Xsorrbsaaep

FELSEFE 10.
SINIF
3. ÜNİTE: FELSEFENİN TEMEL KONULARI VE

PROBLEMLERİ
Felsefi Metinlerde İyilik ve Mutluluk İlişkisi

Felsefi Metinlerde İyilik ve Mutluluk İlişkisi 10. Sınıf Felsefe
«Ahlaki eylemin amacı nedir?»
Utilitarizm (Faydacılık): Temsilcisi Jeremy Bentham’a göre

ahlak yasalarının temel amacı olabildiğince çok insanın mutlu
olmasını sağlamaktır.
Hedonizm (Hazcılık): İnsan hayatının amacı mutlu olmak, acıdan

uzak durmaktır. Epiküros da hayatın amacının haz duymak
olduğunu söyler.
Antik Yunan filozoflarından Aristoteles’e göre

insanı mutlu kılacak olan, erdemli bir hayat
sürmesidir.
Farabi, mutluluğun salt bir iyi olduğunu

kabul eder. Farabi’ye göre insan eksik bir
varlıktır. Bu nedenle de insan kendini
tamamlamak için belli değerlere ihtiyaç
duyar.
Demokritos’a göre mutluluk ruhun

dinginliğidir. Mutluluğun tek yolu ise iyinin
ne olduğunun bilinmesidir.
Descartes, mutluluğu temin eden üç

şeyden bahseder. Bunlar; doğruyu bilmek,
doğruyu istemek, elde edilmesi imkansız
olanı terk etmektir.
Kant, «Bir davranışı ahlaki kılan

davranışın sonucu değil, nedenidir.»
der. Davranış salt ‘ödev’ duygusu ile
yapılmış ise ahlaki değer kazanır.
Soru:
Aristoteles’e göre her eylem bir iyiye yönelir. Fakat insanların farklı farklı iyi anlayışları
vardır. Kimi zengin olmak, kimi şan şeref elde etmek, kimisi ise haz peşinden koşmak
ister. Fakat tüm bunlar kendi başlarına istenen ya da değerli olan şeyler değildir.
Kendi başına istenen ve başka her şeyin kendisi için istendiği tek şey ise mutluluktur.
Dolayısıyla insansal eylemin ulaşmak istediği en yüksek iyi mutluluktur.
Bu parça, ahlak felsefesinin temel sorularından hangisine bir cevap
içermektedir?
A) İyi, güzel ve hoş arasında bir ilişki var mıdır?
B) Evrensel bir ahlak yasası mümkün müdür?
C) Değerler zaman içerisinde değişir mi?
D) İnsan eylemlerinde özgür müdür?
E) Ahlaki eylemin amacı nedir?
Cevap:
Aristoteles’e göre her eylem bir iyiye yönelir. Fakat insanların farklı farklı iyi anlayışları
vardır. Kimi zengin olmak, kimi şan şeref elde etmek, kimisi ise haz peşinden koşmak
ister. Fakat tüm bunlar kendi başlarına istenen ya da değerli olan şeyler değildir.
Kendi başına istenen ve başka her şeyin kendisi için istendiği tek şey ise mutluluktur.
Dolayısıyla insansal eylemin ulaşmak istediği en yüksek iyi mutluluktur.
Bu parça, ahlak felsefesinin temel sorularından hangisine bir cevap
içermektedir?
A) İyi, güzel ve hoş arasında bir ilişki var mıdır?
B) Evrensel bir ahlak yasası mümkün müdür?
C) Değerler zaman içerisinde değişir mi?
D) İnsan eylemlerinde özgür müdür?
E) Ahlaki eylemin amacı nedir?
Soru
Fârâbî'ye göre ahlak yasası, temelini "zorunlu varlık"ta bulur. İyinin bilgisi,
insana eylemlerinde uyabileceği yasayı verir.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

A) İyinin bilgisi insana kapalıdır.
B) İnsan iyiye tecrübeyle ulaşır.
C) Mutluluk hazların toplamıdır.
D) Ahlak yasası Tanrı'ya dayanır.
E) İnsan kendi özünü kendisi oluşturur.
Cevap
Fârâbî’ye göre ahlak yasası, temelini "zorunlu varlık"ta bulur. İyinin bilgisi,
insana eylemlerinde uyabileceği yasayı verir.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

A) İyinin bilgisi insana kapalıdır.
B) İnsan iyiye tecrübeyle ulaşır.
C) Mutluluk hazların toplamıdır.
D) Ahlak yasası Tanrı'ya dayanır.
E) İnsan kendi özünü kendisi oluşturur.
Mutluluk, İyilik ve Akıl İlişkisi
‘Eğer aklı ve istemesi olan bir varlıkta doğanın asıl

amacı; varlığın korunması, refahı, tek kelimeyle
mutluluğu olsaydı, doğa bu amacın gerçekleştiricisi
olarak bu yaratığın aklını görmekle, pek isabetsiz bir
gerçekleştirici bulmuş olurdu. Çünkü bu yaratığın bu
amaçla yapacağı bütün eylemler ve davranışının bütün
kuralları, ona içgüdü tarafından çok daha tam bir
biçimde gösterilmiş olurdu; o amaca da akılla
olabileceğinden çok daha emin bir biçimde ulaşabilirdi.
Ve eğer bu kayırılmış yaratığa bunların üstünde akıl verilecek olsaydı,

ancak kendi doğal yapısının mutlu kuruluşunu seyretmesine, ona
hayran kalmasına, ondan dolayı sevinç duymasına ve bunun iyilikli
nedenine şükran duymasına yarayacak ama arzulama yetisini o zayıf
ve aldatıcı rehberliğine bağımlı kılmaya ve doğanın amacına
beceriksizce karışmasına yaramayacaktı; tek kelimeyle aklın pratik
kullanışta da etkili olmasını ve zayıf kavrayışıyla mutluluk planları
kurma ve buna götürecek araçları uydurma cüretini göstermesini
önleyecekti. Doğa, yalnız amaçların seçimini değil, araçların seçimini
de üstüne almış olacak ve her ikisini bilgece bir öngörüyle yalnız
içgüdünün eline bırakacaktı.’
I. Kant, Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi

Soru
Metinde mutlulukla akıl arasında nasıl bir ilişki kurulmuştur?
Cevap
Kant’a göre eğer insanın doğadaki amacı mutluluk olsaydı
akla ihtiyaç duymazdı.
Soru
Kant, mutlulukla iyilik arasında nasıl bir ilişki kurmuştur?
Cevap
Kant, ahlaki eylemin amacı olarak mutluluğu görmez. İnsan
akıl sahibi bir varlıktır ve akıl mutluluk için bir araç olamaz.
Soru
Kant’a göre insanın ahlaklı sayılabilmesi için eylemlerini hiçbir çıkar duygusuna
bağlamaması gerekir. İnsan öyle davranmalıdır ki eylemin dayandığı ilke
herkes için bir ilke olsun. Herkes eylemlerinde insanı bir araç değil amaç
olarak görmelidir.
Buna göre Kant için ahlaki eylemin amacı nedir?
A) Tanrının varlığına inanmak
B) İnsanı mutlu edecek şeyleri bulmak
C) Erdemli eylemler peşinde koşmak
D) Eylemleri karşılıksız ödev duygusu ile yapmak
E) Bilgilerin kaynağını evrensel ilkelerde aramak
Cevap
Kant’a göre insanın ahlaklı sayılabilmesi için eylemlerini hiçbir çıkar duygusuna
bağlamaması gerekir. İnsan öyle davranmalıdır ki eylemin dayandığı ilke
herkes için bir ilke olsun. Herkes eylemlerinde insanı bir araç değil amaç
olarak görmelidir.
Buna göre Kant için ahlaki eylemin amacı nedir?
A) Tanrının varlığına inanmak
B) İnsanı mutlu edecek şeyleri bulmak
C) Erdemli eylemler peşinde koşmak
D) Eylemleri karşılıksız ödev duygusu ile yapmak
E) Bilgilerin kaynağını evrensel ilkelerde aramak
TRAMVAY SORUNU
Felsefede etik ikilemler arasında olan Philippa Foot’un 1967
yılında geliştirdiği versiyonuyla “Tramvay Sorunu”
Soru: Tramvay sorunu hangi ahlak görüşünü desteklemek için

tasarlanmış olabilir?
Cevap: Burada seçim yapılırken iki seçim arasındaki tek farkın kişi
sayısı olduğuna bakılırsa pragmatik anlayışlardan ‘utilitarizm’e göre
tasarlanmış olabilir.
Soru: Bireyin bu olaydaki seçimlerini Kant ve

Bentham’ın ahlak görüşlerine göre nasıl
değerlendirebiliriz?
Cevap: Bentham’a göre ahlaki eylemin amacı

mutluluktur. Mutluluk ise yarara bağlıdır.
Kant’a göre kişi burada sadece ödev duygusu

ile hareket etmelidir. Hangi davranışı
seçtiğinden çok o davranışı neden seçtiği
önemlidir.
Soru
Öyle hareket et ki; eylemlerinde olabildiğince çok mutluluğu, olabildiğince çok
haz ile, olabildiğince çok insan için gerçekleştirebil.
“Bentham”
Buna göre Bentham’ın ahlak ilkesi aşağıdakilerden hangisi ile ifade
edilebilir?
A) Toplumsal faydacılık
B) Ödeve uygunluk
C) Bireysel hazcılık
D) Ilımlı ortaya uygunluk
E) Bilgiye dayalılık
Cevap
Öyle hareket et ki; eylemlerinde olabildiğince çok mutluluğu, olabildiğince çok
haz ile, olabildiğince çok insan için gerçekleştirebil.
“Bentham”
Buna göre Bentham’ın ahlak ilkesi aşağıdakilerden hangisi ile ifade
edilebilir?
A) Toplumsal faydacılık
B) Ödeve uygunluk
C) Bireysel hazcılık
D) Ilımlı ortaya uygunluk
E) Bilgiye dayalılık
Soru
Epiktetos şöyle der: “At şarkı söyleyemediği için mutsuz mudur? Hayır. Köpek
uçamadığı için mutsuz mudur? Hayır. İnsan aslanları boğazlayamadığı için mutsuz
mudur? Hayır. Çünkü at koşamadığı, köpek duyumsayamadığı zaman mutsuz olur.
Ya insan? İnsan ise utancını, iyiliğini, bağlılığını, adaletliliğini yitirdiği zaman,
tanrıların onun ruhunda yaratmış olduğu tanrısal özellikler silindiği zaman mutsuz
olur.”
Epiktetos’un bu sözlerinden aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?
A) Mutluluk, ahlaklılığın ölçütüdür.
B) Her varlık doğasına uygun davrandığında mutlu olur.
C) Hayvanlarda da ahlaklılıktan söz edilebilir.
D) İnsanı hayvanlardan farklı değerlendirmek gerekir.
E) Mutluluk her canlının doğal arzusudur. 2016-YGS
Cevap
Epiktetos şöyle der: “At şarkı söyleyemediği için mutsuz mudur? Hayır. Köpek
uçamadığı için mutsuz mudur? Hayır. İnsan aslanları boğazlayamadığı için mutsuz
mudur? Hayır. Çünkü at koşamadığı, köpek duyumsayamadığı zaman mutsuz olur.
Ya insan? İnsan ise utancını, iyiliğini, bağlılığını, adaletliliğini yitirdiği zaman,
tanrıların onun ruhunda yaratmış olduğu tanrısal özellikler silindiği zaman mutsuz
olur.”
Epiktetos’un bu sözlerinden aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?
A) Mutluluk, ahlaklılığın ölçütüdür.
B) Her varlık doğasına uygun davrandığında mutlu olur.
C) Hayvanlarda da ahlaklılıktan söz edilebilir.
D) İnsanı hayvanlardan farklı değerlendirmek gerekir.
E) Mutluluk her canlının doğal arzusudur. 2016-YGS
BAŞKASININ BİÇTİĞİ ELBİSEYE GİRMEK
«Bazı insanlara kendilerini başkalarının içinde

aramaları öğretilmiş. Oysa hiç kimse, hiçbir türlü öz
saygıya ihtiyaç duymayacak kadar salt bir alçak
gönüllülüğe varamaz. Sağ kalamaz o zaman. Bu
yüzden de yüzyıllar boyunca hayırseverliğin,
kendinden vermenin en yüce ideal olduğu doktrini
öğretildiği hâlde insanoğlu bunu kabul ederken tek
kabul edebileceği biçime sokmuş. Öz saygısını
başkaları kanalıyla aramış elden düşme yaşayarak.
Bu da tabii her türlü korkunçluğun kapısını açmış.
Gerçekten bencil bir insanın asla kabul
edemeyeceği korkunç bir bencilliğe dönüşmüş.
Bugün de dünyanın bencillikten yok olmasına engel olabilmek için

benliğimizi mahvetmemiz, onu yok etmemiz isteniyor. Bugün nelerin
nasihat edildiğine kulak kabartsana. Çevrendeki insanlara bak. Neden acı
çektikleri, neden hep mutluluk arayıp bir türlü bulamadıkları merak edilir.
Bir insan şöyle bir durup kendi kendine “Benim hiç gerçek anlamda
kişisel bir arzum oldu mu?” diye sorsa cevabı hemen bulur. Bütün
isteklerinin, çabalarının, rüyalarının, ihtiraslarının hep başka insanlardan
gelme bir motivasyon olduğunu görür. Aslında çabası maddesel zenginlik
uğruna bile değildir, elden düşmecinin hayali sayabileceğimiz saygınlık
içindir. Bir onay arar. Kendinin olmayan bir onay. Ne o mücadeleden bir
keyif alır, ne de başardığı zaman bir sevinç duyar.
Bir tek şey için bile “Bunu isteyişim, kendim istediğim içindir yoksa
komşularım bana imrensin diye değil.” diyemez. Ondan sonra da neden
mutsuzum diye merak eder. Mutluluğun her türü, kişiye özeldir. En büyük
anlarımız kişiseldir, kendimizden kaynaklanan bir motivasyondan gelir,
ona el sürülemez.»
Ayn RAND’ın “Hayatın Kaynağı” adlı romanından alıntılanmıştır.

Soru
Metinde geçen ‘elden düşme hayat’ ile ne kastedilmektedir?
Cevap
Ayn Rand, en alçak gönüllü insanın bile öz saygıya ihtiyaç
duyduğunu ifade etmektedir.
Soru
Ayn Rand’ın fikirleri ahlak felsefesinin hangi görüşüyle yakından
ilişkilidir?
Cevap
‘Mutluluğun her türü, kişiye özeldir. En büyük anlarımız
kişiseldir, kendimizden kaynaklanan bir motivasyondan gelir,
ona el sürülemez.’ Bu görüşler, insanın özü gereği ‘bencil’
olduğunu dolayısıyla evrensel ahlak yasasının olamayacağını
savunan ‘egoizm’ (bencillik) akımı ile yakından ilişkilidir.
Descartes’in ahlak öğretisinde temel düşünce, ‘iyi’ ye

yönelmiş olan akıllıca bir isteme ile duygulanımları
yenmektir. Erdem, istenci vücudun yönlendirmesine
bırakmamak, vücudun rastlantı olan itiş ve
sürükleyişlerine ruhu köle etmeyip, onları yenecek,
onlara dayanacak ruh gücünü insanın kendisinde
bulmasıdır. Erdem de insanı mutluluğa götüren yoldur.
İçgüdülerinin kölesi olan insan, ancak sığ ve gelip
geçici olan hazlara erişir; böyle hazların hemen
arkasından da acı ile tiksinti gelir. Oysa istenciyle
bedenine egemen olan kimse, gerçekten değerli olan
şeye yönelip bunun açık seçik bilgisine erişeceği için,
mutluluğa da ulaşır.
Soru
Descartes’e göre ‘erdem’ nedir?
Cevap
Descartes’e göre erdem, iradeyi vücudun isteklerine, duygulara
teslim etmemek, akıl ile duygulanımları yenmektir. Ruhu
bedensel itiş kakışlara teslim etmemektir.
Soru
Metinde ‘erdem’ ile ‘mutluluk’ arasında nasıl bir ilişki
kurulmuştur?
Cevap
Descartes burada gelip geçici hazlar ile gerçek mutluluğu
birbirinden ayırır. İçgüdülere teslimiyet, bedenin isteklerine
boyun eğme insana basit, geçici hazlar yaşatabilir. Ancak bu
hazlardan hemen sonra insan acı duymaya başlar.
Soru
Ahlak felsefesinde; “iyi” kavramının tanımlanmasında farklı yaklaşım ve
görüşler ortaya çıkmıştır. Filozofların bazılarına göre, “iyi” kavramı
mutluluk kavramıyla, bazılarına göre, “haz” kavramıyla, bazılarına göre,
“doğruluk veya sevgi” kavramlarıyla, bazılarına göre ise “ödev” kavramı
ile ilişkilidir.
Parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?
A) İyi ve kötü kavramları birlikte değerlendirilir.
B) Filozoflar iyi kavramını öznel olarak değerlendirmişlerdir.
C) İyi kavramının içeriği tam olarak bilinemez.
D) Filozoflar iyi kavramı üzerinde uzlaşı sağlamışlardır.
E) Filozoflar iyi kavramını tek ölçütle değerlendirmiştir.
Cevap
Ahlak felsefesinde; “iyi” kavramının tanımlanmasında farklı yaklaşım ve
görüşler ortaya çıkmıştır. Filozofların bazılarına göre, “iyi” kavramı mutluluk
kavramıyla, bazılarına göre, “haz” kavramıyla, bazılarına göre, “doğruluk
veya sevgi” kavramlarıyla, bazılarına göre ise “ödev” kavramı ile ilişkilidir.
Parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?
A) İyi ve kötü kavramları birlikte değerlendirilir.
B) Filozoflar iyi kavramını öznel olarak değerlendirmişlerdir.
C) İyi kavramının içeriği tam olarak bilinemez.
D) Filozoflar iyi kavramı üzerinde uzlaşı sağlamışlardır.
E) Filozoflar iyi kavramını tek ölçütle değerlendirmiştir.
Kaynak: Immanuel Kant, Ahlak Metafiziğinin

Temellendirilmesi, s.10.

Xsorrbsaaep

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Xsorrbsaaep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FELSEFE 10.

3. ÜNİTE: FELSEFENİN TEMEL KONULARI VE

Felsefi Metinlerde İyilik ve Mutluluk İlişkisi

«Ahlaki eylemin amacı nedir?»

Utilitarizm (Faydacılık): Temsilcisi Jeremy Bentham’a göre

Hedonizm (Hazcılık): İnsan hayatının amacı mutlu olmak, acıdan

Antik Yunan filozoflarından Aristoteles’e göre

Farabi, mutluluğun salt bir iyi olduğunu

Demokritos’a göre mutluluk ruhun

Descartes, mutluluğu temin eden üç

Kant, «Bir davranışı ahlaki kılan

Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

Mutluluk, İyilik ve Akıl İlişkisi

‘Eğer aklı ve istemesi olan bir varlıkta doğanın asıl

Ve eğer bu kayırılmış yaratığa bunların üstünde akıl verilecek olsaydı,

I. Kant, Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi

Soru: Tramvay sorunu hangi ahlak görüşünü desteklemek için

Soru: Bireyin bu olaydaki seçimlerini Kant ve

Cevap: Bentham’a göre ahlaki eylemin amacı

Kant’a göre kişi burada sadece ödev duygusu

BAŞKASININ BİÇTİĞİ ELBİSEYE GİRMEK

«Bazı insanlara kendilerini başkalarının içinde

Bugün de dünyanın bencillikten yok olmasına engel olabilmek için

Ayn RAND’ın “Hayatın Kaynağı” adlı romanından alıntılanmıştır.

Descartes’in ahlak öğretisinde temel düşünce, ‘iyi’ ye

Kaynak: Immanuel Kant, Ahlak Metafiziğinin

You might also like