Chương 3: Giải pháp thực hiện hoạt động khai báo hải quan thông qua các hiệp

định thương mại quốc tế

3.1. Thách thức và cơ hội mà các hiệp định thương mại quốc tế mang lại cho hoạt động
khai báo hải quan

 Thách thức:
 Yêu cầu pháp lý và quy định mới: Các hiệp định thương mại quốc tế như CPTPP,
EVFTA, RCEP đưa ra những yêu cầu pháp lý và quy định mới về khai báo hải
quan, như quy tắc xuất xứ, miễn giảm thuế quan, v.v. Việt Nam cần phải nhanh
chóng cập nhật, điều chỉnh các quy trình, thủ tục khai báo để đáp ứng các yêu cầu
này.
 Tăng khối lượng công việc khai báo: Với việc gia tăng số lượng đối tác thương
mại, khối lượng công việc khai báo hải quan cũng tăng lên đáng kể. Điều này đòi
hỏi doanh nghiệp phải nâng cao năng lực, tăng cường nhân sự và ứng dụng công
nghệ để xử lý hiệu quả.
 Rủi ro vi phạm và xử lý phi quan thuế: Sự phức tạp của các quy định mới dẫn đến
nguy cơ vi phạm pháp luật hải quan và phải chịu các biện pháp xử lý phi quan thuế
như phạt, truy thu. Chính vì vậy các doanh nghiệp ở cần chú trọng tuân thủ pháp
luật và quản lý rủi ro trong quá trình khai báo.
 Cơ hội:
 Tăng cường tính minh bạch và hiệu quả: Các hiệp định thương mại yêu cầu đơn
giản hóa, chuẩn hóa các quy trình, thủ tục khai báo hải quan, điều này giúp tăng
tính minh bạch và hiệu quả trong hoạt động khai báo hải quan của doanh nghiệp.
 Tăng cường sự liên kết và hợp tác với quốc tế: Các hiệp định thương mại thúc đẩy
sự hợp tác, liên kết giữa các cơ quan hải quan và doanh nghiệp trên phạm vi quốc
tế, điều này góp phần tăng cường khả năng trao đổi thông tin, tăng hiệu quả với
các hoạt động chống buôn lậu.
3.2 Hạn chế tác động tiêu cực của hiệp định thương mại quốc tế đến khai báo hải quan.

Nhằm hạn chế các tác động tiêu cực mà các hiệp định thương mại quốc tế tạo ra gây ảnh
hưởng xấu đến hoạt động khai báo hải quan, điều đầu tiên và tất yếu là phải nâng cao
nhận thức, tăng cường đào tạo kiến thức chuyên môn về các hiệp định thương mại quốc
tế cho các nhân viên và cán bộ hải quan để đảm bảo họ sẽ có trình độ chuyên môn cao,
tác phong chuyên nghiệp khi làm việc.
cần phải tăng cường hiểu biết của các doanh nghiệp về các điều khoản của hiệp định
thông qua các diễn đàn, hội thảo về các hiệp định thương mại quốc tế để giải đáp các thắc
mắc và nâng cao hiểu biết của doanh nghiệp. Đồng thời xây dựng các tài liệu hướng dẫn,
các cẩm nang về các quy định và thủ tục khai báo phù hợp.
Ngoài ra cần tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan hải quan và doanh nghiệp bằng cách
Thành lập các diễn đàn, hội nghị thường xuyên để chia sẻ thông tin, tháo gỡ vướng mắc
của doanh nghiệp cũng như cập nhật các thay đổi quan trọng. Cơ quan hải quan cần cải
tiến các ứng dụng công nghệ thông tin như: hệ thống khai báo hải quan điện tử, thông
quan tự động, … và xây dựng cơ chế tiếp nhận phản hồi và giải quyết các vấn đề liên
quan một cách nhanh nhất từ doanh nghiệp một cách nhanh chóng.
Cần hoàn thiện khung pháp lý và chính sách: rà soát, cập nhật các văn bản quy phạm
pháp luật về khai báo hải quan phù hợp với các hiệp định, xây dựng các chính sách
khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ các quy định. Ngoài ra cần nâng cao năng lực
của cán bộ nhân viên trong hoạt động giám sát, kiểm tra, tăng cường công tác thanh tra,
kiểm tra định kỳ về chất lượng, tính chính xác của các hoạt động khai báo. Từ đó có thể
triển khai và áp dụng các biện pháp xử lý, các chế tài phù hợp đối với các trường hợp vi
phạm.
Bên cạnh đó cần tăng cường hợp tác với các đối tác như xây dựng quan hệ đối tác chiến
lược với các cơ quan hải quan nước ngoài, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, đồng bộ hóa
quy trình trong khai báo, thông quan.
3.3 Giải pháp về việc tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại để cải thiện hoạt động
khai báo hải quan.

Nhằm tận dụng cơ hội mà các hiệp định thương mại quốc tế mang lại để cải thiện hoạt
động khai báo hải quan, cần nghiên cứu kỹ các cam kết về giảm thuế quan, đơn giản hóa
thủ tục trong các hiệp định liên quan đến hoạt động khai báo hải quan. Từ đó, xây dựng
kế hoạch triển khai các ưu đãi và đơn giản hóa thủ tục một cách có hệ thống.
Ngoài ra việc tận dụng các chương trình hỗ trợ kỹ thuật về đào tạo, tư vấn, hướng dẫn thủ
tục liên quan đến khai báo hải quan để nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ.
Tham gia vào các diễn đàn, hội thảo với các bên liên quan (doanh nghiệp, tổ chức quốc
tế...) để cập nhật thông tin, chia sẻ kinh nghiệm về khai báo hải quan trong bối cảnh các
hiệp định mới.
Tiếp đến là chủ động liên hệ và phối hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp trong nước và
các đối tác quốc tế để hiểu rõ các vấn đề, khó khăn trong khai báo hải quan, từ đó đề xuất
các giải pháp hóa thủ tục phù hợp với những cam kết trong các hiệp định.
Cuối cùng chính là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa quy trình khai báo
hải quan nhằm tăng tính chính xác, minh bạch trong hoạt động khai bóa hải quan.
3.4 Những khuyến nghị nhằm tối ưu hóa quy trình khai báo hải quan trong bối cảnh các
hiệp định thương mại quốc tế.
Trong bối cảnh hiện nay, tốc độ và sự chính xác là ưu tiên hành đầu không chỉ riêng lĩnh
vực hải quan. Chính vì vậy việc tối ưu quy trình khai báo hải quan là cần thiết không chỉ
đem lại lợi ích cho doanh nghiệp nói riêng mà cả nền kinh tế nói chung. Chính vì vậy
nhóm có một số khuyến nghị nhằm tối ưu hóa quy trình khai báo hải quan như sau:
Cần đơn giản hóa và hài hòa hóa thủ tục bằng cách rà soát, cắt giảm các thủ tục rườm rà
không cần thiết, để tăng tính minh bạch, hiệu quả. Giảm thiểu số lượng giấy tờ và chuyển
sang sử dụng các ứng dụng khai báo hải quan như phần mềm hải quan ECUS5 nhằm
giảm thiểu chi phí và thời gian mà doanh nghiệp phải bỏ ra. Áp dụng các tiêu chuẩn
chung về hồ sơ, tài liệu và thông tin yêu cầu.
Đảm bảo các doanh nghiệp tham gia vào hoạt động khai báo hải quan tuân thủ các quy
định và hiệp định thương mại hiện hành. Đồng thời xây dựng quy trình rõ ràng, công khai
và minh bạch để tăng sự tin cậy của các bên liên quan.