YUQORI MOLEKULAR BIRIKMALAR 5. Quyidagi sopolimerning molekulasida 3,2⦁104
dona atom bo’lsa, uning polimerlanish darajasini 1. nA → (A) n+(n–1) H2O sxemaga binoan aniqlang. olinadigan polimer va uning molar massasini (–CH2–CH2–CH2–CH=CH–CH2–) n. (g/mol) aniqlang. Polimerlanish darajasi 250. A) 400 B) 2000 C) 4000 D) 200 A) kapron, 28250 B) lavsan, 48000 Yechim: [-C6H10-]n = 16n = 32000 C) polipropilen, 10500 D) poliizopren, 17000 n= 2000 polimerlangan. Yechim: Reaksiya polikondensatsiyalanish bo’lishi --------------------------------------------------------------- zarur. 6. Molekulasida 32000 ta atom saqlagan Berilgan javoblardan ikkitasi sopolimerning molekular massasini aniqlang. polikondensatsiyalanish reaksiyasi mahsuloti (–CH2–CH2–CH2–CH=CH–CH2–) n. xisoblanadi. A) 164000 B) 32800 C) 16400 D) 328000 Kapron va lavsan . ikkalasini qo’yib ko’ramiz va Yechim: [-C6H10-]n = 16n = 32000 polimerlanish darajasi mos tushganni olamiz. n= 2000 polimerlangan. A) Kapronni tekshiramiz. 2000*82 = 164000 250NH2(CH2)5COOH = H[-NH(CH2)2CO]250OH --------------------------------------------------------------- 113*250 = 28250g/m 7. 56 g polietilen (–CH2–CH2–) 20000 necha mol? Demak javob A. Qanoatlantirdi. A) 10–2 B) 10–5 C) 10–3 D) 10–4 --------------------------------------------------------------- Yechim: 56g/28 = 2mol monomer. 2. Polietilendan polipropilenning molar massasi 4,5 20000m-----------1m marta ko’p bo’lsa, ularning polimerlanish darajasi 2m--------x=1∙10-4 mol . necha marta farq qiladi? --------------------------------------------------------------- A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 8. 10–4 mol polistirol 52 g bo’lsa, polimerlanish Yechim: darajasini aniqlang. Polietilen : [-C2H4-]n = 28n massasi . A) 5000 B) 500 C) 4000 D) 400 Polipropilen . [-C3H6-] = 42m massasi . Yechim: 42𝑚 10-4mol----------52g = 4.5 28𝑛 1m--------x=520000/104= 5000 polimerlanish 42m = 126m darajasi. m =3n --------------------------------------------------------------- m/n = 3 ekan. 9. 10–4 mol polietilen (–CH2–CH2–) 20000 necha -------------------------------------------------------------- gramm keladi? 3. Butadiyen–1,3 va stirolning sopolimerlanishidan A) 56 B) 112 C) 11,2 D) 560 hosil bo’lgan kauchukning 73,2 g namunasi 400 g Yechim: 8% li bromli suvni rangsizlantirsa, kauchukda 28 * 20000= 560000g -------------1m butadiyen va stirol qanday mol nisbatda bo’lgan? x-----------------10-4m A) 3:1 B) 1:3 C) 6:1 D) 1:6 x=56g Yechim: --------------------------------------------------------------- 400g *0.08= 32g/160=0.2mol butadiyen bo’lgan 10. Polietilen (–CH2–CH2–) n molekulasidagi asosiy chunki butadien polimerlanganda ham qo’sh bog’ uglerod zanjiri uzunligi 308 nm ga teng bo’lsa, saqlaydi. polimerlanish darajasini aniqlang. l(C – C) = 0,154 C4H6 = 54 * 0.2 = 10.8g nm. 73.2 – 10.8 = 62.4g stirol olingan. A) 200 B) 100 C) 1000 D) 2000 C8H8 = 104g-------------1m Yechim: Har bir etilen molekulasi qo’shilaganda 62.4g--------x=0.6mol stirol. 2ta C-C bog’ hosil bo’ladi. 0.2:0.6 => 1:3 mol nisbat. 308nm /0.154 = 2000 ta (C-C) /2 = 1000 pol.dar. --------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------- 4. Quyidagi sopolimerning molekular massasi 11. Polietilen (–CH2–CH2–) n molekulasidagi asosiy 164000 bo’lsa, uning polimerlanish darajasini uglerod zanjiri uzunligi 308 nm ga teng bo’lsa, aniqlang. polimerning molekular massasini aniqlang. l(C – C) (–CH2–CH2–CH2–CH=CH–CH2–) n. = 0,154 nm. A) 2000 B) 4000 C) 400 D) 200 A) 56000 B) 28000 C) 2800 D) 5600 Yechim: Yechim: Har bir etilen molekulasi qo’shilaganda Formulasi: [C6H10]n = 82n = 164000 2ta C-C bog’ hosil bo’ladi. n=2000 308nm /0.154 = 2000 ta (C-C) /2 = 1000 pol.dar. --------------------------------------------------------------- 1000*28 = 28000g/mol. 1 Voxidov Sardor Sanjarovich Telegram kanallar: @kimyosamarqand @kimyosvs --------------------------------------------------------------- 0.4mol-----------80% 12. Molekular massasi 56000 bo’lgan polietilen (– x--------------100% CH2–CH2–) n molekulasidagi asosiy uglerod zanjiri x=0.5mol izopren , 0.4mol polimerllangan 0.1mol uzunligi (nm) hisoblang. l(C – C) = 0,154 nm. qolgan. A) 616 B) 308 C) 61,6 D) 30,8 C5H8 = 68g-------------1mol Yechim: x----------0.5mol Har bir etilen molekulasi qo’shilaganda 2ta C-C x=34g . bog’ hosil bo’ladi. -------------------------------------------------------------- 56000/28 = 2000polimerlanish darajasi. 17. Toshko’mir smolasidan olingan, qaynash 2000*2 = 4000 ta C-C bog’ bor. harorati 170 – 2300C bo’lgan fraksiya haqida to’g’ri 4000*0.154 = 616nm fikrni aniqlang. -------------------------------------------------------------- A) o’rta moy, tarkibi fenol, naftalin 13. (–CH2–CH2–) 20000 bo’lgan polietilen B) og’ir moy, tarkibi naftalin va uning gomologlari molekulasining asosiy uglerod zanjiri uzunligini C) antrasen moyi, tarkibi anstrasen va fenantren (nm) hisoblang. l(C – C) = 0,154 nm. D) karbol moyi, tarkibi fenollar A) 61,6 B) 616 C) 308 D) 30,8 -------------------------------------------------------------- Yechim: 18. 34 g 2–metilbutadiyen–1,3 polimerlanganda sp3 2000*2 = 4000 ta C-C bog’ bor. – gibridlangan orbitallar soni 3,2 ∙ NA ga ortgan 4000*0.154 = 616nm bo’lsa, polimerlanish reaksiyasi unumi (%) -------------------------------------------------------------- hisoblang. 14. Etilen polimerlanganda 100 ta (–CH2–CH2–) 100 A) 60 B) 75 C) 80 D) 85 va 400 ta (–CH2–CH2–) 400 hosil bo’ldi. Polimerning Yechim: o’rtacha molekular massasini aniqlang. Izoprenda – 4ta A) 7280 B) 9520 C) 4480 D) 6720 Poliizoprenda -12 ta . 8 ta ortadi 1molda. Yechim: 1mol------------8m ortadi. 100 ∗ 2800 + 400 ∗ 11200 0.4=x-----------------3.2m 𝑀𝑟 = = 9520𝑔/𝑚𝑜𝑙 100 + 400 0.5mol------------100% -------------------------------------------------------------- 0.4mol----------x=80% 15. 5,4 g divinilning ma’lum qismi polimerlanganda -------------------------------------------------------------- 0,00025 ∙ NA ta makromolekula hosil bo’ldi. 19. Poliizopren molekulasida 2700 dona gibrid Olingan reaksion aralashma 800 g 3% li bromli orbitallar mavjud bo’lsa, 2–metilbutadiyen–1,3 ning suvni rangsizlantirsa, polimerlanish darajasini polimerlanish darajasini aniqlang. aniqlang. A) 300 B) 200 C) 100 D) 150 A) 200 B) 250 C) 500 C) 400 Yechim: [-CH2CH(CH3)=CHCH2-] Yechim: 5.4/54=0.1mol divinil bor, polimerlanganda gibridlanish o’zgaradi. Jami polimerlanganda hosil bo’lgan monomer taribinda orbitallar soni 18ta (12ta sp3 va 6 ta sp2) bo’ladi. bitta qo’sh bog’ saqlaydi, polimerlanmagani esa 18n = 2700 ikkita qo’shbog’ saqlaydi. n= 150 800*0.03=24g/160 = 0.15mol brom birikadi. -------------------------------------------------------------- 0.1m dan x moli polimerlansa qolgani x molga 20. Polimerlanish darajasi 300 bo’lgan polimerning kamayadi brom . massasi 324 g. Agar polimerlanishda 6,0 mol 0.2 – x = 0.15 monomer qatnashgan bo’lsa, polimerni toping. x=0.05mol polimerlangan. A) polipropilen B) divinil 0.00025NA --------0.05m C) poliizopren D) neylon 1m---------------x= 200 ta monomer. Yechim : -------------------------------------------------------------- 6mol --------------324g 16. Izopren namunasi 80% unum bilan 1mol---------x=54g/mol monomer miqdori. polimerlanganda sp3–gibrid orbitallari soni 3,2 ∙ NA -------------------------------------------------------------- ga ortdi. Namunadagi alkadiyen massasini (g) 21. Molekular massasi 16968 bo’lgan kapron H–[– hisoblang. HN–(CH2) 5–CO–]n–OH tolasining bitta A) 34 B) 27,2 C) 102 D) 54,4 makromolekulasida nechta bog’ hosil qilishda Yechim: qatnashgan sp3–gibrid orbital mavjud? Izoprenda – 4ta A) 3452 B) 3602 C) 3302 D) 3152 Poliizoprenda -12 ta . 8 ta ortadi 1molda. Yechim: 1mol------------8m ortadi. H–[–HN–(CH2) 5–CO–]n–OH 0.4=x-----------------3.2m 113n+ 18 = 16968 n=150 n 2 Voxidov Sardor Sanjarovich Telegram kanallar: @kimyosamarqand @kimyosvs Bitta zvenoda . 23 *150 + 2 = 3452 27. Butadiyen–1,3 ning o’rtacha polimerlanish OH dagi 2 ni ham qo’shdik. darajasi 300 bo’lsa, 405 g monomerdan necha mol -------------------------------------------------------------- butadiyen kauchuk olinadi? 22. Polipropilen tarkibidagi N(H) – N(C) = 450 A) 0,020 B) 0,025 bo’lsa, polimerning molekular massasini hisoblang. C) 0,030 D) 0,040 A) 10500 B) 8400 C) 4200 D) 6300 Yechim: Yechim: 405 / 54=7.5mol monomer. [-C3H6-]n = 6-3=3n ta farq. 300mol--------------1mol kauchuk. 3n = 450 7.5mol----------------x=0.025mol kauchuk. n= 150 -------------------------------------------------------------- 42 * 150 = 6300g/mol 28. Polietilen massasi uning tarkibidagi uglerod -------------------------------------------------------------- atomlari massasidan 800 g ga ko’p bo’lsa, 23. Sis–1,4–poliizopren namunasi tarkibida sp2– polimerning o’rtacha molar massasini (g/mol) gibrid orbitallar soni 1200 ∙ NA. Ushbu fragmentning hisoblang. massasini (g) hisoblang. A) 8400 B) 9800 A) 23800 B) 17000 C) 7000 D) 5600 C) 13600 D) 20400 Yechim: [-C2H4-] = 28n-24n=4n farq Yechim: 4n = 800 [-CH2C(CH3)=CHCH2-]n = 6n ta sp2 bor. n= 200 6n = 1200 28 * 200 = 5600 n= 200 -------------------------------------------------------------- 68 * 200 = 13600g/mol 29. Molekular og’irligi 17700 ga teng bo’lgan -------------------------------------------------------------- xloropren kauchukning polimerlanish darajasini 24. 324 g butadiyen–1,3 dan 0,02 mol butadiyen toping. kauchuk olinsa, o’rtacha polimerlanish darajasi A) 150 B) 250 C) 300 D) 200 qanday bo’lgan? Yechim: A) 500 B) 600 C) 300 D) 400 Xloropren kauchuk: [-CH2C(Cl)CHCH2] =88,5n Yechim: Butadien mollarini topamiz. 88,5n = 17700 324 / 54 = 6 mol butadien. n=200 0.02mol---------6m -------------------------------------------------------------- 1m--------x=300 ta zveno bor. 30. 25,2 g propilenning polimerlanishidan hosil -------------------------------------------------------------- bo’lgan namunada 0,002 ∙ NA dona makromolekula 25. Poliizopren molekular massasi 13600 ga teng bor. Reaksiyaga kirishmagan propen bromli suv bo’lsa, polimer tarkibida necha dona gibrid orbitallar orqali o’tkazilganda idish massasi 4,2 g ga ortdi. mavjudligini aniqlang. Polipropilenning polimerlanish darajasini aniqlang. A) 3600 B) 5400 C) 4500 D) 7200 A) 350 B) 250 C) 300 D) 200 Yechim: Yechim: Bromli suvda propilen qoladi, Zveno: [CH2C(CH3)CHCH2]n 25.2 – 4.2 = 21g polimerlangan . 68n = 13600 21g----------------------0.002mol n=200 x------------------------1m Monomer zvenoda 12+6 = 18 ta gibrid bor. x=10500/42=250 polimerlanish darajasi. 200 * 18 = 3600ta gibrid orbital bor. -------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------- 26. Trans–1,4–poliizopren molekular massasi 13600 Javoblar: ga teng bo’lsa, uning molekulasida necha dona 1 2 3 4 5 6 7 8 9 vodorod atomi borligini toping. 0 A D B A B A D A A A) 1600 B) 2800 C) 2000 D) 2400 1 C B A B B A A A C D [CH2C(CH3)CHCH2]n 2 B A D C C A A B D D 68n = 13600 3 B n=200 200 * 8 = 1600ta H atomi bor. --------------------------------------------------------------