H ΔOTIKH ΠPOΣΩΠIKH

Η δοηηθή προζωπηθή είλαη δνηηθή νλόκαηνο ή αληωλπκίαο, ζπλήζωο

πξνζωπηθήο, θαη θαλεξώλεη ην πξόζωπν γηα ην νπνίν ππάξρεη ή γίλεηαη θάηη.
Σε αληίζεζε κε ην αληηθείκελν ζε δνηηθή πνπ αλαθέξεηαη κόλν ζην ξήκα, ε
δνηηθή πξνζωπηθή κπνξεί λα αλαθέξεηαη ζην πεξηερόκελν νιόθιεξεο ηεο
πξόηαζεο. Αληηζηνηρεί ζηε γεληθή πξνζωπηθή ηεο Ν.Ε. θαη ζπλνδεύεη
απξόζωπα ξήκαηα θαη απξόζωπεο εθθξάζεηο (βι. § 86) ή πξνζωπηθά ξήκαηα
νπνηαζδήπνηε ζεκαζίαο θαη δηάζεζεο. Σηε δεύηεξε πεξίπηωζε δηαθξίλεηαη ζε:

1. α) Δοηηθή προζωπηθή θηεηηθή· θαλεξώλεη ηνλ θηήηνξα θαη

ζπληάζζεηαη κε ηα ξήκαηα εἰκί, γίγλνκαη, ὑπάξρω, όηαλ απηά έρνπλ ηε
ζεκαζία ηνπ «έρω»:
Παῖδεο δέ κοη νὔπω εἰζίλ. (Παηδηά δελ έρω αθόκα.)
Τί κοη πιένλ ἐζηί; (Tη όθεινο έρω;)
Τῷ δηθαίῳ παξὰ ηῶλ ζεῶλ δῶξα γίγλεηαη. (Ο δίθαηνο έρεη δώξα από
ηνπο ζενύο.)
Δνπιεία ὑπάξρεη αὐηοῖς. (Απηνί έρνπλ δνπιεία / είλαη ππνδνπιωκέλνη.)
2. β) Δοηηθή προζωπηθή ταρηζηηθή· θαλεξώλεη ην πξόζωπν πνπ
ωθειείηαη, ην πξόζωπν γηα ράξε ηνπ νπνίνπ γίλεηαη απηό πνπ δειώλεη
ε πξόηαζε:
Κάιεη κοη ηνὺο νἰθέηαο. (Κάιεζέ κνπ / θάιεζε γηα ράξε κνπ ηνπο
ππεξέηεο.)
Ἦιζνλ Θεηηαιῶλ ἱππεῖο ηοῖς Ἀζελαίοης.
Ἐπξηάκελ ὑκῖλ ἀγαζὰ πιεῖζηα. (αγόξαζα γηα ζαο)
Πᾶο ἀλὴξ αὑηῷ πνλεῖ. (θνπηάδεη γηα ηνλ εαπηό ηνπ)
N.E.: O ζθύινο κού θπιάεη ην ζπίηη.
3. γ) Δοηηθή προζωπηθή αληηταρηζηηθή· θαλεξώλεη ην πξόζωπν πνπ
βιάπηεηαη από θάηη:
Ἥδε ἡ ἡκέξα ηοῖς Ἕιιεζη κεγάιωλ θαθῶλ ἄξμεη. (Η ζεκεξηλή εκέξα
ζα είλαη γηα ηνπο Έιιελεο ε αξρή κεγάιωλ
δεηλώλ.)
Πάληεο πάληα θαθὰ λννῦζη ηῷ ησράλλῳ. (ζθέθηνληαη γηα ηνλ ηύξαλλν)
4. δ) Δοηηθή προζωπηθή εζηθή· θαλεξώλεη ην πξόζωπν πνπ ραίξεηαη ή
ιππάηαη γηα θάηη. Ωο ηέηνηα ρξεζηκνπνηείηαη θαλνληθά ε δνηηθή ηεο
πξνζωπηθήο αληωλπκίαο2:
Ἡ ζηξαηηὰ ζῖηνλ νὐθ εἶρελ αὐηῷ. [πξνο ιύπε ηνπ]
Ὦ ηέθλνλ, ἦ βέβεθελ ἡκῖλ ὁ μέλνο; (αιήζεηα καο ήξζε...;)
N.E.: Με κοσ ζηελνρωξηέζαη.
5. ε) Δοηηθή προζωπηθή ηες ζσκπάζεηας· θαλεξώλεη ην πξόζωπν πνπ
ζπκπάζρεη, ην πξόζωπν πνπ ζπκκεηέρεη ζπλαηζζεκαηηθά ζε ό,ηη
εθθξάδεη ην ξήκα ηεο πξόηαζεο:
Δηέθζαξην ηῷ Κροίζῳ ἡ ἐιπίο. (Ο Κξνίζνο είρε ράζεη θάζε ειπίδα.)
N.E.: Μοσ αλέβεθε ην αίκα ζην θεθάιη.
6. ζη) Δοηηθή προζωπηθή ηοσ θρίλοληος προζώποσ· θαλεξώλεη ην
πξόζωπν θαηά ηελ θξίζε ηνπ νπνίνπ ηζρύεη απηό πνπ ιέγεηαη ζηελ
πξόηαζε:
 Oὐ γὰξ ὁ ζάλαηνο ηοῖς εὖ θρολοῦζηλ νἰθηξόο.
Εὐδαίκωλ κοη ἐθαίλεην ὁ ἀλήξ.
N.E.: Μοσ θαίλεζαη άξξωζηνο.
7. δ) Δοηηθή προζωπηθή ηες αλαθοράς· θαλεξώλεη ην πξόζωπν
ζρεηηθά κε ην νπνίν ηζρύεη απηό πνπ δειώλεη ε πξόηαζε. Σπλνδεύεηαη
ζπρλά από ην ὡο ή κεηνρή δνηηθήο πηώζεο, ε νπνία δειώλεη ηόπν ή
ρξόλν:
Τῷ γὰξ θαιῶο πράζζοληη πᾶζα γῆ παηξίο.
Μαθξὰλ ὡς γέροληη πξνὐζηάιεο ὁδόλ. (Έθαλεο δξόκν καθξύ γηα
γέξνληα.)
Ἦλ ἡκέξα πέκπηε ἐπηπιέοσζη ηοῖς Ἀζελαίοης. (αθόηνπ νη Αζελαίνη
έπιεαλ ερζξηθά)
N.E.: Τν παληειόλη ηού είλαη θνληό.
8. ε) Δοηηθή προζωπηθή ηοσ ελεργούληος προζώποσ (ποηεηηθό
αίηηο)· θαλεξώλεη ην πξόζωπν πνπ ελεξγεί. Σπληάζζεηαη κε παζεηηθά
ξήκαηα, θπξίωο ζπληειηθνύ ρξόλνπ (παξαθεηκέλνπ, ππεξζπληειίθνπ,
ζπληειεζκέλνπ κέιινληα), θαη κε ξεκαηηθά επίζεηα ζε -ηένο ή -ηνο (βι.
§§ 141β, 143):
Ἀιέμαλδξνο, ὡο Ἀρηζηοβούιῳ ιέιεθηαη, ὑπὸ θακάηνπ ἐλόζεζελ.
Ὥζηε κοη ζρεδόλ ηη πᾶο ὁ ιόγνο γέγξαπηαη.
Ὠθειεηέα ζοη ἡ πόιηο ἐζηί. (Πξέπεη λα ωθειείο ηελ πόιε.)
Οὐθ ἐμηηόλ ἐζηη αὐηοῖς. (Δελ είλαη δπλαηόλ ζ' απηνύο λα βγνπλ έμω.)

2. Η δνηηθή εζηθή ζπλνδεύεηαη ζπρλά από ηηο δνηηθέο ἀζκέλῳ, βνπινκέλῳ,

ἡδνκέλῳ, ἀρζνκέλῳ, πξνζδερνκέλῳ:
Εἴ ζοη βνπινκέλῳ ἐζηὶλ ἀπνθξίλεζζαη, ζὲ ἐξήζνκαη. (αλ ζέιεηο λα απαληήζεηο)
Πξνζδερνκέλῳ κοη ηὰ ηῆο ὀξγῆο ὑκῶλ ἔο κε γεγέλεηαη. (Πεξίκελα ην μέζπαζκα
ηεο νξγήο ζαο ελαληίνλ κνπ.)