Professional Documents
Culture Documents
Mrożek Emigranci
Mrożek Emigranci
Emigranci (1974)
Bohaterowie: AA, XX; miejsce: pokój szary i brudny z 2 łóżkami, popękanym zlewem,
konserwami, maskotką – psem Pluto (w nim ukryte pieniądze XX). AA i XX mieszkają
wspólnie w suterenie w bliżej nieokreślonym kraju Europy Zachodniej. Skazani są na własne
towarzystwo, a ich symbioza polega na wzajemnym uzależnieniu: XX wykorzystuje AA
materialnie, ten natomiast twierdzi, że wykorzystuje towarzysza pod kątem studiów nad
niewolniczą mentalnością swych rodaków. AA sam sfrustrowany i bezwolny z wyższością
odnosi się do przedstawiciela niższej klasy, dorobkiewicza, którego jedynym celem w życiu
jest poprawa własnego bytu. W szerszym ujęciu konfrontacja pomiędzy AA i XX dotyka
rozdźwięku między inteligencją i robotnikami.
Dramat:
7. XX chciałby, aby zaczęła się już wiosna, bo wiosną niektóre dziewczyny chodzą bez
majtek, on zaś pracuje przy wykopach, więc miałby na co popatrzeć. Sam ma żonę i
dzieci. AA zaś był dwa razy żonaty, ale nie ma dzieci. Mieszkał w stolicy i nieźle
zarabiał. Jest uchodźcą politycznym. XX mówi, że domyślał się tego, bo AA nic nie
robi, tylko leży na łóżku. AA mówi, że leżąc w łóżku myśli. Zastanawia się na
przykład nad tym, czy XX mógłby na niego donieść. W XX budzi się podejrzenie, że
AA może być prowokatorem.
8. Picie koniaku na Nowy Rok. XX żałuje, że nie jest w domu. Marzy o tym, by kiedyś
zarobić dość pieniędzy, żeby wróci do kraju. Zrobi sobie wtedy tygodniowe wakacje i
będzie leżał w sadzie. Potem ubierze się elegancko, bo będzie miał imieniny. To
będzie maj. Zaprosi prawie całe miasteczko, kupi wódki i będzie się bawił przez trzy
dni. Potem wybuduje najpiękniejszy dom w okolicy i będą mogli wreszcie z żoną
wyprowadzić się od teściów. Piją.
12. XX mówi mu, że ten niczego nie napisze. Nie dostaje nawet listów. AA zarzeka się, że
stworzy książkę. AA mówi XX, że XX nie wyjedzie, bo AA może napisać na niego
donos. Wówczas ten stanie się emigrantem politycznym i będzie musiał zostać. W
ciemności XX zamierza się na współlokatora siekierą, ale nagle światło powraca i
wszyscy żyją. AA uspokaja XX, nie ma zamiaru go pisać. W sumie jednak nie
wiadomo, do czego człowiek jest zdolny.
13. AA prowokuje rozmowę o pieniądzach. XX lubi pieniądze - nie potrafiłby się nimi
podzielić z rodziną. Darcie banknotów XX i szkiców AA. Mówi, że nie może teraz
napisać książki, bo okazało się, że idealny niewolnik nie istnieje.
AA czuje się bezradny. Jest człowiekiem samotnym. Pragnąc napisać książkę, popadł w
niemoc twórczą – okazuje się, że wyjechawszy na emigrację, uzyskawszy status
człowieka wolnego, nie sposób pisać o zniewoleniu. AA rozwiązuje krawat. Chce się
powiesić. XX również tego chce. AA mówi, że powinien pożegnać się z rodziną. Radzi,
by do niej napisał. XX dyktuje, AA pisze. Nic z tego nie wychodzi. XX odwiązuje krawat.
AA mówi, że jeszcze nic nie jest stracone, może wrócić do żony, do dzieci. Zbudować
dom. Pracować. Prawda da mu wolność. Będzie dobrze. XX zasypia. Chrapie. Słychać
szloch, coraz głośniejszy, rozdzierający. To płacz AA.
Problematyka
Bohaterowie połączeni wspólnym losem "emigrantów", choć różni jak dwa bieguny, są tak
samo wyalienowani ze społeczności, w której przyszło im żyć. XX, dorobkiewicz za wszelką
cenę, rwący się do materialnego awansu, i AA, pisarz, chłodny intelektualista sypiący
komunałami o wolności, są postaciami które - pomimo pewnych akcentów komicznych -
uzyskują ostatecznie wymiar tragiczny. Obaj są "produktami" tego samego systemu. Ich
istnienie ma w sobie wymiar niewolniczy.
Problem wolności, która bez względy na formy, w jakich się objawia - zawsze wymaga od
człowieka ceny najwyższej... (XX początkowo zniewolony brakiem pieniędzy, a potem
zniewolony własną chciwością – sam dla siebie stanowi więzienie).