‫د لوړو زده کړو وزارت‬

‫ننګرهار پوهنتون‬
‫طب پوهنځی‬
‫جراحی ډیپارټمنټ‬

‫(د جراحی کورنۍ دنده)‬

‫)‪Joint dislocation (Lower limb nerve injury‬‬

‫‪From Hamilton bailey’s emergency surgery‬‬
‫)‪(Pages 733-734‬‬

‫ترتیب کوونکی‪ :‬وقاص احمد شـفیق‬

‫الرښود استاد‪ :‬پوهنوال داکرت برات ګل مهرزی‬

‫‪ ۱۴۰۳‬هـ‬ ‫کال‪:‬‬
 ‫‪Lower limb‬‬
‫دتو ي‪ .‬دا ځک چې پ سففف اط افواد عې بم مج‬ ‫د سففف اط افواد د ابوفففج دا معم ال د با ي افواد د ابوفففج د دا‬
‫ق ي جوحې وامنځت عېږي‪ ،‬منظمې جوحې‪ 1‬پ عې لږې ي ا د دجی و ن د ویجنویشن پو س لږ پ تج یو سوه توسوه عېږي‪.‬‬
‫د عنجټی نجحیې‪ dislocation‬ا یج عسفففو ل ع ا دا (‪ ،)2sciatic pulsy‬د دیم و هډ عې عسفففو ل ع ا دا ا د زنګ ن لیګجمنټ ن‬
‫ودمی ل ع ا وامنځت ش ی دا (‪ )peroneal3 palsy4‬ت جید بججل جواحی بمایجت توسوه شط‪.‬‬

‫د س اط افواد د ابوج پ تومیم عې ځنډ د ډېو نج ړ پجیا د وامنځت عېد س ب ګوځط‪.‬‬

‫‪Case report‬‬
‫د د ټ جل ی ل غجړی د ل ې پومهجل ل ید ا د زنګ ن حشفففط او ف (‪ )lateral ligament‬یې شفففاېد چې ل ع ا یې پ نجو غ‬
‫عې )‪ (common peroneal nerve‬دا منځت واغای ‪ .‬ښففففففجغای داعتو )‪ Roussow(London‬پ همجغ وځ وت بمایجت‬
‫توسوه عړ‪ ،‬شاېدلی او ف یې ېوت تومیم ا ‪ ۱۲‬سجنتط متوه پی ند یې پ عې توسوه عړ چې ال وه بوب د د عا ن پ م ده‬
‫عې پل ن ومجل حجلت ت واست ن ش ‪.‬‬

‫په خپل سري توګه ترمیم( ‪)The Course of Spontaneous Recovery‬‬

‫و ست پ دوی میج شت عې دنن دنن ېوت ښ عېږي‪ .‬د‬ ‫د ‪ Circumflex‬ا ‪ Radial‬اب وج تومیم چټک ي ا د ودمې‬
‫هم لږ چټک‬ ‫ابوفففج دجی و ن ‪ 1mm/day‬سفففوبت سفففوه تومیمیږي‪ ،‬ال ت ‪ Axonotmesis5‬عې د تومیم پو سففف یج ل دې‬
‫ي‪ .‬د تومیم پو سفففې ښففف دل ا تجیید لپجوه یج ‪ Tinel Sign‬ی ښففف معت وه نښففف ده‪ .‬پ دې عې م نږ قوع ل لوې(‪ )Distal‬و ې‬
‫شففو ع ع تو نېدې(‪ )Proximal‬و ې پ وې ع د دجی و ن تومیم شففو ع ش ف ی ي ن د بوففب پ سففیو عې پ پ سففتکط‬
‫عې د ستنې چ ېدل احسجس عېږي‪ .‬ع چېوې ‪ Tinel Sign‬د پښ د س اط فوف پ ل و سیو عړي د تومیم پو س پ دغ و‬
‫عې تجیید ي‪ .‬منجسففففب ‪ Neurophysiological‬تحقیق پ دغ حجلت عې ډېو زیجت اوزښففففتنجع تمجمېږي‪Electromyographic ،‬‬
‫ه تې م کې ل دې چې پ عاینیکط ت ګ وا وګند شط‪ .‬ع چېوې د عسو‬ ‫معجینجت د بضالت د جوه تعویب واښجیط هغ هم‬
‫و سفففت تو دوی میجشفففت پ وې د تومیم ع م عاینیکط یج ‪ Neurophysiologic‬نښففف ن م ندل شفففط ا‬ ‫یج ‪Dislocation‬‬
‫‪ Tinel sign‬عې هم ُچ ېدن ی اځې د جوحې پ سجح عې شت ن لوي ن پ دې حجلت عې جید بوب ېړل شط ‪ .‬د امداوه دود‬
‫‪6‬‬

‫د بوب پ شکېدل ‪ ،‬پ بوب جندې د دشجو ا د م تا ج ړښت ن تومنځ د بوب واګیوېد جندې داللت ع ي‪.‬‬

‫په ابتدایي ډول د شککککي دحي م یصي ترکککک ترمیم ‪Primary repair of the devided‬‬
‫‪peripheral nerve‬‬
‫ع‬ ‫پ وزشففففکجوان عې د ابوففففج وففففدم (‪ )Nerve injury‬د منظم جوح (‪ )Clean or Tidy cuts‬پ شففففکل د تېوه‬
‫عې‬ ‫لو نکط سجیا پ اسف و وت نیسط‪ ،‬چې دغ ډ ل جوحې د بجدي ع ک (‪ )Suture‬پ اسف ښ عېږي ا پ دې و‬
‫یې‬ ‫جواح هغ ف عس دی چې الزم مهففجوت ا امکففجنففجت پ ف الس عې لوي‪ .‬م نږ ففجیففد پ ف ډېو احتیففجف سفففففففوه جوح ف ګنففډ ا‬
‫تړ (‪ )Dressing‬ا یج د تومیم لپجوه وت ی غ وه مجح ل ا پالن وا و عړ تو جوح ېو تو ېوه وغېږي‪.‬‬

‫هغ عسجن چې متعددې‪ Contaminated،‬یج هم س تګط جوحې لوي ا یج ن و ې ند تهدید نکط حجالت سوه الس ا ګوی ان ي‬
‫پ دغ اش جو عې جید ا تدایط تومیم(‪ )Primary Repair‬پو س اجوا ن شط‪.‬‬

‫دي چې د تېوه االت پ اسف وامنځت ا پ ا تدایط ډ ل د ‪ primary intention‬پ اسف‬

‫‪ : Tidy wounds 1‬ب جوت ل هغ جو حجت‬
‫وغېږي‪.‬‬
‫‪ : Sciatic 2‬عنجټ پ وې مو ف (‪)pertaining to the hip‬‬
‫‪Related to the peroneus muscle in the lower leg : Peroneal3‬‬
‫‪ : Pulsy4‬دا‬
‫‪ : Axonotmesis5‬ع چېوې اعس ن ا میجلین شیټ ت ویب شط ا ش ان حجوات‪ Endoneurium, Perineurium ،‬ا ‪ Epineurium‬پ‬
‫پل حجل پجتې شط دې ت ‪ Axonotmesis‬یل عېږي‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Exploration of the nerve is indicated.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫م کې ل دې چې ا تدایط تومیم(‪ )Primary Repair‬پو سففففففف‬
‫توسوه شط جید الندې امکجنجت م ج د ي‪:‬‬
‫ن ا عجدط‬ ‫عجدط اندازه و ښفففففنجیط لو نکی بمایجت‬ ‫‪‬‬
‫اندازه ت شت ن‪.‬‬
‫‪Bipolar‬‬ ‫منظم ا عففففجدط سففففففففففجیففففل‪ Suture ،‬ا‬ ‫‪‬‬
‫‪.diathermy‬‬
‫ذوه فففففففیفففففففن(‪ ) Loups‬یفففففففج بفففففففمفففففففافففففففیفففففففجتفففففففط‬ ‫‪‬‬
‫مجیکو سک پ(‪.)Operating Microscope‬‬
‫عجدط اندازه تجو ې شت ن‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫د ابوج ا تدایط تومیم بم مط او ل ا ق ابد جندې پ هېدل‬
‫لپجوه د مړ ند قدامط و پ نظو عې نیسففففف ع م چې د ی تېوه‬
‫پل (‪ )Blade‬پ اسف یې م تاف ج ړښت ن ت ویب ش ی دی‪،‬‬
‫یجد ن جید عړم چې دغ بمیا یج پو سففففیجو پ مسففففتقیم ډ ل د‬
‫ابوج ګنډل د ی ې نم نې پ شکل هم اوای عېدای شط‪.‬‬
‫د نېدې ټ ل غیو منظم جوح ا د تق ض ل ف ع ا ف وامنځت ف‬
‫عجو‬ ‫شففففففف ی جوح ‪ 7‬پ تومیم عې د پی ند یج (‪)Grafting‬‬
‫ا یستل عېږي‪.‬‬

‫تملیاتي پروسه‬
‫بم مط انسففففففتیزی ت پ عې توجیح وع ل عېږي‪ ،‬جوح جید‬
‫ا‬ ‫پړل شفففط ا ت ویب شففف ي ج ړښفففت ن پ عې مشففف‬
‫عتل شففط‪ .‬ن و انسففجک م کې ل دې چې ابوففجب وففل عړ‬
‫جید تومیم شفففففط‪ Radial ،‬ا ‪ Ulnar‬شفففففویجن ن جید د ‪ 6/0‬ا‬
‫‪ 7/0‬اندازه لو نکط نجیا ن س چو سوه تومیم شط‪ .‬او فې د ی‬
‫ق ي سفف چو پ اسففف تومیم ا ‪ Epitenon8‬یې هم پ تعقیب‬
‫سفف چو عېږي‪ .‬ددې لپجوه چې د او فې د سفف چو پ سففجح عې‬
‫ابوففجب ا او فې ی ل ا سففوه ن نښففاط ن ‪Synovium9‬‬
‫جید حتمج پ دغ سففجح عې تومیم شففط‪ .‬پ منظم جوح عې د‬
‫ابوج د ع لږه اندازه جید لوې یج (‪ )Resection‬شط‪.‬‬

‫عا چې د ابوفففففففج م ن ی د ل پو ړاندې م جمخ ي ا‬

‫عش شفففففف ي ن ي‪ .‬ان وادي نډل ن جید پ ډېو دقت سففففففوه ی‬
‫تو ا ست ندي شط‪ .‬د ‪ Epineural‬وګ ن د جهت پ اسف ‪،‬‬
‫د ابوج ډل ندی ع ل پ اسف‬ ‫د بو ط وشت ل ېخ‬
‫ا د بوفف ط نډل ن د سففجیز تغیو پ اسففف د ابوففج جهت‬
‫معا م ا پېېندل عېږي‪ .‬قدامط دې ال یې ا ل تومیمیږي؛ ددې‬
‫لپجوه چې ی شجن نډل ن ی تو ا نښا ل شط د ‪ 8/0‬س چو یج‬
‫اسفففففففت جده عېږي‪ ،‬سفففففففتن جید د‬ ‫‪ 9/0‬م ن دالمنټ م اد‬
‫‪ Epineurium‬ا ‪ Perineurium‬پ ف ق عې ودا ل شففففط‪.‬‬
‫عا چې م بو ط ل ی وشتې پ دقیق جهت ست عړل یج ن‬
‫د ‪ 9/0‬نجیا ن پ اسفففف ‪ Epiperineurial10 suture‬توسفففوه‬
‫ع ‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫‪Traction Rapture.‬‬
‫‪8‬‬
‫ی سپین د و زي پ ښ دی ع م چې او ف یې احجف عړی ‪Epitendineum: The white fibrous sheath surrounding a tendon.‬‬
‫ا پ ښای دی‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Synovial Membrane.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪On or about to perineurium.‬‬

‫‪2‬‬
‫ددې لپجوه چې ا ط دې ال م نږ ت ښففففکجوه شففففط بوفففف ط وشففففت پ ‪ Saline-soaked dental roll‬جندې اړ وا اړ ؛ ددې‬
‫هم است جده ع الی ش ‪ .‬جوح پجنسمجن ع ا مړ ند ا الس ت میزا تړ ؛ پ مجش مجن عې یج‬ ‫پوځجی ل ‪Fine skin hook‬‬
‫هغ عسفففففففجن عې چې جوح یې نګا ‪ 11‬ت نېدې ي م نږ جید نګای هم پ میزا عې شفففففففجمل عړ ‪ .‬د جواحی ل وځې‬
‫نجو غ ت د ګ ت معم لط ا مالیم تموین یج حوعجت ت وی عېږي‪ .‬پجنسمجن ا س چو ‪ ۳‬دوې ه تې عد‪ ،‬عا چې د ګ ت پ اسف‬
‫ق ي حوعجت توسوه عېدل لېدل شط لوې عېږي؛ مګو د مړ ند ا نګا حوعجت جید تو دوی ن و ه ت پ وې هم محد د شط‪ .‬د‬
‫مړ ند ل پجسفف چې ع مې جوحې اقک عېږي د هغې لپجوه جید د مړ ند پ اف عې ‪ Paris Splint‬د دوی ن و ه ت لپجوه تف یق‬
‫م نی ی عړي‪.‬‬ ‫زیجت اف ت د مړ ند ل عږېد‬ ‫شط تو ل ‪ 20‬دوج‬

‫د اپینیورال برخې ترمیم(‪)Epineural Repair‬‬

‫د بمایجتط مجیکو سک پ ل است جدې پوت پ استندود ت ګ د اپینی وال تومیم توسوه ع ل ډېو ګټ و تمجمېږي‪ .‬عا چې ل هوه س‬
‫بمایجت ځنډېږي ن ‪ Epineurium‬ض یم عېږي ا نډل ن د بو ط پ خ پ دنن عې پل تحوعیت ل الس وع ي؛ چې پ دې‬
‫ګټ ا یستل عېږي‪.‬‬ ‫حجلت عې دغ ت نیک پ اسجنی توسوه ع الی ش ‪ .‬پ دې ډ ل تومیم عې د ‪ 6/0‬نجیا ن س چو‬

‫ت ښ ف ا عجمیج ال عېږي چې نجو غ ېو پل وځنط عجو ن شففو ع عړي ا دا د جواح مس ف لیت دی چې تدا ي‬ ‫تومیم هغ‬
‫جید م نی ی شففط ا دود جید پ ښ ف شففکل سففوه تدا ي شففط‪ .‬د تومیم د‬ ‫تو ا وه پ وې جوي‪ .‬د دشففکای د وامنځت عېد‬
‫پاې دندې پ ښ شکل تو سوه عړای‬ ‫دادي چې مو ف او فط پ سجح عې غځېږي تو‬ ‫پو سې ی ل ا سج سط اجزا‬
‫شط‪.‬‬
‫دزی تواپی یج پ ځین ځجنګړ حجالت عې ت وی عېږي لک ‪ :‬د دشکای د م نی ي لپجوه‪ ،‬د شپړ حوعجت د توسوا ي پ منظ و ا‬
‫د مو ف و ې د ق ت ا ځ اک زیجت الط پ منظ و‪.‬‬
‫انزاو ا بجق ت(‪)Prognosis‬‬

‫و سففت یې پ بجق ت عې و ل لوي؛ الندې دکت و ن د تومیم‬ ‫ځینې ځجنګړي دکت و ن شففت چې د شففاېدلط بوففب ل تومیم‬
‫ا وغ نې پو س اغېزمن ع الی شط‪.‬‬
‫د بمو زیجت الی‬ ‫‪‬‬
‫د تشدد زیجت الی‬ ‫‪‬‬
‫انتجن‬ ‫‪‬‬
‫موه چې جوح نېدې (‪ )Proximal lesion‬ي‪.‬‬ ‫هو‬ ‫‪‬‬
‫د ه ن و دکت و ن چې د جواح پ وې مو ف عېږي هغ یج د جوحې پ تومیم عې ځنډ ن ع ل ا عجدط اندازه تجو ې ا مهجوت‬
‫ضک ع ل قج ایت ن لول یج د‬ ‫ب جوت دي‪ .‬پ دې پو س عې ځنډ ډېو زیجن وامنځت ع الی شط ا د منجسب ت ش ی‬ ‫لول‬
‫ځند معم ل المل دی‪.‬‬
‫……‪Further Reading‬‬

‫‪11‬‬
‫‪Elbow‬‬

‫‪3‬‬