Nhó m 7: Phâ n tích nguyên nhâ n, hình thứ c và những biểu hiện mớ i củ a xuấ t khẩ u tư

bả n? Đá nh giá tá c độ ng củ a xuấ t khẩ u tư bả n vớ i nền kinh tế Việt Nam ?

Xuấ t khẩ u tư bả n là gì?

Khá i niệm xuấ t khẩ u tư bả n xuấ t hiện và o giữ a thế kỷ 19, đi kèm vớ i việc đầ u tư
quy mô lớ n và cướ p bó c thuộ c địa củ a cá c nướ c phá t triển. Lầ n đầ u tiên Marx đưa
ra khá i niệm xuấ t khẩ u tư bả n, ông chỉ ra rằng xuất khẩu tư bản là việc các nước tư
bản đầu tư hoặc cho các nước khác vay nhằm thu được lợi nhuận cao bằng cách sử
dụng tư bản thừa. (Họ c thuyết Tư bả n củ a Marx cho thấ y bả n chấ t củ a xuấ t khẩ u tư
bả n ở cá c nướ c phá t triển và tá c độ ng củ a nó đố i vớ i nền kinh tế thế giớ i).

I. NGUYÊ N NHÂ N CỦ A XUẤ T KHẨ U TƯ BẢ N

- Marx cho rằ ng xuấ t khẩ u tư bả n là kết quả củ a việc tư bản theo đuổi giá trị thặng
dư và sản phẩm xã hội hóa tư bản chủ nghĩa. Bả n chấ t củ a việc tư bả n theo đuổ i giá
trị thặ ng dư khiến cho tư bả n cầ n phả i mở rộng ra khỏi biên giới quốc gia, do đó dẫ n
đến xuấ t khẩ u tư bả n.
- Mộ t là , trong những nước tư bản chủ nghĩa phát triển đã tích luỹ được mộ t khô ́i
lượng tư bản lớn và nảy sinh tình trạng “thừa tư bản”. Tình trạng thừa này không phải
là thừa tuyệt đô ́i, mà là thừa tương đối, nghĩa là không tìm được nơi đầu tư có lợi
nhuận cao ở trong nước.Tiến bộ kĩ thuậ t ở các nước này đã dâ ̃n đến tăng cấu tạo
hữu cơ của tư bản và hạ thấp tỉ suất lợi nhuận.
- Hai là , ở những nước chưa phát triển về kinh tế, nhâ ́t là ở các nước thuộ c địa, dô ̀i
dào nguyên liệu và nhân công giá rẻ nhưng lại thiếu vốn và kĩ thuật, tỷ suất lợi nhuận
cao.
- Ba là , do tậ p trung trong tay mộ t khô ́i lượng tư bản khô ̉ng lô ̀ nên việc xuâ ́t khâ ̉u tư
bản ra nước ngoài trở thành mộ t nhu cầu tất yếu của các tô ̉ chức độ c quyền.
☆ Kết luận rằng: Do tồ n tạ i dư thừa vốn, tỷ suất sinh lợi nội địa giảm, nhằm đạt
được doanh thu cao hơn; vố n cầ n xuấ t khẩ u ra nướ c ngoà i.

II. HÌNH THỨ C CỦ A XUẤ T KHẨ U TƯ BẢ N

Xuấ t khẩ u tư bả n tồ n tạ i dướ i nhiều hình thứ c

1. Cá ch thứ c đầ u tư:
Xét cá ch thứ c đầ u tư thì có đầ u tư trự c tiếp và đầ u tư giá n tiếp
- Đầ u tư trự c tiếp (Xuấ t khẩ u tư bả n sả n xuấ t): đưa tư bản ra nước ngoài để trực
tiếp kinh doanh thu lợi nhuận cao. Xâ y dự ng nhữ ng xí nghiệp mớ i hoặ c mua lạ i
nhữ ng xí nghiệp đang hoạ t độ ng ở nướ c nhậ n đầ u tư, biến nó thà nh mộ t chi nhá nh
củ a cô ng ty mẹ. Cá c xí nghiệp mớ i đượ c hình thà nh thườ ng tồ n tạ i dướ i dạ ng hỗ n
hợ p song phương, nhưng cũ ng có nhữ ng xí nghiệp mà toà n bộ số vố n là củ a mộ t
cô ng ty nướ c ngoà i.
- Đầ u tư giá n tiếp (Xuấ t khẩ u tư bả n cho vay): là cho vay để thu lợi tức. Thô ng qua
cá c ngâ n hà ng tư nhâ n hoặ c cá c trung tâ m tín dụ ng quố c tế và quố c gia, tư nhâ n hoặ c
cá c nhà tư bả n cho cá c nướ c khá c vay vố n theo nhiều hạ n định khá c nhau để đầ u tư
và o cá c đề á n phá t triển kinh tế. Ngà y nay, hình thứ c nà y cò n đượ c thự c hiện bằ ng
việc mua trá i khoá n hay cổ phiếu củ a cá c cô ng ty ở nướ c nhậ p khẩ u tư bả n.

2. Chủ sở hữ u:
- Xét theo chủ sở hữ u, có xuấ t khẩ u tư bả n nhà nước và xuấ t khẩ u tư bả n tư nhân
- Xuấ t khẩ u tư bả n nhà nướ c: là nhà nướ c tư sả n lấ y tư bả n từ ngâ n quỹ củ a mình
đầ u tư và o nướ c nhậ p khẩ u tư bả n, hoặ c viện trợ hoà n lạ i hay khô ng hoà n lạ i để
thự c hiện nhữ ng mụ c tiêu về kinh tế, chính trị và quâ n sự . Về kinh tế, xuấ t khẩ u tư
bả n nhà nướ c thườ ng hưở ng và o cá c ngà nh thuộ c kết cấ u hạ tầ ng để tạ o mô i trườ ng
thuậ n lợ i cho đầ u tư tư bả n tư nhâ n. Về chính trị, viện trợ củ a nhà nướ c tư sả n nhằ m
cứ u vã n chế độ chính trị thâ n cậ n đang bị lung lay hoặ c tạ o ra mố i liên hệ phụ thuộ c
lâ u dà i. Về quâ n sự , viện trợ củ a nhà nướ c tư sả n nhằ m lô i kéo cá c nướ c phụ thuộ c
và o cá c khố i quâ n sự hoặ c buộ c cá c nướ c nhậ n viện trợ phả i đưa quâ n tham chiến
chố ng nướ c khá c, cho nướ c xuấ t khẩ u lậ p că n cứ quâ n sự trên lã nh thổ củ a minh
hoặ c đơn thuầ n để bá n vũ khí.
- Xuấ t khẩ u tư bả n tư nhâ n: là hình thữ do tư bả n tư nhâ n thự c hiện. Ngà y nay, hình
thứ c nà y chủ yếu do cá c cô ng ty xuyên quố c gia tiến hà nh thô ng qua hoạ t độ ng đầ u
tư kinh doanh. Hình thứ c xuấ t khẩ u tư bả n tư nhâ n có đặ c điểm là thườ ng đượ c đầ u
tư và o cá c ngà nh kinh tế có vò ng quay tư bả n ngắ n và thu đượ c lợ i nhuậ n độ c quyền
cao. Xuấ t khẩ u tư bả n tư nhâ n là hình thứ c chủ yếu củ a xuấ t khẩ u tư bả n, có xu
hướ ng tă ng nhanh, chiếm tỷ lệ cao trong tổ ng tư bả n xuấ t khẩ u. Nếu nhữ ng nă m 70
củ a thế kỷ XX, xuấ t khẩ u tư bả n tư nhâ n đạ t trên 50% thì đến nhữ ng nă m 80 củ a thế
kỷ nà y nó đã đạ t tỷ lệ 70% trong tổ ng tư bả n xuấ t khẩ u.

III. NHỮ NG BIỂ U HIỆ N MỚ I CỦ A XUẤ T KHẨ U TƯ BẢ N

1. Hướ ng xuấ t khẩ u tư bả n đã có sự thay đổ i cơ bả n

- Hiện nay, kinh tế quố c tế ngà y cà ng phá t triển, sự liên kết giữ a cá c quố c gia ngà y
cà ng chặ t chẽ hơn, việc quố c tế hó a sả n xuấ t và tiêu dù ng cũ ng như toà n cầ u hó a trở
nên khả thi. Vì vậ y, xuấ t khẩ u tư bả n khô ng cò n mộ t chiều từ cá c nướ c phá t triển
xuấ t khẩ u sang cá c nướ c đang phá t triển nữ a. Việc xuấ t khẩ u tư bả n do cá c nướ c
đang phá t triển tiến hà nh hoà n toà n có thể thự c đượ c. Nó trở thà nh mộ t cá ch để bình
đẳ ng và củ ng có lợ i, chia sẻ sự thịnh vượ ng và họ c hỏ i lẫ n nhau.
- Sự phá t triển mạ nh mẽ củ a cá c thiết bị quy trình cô ng nghệ mớ i đã dẫ n đến sự loạ i
bỏ cá c thiết bị và cô ng nghệ lạ c hậ u ra khỏ i quá trình sả n xuấ t trự c tiếp (do bị hao
mò n hữ u hình và vô hình). Đố i vớ i nền kinh tế thế giớ i đang phá t triển, nhữ ng tư liệu
sả n xuấ t nà y rấ t có ích và vẫ n là kỹ thuậ t mớ i mẻ. Nhằ m mụ c đích thu lợ i nhuậ n độ c
quyền cao, cá c tậ p đoà n tư bả n độ c quyền đưa cá c thiết bị đó sang củ a nướ c đang
phá t triển dướ i hình thứ c chuyển giao cô ng nghệ.
- Sự biến độ ng về địa bà n và tỉ trọ ng đầ u tư củ a cá c nướ c tư bả n phá t triển khô ng
là m cho bả n chấ t củ a xuấ t khẩ u tư bả n thay đổ i mà chỉ là m cho hình thứ c và xu
hướ ng củ a xuấ t khẩ u tư bả n thêm phong phủ và phứ c tạ p hơn.

2. Chủ thể xuấ t khẩ u tư bả n có sự thay đổ i lớ n, trong đó vai trò củ a cá c cô ng ty

xuyên quố c gia trong xuấ t khẩ u tư bả n ngà y cà ng to lớ n, đặ c biệt là đầ u tư trự c tiếp
nướ c ngoà i (FDI). Trong thờ i gian nà y, xu hướ ng liên kết cá c nền kinh tế ở cá c trung
tâ m tư bả n chủ nghĩa phá t triển rấ t mạ nh. Hệ quả củ a hoạ t độ ng nà y bao giờ cũ ng
hình thà nh cá c khố i kinh tế vớ i nhữ ng đạ o luậ t bả o hộ rấ t khắ t khe. Mặ t khá c, đã
xuấ t hiện nhiều chủ thể xuấ t khẩ u tư bả n từ cá c nướ c đang phá t triển.

3. Hình thứ c xuấ t khẩ u tư bả n rấ t đa dạ ng

- Sự đan xen giữ a xuấ t khẩ u tư bả n và xuấ t khẩ u hà ng hoá tă ng lên. Chẳ ng hạ n,
trong đầ u tư trự c tiếp xuấ t hiện nhữ ng hình thứ c mớ i như BOT, BT...sự kết hợ p giữ a
xuấ t khẩ u tư bả n vớ i cá c hợ p đồ ng buô n bá n hà ng hoá , dịch vụ , chấ t xá m khô ng
ngừ ng tă ng lên.

4. Sự á p đặ t mang tính chấ t thự c dâ n trong xuấ t khẩ u tư bả n đã đượ c gỡ bỏ

dầ n và nguyên tắ c cù ng có lợ i trong đầ u tư đượ c đề cao.
- Xuấ t khẩ u tư bả n khô ng cò n là thủ đoạ n và phương tiện mà cá c nướ c già u dù ng
để bó c lộ t cá c nướ c nghèo. Xuấ t khẩ u tư bả n đã trú t bỏ bả n chấ t cũ củ a nó và trở
thà nh hình thứ c hợ p tá c cũ ng có lợ i trong mố i quan hệ quố c tế.