Seminarium dyplomowe

Zbiorniki żelbetowe na ciecze

Wykonał:
Artur Kacprzycki
KBI-4 R.A. 2012/13
W dawnych czasach w celu zgromadzenia wody do picia stosowano cysterny wykute w skale.
Wstęp
Elementy wyposażenia
Metoda płyt wydzielonych
Konstruowanie zbrojenia płyty dennej
Grubość płyty jest uzależniona głównie ekonomicznym stopniem zbrojenia. Przy grubych płytach często przyjmuje się
zbrojenie tak górą, jak i dołem.
Najczęściej stosowane średnice prętów: 8 do 20 mm
Zbrojenie płyty dennej prostokątnej
Zbiorniki to nie tylko ściany, dno i przekrycie. Aby zbiornik spełniał swoje zadania, musi być wyposażony w wiele dodatkowych
elementów konstrukcyjnych:
Metoda Cramera
Daje dobre przybliżenie w przypadku zbiorników o rzucie kwadratu.
Polega na rozpatrzeniu ścian zbiornika jako układu krzyżujących się ram żelbetowych: poziomej i pionowej.
Zbrojenie płyty dennej kołowej
Odkrycie stali oraz rozwój przemysłu metalurgicznego przyczyniły się do powstania zbiorników blaszanych, wykonywanych
pod różnymi postaciami. Zbiorniki te, choć wrażliwe na korozje stosowane są do dzisiaj między innymi ze względu na łatwość
i szybkość wykonania.
Rozpatruje się krzyżujące się pasma - ramę i wspornik. Obciążenie dzieli się na dwie części W i R - zakłada się, że W
wywołuje ugięcie wspornika, a R wywołuje ugięcie ramy - ugięcia te zależą od xr. Wyznacza się takie xr , przy którym ugięcia
te są równe. Zbrojenie pionowe oblicza się na podstawie momentów we wsporniku, a zbrojenie poziome na podstawie
momentów i sił podłużnych w poziomych ramach.
Schemat podziału wykresu parcia cieczy na dwa składowe wykresy W i R
Obliczanie zbiorników o rzucie kołowym
Obliczanie płaskiej płyty dennej
Obliczanie zbiorników obrotowych wykonuje się w dwóch etapach:
1.Wg teorii błonowej (bezmomentowej)
2. Z uwzględnieniem zaburzeń brzegowych (wg teorii zgięciowej)
Powierzchnie monolitycznych zbiorników dzieli się płaszczyznami poziomymi w miejscach załamań ich tworzących, uważając
za zespół powłok wzajemnie oddziaływujących na siebie.
Wyznaczenie wzajemnych oddziaływań poszczególnych powłok pozwala określić panujące w nich siły wewnętrzne.
Ich wartości uzyskuje się przez zsumowanie wartości uzyskanych z rozwiązania stanu błonowego i zgięciowego.
Do obliczania i projektowania dna stosuje się zasady dotyczące stropów płaskich lub kopuł (w zbiornikach obrotowych).
Konieczne jest sprawdzenie ze dna ze względu na zarysowanie (wg zasad jak dla ścian). Spadki dna formuje się najczęściej
przy użyciu chudego betonu.
Często dno jest płaską płytą bez żeber lub słupów we wnętrzu zbiornika - wtedy występują dwie podstawowe możliwości.
Teoria bezmomentowa
Dno połączone ze ścianą, w płycie powstają momenty zginające wywołane reakcją ściany i równoważącym ją naciskiem
podłoża gruntowego Zwykle konieczne jest zbrojenie podwójne. Przy wysokim poziomie wody gruntowej należy rozpatrzyć
możliwość "wypłynięcia" zbiornika
Teoria zgięciowa
Dno oddylatowane od fundamentu (istotne jest uszczelnienie dylatacji), momenty zginające w płycie są zerowe, zbrojenie ma
zapobiegać skutkom skurczu i zmian temperatury,
Ściany
Wg teorii bezmomentowej ściany walca przenoszą całkowite obciążenie od parcia cieczy. Wg teorii zgięciowej obciążenie to
przekazywane jest na ściany i fundament w proporcjach zależnych od ich sztywności.
Płyta denna
Prostokątnych
Konstruowanie zbrojenia ścian zbiorników
Kołowych
Wymiarowanie zbrojenia w kierunku poziomym:
Od parcia cieczy na rozciąganie mimośrodowe z dużym mimośrodem
Od parcia gruntu na ściskanie mimośrodowe z dużym mimośrodem

Wymiarowanie zbrojenia w kierunku pionowym

Zginanie od parcia cieczy lub parcia gruntu,
Ściskanie od ciężaru własnego lub reakcji płyty przekrycia

Wymiarowanie na ściskanie mimośrodowe z dużym mimośrodem

Średnice przyjmuje się od 8 do 22 mm
Zbrojenie pierścieniowe łączy się na zakład, w jednej linii pionowej powinien być połączony, co ósmy pręt.
Zbrojenie równoleżnikowe rozmieszcza się zgodnie z wykresem rozciągających sił równoleżnikowych.
Zbrojenie przy grubości ściany większej od 15cm rozmieszcza się dwustronnie.
Sprężanie zbiorników kołowych
W ścianach zbiorników walcowych powstaje osiowe rozciąganie wywołane ciśnieniem hydrostatycznym Jeśli zbiornik nie jest
sprężony, to potrzebna jest znaczna grubość ścian. Sprężanie przez nawijanie naprężonego drutu wywołuje osiowe ściskanie
ściany. Jeżeli siły wywołane przez sprężenie są stale większe od sił wywołanych ciśnieniem cieczy, to zapewnione jest trwałe
ściskanie ściany, co ma zasadniczy wpływ na szczelność.
Sprężanie przez nawijanie cięgien:
Wznosząc konstrukcje zbiornika najpierw wykonuje się betonowy walec. Gdy konstrukcja osiągnie odpowiednią wytrzymałość
wykonuje się przygotowanie powierzchni przez piaskowanie lub zastosowanie wody pod ciśnieniem. Następnie wykonuje się
sprężeni za pomocą „nawijarki”. Cięgna zabezpiecza się przed korozją przez zastosowanie torkretu.
Sprężanie odcinkowe:
Cięgna umieszczone są w kanałach i łączone w pilastrach. Sprzęt do sprężania i metody zabezpieczania przed korozją są
wtedy takie same jak przy sprężaniu belek.
ściany wewnętrzne, które mogą wydzielać poszczególne, niezależne komory
przegrody wewnętrzne, które nie wydzielając odrębnych komór, tworzą

np. tory poruszania się cieczy

słupy i podpory, np. przekrycia lub mieszalników
elementy do napełniania i opróżniania - koryta i rurociągi
elementy do komuikacji i transportu - pomosty, drabiny

Zbiorniki to konstrukcje inżynierskie wykorzystywane do magazynowania cieczy użytkowych i przemysłowych. Zbiorniki są:
a) stosowane przy oczyszczaniu wody i ścieków,
b) używane na wodę pitną, i przeciwpożarową,
c) stosowane w przemyśle chemicznym,
d) stosowane w przemyśle spożywczym,
e) stosowane w przemyśle mineralnym, np.: w cementowniach,
f) używane do przechowywania produktów naftowych,
g) wykorzystywane jako baseny pływackie.
Obecnie największe zastosowanie mają zbiorniki na wodę.
Zbiorniki wodne mogą być wykonywane jako urządzenia magazynująco – wyrównawcze i ciśnieniowe - zbiorniki typu
wieżowego.
Przekrycie zbiorników kołowych
Projektowanie przekrycia zbiorników prostokątnych
Obliczenie zbrojenia w takich przekryciach jak: płyty kołowe, kopuły obrotowe, stropy płytowo-żebrowe, gdy nie biorą one
udziału w pracy zbiornika poza przekazaniem pionowych obciążeń na ściany - nie różni się od typowych obliczeń tych
konstrukcji. W przypadku monolitycznego połączenia tych przekryć ze ścianami, obliczenie zbrojenia należy przeprowadzić
zgodnie z przebiegiem otrzymanych sił wewnętrznych i momentów teorii momentowej i bezmomentowej.
W zależności od obciążenia stosuje się: albo monolityczne płyty płaskie, prefabrykowane łupiny lub ruszty przykryte płytami z
gazobetonu, albo - w przypadku ciężkiej warstwy ocieplającej - stropy płytowo-żebrowe o żebrach w jednym lub w dwu
kierunkach, stropy grzybkowe, przekrycia sklepione w jednym lub dwu kierunkach, monolityczne lub prefabrykowane.
Grubość t = 50 do 80 mm.
Rozstaw zbrojenia zwykle nie większy niż 200 mm.
Wymiarowanie ze względu na ściskanie
Pierwsze zbiorniki żelbetowe powstały przed 1-wojną, szersze ich zastosowanie nastąpiło w okresie międzywojennym.
Potrzeba budowy coraz większych obiektów oraz problem zapewnienia ich szczelności doprowadziły do opracowania przez
Freyssineta koncepcji zbiorników sprężonych.
Podstawowe elementy konstrukcyjne zbiorników
Przekrycie
Wraz z rozwojem umiejętności obróbki drewna stosowano do tego celu zbiorniki drewniane, które pod postacią beczek
przetrwały do dnia dzisiejszego.
Konstrukcje klasy 0
Specjalne sposoby zapewnienia szczelności
Podział ze względu na sposób wykonania
Obciążenia działające na zbiorniki
Można stosować wymagania takie same jak dla budynków, zaczerpnięte z EC2-1-1
Kryteria podziału zbiorników żelbetowych
Wymagania ze względu na SGN są takie same jak w innych konstrukcjach. Szczególne znaczenie mają wymagania ze
względu na SG zarysowania, spowodowane koniecznością zapewnienia szczelności w zbiornikach na ciecze. Jest to
dodatkowo ważne, gdyż w przypadku przecieków istnieje niebezpieczeństwo osłabienia podłoża gruntowego. SG
zarysowania jest więc podstawowy i miarodajny dla ustalania grubości ścian i ilości zbrojenia
Konstrukcje klasy 1
- monolityczne
- prefabrykowane
- o konstrukcji mieszanej
W konstrukcjach klasy 1 szerokość tych rys, które będą przecinać całą grubość elementu, nie powinna przekraczać wk1.
• Zastosowanie szczelnego betonu
• Stosowanie zbrojenia minimalnego
• Wykonanie warstw wykończeniowych zapewniających szczelność
(laminaty, wyprawy tynkarskie, powłoki bitumiczne i polimerowe)
• Odpowiednia izolacja termiczna.
• Właściwe rozmieszczenie i uszczelnienie dylatacji i przerw roboczych
• Ewentualne sprężenia ścian
• Stosowanie deskowań bezściągowych
• Uszczelnienie przejść rur przez ściany i dno
Podział wg technologii wykonania
• parcie cieczy na ściany obliczone wg zasad hydrostatyki
• parcie gruntu i ewentualne parcie wody gruntowej na ściany zbiorników zagłębionych w gruncie
• ciężar gruntu na przekrycie, odpór gruntu i ewentualny wypór wody w zbiornikach podziemnych
• ciężar własny konstrukcji i warstw jej wykończenia
• ciężar urządzeń wyposażenia
• obciążenie temperaturą
• obciążenie śniegiem i wiatrem, które z wyjątkiem zbiorników wyniesionych mają zwykle mniejsze znaczenie
• odkształcenia wymuszone - skurcz i pełzanie
• nierównomierne osiadanie
• ewentualne obciążenia wyjątkowe i sejsmiczne
- żelbetowe
- sprężone
Ze względu na kształt rzutu
Technologia użytkowania
Podział wg konstrukcji ścian
Przy takim ograniczeniu szerokości można liczyć na skuteczne i względnie szybkie zaklejenie się rys.
- ściany połączone z dnem
- o niezależnym posadowieniu
Nieforemne
Prostokątne
Wieloboczne
Kołowe
Otwarte lub zamknięte
Jednokomorowe lub wielokomorowe
Zabezpieczenie przed cieczami agresywnymi
Konstrukcje klasy 2
Klasyfikacja zbiorników ze względu na szczelność wg EC2-3
Normy do projektowania zbiorników
Jeżeli nie zastosowano odpowiednich środków, jak wykładziny lub szczelne przegrody, to na ogół nie należy pozwalać na
występowanie rys przecinających całą grubość – zasięg strefy ściskanej pod wpływem kombinacji obciążeń prawie stałych
powinien wynosić co najmniej xmin.
Zalecana przez Eurokod wartość xmin = min(50mm; 0.2 gr elementu)
Ściany i dno zbiorników żelbetowych i sprężonych stykają się często z cieczami agresywnymi i są przez to narażone na ich
szkodliwe działanie. Często grunt, na którym zbiornik spoczywa zawiera wodę agresywną. Woda opadowa może również
zawierać szkodliwe składniki. Z tego powodu skuteczna izolacja i ochrona zewnętrzna jest w takich przypadkach nieodzowna.
Najczęściej stosowane do ochrony ścian zbiorników wykładziny z tworzyw sztucznych to: wykładziny tiokolowe, winidurowe,
igelitowe i oppanolowe.
Z niemetalicznych pokryć ochronnych szersze zastosowanie znalazły zaprawy kwasoodporne, emalia i szkło wodne.
Zbiorniki zawierające cenne, lecz bardzo agresywne ciecze powinny mieć wokół siebie specjalną wannę, do której w razie
awarii spłynie zawartość zbiornika.
W normie EC1-4 wyróżniono dwie sytuacje obliczeniowe zbiorników - stałe i wyjatkowe.
Sytuacją stałą jest normalna praca zbiornika, przy maksymalnym przewidzianym poziomie wody. W zbiornikach wielokomorowych należy rozpatrzyć różne warianty
napełnienia poszczególnych komór.
W przypadku zbiorników podziemnych i zagłębionych sytuacją stałą jest również sytuacja zbiornika pustego, obciążonego parciem gruntu jako wiodącym oddziaływanie
zmiennym.
W przypadku sytuacji stałych należy sprawdzić dwie alternatywne kombinacje i przyjąć jako miarodajną mniej korzystną:
sytuacja, w której dominuje obciążenie stałe
sytuacja, w której dominuje wiodące obciążenie zmienne
Sytuacją wyjątkową jest napełnienie zbiornika do górnej krawędzi i napełnienie podczas próby szczelności. Przewidziano także obciążenie od uderzenia pojazdem w
napełniony zbiornik.

Zamknięte, ze względu na rodzaj przekrycia

Usytuowanie dna zbiornika względem otaczającego terenu
Konstrukcje klasy 3
Normy Europejskie z grupy EC1:
EC1-4 do obliczania ciśnienia cieczy oraz ustalania kombinacji obciążeń w zbiornikach
EC1-1-4 do obliczania obciążenia wiatrem
EC1-1-5 do określania oddziaływań termicznych

Normy Europejskie z grupy EC2:

EC2-1 zawierający regóły ogólne do projektowania konstrukcji żelbetowych
EC2-3 do projektowania zbiorników żelbetowych

Normy Europejskie z grupy EC7 do projektowania geotechnicznego

Podobnie jak w konstrukcjach klasy 2 rysy nie powinny przecinać całej grubości elementu – stosuje się takie same zasady
dotyczące zasięgu strefy ściskanej. Ponadto wykorzystuje się specjalne sposoby zapewniania szczelności.
Z przekryciem powłokowym
Podziemne
Naziemne
Wyniesione
Strop oparty na słupach umieszczonych wewnątrz zbiornika
Strop oparty na ścianach zewnętrznych
Dylatacje i przerwy robocze
Najczęstrze błędy wykonawstwa
Jako uszczelnienie stosuje się elastyczne taśmy z tworzyw sztucznych, na bazie kauczuku oraz taśmy metalowe - zadaniem
taśm jest zwiększenie drogi przepływu cieczy przez szczelinę dylatacyjną i wytworzenie wodoszczelnej przepony.
Zbiorniki wieżowe
Dylatacje stałe stosuje się w celu zapewnienia możliwości względnych przemieszczeń części konstrukcji przez cały okres
eksploatacji.
Przerwy (styki) robocze powstają w wyniku konieczności podziału procesu betonowania na etapy.
Dylatacje robocze stosuje się w celu zmniejszenia wpływu skurczu betonu.
 źle przyjęty schemat statyczny,
wadliwe przyjęcie przekroju zbrojenia lub jego złączy,
źle wykonane wykładziny zbiornika,
niewłaściwie przygotowane podłoże gruntowe,
źle wykonany torkret ochraniający przed korozją struny lub kable

sprężające,
nieprawidłowe obsypywanie zbiorników,
źle wykonany beton lub wadliwe betonowanie ścian lub dna zbiornika,
nieprawidłowo wykonane przerwy dylatacyjne

Przykład rozmieszczenia przerw roboczych w płycie dna zbiornika

Należy pamiętać, że materiały stosowane na uszczelnienia w dylatacjach mają zwykle krótszą żywotność, niż obliczeniowy
okres użytkowania konstrukcji zbiornika, dlatego też w szczeliny powinny być konstruowane tak, aby była możliwość
przeprowadzania ich kontroli, napraw lub wymiany.
Wieża ciśnień
w Krakowie
Zbiornik wieżowy na wodę w Espoo, Finlandia
Zbiornik wieżowy na wodę w Cockfosters, Wielka Brytania
Dylatacje stałe ścian zbiorników prostokątnych co około 40 m, a przy znacznych wpływach termicznych nawet co 12 m.
Dylatacje robocze rozmieszcza się zazwyczaj co około 20 m.
Literatura:
Anna Halicka, Dominika Franczak, "Projektowanie zbiorników żelbetowych. Zbiorniki na ciecze"
Paweł Lewiński, "Zasady projektowania zbiorników żelbetowych na ciecze z uwzględnieniem wymagań Eurokodu 2"
J. Kobiak, W. Stachurski, "Konstrukcje żelbetowe”
Eurokody EC1, EC2

Dziękuję za uwagę