Streszczenia – Język łaciński z elementami kultury antycznej

Piotr Berdowski, Garum – przysmak rzymian

We wstępie artykułu autor określa jego temat – jest to kuchnia rzymska, dokładniej sos zwany
garum. Na początku przytoczony zostaje cytat, w którym dowiadujemy się, że większość potaw
rzymianie, zasmakowali u cudzoziemców, podczas podbojów. Ważna również jest książka Marka
Gawiusza Apicjusza, w której opisał on kuchnię rzymską. Kuchnia ta opierała się na łączeniu ze
sobą różnych smaków, najlepszą z przypraw było garum, zwane liquamen, czyli słony sos rybny.

GARUM, CZYLI LIQUAMEN

W kolejnej części artykułu Berdowski opisuje czym jest garum. Przytacza opis tego sosu Piliniusza
Starszego. Była to ciecz o klarownej konsystencji, powstała w wyniku fermentacji ryb. Następnie
przytacza anegdotę, która miała miejsce podczas wykopalisk. Określa garum jako przyprawę,
ponieważ dodawano je do różnych potraw.

SOSY RYBNE I GOSPODARKA

Produkcja sosów rybnych, była ważną częścią gospodarki. We wielu stanowiskach odkryto baseny,
służące do produkcji, podane zostają miejsca, gdzie były one największe. Garum było również
eksportowane.

HANDEL I REKLAMA
Na zachowanych amforach, które służyły do przechowywania sosu, zapisane zostały cenne
informacje. Najważniejszą jest informacja o producencie, rodzinie Umbrici, która działała w
Pompejach, przynosiło to duże dochody. Na końcu podane jest więcej informacji, któe można było
zobaczyć na sosach np. jakość, długość leżakowania itd.

GARUM NA KOLKĘ I KATAR

Garum znalazło również zastosowanie jako lek, stosowany wewnętrznie. Działał on na choroby
skóry, górnych dróg oddechowych, bóle głowy, a nawet jako środek przeczyszczający. Autor
tłumaczy, że może to budzić wiele zastrzeżeń, ale trzeba zwrócić uwagę na wiedzę posiadaną przez
ówczesnych rzymian.

DUMNE GARUM
Garum nie było przez wszystkich uwielbiane, zostają przytyczone krytyczne opienię na jego temat.
Mimo to BGGarum cieszyło się wielką popularnością na całym świecie.

Berdowski Piotr, Garum – przysmak Rzymian, ,,Mówią Wieki – Magazyn Historyczny” 2006, s.
46-51.
Jan Wikarjak – Tullia córka Cicerona

Autor w swym artykule opowiada o postaci Tullii, której życie było takie jak innych kobiet z
wyższych warstw i dlatego według jej życia można przedstawić ówczesne stosunki obyczajowe.
Jej imię pochodzi od nazwy ojca, urodziła się 5 sierpnia 79 r. p. n. e., miała brata – Marka.
Wzmianki o Tulli pojawiają się w listach Cicerona, z których można wnioskować, że była ona
oczkiem w głowie swego ojca.
Ojciec wybrał jej narzeczonego gdy miała 12 wiosen, ślub wzięli gdy miała 16 lat. Było to krótkie i
szczęśliwe małżeństwo, trwające podczas trudnej sytuacji politycznej jej ojca, zakończonej
wygnaniem Cicerona do Tessaloniki. Opisane zostają listy Cicerona wysyłane z tego miejsca,
niejednokrotnie podkreśla swą miłość i troskę o żonę, Tullię, Marka, a nawet zięcia.
W 57 r. zmieniły się rządy i zezwolono Ciceronowi na powrót z wygnania. Jego powitanie
przypadło w dzień urodzin Tullii.
Tullia została wdową. Po jakimś czasie wzięła ślub z Furiusem Crassipeosem. Małżeństwo to
najprawdopodobniej, było spowodowane dla korzyści Cicerona, ponieważ w wielu listach do jego
brata widzimy wzmianki o posiadłościach zięcia, nie wspomina on o swej córce. Chciał tym
małżeństwem podnieść sławę swego rodu. W końcu doszło do rozwodu.
Kolejnym mężem był Dolabella, pierwszy raz nie zadecydował u wyborze kandydata Ciceron, ale
Tullia i jej matka. Wybranek prowadził hulaszcze życie i z tego powodu Tullia kolejny raz się
rozwiodła. Dopiero po 4 latach małżeństwa, ponieważ Dolabella był na ważnym stanowisku
politycznym.
Tullia była silną kobietą, dobrze znosiła przykrości jakie wiązały się z wojną domową. Troszczyła
się o ojca.
Dużo chorowała. W 49 r. urodziła dziecko, które szybko zmarło, tak samo stało się z jej drugim
synem.
Ciceron rozwiódł się z Terentią. Powodem było zmniejszenie posagu Tulli przez Terentię.
Tullia zmarła w 45 r., miała 33 lata, pojawia się określnie, że żyła, póki żywa była ,,wolność
rzymska”.
Ciceron był zrozpaczony, ponieważ córka była jego największym wsparciem. Dostawał wiele
listów z wyrazami współczucia.
W końcu Ciceron wyjeżdża i szuka ukojenia w literaturze.

Jan Wikarjak, Tullia córka Cicerona, [w:] Filomata.