Metrosu, yorsanız denizin durgun olduğu bir günü muhakkak
taşıdığı yolcu sayısı bağlamında ise Çin Halk Cum- seçmelisiniz.
huriyeti’nin başkentinde bulunan Pekin Metrosu’nun Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
hemen ardından gelir. yoktur?
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler- A) Nitelendirme B) Öneri nitelikli cümle
den hangisi söylenemez? C) Koşul ilgisi D) Benzetme
A) Sayısal verilerden yararlanılmıştır. E) Çoğullaştırma
B) Açıklayıcı anlatıma başvurulmuştur.
4. Dönemin etkin eleştirmenlerinden Nurullah Ataç,
C) Karşılaştırma yapılmıştır. Turgut Uyar’ın 1952’de yayımlanan ikinci kitabı Tür-
D) Tanımlamaya yer verilmiştir. kiyem’e yazdığı ön sözde, “zarını Uyar için” atar.
E) Benzetmeden faydalanılmıştır. Hatta bir acemilik sezdiği için şöyle der: “Yeni yeti-
şen bir şair için acemilik kötü bir şey midir? Başka-
larına uymayıp da kendi yolunu aradığını göstermez
mi? O acemiliği için de sevdim Turgut Uyar şiirini.”
Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme yolla-
rından hangisi kullanılmıştır?
A) Örneklendirme
B) Tanık gösterme
C) Sayısal verilerden yararlanma
D) Tanımlama
E) Benzetme
2. Bir milleti millet yapan, onu başka milletlerden ayıran,
olmazsa olmaz unsurların en başında dil, kültür ve 5. Cemil Meriç’in ifade ettiği gibi “Kamusa uzanan el
edebiyat gelir. Kendi diline, kültürüne, edebiyatına ve namusa uzanmıştır.” Biz millet olarak dilimize, kül-
tarihine sahip çıkamayan milletler hiçbir zaman ge- türümüze, örf ve âdetlerimize yapılan en ufak bir
leceklerine yön veremezler ve tarihin akışı içerisinde saygısızlığı namusumuza yapılan bir edepsizlik,
kaybolup giderler. Muharrem Ergin, dili tarif ederken saygısızlık addeder ve gereken tepkiyi veririz. Dil bir
şunları ifade eder: “Dil, bir milletin diğer milletlerden milletin her şeyidir. Kültürünün yaşaması ve daha
farklı olan terennümü ve konuşmasıdır. Dil, bir mille- sonraki kuşaklara aktarılması konusunda dile çok
tin ses dünyasıdır. Sesler kâinattaki hayat tezahürü- şey borçluyuz. Bu borcumuzu, onu koruyarak öde-
dür, kâinatı kendisine göre seslendirmesi, kâinatı ve yebiliriz.
hayatı kendisine göre adlandırması, ona kendi dam-
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
gasını vurmasıdır.”
den hangilerine başvurulmuştur?
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi A) Betimleme - Tanımlama
yoktur?
B) Açıklama - Örnekleme
A) Örnekleme B) Tartışma C) Açıklama - Tanık gösterme
C) Tanımlama D) Tanık gösterme D) Tanık gösterme - Tartışma
E) Karşılaştırma E) Açıklama - Benzetme
131
4. Bölüm Test 31 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - X
6. Bir milletin düşünmesi, üretime katkıda bulunması o 9. Bilim ve teknoloji evrensel ama kültür millîdir. Kültür-
milletin dağarcığında bulunan kelimelerle ilgilidir. Ke- lerin millî olması, içlerine kapanık, diğer kültürlerden
limeleri yok edilmiş, sözcükleri atılmış bir millet dü- kopuk olmaları anlamına gelmez. Yeryüzünde saf,
şünemez, düşünemeyince üretemez, üretemeyince katışıksız kültür unsuru yok gibidir. Hiçbir dil, mimari,
de kendisini yozlaştırıp yok etmeye çalışan, millî ve musiki yoktur ki diğerlerinden etkilenmemiş, beslen-
manevi değerlerine düşman güçler tarafından sömü- memiş olsun. Fransız filozofu Alain, “Aslanın vücudu
rülür, köleleştirilir ve onlara bağımlı bir millet hâline yediği diğer hayvanların vücudundan meydana gelir
gelir. Bu durum George Orwel’ın Bin Dokuz Yüz Sek- ama aslan her zaman kendisidir.” der. Aslan sabah-
sen Dört romanında hikâyeleştirilerek anlatılmıştır. leyin bir tavşan yediği zaman kulakları uzamıyor,
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler- öğleden sonra bir geyik yediği zaman boynuzları
den hangilerine başvurulmuştur? çıkmıyor. Yaratıcı, aslana hazmettiği her şeyi aslana
dönüştürme özelliği vermiştir.
A) Betimleme - Tanımlama
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
B) Açıklama - Örnekleme
den hangisi söylenemez?
C) Açıklama - Tanık gösterme
A) Tanımlama yapılmıştır.
D) Tanık gösterme - Tartışma
B) Somut anlamlı olup soyut anlama gelecek şekilde
E) Açıklama - Benzetme kullanılan sözcükler vardır.
C) Kişisel düşüncelere yer verilmiştir.
D) Tanık gösterme yapılmıştır.
7. Kültürel yozlaşma sonucu bugün gençlerimiz maale- E) Somutlama yapılmıştır.
sef büyük çapta renksiz, ruhsuz, şiirsiz bir dünyada
yaşamaktadırlar. Gönüller Sultanı Yunus Emre yedi
asır önce maddenin şekil verdiği, mananın hayata
hâkim olmadığı bir dünyada yaşayan insanların ızdı-
rabını çok iyi keşfetmiştir. İnsanlar ne yazık ki kültü-
ründen uzaklaştıkça mutluluğa hasret kalmışlardır.
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler-
den hangisine başvurulmuştur?
A) Örnekleme B) Betimleme
C) Tanık gösterme D) Tanımlama
10. Sandığı odanın ortasına getirdi. Sandıkta eski püskü
E) Benzetme çamaşırlar, yamalı çoraplar, yırtık bir seccade, küflü
bir makas, birkaç kitap vardı. Altta, sedef kakmalı bir
ceviz kutu dikkatini çekti. Bu kutu kilitliydi. Zehra ma-
8. Aristo, asırlar önce “En bedbaht millet, kaleleri ayakta
iken kültürü ve ahlakı harabe olan millettir.” demişti. kasın ucuyla kilidi kırdı, eşyaları incelemeye başladı.
Kültürel yozlaşma beraberinde tabii olarak kültürün Renkli bez parçaları, silik fotoğraflar, kurdele ile bağ-
lanmış bir tutam saç... Sararmış bir Mekteb-i Mülkiye
ve ahlakın harap olmasını getirir. Kültürüne sahip çı-
diploması... Bir tomar mahkeme evrakı ve defter...
kamayan milletler yok olmaya mahkûmdurlar. Bu da
kültürümüze ne kadar çok sahip çıkmamız gerektiğini Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
gösteriyor bize. den hangisi söylenemez?
132
Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - XI Test 32 4. Bölüm
1. Akım arttı; yukarıda, ormanın içinde daha da güçlü 4. Bizim toplumumuzun çok ciddi sorunlarının olduğu
esiyor. Çam iğneleri dillerini uzatıyor ve bilinmedik doğrudur. Ancak medyanın sürekli olarak yanlış-
bir gecesel türkü çağırıyorlar. Bu dillerin her biri öyle lıkları, toplumun kangren olmuş taraflarını, kötü ör-
küçük ki duyulmaz söyledikleri ama birlikte çıkan ses nekleri insanların önüne sergilemesi kişilerin ülkeleri
öyle derin ve güçlü ki isterse dağları yerle bir edebi- hatta kendileri ile ilgili karamsarlığa düşmelerine
lir. sebep olmaktadır. Yani özetle bütün çirkinlikler ser-
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangi- gilenirken iyi örnekler, güzellikler âdeta görmezlikten
sine başvurulmuştur? gelinmektedir. Bu durum, toplumu müthiş bir karam-
133
4. Bölüm Test 32 Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları - Metnin Dili ve Anlatımı - XI
6. Kültürümüzün dünyaya kapatılması, durağan hâle 8. Şehirde giderek artan bir betonlaşma hareketi vardı.
getirilmesi elbette söz konusu olamaz. Bunu iste- Bu durum beni de ailemi de çok üzmekteydi. Yaşa-
sek de yapamayız. Çünkü internet çağında yaşıyo- dığımız ev de bundan nasibini alacaktı galiba. Çünkü
ruz. Yunus Emre, “Her gün yeniden doğarız bizden komşuların hepsi, evlerini terk edip apartman yapıl-
kim usanası.” derken değişimin kaçınılmaz olduğun- masına izin vermişlerdi. Bir tek biz kalmıştık boyun
dan ve sürekli aynı kalmanın usanç vereceğinden eğmeyen. 1975’te evlenen annem ve babam yıllar-
söz ediyordu. Benim gencim elbette değişen şartlara dır bu bahçeli evde yaşamaktaydı. Bu evde pek çok
göre, kültürel olarak da kendini yenileyecek. Her gün anı biriktirmişlerdi. Onlar için evden vazgeçmek, anı-
yeni bir âlem kuruluyor. Bizi biz yapan asli unsurları, ları yok saymaktı sanki.
ana karakteri kaybetmeden bunu başarmalıyız. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakiler- den hangisi söylenemez?
den hangisine başvurulmuştur? A) Tekdüzelikten kaçınılmıştır.
A) Örnekleme B) Öyküleme B) Karşılaştırma yapılmıştır.
C) Tanık gösterme D) Tanımlama C) Gözlemlerden sıkça yararlanılmıştır.
E) Karşılaştırma D) Farklı yapıda cümleler kullanılmıştır.
E) Deyimlerle anlatım somutlaştırılmıştır.
134
Çoklu Paragraf - I Test 33 4. Bölüm
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 2. Aşağıdaki sözlerden hangisi bu parçada anlatı-
yınız. lanlarla ilişkilendirilemez?
A) Kazananlar hiç hata yapmayanlar değil, asla vaz-
Öğrenciler, kendilerini yazılı olarak anlatabilmeye,
geçmeyenlerdir.
yazı yazmanın herkeste var olmayan, sadece bazı
kişilere özgü bir yetenek olmadığına; yazma dene- B) En zoru harekete geçmektir, gerisi azim ve karar-
yimleri, çalışmaları ile geliştirilebilen bir beceri oldu- lılıkla gelir.
ğuna ikna edilmelidirler. Çünkü dil, diğer canlılardan C) İnsanoğlu her şeyi bilmek mecburiyetinde ve kud-
farklı olarak insana yaratılış itibarıyla doğuştan gelen retinde değildir.
bir yetenektir. Bu yeteneğin okuma, yazma, konuşma D) En uzun yola bile ilk adımla başlanır.
ve dinleme gibi herhangi bir alanın veya bütün alan-
E) Deneyene kadar yaptıklarınız hakkında hiçbir fik-
ların etkili kullanılabilmesi için geliştirilmesi, eğitilmesi
riniz yok demektir.
gerekir. Yetenek bakımından her birey aşağı yukarı
benzer anlama ve anlatma yetileriyle donanımlı ola-
rak dünyaya gelir. Fakat zamanında bu yetilerin ge-
liştirilmesi için olanaklar sağlanmazsa zayıflar. Birey 3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
bu yetilerin birini kullanarak aşabileceği bir sorunla yınız.
karşılaştığında eğer o konuda yeteri kadar dene-
Elimize kalem aldığımızdan beri ev resimleri çizmi-
yimli ve eğitimli değilse olumsuzlukla sonuçlanabile-
şizdir farkında olmadan. Bu resimde arkada illaki bir
cek birkaç sorun çözme girişiminden sonra kendini o
dağ vardır. Çam ağaçları arasında da çatılı bir ev...
alanda yetersiz veya başarısız görür. Öğretim süre-
Bacasından illaki duman tütmelidir çünkü duman tüt-
cindeki yazılı anlatım çalışmalarında öğrencilerin ya-
meyen evde hayat yoktur. O evin dumanı tüttürül-
şadığı olumsuz yazma deneyimleri, yazma becerisini
mekle asırlık gelenek sürdürülmektedir. Sonra evin
iyileştirici ve geliştirici yetersiz dönütler, zamanla on-
aşağısından geçen küçük bir dere, resimdeki yerini
larda yazmaya karşı olumsuz bir tutuma neden ol-
alır. Derenin üzerinde de bir köprücük… Su hayattır
maktadır.
ve resimde mutlaka yerini bulur. Sonra köprü… Ha-
yatın kendisi bir köprüdür.
III. Doğuştan var olmayan bir kabiliyet zamanla ge- A) Doğum ile ölüm arasında bir geçiş noktası olduğu
liştirilemez. B) İnsan ömrünün süresinin belli olmadığı
yargılarından hangilerine ulaşılabilir? C) Yaşamın zorluklarla dolu olduğu
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) İnsanların birbirlerine muhtaç olduğu
D) I ve II E) I ve III E) İnsanların acılarla olgunlaştığı
135
4. Bölüm Test 33 Çoklu Paragraf - I
5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
Mehmet Akif’i dini bütün bir şair, Neyzen Tevfik’i de İnsanoğlu, edebiyatı da bilimi de kendi kurdu elbette.
ayık gezmeyen bir garip neyzen bilen çokları, zan- Benim diyeceğim, her devirde bunların atbaşı gitme-
neder ki bu iki adam asla yan yana gelemez! Oysa diği, ya biri önde oluyor ya diğeri ona fark atıyor,
onların eşine az rastlanır bir dostluğu vardır. Kimi bir at yarışıdır gidiyor. Şimdilerde bilim, edebiyatın
zaman araya dargınlıklar girse de bu dostluk, karşı- epey önüne geçmiş durumda. Yeni nesil televizyon-
lıklı dökülen gözyaşlarıyla tazelenir, neyin gönül ya- lar kadar etkili şiirler yazılmıyor. Yeni yayımlanan ro-
kıcı nağmeleriyle yeniden koyulaşırdı. Hemen bütün manlar son model cep telefonları kadar ilginç değil.
ahbapları, özellikle de Eşref Edip ile Mithat Cemal Deneme türünde yazılmış bir metin, bir buluşu açık-
Kuntay, Akif’e dair hatıralarında onun dostlarına layan haber metninden daha az ilgi çekiyor.
karşı derin bir vefaya ve sadakate sahip olduğunu
anlatırlar. Akif, çektirdiği bütün cefaya rağmen Ney-
zen’i gönül defterinden bütün bütün silmemiştir.
6. Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme yolla- 8. Bu parçanın genelinde yazar aşağıdakilerin han-
rının hangisinden yararlanılmıştır? gisinden bahsetmektedir?
A) Kanıtlama A) Edebiyatın bilime göre üstünlüğünden
B) Tanımlama B) Bilimsel çalışmaların gerekliliğinden
C) Karşılaştırma C) Bilimsel çalışmalar ve edebî ürünlerden
D) Sayısal verilerden yararlanma D) Teknolojinin esir aldığı insanlardan
E) Tanık gösterme E) Edebî ürünlerin gerekliliğini yitirmesinden
136
Çoklu Paragraf - II Test 34 4. Bölüm
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
Profesyonel meslekler, çağımızı belirliyor. Özel- Öncelikli sorunumuzun, genel olarak kültür kavramı-
likle sanayileşmiş ülkelerde doktorlar, hukukçular, nın uğramakta olduğu değer aşınmasını durdurmak
mühendisler ve öğretmenler mesleksel örgütlen- olduğunu düşünüyorum. Kültür, bir değer olarak top-
melerini tamamlamışlardır. Bu tür gruplar siyasal, lumun ihtiyaçlar listesinde giderek alt sıralara itele-
ekonomik ve kültürel etkinliklere geçtiğimiz yüzyıla niyor çünkü. Toplumu yönlendiren dinamikler bunu
göre çok daha aktif biçimde katılmaktadırlar. Top- hızlandırıyor. Bu aşınmayı durdurmak da yetmez.
lumsal hiyerarşinin en üst kesimlerini artık profesyo- Kültür bir ihtiyaç olarak varlığını hissettirmeli ki edebi-
neller işgal etmektedirler. Ticari sistemin temel taşı yat ortamı sağlıklı işleyebilsin. Yoksa roman, hikâye,
olan girişimci şirketlerden idari ve teknik birimleri, ta- deneme diye andığımız türler bir bir çekilecek haya-
mamıyla profesyonellerin denetimi ve sorumluluğu tımızdan. Şiirin epeydir aramıza uğramadığı gibi.
altına girmiştir. Toplumsal yaşam içinde sağlık so-
runları doktorlarca, hukuk sorunları hukukçularca,
eğitim sorunları da eğitimcilerce çözülmekte; halk bu
tür sorunların çözümünde bilimin dışında kaynaklara
çok nadir başvurmaktadır. Bu alanlarda üretilen bilgi-
ler o kadar ayrıntılara inmiştir ki sıradan halkın genel
kültürü içerisinde yer almamaktadır.
1. Bu parçadan profesyonel mesleklerle ilgili olarak 3. Bu parçada kültür üzerine anlatılan olumsuzlu-
aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? ğun çözümüyle ilgili olarak asıl anlatılmak iste-
137
4. Bölüm Test 34 Çoklu Paragraf - II
5 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 6. Bu parçada geçen “aynı havuzda görünmek” sö-
yınız. züyle vurgulanmak istenen aşağıdakilerden han-
gisidir?
İlerlemek, gelişmek ve kendini aşmak birbirinden
A) Bir arada bulunmak
farklı kavramlardır. Bunlar aynı havuzda görünürler
ama başka başka davranış biçimlerine karşılık gelir- B) Birbirlerinden etkilenmek
ler. Kendini aşmak her zaman ilerlemenin anlamını C) Birbirlerini taklit etmek
ihtiva eder ama ilerlemek her zaman kendini aşmak D) Farklı görüşlere saygı duymak
demek değildir. Kendini aşmak, kendini bilmenin bir
E) Farklılıkları ortadan kaldırmak
türevidir. Bir hâlden bir başka hâle girmenin bilincine
her an sahip olabilen insan, kendini aşmaya hazırdır.
Gelişme, belirli bir iz üzerinde meydana gelebilece-
ğine göre, ilerlemeye benzer bir anlamı taşıyor. Ken-
dini aşmak, ilerleme ve gelişme ile aynı bağlamda ve
bir arada görülebilse bile çevrede olup bitenlerden
doğan şartları aşmak anlamını da içeriyor; bu yüz-
den de mutlaka onlardan bağımsız olarak ele alın-
ması gerekiyor.
C) Belirli bir iz üzerinde sabırla yoluna devam etmek B) İkilemeye yer verilmiştir.
138
Çoklu Paragraf - III Test 35 4. Bölüm
1 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 3. Bu parçada anlatılan olay, yaban hayvanlarıyla
yınız. ilgili olarak aşağıdaki düşüncelerden hangisini
daha çok destekler durumdadır?
Yavrulu yaban koyunlarının geçiş yerlerinde ıslak bir
kayanın boşluğuna gün ağarmadan saklanmıştım. A) Yaban koyunlarının soylarının devam etmesi için
Ortam nefis kekik kokuyordu. Yavrulu grup geldiğinde gerekli olan verimli otlaklar gün geçtikçe azal-
güneş biraz yükselmişti, hafiften rüzgâr esiyordu. Bir maktadır.
taraftan otluyor, diğer taraftan da yavaşça ilerliyor- B) Doğada yaşama savaşı veren canlı türleri, yiye-
lardı. Yavrular annelerinden 10-15 metre kadar uzak- cek sıkıntısı nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı
laşıp karınlarını doyurmaya devam ediyorlar, sonra karşıyadır.
annelerinin melemesiyle tekrar gelip annelerinin ya- C) Yeni doğan ve vahşi yaşamın gereklerini bilme-
nında otlamaya başlıyorlardı. Bir yavru annesinden yen yaban koyunları tehlike içindedir.
uzaklaşıp bulunduğum yere yaklaşınca beni gördü.
D) Yaban hayvanları arasında kendi aralarındaki
Merakla bakarak biraz daha yaklaştı. Bu sırada an-
sosyal yapının gereklerine uymayanlar olabilir.
nesi olayı fark etti ve birkaç kez meledi. Yavru oralı
olmadı. Bunun üzerine anne geldi ve yavrusunu gö- E) Yaban koyunları bazı bilgilere sahip olarak doğ-
türdü. Bugünkü derslerinin konusu “İnsanlar tehlike- malarına rağmen kimlerin düşman veya zararsız
lidir.” idi. Konuştuğum ünlü ve sözü dinlenir bir doğa olduğu gibi bilgileri sonradan öğrenirler.
bilimci “Tüm derslerden geçmeleri gerekir, yoksa tü-
kenirler.” diyordu.
139
4. Bölüm Test 35 Çoklu Paragraf - III
D) Örneklemeden yararlanılmıştır.
E) Çıkarımda bulunulmuştur. 7. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
sinde tanık gösterme yapılmıştır?
A) II B) III C) IV D) V E) VI
140
Çoklu Paragraf - IV Test 36 4. Bölüm
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
(I) Aslında bir kavram dili kurmamız gerekiyor, ta baş- Kendilerini kusursuz gören kimseler, yaşanan olum-
langıçtan beri. (II) Ama ne yazık ki bu kavram dilini suz olaylarda sorumlu olduklarını düşünmedikleri
kurmakta çok geç kaldık hatta bu treni tümüyle ka- için öz eleştiri yapma gereği duymazlar. Öz eleştiri
yapabilmek tekil sorumluluk açısından son derece
çırdık da diyebiliriz. (III) Batı dünyası; kurduğu kendi
önemlidir. Öz eleştiri yapmaktan uzak, mesuliyeti
kavram dünyasını empoze ettiği gibi, diğer yandan
hep başkalarına yükleyen kimseler bu sorumluluğu
kendi düşünsel ve eylemsel tarafını da zorla kabul
dış sorumluluk hâline çevirirler. Bu noktada tekil so-
ettiriyor. (IV) Muhalif tavır sergilemek de gerçekten
rumluluk ile sosyal sorumluluk arasındaki dengeyi
muhalif olmak da neredeyse Batılı bir tutummuş gibi
kurabilmenin önemi ortaya çıkar. İnsanı öz eleştiri
algılanıyor. (V) Oysa biz kendi kavramlarımızla düşü-
noktasına götürecek olan şey, kişinin benlik algısı-
nebilsek, kendi kavramlarımızı ortaya koyabilsek, bu
dır. Bununla birlikte ideal bir ben vardır. Bu kişinin
kavramların içerdiği eylemsel durumu gerçekleştire-
olmak istediği benlik algısıdır. İnsanın hayalindeki
bilsek çağa meydan okuma; çağ karşısında güçlü, di-
durumuyla içinde bulunduğu durum arasındaki farkı
namik ve dirençli olma durumunu elde edebiliriz.
bilmesi psikolojik bir ihtiyaçtır. Öz eleştiri yapama-
yan kişi, idealindeki benliği ile gerçekteki benlik algısı
arasındaki farkı bilemez ve ideal “ben”ini gerçekteki
benliği ile karıştırır. Bu da onu yanlış kararlara ve
yanlış ilişkilere götürür.
2. Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağı- 4. Bu parçanın ana fikri aşağıdakilerden hangisidir?
dakilerden hangisidir?
A) Öz eleştiri yapabilmek tekil sorumluluk açısından
A) Nitelikli düşünce üretebilmek için kavram dilini iyi son derece önemlidir.
bilmek gerekir.
B) Öz eleştiri yapan bireyler kendilerini değerli gö-
B) Bir kavram dili, ancak o dili çok iyi bilen aydınlar rürken bunu yapmayanlar değersizlik duygusu
tarafından geliştirilebilir. yaşar.
C) Kültürel ve ekonomik zenginliğe sahip olanlar C) İnsanı öz eleştiri noktasına götürecek şey kişinin
kendi kavram dillerini kullanmaktadır. benlik algısıdır.
D) Kendi kültürel değerlerinden uzaklaşanlar, özle- D) Öz eleştiri yapmaktan uzak olanlar mesuliyeti
rine ait bir kavram dili geliştiremez. başkalarına yüklerler.
E) Kendimize özgü bir kavram diline sahip olmamız, E) Öz eleştiri yapamayan kişinin benlik algısı onu is-
birçok yönden güçlü olmamızı sağlayacaktır. tenmeyen durumlarla karşılaştırır.
141
4. Bölüm Test 36 Çoklu Paragraf - IV
5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
(I) Bir zamanlar Akdeniz’in göz kamaştırıcı uygarlık- Kâğıt, çoğunlukla selüloz elyafının elek üzerinde ke-
larından birini kuran Likyalıların hatırası hâlâ kalıntı- çeleştirilmesi yoluyla elde edilen ince yapraktır. Kâğıt
larda yaşıyor. (II) Özellikle Teke Yarımadası’nda bu yapımını ve bundan yararlanılmasını diğer uluslar-
uygarlığın izlerini takip etmek mümkün. (III) Likyalı- dan önce bilen Türkler kakat ya da kakaç adını ver-
lar, kendilerine özgü özellikler taşıyan ve hâlâ kıs- dikleri kâğıdı, ipek elyafından elde ediyorlardı. 8.
men çözülebilmiş Likya dilini ve yine Yunan alfabesi yüzyılda İslam kültürünün en parlak döneminde,
ile Anadolu hiyeroglif çivi yazısı geleneği arasında Bağdat’ta ilk kâğıt üretim yeri açıldı. Japonlar kâğıt
özgün bir harmanlama oluşturan Likya alfabesini kul- yapımını 6. yüzyılda Budist rahiplerden öğrendiler.
lanmışlardır. (IV) Likyalıların kökenleri hâlâ tam ola- 8. yüzyılda, Türklerin önemli ticaret merkezlerinden
rak bilinmiyor ama bir görüşe göre “Işık İnsanları” da biri olan Semerkant’ta kâğıt üretimi başladı. Bu sa-
denen Likyalıların Türk ırkından gelme ihtimalleri var. natı Araplar 9. yüzyılda Mısır’a taşıdı. Bu sayede 11.
(V) Kesin olarak kanıtlanmış değil ama pek çok ta- yüzyılda İspanya, 13. yüzyılda İtalya, 14. yüzyılda
rihçi bunun olabilirliğine inanıyor. (VI) Hatta çoğu ta- Fransa ile Almanya ve 15. yüzyılda İngiltere kendi
rihçi bu görüşün doğru olduğunu düşündüğü için bu kâğıdını üretmeye başladı.
konuda bilimsel tezlerle bu düşünceye karşı çıkma
gereği duymuyor.
142
Çoklu Paragraf - V Test 37 4. Bölüm
bizi, iç içe geçmiş öykülerde olduğu gibi en üst çer- B) Yazarların eserlerinde başka eserlere atıfta bulu-
çevedeki anlatıya kadar götürür. Yapıtlar arasında nabileceğine
kurulan bu bağa metinler arası ilişkiler denir. Bir C) Metinler arasındaki ilişkilerin yapıtların kalıcılığını
metni yaratıldığı süreçten yola çıkarak çeşitli kültür artırdığına
katmanlarından oluşan bir bütünün içine oturtmak,
D) Yazarların başka eserlere, açık ya da örtülü gön-
onun derinliğini ve kalıcılığını artırır. Bir anlatı içinde,
derme yaptıklarına
kendinden önceki bazı metinlere yapılan gönderme-
ler, açık ya da örtülü bir şekilde bulunabilir. Yazarın, E) Açık göndermelerde okurların gönderme yapılan
yapıtında başka metinlerdeki kişileri, olayları, yerleri eseri rahatça anlayabildiğine
hatırlatması veya yıllar içinde kültürün bir parçası hâ-
line gelmiş, herkesçe çok bilinen bazı metinlerden
yaptığı alıntılar, okurun kolayca algılayabileceği açık
göndermelerdir. Örtülü göndermelerde ise yazar ya-
pıtında başka metinlerin yansımalarını ilk bakışta an-
laşılamayacak şekilde gizler. Bunun için gönderme
yaptığı yazarın biçimini kullanabilir ya da çok bilinen
bir yapıtı, içinde bulunduğu döneme ve kendi bakış
açısına göre yeniden yorumlayabilir.
143
4. Bölüm Test 37 Çoklu Paragraf - V
5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
Deyim; bir toplumun gelenek ve göreneklerini, inanç- (I) Modern toplumlar, ellerindeki teknoloji silahını do-
larını, yaşam biçimlerini en önemlisi dil özelliklerini ğanın kalbine yöneltir. (II) Çevrenin tahribatı, nüfus
ortaya koyan söz gruplarıdır. Özlü, kalıplaşmış ve artışı, sanayileşme, nükleer çalışmalar, savaşlar,
anlatımı çekici kılan sözlerdir. Üzerinde konuşulan küresel ısınma, ozon tabakasının delinmesi, kimyevi
konuların anlaşılmasını kolaylaştırır. Anlamı renklen- ilaçların su, hava ve toprağı kirletmesi dünyayı yaşa-
dirir ve çoğu zaman dakikalarca konuşularak ifade nılmaz bir yere çevirir. (III) Bu durum bazı kesimle-
edilemeyecek düşünceleri bir çırpıda dile getirmeye rin farkındalığını uyandırır. (IV) Çevre bilincinin tüm
yarar. Deyimler, bir toplumun diline yansıyan kültü- insanlara yayılması ve doğanın yıpratılmasına engel
rünün izlerini, ipuçlarını ortaya koyarak anlatım gü- olmak için çalışmalar yapılır. (V) Çevrenin bilinçsizce
cünü artırır. Kimi zaman hoşa gidecek, söylenene yok edilmesi ve ekolojik sistemin bozulmasına karşı
zevk veren ve hatırda kalmayı sağlayan ögeler içerir. olarak ilk kez 1972’de Bükreş’te Arne Naesss tara-
Çoğu gerçek anlamından uzaklaşarak özel anlam- fından “Üçüncü Dünyanın Geleceği Konferansı”nda
lar taşır. Deyimler; dün olduğu gibi bugün de üze- “Derin Ekoloji” kavramı ortaya atılır. (VI) Bu görüşe
rinde durulması gereken, dilimizin zengin dünyasının göre insan doğaya karşı bir tutum sergilemekten ka-
önemli yapı taşlarından birisidir. çınmalı ve onun bir parçası olduğunu kabul etmelidir.
5. Bu parçadan deyimler ile ilgili olarak aşağıdaki- 7. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa-
lerden hangisine ulaşılamaz? ragraf hangi cümleyle başlar?
A) Ait olduğu toplumun kültürünü yansıttığına A) II B) III C) IV D) V E) VI
B) Bütün özelliklerini ortaya çıkaran araştırmaların
henüz yapılmadığına
C) Anlam yoğunluğuna sahip söz grupları olduğuna
D) Konunun rahatça algılanabilmesini sağladığına
E) Genel olarak gerçek anlamlarının dışında anlam-
lar ifade ettiğine
144
Çoklu Paragraf - VI Test 38 4. Bölüm
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
Kötü şiir mi yazmak istiyorsunuz işte size bazı öne- Türk yapı sanatında geniş bir alanı içine alan dekora-
riler: Şiirinizin biçimsel açıdan nasıl bir görüntüye tif taş işçiliği, başlangıcından bu yana bazı değişimler
sahip olduğuna önem vermeyin, dilin ses ve görün- göstermiştir. Taş işçiliğinin en güzel örneklerini Ana-
tüsel boyutları sizin için bir şey ifade etmesin, seçti- dolu Selçuklu, Beylikler, Osmanlı Dönemi mimari-
ğiniz sözcükler ve sözcük ekonomisini göz ardı edin, sinde anıtsal taç kapılarda, şehir, saray duvarlarında,
eksiltme yapmayın, çok fazla imge kullanarak şiir cami, medrese gibi yapıların avlu, ana kapılarında,
yazın, şiir metnini anlam kavşaklarına, okuma birim- sütun başlıkları, minare şerefeleri, çeşme, sebil, şa-
lerine göre kurgulamayın, “Öykü-şiir, manzum öykü dırvanlarda görmek mümkündür. Bu eserlerin gö-
değildir ve öykü bu şiirlerde sadece şiirsel malzeme rüldüğü merkezlerden biri Bitlis’in Ahlat ilçesidir.
olarak kullanılır.” bilgisine karşın siz bunu yapmayın, Usta işi en eski mezar taşı burada yer alır. Ahlat us-
kişisel duygusal sorunlarınızı öyküleyin; böylelikle ni- taları bütün Anadolu’da ün yapmıştır. Taş işleme
telikli kötü bir şiir yazmış olursunuz. Şiirinizi birkaç sanatında geometrik örgüler, geçmeler, bitkisel be-
gün veya uzun bir süre bekletmeden sanki içinde ka- zemeler, kabartma hayvan figürleri, palmetler en çok
muoyunun bilmesi gereken yaşamsal önemde bir rastlanan bezemelerdir. Endüstriyel gelişim ve sos-
haber varmış gibi hemen bir dergiye gönderin. İşte yoekonomik değişim nedeniyle taş işçiliği sanatı gü-
nitelikli ama kötü bir şiir böyle yazılır ve yayımlanır. nümüzde yok olma tehdidi ile karşı karşıyadır.
Bilerek ya da bilmeyerek...
2. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi “kötü 4. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakiler-
şiir” yazan şairlerin özelliklerinden değildir? den hangisi söylenemez?
A) Yazdıklarını olgunlaştırmadan yayımlatmaları A) Açıklayıcı anlatım ağır basmaktadır.
B) Bireysel problemleri anlatan şiirler yazmaları B) Örneklendirme yapılmıştır.
C) Şiirde biçim güzelliğine önem vermemeleri C) Öznel ve nesnel cümleler kullanılmıştır.
D) Sözcüklerin kullanımına önem vermemeleri D) Karşılaştırmaya başvurulmuştur.
E) Şiirlerini imgeyle boğmamaları E) Alıntıya yer verilmiştir.
145
4. Bölüm Test 38 Çoklu Paragraf - VI
5 - 7. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 6. Bu parçanın anlatımında aşağıdaki anlatım biçim-
yınız. lerinden hangisi kullanılmıştır?
A) Açıklama B) Örneklendirme
Halk şiirinde âşıklar, anlatımı renklendiren kısa kalıp
sözler olan alkış ve kargışları kullanarak bunlarla C) Tartışma D) Öyküleme
imge, düşünce ve çağrışım zenginliği sağlarlar. Ge- E) Betimleme
leneksel ve yerel dil malzemesinden yeni söyleyişler
yaratmaya çabalayarak özgün üslubu yakalamaya
çalışırlar. Öğütleme şiirlerinde dolaylı, doğrudan ve
ironi anlatım şekillerini kullanırlar. Öğütleme şiirleri
didaktik şiirin doğasına uygun, kuru bir anlatımdır.
Öğütle yergi kimi zaman iç içe olduğu için inceden
inceye örülü imalarla dolaylı anlatımı seçerler. Bu
şiirlerde söylev veren bir eda görülür. Mizah üslup-
larında yerel ağız özelliklerini güldürücü öge ola-
rak kullanarak dilde nükte objesini yakalarlar. Kimi
zaman da över gibi görünüp aslında yererek mizahı
sağlarlar. Mizah anlatımlarında dolaylı ve dolaysız
anlatım, abartma ve karikatürize etme gibi yöntem-
ler kullanırlar. Yerine göre mizahı kelimelerin uzak
ve yakın çağrışımlarını kullanarak yakalarlar ve tüm
bunlarla şiirlerine renk katarlar.
146
Çoklu Paragraf - VII Test 39 4. Bölüm
1 - 3. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 4 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
(I) Yazarın Anadolu insanının sözlü anlatım geleneği- (I) Şairi ve şiiri çok bir ulus olduğumuz hâlde maale-
nin ürünleri olan destanlardan, halk öykülerinden ve sef, şiirin az, romanın çok sattığı bir ülkede yaşıyoruz.
masallardan yararlanarak kardığı üslup, onu başkala- (II) Bunu söylerken bütün dünyada şiirin düzyazıdan
rından farklı bir çağdaş sanatçı kimliğine ulaştırmıştır. daha az sattığını yok saymıyorum elbette. (III) Gü-
(II) Kurduğu imge ve mit dünyası, benzetmeler, be- nümüzde, şiir daha dar bir alanda ve sınırlı sayıda
timlemeler, doğanın tüm yönleriyle anlatımı ve kul- insan eliyle sürdürüyor varlığını. (IV) Bugün her şeye
landığı dil onun anlatımını canlı ve etkileyici kılan rağmen, yazın dünyasında şairin özel bir yeri var.
özellikler olarak görülmektedir. (III) Anlatımındaki, (V) Hatta şiirin yazıldığı dilin önünde olduğu bile söy-
diğer yazarlara örneksememe özelliği, düşle ger- lenebilir.
çeği, doğayla insanı iç içe vermedeki başarısından
kaynaklanmaktadır. (IV) Sayfalara aktardığı dünya-
4. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden han-
nın dış görünümünü zihinlere etkileyici bir biçimde
gisinin yerine “Bütün olumsuzluklara karşın şairin
çizer. (V) Şiirsel üslubu, olağanüstü düş gücü, mo-
edebiyat âleminde konumu yukarılarda.” yargısı ge-
dern romanla epik anlatım biçimlerini başarıyla bağ-
tirilebilir?
daştırması onu benzersiz kıldığı kadar güçlü de kılan
A) I B) II C) III D) IV E) V
özelliklerdir.
2. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi E) Şairin, şiirin yazıldığı dilin önünde olduğu belirtil-
ağır basmaktadır? miştir.
A) Örneklendirme B) Öyküleme
C) Açıklama D) Betimleme
E) Tartışma 6. Bu sözleri söyleyen biri aşağıdakilerden hangi-
siyle nitelendirilebilir?
A) Şiirseverlerin belli bir düşüncede ve duygusal po-
tada yoğunlaşmasını isteyen
B) Şiire milletçe gereken önemin verilmesini arzula-
3. Bu parçadaki altı çizili sözle sanatçının hangi
yan
özelliğine gönderme yapılmıştır?
C) Şiirin, bilinç düzeyi yüksek okurun yorumuna bı-
A) Türsel dokuyu öne çıkarmasına
rakılmasını dileyen
B) Yeni duyumsamalara yöneltmesine
D) Şiirde özgün bakış açılarının oluşmasını talep
C) Konuyu bütünsel açıdan değerlendirmesine eden
D) İçerik ve dil tavrını sentezleyip uyumlaştırmasına E) Şiirin, yazıldığı dönemin koşullarına göre değer-
E) Söyleyişiyle gerçeklik duygusunu hissettirmesine lendirilmesi gerektiğini düşünen
147
4. Bölüm Test 39 Çoklu Paragraf - VII
7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 9 - 11. soruları aşağıdaki parçaya göre cevap-
yınız. layınız.
Ozan olarak yazdıkları bir yana, Sait Faik’in öyküleri, (I) Ağaoğlu, Damla Damla’nın ilk sayfasına sevdiği
edebiyatımıza getirdiği yenilik açısından en azından bir yazarın, Elias Canetti’nin karamsar bir cümlesi
bir fikir verecektir bize. Sait Faik bana göre çevredeki ile başlar. (II) İlk sayfa karamsar olsa da güncedeki
ayrıntıları görmeyi öğretir bize. Biz biraz da onunla hayat, olağan seyrinde akıp gitmektedir. (III) Ve biz
öğrendik ayrıntılara inmeyi. Görmeyi öğrenmek de az akan olayların arka planında adım adım Ölmeye Yat-
şey değildir. Günümüzde öykü yeni açılımlar kazan- mak’ın oluştuğunu bilerek okuruz günceyi. (IV) Say-
mışsa onun öyküye getirdiği bu yeniliğin de bunda falar ilerledikçe yazarın sözcükleri nasıl farklı, büyülü
payı vardır. bir şekilde sıraladığına şaşar kalırsınız. (V) Satırlar
alıp gider sizi oturduğunuz yerden yazarın anıları
arasına.
E) Sait Faik’in şiiri, öyküyü geliştirmede bir araç ola- D) Tekdüzelikten kaçınılmıştır.
rak kullandığından E) İkileme kullanılmıştır.
148
Çoklu Paragraf - VIII Test 40 4. Bölüm
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 3 - 5. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
Bir düşünür, “Büyük şiirler için büyük okuyucular ge- Takma adlar kullanıyor, kimliğini gizliyordu. Esendal
rekir.” der. Bu söz, sadece şiir ve şiir okuru için değil, gibi bir yazarın yazdıklarını önemsemez görünme-
her metin için ve genel olarak okur kimliği için dü- sine önceleri bir anlam veremedim. Bu tutumu alçak
şünülmelidir. Buradaki “büyük şiir” de “büyük okur” gönüllü oluşundan değildir elbette. Siyasetçi kimli-
da karşısındaki metni iplik iplik çözen bir karakteri ğini korumak istemesinden midir acaba? Ben buna
simgeler. Hangi kelime neden kullanılmış, bu cümle da ihtimal veremiyorum. Sanırım kendini ya da si-
neden kısa tutulmuş, bu söz nereye kadar gider diye yasi kimliğini koruma isteğinden değil bu tutumu.
düşünerek okuyan bir kimliği işaretler bu tanımlama. Tam tersi; edebiyatı öteki uğraşlarından daha üstün,
daha önemli saydığı için takma ad kullanıyordu.
C) Her okuyucunun şiiri beğenmeyebileceği III. Birden fazla alanda etkin biridir.
D) Okurun seçici bir tavırla belli şairlere yönelmesi yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
gerektiği A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) Okuyucuların, şiiri başka türlere tercih ettiği D) I ve III E) II ve III
149
4. Bölüm Test 40 Çoklu Paragraf - VIII
6 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 9 - 10. soruları aşağıdaki parçaya göre cevap-
yınız. layınız.
Hiçbir şey kendi içerisinde komik değildir. Komik olan Günlük yaşamımızda karşılaştığımız olayların gülü-
şeyler özelliklerini, o şeylere gülen insanlardan alır. necek bir yanı olmadığını düşünürüz. Ama bu olaylar
Yani gülme her zaman belirli bir toplumsal gruba ait- bize fıkra ya da parodi hâlinde sunulduğunda bun-
tir. Eğer karşınızdaki insan ya da topluluk hakkında lara kahkahalarla gülmekten kendimizi alamayız. Bu
iyi bir bilgi birikiminiz yoksa onların, anlattıklarınıza durum, olaya dışarıdan bir gözle bakmanın rahatlığın-
güleceklerini garanti edemezsiniz. Aynı şakalara dan ileri gelir. İnsan kendi başına gelen olaylara gü-
gülen insanlar sadece ortak kültür mirasına sahip lemez rahatlıkla. Başkasına ise rahatlıkla kahkahaları
olan insanlardır. patlatır. Yaşadığı olayı başkasına anlatırken de baş-
kasının anısıymış gibi gördüğündendir rahatlığı.
B) Komikliğin anlatılanda değil, dinleyen insanların A) Olaylara başka birinin gözüyle bakmanın kişiye
özelliklerinde ortaya çıktığı tecrübe kazandırdığı
C) Anlatılan bir şeye gülmenin, insanların bilgi biri- B) Günlük olaylardan da rahatlıkla komedi konusu
kimleriyle doğru orantılı olarak geliştiği çıkarılabileceği
D) Aynı şakaları komik bulan insanların genelde C) Başkalarının açıklarını görmesinin kötümsenecek
aynı şeyleri gülünç olarak tanımladıkları bir durum olmadığı
E) Gülünç ögelerin günlük yaşamdan derlenebile- D) Yaşadıklarındaki güzel tarafların, aradan zaman
ceği geçtikçe daha iyi anlaşılabildiği
E) Başından geçen olaylara değil, başkalarının ya-
şadıklarına gülme eğilimi gösterdiği
150
Çoklu Paragraf - IX Test 41 4. Bölüm
1 - 2. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 3 - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
Bazı eserlerin dilinde oynamalar yapılarak yeniden Çoğu insan, edebiyata karşı özel bir ilgi duyar. Bunu
basılması, genç okurlara bu değerleri tanıtma ba- utana sıkıla söz ettikleri şiirlerinden, yarım bıraktıkları
kımından iyi gibi görülüyor başlangıçta. Burada bir roman denemelerinden, okulda yazdıkları kompo-
nokta atlanıyor: Bu yeni basım, başlangıçtaki asıl zisyonları gündeme getirmelerinden anlayabilirsiniz.
eser değil ki! Başka bir eser ortaya koydunuz siz, ke- Bu yazı denemelerinden söz ederken gözleri ışıldar,
limeleri, cümleleri değiştirerek. Daha serbest bir dille yüzleri çiçekler gibi açar. Demek uygun bir usta bu-
söylersek kıydınız esere! Böyle yapacağınıza azıcık lamamışlardır yanında pişmek için. Onları sulayan,
bilgi takviyesi yaparak genç kuşakları asıl eseri anlar yazdıklarını gübreleyen bir bahçıvan edebiyatçının
hâle getirsenize! Böylelikle hem güzelim eseri yok et- yokluğu kurutmuştur içlerindeki yazar ya da şair fi-
memiş olacaksınız hem de gençlerin orijinal eseri se- danını.
vebilme şansını!
151
4. Bölüm Test 41 Çoklu Paragraf - IX
5 - 6. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- 7 - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
yınız. yınız.
Öykücü öncelikle seslerini duyuyor öykülerin. Kelime- (I) Gençliğimde bir doğum günümde edebiyat öğret-
leri seçemiyor, yalnızca duyuyor. Zorluk da böylece menim hediye etmişti. (II) Kırmızı deri sırtlı, bez ciltli,
başlıyor. Zorluk, o bilmediği dilden duyduğu tınıları ikinci hamur baskılıydı. (III) Okurken bir kitabın in-
kendi dilinin kelimeleriyle okuyana da duyurma ça- sanı nasıl bu kadar etkileyebildiğini sorup durmuş-
bası. Öykü peşini bırakmıyor yazarın, seslere bir de tum kendime. (IV) Hayatım boyunca okuduğum en
kokular, renkler ekleniyor. Hepsinin bombardımanı güzel on kitap arasında sayıyorum bu eseri. (V) Kar-
altındaki yazar o sesleri, kokuları, renkleri ve oluş- şılaşılan tüm zorluklara rağmen, azim ve inancın ne-
turdukları atmosferi kendi dilinde anlatmaya, söy- leri başarabileceğine dair ileri bir örneği göstermesi
lemeye, başka bir deyişle, onları kendi diline en iyi açısından tavsiye edilebilecek bir kitap.
şekilde çevirmeye uğraşıyor. Herhâlde öykücüler bu
yüzden seslere, kokulara ve renklere çok duyarlılar.
152
Tarama Testi - I Test 42 4. Bölüm
1. Elimde Yalçınkaya’nın yeni çıkan kitabı var. Bir gün 3. Başka yazarların satırlarındaki düşüncelerden ya-
içinde okudum. Sanıyorum yazarın sırrını bu kitapta rarlanma, her zaman çekinilecek bir iş değildir. Ak-
keşfettim. Dilin zengin deyim ve atasözlerini, söyle- sine kimi zaman da kıskanılası bir eylemdir. Örneğin
yişlerini, deyişlerini tam yerinde kullanıyor. Onun bu usta bir yazar, özgün bir düşünceyi kendi rayını çok-
özelliğine Buket Uzuner de değinmiş geçende. “Ağ- tan bulmuş üslubu içinde öyle doğal ve uyumlu kul-
zından bal damlayan gerçek bir halk hikâyecisi” diyor lanır ki bu yerli yerince kullanım, yazının güzelliğini
onun için. eksiltmek şöyle dursun kat kat artırır. Bunun yanında
Bu parçaya göre, yazarın en önemli özelliği aşa- yenilerin, daha yolun başında başka atölyelere ait
153
4. Bölüm Test 42 Tarama Testi - I
5. Yazarlar genellikle olması gerekeni yazarlar. Bunla- 7. Çalık, önemli bir yazar. İlgi çekici fikirleri var yazma
rın karşılığı hayatlarında belki de yoktur. Onların ta- üzerine. Yazıda itici gücün amatör ruhun korunma-
sarladıkları, önerdikleri dünyayla gerçek yaşamları sında gizli olduğunu söylüyor. Bu ruhla sıkı eserler
arasındaki fark -öğrendiği takdirde- okurda etkili dep- ortaya çıkarılabileceğini düşünüyor. Para kaygısının
remler meydana getirebilir. Bu nedenle bir yazarın edebîliği bitirdiği görüşünde. “Şöyle bir düşündüm,
anılarını bile yazarken okura sere serpe bir görüntü kitaplarımın yarısından fazlası için para almamışım.”
vermemesi yazarın kendi iyiliği içindir. diyor. Emekli maaşının geçimi için yettiğini anlatan
Bu parçada yazarla ilgili olarak anlatılmak iste- yazar, kendisi için paranın her zaman ikinci planda
nen aşağıdakilerden hangisidir? kaldığını söylüyor. “Benim para kazanmak gibi bir
derdim olmadı.” diyor. Yazma serüvenini şöyle özet-
A) Okura yaşamı hakkında ayrıntılı bilgi vermekten
liyor: “Yazmam gerekiyordu ve yazdım.” Yazma
kaçınması gerektiği
macerası adına birçok efsanenin anlatıldığı şu içten-
B) Anılarını okura anlatmaktan kaçınmasının yanlış-
liksiz dünyada ilginç bir çıkış noktası değil mi?
lığı
Bu parçada tanıtılan sanatçıyla ilgili olarak aşağı-
C) Satırlarıyla yaşamı arasında bağ kurması gerek-
dakilerden hangisine değinilmemiştir?
liliği
A) Parasal beklentiyi edebiyatın engeli olarak gördü-
D) Olanları yazıda değiştirerek vermemesinin önemi
ğüne
E) Yazarlık yöntemlerini okura aktarma konusunda
B) Amatör heyecanların, iyi eserlerin önünü açaca-
duyarlı olması gerektiği
ğına inandığına
C) Eserlerinin çoğunun karşılığında para almadığına
D) Yaşamını emeklilik geliriyle sürdürdüğüne
E) Edebî çalışmaların çok fazla gelir getirmediğini
düşündüğüne
154
Tarama Testi - II Test 43 4. Bölüm
1. (I) Yazar her zaman eser vermez doğal olarak. 3. Yazdıklarını anlayacak okurların yokluğundan söz
(II) Büyük yazarların sessizlikleri ise genelde oku- edenler haklı gibi görünseler de bir noktayı atlıyorlar.
yucular için yazı tura atmak gibidir. (III) Ya bir daha Okurlar da bu yazarların anlaşılmaz eserlerinden ya-
yazmayacaklarını ya da çok sağlam bir kitapla kar- kınıyorlar, demek ki ----
şılaşacağınızı bilirsiniz. (IV) İyi bir kitap yayımla- Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akı-
yınca yazar, bu uzun çalışma, meyvesini vermiş olur. şına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
(V) Bir daha yazmazsa işte o ihtimal kötüdür. (VI) O
A) okurların geneli yazarların sözlerinden hayata
zaman bize düşen iş, kitaplığa dönüp eski kitaplarına
dair bir şeyler çıkarıyor.
yeniden başlamaktır yazarın.
B) yazara düşen iş, belli bir düzeyin altına inmemek-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi
tir.
düşüncenin akışını bozmaktadır?
C) asıl sorun yazarların anlamı kapalı metinlerinde-
A) II B) III C) IV D) V E) VI
dir.
D) yazarlar üsluplarını, anlattıkları düşünceye göre
belirlemelidir.
E) anlaşılırlık, sanatçının bir yazar olarak değerini
düşürüyor.
155
4. Bölüm Test 43 Tarama Testi - II
6. Ben yaratıcı yazar olarak eleştirmeninkinden tama- 8 - 9. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla-
men farklı bir ilgiye sahibim. Benim işim bir araya yınız.
getirmek, birleştirmek, farklı kısımları bir bütünde bir-
Bana göre edebiyat, hayattan kaynaklanan ama ger-
leştirmektir; eleştirmenin işi ise çözmek, ayırmak, bü-
çekte tam olarak var olmayan bileşimler oluşturmak-
tüncül bir bütünü kısımlara bölmektir.
tır. Bu nedenle olsa gerek, hayat denince aklıma
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
gelen ilk şey hikâyedir. Yaşanmış olaylara kayıtsız
kullanılmıştır? kalamam. Ama elbette sıra dışı bir boyutu olmalıdır
A) Betimleme B) Karşılaştırma edebiyat ürünü hikâyelerin. Yoksa yaşamı ayna gibi
C) Tanık gösterme D) Tanımlama yansıtan haber kupürleri en katıksız hikâyeleri oluş-
E) Dil öğretiminde kullanılan yöntemlerin çok köklü C) Yazın Dünyası D) Hayatın İçinde
bir tarihî geçmişi vardır. E) Zor Yazılar
156
Ölçme ve Değerlendirme 4. Bölüm
Toplam doğru
Konu - Başlık - Soru - I 01 8 sayısını yazınız.
x 100 = %.....
8
Paragrafta Yapı - I 13 11
x 100 = %.....
11
Paragrafta Yapı - II 14 11
x 100 = %.....
11
157
4. Bölüm Ölçme ve Değerlendirme
Paragrafta Yapı - IV 16 13
x 100 = %.....
13
Paragrafta Yapı - V 17 10
x 100 = %.....
10
Paragrafta Yapı - VI 18 11
x 100 = %.....
11
Paragrafta Yapı - IX 21 4
x 100 = %.....
4
158
Ölçme ve Değerlendirme 4. Bölüm
Çoklu Paragraf - I 33 8
x 100 = %.....
8
Çoklu Paragraf - II 34 8
x 100 = %.....
8
Çoklu Paragraf - IV 36 8
x 100 = %.....
8
Çoklu Paragraf - V 37 8
x 100 = %.....
8
Çoklu Paragraf - VI 38 7
x 100 = %.....
7
Çoklu Paragraf - IX 41 8
x 100 = %.....
8
Tarama Testi - I 42 8
x 100 = %.....
8
Tarama Testi - II 43 9
x 100 = %.....
9
159
4. Bölüm Ölçme ve Değerlendirme
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
160
Biçim Bilgisi - I Test 01 5. Bölüm
1. Havada bir dost eli okşuyor derimizi 5. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi farklı
Boynu bükük adalar tanıyor sanki bizi bir yapım eki almıştır?
Bu dizelerde çekim eki almış kaç sözcük vardır? A) Arabanın kornası boğuk sesler çıkarıyordu.
B) Mehtap, kızgın bir ses tonuyla cevap verdi. A) Çocuğun durumu hiç de iyi görünmüyordu.
C) Çocuklar dalgın bakışlarla filmi izliyorlardı. B) Şu dağların iç açıcı bir görüntüsü var.
D) Odanın içini baygın bir koku sarmıştı. C) Ayten’e ne söylesem hep aksini yapıyor.
E) Resim, büronun en uygun yerine asılmıştı. D) Kızının ellerini sevgiyle avucunun içine aldı.
E) Uslu, akıllı, çalışkan bir çocuk olacaksın.
Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerden han- C) Bir gün daha geçti ama gelen giden olmadı.
gisi yapım eki almıştır? D) Giysi dolabından bir yığın kâğıt çıkardı.
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Birkaç adım gerileyip kapının yanında durdu.
161
5. Bölüm Test 01 Biçim Bilgisi - I
9. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi birden 13. “-ım (-im)” eki aşağıdakilerin hangisinde yapım eki
fazla çekim eki almıştır? olarak kullanılmıştır?
A) Başını önüne eğdi ve düşünmeye başladı. A) Kalktım, sendeleye sendeleye lambayı yaktım.
B) Bu insanlar geçmişten hiç ders almıyorlar. B) Ben de başkaları gibi duygusuzun biriyim.
C) Çığlıkların ardı arkası kesilmiyordu. C) Bizim konuşmamıza fırsat bırakmadınız ki!
D) Babam disipline olan düşkünlüğüyle bilinirdi. D) Ellerimi birbirine kenetleyip bekledim.
E) Söyleyin bana, yine ne dolaplar çeviriyorsunuz? E) Birkaç adım geriye çekilip ona yol verdik.
12. “-lık (-lik)” eki aşağıdakilerin hangisinde somut bir 15. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi, kökü-
sözcüğü soyut bir sözcüğe dönüştürmüştür? nün türü bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) Arkadaşlarla birleşip bir yıllık hazırlamıştık. A) Sizin dürüst davranacağınızı sanmıştım.
B) Bir dükkânda durarak dört litrelik süt aldı. B) Köşedeki soba gürül gürül yanıyordu.
C) Nazan’ın hareketlerinde büyük bir incelik vardı. C) Onu, ailenin bir ferdiymiş gibi benimsiyorum.
D) Bu pislik ne zamana kadar burada duracak? D) Şimdi size her şeyi açıklayacağım.
E) Anneannem için elbiselik kumaş bakıyorduk. E) Küçümseyici gülüşü yüzüne yayılmıştı.
162
Biçim Bilgisi - II Test 02 5. Bölüm
1. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi yapıca 4. Çıkma durumu eki eklendiği kimi sözcüklerin türünü
diğerlerinden farklıdır? sıfat yapar.
A) Yaşıtım olan birinin böyle davranması tuhaf. Aşağıdakilerin hangisinde bu kuralı örnekleyen
B) Aramızda küçük bir tartışma çıkmıştı. bir kullanım söz konusudur?
C) İstersen yarın arabayla bir gezinti yapalım. A) Her zamanki gibi baş ağrısından şikâyet ediyor.
D) İfadesiz, ölçülü sesiyle bir şeyler söyledi. B) Onun bu içten dileğini yerine getireceğim.
E) Ona nasıl karşılık vereceğimizi kestirememiştik. C) Yaramaz birden annesinin kucağına atladı.
D) Ben peşinden gidip onu yakalamaya çalıştım.
E) Biz bütün malzemeleri önceden ayarlamıştık.
2. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde farklı B) Çeşit çeşit giysiler odanın ortasına atılmıştı.
bir ek kullanılmıştır? C) Yerde içi kitap dolu bir karton kutu duruyordu.
A) Hamdi, bezgin bir tavırla bize bakıyordu. D) Arkadaşlarının hepsiyle vedalaşıp yola çıktı.
B) Size çok üzgün olduğumu söylemek istedim. E) Dergilerin başlıklarını daima dikkatle oku-
C) Hepimiz bitkin bir hâlde evin yolunu tutmuştuk. rum.
163
5. Bölüm Test 02 Biçim Bilgisi - II
8. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin kökü 11. Yapım ekleri, eklendiği sözcüğün anlamıyla beraber
isimdir? kimi zaman türünü de değiştirir.
A) Bakışlarındaki güvensizliği fark ettim. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde yapım
B) Sanki haftalar önce ona rastlamış gibiyim. eki eklendiği sözcüğün türünü değiştirmemiştir?
C) Zehra, yalvaran gözlerle ona bakıyordu. A) Onun değerini bilmeyenlere sadece acırım.
D) Lütfen git, beni rahatsız ediyorsun, dedi. B) Bardaktaki suyu uysal bir tavırla içmişti.
E) Otobüs, birkaç kere kısa aralıklarla durdu. C) Bir havlu alarak yıkadığı yüzünü kuruladı.
D) Onu böyle huzursuz görmek garibime gitmişti.
E) Bankaya yatırdığımız paralar hesapta birikiyor.
164
Biçim Bilgisi - III Test 03 5. Bölüm
1. “-lar, -ler” eki aşağıdakilerin hangisine çoğul an- 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yapıca birleşik
lamı katmamıştır? sözcük kullanılmamıştır?
A) Neşeli kahkahalar etrafa yayılıyordu. A) Davranışlarını kısıtlayan bu kuralları hazmede-
B) Bu olaydan olumsuz sonuçlar çıkarmayalım. memişti.
C) Annemler, dün benim için alışveriş yapmış. B) Yılbaşının gelmesini dört gözle bekliyorsun, değil
mi?
D) Kaldırımdaki buzlar hiç erimedi dünden beri.
C) Ona soyadıyla hitap etmeme hiç alışık değildi.
E) Günler su gibi akıp geçiyordu burada.
D) Göz bebeklerinde korkulu bir bekleyişin yansı-
ması vardı.
E) Haftalardır bu proje üzerinde durmaksızın çalışı-
yor.
3. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi hem 7. Yapım ekleri çekim eklerinden önce gelir.
yapım hem de çekim eki almıştır? Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerin
A) Babam bize hiç kırılmaz, kaşını bile çatmazdı. hangisinde bu kurala aykırı bir kullanım vardır?
B) Sevgili yavrusunu şefkatle bağrına basmıştı. A) Bu konu bize geçen hafta da anlatılmıştı.
C) Kızının ışıklı gözleri, eşinin gözlerini andırıyor. B) Kapıdaki görevliyle aralarında bir tartışma oldu.
D) Kimden yana olmam gerektiğini ben biliyor C) Sanatçının gözlemciliğine bir diyeceğimiz yok.
muyum! D) Çocukların geleceğini güvence altına almalıyız.
E) Odanın bir köşesine atılmış kitaplara bakıyordu. E) Uzun bir aradan sonra görüşmeler başladı.
165
5. Bölüm Test 03 Biçim Bilgisi - III
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-den/-dan” 11. Aşağıdaki dizelerin hangisinde hiçbir sözcük
çıkma durumu eki, eklendiği cümleye farklı bir yapım eki almamıştır?
anlam katmıştır? A) Körfezdeki dalgın suya bir bak, göreceksin
A) Yorgunluktan neredeyse uyuyuverecekti. B) Bu dört mısra değil, sanki dört tane kurşun
B) Çiçekleri elime alınca içimden bir ürperti geçti. C) Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç
C) Ben kapıdan çıkarken arkamdan bakıyordu. D) Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol
D) Pencereden, sokağın köşesine gittiğini gördüm. E) Hâlâ doludur bahçeler en tatlı sesinle
E) Evden ayrılması için hiçbir sebep yoktu.
10. Aşağıdakilerin hangisinde gövdeden türemiş bir 13. “-ler (-lar)” eki aşağıdaki cümlelerin hangisinde
sözcük vardır? ötekilerden farklı bir anlamda kullanılmıştır?
A) Kemal yalnızlıktan sıkılmış, kendini dışarı atmıştı. A) Akşamları içime apayrı bir hüzün çöker.
B) Babasının bu içten teklifine çok sevinmişti. B) Şu tabakları bulaşık makinesine yerleştirseydin.
C) Hiçbir şeyi şansa bırakmayacağız, tamam mı? C) Öğrencileri dikkatle izlemeyi ihmal etmeyin.
D) Disiplinli, ciddi bir delikanlıya benziyor. D) Çocukları dövmek, onları hayattan koparmaktır.
E) Şarkıcının sesi, orkestrayı bastırdı. E) Gülleri masanın üstündeki vazoya yerleştiriniz.
166
Biçim Bilgisi - IV Test 04 5. Bölüm
1. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi hem 5. Aşağıdakilerin hangisinde çekim ekinden sonra
iyelik hem ad durum (hâl) eki almıştır? yapım eki almış bir kelime vardır?
A) Bundan böyle arkadaşlarını iyi seç. A) Ben buradan başka bir yerde kalmak istemiyorum.
B) Görüşümüz bir anda değişmişti. B) Sokağın sonundaki sıradan görünümlü bir kapı-
C) Bu dergileri ancak kitaplıkta bulabilirsin. dan içeri girdik.
D) O sıralar bu tür kazılara o da katılırdı. C) Onun söylediklerinden hiçbir şey anlamadım doğ-
rusu.
E) Satıcılar kapının önünden ayrılmıyor.
D) Yalnızlıktan iyice sıkılmış, kendimi yemeğe ver-
miştim.
E) Bana çalışmalarından birkaçını gösterdi, gayet
iyiydi resimleri.
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapıca basit olan 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem iyelik hem
sözcüklerden oluşmaktadır? de hâl eki almış bir sözcük bulunmaktadır?
A) Sınavları kaçırma olasılığı beni korkutuyor. A) Kapıyı sert bir şekilde kapatıp çıktı.
B) Kimseye bundan bahsetmeyeceğine söz ver. B) Elindeki kitapları kime götürdüğünü söylemedi.
C) Ekibimiz, sonunda dağlık bir bölgeye geldi. C) Telefonu çalınınca eli ayağı dolaştı.
D) Doğum günü için yarın bir parti verecekmiş. D) Yüzü kâğıt gibi beyazlamış hâlde eve döndü.
E) Kahve fincanını iki eliyle kavramıştı. E) Kurduğu her cümle ona geçmişi hatırlatıyordu.
167
5. Bölüm Test 04 Biçim Bilgisi - IV
9. I. Dinlenmek için, yazı iple çekiyorum. 12. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcükler-
II. Dişi kırılınca boksör, hastaneye götürüldü. den hangisi birden çok çekim eki almıştır?
III. Mendilini yere atmış, mendili almadan yürü- A) Resimlerinde ışık ve gölge oyunlarına yer vermiş.
müştü. B) Yargıcın kararını sessizce dinledi.
IV. Arkadaşı, okuldan biraz önce ayrılmış. C) Bu bölgeye yazları pek yağmur yağmaz.
V. Bu olay, bardağı taşıran son damla oldu. D) Ocaktaki süt bir saattir karıştırılıyor.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangile- E) Çalışkan olduğunu biliyorum ama sınavlarda ba-
rinde altı çizili sözcük yalın hâldedir? şarısız oluyor.
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
D) III ve V E) IV ve V
168
Biçim Bilgisi - V Test 05 5. Bölüm
169
5. Bölüm Test 05 Biçim Bilgisi - V
7. “-ım, -im” eki aşağıdakilerin hangisinde farklı bir 10. Aşağıdakilerin hangisinde birleşik sözcük kulla-
işlevde kullanılmıştır? nılmamıştır?
A) Onu böyle görünce yüreğim paramparça oldu. A) Umarım, zavallı Ceren bu işin altından kalkabilir.
B) Seçim nedeniyle bu hafta mağazalar kapalıdır. B) Söze nasıl başlayacağını kestiremiyordu.
C) Sıkıntılı hâlim öğretmenimizin dikkatini çekmişti. C) Maçtan önce pek soğukkanlı görünüyorlardı.
D) Bu sabah okula geldiğimde içim kıpır kıpırdı. D) Delikanlının sinirli olduğu her hâlinden belliydi.
E) Korkudan ödüm patlayacak neredeyse. E) Bana düşündüğümden de iyi davranıyorsunuz.
E) Sen sınırsız ve vahşi kayalıkları yırtıp gelen bir D) Hepimiz kıyıya vuran dalgaları izliyorduk.
yolcusun. E) Duvardan yere bir sıva parçası düştü.
170
Biçim Bilgisi- VI Test 06 5. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik fiil, 3. Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde basit, türemiş
farklı bir yolla oluşturulmuştur? ve birleşik sözcükler bir arada kullanılmamıştır?
A) Dedelerimiz bu topraklara yerleşirken nice düş- A) Şirkette işe başlayabilse hayatını daha kolay dü-
manı dize getirmişti. zene sokabilecekti.
B) Saim adlı çocuk yüz türlü yüzmek bilir, dalgıçlara B) Bir sözün nereye varacağını öngörüsü sayesinde
meydan okurdu. herkesten çabuk anlardı.
C) Yumak elini salladı, boş verir gibi tavır takındı. C) Eski bir konakta gecelemiş, orada köyden bir ar-
D) Bir şeyler yazmak istediğinde yalnızca duygula- kadaşına rast gelmişti.
rına, sezgilerine başvururdu. D) Çok sıkıntı çekse de çevresinde ona destekçi bi-
E) Kimsenin olmadığı zamanlarda bu büyük konakta rileri her zaman vardı.
daha temkinli olurdu. E) Kariyerinde en üst seviyeye çıkmanın hayaliyle
gece gündüz çalışıyordu.
171
5. Bölüm Test 06 Biçim Bilgisi - VI
B) “kalplerde” sözcüğü birden fazla çekim eki almış- B) II. sözcük, isimden isim yapma eki almıştır.
tır. C) III. sözcük, yapıca türemiştir.
C) “birbirimize” sözcüğü iyelik eki almış birleşik bir D) IV. sözcük, gövde hâlindedir.
sözcüktür. E) V. sözcük, fiilden isim yapma eki almıştır.
D) “çabalayış” sözcüğü hem yapım hem çekim eki
almıştır.
E) “değdiği” sözcüğü yapıca türemiştir. 8. İçimde damla damla bir korku birikiyor
I
Sanıyorum, her sokak başını kesmiş devler
II
Üstüme camlarını, hep simsiyah, dikiyor
III
6. (I) Lazer sistemleri üzerindeki araştırmalarda elde Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler
edilen gelişmelere rağmen hem hafif hem de yük- IV V
sek güçlü bir lazer sistemi inşa edilememişti. Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerden han-
(II) HELLADS adı verilen lazer sistemi 150 kW gü- gisi hem yapım hem çekim eki almıştır?
cünde ve benzerlerinden hem çok daha güçlü hem
A) I B) II C) III D) IV E) V
de çok daha hafif. (III) Ağırlığı 900 kg civarında
olan sistemin kapladığı hacim de 3 m3 civarında.
(IV) ABD’nin DARPA isimli ajansının projeleri kapsa-
mında 14 yıllık bir araştırma sonucunda ortaya çıkan 9. (I) Dünyada yaklaşık 387 milyon kişi diyabetten muz-
sistem önceki aşamaları geçerek bu yaz arazide de- darip. (II) Bu hastalar kan şekeri seviyelerini parmak
nenecek. (V) Firmanın açıklamasına göre, elektrik uçlarından aldıkları kan ile test ediyor, izliyor ve in-
gücüyle çalışan lazerler içinde en yüksek verime ve sülin iğnesi yapıyor. (III) Yanlış dozda insülin en-
güce sahip bu lazer sistemini hayata geçirmek için jeksiyonu ise hastada ciddi komplikasyonlara yol
dünyanın en parlak lazer diyotları geliştirildi. açabiliyor. (IV) Bir araştırma ekibi diyabet sorununa
sahip olmanın en zor yanının insülin enjeksiyonu
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
yapmaktan, kan şekerini kontrol etmekten daha çok
rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
kişinin bu işlemleri hayatı boyunca günde birkaç kez
A) I. cümlede, birden fazla türemiş sözcük vardır.
yapmak zorunda kalması olarak açıklıyor. (V) Bu eki-
B) II. cümlede, bir sözcük hem yapım hem çekim eki bin geliştirdikleri insülin bandının bu zorlukları orta-
almıştır. dan kaldıracağını umut ediyor hastalar.
C) III. cümlede, eşitlik eki kullanılmıştır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
D) IV. cümlede, iyelik eki vardır. sinde birleşik yapılı sözcük kullanılmamıştır?
E) V. cümlede, vasıta ekine yer verilmiştir. A) I B) II C) III D) IV E) V
172
Ölçme ve Değerlendirme 5. Bölüm
Toplam doğru
Biçim Bilgisi - I 01 15 sayısını yazınız.
x 100 = %.....
15
Biçim Bilgisi - II 02 13
x 100 = %.....
13
Biçim Bilgisi - IV 04 14
x 100 = %.....
14
Biçim Bilgisi - V 05 12
x 100 = %.....
12
Biçim Bilgisi - VI 06 9
x 100 = %.....
9
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
173
Not
Ses Bilgisi - I Test 01 6. Bölüm
1. “Yeni anahtarlığımı kimde bıraktığımı anımsayamı- 4. Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz benzeşmesi ku-
yorum.” cümlesinde altı çizili sözcükteki ses de- ralına uymamaktan kaynaklanan bir yazım yanlışı
ğişiminin özdeşi aşağıdakilerden hangisinde vardır?
vardır? A) Olgun insan güzel söz söyleyen değil, söylediğini
A) Kalp rahatsızlıklarına şişman insanlarda daha yapan ve yapabileceklerini söyleyen insandır.
çok rastlanıyor. B) Aynı dili konuşan değil, aynı duyguları paylaşan-
B) Toplantıdaki sözleri kimse üzerine alınmak iste- lar anlaşabilirler.
miyordu. C) Ne söyleyeyim diye başda düşünmek, niçin söy-
C) İnci kolye, siyah elbisenin üzerinde çok zarif du- ledim diye sonunda pişman olmaktan iyidir.
ruyordu. D) Hiçbir zaman çıktığın kapıyı hızla çarpma, geri
D) Elindeki işi yetiştirebilmek için hiç durmadan soru dönmek isteyebilirsin.
yazıyordu. E) Umut ettiğin kadar özgür, korkak olduğun kadar
E) O yaşlı adam, beni nerede görse hep sizi soru- tutsak olursun.
yordu.
D) Bir rüyanın parçasıydı gözlerini açan C) Konuşma, insanın aklını kullanma sanatıdır.
Ve karanlıklar içindeydi odan D) İnsanın kendini fethetmesi, zaferlerin en büyüğü-
E) Bir gece, yatağında uyuyordun dür.
Uyanıverdin birden, sessiz dünyaya E) İnsanlar birbirleri içindir, birbirlerine aittir.
175
6. Bölüm Test 01 Ses Bilgisi - I
7. Gerçekten evrenin sırrını arıyorsanız benim yaptı- 11. Bakıyorsak birlikte bakıyorduk gözlerimin içine
ğım gibi sayılara gelin. Sonsuzluk her şeyin cevabı- Birlikte gözlerinin içine bakıyorduk senin
dır. Sayı sonsuzdur. Yanlıştı, doğruydu, hiç bilmiyorum
Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi Sanki bir bakıma ayrılık böyle
yoktur? Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi
A) Ünsüz benzeşmesi B) Ünlü daralması yoktur?
Bu cümlede aşağıdaki ses olaylarından hangisi Bu parçadaki altı çizili sözcüklerle ilgili olarak
yoktur? aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Ünsüz yumuşaması A) I. sözcükte, birden fazla ses olayı vardır.
B) Kaynaştırma B) II. sözcükte, ünsüz yumuşaması vardır.
C) Ünlü daralması C) III. sözcükte, ünlü daralması vardır.
D) Ünsüz benzeşmesi D) IV. sözcükte, ünsüz düşmesi vardır.
E) Ulama E) V. sözcükte, kaynaştırma ünsüzü vardır.
176
Ses Bilgisi - II Test 02 6. Bölüm
177
6. Bölüm Test 02 Ses Bilgisi - II
8. Bir çift yaprakmış dalında yumuşacık 12. I. Konağın bahçesindeki portakalın tadını nasıl da
Tutmuşum tutmuşum ellerinden senin özlemişim.
Düşmüşüz yavaşça bir sakin derenin II. Birbirlerini çok sevdiklerini her fırsatta dile getiri-
yorlardı.
İçindeymişiz, yeşilmişiz, sazmışız
III. Minicik elleriyle kocaman biberonu tutmaya çalı-
Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangileri
şıyordu.
vardır?
IV. Kahvaltısını yaptıktan sonra gazete okumak için
A) Ünsüz değişimi - Ünlü değişimi
odasına çekildi.
B) Kaynaştırma - Ünsüz yumuşaması
V. Bütün kavanozlar ortanca rafta duruyor.
C) Ünsüz düşmesi - Ünlü daralması
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
D) Ünsüz benzeşmesi - Ünsüz düşmesi ses düşmesine uğramış bir sözcük yoktur?
E) Ünlü daralması - Kaynaştırma A) I B) II C) III D) IV E) V
178
Ses Bilgisi - III Test 03 6. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem ünlü deği- 4. Bilim dergisi Science editörleri, geleneksel olarak
şimi hem ünsüz değişimi hem de ünlü daralması her yılın sonunda yaptıkları değerlendirmede 2005
vardır? yılının en önemli bilimsel ve teknolojik gelişmeleri sı-
A) Geçen hafta bana aldığın gramofon çalışmıyor. ralamasının en üstüne, evrimin iş başında görüntü-
lenmesini koydular.
B) Er geç burada başarımızı kutlayacağız.
Bu cümlede aşağıdaki ses olaylarından hangileri
C) Söylediklerimi senin kulağın duymuyor herhâlde.
vardır?
D) Kurumun müdürüne ulaşıp derdini bir türlü anla-
A) Ünsüz benzeşmesi - Ünlü düşmesi
tamadı.
B) Ünlü daralması - Ünlü değişimi
E) O bölgenin insanları yiğit olmalarıyla ünlenmiştir.
C) Ünsüz yumuşaması - Ünlü değişimi
D) Ünlü türemesi - Ünsüz türemesi
E) Ünlü düşmesi - Ünsüz düşmesi
179
6. Bölüm Test 03 Ses Bilgisi - III
7. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili kelimelerin 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralması
hangisi ünsüz değişimine örnek olamaz? yoktur?
A) Modern sömürgeciliğin en güçlü araçlarından biri A) Niye kendinizi fazla yalnız hissediyorsunuz?
dildir. B) Çocuğun pırıl pırıl gözleri güneş ışığına benzi-
B) Kişiliğimizi dilimizle kazanırız ve kişiliğimiz as- yordu.
lında dilimizde gizlidir. C) Taş döşeli yol burada kasabaya doğru dönüyor.
C) Babil Kulesi’ni inşa eden kavmin gücü dillerinin D) Bana dönüp daha ileri gidemeyeceğimizi söylü-
karıştırılması ile son bulmuştur. yor.
D) İnsanı yemeden içmeden kesecek kadar bayağı E) Sen konuşmaya devam et, ben seni dinliyorum.
bir hâlmiş bu.
E) Komite üyeleri, bu arada tarihî eserlerin sergilen-
diği yerleri de ziyaret eder.
11. Gönül zarar eder dünya kârıyla
Yoğrul âşıkların ah u zarıyla
Yanıp tutuşursan dostun narıyla
Savrul boşluklara kül şımarmasın
8. (I) Paris deyince otuz yıldır oturduğum kent gelmi- Bu dörtlükte birden fazla görülen ses olayı aşağı-
yor aklıma, hayır. (II) Güzel Helen’i kaçırdığı için dakilerden hangisidir?
Troya Savaşı’na yol açan yakışıklı delikanlıyı düşü- A) Ünsüz benzeşmesi B) Ünsüz yumuşaması
nüyorum. (III) Homeros’un ölümsüzleştirdiği Paris, C) Ünlü düşmesi D) Ünsüz düşmesi
gerçekten yaşadı mı, bilmiyoruz. (IV) Ama Roma
E) Ünsüz türemesi
devrinde Seine Nehri’nin tam ortasındaki adada Pa-
rislilerin yaşadığı kesin. (V) Paris, yalnızca Fran-
sa’nın değil, dünyanın da en güzel kentlerinden biri.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangile- 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz-
rinde ünlü düşmesi yoktur? cük, türetilirken ünlü kaybına uğramıştır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III A) Ayağı takılınca fırça elinden fırladı.
D) III ve IV E) IV ve V
B) Toplantıdan önce çevreyi yokladı.
C) Bahçedeki birbirinden güzel çiçekleri kokladı.
D) Rüyasında, sevmediği o adamlar hortladı.
E) Poğaçaların birazını yaşlı komşusuna yolladı.
E) Dil, milleti oluşturan bireyler arasında tam bir bir- D) Sonbahar gelince yapraklar sararır.
leştirici unsur görevini üstlenir. E) Lambada titreyen alev üşüyor.
180
Yazım Kuralları - I Test 04 6. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan- 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “de”nin yazı-
lışı yoktur? mıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Apartman yöneticisi, daire sakinleriyle akşamle- A) Sizin arabada yer varsa ben de Elâzığ’a geleyim.
yin toplantı yapacakmış. B) Yönetim kurulu toplantısına giderken dosyası-
B) Zayıfmı zayıf bir kız, küçük çantasını sürükleye- nıda yanında götürdü.
rek yokuşu çıkıyordu. C) Bu sene de rehber öncülüğünde Yunanistan’ın
C) Evle iş yerim arasındaki mesafe onbeş dakikadır. adalarını gezmeyi düşünüyoruz.
D) Bir takım insanlar kolay yoldan para kazanmanın D) Uludağ da ülkemizin kış turizminde etkili olan yer-
peşinde. lerindendir.
E) Onun ailesine karşı yanlışını hiç bir zaman gör- E) O yaşlı teyze hem börekleri açıyor hem de hızlıca
medik. pişiriyordu.
181
6. Bölüm Test 04 Yazım Kuralları - I
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan- 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan-
lışı vardır? lışı vardır?
A) Art arda gelen zamlar halkın belini iyice bük- A) Antrenman yapmak için büyük bir spor salonuna
müştü. kaydolmayı düşünüyor.
B) Yağmur gitgide şiddetini artırınca öğrenciler ser- B) Bu eski mi eski otobüs İstanbul’a gider, mola
vislere doluştu. nedir bilmeden.
C) Haftaiçi öğle saatlerinde liseden arkadaşlarla bu- C) Ayaklarında alçak topuklu kahverengi ayakkabı-
luşmayı düşünüyoruz. ları vardı.
D) Yükseköğretim kurumlarından birinde çalışan D) Entelektüel bir çalışmanın sonucu olan bu ürünün
Deniz, tezini erkenden bitirmişti. hepimize faydalı olacağını düşünüyoruz.
E) Güneydoğu Anadolu Bölgesi bu sene en sıcak E) Takım elbisesine uygun bir kravat bulamayınca
günlerini yaşayacakmış. farklı aksesuvarlara yöneldi.
9. (I) Şiir okumayı hep zor bulmuşumdur çünkü kar- 12. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcükler-
şınızdaki, görece kısa ancak bütünlüklü bir ede-
den hangisinin yazımı yanlıştır?
biyat metnidir. (II) Eser bir iki sayfa ve birkaç
A) Birtakım insanların gereksiz yere konuşmayı
dakika içinde bitince esere saygılı bir okur olarak
uzatması herkezi bunaltmıştı.
ne yapmak gerekir? (III) Hiçbir şey olmamış gibi
bir yenisine geçmek nedense bana ayıp gelmiştir. B) Türkçeye yaptığı katkılarla adından söz ettirmiş
(IV) Kitabı kapatıp kenara koymak da okumayı bir yazardı.
seven bir insan için keyifin bölünmesi anlamına gelir. C) Size sokaktaki seyyar satıcılardan alışveriş yap-
(V) Sırf bu yüzden şiir kitaplarından uzak durduğumu mayın, demiştim.
itiraf etmeliyim. D) Onun bu vurdumduymaz tutumuna artık dayana-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi- mıyormuş.
sinde bir yazım yanlışı vardır? E) Suçiçeği aşısını yaptırmadan önce doktora mut-
A) I B) II C) III D) IV E) V laka danışmalısınız.
182
Yazım Kuralları - II Test 05 6. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan- 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan-
lışı vardır? lışı yoktur?
A) Atatürk Barajı’nın yapımında çalışan mühendis- A) Fas’daki ilk medreselerden “Sidi Vekkak” yüzyıl-
lerle birlikteydik. lardır faaliyetlerine devam ediyor.
B) Süphan Dağı’nı ilk defa fotoğraflarda görmüştüm. B) Çubuk İlçesindeki gecekondular yerini yüksek
C) Taksim meydanındaki bir mağazada müdürlük apartmanlara bırakıyor.
yapıyormuş. C) Mağazadaki hoparlörleri kontrol etmediği için on-
D) Hiçbir şey, beni senin bu sözlerin kadar yarala- ların bozuk olduğunu anlamadı.
madı. D) Öğrencilerin karlı yolda mahzur kaldığını öğre-
E) Bu kadar zor soruları tek başına nasıl çözebildin? nince çok ta üzüldüm.
E) İki kardeş yanyana gelince tartışır, birbirlerini gö-
remeyince özlerlerdi.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan- 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan-
lışı yoktur? lışı vardır?
A) Ahmet, memurluk sınavını kazanamadığını sana A) Otomobilden indik ve uzun bir asfalt yol üzerinde
söyledimi? koşmaya başladık.
B) Karma karışık bir yazıyı okumayı başarmıştı bu B) Bir kadın silüetinin koşarak silindiğini de görür
minik çocuk. gibi olmuştum.
C) Hatay’lı birinden bu yemeğin tarifini istemiştim. C) Fizik laboratuvarının anahtarını dün giydiğim
D) Antırenör gün boyu sporculara nasıl beslenmeleri pantalonun cebinde unuttum.
gerektiğini anlattı. D) Kırtasiyeden aldığı renkli ataşların bir kısmını
E) Orhan Pamuk’un eserleri birçok dile çevrildi ve ül- yakın arkadaşına verdi.
kelerde yayımlandı. E) Teneffüsten sonra yanıma gel, çözemediğin so-
rulara birlikte bakalım.
3. (I) 3 Şubat 2015’te edebiyat dünyası için tarihî 6. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir yazım yanlışı
kabul edilebilecek bir haber aldık. (II) 1960’ta ya-
vardır?
yımlanan Bülbülü Öldürmek romanının ardından
A) Hiçbir şeyim yok akıp giden sokakta
sessizliğe gömülen Harper Lee’nin bir başka ro-
Keşke yalnız bunun için sevseydim seni
manı bulunmuş. (III) Kuşkusuz sevdiğimiz ya-
zarlardan gelen yeni kitap haberleri her zaman B) Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi
heyecan vericidir. (IV) Oysa bu defa heyecanımızın Kaldırımlar, içim de yaşamış bir insandır
artması için bam başka sebeplerimiz vardı. (V) Bugü- C) Öyle düşmüşüz ki çoğulluk derdine
ne dek Lee’nin Bülbülü Öldürmek ’ten başka bir ro- Umut dolmuş, sancı veren tekil geceler
manını okumamıştık. D) Belki çocuklarımız da olur ileride
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi- Bana benzeyip şair olurlar
sinde bir yazım yanlışı vardır? E) Bir türlü bağlanamadım gitti hatıralarıma
A) I B) II C) III D) IV E) V Hatıra adına ne var ki aşktan başka
183
6. Bölüm Test 05 Yazım Kuralları - II
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla 9. • Bizimki yine çok mutlu, şarkı söylüyor.
yazım yanlışı vardır? • Taflan Köyü’nde akrabalarımızın bir kısmı yaşı-
A) Tokat’taki Komana Pontika Antik Kenti’nde yürü- yor.
tülen kazı çalışmalarında geçen yıl bulunan pirinç • Yemeğini yedimi oturma odasına gazete oku-
tanesi, kentin ekonomik yapısı hakkında fikir veri- maya giderdi.
yor.
• Kendine sapa sağlam bir telefon almak için para
B) Danimarka’nın güneydoğusunda bulunan Mön biriktiriyormuş.
Adası’nda iki define avcısı Viking Dönemi’nden
• Antalya’nın Doğusunda büyük bir çiftlik almışlar.
kalma 1200 yıllık Arap madenî paraları buldu.
Bu cümlelerde aşağıdakilerden hangisi ile ilgili
C) Bu yıl 68’incisi düzenlenen Cannes Film Festi-
yazım yanlışına örnek yoktur?
vali’nde, Festival Sarayı’ndaki filmleri izlemek is-
A) Yön bildiren sözcüklerin yazımı
teyenler davetiye bulmak için ilginç yöntemler
deniyor. B) Pekiştirilmiş sözcüklerin yazımı
E) İşleri yoluna koymak için pek çok yöntem dene- D) Ankara treninin kalkmasına yarım saat var.
miş ancak başarılı olamamıştı. E) Seyirciler stadyumu boşaltmaya başladı.
184
Yazım Kuralları - III Test 06 6. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemelerin ya- 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözün
zımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmamıştır? yazımı yanlıştır?
A) Ağaçların arasına yer yer banklar konmuştu. A) Ondan başka hiç kimse ilgilenmemişti bizimle.
B) Çilli bir yüzü; bükülüm, bükülüm sarı saçları vardı. B) Güneş gözleri kör edecek kadar parlaktı.
C) Böyle saçmasapan masallara git gide inanıyordu. C) Arkadaşımın aklına yeni bir şey gelmişti.
D) Dairenin pencereleri tülle sıkısıkıya örtülmüştü. D) Çocuğun yüzü öfkeden kıp kırmızı olmuştu.
E) Mideyi aburcuburla doldurmamak gerekiyor. E) İkisi de birbirlerinin adlarını söylemiyordu.
B) İşin sırrı dikkati dağıtmamayı başarabilmekti. A) Alçak bir sesle kendi kendine söylenmeye baş-
ladı.
C) Onu, bu konuda sıkıştırmaya kalksak gülümse-
mekle yetinirdi. B) Gençler nehrin kıyısında kolkola dolaşıyordu.
D) Bana teklif ettikleri miktar, kazanmayı umduğu- C) Peki dercesine elini kaldırıp yoluna devam etti.
mun iki katıydı. D) Yatağın başında ikisi de sessizce ağlıyordu.
E) Onların peşlerine düşmekten başka çarem E) Bir süre sonra doğruldu ve kendi kendine düşün-
yokdu. meye başladı.
185
6. Bölüm Test 06 Yazım Kuralları - III
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin 12. Türkler Avrasya coğrafyasında tarih boyunca çok
kullanımıyla ilgili bir yazım yanlışı yapılmıştır? I
A) Amcam, Uludağ Üniversitesindeki görevi nede- geniş sahalara, uçsuz bucaksız topraklara özgürce
niyle Bursa’ya taşındı. II
yayıldılar. Çeşitli kültür ürünleri bakımından son de-
B) Yaylalar, Batı Karadeniz’in birer süsü gibi, her mi-
safiri karşılıyor. rece kıymetli eserleri barındıran Moğolistan ise bu
geniş coğrafya da ayrı bir öneme sahip. Türk Dili,
C) Dicle ve Fırat, Mezopotamya’nın verimli toprakla-
III IV
rını sulamaya devam ediyor.
tarihi ve kültürünün en önemli kaynağı ve eski belge-
D) İzmir’in Karşıyaka İlçesi, şehirden ayrı, kendine
leri sayılan Türk anıtları Moğolistan’da bulunuyor.
ait bir dünyaya sahip.
V
E) İç Anadolu’dan Akdeniz’e doğru giderken sizi
Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangilerinde
yolda Hasan Dağı karşılar.
yazım yanlışı yapılmıştır?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) III ve V E) IV ve V
10. (I) İzmir, tarih boyunca Anadolu’nun Ege’ye ve uzak
denizlere açılan kapısı oldu. (II) Biz onu hep kor-
donu, körfezi, Çeşme ve Foça gibi tarihî ve turistik
yerleri ile hatırlarız. (III) Oysa ki İzmir’in körfezi çevre-
leyen dağlarda, tepelerde, kayalarda saklı bir başka
yüzü daha var. (IV) Doğa sporlarına gönül verenler
uzun zaman alan Anadolu içlerindeki rotalar yerine
yakın çevrelerindeki kısa rotaları tercih edince do-
ğayla daha sık başbaşa kalma şansına sahip oldular.
(V) İzmir’deki bu rotalarda bu tercihlerin sonucunda
ortaya çıktı.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangile-
rinde herhangi bir yazım yanlışı yapılmamıştır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
D) III ve V E) IV ve V
186
Yazım Kuralları - IV Test 07 6. Bölüm
1. (I) Yaz sıcağının iyiden iyiye bastırdığı şu gün- 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan-
lerde, tatile gidemeyen İstanbullular olarak su kı- lışı vardır?
yısına, Terkos Gölü’ne gitme isteği duymamıza A) Okulumuz, bu yıl da MEB’in dağıttığı kitapları kul-
pek de şaşmamak gerekir. (II) 1874’den beri Ter- lanmaya devam edecek.
kos Gölü’nden gelen suyu içen ve kullanan İstan-
B) KKTC’ndeki üniversitelerde İngilizce ile birlikte bir
bul halkı için “Terkos” adı “su” ile özdeşleşmiştir.
yabancı dil daha kullanılıyor.
(III) Öyle ki İstanbullular suya Terkos diyorlardı.
C) İkisi de yaşadıkları tuhaf olayları hazmetmeye ça-
(IV) Gölün çok uzun bir zaman Türkiye’deki en
balıyordu sanki.
büyük şehir suyu kaynağı olması nedeniyle Terkos
adı Türkçe’de temiz çeşme suyu anlamında kullanı- D) Çalıştığı bu iş belki de bu yaz ona pek çok şey
ihtiyacı büyük ölçüde Terkos dışındaki göllerden sağ- E) Turnuvanın ilk maçı salı günü saat 21.45’te oyna-
landığında bile bu alışkanlık uzun süre devam etti. nacak.
187
6. Bölüm Test 07 Yazım Kuralları - IV
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “de”nin yazı-
vardır? mıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
A) O yaştaki çocukların ne tür oyunlardan hoşlandı- A) Burası çocukken de kaçıp sığındığım bölgeydi.
ğını biliyordu. B) Ben de unutulmaz bir anı bırakabilecek bir şey
B) Ben işten başımı kaşıyamazken sen evde rahat yoktu.
rahat oturuyorsun. C) Bir gün bu çocukların incecik sesleri de kalınla-
C) Yüzüne zoraki bir gülümseme takarak onu içeri şacak.
buyur etti. D) Biraz çıkıp dolaşmak, dağı bir de gece görmek is-
D) Arabasını parkedip eve girerken zangır zangır tit- temez misiniz?
riyordu. E) Kendi biletimi ben aldım, sen de çocuklarınkini al.
E) Birbirlerine söyleyecek o kadar çok şeyleri vardı.
188
Noktalama İşaretleri - I Test 08 6. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç nokta (…) 4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna soru
yanlış kullanılmıştır? işareti (?) getirilemez?
A) Şarkı listesinde şunlar vardı: Anlamazdın, Dünya A) Sabahları işe ailenizle mi gidiyorsunuz
Dönüyor, Zorlu Sevdam... B) Evlenme teklifini kız arkadaşına ne zaman ede-
B) Babam bu konuda çok net konuştu: Ya sınavı ka- ceksin
zanır, burada kalırsın ya da… C) Ne ara gidip geldin, hiç anlamadık
C) Bu haftaki yayın akışında şunlar vardı: korku film- D) Bu masanın hangi malzemeden yapıldığını söy-
leri, siyaset programları, çizgi filmler… ledi mi
D) O akşam salonda üç kişi göz kamaştırıyordu: E) Dünkü final maçında neler yaşandı
Duygu, Deniz ve Seval…
E) Mülakat için önce erkekler sonra kadınlar, sonra
yine erkekler…
5. Öteden beri konuşulur da konuşulur ( ) “Bizim ölçü-
müz hece ölçüsüdür ( )” Ama daima bunun dışındaki
ölçüler kullanılır ( ) söylenenler, gönülden istenilen-
ler, hayaller bir türlü bu ölçüye dayandırılamaz.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti (’) Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
doğru kullanılmıştır? aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
A) Burak Ankara’dan bir hafta sonra dönüyormuş. tirilmelidir?
B) Belgin’siz hiçbir yere gitmeyeceğimi siz benden A) (:) (,) (;) B) (.) (.) (,) C) (;) (.) (;)
V. Kütüphanesinde birçok Türk klasiği vardı ( ) Mai Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
ve Siyah, Çalıkuşu, Kuyucaklı Yusuf… aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
tirilmelidir?
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde,
ayraçla gösterilen yere noktalı virgül (;) getirile- A) (,) (.) (,) (;) (,) B) (,) (.) (;) (,) (,)
mez? C) (;) (,) (,) (,) (;) D) (,) (;) (;) (,) (:)
A) I B) II C) III D) IV E) V E) (:) (;) (,) (;) (,)
189
6. Bölüm Test 08 Noktalama İşaretleri - I
8. İsmin yerini belirsizlik yoluyla tutan bazı sözcükler 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama yan-
şunlardır: bazıları, kimileri, herkes... lışlığı vardır?
Bu cümledeki üç noktanın (...) kullanım gerekçesi A) Odamda müzik dinliyordum, aniden kapı çaldı.
aşağıdakilerden hangisidir? B) İrem; Zeynep, Berfin, Emre gibi edebiyat bölü-
A) Sözün bir yerde kesildiğini anlatma münde okuyordu.
B) Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirme C) Yer-yön zarflarından birkaçı şudur: içeri, dışarı,
C) Bir alıntının atlanan yerlerini belirtme yukarı…
D) Benzer örneklerin sürdürülebileceğini gösterme D) İstanbul’dan buraya iki buçuk saatte (!) gelmiş.
E) Söylenmek istenmeyen sözcükler olduğunu be- E) Sağlık Bakanlığı’na bağlı birimlerde teftiş yapıla-
lirtme cak.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayraçla belirti- 12. Bizim net düşüncemiz şudur ( ) Fikir ve yenilik sahibi
len yere iki nokta (:) getirilemez? insanlardan zarar gelmez ( ) Zarar ( ) ön yargılardan ( )
tembellikten ( ) refaha ulaşmak için yalan patikasını
A) O kadar çok makbuz kontrol etmem gerekir ki ( )
kullanandan gelir.
anlatsam akşam olur.
Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
B) Teknik direktörün aklında iki kişi var ( ) Berk ve
aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
Rüştü.
tirilmelidir?
C) Kapıdan çıkarken ağzından şu sözcükler dökül-
A) (.) (.) (,) (;) (.) B) (:) (.) (,) (,) (,)
dü ( ) Yokuşta terlemeyen inişte ağlar.
C) (:) (.) (;) (,) (,) D) (:) (!) (,) (,) (,)
D) Türkçedeki sözcük türleri şunlardır ( ) ad, ön ad,
adıl, belirteç… E) (;) (.) (,) (,) (;)
D) Yeşil, sarı, mavi, kırmızı ile bezenmiş gökkuşağı V. Yurt dışında yüksek lisans yapmaya giden
ortalığı öylesine büyülüyordu ki âşık olmamak Ahmet, üstün başarılarından dolayı ödüllendirildi.
elde değildi. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
E) Yapıtlarında anlatım ilkelerinden duruluk, yalınlık virgülün kullanımıyla ilgili bir yanlışlık vardır?
ve açıklık olmazsa olmazlarındandır. A) I B) II C) III D) IV E) V
190
Noktalama İşaretleri - II Test 09 6. Bölüm
1. Virgülün (,) kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki bil- 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nokta (.) yanlış
gilerden hangisi yanlıştır? kullanılmıştır?
A) İkilemelerin arasında kullanılır. A) MEB.in sayfasında yeni yönetmeliği görebilirsi-
B) Sıralı cümlelerin arasında kullanılır. niz.
C) Eş görevli sözcükler arasına konur. B) Arş. Gör. Fatih Bey çalışmaya 2011 yılında Os-
maniye’de başlamıştı.
D) Ondalık sayılar arasında kullanılır.
C) Tören 15.30’da, hükûmet daireleri kapandıktan
E) Anlam belirsizliğini önlemek için konur.
yarım saat sonra başlayacak.
D) Arkadaşım Zeynep, Kocatepe Mah. 335. Sok.ta
oturuyormuş.
E) Anayasamızın 5. maddesi devletin temel amaç
2. Yarışmayı kazanan Engin; Sedat, Furkan, Uğur gibi ve görevlerini kapsamaktadır.
spor salonuna gidiyordu.
Aşağıdakilerin hangisinde noktalı virgül (;) bu
cümledeki işlevi ile kullanılmıştır?
A) Birinci sınıf derslerinden matematik, fizik, kimya;
ikinci sınıf derslerinden tarih, coğrafya, mantık
derslerini bıraktım.
B) Moskova; Londra, Tokyo, Viyana gibi büyük ve
oldukça pahalı bir şehirdir.
C) Resimleri çizdim, dosyaya koydum; notaları de-
şifre ettim, teslim ettim.
D) Şurupları 1, 2, 3. dolaba; iğneleri 4, 5, 6. dolaba
düzenli bir şekilde koydu.
E) Şiirlerden Ayrılık Sevdaya Dâhil, Gitme; roman-
lardan Yaban, Sodom ve Gomore ’yi severek
okudum.
kat şansınız yaver giderse çocukluğunuzun karlı Hemen başına geçtik ve içinden neler çıkarmadık
öğleden sonralarından anımsadığınız kıvamda bir ki ( ) altın kolyeler ( ) gümüş aynalar ( ) kenarları yan-
(IV) Romanın içine gömülüp kaybolursunuz, dışarı Bu parçada ayraçlarla belirtilen yerlere sırasıyla
çıkmak istemezsiniz. (V) Saka Kuşu, işte o roman- aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
lardan biri oldu benim için. tirilmelidir?
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi- A) (.) (?) (;) (,) (,) (…) B) (.) (!) (:) (,) (,) (…)
sinde noktalama yanlışlığı söz konusudur? C) (.) (?) (:) (,) (,) (…) D) (.) (?) (;) (,) (;) (.)
A) I B) II C) III D) IV E) V E) (,) (!) (?) (,) (,) (.)
191
6. Bölüm Test 09 Noktalama İşaretleri - II
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki virgül (,) kal- 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti (’)
dırılırsa cümlenin ögesinde değişiklik olur? yanlış kullanılmıştır?
A) Yanımıza koşarak gelen sarışın kız, çok kork- A) Fecriati Dönemi’nde “Sanat şahsi ve muhterem-
muştu. dir.” görüşü egemendir.
B) O, öyküsüyle bir ilke imza attığını söylüyordu. B) Avrupa Birliği’ne üye ülkeler arasında Türkiye
C) Sınıf öğretmenimiz, bugün sözcüklerin yapısını yoktur.
anlatacakmış. C) 3 Haziran’da yapılacak genel toplantıya birkaç
D) Ona, diğer firmaların çalışma koşullarından bah- bakan eşlik edecek.
settim. D) Çin’li birinden duyduğuma göre Çinceyi öğren-
E) Edebî yazılarında, belli şairlerin şiirlerini kulla- mek oldukça zormuş.
nırdı. E) 13.30’da başlayacak dersi Berk Hoca 14.30’a er-
telemiş.
192
Noktalama İşaretleri - III Test 10 6. Bölüm
1. Biyolojik tarım meralarda uygulanan bir tarım yön- 4. Olanları kim söylemişti onlara ( ) Baştan beri biliyor-
temidir ( ) Bu yönteme göre ilaç kullanımı azaltı- lar mıydı ( ) Buralardan uzaklaşmayı çok isterdi ( )
labilmektedir. Bunun iki koşulu vardır ( ) Birincisi Ona acıyan ve hakkında konuşan insanlardan uzak-
seralarda polenleme işleminin arılar sayesinde ya- laşmak ( )
pılması ( ) diğeri ise zararlı haşerelere karşı kullanı- Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
lan ilaçlama yöntemi yerine onları yok eden canlıların aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
kullanılmasıdır ( ) tirilmelidir?
Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla A) (?) (?) (.) (…) B) (?) (,) (.) (…)
aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
C) (?) (?) (...) (…) D) (?) (?) (.) (.)
tirilmelidir?
E) (?) (,) (…) (…)
A) (.) (:) (,) (.) B) (.) (:) (;) (.)
C) (.) (;) (,) (.) D) (.) (;) (;) (.)
5. Köyün çobanının artık yaşlanmış olması , köylüleri
E) (.) (:) (;) (…) I
derin derin düşündürüyordu . Bundan sonra koyunları
II
otlaklara kim götürecekti ? Eski çoban , yılların verdiği
2. Aslında çiftçinin, tarlasından ihracata gidecek ürünle
iç piyasaya gidecek ürünleri ayırması mümkün değil . III IV
Nevzat Altıntaş şöyle özetliyor : “Bir çiftçinin, ihracata hem de köylüler ondan çok memnundu.
C) Yarın bu salonda “Türkiye’de Çocuk Eğitimi” adlı Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
bir panel düzenlenecek. aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
tirilmelidir?
D) Tanınmış bir kişinin yaşamı ve elde ettiği başarı-
ları biyografi, yaşam öyküsü türünde yazılır. A) (:) (?) (,) (?) (?) B) (:) (?) (,) (?) (...)
E) Ataç, “Eleştirmen, okuyucu ile sanatçı arasında C) (:) (?) (?) (?) (?) D) (:) (.) (,) (?) (?)
bir elçilik görevi üstlenen kişidir.” diyor. E) (.) (?) (?) (?) (?)
193
6. Bölüm Test 10 Noktalama İşaretleri - III
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti (’) 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısa çizginin (-)
yanlış kullanılmıştır? kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Güneş’in etrafından dönen pek çok gezegen ol- A) Öğretmen sınıfın en uzun boylu olan öğrencisine
duğu biliniyor. -Hüseyin’e- saatin pilini taktırdı.
B) Şirketin yönetim kurulu toplantısı 28 Eylül’de An- B) THY, Ankara-Lefkoşa arasındaki sefer sayısını
kara’daki büroda yapılacak. artırdığını duyurdu.
C) Gelecek hafta sonunu kardeşimle birlikte Ha- C) Sanatçı romanlarının tamamını 1980-1995 yılları
san’larda geçireceğiz. arasında yazmış.
D) Bölge esnafının ve OMÜ’nün çevre ile ilgili ortak D) Bugünkü derste çıkma durumu ekinin (-den/-dan)
projeleri var. özelliklerini öğrendik.
E) Bu güzel lokanta 1987’den beri aynı yerde hizmet E) Seninle sık-sık görüşmek istiyorum, dedi yavaşça
etmeye devam ediyor. yanıma yaklaşıp.
194
Noktalama İşaretleri - IV Test 11 6. Bölüm
1. Şimdi gözümün önüne geliyor 1930 ( ) ların Tür- 5. Aklı başında her okur ve eleştirmeni diğerlerin-
kiye ( ) si ( ) Yarım yüzyılı bile bulmayan bir geçmiş den ayıran şey romanı roman gibi okumalarıdır ( )
zaman ( ) O zamanın emektar kitapçıları ( ) Roman ( ) roman gibi okunmazsa neler olur ( )
Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla Roman nasıl roman gibi okunmalıdır ( ) Bu sorula-
aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge- rın yanıtları okuru ve eleştirmeni çeşitli yerlere gö-
tirilmelidir? türebilir ( )
A) (’) (’) (.) (.) (…) B) (’) (’) (.) (…) (…) Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
C) (’) (’) (...) (…) (…) D) (’) (’) (.) (.) (.) aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
E) (’) (’) (.) (…) (!) tirilmelidir?
A) (.) (;) (?) (?) (.) B) (.) (,) (,) (?) (.)
C) (.) (,) (?) (.) (.) D) (.) (;) (,) (?) (.)
2. (I) Kitap satın almak bizde bir tür moda oldu. (II) “Bir E) (.) (,) (?) (?) (.)
kitap çıkmış, çok satıyormuş. Aman biz de alalım!”
düşüncesi hâkim pek çok okuyucuda. (III) Evimizde
bulunsun yeter. (IV) Gerekirse “Daha okuyamadım,
iyi bir günümü bekliyorum.” der, soranları başımız-
dan savarız. (V) O gün geldiğinde de (nasıl bir günse
o) şöyle bir karıştırır; bir kenara atarız. 6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna nokta
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi- (.) konmaz?
sinde bir noktalama yanlışı vardır? A) Üzerime sinmiş olan çamaşır suyu kokusundan
A) I B) II C) III D) IV E) V kurtulamıyordum
B) Ekmeği kocaman parçalara bölüyor, bunları çor-
basına atıyordu
3. “Neden güldüğünü öğrenebilir miyim.” diye bağırdı, C) Yemek saatlerinde evde bulunmadığım için göre-
annem. miyordum babamı
Bu cümledeki noktalama yanlışı aşağıdaki değişik- D) Elimizde bir fener, sırtımızda bizi kamburlaştıra-
liklerin hangisiyle giderilebilir? cak kadar ağır bir çanta
A) Tırnak işareti yerine kesme işareti kullanılmasıyla E) Üzerine aldığı bir işi yerine getirirken her zaman
B) Tırnak işareti içindeki nokta yerine soru işareti sadık ve dakikti
konmasıyla
C) Virgül yerine noktalı virgülün kullanılmasıyla
D) Cümlenin sonuna soru işareti getirilmesiyle
E) Cümlenin başına uzun çizgi eklenmesiyle
7. Denizin mavisi gidecek . Mavinin ardından balıklar
I
da gidecek . Yaşayabilecekleri bir başka “mavi deniz”
II
4. Yüzme öğrenen bir kişi başlarda korkacak (I) kaygıla-
nacak (II) stres yaşayacak (III) öğrendiğinde ise ken- bulma umuduyla . Bulabilecekler mi ? Nereye gitseler
III IV
dine olan güveni artacak (IV) yeni şeyler öğrenmek
isteyecek (V) başarma sevinci duyacaktır. oradaki mavinin de öldüğünü görmeyecekler mi ?
V
Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisinde
diğerlerinden farklı bir noktalama işareti kullanıl- Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretle-
malıdır? rinden hangisi yanlış kullanılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V
195
6. Bölüm Test 11 Noktalama İşaretleri - IV
8. Cümledeki anlam karışıklığını önlemek için kimi 11. Balkan Savaşları sonrası elden çıkan topraklardan
zaman noktalı virgül kullanılır. ana vatana göç eden Osmanlı vatandaşları ( ) Göç ( )
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalı virgül toplu yaşanabilecek hadiselerin belki de en acısıdır.
bu açıklamaya uygun kullanılmıştır? Bir sabah uyanıyorsunuz ve yaşadığınız belde işgal
altında ( ) Bütün her şeyinizi bırakıp bilinmezliğe gidi-
A) Emre; Hasan, Cem ve Mahmut’a göre daha iyi
yorsunuz. Yanınızda sadece taşıyabilecekleriniz var.
çalışıyordu.
Peki ( ) ya sırtlayıp da götüremedikleriniz ( )
B) Yaz aylarında buralarda karpuz, çilek; kışın da
Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
portakal, limon yetiştirilir.
aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işa-
C) Cüneyt, kitaplarını aldı; masanın başına geçip
retleri getirilmelidir?
ders çalışmaya başladı.
A) (…) (,) (…) (,) (?)
D) Çocuklara bir söz vermişti; ilk aylığını alınca on-
B) (.) (;) (…) (,) (?)
lara oyuncak araba, oyuncak bebek alacaktı.
C) (.) (,) (.) (,) (?)
E) Adana’nın kebabı, şalgamı; Kayseri’nin pastır-
ması, mantısı meşhurdur. D) (…) (,) (…) (;) (.)
E) (…) (,) (…) (,) (.)
C) Bir yonca tohumu, canlılığını seksen yıl koruyabi- Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
liyor. aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
tirilmelidir?
D) Ormanlarımızdaki bu ağaç türü, sedir ağacı, son
zamanlarda azalmaya başladı. A) (.) (?) (,) (?) B) (…) (?) (,) (?)
E) Çocuklar gözümün, önünde isteklerini kabul ettir- C) (.) (?) (?) (?) D) (.) (?) (;) (?)
mek için şekilden şekle giriyordu. E) (.) (.) (,) (?)
196
Tarama Testi - I Test 12 6. Bölüm
1. Stresten kaçmak ( ) kendinden kaçmak olmuş ( ) ne- 4. (I) Çıt ağacının ismi, yanma sırasında belirli aralık-
reye gidebilirsin ki ( ) İçini dökeceksen de içine döke- larla çıkardığı “çıt” sesinden geliyordu. (II) Bu ağaç
ceksin. İçine dönecek ( ) gözünü yumacak ( ) gönül gerçekten de çıt, çıt diye yanıyordu. (III) Meşe gibi
sultanlarının huzurunda huzuru bulacaksın. Kalbine iri ve canlı közü yoktu, yandıktan sonra küle karışı-
gül rengi bir saadet yerleşene kadar koşturmayı bı- yordu. (IV) Daha çok yakıldığında soba ve ocak külle
rakacaksın. doluveriyordu. (V) Onun için sadece ateşin harlan-
Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla ması esnasında kullanılıyordu.
aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
tirilmelidir? sinde ünlü daralması vardır?
A) (,) (;) (?) (,) (,) B) (;) (;) (?) (,) (,) A) I B) II C) III D) IV E) V
C) (;) (;) (…) (,) (,) D) (,) (;) (…) (,) (;)
E) (,) (,) (…) (,) (,)
B) Günümüzde edebiyat (yazın) pek çok türe ayrıl- vaşı’na kadar böyle devam etti. (V) İnsanlığın üze-
197
6. Bölüm Test 12 Tarama Testi - I
7. (I) O sıralar Hürriyet Gazetesi’ndeki görevinden yeni 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan-
ayrılmış olan Celâl Üster’e derginin yayın yönetmeni lışı vardır?
olmasını önerdim. (II) Kendisi çağrımı kabul etti. A) Âşık Veysel’in dediği gibi yirmi iki yıldır benim de
(III) Dergiye bütün ruhunu veren, baştan itibaren sadık yârim kara toprak oldu.
Ferit Edgü oldu. (IV) Son dört yıldır Ahsen Erdoğan
B) Anadolu toprağı ile yaptığım seramikleri, her gün
dergimize yeni bir dinamizm getirdi. (V) Her sayıda
on sekiz saat çalışarak yıllardır sergiliyorum.
Doğu’dan Batı’ya her uygarlıktan sanat yapıtlarına
C) Hayat hikâyemi merak edenlere de anlatıyorum
yer veren bir dergi çıktı ortaya.
yaşadıklarımı.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
sinde yazım yanlışı vardır? D) İki yaşında annesiz kalmış bir insanın toprak
anaya sığınmasıdır benim hayatım.
A) I B) II C) III D) IV E) V
E) Bütün bayramlar da tatiller de sadece bu dost
toprağa sarıldım.
8. Yapılan araştırmalar stresi sadece insanların yaşa-
madığını gösteriyor (I) Çekirgelerin korku (II) stres
anında beslenme düzenlerini değiştirmeleri (III) ba-
bunların kuraklık dönemlerindeki stresle beraber
kısırlık yaşamaları (IV) çiçeklerin (V) bitkilerin rahat-
sızlık veren ortamlarda ve seslerde verimsiz büyü- 12. I. Ben, kitabın İngilizcesi yayımlandığında bir ta-
meleri bunlardan sadece bazıları. nıtma yazısı yazmıştım.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangilerinde II. İki bin yıllık sanat ve kültür hayatımız, bu kitapta
noktalı virgül (;) kullanılmalıdır? detaylıca tanıtılıyor.
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV III. Ergun Çağatay, on dört yıl bu kitap için çalıştı.
D) III ve IV E) IV ve V IV. Yüz on bin kilometre yol katedildi, otuz beş bin
kare fotoğraf çekildi.
V. Bu kitap, Türk dünyasının bugüne kadar yapılan
9. Anday’ın günlüklerini okurken ( ) anılarını gözden ge- en iyi takdimidir.
çirirken kimi zaman bunların kendi kalemimden çık-
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
mış metinler olabileceği hissine kapıldım ( ) Bunca
virgül (,) işlevi bakımından ötekilerden farklıdır?
yaş farkına ( ) bunca ayrı çevrelerde ve zamanlarda
yaşamışlığımıza rağmen ( ) A) I B) II C) III D) IV E) V
10. Sonunda süreksiz sert ünsüzlerden (p, ç, t, k) biri bu- B) Düşünceleri de farklı gelmiştir oldum olası bana.
lunan sözcük, ünlü ile başlayan bir ek aldığında söz- C) Yazarın günlükleri, bütün o eski uzaklıkları alıp
cüğün sonundaki sert sessiz yumuşar. götürdü.
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi bu kurala D) O zaman ideolojilerin, saplantılı düşüncelerin an-
uymaz? lamı kalmıyor.
A) ümit B) süreç C) kapak E) Anladımki yazar, günlüklerinde en doğal hâliyle
D) kitap E) yanıt beliriyor.
198
Tarama Testi - II Test 13 6. Bölüm
D) Sevgili Onat Kutlar “Sinema bir şenliktir.” demişti. C) Festivaldeki çocuk menüsü: uluslararası çocuk
festivallerinde beğenilen; ilgi toplayan yemekler-
E) Bu yazıyı da şenlik için yazılmış bir davetiye
den oluşuyor.
sayın.
D) Festivaldeki çocuk menüsü, uluslararası çocuk
festivallerinde beğenilen, ilgi toplayan yemekler-
den oluşuyor.
E) Festivaldeki çocuk menüsü, uluslararası çocuk
festivallerinde beğenilen ilgi toplayan yemekler-
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan- den oluşuyor.
lışı vardır?
A) Hayatımda ikinci kez ağlıyorum; ilk kez, annem
öldüğünde ağlamıştım.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ay ve gün adla-
B) Tutku denince galiba biraz daha yatışıyor kızgın- rı”nın yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?
lığı insanın.
A) 14 Mayıs 1990, işte bu günü hiç unutmayacağım.
C) Olup bitenlere ticari açıdan da yaklaşanlar elbette
B) Bu Pazartesi yine kimsesiz çocukları ziyarete gi-
var.
deceğim.
D) Ağzını açan, dünyamızdaki kültür çatışmasından
C) Bu sene okullar 16 Eylül’de açılacakmış.
söz ediyor.
D) 17 Aralık, Mevlâna Celâlettin Rumi’nin öldüğü
E) Bursa’nın Nilüfer İlçesinde geçtiğimiz günlerde bir
gündür.
eğlence merkezi açıldı.
E) 1071 Ağustos’unda başlamıştı Türk akınları Ana-
dolu’ya.
199
6. Bölüm Test 13 Tarama Testi - II
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayrı yazılması 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki virgül (,) kal-
gereken “de” bitişik yazılmıştır? dırılırsa cümlenin ögesinde değişiklik olur?
A) Benim gönlümde de böyle bir proje vardı zaten. A) Yazar, bizim bu kültüre uzak kalışımızı anlatıyor
B) Bu bahçede kiraz da vişne de yetişiyor. eserinde.
C) Çalışkanlıkta tembellik de kişinin kendi tercihidir. B) Sözünü ettiğimiz bilimsel makaleler, bu kitapta
yer alıyor.
D) Geçenlerde o kitabevine ben de uğramıştım.
C) Doğan Kuban, kitabın amacını giriş bölümünde
E) Huzurunda olduğumuz kamuoyu da olanları izli-
özetlemiş.
yor.
D) Bu kitap, yazılı ve görsel zenginliği bir arada su-
nuyor okuyucuya.
E) Anadolu, geleneklerini büyük bir ustalıkla modern
8. Bir mayıs akşamı (I) Boğaz’ın iki yanı erguvan ren-
resme yansıtmış.
gine boyanmıştı (II) İnce bir meltem (III) baharın
bütün kokularını önüne katmış, savuruyordu (IV)
Bu parçada numaralanmış yerlere, sırasıyla ge-
tirilebilecek noktalama işaretleri aşağıdakilerden
12. Diğer sanatlar şu gerekçelerle şiire göre zaman ve
hangisidir?
mekân içinde çok hacimlidir ( ) Bir konçerto bir saat
A) (.) (…) (,) (.) B) (…) (…) (,) (,) sürer ( ) bir senfoni bir buçuk saati alır ( ) Süleyma-
C) (;) (,) (,) (.) D) (:) (;) (,) (.) niye Camisi bir mahalle kadar yer tutar ( ) Hâlbuki bir
E) (,) (.) (,) (.) şiir üç beş dakikada biter ( )
Bu parçada ayraçlarla belirtilen yerlere aşağıda-
kilerden hangisinde verilen noktalama işaretleri
200
Tarama Testi - III Test 14 6. Bölüm
1. Aşağıdakilerden hangisi yazım ve noktalama ba- 4. Akvaryumda balık beslemek için öncelikle kolay yeti-
kımından doğrudur? I
A) Siz hiç Edremit Körfez’inde güneşin batışını izle- şen, suyun sıcaklığına, soğukluğuna karşı hassas olma-
mişmiydiniz? yan balıkların alınması gerekir. Bunlar Japon Balıkları
II
B) Siz hiç Edremit körfezinde güneşin batışını izle-
ve lepisteslerdir. Akvaryum balıkları genellikle
mişmiydiniz?
her şeyi yiyebildikleri için beslenmeleri ve temizlik-
C) Siz hiç Edremit Körfezi’nde güneşin batışını izle-
III
miş miydiniz?
leri kolaydır. Balık türlerini seçerken dikkat etmeli,
D) Siz hiç Edremit Körfezinde güneşin batışını izle- IV
miş miydiniz? etçil ve otçul balıkları aynı akvaryuma koymamalıyız.
E) Siz hiç Edremit Körfezi’nde güneşin batışını izle V
mişmiydiniz? Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerin hangi-
sinde yazım yanlışı yapılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) (.) (;) (“) (?) (”) B) (.) (,) (“) (?) (”)
6. Çoğu zaman kızarız antoloji kitaplarına ( ) Neden
C) (.) (,) (-) (?) (“) D) (.) (,) (“) (.) (”)
kızarız ( ) Tembeller için yazıldığını düşündüğü-
E) (.) (,) (“) (!) (”) müzden ( ) okuyucuyu hazıra alıştırdıkları için mi ( )
Hayır ( ) asıl kızma nedenimiz bu değildir.
Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri ge-
3. Şair Eşref, Kırkağaç kaymakamlığı yaptığı yıllarda
tirilmelidir?
kaymakamlık binasının su akıttığını merkeze bildirir.
A) (...) (?) (;) (.) (,) B) (.) (?) (,) (?) (,)
Merkez:
C) (.) (?) (;) (.) (?) D) (.) (?) (,) (?) (;)
“Nelerin aktığını tek tek bildiriniz.” talimatı verir.
E) (…) (?) (,) (?) (,)
Şair, hâli şöyle özetler:
“Musluklar hariç binanın her yanı akıyor.”
7. Uçağı bir savaş aracı olarak kullanan ilk ülke İtalya ( )
Bu parçadaki ses olaylarıyla ilgili olarak aşağıda- Peki ( ) bilin bakalım kime karşı kullandı ( ) Maalesef
kilerden hangisi söylenemez? 1912’de Trablusgarp ( ) ta Osmanlılara karşı.
A) Birden fazla sözcükte ünsüz yumuşaması vardır. Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere sırasıyla
B) Büyük ünlü uyumuna uymayan sözcük kullanıl- aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işa-
mıştır. retleri getirilmelidir?
C) Kaynaştırma ünsüzü kullanılmıştır. A) (.) (,) (?) (’) B) (…) (;) (?) (’)
D) Ünsüz sertleşmesi görülmektedir. C) (…) (,) (.) (’) D) (.) (;) (?) (’)
E) Ünlü daralması vardır. E) (.) (,) (.) (’)
201
6. Bölüm Test 14 Tarama Testi - III
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşa-
yapılmıştır? ması görülmez?
A) Ne yazıkki şu an ona bir şey anlatamayız. A) Araç gerecini arkadaki uyduruk kulübeye bırakı-
B) İkimiz için de daha yaşanacak çok şey var. yordu.
C) Hasan’ın yüzü bir çocuğunki gibi asıktı. B) Boya kokusu bir iki gün hepimizi rahatsız etti.
D) Bir şey önerecek değilsen burada ne yapıyorsun? C) Böyle bir zamanda kim mutfak dolabıyla uğraşır
ki?
E) Etrafı ağaçlarla çevrili bir evde oturacağım.
D) Başkalarının yapamadığı birçok şeyi yapabilirsin.
E) Sana bir şey söylemek istediğimi de nereden çı-
kardın?
202
Ölçme ve Değerlendirme 6. Bölüm
Toplam doğru
Ses Bilgisi - I 01 13 sayısını yazınız.
x 100 = %.....
13
Ses Bilgisi - II 02 14
x 100 = %.....
14
Yazım Kuralları - I 04 12
x 100 = %.....
12
Yazım Kuralları - II 05 11
x 100 = %.....
11
Yazım Kuralları - IV 07 10
x 100 = %.....
10
Noktalama İşaretleri - I 08 13
x 100 = %.....
13
Noktalama İşaretleri - II 09 11
x 100 = %.....
11
Noktalama İşaretleri - IV 11 13
x 100 = %.....
13
Tarama Testi - I 12 13
x 100 = %.....
13
Tarama Testi - II 13 13
x 100 = %.....
13
203
6. Bölüm Ölçme ve Değerlendirme
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
204
İsim (Ad) - I Test 01 7. Bölüm
1. I. Portakalları soyduktan sonra odaya getirdi. 4. Bir kere sevdaya tutulmaya gör
II. İş yerinden birkaç kişiyle doğum günümü kutla- Ateşlere yandığının resmidir
dık. I
Âşık insan dediğin, Mecnun misali kör
III. Sütleri eski bir torbaya koydu, evine götürdü.
II III
IV. Yeni alışveriş merkezinin önünde bir ambulans
Ne bilsin âlemde ne mevsimidir
ve birkaç polis vardı.
IV V
Numaralanmış cümlelerde altı çizili sözcüklerin
Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerden han-
aldığı durum ekleri aşağıdakilerden hangisinde
gisinin türü diğerlerinden farklıdır?
verilmiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
I II III IV
A) Yönelme Belirtme Bulunma Ayrılma
B) Ayrılma Yönelme Bulunma Belirtme
C) Yönelme Ayrılma Belirtme Bulunma
D) Ayrılma Belirtme Bulunma Yönelme
E) Belirtme Bulunma Yönelme Ayrılma
205
7. Bölüm Test 01 İsim (Ad) - I
7. Deneyimden elde edilen kuralları öğrenerek bir 10. Aşağıdakilerin hangisinde iyelik eki almış isim
başka durumda kullanmak gibi şimdiye kadar insan- yoktur?
lara özgü sanılan bilişsel bir yeteneğin farelerde de A) Tekin’in ağabeyi hepimize birer takma ad bul-
bulunduğu gösterildi. muştu.
Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur? B) Zaman, parmaklarımızın arasından akıp gidiyor.
A) Çoğul eki C) Sözlerimin onu üzeceği aklıma gelmemişti.
B) Türemiş ad
D) Sana mutfaktan yiyecek bir şeyler getireyim.
C) İsimden isim yapma eki
E) Yıl sonu sınavları bitince tatile çıkacağım.
D) Ayrılma durumu eki
E) Belirtisiz ad tamlaması
V. Çoban bir yandan kaval çalıyor, bir yandan da sü- B) “bilgiçlik” sözcüğü yapıca türemiştir.
rüyü otlatıyordu. C) Tekil isim vardır.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde topluluk D) Yönelme durumu eki almış sözcük, isim tamla-
adı yoktur? masında tamlayan durumundadır.
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Özel ve cins isim kullanılmıştır.
206
İsim (Ad) - II Test 02 7. Bölüm
1. NASA, Cassini uzay aracının Satürn’ün uydusu Dio- 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-dan/-den” eki,
ne’ye ait son yakın çekim fotoğraflarını sundu. ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır?
Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Öyküden illaki bir ders çıkarmak gerektiğini dü-
A) Yapım eki almış isim şünmüyorum.
vatandaş adına Hollanda Hükûmetine karşı açtığı A) Kırık bir kulübenin önünde miyavlayan kedi, aç
davada hükûmet kaybeden taraf oldu. gözlerle sahibine bakıyordu.
C) Tekil isim D) Özel isim C) Dışarıdan gelen acı ve keskin ses, yaralı bir kö-
peğin havlamasıydı.
E) Somut isim
D) Apartmanın altındaki boş dükkândan garip tıkırtı-
lar geliyormuş.
E) Sofradaki bütün yemekleri ağzını şapırdatarak yi-
yordu.
207
7. Bölüm Test 02 İsim (Ad) - II
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somut bir söz- 10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi, söz-
cük yapım eki alarak soyutlaşmıştır? cük türü yönüyle diğerlerinden farklıdır?
A) Yollarda müzik dinleyemiyordu çünkü kulaklığı A) Avludan geçen atların hepsi besili ve bakımlıydı.
yine bozulmuştu. B) Yeni sahnelenen oyun, dil yönüyle öncekilere
B) Beş Hececiler, edebiyatımızda hece ölçüsünü sa- göre oldukça güçlüydü.
vunan gruplardan biridir. C) Personel maaşları şirket için o yıllarda en büyük
C) Bir zamanlar bir bahçıvanın yanında çalışıyor- giderdi.
dum. D) Kalabalık dağılınca salon bir anda sessizleşti.
D) Renkli merdivenlerden çıktık, eski bir ahşap kapı- E) Aylık kazancı kendini ve ailesini geçindirmek için
nın önünde durduk. yeterliydi.
E) İnsanlıktan habersiz olan bu yaratıklara daha ne
söylenebilir, bilemiyorum.
A) I B) II C) III D) IV E) V
9. Aşağıdakilerden hangisinde altı çizili isim, yapısı 12. Düşlerimizin mutlu denizlerinde
yönüyle ötekilerden farklıdır? I II
A) Öğrencilerin en sıcak yuvası okuldur. Arada çıkarız, günlerin getirdiği pis sulardan
III
B) Kızına her zaman güvenir, onu her durumda des-
Biz de kavuşalım artık evimize
teklerdi.
IV
C) Zeytin fidanlarını büyük bahçenin kenarlarına dik- Kendi dünyamıza, o güzel kıyılarda
tiler. V
D) Soğuk bir tavırla birbirlerini selamlayıp uzaklaştı- Yukarıdaki dizelerde numaralanmış isimlerden
lar. hangisi yalın hâldedir?
E) Yollara mahzun bir ıssızlık çöküyor. A) I B) II C) III D) IV E) V
208
Tamlamalar - I Test 03 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanı zamir 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanla tam-
olan belirtili bir isim tamlaması vardır? lananı yer değiştirmiş bir isim tamlaması vardır?
A) Günlerinin çoğunu mutfakta geçiriyordu. A) Dün fena sıkıldım, akşama kadar seni aradım
B) Onun böyle küçük düşmesi beni üzüyor. ama bulamadım.
C) Bana, şu çay bardaklarını uzatır mısın? B) Limanda sıra bekleyen gemilerin arasında, insan-
lar hayat mücadelesindeydi.
D) Yaramaz çocuklar da onlarla birlikte geldi.
C) Bir midye kabuğunun aralığından görmüştüm
E) Hastalık onu tam kışın ortasında yakalamış.
dünyayı.
D) Yetişkin insanın dili ana dilinden farklı olabilir.
E) Sonunda hayalleri büsbütün yıkılmıştı onun da.
209
7. Bölüm Test 03 Tamlamalar - I
8. Aşağıdaki cümlelerde geçen isim tamlamaları tür 11. I. Hayatın binbir kollu ahtapotu sizi bir gün sarma-
bakımından ikişerli eşleştirildiğinde isim tamla- layacaktır.
malarından hangisi dışta kalır? II. Ağaçların gölgesinin uzunluğunda seyrederdik
A) Yoluna çıkan deniz kabuklarını tanıyamayacak hayatın güzelliğini.
kadar yabancıydı denizlere. III. Yol arkadaşlığının içtenliğine hasret kaldı yürek-
B) Kendisine yeni bir hayat metni çıkarmak için elin- lerimiz.
deki kâğıdı doldurdu. IV. Sevgi ateşinin yakıcılığına kaç kişi dayanmıştır
C) Kendisine bir gün çok uzaktan bakınca kendisini aşkın tarihinde.
uçurumun kenarında gördü. V. Sonbahar yağmurunun ıslaklığını yaşamak ayrı
D) Hayatının tekrarından ibaret olan şeylerden kur- bir tat verir yalnızlığıma.
tulmanın vakti gelmişti. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
E) Ateş deryasının üzerinde hatıra gelmeyen bir zincirleme ad tamlaması yoktur?
sözcük kadar rahatsız edici bir durumdu. A) I B) II C) III D) IV E) V
210
Tamlamalar - II Test 04 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok tam- 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-den” eki, tam-
lananı olan bir isim tamlaması kullanılmıştır? layan eki olan “-ın (-in, -un, -ün)” eki yerine kulla-
A) İnancın gücü ve etkisi anlaşıldıkça insanoğlu ka- nılmıştır?
ramsarlık yaşamayacaktır. A) Onun düşüncelerinden bazıları, iç dünyamızın
B) Adaletin, ahlakın ve erdemin yüceliği topluma an- şekillenmesine yardımcı oluyor.
latılmalıdır. B) Sıradan insanların bile insana katacağı çok şey-
C) Yedi denizin suyunu da içsen içindeki ateş sön- leri olduğunu düşünüyorum.
meyecektir. C) Tahtadan evlerin eskiyen görüntüsü tarihe tanık-
D) Gül rengi gözyaşlarımızı mercan mercan işleye- lık ediyor gibiydi.
lim gariplerin ipek eteklerine. D) Kitaplardan süzülen sözcüklerin bir duygu değeri
E) İnsan denen varlık, bütün zamanların ve bütün ik- yansıttığını biliyordu.
limlerin toplamıdır. E) Eskiden insanları bir arada tutan bir değerler sis-
temi vardı.
C) Bizden ayrılınca nereye gittiğini hiç bilmiyorum. A) Bunaltıcı sıcakta susuzluktan kıvranıp duruyoruz.
D) Tatile çıkmadan önce sizinle bir görüşelim. B) Çocuğun önündeki defterin açık sayfasına ve
211
7. Bölüm Test 04 Tamlamalar - II
8. (I) Zaman zaman bilgisayar oyunları arasında sanat 11. Kimi isim tamlamalarında tamlanan eki düşebilir.
eseri olarak nitelendirebileceğim örneklere rastlıyo- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya
rum. (II) Astaeria da işte böyle bir oyun. (III) Amacı uygun bir kullanım vardır?
sizi şiirlerin etkileyici dünyasında bir yolculuğa çı-
A) Açlık Oyunları kitap serisi kısa sürede çok oku-
karmak. (IV) Oyun sekiz adet yüklü şiirle geliyor ve
nanlar listesine girdi.
her bir şiirin satırları ekranda belirdikçe sizi kendi di-
B) Bir filmin kurgu süreci tam olarak senaryo aşama-
linde o şiiri ve satırı yansıtan bir dünyaya sürüklüyor.
sında başlar.
(V) Bu esnada da gördüklerinizle uyumlu, anlık ola-
C) Bizim okul buradan yürüyerek yarım saatlik bir
rak, bestelenerek icra edilen bir fon müziği size eşlik
mesafedeydi.
ediyor.
D) Amerikan sinemasının son on yıldaki en iyi işi bu
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
yönetmene aitti.
sinde ad tamlaması yoktur?
E) Koşulları daha sonra görüşülmek üzere iş kabul
A) I B) II C) III D) IV E) V
edildi.
212
Sıfat (Ön Ad) - I Test 05 7. Bölüm
1. Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, 4. Aşağıdakilerden hangisinde adlaşmış sıfat yok-
I II tur?
kalbur saman içinde; develer tellal, pireler A) Öğleden sonra yaşlıların programı başlayacak.
E) Kare masayı salonun ortasına kurdular. E) Ivır zıvır eşyaları tavan arasına kaldırdık.
213
7. Bölüm Test 05 Sıfat (Ön Ad) - I
7. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sıfatlardan 9. Sayıları 809’a ulaşan Nobel Ödülü sahiplerine on iki
hangisi yapıca diğerlerinden farklıdır? I
yeni isim daha eklendi. Ödül kazanan buluşlar
A) Acılı kebabı göz açıp kapayıncaya kadar yedi.
II
B) Sütçü Hasan’ın üç erkek çocuğu varmış.
bizleri yeniden uluslararası ticaret ve küresel salgın
C) Yaramaz çocuk, annem de annem diye ağlı- hastalıkların kaynaklarından, parlayan denizanası
yordu. III
D) Birkaç adam, işe girmek için form bıraktı. proteinleri ve parçacık fiziğine değin uzanan bir
yolculuğa çıkarıyor. Fizik, kimya, tıp, edebiyat, barış
E) Tuzsuz salata, öğle yemeğinde vazgeçilmezim-
IV
dir.
ve ekonomi alanında verilen Nobel Ödülleri, kuru-
V
cusu Alfred Nobel’in 1896’da ölümünün yıl dönümü
olan 10 Aralık’ta sahiplerine ulaşacak.
Bu parçadaki numaralanmış sözlerden hangisini
niteleyen bir sözcük kullanılmamıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
214
Sıfat (Ön Ad) - II Test 06 7. Bölüm
1. (I) Köyün muhtarı, tecrübeli bir adamdı. (II) Beyaz 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde unvan sıfatı
sakalından, çakır mavisi gözlerinden yılların yaşan- kullanılmamıştır?
mışlığı okunuyordu. (III) Geniş alnının bitiminde ufak A) Sayın Mehmet Çetin geldiler, efendim.
ufak yaralar vardı. (IV) Sinirlenince gözlüklerinin üs-
B) Öğretmen Kemal’in sevecen tavırları bizi etkili-
tünden bakardı. (V) Ama yine de yumuşacık bir yü-
yordu.
reği vardı ve herkes onun bu hâlini severdi.
C) Ahmet Hamdi Tanpınar, şiir dünyamıza yeni bir
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
ufuk açtı.
sinde sıfat kullanılmamıştır?
D) Ahmet Paşa, verdiği stratejik kararlarla ünlüydü.
A) I B) II C) III D) IV E) V
E) Zeynep Hemşire’nin insan sevgisine diyecek
yoktu.
3. (I) Çin’de taş ustası olarak çalışıyordu. (II) Büyük taş- 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük,
ları keser, onlardan ya bahçelere süsler yapar ya da diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?
ev inşaatında kullanılacak taşlar üretirdi. (III) İşinden A) Geç kalmaya devam edersen işinden olabilirsin.
memnundu ama bazen “Keşke daha fazla param B) Önümüzdeki yıl, enflasyon daha da düşebilir.
olsa, keşke daha az çalışsam…” diye düşünürdü.
C) Bu kadar parayla geçinilir mi?
(IV) Her gün, kazmasıyla işinden evine dönüyordu.
D) Diyelim ki bu parti seçimi kazandı.
(V) Güneş yakıcılığını etrafa yayıyordu ve o da çok
yoruluyordu. E) Borsadan uzak dur, paranı hazine bonosuna
yatır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangi-
sinde niteleme sıfatı kullanılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
215
7. Bölüm Test 06 Sıfat (Ön Ad) - II
9. I. Artık şiir eleştirmenleri ve okurları taze soluklar is- 12. Aşağıdakilerden hangisinde bir isim hem nite-
tiyor. leme hem de belirtme sıfatı almıştır?
II. Öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin isteği ço- A) Arada sırada sert ve boğuk sesiyle gülüyordu.
cukların sınavı kazanmasıydı. B) Onun söylediklerinin, bunlarla hiçbir ilgisi yok.
III. Yaşlı adam, pazar çantasını titrek elleriyle tutu- C) Hepimizin ondan öğreneceği çok şey var.
yordu.
D) Yerinden yavaşça kalkarak gençlere yaklaştı.
IV. Pazarcı “Sulu sulu elmalarım, armutlarım var!”
E) Bu şansız olay onun aklını iyice karıştırmıştı.
diye bağırıyordu.
V. Murat’ın babasının evrak çantası dün kaybolmuş.
Numaralanmış cümlelerdeki altı çizili tamlamalar-
dan hangisinin türü diğerlerinden farklıdır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması
yoktur?
A) Benim peşin hükümlerim olmadı hiçbir zaman.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme isim
B) Benimle konuşuyor, diğer misafirlere aldırmıyor.
tamlamasının tamlananı niteleme sıfatı almıştır?
C) Buraya iki haftadan beri kimse uğramıyormuş.
A) Dikili’deki yazlığımızın balkonu Ege Denizi’nin
sakin sularına bakardı. D) Bu battaniye öyle kısa ki ona asla olmaz.
B) Sizin yaratıcı fikirleriniz kurumumuzun çalışma di- E) Bana kim yardım etmek ister, diye sordu.
216
Sıfat (Ön Ad) - III Test 07 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belgisiz sıfat 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “o” sözcüğü
kullanılmamıştır? farklı türde kullanılmıştır?
A) Garsonlardan birini çağırmak için elini kaldırdı. A) O yaştaki gençler bizleri umursamıyor.
B) Yüz hatlarından bütün hayatı bir kitap gibi okunu- B) O evdeki huzursuzluğu üzerimden atamamıştım.
yordu. C) Bu iş yerinde o, düzenli biri olarak tanınırdı.
C) Dün onları bir yere bırakmam gerekiyordu. D) Yalnızca o minik kediyi arıyordu.
D) Her dürüst gazeteci gibi gerçekleri yazacağım. E) O kaseti az önce dinlemedik mi?
E) Bu yöntemle hiçbir sorunu çözemezsin.
4. I. Irmağın aşağı kısmına doğru ilerliyorduk. 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik sıfat
II. Apartmanın aşağısından duman yükseliyordu. kullanılmamıştır?
III. Tuzaktan kurtulmak için kendini aşağı çekiyordu. A) Yüksek topuklu ayakkabıyla âdeta sekerek yürü-
IV. Siz aşağıda kalın ve sessiz olun, dedi bize. yordu.
V. Az sonra aşağı inip ne olduğunu öğrenirim. B) Yan koltukta gözleri yaşlı bir kadın oturuyordu.
“Aşağı” sözcüğü yukarıdaki numaralanmış cümle- C) Yüreği geniş bir adamdı bize bakan.
lerin hangisinde sıfat olarak kullanılmıştır? D) Bu hafif darbe bile aracımızı oldukça sarsmıştı.
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Ben onu birkaç saat önce burada görmüştüm.
217
7. Bölüm Test 07 Sıfat (Ön Ad) - III
8. I. Mutfağa büyükçe bir kilim serilmişti. 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış sıfat
II. Kitapçıları hiç sıkılmadan saatlerce dolaşır. kullanılmıştır?
III. Bu adacık, Boğaz’ın hemen girişindeydi. A) Afacan ve sevimli kızının yokluğuna alışamadı.
IV. Küçücük bir kaşıkla bebeğe mama yediriyor. B) Daha önce hiçbir ünlüyü yakından görmemiştim.
V. Koca koca apartmanlar minicik görünüyor bura- C) Genç kızlar ev işlerini kolayca öğrendiler.
dan. D) Çocukları yatıştırmanın tek yolu budur.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangile- E) Sesinizi çok fazla yükseltmeyin ki küçük çocuklar
rinde küçültme sıfatı kullanılmıştır? korkmasın.
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) III ve V E) IV ve V
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sıfat tamla- 14. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili söz ya da söz
ması vardır? grubu bir ismi nitelemiştir?
A) Ben, aşk romanları okumaya bayılırım. A) Bunca yolu seninle kavga etmek için gelmedim.
B) Paltoları, onları sıcacık tutuyordu. B) Biz bu konuda onlar gibi düşünmüyoruz.
C) Evlerin birkaçında ışık yanıyordu. C) Bu gibi işler pek hoşumuza gitmiyor bizim.
D) O, susuncaya kadar sesimi hiç çıkarmadım. D) Tekin’le göz göze gelince hemen ona el salladı.
E) İstanbul’da her semtin ayrı bir hikâyesi vardır. E) Annesinin ardı sıra salona doğru yürüdü.
218
Zamir (Adıl) - I Test 08 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir kullanıl- 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “hangi” sözcüğü
mamıştır? tür yönüyle diğerlerinden farklıdır?
A) Bu havalarda yürümeyi çok seviyorum. A) Hangi şarkıyı dinlemek istiyorsan söyle, açalım.
B) Kendi yapacağı işi bırakır, âleme öğüt vermeye B) Yaz tatilinde çocuklar hangi romanları okumuş?
kalkar. C) Hangi dağda kurt öldü de sen beni aradın?
C) Biz, Türkler, bütün tarihî hayatımızca hürriyet ve D) Bunlardan hangisi senin canını yaktı?
istiklale timsal olmuş bir milletiz!
E) Memurluk sınavına hazırlanırken hangi yayınları
D) Seninki yine yırtık pantolonuyla kahverengi çiz- kullandınız?
melerini giymiş.
E) Sen de ben ne zaman konuşsam sözümü kesi-
yorsun.
3. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi iyelik 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adılla kurulmuş
zamiri almamıştır? bir ad tamlaması vardır?
A) Bitpazarından aldığı gramofonu salonun en güzel A) Sürpriz partiyi düzenleyen, üniversiteden eski bir
köşesine yerleştirdi. arkadaşıymış.
B) Yurt dışından gelen akrabalarımızı havaalanında B) Şuradaki kutuyu al, beşinci katta oturan Berk am-
karşıladık. calara götür.
C) Geçen hafta başladığımız kitabımızı hâlâ bitirebil- C) Şeker isteyen çocuklar, yaşlı adamın çevresine
miş değiliz. toplanmıştı.
D) Hayallerimin merkezine senin gibi bir adamı oturt- D) Kolonya, bayramları süsleyen kokulardan bir ta-
muşum. nesi, belki de en önemlisidir.
E) Kahvesini içtikten sonra yemek yapmaya mut- E) Onlardan biri, kavgayı önlemek için hızlıca öne
fağa girdi. atıldı.
219
7. Bölüm Test 08 Zamir (Adıl) - I
7. “O” sözcüğü, aşağıdaki cümlelerin hangisinde 10. Kimi sevsem sensin hayret
kişi zamiri olarak kullanılmıştır? Sevgin hepsini nasıl değiştiriyor
A) Ben bu telefonu çok beğenmedim, o elindekini is- Gözleri maviyken yaprak yeşili
tiyorum. Senin sesinle konuşuyor elbet
B) Babası onu, liseden mezun olunca Amerika’ya Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
gönderecekmiş. A) Kişi zamiri B) Belgisiz zamir
C) Mutfaktaki sarı kavanozu açtı, onu alıp mutfaktan C) İyelik zamiri D) İşaret zamiri
çıktı. E) Zamirle kurulmuş isim tamlaması
D) Şarj aygıtını göstererek “Onu bir zahmet bana
uzatır mısın?” dedi.
E) Yaralı köpek her şeye rağmen o kulübenin başın-
dan ayrılmadı.
8. Oralarda tek başına kalmak çok kolay değil, dedi yıl- III. Olayların tamamını bizden gizlemiş babası.
I II IV. Piyasadaki kitaplardan farklı olarak bunda çö-
ların yıprattığı bu adam. Hâlâ kimlerden olduğunu, zümlü örnekler var.
III V. Büyükannesinden kendisine miras kalan inci kol-
nereden geldiğini unutmamıştı ama niçin onca yolu yeyi gelinine hediye etti.
IV V
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangile-
teptiğini unutmuşa benziyordu.
rinde sözcük hâlinde zamir kullanılmamıştır?
Bu parçadaki numaralanmış sözlerden hangileri
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
zamirdir?
D) III ve V E) IV ve V
A) I ve III B) I ve IV C) II ve III
D) III ve V E) IV ve V
220
Zamir (Adıl) - II Test 09 7. Bölüm
1. Hissedince sana vurulduğumu 4. I. Hiçbir mutfak iki kadını alacak kadar geniş değil-
Anladım ne kadar yorulduğumu dir.
Bu dizelerdeki altı çizili sözcüğün türce özdeşi II. Ağaç ne kadar yüksek olursa olsun, yaprakları
aşağıdaki dizelerin hangisinde vardır? yine de yere dökülür.
A) Her sabah yeni bir gün doğarken III. Mutluluk herkesin hayatından bir kere geçer,
Bir gün de eksilir ömürden yeter ki siz isteyin.
B) Üç dert var birbirinden seçilmez IV. İnsanlar yaşadıkça ihtiyarladıklarını sanır hâlbuki
Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm yaşamadıkça ihtiyarlar.
C) Beni bir dağ başında yalnız koydular V. Başkalarını azarlar gibi kendini azarla, kendini af-
Rüzgârlara, kuşlara, bulutlara yakın feder gibi başkalarını affet.
D) Ulur aya karşı kirli çakallar Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangile-
Ürkek ürkek bakar tavşanlar dağa rinde birden fazla sözcük adıl kullanılmıştır?
E) Zambaklar en ıssız yerlerde açar A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
Ve vardır her vahşi çiçekte gurur D) III ve V E) IV ve V
B) Bazen sokak lambasının altında savrulan haylaz elde etmek için günlerce çabalar.
C) Uzun bir çatışma sonunda sağ kalan askerler mesinin nedenleri anlatılacak.
küçük bir köye getirildi. C) Eğitimde belirli teorilere bağlı kalarak ilerlemek,
D) Kendi paramı kazanmak, baba parası yemekten bana göre doğru değil.
221
7. Bölüm Test 09 Zamir (Adıl) - II
7. Seminer için slaytlarınızı hazırlamanız gerektiğini 11. Kiminin babası padişah, sorunu çözer
size kimse söylememeli; herkes zamanında görevini Kiminin babası fotoğraftan gülümser
yerine getirmeli, bu aynı zamanda kendi kariyerinize Kimi gider uzaya, öbürü bir odada
iyi bir yatırım da sağlayacaktır. Müebbet komada
Bu cümlede aşağıdaki zamir türlerinden hangisi Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “kimi” sözcüğü
yoktur? dizelerdeki kullanımından farklı bir görevdedir?
A) Şahıs B) İlgi A) Bizim bu ıssız köylerimizde kimi ağlar, kimi güler.
C) Dönüşlülük D) İşaret B) O kimi dinlerse ona inanır, boşuna çeneni yorma.
E) Belgisiz C) Kimi insanlar incir çekirdeğini doldurmayacak se-
beplerden olay çıkarır.
D) Şansa bak; kimi konuştuk, kiminle karşılaştık.
E) Kimileri hâlâ aklımda, ne yaptıysam onları unuta-
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belgisiz zamir madım.
kullanılmamıştır?
A) Akademisyenlerden birkaçı sunuma çok iyi hazır-
lanmıştı.
B) Geldiğimde herkesin kitabı açıktı.
C) Kimseye haber vermeden evden ayrıldı. 12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde birden çok söz-
D) Meclisin aldığı karara birçoğu tepki gösterdi. cük hâlinde zamir vardır?
E) Hiçbir insan senin nazını çekmeye mecbur değil. A) Kendi yastıklarına gölge salmasın
Çocukların öpüşleri, onlara anlat
B) Gece bir hendeğe düşercesine
Birden kucağına düştüm gerçeğin
222
Zarf (Belirteç) - I Test 10 7. Bölüm
1. I. Dün sabah postacı kapıma bir paket bırakmış. 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı
II. Beni acilen arayın, diye sehpanın üzerine not bı- zarfla sağlanmamıştır?
rakmış. A) Siz ne biçim konuşuyorsunuz bizim ekiple?
III. Yemeği çok yeme, birazdan salata da yersin. B) Niçin bana veriyorsun bunca yıldır biriktirdiğin ro-
IV. Sınav zamanı çalışmadığın için böyle dövünür zetleri?
durursun. C) Dostlarıyla oturup dertleşmeyeli ne kadar yıl oldu
V. Artık kimseyle böyle bir konuda karşı karşıya gel- kim bilir?
mek istemiyorum. D) Bu saatte sokaklarda ne gezip duruyorsunuz?
Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi belir- E) Konfeksiyon atölyesinin işlerini ne zaman bitire-
teç görevinde değildir? ceksiniz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. “İyi” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde di- B) Küçük çocuk, koşarak yolun sonundaki evine
ğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır? gitti.
A) Sadece iyi insanların olduğu bir ülkede yaşasak C) Güneş, dağların ardından usul usul yükseliyordu.
nasıl olurdu? D) Bir araba, olay yerinden hızla uzaklaştı.
B) Böyle ağır bir yemekten sonra yürüyüş yapmayı E) Kazanma hırsıyla yarışmaya tekrar katıldı.
iyi düşündük.
C) Güncel konuların yazıldığı, herkesin okuduğunda
kendinden bir şey bulduğu iyi bir gazeteydi.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemi durum
D) İyi günümde yanımda olan dostlarım, kötü gü-
yönünden niteleyen bir sözcük kullanılmıştır?
nümde neredeler?
A) Beklediğin paket yarın gönderilecekmiş.
E) İyi öğrencilerin hepsini yurt dışına dil öğrenmeye
B) Gece vakti aşağı düşen, komşunun çatıdaki an-
gönderiyor.
teniymiş.
C) Bu şiiri gerçekten güzel yazmışsın.
D) Doktor, çok soğuk su içmeyi bana yasakladı.
E) Bu sert ekmeği nasıl yediniz?
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ikileme farklı
bir görevde kullanılmıştır?
7. Galler’in Lavernock kumsalında araştırma yapan
A) Ehliyet almak için çalışması gerektiğini uzun
I II
uzun düşündü.
Portsmouth Üniversitesinde bir öğrenci, T-Rex’in en
B) Hastanın yanıklarının yavaş yavaş iyileşmesi ai- eski ve en küçük versiyonunu keşfetti. Öğrenci, fosili
lesini mutlu etmişti. III
C) Eksik kalan romanını yetiştirmek için gece gün- bir kayanın üzerinde inceleme yaparken “pençe izle-
düz çalıştı. IV V
D) Kimi görse yanına oturur, askerlik anılarını uzun rini” fark ederek ortaya çıkardı.
uzun anlatır. Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerden han-
E) Sarı sarı limonları dalından koparır, küfelere dol- gisi zarf görevinde kullanılmıştır?
dururduk. A) I B) II C) III D) IV E) V
223
7. Bölüm Test 10 Zarf (Belirteç) - I
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üstünlük zarfı 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde cümlenin anla-
kullanılmıştır? mını diğerlerinden farklı yönden tamamlayan bir
A) Doktorlar, dünyada ilk kez tam kafatası ve kafa belirteç kullanılmıştır?
derisi nakli yaptıklarını açıkladı. A) İyi bir üniversite kazanmak için sınavlara çok ça-
B) Kum midyesi Fransa mutfağının en çok tercih lışmalısın.
edilen sosları arasında yer alıyor. B) Küçücük çocuğu yukarıya dün çıkardık, çocuğun
C) Son bulgular gösteriyor ki insan genlerine tek üstünü giydirdik.
hücreli organizmalardan aktarılmış yüz kırk beş C) Geçen yaz Devrek’teki at çiftliğine gitmiştik.
gen bulunuyor. D) Öğrenciler az önce içeriye girdi, Türkçe öğret-
D) Güneş’te bu patlamaların ardından açığa çıkan menlerinin sınıfa girmesini bekliyorlar.
parçacık yüklü fırtınalar, atmosferde birbirinden E) Demin mahallede büyük bir deprem yaşandı.
güzel kutup ışıkları meydana getirdi.
E) Bir siber güvenlik firması, internet korsanlarının
bugüne kadar tespit edilen büyük banka soygun-
larından birine imza attığını açıkladı.
224
Zarf (Belirteç) - II Test 11 7. Bölüm
1. Aşağıdakilerin hangisinde belirtecin özelliği ile 4. Aşağıdakilerin hangisinde cevap bir soru zarfıdır?
ayraç içinde verilen örnek uyuşmamaktadır? A) Önümüzdeki kış kayak yapmaya gideceğiz.
A) Zaman adı olan sözcükler cümledeki kullanımına – Nereye?
göre zarf olabilir. (Akşam, çocukları görmeye ge- B) O tatil köyüne daha önceden gitmiştim.
lecek.) – Ne zaman?
B) Ad tamlamaları, sıfat tamlamaları, edat öbekleri C) Bu akşam köyden akrabalarımız geliyor.
cümlede zaman zarfı görevi üstlenebilir. (Kışın – Kimler?
ortasında evsiz barksız kalmıştık.) D) Senin tez danışmanını biriyle gördüm.
C) Pekiştirilmiş sözcükler durum zarfı olabilir. (Ço- – Nerede?
cuğun kıpkırmızı yanaklarını gören herkes sıkı- E) Bunun rengini hepimiz sevdik.
yordu.) – Hangisinin?
D) Yer-yön zarfları ad durum eklerini alırlarsa ad
olur. (Buradan daha ileriye gitmeyelim, diye ar-
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf olarak kul-
kadaşına seslendi.) lanılan “daha” sözcüğü, cümleye diğerlerinden
E) Edatlarla öbekleşen sözcükler durum zarfı olabi- farklı bir anlam katmıştır?
lir. (Önüne konulan yemekleri iştahla yedi.) A) O biraz daha kalıp semineri dinlemek istiyordu.
B) Onun kendisinden çok daha zayıf olduğunu bilmi-
yor bence.
C) Köpekten daha çok bir aslana benziyordu.
2. I. Bembeyaz önlükleri çamur içinde bırakmıştı. D) Ekmek için mücadele, bazıları için daha zordur.
II. Sapasağlam bir vücudu olmasına rağmen çok E) Hindistan’daki hava, Tibet’teki havadan çok daha
hastalanırdı. yağmurlu.
225
7. Bölüm Test 11 Zarf (Belirteç) - II
8. Zaman anlamlı bazı sözcükler belirtme durum ekini 12. I. Onunla böyle konuşman doğru değil.
alırsa adlaşır. II. Senin, dün böyle davranmaya hakkın var mıydı?
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya III. Hiç böyle bir şey hissetmemişti şimdiye kadar.
uygun bir kullanım söz konusudur?
IV. O, böyle istediği için bunu yapıyoruz.
A) Ne sabahı göreyim ne sabah görüneyim.
V. Bir daha çocuklara kesinlikle böyle davranma.
B) Biz her gece uğultularını dinlerdik rüzgârların.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
C) Mehtabı seyrederdik geceleyin buralarda. “böyle” sözcüğü zarf olarak kullanılmamıştır?
D) Onu daha önce hiç böyle görmemiştim. A) I B) II C) III D) IV E) V
E) Yarın akşam spora birlikte gideriz.
rinde zarf kullanılmamıştır? D) Akşama doğru işlerinin biteceğini tek tek anlattı.
D) III ve V E) IV ve V atmıştı.
226
Edat - Bağlaç - Ünlem - I Test 12 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç kullanıl- 5. Kimi ünlemler duygu değerini yitirerek adlaşabilir.
mıştır? Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya
A) Konuşmasını yaşlı gözlerle yapan genç oyuncu, uygun bir kullanım söz konusudur?
herkese teşekkür etti. A) İş yerinden çıktıktan sonra derin bir oh çektik.
B) Tecrübelerime göre müzisyenlerin karşılaştıkları B) Ah, o kıymetini bilmediğim günleri bir özlüyorum
üç temel sorun var. ki!
C) Bir dahaki aya ödemek üzere bu parayı sana ve- C) Üniversite yıllarında öğrenci olmanın tadını hiçbir
rebilirim. zaman yaşayamazsınız.
D) Günü gününe yazılan ve kişisel hayatı konu alan D) Genç yazar, bu eserinde yabancı sözcüklere
edebî türdür günce. ağırlık vermiş.
E) Yoğun, yorucu bir günün ardından eve gidip uyu- E) Eyvah, cüzdanımı çaldırdım herhâlde!
mak istiyordu.
E) Senin gibi başarılı ve öz güvenli bir insan olmak E) Bu hazırlıkları konuklar için yaptık. (aitlik)
istiyorum.
227
7. Bölüm Test 12 Edat - Bağlaç - Ünlem - I
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç “bir 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ve” bağlacı
başka olasılık belirtme” anlam ilgisiyle kullanılmış- sıfat tamlamasının tamlananlarını bağlamıştır?
tır? A) Kitapların etiketlerini bastıktan sonra dağıtımcı-
A) Akşam gelirken iki ekmekle yarım kilo zeytin alır lara vereceğiz ve onlardan haber bekleyeceğiz.
mısın? B) Üzüm pekmezinin tadı ve rengi hiçbirimizin ho-
B) Babadan kalma eski evlerinde teyzesi ile dayısı şuna gitmedi.
yaşıyordu. C) İlginç filmler ve müzikler bu ülkenin âdeta kimliği
C) Birdenbire önümde bir adam ve bir kadın gör- olmuştu.
düm. D) Onunla sohbet etmek ve yürüyüş yapmak gibisi
D) Onun yapıtlarında ilk göze çarpan, doğa ve insan yoktur.
sevgisidir.
E) Dün tepelerdeki ve yollardaki karları iş makine-
E) Önümüzdeki yaz ya Atina’ya ya da Bosna Her- siyle temizlediler.
sek’e gideceğiz.
B) Özel ajanslardan gelen haberlere göre iki ülke A) Kırmızı gömlek yere düştüğü için kirlenmiş.
barış antlaşması imzalamış. B) Sabaha kadar nefes almadan ders çalıştık.
C) Ege yöresindeki topraklar İç Anadolu’daki toprak- C) Düğüne araba ile gideceklerini bilsem ben de ge-
lara göre daha verimli. lirdim.
D) O büyük mağazada da sana göre ayakkabı bula- D) Söyleyecek bir şeyim yok çünkü konuyu bilmiyo-
madık ne yazık ki. rum.
E) Eleştirmenlere göre yazın dünyasında köklü bir E) Onlara göre bu soru kesinlikle doğru değil.
değişim yaşanıyor.
den önce iki taraftan da bakmış olmak her zaman B) Günlerce Burak’ı ne gördüm ne de bir kimseye
daha iyidir. sordum.
C) Doğru söyleyen, çok söylemeye hiç muhtaç de- C) Ne sen ne o gelmedikten sonra ben yalnız ne ya-
ğildir. payım?
D) Yeryüzünde senin ayrıca dost aramana lüzum D) Ne memlekette konuşulan dili anlamış ne de ora-
yok, doğruluk senin dostun ve yardımcındır. nın âdetlerini öğrenebilmiş.
E) Kimin düşündüğü ile söylediği bir olursa işte E) Ne dediklerimizi yapıyorsun ne bildiklerini uygu-
doğru insan odur. luyorsun.
228
Edat - Bağlaç - Ünlem - II Test 13 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç kullanıl- 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde edatın gereksiz
mıştır? kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozuk-
A) Bu yılki film festivalinde hem ödül yönetmeliği luğu vardır?
değişti hem de festivalin ödül bütçesinde kısıtla- A) Ankara-Konya yolu bu kadar uzun ve bozuk
maya gidildi. muydu, diye sordu.
B) Uluslararası Antalya Film Festivali’nde ödül yö- B) Sipariş ettiğim takım elbise bedenime uymayınca
netmeliği değişti. kot pantolon giymek zorunda kaldım.
C) Festivalde ödül bütçesi 850 bin lira olarak belir- C) Bu sessiz sakin görünen konakta sanki kimse yok
lenmişti. gibiydi, çevrede yaprak bile kıpırdamıyordu.
D) Başkan, bakanlıkla görüşmelerin devam ettiğini D) Gazeteleri ve raporları çok yakından okuduğu
söyledi. için gözleri bozulmuştu.
E) Başkan, “Altın Portakal Ödülü, maddiyatla ölçü- E) Düşündüm de ben annem kadar güzel yemek ya-
lemeyecek kadar değerlidir.” şeklinde açıklama pamam.
yaptı.
C) Bizim zamanımızda fakülteler bu kadar fazla B) Bu iş için kaç lira ödedin? (karşılık)
mıydı da okumadık? C) Yüz kadar araba, yukarı mahalleye geldi. (yakla-
D) Küçük çocuk mağazaya girince oyuncak da oyun- şık)
cak diye tutturdu. D) Baharla birlikte leylekler de geldi. (zaman)
E) O sınav kâğıtlarını da okuyalım, diye konuşuyor- E) Sorunu halletmek üzere bakanlığa gidecekmiş.
duk. (neden-sonuç)
229
7. Bölüm Test 13 Edat - Bağlaç - Ünlem - II
6. Son yıllarda doğrudan İstanbul üzerine kurulan ve 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz-
I cükler aynı görevde kullanılmıştır?
şehri karakterlerin dönüşümünün zemini olarak kur- A) Yalnız bir semtini sevmek için bile ömrümüz kısa.
gulayan anlatılar arasında Ferzan Özpetek’in “İstan-
B) Hayata beraber başladığımız dostlarla da yollar
II
ayrıldı bir bir.
bul Kırmızısı” filmi oldukça önemli bir yerde duruyor.
C) Sanki bütün sevdiklerim benden hesap sormak
III
için karşıma dikilmişti.
Film, İstanbul’un kozmopolit yapısı ile sosyopolitik
IV D) Kimine göre yalnız kalmak hayattaki en büyük
deşifresini yapabilmek için önemli bir kaynak. lükstür.
V E) Duygu veya hayallerin bu romanda düşünce ile
Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerin hangi- atbaşı gittiğini görürüz.
leri ilgeç (edat) göreviyle kullanılmıştır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) III ve IV E) IV ve V
230
Fiil (Eylem) - Kip, Kişi, Anlam - I Test 14 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi farklı 5. Dilek kipleri zaman anlamı taşımaz.
bir kipte çekimlenmiştir? Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde
A) Ben ona yatacağı odayı göstereyim. zaman anlamı yoktur?
B) Ona söylediğimiz sözleri galiba işitmedi. A) Düğmeye basınca kapı, ardına kadar açıldı.
C) Bu şirin köpeği burada bırakman gerekiyor. B) Radyodaki program az önce sona ermiş.
D) Sen dönünceye kadar ona göz kulak oluruz. C) Uçurtmanın gökyüzüne yükselişini izliyorlar.
E) Burada hoşuna gidecek çok şey bulacaksın. D) Görevli arkadaş istediğiniz malzemeleri getirir.
E) Önce bu işi yapabileceğimize inanalım.
B) Sakın başını çevirip arkana bakma. C) Bugünü hiçbir zaman unutmayacağımı bil.
C) İşte benim de öğrenmek istediğim şey bu. D) Motorun çalışacağından kuşkum yoktu.
D) Bunları ona sormama hiç gerek yok. E) Ben her şeyin nedenini biliyorum.
231
7. Bölüm Test 14 Fiil (Eylem) - Kip, Kişi, Anlam - I
9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yükleminde 13. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi geniş
anlam (zaman) kayması yoktur? zamanın olumsuzuyla çekimlenmiştir?
A) Dayım önümüzdeki hafta askerden dönüyor. A) Akıllı bir adam hiçbir zaman böyle davranmaz.
B) O her zaman bana ve kardeşime yardım ediyor. B) Pencerenin kanadını açarak caddeye baktı.
C) Dün eve geliyor ve tüm eşyasını alıp gidiyor. C) İkimiz de birbirimizden beter hâldeyiz.
D) Annem yarınki piknik için hazırlık yapıyor. D) Sen de benim gibi düşünmüyorsun sanırım.
E) Futbol karşılaşmaları pazar günü başlıyor. E) Sen gelinceye kadar yerinden hiç kımıldamadı.
E) Daha rahat nefes almak için kravatını çıkarmış. A) Yeni taşınan komşuları ziyarete gidesiniz.
B) Dün akşam senin okul arkadaşınla karşılaştım.
C) O gün neler olduğunu tam olarak bilmiyorum.
D) Yanındaki çantayı hemen amcana götür.
E) Bana da bir bardak çay verir misiniz?
232
Fiil (Eylem) - Kip, Kişi, Anlam - II Test 15 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, farklı 4. Kip ve kişi eki almış fiillere çekimli fiil denir.
bir kiple çekimlenmiştir? Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çekimli fiil yok-
A) Misafirlerin çoğu hemen bahçeye çıkmış. tur?
B) Akıllı ve çalışkan bir çocuk olacaksın. A) Çocuklar biraz sonra yerlerinden kalkarlar.
C) Bir süre ifadesiz bakışlarla öylece durdu. B) Bana karşı gelmeyi marifet mi sanıyorsun?
D) Gerçek bir yolcunun hiçbir hedefi olmamalı. C) Ben onu bu konuda defalarca uyarmıştım.
E) Kendime hâkim olmaya gayret ediyorum. D) Mendiliyle ara sıra gözyaşlarını siliyor.
E) Nesrin, akla gelebilecek her şeye sahipti.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde emir kipi ile çe- 6. Aşağıdakilerden hangisinde “-mış/-miş” eki, cüm-
kimlenmiş bir fiil kullanılmıştır? leye başkasından duyma anlamı katmamıştır?
A) Gerekli malzemeleri buradan alsaydın ya! A) Dünkü maçta galibiyet golünü Necati atmış.
B) Bize selam bile vermeden odasına çıktı. B) Katılım olmadığı için toplantıyı iptal etmişler.
C) Onlara, en kısa zamanda gideceğimi söyleyin. C) Bir de baktım ki senin kitaplarını ben almışım.
D) Aklı başında biri böyle bir şeye göz yummaz. D) Yarın akşam burada büyük bir konser varmış.
E) Siz de erken davranıp sıraya girmelisiniz. E) Bir süre dinlenmek için tatile çıkmışlar.
233
7. Bölüm Test 15 Fiil (Eylem) - Kip, Kişi, Anlam - II
7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi dilek 10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi geniş
kipleriyle çekimlenmemiştir? zaman kipiyle çekimlenmemiştir?
A) Yabancı sözcükler kullanmaktan hayatım bo- A) Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbenti
yunca kaçınmalıyım. çekip alır.
B) Orta yaşlı, kızıl saçlı bir kadın bizim sorunlarımızı B) Konuşurken karşısındaki insanın başka bir tarafa
halledeceğini söyledi. bakmasından hoşlanmaz.
C) Hiç vakit kaybetmeden dışarı çıkıp etrafı bir kont- C) Sana verilen parayla önce kendi ihtiyaçlarını
rol edin. gider.
D) Şu tembelliği bırakıp da erken yattığın gibi erken D) Başka dillere özenip kendi dilimizin kıymetini bil-
kalksan. meyiz.
E) İstersen şu kırmızı oyuncak arabalardan bir tane E) Araziyi satın almak için tapu senedini şart koşar-
daha alayım. lar.
234
Fiil (Eylem) - Fiilimsi (Eylemsi) - I Test 16 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil (ortaç) 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil kullanıl-
yoktur? mamıştır?
A) Aydınlatılmış parktan, eğlenen insanların binbir A) Açıklama yapmaya ihtiyacı olan tek kişi sensin.
çeşit mırıltısı işitiliyordu. B) Birkaç gün, yataktan kesinlikle çıkmamalısın.
B) İçine yavaş yavaş yayılmaya başlayan tedirginliği C) Onu uzun süre beklemek zorunda kaldık.
uzaklaştıramıyordu.
D) Kanepenin üzerinde uyuklamaya başladı.
C) İçini, şimdiye kadar olmadık bir biçimde, ızdırap
E) Endişeli bakışlarla kardeşini süzüyordu.
dolu bir huzursuzluk kaplamıştı.
D) Uzun zamandan beri özlediği gökyüzünü görmek
onu çok memnun etmişti.
E) Dudakları kasılmış, alnında derin bir öfke çizgisi
öylece duruyordu. 6. Hep ağlıyorlar, gidenin ardından
Biliyorlar artık dönüş yok
Gidenle yaşamaktı hep arzuları
Ama ölenle ölünmez ki
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla fii- Yukarıdaki dizelerde kaç eylemsi kullanılmıştır?
limsi vardır? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) Birdenbire hıçkırarak ağlamaya başladı.
B) Bu konu üzerinde biraz düşünmek istiyorum.
C) Odayı kaplayan hava bizi çok etkilemişti.
D) Hemen eve girip kapalı perdeleri kaldırdı.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan “-mış
E) Baş döndürecek kadar ılık bir yaz akşamıydı. (-miş/-muş/-müş)” eki diğerlerinden farklı bir işleve
sahiptir?
A) Onun anlattıklarından hiçbiri kalmamış aklımda.
B) Bir süre duvara yaslanmış şekilde kaldı.
3. Aşağıdakilerin hangisinde bağ-fiil kullanılmamış- C) Dedemin biraz birikmiş parası olduğu söylenir.
tır? D) Kutunun içinde bağlanmış karanfiller vardı.
A) Hava kararınca bahçenin ışıkları yandı. E) Aydınlatılmış parktan insanların sesi geliyordu.
B) Sen evden ayrılınca ev sanki bomboş kaldı.
C) Sahil boyunca çay bahçeleri vardı.
D) Ziyaretine kimse gelmeyince öyle üzülüyor ki... 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem sıfat-fiil
E) O söyleyince inandım, ödevi bugün getireceğine. hem de bağ-fiil kullanılmıştır?
A) Kendini geçindirebilecek bir meslek seçmeni iste-
rim.
B) Bana dönüp karşılık vermeden önce pencereden
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç farklı tür fii- dışarıyı izledi.
limsi bir arada kullanılmıştır?
C) Kahveler gelince söyleyeceklerini daha fazla er-
A) Daha önce yaptıklarını ölçüp biçmeye koyuldu.
teleyemedi.
B) Artık burada olduğumu kabul etmek zorundayım.
D) Sanatı ve sanatçıyı koruyan kişilerden sıklıkla
C) Toplantıda tanınmış pek çok insanla karşılaştık. söz edilirdi.
D) Her konuda düşünmeden hareket edersin zaten. E) Uçak alandaki tek düzlüğe zorunlu iniş yapacaktı
E) Beni yüreklendirmek istercesine gülümsedi. anlaşılan.
235
7. Bölüm Test 16 Fiil (Eylem) - Fiilimsi (Eylemsi) - I
9. Bir ismi nitelemeyen sıfat-fiiller adlaşır. 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil kullanıl-
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış sı- mıştır?
fat-fiil kullanılmıştır? A) Tanıdık bir insanın aceleyle yaklaşmakta oldu-
A) Kar yine başlamış, yol bembeyaz olmuştu. ğunu fark etti.
B) Hepimizin yaşamını allak bullak edivermişti. B) Hemen hemen hiç kıpırdamadan öylece yatı-
yordu.
C) O da sizler gibi sersemin, cahilin teki bence.
C) Pencereden yavaş yavaş uzaklaşıp masama
D) Ağzı mühürlenmiş büyücek bir zarfı bana uzattı.
oturdum.
E) Günün geri kalanını burada geçireceğiz.
D) O, konuşmaya başlayınca her şey yine eskisi gibi
oluyor.
E) Yemek salonundaki sıcak soba öyle kuvvetli ya-
10. I. Çocukları hiçe sayıp bu evi satmak isteyen ben nıyordu ki...
değildim.
II. Neden buraya gelmek istemediğinizi pek anlaya-
madım. 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemsi (fii-
III. Ondan bu kadar korktuğunuzu görmek deli edi- limsi) kullanılmamıştır?
yordu beni. A) Eğilerek toprağın yüzeyini elleriyle inceledi.
IV. Konuştukça ben de komik bulmaya başladım an- B) Sen aşağıdayken ben de eşyaları topluyordum.
lattıklarını.
C) Sokağa varmadan arabanın farlarını yakma.
V. Başarılı olmak için durup dinlenmeden çalışmalı-
D) Önümü görebilmek için gözlerimi kısıyordum.
yız.
E) Ay ışığını yansıtan gölün yüzeyini görüyordum.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangile-
rinde üç fiilimsinin (isim-fiil, sıfat-fiil, bağ-fiil) de
örneği vardır?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil kullanıl-
mamıştır?
D) III ve IV E) IV ve V
A) Bu yıkılası dünya beni yerden yere vurdu yıllarca.
B) Günümüz çocukları kendilerine öylesine güveni-
yorlar ki...
11. (I) Dalyan, Akdeniz’le Köyceğiz Gölü’nün buluşma C) Yanan otobüsten yolcuları ve eşyaları zor çıkar-
yeri. (II) Tatlı suyla tuzlu su burada birbirini bulup mıştık.
kucaklaşıyor. (III) Tekneler güneşin sarı bakışları
D) Neyin ne zaman başladığını, nasıl geliştiğini hiç
altında durmaksızın insanları taşıyor. (IV) Kıyıya
anlayamadım.
havlular seriliyor, şemsiyeler açılıyor, tenler güneşe
E) Duvara asılacak tabloları kutudan çıkardık.
emanet ediliyor. (V) Kentliler için yaz, güneş ve deni-
zin koynundan çıkmama isteğiyle dolup taşan günler
anlamına geliyor bu demlenmiş günler.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- 15. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi sıfat-fiil
rak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? değildir?
A) I. cümlede, isim-fiil kullanılmıştır. A) Sorularımıza kısa ve isteksiz cevaplar veriyordu.
B) II. cümlede, birden fazla fiilimsiye yer verilmiştir. B) İnsanın başına dert açan bir şeydi bu.
C) III. cümlede hem isim-fiil hem de bağ-fiil vardır. C) Sesi herkesi sıkacak kadar iticiydi.
D) IV. cümlede, fiilimsi yoktur. D) Bizimle istediğiniz kadar kalabilirsiniz.
E) V. cümlede, tüm fiilimsi çeşitlerine örnek vardır. E) Irmağın kenarı, geziye çıkmış ailelerle doluydu.
236
Fiil (Eylem) - Fiilimsi (Eylemsi) - II Test 17 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde farklı bir ey- 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-mış/-miş” eki
lemsi kullanılmıştır? farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Fenerle, yola yığılan kütükleri aydınlatıyordu. A) Doğrudan ona söylenmiş sözler değildi bunlar.
B) Arabadan inip yolun karşısındaki dükkâna gitti. B) Buradan ayrılırken haber vermemiş kimseye.
C) Duyduğumuz tek ses onun ayak sesleriydi. C) Kutuda simli iple bağlanmış menekşeler vardı.
D) O, benim için çok kıymetli, bulunmaz bir dosttur. D) Trenin penceresinden dışarı sarkmış mendiliyle
E) Bu gerçekten de övünülecek bir başarıdır. geride kalanları selamlıyordu.
E) Taştan yapılmış bir heykelin yanında durduk.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem sıfat-fiil 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde daha fazla bağ-
hem de bağ-fiil kullanılmıştır? fiil (ulaç) vardır?
A) Hediye paketlerinin açılmasını beklemeden oda- A) Güç birliği yaparak düşe kalka ilerleyip ağacın al-
sına çıktı. tına sığındık.
B) Arabalar için yeşil yanmadan koşarak karşıya B) Ortalık biraz yatışınca ders çalışma fırsatı bul-
geçti. muştum.
C) Gelecek güzel günlere inancını yitirmeden zorluk- C) Onu neden kurtardığımı merak etmişçesine bakıp
larla mücadele ediyor. duruyordu yüzüme.
D) Mama getiren kadının peşinden koşacak gücü D) Büyük bir acı çektiği hâlde bunu belli etmemeye
kalmamıştı kedinin. çalıştığını anladım.
E) Konuşmasını bir şiirde noktalayıp kürsüden indi. E) Önümüzde uzanan yokuşu çıkarak ilerlerken ara-
balar yanımızdan geçiyordu.
3. I. Ben evin kapısından çıkarken bana bakıyordu. 7. (I) Kar uyuşuk, isteksiz ve zevksiz yağıyordu.
II. Kimseye karşı kaba, can sıkıcı şakalar yapmaz. (II) Hava, gökyüzü ile yeryüzünün arasını dolduran
III. Bir gün bana beklenmedik bir haber getirebilir. boşlukta katılaşmıştı. (III) Gökle yer arasında bulut-
lar bocalıyordu. (IV) Akşam oluyordu; şehir, ışıkla-
IV. Arabaların yüklenmesine ben yardım edeceğim.
rını yakmış, geceye hazırlanıyordu. (V) Şehrin dar
V. Bu kostümler içinde öylesine komik olmuşlardı
kaldırımlarında nereye gittiğini bilmeden ilerleyen bir
ki...
genç vardı.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangile-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangi-
rinde eylemsi kullanılmamıştır?
lerinde eylemsi kullanılmıştır?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve V
A) I ve II B) I ve III C) II ve V
D) III ve IV E) IV ve V
D) III ve IV E) IV ve V
A) Gitmek için hiç de istekli davranmıyordu. A) Nefes almaksızın bir süre daha çevreyi dinledi.
B) Yolun karşısına geçer geçmez bir taksi çevirdim. B) İnsan mutlu olunca zaman öyle hızlı akıyor ki...
C) Bazı şeyleri okurun hayal gücüne bırakmak gere- C) Tanju hiç kıpırdamadan öylece yatıyordu.
kir. D) Ayaklarının ucuna basarak dolaba doğru yürüdü.
D) Merdiven basamaklarını hızla inerek dışarı çıktı. E) Pencereyi açıp gecenin koyu karanlığını sessizce
E) Meydan okuyucu bir tavır takınıyordu bana karşı. dinledi.
237
7. Bölüm Test 17 Fiil (Eylem) - Fiilimsi (Eylemsi) - II
9. I. O günlerde konuşulacak konu sıkıntısı yoktu. 13. Aşağıdaki cümlelerde kullanılan fiilimsiler çeşit-
II. Onunla konuşurken bakışları ile çok uzaklara da- lerine göre ikişerli eşleştirildiğinde cümlelerden
lıyordu. hangisi dışta kalır?
III. Hiçbir sebep olmaksızın buraya çalışmaya gel- A) Bana göre artık söylenecek bir söz kalmadı.
mişti. B) Tatlı tatlı gülümseyerek arkasından bakıyordu.
IV. Acısını hafifletmeye çalışırcasına kollarını bede- C) Odadaki masaya oturup defterimi açtım.
nine doladı.
D) Senin hakkında her şeyi bilmek istiyorum.
V. Bana diktiği gözlerinde çözemediğim bir sır vardı.
E) Bu, buralarda bilinmedik bir şey değildi.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
yalnız bir eylemsi kullanılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
238
Fiil (Eylem) - Ek Eylem - I Test 18 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiil kullanıl- 5. Sıfat tamlamaları ek fiil alarak cümlede yüklem olabi-
mamıştır? lir.
A) Araba, köşeyi dönüp gözden kayboldu. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde böyle bir kulla-
B) Düşmesin diye onu dikkatle tutuyordu. nım görülmektedir?
D) Kimdi bize selam vermeden geçen? B) Dedemden bana kalan sadece bu evdi.
E) Filiz’in yüzünde endişeli bir ifade belirmişti. C) Unutmuştum çektiğim bütün sıkıntıları.
D) Eşyaları kırmızı bir kamyona yüklediler.
E) Elindeki çiçekleri ona verdi galiba.
E) Yaz aylarını deniz kenarında geçirmenin iyi ola- E) Sessiz adımlarla gelip beni uyandıran sendin an-
cağını düşünüyormuş. neciğim.
239
7. Bölüm Test 18 Fiil (Eylem) - Ek Eylem - I
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek eylem almış 13. Soğuk, kasvetli, yağmurlu bir gündü.
isim soylu bir sözcük yoktur? Aşağıdakilerin hangisinde ek eylem bu cümle-
A) Şu sıralar derin bir umutsuzluk içindeydik. deki göreviyle kullanılmıştır?
B) Akşamın alaca karanlığında gökyüzü bulutsuzdu. A) Henüz erken olmasına rağmen lokantanın ışıkları
C) Onu tam olarak anlamak çoğu zaman imkân- yakılmıştı.
sızdı. B) Yolcular çok yorgun ve uykusuz görünüyorlardı.
D) Yüzündeki kederli, ağlamaklı hâl değişmemişti. C) Şakaklarındaki kırlar, yanına yaklaşmadıkça belli
E) Merkeze kadar yürümektense buraya gelmek olmuyordu.
daha kolaydır. D) İki çocukları da hem zeki hem de terbiyeliydi.
E) O, uçakla seyahat etmekten hiç korkmazmış.
C) Ayaklarını halıda gezdirerek yatağın kenarına B) Bir çocuk yıldız için fazla uzunmuş boyum.
oturdu. C) Film şirketi kontratı iptal ettiğini bildirmişti.
D) O an bir şeyler yapma ihtiyacı duymuştum. D) Doktorun beni nasıl kovduğunu asla unutamıyor-
E) Gecenin bir saatinde oraya ulaşmak imkânsız- dum.
mış. E) Birkaç serüven romanı da bizim için alacaktınız.
240
Fiil (Eylem) - Ek Eylem - II Test 19 7. Bölüm
1. Derenin iki yanındaki arazinin üstüne kurulmuş bir 4. (I) Yıllar önce, zorunlu sebeplerle köyden taşın-
köy vardı. Tabelası olmadığı için ismini bile öğrene- mıştık. (II) Hâlâ kulaklarımda çınlayan o kuzu ses-
miyorduk. Buradaki evler, kesme taştan yapılmıştı. leri hasretimi bir kat daha artırıyor. (III) Çeşmeden
Bu evlerde taş ustalığının inceliğini görmek müm- küplerle gün boyu su taşımak en büyük zevkimdi.
kündü. Sanki Anadolu’nun bütün güzellikleri bu ta- (IV) Seyretmeye doyamadığım tek şey ise gelincik
belasız köyde toplanmıştı. tarlalarıydı. (V) Acaba bir gün tekrar o güzelim yere
Bu parçada kaç ek fiil kullanılmıştır? dönebilir miyiz?
241
7. Bölüm Test 19 Fiil (Eylem) - Ek Eylem - II
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
242
Fiil (Eylem) - Eylemde Yapı - I Test 20 7. Bölüm
1. I. Yemeği beğendiğimizi söyleyince yüzü kızar- 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik eylem
mıştı. kullanılmamıştır?
II. Sen böyle davranınca kimse senin içtenliğine A) İnsan, elinde olmadan kendini filme kaptırıveriyor.
inanmıyor. B) Tanımadığı insanların arasında rahatsız oluyor.
III. Tüm heyecanını her zaman çevresine yansıtı- C) Damarlarındaki kanın birdenbire buz gibi oldu-
yordu. ğunu hissetti.
IV. Ben, çiftliğimizin portakal bahçesinde büyümüş-
D) Bizimle birlikte geziye gelmek için can atıyordu.
tüm.
E) Simsiyah bir gözlük takmış ve kasketini kaşlarına
V. Arkadaşlarının ona böyle davranmasından nefret
kadar indirmişti.
ediyor.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangile-
rinde birleşik eylem kullanılmıştır?
A) I ve II B) I ve V C) II ve III 6. Aşağıdaki cümlelerde yer alan yüklemlerden
hangisi, kökünün türü bakımından diğerlerinden
D) II ve V E) IV ve V
farklıdır?
A) Bu oyun beni eskisi kadar eğlendirmiyor.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil çekim eki B) Aklına arkadaşı gelince kalbi acıyla burkuluyordu.
kullanılmamıştır?
C) Bahçıvan yemyeşil çimenleri ve kırmızı gülleri su-
A) O hâlâ benim en iyi arkadaşım. luyor.
B) Bana karşı bu kadar kaba olmayın. D) Adamın dudakları nefretle bükülmüştü.
C) Kahvaltıda hiçbir şey yiyememiştim. E) Kırlaşmaya başlayan saçları özenle taranmıştı.
D) Benimle oyun oynamayı bıraksın.
E) Bunu herhangi biri de tahmin edebilir.
243
7. Bölüm Test 20 Fiil (Eylem) - Eylemde Yapı - I
9. Aşağıdaki dizelerin hangisinde birleşik eylem 12. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ya-
kullanılmıştır? pıca basit ya da türemiş değildir?
A) En önde çocuklar gidiyor A) Gülümsemesini korumaya çabalıyordu.
Dalgın soytarılar hemen arkalarında B) Fabrikanın bu bölümü harıl harıl işliyor.
B) Arkadaşım eve girince uzun süre
C) Ona bu konu hakkında bir şey soramam.
Merdiven başında kalıverdim
D) Havalar düzelince onu ben götürürüm.
C) Oysa izlemiştim tam iki saat
E) Hep yanlış varsayımlarda bulunuyorsun.
Ben onu Ankara sokaklarında
D) Bilecek miyim nereye gittiğini
Çırpıntılı deniz gibi kıvırcık saçlarının
E) Bu nehir derdime benzer 13. Aşağıdakilerin hangisinde “olmak” eylemi yar-
Tükenmez akıp gitse de dımcı eylem olarak kullanılmıştır?
A) Pazar günleri genellikle evde oluruz.
B) Berke yatalı dört saat olmuştu.
C) Başım dertteyken bana yardımcı olmadın.
D) Babam işten ayrılalı yıllar oluyor.
10. I. Ondan özür dilemek istiyordum. E) Onları bize bırakman daha iyi olur.
II. Onu neden her şey sinirlendiriyor?
III. Soğuk bir su içtikten sonra rahatlamıştı.
IV. Bu işi ne zaman yapabiliriz sizce? 14. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ya-
Numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdaki pıca türemiş değildir?
yargılardan hangisi yanlıştır? A) Sesinden, rahatsız olduğu seziliyordu.
A) I. cümlenin yüklemi yapıca basittir. B) Turgay’ın anlattıklarının tümünü onaylıyorum.
B) I ve IV. cümlelerin yükleminde kişi eki kullanılmış- C) Sana bunları gizli tutman şartıyla anlatırım.
tır.
D) Bahçede ağaçların arasında tek başına oturu-
C) II. cümlenin yüklemi birden fazla yapım eki almış-
yordu.
tır.
E) Deredeki suda ayak basılabilecek her yer yosun-
D) III. cümlenin yüklemi yapıca türemiştir.
larla kaplıydı.
E) IV. cümlenin yüklemi yardımcı fiille kurulmuş bile-
şik fiilden oluşmuştur.
15. Yılların yorgunluğunu taşıyordu bulutlar
Yavaş yavaş kapladılar gökyüzünü
Nasıl kavuşmalı ufka güneş batmadan
Yapraklar da kavuşmak ister toprağa çünkü
Kırlangıçlar uçarsa özgürce
11. Aşağıdaki cümlelerde geçen birleşik eylemlerden
hangisi diğerlerinden farklı bir şekilde oluşmuş- Bu dizelerde aşağıda verilenlerden hangisi yok-
tur? tur?
244
Fiil (Eylem) - Eylemde Yapı - II Test 21 7. Bölüm
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ya- 8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi türe-
pıca diğerlerinden farklıdır? miş eylemdir?
A) İkiniz de çabuk burayı terk edin. A) Düşüncelerin, siyah gözlerinden dağılacak.
B) Önlüğünü giymeden kahvaltıya inemezsin. B) Mehmet’in gözlerinden yorgunluk akıyordu.
C) İsterseniz bu gece yola çıkabiliriz. C) Bozulan yemek, bütün mutfağı kokutmuştu.
D) Gemi, bir süre sonra gözden kayboldu. D) Onların evi yasemin çiçekleriyle kokardı.
E) Anneannesi her sabah saçlarını örerdi. E) Senin kurduğun sistemi anlamaya çalışıyoruz.
245
7. Bölüm Test 21 Fiil (Eylem) - Eylemde Yapı - II
9. I. Gecenin bir yarısı çöpleri atıyordum. 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik eylem
II. Zavallı kadın, etrafına sessizce bakındı. kullanılmamıştır?
V. İleride ışıl ışıl akan bir derenin sesi geliyordu. C) Neden çocuklara zarar veriyorsun?
C) Bu çalışmalarla daha derin araştırmalar ve büyük II. Buradaki âdetler asırlardan beri böyle süregel-
D) Edebiyat, bilincimizin gizli kovuklarında ne oldu- III. Sen söyleyiver, deyip çantasını aldı ve çıktı.
ğumuzu ve nasıl olduğumuzu öğretir. IV. Çabuk gelirseniz bizi çok sevindirirsiniz.
E) Uzmanlaşma, insanların teknisyenler ve uzman- V. Siz televizyonu seyrededurun, ben çayları getire-
lar olarak bölünmelerine yol açar. yim.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
tezlik fiili vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
11. I. Genç prensi belki de bu sabah görebilirim. 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, kökü-
II. Bir göz açıp kapayıncaya kadar gözümden ırak nün türü bakımından diğerlerinden farklıdır?
olacağını zannediyordum. A) Bir an için, tarihi düşsel olarak yeniden kuralım.
III. Boynumdaki mücevheri koparıp yoluna fırlattı- B) Sanat, hayata karşı eleştirel bir tutum geliştirerek
ğımda mest olmuştu. düşünsel gücümüzü artırır.
IV. Batan güneşin kızıllığında gelmeye karar kılmıştı. C) Edebiyatın varlığı, tek bir bireyin yapıtıyla başla-
V. Geceleyin yalnız başına gittiğinde dağları tepeleri maz.
yol eylemişti. D) Okur sayısının her geçen gün azaldığı herkesçe
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilinecek kadar açıktır.
yardımcı eylem yoktur? E) Kitap okumayla ilgili açıklamalarını kim bilir kaç
A) I B) II C) III D) IV E) V kez işitmişimdir.
246
Fiil (Eylem) - Eylemde Yapı - III Test 22 7. Bölüm
1. I. Sana soracak olursa gözlerini yere indirebilirsin. 5. Arkadaşlarımla bir şarkı mırıldanıyorduk.
II. Buradaki kaynağımız, susuzluğumuzu hiçbir Bu cümlenin yüklemi ile ilgili olarak aşağıdakiler-
zaman dindiremeyecek. den hangisi söylenemez?
III. Sana tek bir gül bile gönderemedim bu zamana A) Yapıca türemiştir.
kadar. B) Birleşik zamanlıdır.
IV. O yemek yerken biz ona bakakalmıştık. C) I. çoğul kişi ile çekimlenmiştir.
V. Yaşamın büyülü sırlarını ömrü boyunca keşfet- D) Kökü yansıma sözcüktür.
meyecektir. E) Dilek kipi kullanılmıştır.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
farklı bir yolla kurulmuş birleşik eylem vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklemi oluştu- A) Kapının vurulduğunu sonradan fark etmişti.
ran eylem, yapı bakımından diğerlerinden farklı- B) Bisikletimin parlayan çamurlukları göz alıyordu.
dır? C) Önce karşı çıktıysa da direnmekten vazgeçti.
A) İzin alınmadan hiçbir yere gidilmezdi. D) Dün benim maça gitmeme izin vermemiştin.
B) Yapılan çalışmaların neler olduğu artık bilinmeli. E) Ben de sizinle eve kadar yürüyebilir miyim?
C) Bu dolaplar acil bir durumda korunsun.
D) Anlamakta güçlük çektiğiniz her konuyu sorunuz.
E) Antrenmanlarda yüksek performans göstereme-
yen her oyuncu elenecek. 7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ya-
pıca diğerlerinden farklıdır?
A) Filmin bir sahnesini karşıdaki tepede çektiler.
3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ya- B) Tanıdığı insanların sayısı günden güne artıyor.
pıca diğerlerinden farklıdır? C) Geçen ay kırılan kolum çok çabuk iyileşti.
A) Gülşen, salona kırmızı perdeleri astı. D) Bu haberle onların keyfini kaçırmayı istiyor.
B) Bu akşam, yemeğe komşularını çağırmıştı. E) Bütün gün hiç ara vermeden çalıştılar.
247
7. Bölüm Test 22 Fiil (Eylem) - Eylemde Yapı - III
9. I. Evdekiler ara sıra bize yardım ediyordu. 12. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi kurallı
II. Ben kapıyı kilitledikten sonra zili çaldırdı. birleşik fiille oluşmuştur?
III. Dün, akşam saatlerinde oradan ayrıldım. A) İstediğiniz bilgileri toplayabildiniz mi?
IV. Çocuk, benim elimi sımsıkı tutuyordu. B) Recep’in bu kadar hasta olduğu doğru mu?
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri- C) Gönderdiğin mektup beni çok mutlu etti.
nin yüklemi yapıca türemiştir? D) Yaptığımız hiçbir teklifi kabul etmemişti.
A) I ve II B) I ve III C) II ve III E) İyi olduğunu duyunca derin bir oh çekti.
D) II ve IV E) III ve IV
B) Ahmet, usulca eve yanaşıp camı iki kez tıklattı. A) Hep yanlış varsayımlarda bulunuyorsun.
C) Bu masalda Kafdağı’nda yaşayan bir cadıyı anla- B) Bu, uzun yıllar çalışılarak ulaşılan bir sondu.
tıvermişler. C) Masanın üstünde bir tomar para vardı.
D) Onun bu hâli hepimizi çok korkutmuştu. D) Rüzgârın önünde yaprak misali savrulmuşum.
E) Dedem elindeki bastona dayanarak doğruldu. E) Lise yıllarında en sevdiğim ders, edebiyattı.
248
Fiil (Eylem) - Eylemde Çatı - I Test 23 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi, çatısı 5. I. Yarışmayı dereceyle bitirmene çok sevindik.
bakımından diğerlerinden farklıdır? II. Odanın duvarlarına rengârenk tablolar asılmış.
A) Tüm başkanlar toplantıya çağrıldı. III. Ne yapacağımı bilemeden çevreme baktım.
B) Caddeler geceleyin hızlıca temizlendi. IV. O gün, onunla güneş doğana kadar söyleştik.
C) Tabağı elinden düşürünce kıpkırmızı kesilmişti. V. Tenha sokakları gri bir ışık aydınlatıyordu.
D) Pencerenin yanına bir resim sehpası konmuş. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangile-
E) Senin önerin ne yazık ki kabul edilmedi. rinin yüklemleri özne-yüklem ilişkisi bakımından
özdeştir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, geçiş- 8. Bir kuş dalların arasından birdenbire havalandı.
sizken bir ek yardımıyla geçişli duruma getiril- Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi çatı
miştir? bakımından bu cümledekiyle özdeştir?
A) Yanımdan geçmesine rağmen beni görmedi. A) Onun gittiğini duyunca hepimiz çok üzüldük.
B) Sıcak havalarda dışarıya pek çıkmazdı. B) Rüzgâr hiç yoktu ama ben üşüyordum,
C) Elindeki son fırsatı da kaçırmıştı. C) Korku dolu bakışlarla beni süzüyordu.
D) Balkondaki demirler güzelce boyanmalı. D) Mehtaplı mavi gece pencereden içeri doluyor.
E) Bütün eski eşyalar arka balkona atılmıştı. E) Derse kendimi iyiden iyiye kaptırmıştım.
249
7. Bölüm Test 23 Fiil (Eylem) - Eylemde Çatı - I
9. Aşağıdaki cümlelerden hangisi “Eski kahramanla- 12. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi özne-
rın adı bile yaşamıyor.” cümlesiyle nesne-yüklem sine göre etken, nesnesine göre oldurgandır?
ilişkisi bakımından özdeştir? A) Yavaş bir hareketle elimi, yüzüne yaklaştırdı.
A) Sokaktan geçenleri serseriler döverdi. B) Çevremde hiç bu kadar çok yetişkin olmamıştı.
B) Dünkü kavgada kolu çıkmış. C) Onu tanıdığımdan beri ilk kez böyle gülüyordu.
C) Öğrendiklerimin hepsini artık unuttum.
D) Gökyüzü pırıl pırıl bir güneşle aydınlanıyordu.
D) Seni buralarda herkes tanıyor.
E) Çok yaşlı insanlarınki gibi güçsüz çıkıyordu sesi.
E) Son şiirlerini bu kitapta yayımladı.
11. Geçişli bir eylemin “-r, -t, -dır” ekleriyle geçişlilik de-
recesi artırılabilir, bu yolla oluşturulan eylemlere “et-
tirgen eylem” denir. 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı özelliği
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem ettirgen aranmaz?
eylem değildir? A) Çocuklara karşı yanlış bir şeyler yaptığının far-
A) Yaşlı kadın, gözleri görmediği için mektubu toru- kındaydı.
nuna yazdırdı. B) Birkaç saat daha çalışıp işi bitireyim.
B) Evinin yakıldığını duyunca öfkelenip etrafa sal- C) Alanda kurulan pazardan satıcıların sesleri duyu-
dırdı. luyordu.
C) Öğretmenlik görevini babam otuz yıl sürdürdü. D) Birilerinin bizi tanıyacağından korkuyorduk.
D) Bizi iki saat kapının önünde bekletti. E) Herkes kayalıklara tırmanma cesaretini kendinde
E) Bu yıl buğdaylar ambarlara erken dolduruldu. bulamaz.
250
Fiil (Eylem) - Eylemde Çatı - II Test 24 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi “iş- 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi etken
teş-geçişli” bir fiildir? çatılıdır?
A) Onunla bu sokağın başında karşılaştık. A) Buradan ırmağın yatağı çok net fark ediliyordu.
B) Kardeşim ve ben her gün ekmeğimizi bölüştük. B) Bugüne dek onu hiç bu hâlde görmemiştim.
C) Seni düşündükçe her şey anlam kazanıyor. C) Beni görünce etraftaki çocuklar cesaretlenmişti.
D) İki gün sonra onlar da aynı parkta buluştular. D) Onunla birkaç haftadan beri hiç görüşmedik.
E) Böyle bir sonuç alacağı zaten bekleniyordu. E) Ormanda çıkan yangın kısa sürede söndürüldü.
A) Yalnız kaldığımda sandalyeyi kaldırıp yere vur- E) O zamanlar kışlık odunları mahalledeki çocuklara
dum. taşıtırdık.
251
7. Bölüm Test 24 Fiil (Eylem) - Eylemde Çatı - II
8. Minik kedi bembeyaz dişlerini gösteriyor 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı özelliği
I aranmaz?
Sevinçli mi, yoksa öfkeli mi pek anlaşılmıyor A) Bu olanlar öfkeli kadınları sakinleştirmişti.
II
B) Eskiden bütün bu çevre ormanlarla doluydu.
Bu dizelerdeki altı çizili eylemlerin çatı özellikleri
C) Günün ilk ışıkları görünmeye başladı bile.
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiş-
D) Üzerinde morumsu, büyük lekeler oluşmuştu.
tir?
E) Bir öğretmenin onu gördüğünü söylüyorlar.
I II
A) Dönüşlü - Geçişli Edilgen - Geçişsiz
B) Edilgen - Geçişsiz Dönüşlü - Geçişli
C) Etken - Geçişli Dönüşlü - Geçişsiz
D) Edilgen - Geçişli Etkin - Geçişsiz
E) Etken - Geçişli Edilgen - Geçişsiz
10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi, özne- 13. Geçişsiz bir fiilin yüklemi edilgen yapıldığında o cüm-
sine göre etken, nesnesine göre geçişli bir ey- lede özne bulunmaz.
lemdir? Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu durumu
A) Gökyüzünde akşam sisinden başka bir şey kal- örneklendiren bir kullanım vardır?
madı. A) Akla gelebilecek her yemek bir tabakta birbirine
B) Yol arkadaşım karşımda gözlerini kapatmış uyu- karışmış olarak önüne konur.
yordu. B) Tarih boyunca sanatkârların kalemlerini harekete
C) Ayakkabılarım bu taşlı yolda tuhaf sesler çıkarı- geçiren, sevinçten çok keder olmuştur.
yordu. C) Zaman zaman bir mısra üzerinde saatlerce hatta
D) Koyunlar kaçmasın diye demir kapı sıkıca kapa- günlerce kalınır.
tılmıştı. D) Birçok kanalda yeni yeni diziler oynatılıyor.
E) Yarın erkenden yola çıkmamız gerektiği konu- E) Bir sanat eseri meydana getirmek için önce faz-
sunda anlaşmıştık. lalıklar birer birer atılmalıdır.
252
Tarama Testi - I Test 25 7. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne-yüklem iliş- 5. Daniel Gabriel Fahrenheit 1700’lerde, çok düşük
kisi yönüyle diğerlerinden farklıdır? sıcaklıklara inilerek suyu buza dönüştürmeden cama
A) Yeşilin bu tonu iş yerinin ortak salonuna yakış- I II
mıştı. dönüştürebileceğimizi fark eden ilk kişi. Bazı erimiş
III
B) Küçüklere karşı özverili olmaya her zaman dikkat
metaller için de geçerli bu durum. Bazı metaller
ederim.
eritilip içine başka atomlar katılıyor. Sonra aniden
C) Vali Bey, Ankara’da bir günlüğüne kar tatili ver-
IV
mişti.
soğutulduğunda kristal yapı kazanmadan katı-sıvı
D) Yurt dışından gelen konuklar, Boğaz’daki bir ba- V
lıkçıda ağırlandı. arası camsı bir yapıya dönüşüyor.
E) Geziye gitmek için gerekli hazırlıkların tamamını Bu parçadaki numaralanmış eylemsilerden han-
bitirdi. gisi türü yönüyle diğerlerinden farklıdır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. “Üniversite yıllarında yazdığı şiirleri bir toplantıda 6. Şanlıurfa’da açılan Arkeoloji Müzesi, ziyaretçilerine
okuyacak.” cümlesindeki eylem çatı yönüyle aşa- I
ğıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? insanlığın ilk çağlarından günümüze kadar uzanan
A) Etken - Geçişsiz B) Etken - Geçişli serüvenini görme imkânı sunuyor. Balıklıgöl yakı-
4. Türkiye’nin batı kıyılarında araştırma yapan arkeo- Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur?
loglar, yeni bir mozaik buldu. A) Belirtisiz ad tamlaması
Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur? B) İyelik eki
A) Çekimli fiil B) Etken fiil C) Zarf-fiil
C) İsim-fiil D) Ortaç D) Haber kipi
E) Yaklaşma fiili E) Dönüşlülük zamiri
253
7. Bölüm Test 25 Tarama Testi - I
8. Yapımında genelde silikon plakaların kullanıldığı 11. Rochester Üniversitesi laboratuvarında, ışığın ren-
güneş pilleri, Güneş’ten gelen fotonların yarı ilet- gine göre gaz geçişini kontrol edebilecek bir zar ge-
ken malzemedeki elektronları harekete geçirmesiyle liştirildi.
güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretilmesini sağ- Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur?
lıyor.
A) Farklı türde ad tamlamaları
Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur?
B) Edilgen eylem
A) Sıfatlaştıran -ki
C) Özel isim
B) Belgisiz zamir
D) Sayı sıfatı
C) İsim-fiil
E) Edat
D) Şimdiki zaman kipi
E) Ayrılma durumu eki
254
Tarama Testi - II Test 26 7. Bölüm
1. Dedikodu, insanın bilinçsizliği diğer insanlarla payla- 5. Çin’in Şangay kentinde açılan Dünya Çikolata Rü-
şıp ortak bir cehalet bilinçaltı oluşturarak sosyalleş- yası Fuarı ziyaretçi akınına uğradı. Parktaki birbirin-
tiği en temel ihtiyaçtır. den ilginç çikolata modelleri görenleri büyüledi.
Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur? Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Üstünlük zarfı B) Bağ-fiil A) Birden fazla özel ad
C) Ek eylem D) Kişi zamiri B) Niteleme sıfatı
E) Birleşik ad C) Durum zarfı
D) Geçişsiz eylem
E) Sıfat-fiil
3. Aşk, farklı bir benliğin başka kişide keşfedilmesinin 7. Parodi, özellikle postmodern edebiyatta daha çok
heyecanı olduğunda imkânsız hâle gelir. Ne zaman I II III
ateşle su birbirine âşık olsa yalnızca bulutlardan yağ- mizahi amaçla kullanılan bir tekniktir.
mur dökülür, umutlar yanar, yaşamlar kurur. IV V
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur? Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerle ilgili
A) Soyut isim olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
255
7. Bölüm Test 26 Tarama Testi - II
9. Ne kadar tetikte ve tedirgindin, seni gördüm 12. (I) Bahar ayında mevsim sebzelerini düzenli öğünler
I hâlinde tercih edebilirsiniz. (II) Taze soğan, taze sa-
Gözlerin dört yanını kontrolden uzaktı rımsak, bakla, semizotu, domates, salatalık için artık
II doğru mevsimdeyiz. (III) Bu sebzeleri bolca tüketme-
Yüzünde bir hırsız geziniyordu sessiz niz, bahar yorgunluğuna karşı bünyenizi dirençli tu-
III tacaktır. (IV) Güne iyi bir kahvaltıyla başlamak çok
Ve kalbinin tam ortasında önemli. (V) Kahvaltıda bir avuç kabuklu kuru yemiş,
IV incir ya da kuru kayısı yiyebilirsiniz.
Bağdaş kurmuş seni bekliyordu korku Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
V rak aşağıdakilerin hangisi söylenemez?
Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerle ilgili A) I. cümlede, birleşik fiil kullanılmıştır.
olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
B) II. cümlede, niteleme sıfatı vardır.
A) I. sözcük, durum eki almış kişi zamiridir.
C) III. cümlede, birden fazla zarfa yer verilmiştir.
B) II. sözcük, iyelik eki almış cins addır.
D) IV. cümlede, yüklem etken çatılıdır.
C) III. sözcük, şimdiki zamanın rivayetiyle çekimlen-
E) V. cümlede, bulunma durumu ekine yer verilmiş-
miş bir fiildir.
tir.
D) IV. sözcük, bağlaçtır.
E) V. sözcük, etken çatılıdır.
Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi B) Buraya kadar gelip bize haber versin istedim.
söylenemez? C) Beğenmediği elbiselerin hepsini değiştirdi.
A) Birden fazla isim tamlaması vardır. D) Arabalar birer birer eski köy yoluna sapıyor.
B) İyelik eki almış birden fazla sözcük kullanılmıştır. E) Yıllardır konuşmayan arkadaşları bir araya getir-
C) “iyi” sözcüğü durum zarfı görevindedir. miş.
D) Fiiller geniş zaman kipiyle çekimlenmiştir.
E) Farklı fiilimsi türleri vardır.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “öyle” sözcüğü 14. Aşağıdaki dizelerden hangisinin yüklemi geçişli
ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır? bir fiildir?
A) Öyle günler yaşadık ki biz seninle... A) Kuş sürüleri geçiyordu figanla yanından
B) Öyle insanlarla bir daha asla görüşmeyin. B) Sen trene doğru gidiyordun pervasız
C) Öyle düşüncelere prim vermeyeceğimi bilirsin. C) Gözlerinde mevzilenmişti en zalim yanın
D) Öyle bir evim olursa çok rahat ederim. D) Ben uzaktan sessizce gidişine ağlıyordum
E) Öyle konuşursan karşındaki seni dinlemez. E) Bir yere elimdeki kırık dalla hüznümü çiziyordum
256
Tarama Testi - III Test 27 7. Bölüm
1. Aşağıdakilerin hangisinde isim-fiil kullanılmıştır? 4. Yazı deyince önce romanlar, şiirler, edebiyat gele-
A) Bu konudan kesinlikle ona söz etme. neği değil; tek başına kendi içine dönen ve bu sa-
yede kelimelerle yeni bir âlem kuran insan gelir
B) Gençlik yıllarında yayımladığı kitaplar günü-
gözümün önüne.
müzde çok para ediyor.
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
C) Erkenden hazırlanması gerekirdi elbette.
yanlıştır?
D) Suçu bizim üzerimize atarak sıyrılabileceğini sa-
A) Dönüşlülük zamiri kullanılmıştır.
nıyor.
B) Birden fazla sıfat-fiil kullanılmıştır.
E) Nereye gittiğini kimseye söylememiş.
C) Belirtili isim tamlaması vardır.
D) Yeterlilik fiili vardır.
E) Birden fazla çoğul isim vardır.
D) Yeterlilik fiili, tamlayan olarak kullanılmıştır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
E) Etken çatılı fiil vardır.
A) I. cümlede, zincirleme ad tamlaması vardır.
B) II. cümlede, üstünlük zarfı vardır.
C) III. cümlede, ek fiil kullanılmıştır.
D) IV. cümlede, işaret zamiri bulunmaktadır.
E) V. cümlede, edat ve bağlaç kullanılmıştır.
257
7. Bölüm Test 27 Tarama Testi - III
7. Saat gece yarısını çoktan geçmişti. Hızlı adımlarla 10. (I) Dünyanın gördüğü en büyük nükleer kaza olan
yürüyor, bir şeye canı sıkıldığı nefes alışından belli Çernobil felaketini ekrana taşıyan “Chernobly” (Çer-
oluyordu. Biraz duraksadı ve yıllar öncesini hatırladı. nobil) dizisi son haftalarda sosyal medyanın en çok
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur? konuşulanları arasında. (II) Geçtiğimiz günlerde final
bölümü yayımlanan dizi izleyenlerin beğenisini ka-
A) Şimdiki zaman kipi
zanmayı başardı. (III) Peki, “Çernobil” dizisi neden
B) Birleşik zamanlı eylem
bu kadar sevildi? (IV) “Çernobil” gibi yapımların nük-
C) Kurallı birleşik eylem leer karşıtı harekete pozitif anlamda bir katkısı olur
D) İsimden türemiş eylem mu? (V) Hem diziyi hem “Çernobil” felaketinin günü-
E) Basit yapılı eylem müze yansımalarını nasıl yorumlayabiliriz?
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede, ek eylemin geniş zamanının üçüncü
8. Sakızın tarihi, ağaç reçineleri çiğneyen Antik
tekil şahıs eki düşmüştür.
I
B) II. cümlenin yüklemi türemiş yapılıdır.
Yunan’a dayanır. Bugün çiğnediğimiz sakızın
II C) III. cümlede, edilgen fiil yüklem görevindedir.
patenti, Amerika’da bir dişçi tarafından 1869 yılında D) IV. cümlenin yüklemi türemiş bir fiildir.
III E) V. cümlede, isim-fiile yer verilmiştir.
alınmıştır.
IV
Bu parçadaki altı çizili sözcüklerin türleri aşağı-
dakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) İsim - Sıfat - Sıfat - Fiil
B) İsim - Zarf - Sıfat - Edat
11. (I) Siber zorbalık her yaştan insanı etkilese de genç-
C) Sıfat - Zarf - Sıfat - Fiil
ler ve özellikle ergenlik çağında olan insanlar için
D) İsim - Zarf - Sıfat - Fiil tehlikeli sonuçlar doğurabiliyor. (II) Zorbalığın do-
E) Zarf - Sıfat - Edat - Zarf ğurduğu sonuçları anlamak içinse empati yapmak
gerekiyor. (III) Bu konuda Wunterman tarafından ya-
pılan “Perspektif” adlı çalışma aile bireyleri arasında
empati yapmayı sağlayan bir projeydi. (IV) İnternet
9. Ahmet Haşim, Galata’dan geçerken bir yankesici üzerinde gerçekleşen zorbalığa dikkat çekmek, nef-
I ret söylemini azaltmak ve ergen beyni anlamak için
yanına yaklaşmış ve ona hissettirmeden cüzdanını “Emma” adı verilen bir yapay zekâ platformu gelişti-
II III rildi. (V) “Emma” zorbalığın gençler üzerindeki etki-
çarpmış. Neden sonra Haşim elini cebine atınca cüz- sini taklit ediyor.
IV Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
danını bulamamış. Gurabahane-i Laklakan yazarı rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
V A) I. cümlede, birden çok çekimli fiil kullanılmıştır.
buna çok hayıflanmış çünkü cüzdanın içinde para dı- B) II. cümlede, ortak köklü bir sözcük kullanılmıştır.
şında kendisi için önemli birkaç evrak da varmış. C) III. cümlenin yüklemi ek fiil almış bir kelime gru-
Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangileri ey- bundan oluşmaktadır.
lemsi değildir? D) IV. cümlede, isim-fiil ve sıfat-fiil örneklendirilmiş-
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV tir.
D) II ve V E) III ve V E) V. cümlenin yüklemi birleşik çekimli bir fiildir.
258
Ölçme ve Değerlendirme 7. Bölüm
Toplam doğru
İsim (Ad) - I 01 12 sayısını yazınız.
x 100 = %.....
12
İsim (Ad) - II 02 12
x 100 = %.....
12
Tamlamalar - I 03 13
x 100 = %.....
13
Tamlamalar - II 04 12
x 100 = %.....
12
Zamir (Adıl) - I 08 12
x 100 = %.....
12
Zamir (Adıl) - II 09 13
x 100 = %.....
13
Zarf (Belirteç) - I 10 13
x 100 = %.....
13
Zarf (Belirteç) - II 11 15
x 100 = %.....
15
259
7. Bölüm Ölçme ve Değerlendirme
Tarama Testi - I 25 14
x 100 = %.....
14
Tarama Testi - II 26 14
x 100 = %.....
14
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
260
Cümlenin Ögeleri - I Test 01 8. Bölüm
1. Hafızasız baş, bekçisiz kaleye benzer. 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öge dizilişi sı-
Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerin hangi- rasıyla “zarf tümleci - özne - yüklem” biçimindedir?
sinde doğru olarak verilmiştir? A) El Niño sırasında güçlü rüzgârlar Dünya’nın
A) Özne - Dolaylı tümleç - Yüklem dönüş hızını her 24 saatte bir saniyenin binde
biri kadar yavaşlatıyor.
B) Özne - Zarf tümleci - Yüklem
B) İspanya’dan üç bilim insanı genişleyen evrenin
C) Belirtisiz nesne - Zarf tümleci - Yüklem
gözlemlenen hızının, zamanın yavaşlamasından
D) Belirtili nesne - Özne - Yüklem kaynaklanan bir yanılgı olabileceğini düşünüyor.
E) Özne - Belirtili nesne - Yüklem C) Eğitim durumu yükseldikçe hane halkına ve ev
bakımına ayrılan zaman azalıyor.
D) ABD Enerji Bakanlığı gün ışığından daha fazla
2. Laodikya Antik Kenti’nde yer alan ve 25-30 bin kişilik yararlanıldığında elektrik ihtiyacının %0,5 ora-
kapasitesiyle Anadolu’nun en büyük antik stadyumu nında azaldığını ve bunun da üç milyon varil ya-
niteliği taşıyan Laodikya Stadyumu’na ulaşımı sağla- kıta eş değer olduğunu belirtiyor.
yan cadde gün yüzüne çıkarılıyor. E) Hissedilen sıcaklık ortam sıcaklığına, rüzgârın hı-
Bu cümlenin öznesi, aşağıdaki sözcük grupları- zına ve havadaki nem oranına bağlı olarak deği-
nın hangisinden oluşmuştur? şir.
3. İstanbul Tanpınar Edebiyat Festivali, 8-15 Mayıs ta- 6. I. Ahmet son iki sorunun cevabını biliyordur.
rihleri arasında İstanbul ve İzmir’de düzenlenecek. II. Birçok edebiyat kitabını yırtık kutuya yerleştirdi.
Bu cümlenin ögeleri arasında aşağıdakilerden III. Bu hafta yedi yeni film vizyona giriyor.
hangisi yoktur? IV. Pastaneye uğradıktan sonra hızla eve gitti.
A) Özne B) Dolaylı tümleç V. Tükenmezini bana uzatabilir misin, defter doldu-
C) Yüklem D) Belirtisiz nesne racağım.
E) Para ile satın alınan sadakat, daha fazla para ile D) Misafirin umduğu / ev sahibine / iki öğün / olur.
satılır. E) Rüzgâr esmeyince / yaprak / oynamaz.
261
8. Bölüm Test 01 Cümlenin Ögeleri - I
8. Sergilenen Zeugma Mozaik Müzesi, altı yüz binin 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru, özneyi
üzerinde ziyaretçi ağırladı. buldurmaya yöneliktir?
Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerin hangi- A) Öğretmenden aldığım kitabı ona ulaştırdın mı?
sinde doğru olarak verilmiştir? B) Memurluk sınavına bu kursta mı hazırlanmış?
A) Özne - Belirtili nesne - Yüklem C) Yaşlı adamın başına güneş mi geçmiş?
B) Dolaylı tümleç - Özne - Yüklem D) Bilgi yarışmasına Ali’yi mi çağırmışlar?
C) Özne - Belirtisiz nesne - Yüklem E) Kimse yardım etmeden bu soruyu çözebilir
D) Dolaylı tümleç - Belirtisiz nesne - Yüklem miydi?
E) Özne - Zarf tümleci - Yüklem
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci 12. Göğüs kanserinde belirleyici olan etkenler konusun-
yoktur? daki bilgilerimizin artışı ve göğüs kanserinin görülme
A) Ebru sanatı, Gaziantep’teki halı fabrikasında üre- sıklığındaki yükselişi göz önüne alan uzmanlar, ha-
B) Anavarza Antik Kenti’nde kazı ve çevre düzen- Bu cümle aşağıdaki sorulardan hangilerine sıra-
E) Apartmanın merdivenleri kadınlar tarafından yı- D) Yalancının mumu yatsıya kadar yanar.
kanmış. E) Çocuğun yürüyüşü diğerlerinden farklıydı.
262
Cümlenin Ögeleri - II Test 02 8. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili bölüm 4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yalnızca iki öge-
diğerlerinden farklı bir ögedir? den oluşmuştur?
A) Bizans’tan kalma tarihî Kütahya Kalesi tekrar res- A) Acıklı bir tebessümün çarptığı bu ince yüze dik-
tore edilecek. katlice baktı.
B) Yüksek sesle konuşmak burada kesinlikle yasak- B) Sanat, özgürlük tarafından emzirildikçe büyür.
tır. C) İyiliği yalnız iyiler anlar, kötülüğü herkes.
C) Balkan ülkelerinde gerçekleştirilen Ustadan Çı- D) İnsanın kendini fethetmesi zaferlerin en büyüğü-
rağa Projesi Üsküp’te başladı. dür.
D) Mevlâna’nın dünyaca tanınan eseri Mesnevi E) Büyük bir savaştan arta kalmış bir harabe gibi
Azerbaycan Türkçesine çevrildi. gün ışığında yıkanıyordu.
E) Kibyra Antik Kenti’ndeki kazılarda arkeologlar
aslan tasvirli bir büst buldu.
5. Tarihî ve doğal güzelliğiyle dikkatleri çeken Türkiye,
ünlü dergilere konu oldu.
Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerin hangi-
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisi sırasıyla “özne - be-
sinde doğru olarak verilmiştir?
lirtili nesne - yüklem”den oluşmuştur?
A) Özne - Dolaylı tümleç - Belirtisiz nesne - Yüklem
A) Hayvanların nasıl belli bir hızla büyüdükleri ve
B) Zarf tümleci - Özne - Yüklem
büyümenin nasıl belli bir noktada sona erdiği,
uzun süredir biyologların ilgisini çeken bir konu. C) Özne - Dolaylı tümleç - Yüklem
B) Parion’da bulunan iki bin yıllık ayak izi, bölgedeki D) Zarf tümleci - Dolaylı tümleç - Yüklem
yaşama ışık tutacak. E) Özne - Zarf tümleci - Yüklem
C) Amerika’da 27 000 hemşirenin katıldığı bir araş-
tırmanın sonuçları, düzenli aspirin kullanımının
sonradan kansere çevirebilecek kalın bağır- 6. I. Kapının önündeki beyaz eşyaları gün boyunca
sak poliplerinin oluşma riskini azalttığını ortaya yukarı taşımışlar.
D) ABD’de Süpermen karakterinin yer aldığı çizgi ro- III. Genç adama yukarıyı temizlemesi için biraz para
manın ender bulunan bir nüshası rekor fiyata sa- verdi.
tıldı. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerdeki altı çizili
E) Yeryüzünde bulunan bütün maddeler ağırlıkların- sözler cümlenin hangi ögeleridir?
dan dolayı bulundukları zemin üzerine kuvvet uy- I II III
gular. A) Zarf tümleci Dolaylı tümleç Belirtisiz nesne
B) Belirtili nesne Zarf tümleci Dolaylı tümleç
C) Dolaylı tümleç Belirtili nesne Zarf tümleci
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ortak özne kul- D) Belirtisiz nesne Zarf tümleci Dolaylı tümleç
lanılmıştır? E) Zarf tümleci Belirtili nesne Dolaylı tümleç
A) Kültür mirasına sahip çıkmak, bilinçli bir tavırdır.
B) “Gibi” edatı, sözcükler ve kavramlar arasında
7. “Üniversiteyi kazandığım yıl, ilk bilgisayarımı annem
benzetme ilgisi kurar.
almıştı.” cümlesindeki altı çizili bölüm cümlenin
C) Bugün size İstanbul’dan misafir geldi. hangi ögesidir?
D) Apartmanın merdivenleri çamaşır suyuyla yıkan- A) Belirtisiz nesne B) Belirtili nesne
mış. C) Zarf tümleci D) Özne
E) Adam, adamdan korkmaz; utanır. E) Dolaylı tümleç
263
8. Bölüm Test 02 Cümlenin Ögeleri - II
8. (I) Yıldızlar, gök adalardaki moleküler bulutların 11. I. Dün eski mahalleme gittim, komşularımızın çoğu
görece yüksek yoğunluklu olan kısımlarının çök- taşınmıştı.
mesiyle oluşur. (II) Bu bölgelerdeki moleküllerin II. Yolun kenarına kocaman kütükleri yığmışlar.
birbirleriyle çarpışmaları sırasında hareket enerjile- III. Eskicinin sesi sokağın başından duyuluyordu.
rinin bir kısmı moleküllerin içsel enerjisine aktarılır. IV. Bu yörede genç kızlar, kilim ve halı dokur.
(III) Böylece uyarılmış duruma geçen moleküller, V. Bir havuz kenarında yan yana oturmuşuz çocuk-
temel enerji seviyelerine geri dönerken sahip oldukları larla.
içsel enerjinin bir kısmını kızılötesi ışık olarak yayar.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangile-
(IV) Enerjinin elektromanyetik dalgalarla moleküler
rinde zarf tümlecine yer verilmiştir?
bulutun dışına taşınmasıyla yüksek yoğunluklu böl-
A) I ve II B) I ve V C) II ve III
genin sıcaklığı düşer. (V) Moleküler bulutun kendi iç
D) III ve IV E) IV ve V
basıncının kendi kütle çekimini dengeleyememesi
sonucu, bulut yeryüzüne çökmeye başlar.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangi-
12. (I) Birçoğumuzun elinden çıkarmaya kıyamadığı eş-
sinin öge dizilişi sırasıyla “zarf tümleci - özne - yük-
yalar vardır. (II) Kimimiz için bu, anneannemizden
lem” şeklindedir?
kalma bir kahve fincanıyken kimimiz için babamızın
A) I B) II C) III D) IV E) V gençken kullandığı bir kravat iğnesi ya da çocukken
oynadığı oyuncaklar olabilir. (III) Hepimiz bizim için
değerli olan bu eşyaları özenle saklar, hiç bozulma-
dan kalmalarını, yok olmamalarını isteriz. (IV) Bunun
nedeni sahip oldukları manevi değer ve bize hatırlat-
tıkları anılardır. (V) Onlar var oldukça sahip oldukları
anlamları da yaşatırlar.
9. Murat Karataş, sonbaharın kızıllığını anlattığı şiirinde Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
aruz ölçüsü kullanmıştır. rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
Bu cümlenin ögeleri arasında aşağıdakilerden A) I. cümle, özne ve yüklemden oluşmuştur.
hangisi yoktur?
B) II. cümlede, yüklem birleşik bir sözcüktür.
A) Özne B) Dolaylı tümleç
C) III. cümlede, dolaylı tümleç söz öbeğidir.
C) Yüklem D) Belirtisiz nesne
D) IV. cümlede özne, tamlamadan oluşmuştur.
E) Zarf tümleci
E) V. cümle, özne-zarf tümleci-belirtili nesne-yüklem
şeklinde dizilişe sahiptir.
264
Cümlenin Ögeleri - III Test 03 8. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne, sıfat tam- 4. I Denizin / göz alabildiğine uzanan maviliği / sizin
lamasından oluşmuştur? yol yorgunluğunuzu / alır.
A) Yüz doksan dört yıl önce yazılan II. Mehmet isimli II. Kıyı boyunca ilerlerken / yolla birlikte kıvrılan
opera, Roma’da ilk kez sahnelendi. manzaradan / gözünüzü alamazsınız.
B) Bursa, Türkiye’nin dördüncü büyük şehri ve tarihî III. Beşparmak Dağlarının yamacında / sırlarını /
güzellikleri olan bir şehirdir. açığa vurmamış bir tarih / saklıdır.
C) Halkın içme ve kullanma suyunu temin etmek, IV. Türkiye’nin batık gemi bulunan bölgeleri / her yıl /
belediyelik alanlarda belediyelerin görevidir. binlerce yerli ve yabancı dalgıcı / ağırlıyor.
D) Karakalem, yakılarak kömür hâline getirilmiş Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangile-
söğüt ya da asma dallarından üretilebilir. rinde ögelere ayırmada yanlışlık yapılmıştır?
E) Gündelik konuşmalarımızda hiç dikkat etme- A) I ve II B) I ve III C) II ve III
den kullandığımız deyimlerin gerçek anlamlarını D) II ve IV E) III ve IV
merak ederim.
265
8. Bölüm Test 03 Cümlenin Ögeleri - III
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru, zarf tüm- 10. “Bu yazarlar zihinlerinde kurdukları dünyaların ay-
lecini buldurmaya yöneliktir? rıntılı haritalarını sunmayı ihmal etmiyorlardı kitap-
A) Burada evler birbirine niçin bu kadar uzak? larında.” cümlesiyle ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
B) Bu araziyi bu kadar parayla satın alabilir miyiz?
A) Öznesi bir sıfat tamlamasıdır.
C) Bu ilginç müziği gerçekten sen mi yaptın?
B) Dört ögeli bir cümledir.
D) Bu kadar süre kim dayanabilir boş boş oturmaya?
C) Cümlenin son ögesi dolaylı tümleçtir.
E) Nedir bu kadar endişeli olmanızın sebebi?
D) Yüklemi birleşik fiildir.
E) Belirtisiz nesne kullanılmıştır.
B) Altı yaşındayken yaz tatili için ailemle İstanbul’a D) Sisin dağıldığı saatlerde durup ufka göz attık.
gelmiştim. E) Halk önce, bu büyük yıkımın şokunu yaşadı.
C) Oyuncak, çocuk ve anne arasında kurulan tek
sağlıklı köprüdür.
D) Wright Kardeşler bir oyuncaktan esinlenerek ilk
12. Kim nasıl yerini tutar şu kanlı düşte
uçağı yapmışlardı.
Baş düşüren şu uyku düş aşıran şu işte
E) İzmir’den Bodrum’a giderken Bafa Gölü sizi kar-
Bu dizelerdeki soru sözcükleri aşağıdaki ögeler-
şılar.
den hangilerini buldurmaya yöneliktir?
A) Özne - Zarf tümleci
B) Belirtili nesne - Yüklem
C) Dolaylı tümleç - Belirtisiz nesne
D) Özne - Belirtili nesne
E) Özne - Belirtisiz nesne
E) Ağrı Dağı’na çıkan dört saatlik tırmanış, yarışın D) Nesne - Dolaylı tümleç - Özne - Yüklem
en zorlu bölümlerinden biri. E) Özne - Zarf tümleci - Dolaylı tümleç - Yüklem
266
Cümle Türleri - I Test 04 8. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi isim cümlesidir? 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapı yönüyle di-
A) Akıllı adam hem kitapları hem de doğrudan doğ- ğerlerinden farklıdır?
ruya hayatı okur. A) Bu elbise size daha çok yakıştı.
B) Alışkanlıklar bırakılmazlarsa zamanla ihtiyaç hâ- B) O kasaba diğerleri gibi sakin değildi.
line gelirler. C) Doğa, canlı ve cansız varlıkların yaşadığı bir sis-
C) Aşk, dünyanın en tatlı mutluluğu ile en derin acı- temdir.
sından yaratılmıştır. D) Derginin son sayısında iki şair karşılaştırılmış.
D) Doğru düşündüğüne inanan, yanlış fikirlerle sa- E) Cahit Sıtkı Tarancı, biçim ve içerik uyumunu çok
vaşmak zorunda kalır. iyi yansıtmış.
E) Tatlı dil, her kapıyı açan sihirli bir anahtardır.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisi C) Eve telefon etmek onu biraz rahatlatmıştı.
kurallı bir fiil cümlesidir? D) Gelmiyordu aklıma söyleyecek bir şey.
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Doğum günü partime gelmeyişinize çok üzüldüm.
267
8. Bölüm Test 04 Cümle Türleri - I
9. Aşağıdakilerden hangisi biçimce olumlu, an- 12. Sözün boşa gittiği yerdeki en güçlü barajdır sessizlik.
lamca olumsuz bir cümledir? Bu cümleyle ilgili olarak aşağıda verilenlerden
A) Bu konuşmalardan sonra inanabilirsen inan. hangisi yanlıştır?
B) Ona ne söyleyeceğimi henüz düşünmedim. A) Girişik birleşik bir cümledir.
C) Altı gün yaşamaz dedikleri adam ölmedi. B) Anlamca olumludur.
D) Bu konuda ona hak vermiyor değilim. C) Özne ve yüklemden oluşmuştur.
E) Cebimde bugünü çıkaracak kadar para vardı. D) Devrik bir fiil cümlesidir.
E) Yüklemi ek eylem almıştır.
268
Cümle Türleri - II Test 05 8. Bölüm
1. Aşağıdaki dizelerden hangisi basit cümle oluş- 5. “ki” bağlacıyla birbirine bağlanan cümlelere “ki’li bir-
turmaktadır? leşik cümle” denir.
A) Seni özlemek için gidiyorum Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ki’li birleşik
Buralardan hatıralarımı alarak cümle değildir?
B) El ele tuttuğumuz güneş A) Onunla konuş ki seni daha iyi anlasın.
Bir hoş batıyor artık buralardan B) Dürüst olalım ki insanlar bize güvensin.
C) Ölüm koluna girmiş çıktığı yolculukta C) Sistemli çalış ki amacına hızlıca ulaş.
Kurtuluşu sanıyor dünyanın yanlışını
D) Kutulardaki kalemleri fakir çocuklara verelim.
D) Belki benim yüzümden parklarda
E) Şiiri o kadar güzel okudu ki hepimiz onu ağzımız
Temelsiz bir korkuya kapılır herkes
açık seyrettik.
E) Bazen küsüp barışmadan
Evde durulmaz
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz kullanıl-
mamıştır?
2. I. Hiç üzülmez olur muyum? A) Bu işe Ayşe’yi, herkesin dedikodusunu yapan o
II. Hangi okulda çalışıyorsun? kızı, karıştırmayın.
III. Bu kadar eşyayı nereye taşıyacağız? B) Sınıftaki birkaç kişi, tembel olanlar, bu duruma iti-
IV. O küçücük çocuğa bu ağır işler yaptırılır mı? raz etti.
V. Elimdekinin ne olduğunu kim söyleyecek? C) Çocuğu yanına çağırdı, saçını okşadı, ona biraz
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri para verdi.
cevap beklenmeyen soru cümlelerine örnektir? D) Sana, en yakın arkadaşıma, güvenmekle hata et-
A) I ve II B) I ve IV C) II ve V mişim.
B) İstediği elbiseyi bu mağazada bulamamış. B) Neden sen de bizimle yarınki geziye katılmıyor-
sun?
C) Sen, bu konularda çok beceriksizsin.
C) Haftaya seninle yeni açılan müzeye gidelim.
D) Turizm sağlar, milletlerarası kültürel tanışmayı.
D) Konferans için gelenlere birer kitapçık verildi.
E) Türkçede iki ünlü kullanılamaz yan yana.
E) Rüzgâr, sararmış yaprakları sağa sola savuru-
yordu.
4. I. A, sen yine mi geldin! (şaşırma)
II. Aman çukura düşmeyelim! (uyarı)
III. Yazık, çocuk annesiz kalmış! (acıma) 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz, dolaylı
tümleç görevinde kullanılmıştır?
IV. Oğlum, şu gazeteyi hemen getir! (seslenme)
A) Kalabalıktan biri, yaşlı bir adam, elini kaldırdı.
V. Vah vah, bu yaşında başına gelene bak çocuğun!
(telaş) B) Gazete okuyanlardan biri, Celâl Bey, ağır ağır ye-
rinden kalktı.
Yukarıdaki numaralanmış ünlem cümlelerinden
hangisi, ayraç içindeki anlamla uyuşmamakta- C) Dün akşama doğru, saat altı gibi, bize geldi.
dır? D) Canından çok sevdiğini, annesini, dün kaybetti.
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Özlemini çektiği yere, köyüne, gidecekti.
269
8. Bölüm Test 05 Cümle Türleri - II
9. I. Bir fanusta kırk yıl bir zeytinliğe yürümüştük 12. Aşağıdaki cümlelerden hangisi biçimce olumsuz,
II. O bana rüyalarını açmadı, ben ona hayallerimi anlamca olumlu bir cümle değildir?
açmadım A) Sana kitap için ödeme yapmayacak değilim.
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden B) Yeni açılan aksesuar mağazasında yok yok.
hangisi yanlıştır? C) Senin söylediklerini duymadığımı sanma.
A) I. cümle, basit cümledir. D) Kim demiş onu çok sevdiğimi?
B) II. cümle, sıralı cümledir. E) Anlattıklarını bilmez olur muyum hiç?
C) I. cümlenin yüklemi birleşik zamanlıdır.
D) II. cümle, fiil cümlesidir.
E) I. cümle, isim cümlesidir.
11. (I) İlginç, oldukça çizgi dışı, başkalarına pek ben- 14. (I) Gece boyunca yağan yağmurun sesiyle dinlendim
zemeyen, ufku alabildiğine geniş biriydi. (II) Belleği ve esen rüzgârla uyandım. (II) Sonbaharın nazlana-
güçlü mü güçlü, hayal kurabilme yeteneği sonsuz mu cak zamanı kalmadı artık. (III) Eşimle öğleüzeri önce
sonsuzdu. (III) İlk bakışta gerçek yaşının kaç oldu- Küplüce Mezarlığına gittik, Cahit Zarifoğlu’nun meza-
ğunu tahmin etmek kolay değildi. (IV) Kimine göre on rını ziyaret ettik. (IV) Cahit Bey’in mezarında camgö-
altı on yedi yaşlarında bir yeni yetmeydi, kimine gö- bekleri, sonbahar gülleri boy atmış. (V) Mezarlardaki
reyse orta yaşın tam içindeydi. (V) Orta boyluydu ve yeşillik ve çiçekler ölümsüzlüğe yazılmış mektuplar
biraz kiloluydu. gibi.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) I. cümle, içinde sıfat-fiil bulunan bir fiil cümlesidir. A) I. cümle, bağlı cümledir.
B) II. cümle, kurallı bir cümledir. B) II. cümle, devrik cümledir.
C) III. cümle, biçimce olumsuz bir cümledir. C) III. cümle, sıralı cümledir.
D) IV. cümle, bağımlı sıralı cümledir. D) IV. cümle, fiil cümlesidir.
E) V. cümle, bağlı cümledir. E) V. cümle, sıralı cümledir.
270
Cümle Türleri - III Test 06 8. Bölüm
1. Yağmur hızlı hızlı yağıyordu, kurumuş yapraklar bir o 5. Aşağıdakilerden hangisi yapıca basit bir cümle-
yana bir bu yana savruluyordu. dir?
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi A) Onun bu sözlerine hiç kimse bir anlam veremedi.
doğrudur? B) Pencereden beni gördü, kapıyı açtı.
A) Sıralı - İsim - Olumlu - Kurallı C) Ertesi gün yine geleceğini biliyordum.
B) Basit - Fiil - Olumlu - Kurallı D) Sinirlenince gözü hiçbir şeyi görmüyor.
C) Birleşik - Fiil - Olumlu - Devrik E) Uzun bir kışın ardından gelen bahar her tarafı çi-
D) Bağlı - İsim - Olumlu - Kurallı çeklerle bezedi.
E) Sıralı - Fiil - Olumlu - Kurallı
271
8. Bölüm Test 06 Cümle Türleri - III
8. Aşağıdakilerden hangisi biçimce olumsuz, an- 12. Gerçekte soru sormayan, açıklama istemeyen cüm-
lamca olumlu cümledir? lelere sözde soru cümlesi denir.
A) İnsan nereye gideceğini bilmezse pek fazla ileri Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya
gidemez. uygun bir örnek vardır?
B) Onu karşıma alıp da konuşacak değilim. A) Çocukların kreşte çok şey öğrendikleri doğru
C) Genç ve tecrübesiz olsa belki umut verici şeyler mu?
söylerdim hakkında. B) Yumurta ile sütü karıştırıp içersem boğazım yu-
D) Bütün bunları benim yaptığımı söyleyemezsin. muşar mı?
E) Senin ne kadar zor beğenen biri olduğunu bilmi- C) Tüpsüz dalınca suyun altında kaç saniye kalabi-
yor değilim. liyorsun?
D) Yirmi yaşındaki bir delikanlı bu kadar çalışmayla
yorulur mu?
9. Toplanırken göklerde bulutlar yığın yığın
E) Okul harçlığın yetmediği için mi kırtasiyede çalı-
Hırçın bir fırtınayı düşünüyordu deniz
şacaksın?
Bu dizelerle oluşan cümlenin nitelikleri aşağıda-
kilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Birleşik - Devrik - Olumlu - Eylem
B) Birleşik - Kurallı - Olumlu - Ad
C) Basit - Devrik - Olumsuz - Eylem
D) Basit - Devrik - Olumlu - Eylem
E) Birleşik - Kurallı - Olumsuz - Ad 13. (I) Kararsızlık içindeydim. (II) Çiftliğe dönecek gi-
biydim. (III) Çiftlik binası bakımsızlıktan harap du-
rumdaydı. (IV) Merdiven basamakları yürüdükçe
10. Aşağıdakilerden hangisi öge ortaklığı olan sıralı gıcırdıyordu. (V) Tırabzanların tornalarının dayanak-
bir cümle değildir?
larından çoğu eksikti.
A) Hayaller var oldukça her şey başkalaşabilir, ken-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden han-
dince değişebilir.
gisinin yüklemi, türü bakımından diğerlerinden
B) Birden hava karardı, sonra yağmur iniverdi. farklıdır?
C) İnsan, her şeyin en iyisine layıktır; hiçbir zaman A) I B) II C) III D) IV E) V
karamsar olmamalıdır.
D) Her hafta sonu burada görüşelim, birbirimize
dertlerimizi anlatalım.
E) Anadolu, nice uygarlık yaratmış; nice yeni düşün-
ceye ev sahipliği yapmıştır.
11. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapıca diğerlerin- 14. Toplumsal yaşam, bireyleri aynı davranışlarda bulun-
den farklıdır? maya zorlar.
A) Yatmadan önce, akşam olanları, uzun uzun dü- Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
şündüm. doğrudur?
B) Eve geç gelen oğlunu beklenmedik bir öfkeyle A) İsim - Birleşik - Olumlu - Kurallı
azarladı. B) Fiil - Basit - Olumlu - Kurallı
C) Cebindeki son parasıyla piyango bileti aldı. C) İsim - Basit - Olumsuz - Devrik
D) Elindeki gözlük birden betona düşüp parçalandı. D) Fiil - Birleşik - Olumlu - Kurallı
E) Bu kadar gecikeceğinizi nereden bilebilirdim? E) Fiil - Birleşik - Olumsuz - Kurallı
272
Cümle Türleri - IV Test 07 8. Bölüm
1. Aşağıdakilerden hangisi yapıca basit cümledir? 4. Gece bekçisi kalkar, ara muslukta elini yüzünü yıkar,
A) Bu kentten ayrılmak için bütün hazırlıklarını yap- uzun uzun dua eder, dönerdi.
mıştı. Bu bağımlı sıralı cümlenin ortak ögesi aşağıdaki-
B) Beni kandırabileceğini sanman şaşkınlık değil de lerden hangisidir?
nedir? A) Zarf tümleci B) Özne
C) Derdini dinleyebilecek kimse bulsa hemen gelir. C) Dolaylı tümleç D) Belirtili nesne
D) Bu taşlı yollar ayaklarını acıtıyor, yürümesine E) Belirtisiz nesne
engel oluyordu.
E) O uzun yılların yorgunluğunu bir haftada üzerin-
den atmıştı.
273
8. Bölüm Test 07 Cümle Türleri - IV
7. Nedenini anlayamadığım bir sıkıntı vardı içimde. 10. Aşağıdakilerden hangisi bir ünlem cümlesidir?
Bu cümle için aşağıdakilerden hangisi söylene- A) Nerede bekleyeceksin beni, diye sordu.
mez? B) Söylediklerin beni hayal kırıklığına uğrattı.
A) Ad cümlesidir. C) Ne de tozlu, çamurlu bir yolunuz varmış.
B) Birleşik cümledir. D) Gece gündüz hep o olayı düşündü durdu.
C) Olumsuz cümledir. E) Ne sen beni unut ne de ben seni.
D) Devrik cümledir.
E) Yan cümlecik özne görevindedir.
E) Araba, köşk kapısının önünden hareket etti az D) IV. cümlede, yan cümle özne görevindedir.
önce. E) V. cümle, birleşik bir isim cümlesidir.
274
Tarama Testi - I Test 08 8. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi öge sayısı bakı- 5. “Zaman her şeyi, kimsenin gözünün yaşına bakma-
mından diğerlerinden farklıdır? dan yok ediyordu.” cümlesinin öge dizilişi aşağı-
A) Dökülmüş suyu toplamak zordur. dakilerin hangisinde sırasıyla ve doğru olarak
verilmiştir?
B) Hatayı düzeltmemek, en büyük hatadır.
A) Belirtisiz nesne - Özne - Dolaylı tümleç - Yüklem
C) Yapılan ilk hata, ikincisini hazırlar.
B) Özne - Belirtili nesne - Zarf tümleci - Yüklem
D) Yaptığın hatadan dönmekten korkma.
C) Özne - Belirtili nesne - Dolaylı tümleç - Yüklem
E) Kültür, toplumların ortak malıdır.
D) Özne - Belirtili nesne - Zarf tümleci - Belirtisiz
nesne - Yüklem
E) Belirtili nesne - Zarf tümleci - Özne - Yüklem
2. Aşağıdaki sıralı cümlelerin hangisinde özne ortak
öge olarak kullanılmamıştır?
A) Elinin tersiyle yüzünün terini sildi, sonra gülerek
bize baktı.
B) Gemi su alıp yana yattı, dalgaların arasında kay-
boldu.
C) Anneannem bir yandan beni öpüyor, bir yandan 6. Kıvrılıp yatmadan önce içecek bir şeyler istedi hâlâ
konuşuyordu. şaşkın şaşkın dikilmekte olan ev sahibinden.
Bu cümle ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
D) Çiçekler ilkbaharı karşılıyor, yağmur onları hafifçe
söylenemez?
ıslatıyordu.
A) Devrik bir fiil cümlesidir.
E) Dağın ardında güneş başını kaldırmış, ilk ışınla-
rını salmaya başlamıştı. B) Dolaylı tümleç, yüklemden sonra kullanılmıştır.
C) İkiden fazla yan cümlecik vardır.
D) Cümleyi oluşturan ögelerden biri de belirtili nes-
nedir.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem belirtili
hem de belirtisiz nesne kullanılmıştır? E) İlk öge zarf tümlecidir.
275
8. Bölüm Test 08 Tarama Testi - I
8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapıca girişik bir- 11. Çocuğun Denizli ağzıyla konuşması herkesin hoşuna
leşik değildir? gidiyordu.
A) Havada taze kesilmiş pirincin yumuşak kokusu Aşağıdakilerin hangisinde yan cümlecik bu cüm-
vardı. ledeki göreviyle kullanılmıştır?
B) Ona birkaç gündür neden ortalıkta görünmediğini A) Sizin bu daireye taşındığınızdan söz etmişlerdi.
sordum. B) Yağmur başladığında neredeyse eve gelmişlerdi.
C) Eve geç gelmemelisin çünkü ben erken çıkaca- C) Bir an önce eve varabilmek için arabaya bindiler.
ğım.
D) Sabahın ilk ışıklarıyla size gideceği belliydi.
D) Kendinden nefret etmek ve başkalarına zarar
E) Kendi hâline bakmadan arkadaşlarını düzensiz
vermek aynı duygunun iki yüzüdür.
olmakla suçluyordu.
E) Onlarla görüşmek istemiyorsan bir daha buraya
gelmezsin.
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi (V) Nil’in kaynağını arayan serüvencilerin, coğrafya
276
Tarama Testi - II Test 09 8. Bölüm
1. Sonsuzmuş gibi gelen çölün sarı kumlarında yürür- 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik
ken Afrika, masmavi sularında serinlerken de Akde- nesne görevindedir?
niz yaşanıyor Tunus’ta. A) Delicesine koşturduğumuz atları, ahıra az önce
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi bağladık.
söylenemez? B) Türkiye’de insan sağlığını hiçe saymak bir alış-
A) Üç ögeden oluşmaktadır. kanlık hâlini aldı.
B) Devrik bir isim cümlesidir. C) Bütün öğrenciler burayı gülerek terk ettiler.
C) Özel isim, dolaylı tümleç olarak kullanılmıştır. D) Batılı insanlar bizi anladığında biz çok ileri sevi-
A) Yemek sırasında herkes özel olarak getirtilen aş- A) Yazar, herkesin severek okuduğu bu kitabı otuz
çıya övgüler yağdırıyor. yıl önce kaleme almıştı.
C) Ev ev dolaştıktan sonra, çamurlu, rutubetli bir ara C) Senin, derslere vaktinde girdiğini kimse görme-
miş.
sokakta buldum kendimi.
D) Kopya çekildiği anlaşılınca sınav iptal edildi.
D) Göl bir bataklığa dönüşmeden önce, kıyılarında
binbir çeşit bitki yetişirmiş. E) Garanti belgesi ellerindeyse bozulan televizyonu
değiştirsinler.
E) Dik bir yamacın altında, girişi iri kayalarla kapatıl-
mış bir mağara bulunuyordu.
3. Aşağıdakilerden hangisi yapıca basit, söz dizi- 6. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yalnızca özne ve
mine göre kurallı bir fiil cümlesidir? yüklemden oluşmuştur?
A) Ece gözümün önünde yarım paket bademli çiko- A) Dağların doruklarını, yamaçları, vadileri örten
lata yedi. ince bir perde gibiydi yağmur.
B) Bir şey anlamaksızın bir arkadaşına, bir bana çe- B) El arabası tekerleklerinin derin izler bıraktığı taş-
virmişti bakışlarını. lara basarak yürüyordum.
C) Her zaman birbirlerini düş kırıklığına uğratıyor in- C) Şehrin dışında henüz biçilmemiş buğday tarlaları
sanlar. uzanıyor.
D) Kardeşim bazen kıskanç, bazen de şaşılacak de- D) Adımlarımız kaldırım taşları üzerindeki buz taba-
recede anlayışlı oluyordu. kasını eziyordu.
E) Neyin gerçek, neyin düş olduğunu artık bilemiyo- E) Görünmeyen, uğursuz bir rüzgâr, titrek alevi sön-
rum. dürdü.
277
8. Bölüm Test 09 Tarama Testi - II
7. Boğaziçi’ne dair efsaneler, bu bölgenin coğrafi konu- 10. Ne doğrarsan aşına, o çıkar kaşığına.
munun tarih boyunca ne denli önemli olduğuna işa- Aşağıdakilerden hangisinde bu cümleye ait özel-
rettir. likler bir arada verilmiştir?
Yukarıdaki altı çizili bölüm cümlenin hangi ögesi- A) Kurallı - Birleşik - İsim - Olumlu
dir?
B) Devrik - Sıralı - Fiil - Olumlu
A) Belirtili nesne B) Belirtisiz nesne
C) Devrik - Birleşik - Fiil - Olumlu
C) Dolaylı tümleç D) Zarf tümleci
D) Devrik - Basit - Fiil - Olumsuz
E) Özne
E) Kurallı - Birleşik - İsim - Olumsuz
278
Ölçme ve Değerlendirme 8. Bölüm
Toplam doğru
Cümlenin Ögeleri - I 01 13 sayısını yazınız.
x 100 = %.....
13
Cümlenin Ögeleri - II 02 13
x 100 = %.....
13
Cümle Türleri - I 04 15
x 100 = %.....
15
Cümle Türleri - II 05 14
x 100 = %.....
14
Cümle Türleri - IV 07 12
x 100 = %.....
12
Tarama Testi - I 08 13
x 100 = %.....
13
Tarama Testi - II 09 12
x 100 = %.....
12
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
279
Not
Anlatım Bozuklukları - I Test 01 9. Bölüm
1. Kızına olan sevgisi dolayısıyla bu hakikati bir türlü 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlam belirsiz-
kabul etmek işine gelmiyordu. liğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu var-
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden dır?
hangisiyle düzeltilebilir? A) Okul müdürünün yanı başındaki iki genç kız yeni
A) “olan” sözcüğünün cümleden çıkarılmasıyla gelenlere yer gösteriyorlardı.
B) “türlü” sözcüğü yerine “çeşitli” sözcüğünün getiril- B) Yorulunca bankanın önündeki büyük ağacın al-
mesiyle tına oturdum.
C) “gelmiyordu” sözcüğü yerine “yaramıyordu” söz- C) Niçin köpeği yanına alamayacağını müdire hanım
cüğünün getirilmesiyle daha önce söylemişti?
D) “bir türlü” sözünün “etmek” sözcüğünden sonra D) Buraya geleceğini öğrenince ailece çok sevindik.
getirilmesiyle E) Yolculuğun durmaksızın değişen manzaraları ay-
E) “sevgisi” sözcüğü yerine “düşkünlüğü” sözcüğü- rılık acısını bir parça unutturmuştu ona.
nün getirilmesiyle
D) “ilgisini” sözcüğü yerine “dikkatini” getirilerek D) Akşamları ne radyo dinlerim ne de televizyon iz-
lerim.
E) “kaleme aldı” sözü yerine “ortaya koydu” kullanı-
larak E) Geleceğinden umudunu kesen gençler, çözümü
yurt dışına çıkmakta görüyor.
E) Anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanıl- D) Sizi iyi dinleyebilmek için ön koltuğa oturdum.
ması E) Benim gözümde paranın pulun bir kalitesi yok.
281
9. Bölüm Test 01 Anlatım Bozuklukları - I
7. Yazarın ilk öykülerindeki kılçıklı dil gitmiş, zamanla 11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde anlatım bo-
günden güne yerini akıcı bir anlatıma bırakmıştır. zukluğu yoktur?
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi atıldığında cüm- A) Görünüşe bakılırsa öyküde karar kılacağını sanı-
lenin anlamında bir daralma olmaz? yorum.
A) ilk B) kılçıklı C) zamanla B) Onu kendi elleriyle tutmuş, beslemiş ve sevgiyle
D) akıcı E) yazarın bağlanmıştı.
C) Pek kısa bir süre sonra buraya hemen alışacak-
sın.
D) Galiba arkadaşın sevimli ve akıllı bir öğrencidir
herhâlde.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz-
cüğe gereksiz ek getirilmesinden kaynaklanan E) Cemal Süreya’nın şiirini besleyen en önemli kay-
V
Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerden han-
gisi çıkarılırsa cümlenin anlamında bir değişiklik
olmaz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
282
Anlatım Bozuklukları - II Test 02 9. Bölüm
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bo- 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bo-
zukluğu vardır? zukluğu vardır?
A) Sorunlarını doğru anlatamayan kişiler, yanlış uy- A) Doktorun bütün hastalarını iyi ettiğini duydum.
gulamalara neden olmaktadır. B) Ozanımız bu şiirinde hayatı merdivene benzet-
B) Bu projenin, kurumumuzun verimliliğini artıraca- miştir.
ğını umuyoruz. C) Tiyatro, bir toplumun en önemli eğitim kurumudur.
C) Öğrencilerin, sanatsal etkinliklere katılma konu- D) Halit Ziya gibi büyük bir romancının bile gele-
sunda daha istekli olmaları gerekir. cekte okunacağını sanmıyorum.
D) Sınava iyi hazırlansa kuşkusuz bu soruları doğru E) Kullandığı yalın dilden ötürü herkesçe beğenili-
cevaplayabilirdi. yordu.
E) Ertelenen sınavın tarihinin birkaç gün içinde açık-
lanacağı duyuruldu.
E) Her bilinmeyenin ardında araştırmacı bir yürek A) Kurtuluş Savaşı yıllarındaki yoksulluğun acı ger-
283
9. Bölüm Test 02 Anlatım Bozuklukları - II
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı anlama 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bo-
gelen sözcüklerin bir arada kullanılmasından zukluğu vardır?
kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır? A) Geçmişteki acılarımıza gülümseyerek baktığımız
A) Yılların tecrübesi âdeta yüzüne ve ses tonuna iş- anda büyümüşüz demektir.
lemişti. B) Şanlıurfa aksanıyla konuşan Yusuf’u hepimiz
B) Mevsime göre yağışlı ve soğuk havada yola çık- sevmiştik.
mıştı. C) Türkiye’de ayçiçeği en çok Marmara Bölgesi’nde
C) Bugünlerde gerçekte olmayıp zihinde tasarlanan yetişir.
sanal oyuncaklar moda oldu. D) Cahit Sıtkı’nın Otuz Beş Yaş şiirinde teşbih ve is-
D) Toplantının sonunda bazı üyeler öneri ve eleştiri- tiareler bol bol kullanılmıştır.
lerini dile getirdiler. E) Akılsız başın cezasını ayaklar çeker.
E) Sabahları parkta, sahilde gezer; sonra sinemaya
giderdik.
10. I. Akşamları kitapçıya uğrar, kitapçıda saatlerce 13. (I) Rafting, “raft” adı verilen botlarla, akış hızı yüksek
sohbet ederdi. nehirler üzerinde yapılan bir spordur. (II) Raftingde
asıl olan içinde bulunduğunuz botu devirmeden, kü-
II. Aruz veznini Türkçeye en iyi şekilde uygulamayı
rekle yönlendirerek kayalar ve engeller arasından
bilmiştir.
geçirmektir. (III) Rafting, altı ile sekiz kişilik takımlar
III. Köy halkı bedava satılan yiyecek için savaş verdi.
hâlinde yapılıyor ve başarı elde etmek için gerçek-
IV. Herhâlde zamanında gitmiş olsaydık formları ten bir “takım” olabilmesi gerekiyor. (IV) Raftı devir-
mutlaka verirdik. meden macerayı bitirmek için bütün takımın birbiriyle
V. Adamın yüzündeki gülümseme giderek azaldı ve ahenkli kürek sallaması gerekiyor. (V) Ayrıca raftin-
yok oldu. gin türlü zorluk dereceleri var elbette.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-
bir anlatım bozukluğu yoktur? sinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V
284
Ölçme ve Değerlendirme 9. Bölüm
Toplam doğru
Anlatım Bozuklukları - I 01 13 sayısını yazınız.
x 100 = %.....
13
Anlatım Bozuklukları - II 02 13
x 100 = %.....
13
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
285
Not
Karma Dil Bilgisi - I Test 01 10. Bölüm
1. Seni düşünürken 4. (I) Bitkiler ışığa ve yer çekimine bağlı yavaş hareket-
I ler ile hormonlar tarafından kontrol edilen, farklı bü-
Bir erik ağacı tepeden tırnağa donanır yüme hızlarından kaynaklanan hareketler yapabilir.
II (II) Pek çok bitki de bazı hızlı tipte hareketler yapma
Deliler gibi dönmeye başlar yeteneğine sahiptir. (III) Örneğin bazı yapraklar
III gece bükülüp ya da katlanıp sabah tekrar genişler.
(IV) Birçok bitkinin çiçekleri, günün farklı zamanla-
Döndükçe yumak yumak çözülür
IV rında düzenli olarak açılıp kapanır. (V) Söz gelimi
küstüm otunun yaprakları, kendilerine dokunuldu-
Çözüldükçe ufalır ve yiter
ğunda birkaç saniye içinde büzüşür ve sarkar.
V
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
Bu dizelerdeki numaralanmış sözlerle ilgili olarak
rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) I. cümlede, yeterlilik fiili kullanılmıştır.
A) I. sözcük, zaman anlamı veren zarf-fiildir.
B) II. cümlede, edat ve bağlaç kullanılmıştır.
B) II. söz, belirtisiz ad tamlamasıdır.
C) III. cümlede, belgisiz sıfat vardır.
C) III. sözde, edat grubu sıfat görevindedir.
D) IV. cümlede, tamlayan ile tamlanan arasına sıfat
D) IV. sözcük hem yapım hem çekim eki almıştır.
girmiş bir isim tamlaması vardır.
E) V. sözcükte, ünsüz düşmesi vardır.
E) V. cümlede, dönüşlülük zamiri yönelme hâli eki
almıştır.
287
10. Bölüm Test 01 Karma Dil Bilgisi - I
6. (I) Osmanlı Devleti’nde âdet olarak şehzade- 8. (I) Mutfakta istenmeyen lekelerden biri salça leke-
lerin tahta çıkmadan sakal bırakması yasaktı. sidir. (II) Salça lekesini çıkarmak biraz zahmetlidir.
(II) Sakal, tahta çıktıktan sonra bırakılırdı. (III) Bunun (III) Salça domatesten yapıldığı için doğal kırmızı
iki istisnası Yavuz Sultan Selim ve Padişah Vahdet- boya içerir. (IV) Salça sulandırıldığı zaman leke ku-
tin’dir. (IV) Kanuni, oğlu Mustafa’ya bu yüzden “Sa- maşın liflerinden geçerek derine nüfuz eder. (V) Böy-
kalını kes, merak etme! Taht kime nasipse zamanı lece salça lekesini çıkarmak bir kat daha zorlaşır.
gelince onun olur, sabret!” uyarısında bulunmuştur. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
(V) Fakat babasını dinlemeyen Şehzade Mustafa,
rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
devlete isyandan öldürülmüştür.
A) I. cümle, kurallı ve olumlu bir isim cümlesidir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
B) II. cümlede, özne, isim-fiil grubundan oluşmuştur.
rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
C) III. cümlede edat, cümleye neden-sonuç anlamı
A) I. cümlede, çatı özelliği aranmaz.
katmıştır.
B) II. cümlede yüklem, geniş zamanın hikâyesiyle
D) IV. cümlede, yardımcı eylemle kurulan birleşik
çekimlenmiştir.
eylem kullanılmıştır.
C) III. cümlede, işaret ve sayı sıfatı kullanılmıştır.
E) V. cümlede, yüklem haber kipiyle çekimlenmiş
D) IV. cümle, iç içe birleşik cümle örneğidir.
basit bir sözcüktür.
E) V. cümle, girişik birleşik cümledir.
da dış dünyanın acımasız şartlarına karşı çocuğun nemin şartlarında çok fazla göz yanmaları olduğu
bilinçsiz olmasına, korunaksız kalmasına yol açmak- gözlendiğinden bu çalışanlardaki göz hastalıkları-
tadır. (V) Bu koruyucu tutumla yetişen çocuklar, ge- nın yapılan işten kaynaklandığını ortaya koymuştur.
nelde karşısına çıkan sorunların çözümünde zayıf (IV) Bunun yanı sıra, sürekli olarak ayakta çalışan
kalırlar. kişilerde de yine günümüz şartlarında işten kaynak-
lanan hastalıklar içerisinde gösterilebilecek varisleri
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
tanımlamıştır. (V) Bunların da işten kaynaklanabile-
rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
ceğini açıklamıştır.
A) I. cümlenin öge dizilişi sırasıyla özne-belirtili nes-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
ne-yer tamlayıcısı-yüklem şeklindedir.
rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
B) II. cümlede, ilgi zamiri almış sözcük belirtili ad
tamlamasının unsurları arasına girmiştir. A) I. cümlede, birden fazla yan cümlecik vardır.
C) III. cümlede, anlamca kaynaşmış birleşik fiil kul- B) II. cümlede bir isim, ek fiil alarak yüklem olmuştur.
lanılmıştır. C) III. cümlede, miktar zarfına yer verilmiştir.
D) IV. cümlede, bir sözcük hem niteleme hem be- D) IV. cümlede, üç tür fiilimsiye de yer verilmiştir.
lirtme sıfatı almıştır. E) V. cümlede birleşik sözcük, belirtili nesne içinde
E) V. cümlede, birden fazla fiilimsiye yer verilmiştir. yer almıştır.
288
Karma Dil Bilgisi - II Test 02 10. Bölüm
1. Aşağıdaki dizelerden hangisinde, yay ayraç içeri- 3. (I) Matematikteki olasılık, bir olayın gerçekleşebilme
sindeki kavram yoktur? ölçüsüdür. (II) Olasılık, her zaman 0 ile 1 arasında
A) Evet çok bekledim, kaç kere hazan bir sayı olarak ölçülür. (III) Buradaki “0” olayın olma
olasılığının imkânsızlığını, “1” ise kesinliğini göste-
Dinç atlar koşturdu boş ufuklardan
rir. (IV) Bir olayın olasılığı arttıkça gerçekleşme şansı
(soru sıfatı)
daha yüksektir. (V) Örneğin madenî bir para havaya
B) Yeleler alevli, ağız köpüklü atılıp, yere düştüğünde yalnızca iki yüzü olduğu için
Bulutlar bir kanlı hiddetle yüklü yazı (rakam) veya tura (ünlü kişinin resmi) gelmesi
(belgisiz sıfat) ikisi için de aynı derecede olasıdır.
289
10. Bölüm Test 02 Karma Dil Bilgisi - II
5. (I) Uzmanlar tansiyonun düşük olması ile kalp-da- 7. (I) Balık avlarında dikkat edilecek noktalar, avlana-
mar sağlığı arasında güçlü bir bağ olduğunu ifade cak olan balığın cinsine ve avlanma mekânına göre
etmektedirler. (II) Düşük tansiyon sağlıklı bir kalp-da- değişebildiği gibi, bazı genellemelerle basit olarak da
mar sisteminin göstergesi olarak kabul edilmektedir. açıklanabilir. (II) Öncelikli olan iki konu, avcıdaki istek
(III) Yapılan araştırmalar, normal tansiyon değeri ve sabır derecesidir. (III) Balık avlamaya giden kişi,
110-70 mmHg olan kişilerin, normal değerleri 120- uzun süreli beklemeler konusunda sabırlı davranabil-
80 mmHg olan kişilere göre daha uzun yaşadı- meli; bunun için de sağlam bir av isteği taşıyabilme-
ğını göstermektedir. (IV) Büyük kan basıncı değeri lidir. (IV) İster deniz balığında ister tatlısu balığında
düşük tansiyon ölçümünde önemini yitirmektedir. olsun, bu iki durum çok önemlidir. (V) Diğer konular,
(V) Küçük tansiyon 70 mmHg ve altında ise tansiyo- çeşitlilik arz edebilir.
nunuz düşük demektir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) I. cümlede, kurallı birleşik fiil kullanılmıştır.
A) I. cümlede, yardımcı fiille kurulan birleşik fiil kul-
B) II. cümlede, gövdeden türemiş sözcük kullanıl-
lanılmıştır.
mıştır.
B) II. cümlede, isimden isim yapma eki almış sözcük
C) III. cümlede, yüklemler dilek kipiyle çekimlenmiş-
niteleme sıfatı görevindedir.
tir.
C) III. cümlede, derecelendirme zarfına yer verilmiş-
D) IV. cümlede, tekrarlı bağlaç vardır.
tir.
E) V. cümlede nesne, sıfat tamlamasından oluşmuş-
D) IV. cümlenin öge dizilişi sırasıyla özne-dolaylı
tur.
tümleç-zarf tümleci-yüklem şeklindedir.
E) V. cümlede, sıfat tamlaması vardır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede, edilgen çatılı fiil vardır. A) I. cümle anlamca olumlu, isim cümlesidir.
B) II. cümle, kurallı ve olumlu bir ad cümlesidir. B) II. cümle, yapıca bağlı cümledir.
C) III. cümlede, üstünlük zarfı kullanılmıştır. C) III. cümlede, tekrarlı bağlaç vardır.
D) IV. cümlede, edat ve bağlaç vardır. D) IV. cümlede yüklem, etken ve oldurgan çatılıdır.
E) V. cümlede, işaret sıfatına yer verilmiştir. E) V. cümlede, belgisiz zamir kullanılmıştır.
290
Karma Dil Bilgisi - III Test 03 10. Bölüm
1. Çin, tıp kültürüne sahip ilk ülkelerden biridir. Batı 4. Dünyanın en meşhur geçitlerinden biri olan Hol-
yöntemiyle karşılaştırıldığında Çin tıbbı, çok farklı bir lywood Şöhretler Kaldırımı, ülke için son derece
yaklaşım benimsemiştir. 5.000 yıllık bir geçmişi olan önemli bir yere sahiptir. Amerikan ve dünya film en-
bu tıp bilimi; teorisi, teşhis yöntemleri, reçeteleri ve düstrisinin en önemli bölgesi olarak kabul edilen Holl-
tedavileri hakkında derin ve büyük bir bilgi birikimi ywood, sahip olduğu sıra dışı yapılar ve tesislerle her
oluşturmuştur. yıl binlerce filmin çekilmesine olanak sağlamaktadır.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur? Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Belirtisiz ad tamlaması A) Dilek kipi B) Ulaç
B) Sıfatı miktar yönünden belirten sözcük C) Sıfat tamlaması D) Bildirme eki
C) Birleşik çekimli fiil E) Ortaç
D) Durum fiili
E) İyelik eki almış birden fazla sözcük
291
10. Bölüm Test 03 Karma Dil Bilgisi - III
7. (I) Hayatımız için çok önemli olan hafızamız bize yön 9. (I) Cildin sağlığı ve güzelliği için cilde bakım yapmak
gösteren yaşama sebeplerimizden biridir. (II) Bu ne- önemlidir. (II) Her yaşta ciltle ilgili problemler yaşana-
denle hafızanın zayıf olması bizi ancak zarara uğra- bilir. (III) Örneğin gençler sivilce problemi yaşarken
tır. (III) Öğrenmede birtakım sıkıntılar yaşamamıza orta yaşa gelenler ciltlerinde oluşmaya başlayan çiz-
neden olur. (IV) Bunun için özellikle okul döneminde gilere önlem almaya çalışırlar. (IV) İleriki yaşlarda ise
çocukların üstün başarıyı elde edebilmeleri için hafı- cildin daha güzel görünmesini isterler. (V) Sonuçta
zalarını güçlü tutmaları gerekir. (V) Bu, onlar için ba- her yaşta güzel bir cilde sahip olmak için cilde özel
şarı demektir. bir ilgi göstermek gerekir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede, ilgeç vardır. A) I. cümlede, tamlayanı ortak ad tamlaması kulla-
B) II. cümlede, vasıta eki vardır. nılmıştır.
C) III. cümlede, birleşik sıfat vardır. B) II. cümlede, yüklem geniş zamanla çekimlenmiş
kurallı birleşik eylemdir.
D) IV. cümlede, zincirleme ad takımı vardır.
C) III. cümlede, üç farklı tür fiilimsiye yer verilmiştir.
E) V. cümlede, işaret zamiri vardır.
D) IV. cümlede, fiilimsiyi durum yönünden tamamla-
yan sözcük derecelendirilmiştir.
E) V. cümlede, nesne hem niteleme hem belirtme
sıfatı almıştır.
292
Karma Dil Bilgisi - IV Test 04 10. Bölüm
1. Goblen, resimlerin baskı yolu ile aktarıldığı, nokta- 4. Zihnin doğal eğilimi sürekli düşünmeye yöneliktir; bu,
ları sayılabilir kumaş üzerine eğik çizgi şeklinde tek insanın doğasında vardır. Akıl, bir düşünce üretici-
yönlü işleme tekniği uygulanarak renkli ipliklerle ya- sidir ve ne olduğuna bakmaksızın kontrolsüz olarak
pılan bir işleme sanatıdır. çevredeki olayları, gördüklerini, duyduklarını, nesne-
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi leri, kişileri algılamaya çalışır.
söylenemez? Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Etken ve geçişsiz çatılı yüklem vardır. A) Olumsuzluk eki B) İsim-fiil
B) Özne ve yüklemden oluşmuştur. C) Ek fiil D) Soru adılı
C) Üç farklı türde fiilimsi kullanılmıştır. E) Tezlik fiili
D) Kurallı birleşik sıfata yer verilmiştir.
E) Ünlü düşmesi ve ünsüz yumuşaması vardır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- etken olarak görülmekte ve bu nedenle dış
V
rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
görünüşe çok önem verilmektedir.
A) I. cümlede basit, türemiş ve birleşik sözcük bir-
likte kullanılmıştır. Bu parçadaki numaralanmış sözlerle ilgili olarak
aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
B) II. cümlede, yüklemde ünsüz düşmesi yaşanmış-
tır. A) I. sözde hem iyelik hem de durum eki vardır.
C) III. cümlede, belirtili ad tamlamasının tamlananı B) II. söz, anlamca kaynaşmış birleşik fiildir.
sıfat almıştır. C) III. söz, tamlayanı fiilimsi olan ad tamlamasıdır.
D) IV. cümlede, dolaylı tümleç vurgulanmıştır. D) IV. söz, sıfat tamlamasıdır.
E) V. cümlede özne, sıfat tamlamasından oluşmuş- E) V. söz, ekleşmiş edat kullanılan bir tamlamadır.
tur.
293
10. Bölüm Test 04 Karma Dil Bilgisi - IV
V. Feyzi Halıcı’nın şiir dünyası nadir bulunan bir ta- C) Edat öbeği yüklem olmuştur.
zeliğe sahiptir. D) Ek fiilin hikâyesiyle çekimlenmiş fiil vardır.
Numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdaki- E) Çekim eki yapım ekinden önce gelmiş bir sözcük
lerden hangisi söylenemez? vardır.
A) I. cümlede, sözde özne kullanılmıştır.
B) II. cümlede, eşitlik eki kullanılmıştır.
C) III. cümlede, dönüşlü çatılı fiil kullanılmıştır.
D) IV. cümlede, bağlaç ve ilgeç kullanılmıştır. 11. Bir öykünün sularında dolaşıyorlar
E) V. cümlede, zincirleme ad tamlaması kullanılmış- Sorguluyorlar kanadı kırık güvercinleri
tır.
Biricik antenleri rüzgâr ve yaşlı ağaçlar
Giyiniyorlar yağmurun rengini yangına karşı
8. İmgelerde yaşanacak aşk bırakmadım
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
Tüm güzellikler donup kalıverdi karşımda
A) Şimdiki zaman kipi
Hüzün kaçıyor penceremden koşarak
B) Küçültme eki almış ad
Ölüm kayboldu geceye karışıp
C) Ünlü türemesi
Bir kolunda gözyaşı diğerinde acıyla
D) Belirtili ad tamlaması
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
E) Kurallı birleşik sıfat
A) Tezlik fiili B) Gelecek zaman kipi
C) Yardımcı fiil D) Birleşik isim
E) Eksiz sözcük
294
Karma Dil Bilgisi - V Test 05 10. Bölüm
1. Biliyorlar dünyada ne var ne yok 4. Gürültü, diğer tüm sesler gibi, bir akustik enerjidir.
Hangi ufuk nerede açılır I
Bu enerji, sesin kaynağından kulağınıza giren hava
Hangi şafağın önünü kimler kesmiştir
II
Yine de duymuyorlar beni bir türlü
boyunca salınan titreşimler şeklinde tezahür eder.
Çünkü kör kulakların, gözlerin sağır III IV
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur? Sesler; enerji dalgasının genliği, frekansı ve dalga
A) Açıklama bağlacı B) Soru zamiri V
295
10. Bölüm Test 05 Karma Dil Bilgisi - V
6. Bir adın pelerin, diğeri yalnızlık 9. (I) Guyub, Endonezya kökenli bir yaşam biçimidir.
I (II) Cavalar, guyubu topluluk içinde birbirleriyle
Siyah kadifeler içindesin ilişki kurmanın bir yolu olarak bilmektedir. (III) Bir-
II birine güçlü bir aidiyet duygusu, karşılıklı şefkat ve
Kırmızı bir satenle astarlanıyor kalbin içten destek anlamına gelir. (IV) Bir köyde, herkes
III yalnızca tanışmakla kalmaz; aynı zamanda ihtiyaç
Duyguların yok, belki daha doğmadın anında başkalarına da yardım ederler. (V) Herkes
IV başkalarına yardım etmekten ve mutluluğunu pay-
laşmaktan büyük neşe duymaktadır.
Uğramıyor yıldızlar geceleri düşlerine
V Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola-
olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. cümle, iki ögeli bir cümledir.
A) I. sözcük, birden fazla yapım eki almıştır. B) II. cümlenin öge dizilişi sırasıyla özne-belirtili nes-
B) II. sözcük, niteleme sıfatıdır. ne-dolaylı tümleç-zarf tümleci-yüklem şeklinde-
dir.
C) III. sözcükte, ilgi eki kullanılmıştır.
C) III. cümlede, bir sözcük, birden fazla yapım eki al-
D) IV. sözcük, olasılık zarfıdır.
mıştır.
E) V. sözcükte, ünlü daralması vardır.
D) IV. cümlede, basit yapılı belgisiz zamire yer veril-
II. Sağır bir aşkın gölgesi E) V. cümlede, birden fazla yan cümlecik vardır.
296
Karma Dil Bilgisi - VI Test 06 10. Bölüm
297
10. Bölüm Test 06 Karma Dil Bilgisi - VI
6. Başkent Tokyo’nun yaklaşık olarak 100 km 8. Fado, Portekiz’e özgü olan ve kökeni 1800’lü yıllara
I dayanan bir müzik türüdür.
güneybatısında kalan Fuji Dağı, buna karşın şehir Bu cümle,
I. Yüklem söz grubudur.
merkezinden çok net bir şekilde görülebilmektedir.
II II. Girişik birleşik cümle örneğidir.
Tokyo’nun merkezi de dâhil hemen hemen bütün III. Çatı özelliği aranmaz.
III özelliklerinden hangilerine sahiptir?
bölgelerinden görülebilen Fuji Dağı, 300 yıllık A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
IV D) I ve III E) I, II ve III
uykusundan uyandığında bölgeye nasıl bir tahribat
9. • Yeterlilik eylemi vardır.
yaşatacak henüz tam olarak kestirilememektedir.
• Ek fiil kullanılmıştır.
V
Aşağıdaki şiirlerden hangisinde bu dil bilgisi un-
Bu parçadaki numaralanmış sözlerle ilgili olarak
surları örneklenmiştir?
aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) İstanbul’dan ayva da gelir, nar gelir
A) I. söz, birleşik yapılıdır.
Döndüm baktım, bir edalı yâr gelir
B) II. söz, içinde sıfat bulunan bir durum zarfıdır.
B) Dünyalar vardır, düşünemezsiniz
C) III. söz, sıfat görevinde kullanılmıştır.
Çiçekler gürültüyle açar
D) IV. söz hem yapım hem çekim eki almıştır.
C) İşim gücüm budur benim
E) V. söz, zaman belirtecidir.
Gökyüzünü boyarım her sabah
D) Beni bu güzel havalar mahvetti
Böyle havada istifa ettim
E) Deniz gelecek eline pul pul
Ruhları sustuğu vakit martıların
7. (I) Aston Martin İngiliz otomobil sektörünün en önde
gelen markalarından biri kabul edilmektedir. (II) Mar- 10. Çocukların okumayı söküp kendi başlarına kitap
kanın yüz yılı aşkın bir geçmişi bulunmaktadır. (III) İh- I
tişam ve gösterişin karşılığı olarak kabul edilen Aston okumaya başladıkları dönem oldukça önemli ve
Martin, 1913 yılında Robert Bamford ile Lionel Mar- II
tin tarafından Bamford ve Martin LTD adı altında ku- sevimlidir. Bir şeyleri başarmış olmanın verdiği
rulmuştur. (IV) Kuruluşunun ardından teknolojik araç III
üretme fikri üzerinde birleşen kurucular şirketin Aston haz bir tarafa, çocuğun o yaşlarda okuduğunu
Martin adı altında araç üretmesine karar kılmıştır. IV
(V) Bu marka fikri 1914 yılında Birleşik Krallık’ın Bu- anlayıp sevmesi, kitapla kuracağı bağı güçlendiren
ckinghamshire şehrinde oluşturulmuş, günümüzde V
varlığını sürdürmüştür. bir şeydir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili ola- Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerle ilgili ola-
rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? rak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) I. cümlede, birleşik fiil vardır. A) I. sözcük, dönüşlülük zamiridir.
B) II. cümlede, fiilimsi almış sözcük kalıcı addır. B) II. sözcük, fiilden isim yapma eki almıştır.
C) III. cümlede, yüklem türemiş sözcüktür. C) III. sözcük, belirsizlik sıfatıdır.
D) IV. cümlede, birden çok yan yargı vardır. D) IV. sözcük, birden çok çekim eki almıştır.
E) V. cümle, bağımsız sıralı cümledir. E) V. sözcük, bağ-fiil eki almıştır.
298
Ölçme ve Değerlendirme 10. Bölüm
Toplam doğru
Karma Dil Bilgisi - I 01 9 sayısını yazınız.
x 100 = %.....
9
Değerlendirme
Her test için,
Başarı yüzdeniz %70 ve %70’in altında ise konu eksiğiniz olabilir, P-DİF TYT Türkçe’den konuyu tekrar
çalışınız.
Başarı yüzdeniz %70 ve %85 aralığında ise konuyu biliyorsunuz, hatalarınızı / yanlışlarınızı ayrıntılı inceleyiniz.
Başarı yüzdeniz %85 ve %85’in üzerinde ise konuya hâkimsiniz ancak sorulara daha çok odaklanarak başarı
yüzdenizi %100 yapabilirsiniz.
299
Not
CEVAP ANAHTARI
Dil, İletişim, Kültür
01
BÖLÜM
Test 01 1. C 2. E 3. A 4. A 5. B 6. E 7. A 8. D 9. A 10. E 11. D 12. A 13. A 14. A 15. B
Sözcükte Anlam
Test 01 1. B 2. E 3. C 4. C 5. B 6. E 7. C 8. D 9. A 10. A 11. C 12. A
02
BÖLÜM
Test 04
Test 05
1. B
1. B
2. C
2. B
3. E
3. C
4. B
4. B
5. C
5. D
6. E
6. D
7. E
7. A
8. C
8. E
9. E
9. C
10. E
10. B
11. C
11. E
12. C
12. B
13. E
13. C
14. B
Test 07 1. A 2. E 3. D 4. C 5. B 6. B 7. A 8. D 9. C
Test 08 1. B 2. D 3. B 4. A 5. A 6. B 7. B 8. B 9. B
Cümlede Anlam
Test 01 1. D 2. B 3. C 4. A 5. D 6. E 7. D 8. B 9. B 10. A
Test 02 1. D 2. C 3. D 4. E 5. E 6. D 7. D 8. D 9. A 10. C
03
BÖLÜM
Test 10
Test 11
1. B
1. D
2. D
2. D
3. C
3. E
4. E
4. D
5. A
5. A
6. D
6. D
7. D
7. C
8. B
8. E
9. D
9. D
10. D
10. D
11. A
11. B
12. D
12. E
13. E
13. D
Test 13 1. E 2. B 3. E 4. E 5. B 6. B 7. B 8. C 9. C
Test 14 1. D 2. D 3. B 4. D 5. B 6. C 7. D 8. D 9. B 10. A
Test 15 1. A 2. E 3. A 4. C 5. E 6. B 7. B 8. A 9. C 10. C
Test 16 1. C 2. A 3. B 4. D 5. E 6. A 7. E 8. C
Test 17 1. B 2. C 3. A 4. C 5. C 6. C 7. E 8. D
Test 18 1. C 2. D 3. D 4. A
Test 19 1. B 2. E 3. A 4. A
Test 20 1. D 2. A 3. A 4. A 5. C 6. D 7. A 8. B 9. C
CEVAP ANAHTARI
Parçada Anlam
Test 01 1. B 2. A 3. D 4. A 5. C 6. E 7. B 8. B
Test 02 1. B 2. E 3. C 4. E 5. B 6. E 7. A 8. A
Test 03 1. C 2. B 3. B 4. A 5. E 6. D 7. A 8. C
Test 04 1. D 2. A 3. D 4. E 5. C 6. E 7. C
Test 05 1. C 2. D 3. E 4. A 5. B 6. C 7. C 8. A 9. D
Test 06 1. C 2. E 3. E 4. B 5. C 6. B 7. A 8. E
Test 07 1. E 2. E 3. C 4. E 5. A 6. C 7. E 8. D
Test 08 1. C 2. B 3. A 4. D 5. C 6. D 7. E 8. B
Test 09 1. A 2. E 3. C 4. D 5. C 6. E 7. E
Test 10 1. B 2. B 3. C 4. D 5. C 6. E 7. E 8. A
Test 11 1. A 2. A 3. A 4. C 5. A 6. A 7. E 8. B
Test 12 1. A 2. B 3. E 4. C 5. D 6. E 7. C 8. A
Test 13 1. C 2. C 3. E 4. D 5. C 6. B 7. B 8. A 9. B 10. E 11. C
Test 14 1. B 2. B 3. C 4. C 5. B 6. C 7. E 8. A 9. E 10. E 11. B
Test 15 1. D 2. C 3. D 4. B 5. B 6. C 7. C 8. B 9. D 10. E
Test 16 1. C 2. B 3. C 4. B 5. B 6. A 7. C 8. D 9. C 10. C 11. B 12. B 13. C
Test 17 1. C 2. D 3. A 4. C 5. C 6. D 7. A 8. E 9. C 10. D
Test 18 1. C 2. E 3. C 4. B 5. C 6. C 7. B 8. C 9. B 10. D 11. B
Test 19 1. C 2. E 3. C 4. B 5. C 6. C 7. B 8. D 9. C 10. C
04
Test 20 1. E 2. C 3. D 4. E 5. C 6. C 7. D 8. C 9. C 10. A 11. D
Test 21 1. B 2. A 3. E 4. D
Test 22 1. A 2. C 3. A 4. A 5. E 6. B 7. D 8. B 9. C 10. B 11. E
BÖLÜM Test 23 1. C 2. D 3. D 4. C 5. A 6. C 7. A 8. E 9. C 10. D 11. E
Test 24 1. B 2. A 3. B 4. E 5. B 6. E 7. A 8. B 9. C 10. B
Test 25 1. D 2. A 3. E 4. D 5. C 6. C 7. E 8. D 9. E
Test 26 1. A 2. C 3. A 4. A 5. D 6. D 7. E 8. D 9. E 10. A 11. B
Test 27 1. C 2. B 3. B 4. E 5. D 6. A 7. B 8. C 9. C 10. B
Test 28 1. E 2. B 3. D 4. D 5. E 6. E 7. E 8. D 9. D 10. D
Test 29 1. E 2. C 3. E 4. B 5. B 6. A 7. B 8. E
Test 30 1. E 2. A 3. D 4. B 5. C 6. A 7. D 8. A 9. E 10. B 11. D
Test 31 1. D 2. A 3. D 4. B 5. C 6. B 7. A 8. D 9. A 10. B
Test 32 1. E 2. D 3. B 4. B 5. A 6. C 7. D 8. C 9. E
Test 33 1. D 2. C 3. E 4. A 5. C 6. C 7. B 8. C
Test 34 1. E 2. B 3. C 4. A 5. B 6. A 7. D 8. E
Test 35 1. C 2. C 3. E 4. A 5. D 6. C 7. E 8. E
Test 36 1. C 2. E 3. E 4. E 5. E 6. E 7. C 8. D
Test 37 1. B 2. A 3. C 4. D 5. B 6. C 7. D 8. C
Test 38 1. D 2. E 3. A 4. E 5. A 6. A 7. C
Test 39 1. C 2. C 3. D 4. D 5. C 6. B 7. D 8. B 9. D 10. A 11. C
Test 40 1. E 2. A 3. A 4. E 5. E 6. B 7. E 8. C 9. E 10. D
Test 41 1. B 2. B 3. D 4. A 5. E 6. A 7. E 8. A
Test 42 1. C 2. D 3. E 4. E 5. A 6. E 7. E 8. D
Test 43 1. C 2. A 3. C 4. C 5. E 6. B 7. B 8. A 9. B
Biçim Bilgisi
Test 01 1. E 2. E 3. A 4. D 5. C 6. C 7. A 8. E 9. C 10. E 11. B 12. C 13. E 14. A 15. C
05
Test 02 1. E 2. E 3. B 4. B 5. A 6. D 7. B 8. B 9. B 10. A 11. D 12. C 13. B
Test 03 1. C 2. D 3. A 4. E 5. D 6. C 7. B 8. A 9. B 10. A 11. B 12. E 13. A
Test 04 1. E 2. D 3. C 4. E 5. B 6. A 7. C 8. B 9. C 10. B 11. A 12. A 13. E 14. C
BÖLÜM Test 05 1. E 2. B 3. C 4. E 5. D 6. E 7. B 8. A 9. D 10. E 11. E 12. B
Test 06 1. E 2. E 3. E 4. C 5. D 6. C 7. D 8. A 9. A
CEVAP ANAHTARI
Ses Bilgisi - Yazım Kuralları - Noktalama İşaretleri
Test 01 1. B 2. A 3. E 4. C 5. D 6. A 7. D 8. C 9. C 10. C 11. C 12. B 13. C
Test 02 1. E 2. D 3. A 4. B 5. D 6. C 7. B 8. D 9. A 10. D 11. C 12. E 13. C 14. E
Test 03 1. A 2. B 3. B 4. A 5. C 6. B 7. D 8. C 9. C 10. C 11. C 12. C 13. D
Test 04 1. A 2. D 3. E 4. B 5. C 6. E 7. C 8. C 9. D 10. E 11. E 12. A
Test 05 1. C 2. E 3. D 4. C 5. C 6. B 7. D 8. D 9. D 10. D 11. B
06
Test 06 1. A 2. A 3. A 4. E 5. D 6. A 7. A 8. B 9. D 10. A 11. C 12. C 13. E
Test 07 1. C 2. A 3. B 4. A 5. E 6. D 7. A 8. E 9. B 10. D
Test 08 1. D 2. A 3. E 4. C 5. D 6. B 7. B 8. D 9. A 10. C 11. E 12. C 13. A
BÖLÜM Test 09 1. A 2. B 3. B 4. A 5. C 6. B 7. B 8. E 9. D 10. B 11. B
Test 10 1. A 2. D 3. D 4. A 5. E 6. C 7. A 8. C 9. D 10. B 11. B 12. E 13. A 14. A 15. A
Test 11 1. B 2. E 3. B 4. C 5. E 6. D 7. C 8. A 9. E 10. E 11. A 12. B 13. A
Test 12 1. A 2. D 3. A 4. B 5. D 6. C 7. A 8. D 9. C 10. E 11. E 12. D 13. E
Test 13 1. A 2. E 3. D 4. D 5. B 6. C 7. C 8. E 9. A 10. E 11. E 12. C 13. A
Test 14 1. C 2. B 3. E 4. B 5. B 6. B 7. A 8. A 9. D 10. A 11. C 12. B 13. B 14. A
Sözcük Türleri
Test 01 1. C 2. D 3. A 4. B 5. B 6. E 7. E 8. C 9. C 10. D 11. A 12. D
Test 02 1. B 2. A 3. E 4. B 5. C 6. A 7. E 8. A 9. A 10. D 11. A 12. A
Test 03 1. B 2. A 3. A 4. D 5. E 6. C 7. B 8. E 9. B 10. C 11. A 12. E 13. B
Test 04 1. A 2. E 3. B 4. C 5. A 6. B 7. C 8. B 9. B 10. B 11. C 12. E
Test 05 1. B 2. E 3. A 4. C 5. E 6. A 7. D 8. B 9. E 10. C 11. E
Test 06 1. D 2. B 3. B 4. D 5. C 6. B 7. B 8. E 9. D 10. A 11. C 12. E 13. E 14. E 15. D
Test 07 1. A 2. B 3. C 4. A 5. C 6. D 7. D 8. B 9. D 10. E 11. B 12. A 13. E 14. C
Test 08 1. A 2. D 3. A 4. D 5. B 6. E 7. B 8. A 9. C 10. D 11. A 12. E
Test 09 1. C 2. A 3. D 4. D 5. A 6. D 7. B 8. E 9. B 10. B 11. C 12. A 13. B
Test 10 1. D 2. B 3. E 4. C 5. A 6. C 7. C 8. B 9. E 10. A 11. A 12. A 13. E
Test 11 1. C 2. D 3. E 4. B 5. A 6. D 7. E 8. A 9. C 10. C 11. B 12. C 13. E 14. B 15. A
Test 12 1. D 2. E 3. C 4. D 5. A 6. B 7. D 8. E 9. E 10. D 11. A 12. C 13. D 14. C
07
Test 13 1. A 2. B 3. C 4. A 5. E 6. E 7. A 8. C 9. D
Test 14 1. A 2. B 3. A 4. C 5. E 6. E 7. C 8. A 9. D 10. A 11. A 12. B 13. A 14. A 15. B
08
Test 04 1. E 2. C 3. D 4. A 5. C 6. C 7. C 8. B 9. A 10. C 11. E 12. D 13. D 14. A 15. C
Anlatım Bozuklukları
09
BÖLÜM
Test 01
Test 02
1. D
1. D
2. B
2. C
3. D
3. C
4. D
4. A
5. B
5. C
6. E
6. C
7. C
7. E
8. B
8. C
9. B
9. D
10. B
10. E
11. E
11. B
12. B
12. C
13. B
13. C
Test 02 1. D 2. E 3. C 4. E 5. D 6. B 7. E 8. D
10
BÖLÜM
Test 03
Test 04
1. C
1. A
2. E
2. A
3. B
3. A
4. A
4. E
5. B
5. D
6. C
6. E
7. D
7. C
8. D
8. B
9. E
9. C
10. D
Test 06 1. B 2. E 3. D 4. E 5. A 6. C 7. E 8. E 9. B 10. C