OSMANLI DEVLETİ

BATILILAŞMA
DÖNEMİNDE EĞİTİM
VE ÖĞRETİM
 OSMANLI
DEVLETİNDE
BATILILAŞMA
DÖNEMİ
Osmanlı'da batılılaşma hareketinin
düşünsel temelleri

◦ 18. yy gelindiğinde Osmanlı Devleti batıdan geri kaldığının farkına

vardı

◦ Geleneksel öğretimin yetersizliğinin farkına varılması ile bazı

yenilik fikirleri ortaya atılmıştır
Osmanlı'da batılılaşma hareketinin
düşünsel temelleri
Eğitimde de yeni tartışmalar ortaya çıkmıştır

◦ Gelenekçiler: var olan sistemin devam etmesinin savunanlar

◦ Batıcılar: Çözüm batıdadır, Batıya yönelmek ülkeyi kurtarabilir

◦ Sentezciler: her iki grubun görüşünden de yararlanılmalıdır

Osmanlı'da batılılaşma hareketinin
düşünsel temelleri
Batılılaşma üç evreden oluşan bir süreçtir

◦ I. Mahmut ve III. Selim ile birlikte askeri alanda yapılan değişiklikler

◦ Tanzimat ile birlikte Osmanlı’nın kendi değerlerinden şüphe
etmeye başlaması
◦ Kurumların temel felsefelerinin değişmesi
Osmanlı'da batılılaşma hareketinin
düşünsel temelleri

◦ Osmanlı Devleti’nin klasik dönemindeki modern olmayan eğitim

dönemin gelişmeleriyle birleştiğinde bazı sonuçları olmuştur
Osmanlı'da batılılaşma hareketinin
düşünsel temelleri
Tanzimat Dönemi
1839’da Tanzimat Fermanı imzalandı. Bu ferman ile

◦ Osmanlı Devleti’nde kişi hak ve özgürlüklerinin devlet güvencesi

altında olduğu ifade edilmiş;
◦ Gayrimüslim halka askerlik, vergi, memuriyet gibi konularda
haklar verilmiştir.
◦ Batı modelinde, yarı laik yeni bir eğitim sisteminin kurulmasına
zemin hazırlamıştır.
Tanzimat Dönemi

◦ Tanzimat ile birlikte devlet adamları ve fikir adamları Osmanlıdaki

çöküşü engellemek için çeşitli fikirler ürettiler

◦ Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük, batıcılık

Tanzimat Dönemi
Osmanlıcılık

◦ Devlet kurtaracak yegane şey eğitimdir. Ancak eğitim birlik ve

beraberlik temelinde olmalıdır. Farklı millet ve inançlardaki
bireylerin birliklerini sağlamaya yönelik eğitim verilmelidir
 Tanzimat Dönemi
İslamcılık:

◦ Devleti kurtaracak olan islamdır. Özellikle II. Abdulhamit

döneminde kabul görmüştür. Din eğitimi yeniden artırılmıştır.
 Tanzimat Dönemi
Batıcılık:

◦ Eğitimin dinden bağımsız olması gerektiğini savunur. Tek başına

uygulanamamıştır
Tanzimat Dönemi
Türkçülük

◦ Devletin kurtuluşu türklük bilincindedir. Türk birliği kurulmalıdır.

Her şey gibi eğitim de «milli» olmalıdır
Tanzimat Dönemi

◦ 1847 yılında çıkarılan İlköğretim Talimatnamesi ile ilköğretimde

bazı düzenlemeler yapıldı.

◦ Önceleri sadece okuma eğitimi verilen sıbyan mekteplerinde

yazma da öğretilmeye başlandı.
Tanzimat Dönemi
◦ Eğitimde disiplin anlayışında olumlu değişimler oldu. Hocaların
denetlenmeleri amacıyla müfettişler görevlendirildi

◦ 1848’de rüştiyelere medrese dışından öğretmen sağlamak

amacıyla Türkiye’nin ilk öğretmen okulu olan Darülmuallimin-i
Rüştiye açıldı.

◦ 1859’dan itibaren kız rüştiyeleri açılmaya başlandı.

I. ve II. Meşrutiyet Dönemi

◦ 1876’da meşrutiyetin ilanı ile Osmanlı Devleti’nin ilk anayasası

(Kanuni Esasi) yürürlüğe konmuştur. Ardından meclis açılmış ve
Osmanlı Devleti’nin yönetim şekli meşrutiyet olmuştur
I. ve II. Meşrutiyet Dönemi

◦ Ancak meşrutiyet, mutlakiyeti tamamen ortadan kaldıramamıştır.

Kısa bir süre sonra da dönemin padişahı II. Abdülhamit,
Osmanlı-Rus Savaşı’nı gerekçe göstererek Anayasa’yı yürürlükten
kaldırmış ve Meclisi kapatmıştır.
I. ve II. Meşrutiyet Dönemi

◦ Böylece 1908’de ilan edilecek olan II. Meşrutiyet’e kadar padişahın

yetkileri aynen kalmıştır.