TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ LUẬT ĐỀ KIỂM TRA GIỮA KỲ

KHOA LUẬT KINH TẾ Lớp K21501C

(Được sử dụng tài liệu)

Môn: Pháp luật về quản trị công ty

Câu 1: (5đ) Theo các em, bài học về quản trị công ty và pháp luật về quản trị công
ty nào có thể rút ra từ vụ việc Vạn Thịnh Phát – SCB vừa qua.

Tuy nhiên, trong quản trị công ty và pháp luật quản trị công ty nói chung, vụ việc như
vụ việc Vạn Thịnh Phát - SCB có thể mang lại một số bài học quan trọng. Dưới đây là
một số khía cạnh mà bạn có thể suy nghĩ:
1. Quản lý rủi ro tài chính: Vụ việc có thể nhấn mạnh tầm quan trọng của việc
quản lý rủi ro tài chính. Các công ty cần có quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ
để giám sát và đánh giá các hoạt động tài chính, đảm bảo tính minh bạch và
tránh những vi phạm pháp luật.
2. Tuân thủ pháp luật: Vụ việc này có thể là một lời nhắc nhở về việc tuân thủ
pháp luật và quy định liên quan đến quản trị công ty. Các công ty cần nắm
vững các quy định pháp luật liên quan và tuân thủ chúng một cách chính xác và
trung thực. Điều này bao gồm việc thực hiện các quy trình kiểm soát nội bộ để
đảm bảo tính minh bạch và tránh vi phạm pháp luật
3. Trách nhiệm của ban lãnh đạo: Vụ việc này có thể nhấn mạnh tầm quan trọng
của trách nhiệm của ban lãnh đạo trong quản trị công ty. Ban lãnh đạo cần chịu
trách nhiệm cao cấp trong việc đảm bảo tuân thủ pháp luật, xây dựng một hệ
thống kiểm soát nội bộ hiệu quả và giám sát các hoạt động công ty một cách
cẩn thận
4. Tầm quan trọng của kiểm soát nội bộ: Vụ việc này có thể nhấn mạnh tầm quan
trọng của kiểm soát nội bộ trong quản trị công ty. Các công ty cần thiết lập các
quy trình kiểm soát nội bộ và kiểm tra định kỳ để phát hiện và ngăn chặn
những hành vi gian lận hoặc vi phạm pháp luật.
5. Học hỏi từ kinh nghiệm: Vụ việc này cung cấp một cơ hội để các công ty và
nhà quản lý học hỏi từ kinh nghiệm của người khác. Nắm bắt các trường hợp
và bài học từ những sự cố trong quản trị công ty giúp cải thiện quy trình và
chính sách của công ty để tránh lặp lại những sai lầm tương tự trong tương lai

Câu 2: (5đ) Theo các em, nếu vụ việc của tập đoàn Alibaba xảy ra tại Việt Nam
vào năm 2023 thì liệu có chủ thể nào bị xem xét trách nhiệm pháp lý do vi phạm
pháp luật về quản trị công ty không? nếu có thì đó là những vi phạm nào? nếu
không thì tại sao?
 Tóm lược về Công ty

Tập đoàn Alibaba

Alibaba được thành lập năm 1999 tại tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Người sáng lập
của Alibaba là Jack Ma Yun đã có một tầm nhìn chiến lược trong việc kết nối mọi
doanh nhân ở Trung Quốc thông qua công nghệ Internet đang phát triển. Đến năm
2011, công ty con của Alibaba là Alibaba.com đã trở thành một trong những trang
mua sắm trực tuyến lớn nhất Trung Quốc với thị phần khoảng 50%. Trong năm
2007, Alibaba.com đã chào bán lần đầu ra công chúng (IPO) thành công trên Sở
Giao dịch Chứng khoán Hồng Kông (HKE). Alibaba cũng sở hữu Taobao, nền tảng
mua sắm trực tuyến giữa các khách hàng tiêu dùng (C2C) lớn nhất ở Trung Quốc;
và Tmall, nền tảng kết nối giữa đơn bị bán hàng và người tiêu dùng (B2C).

Một trong những phát triển thành công nhất của Alibaba là Alipay, một nền tảng
thanh toán trực tuyến của bên thứ ba được ra mắt vào năm 2004. Ban đầu nó được
tạo ra như một đơn vị chức năng trong Alibaba.com để cung cấp các giải pháp thanh
toán cho các cổng giao dịch trực tuyến của công ty như Taobao. Đến năm 2011,
Alipay đã trở thành hệ thống thanh toán trực tuyến lớn nhất thế giới.
Quan hệ đối tác giữa Yahoo! và Alibaba
Tháng 10/2005, Alibaba đã mua lại công ty Yahoo! Trung Quốc và đã phát hành
40% cổ phần cho Yahoo! trị giá là 1 tỷ USD như một phần của quan hệ đối tác
chiến lược với Yahoo!. Trước tháng 9/2012, Yahoo! là cổ đông lớn của Alibaba, sở
hữu 43% cổ phần, tiếp theo là Softbank - một công ty Công nghệ Thông tin Nhật
Bản - với 29% quyền sở hữu. 28% còn lại do Jack Ma và đội ngũ quản lý của ông
nắm giữ.
HĐQT của Alibaba bao gồm 4 TV. Tháng 10/2005, Jack Ma, Chủ tịch (CT) HĐQT,
đã giữ 1 trong 2 vị trí TV HĐQT đại diện cho công ty Alibaba. Jerry Yang, đại diện
của Yahoo! (sau đó được thay thế bởi Tim Morse và sau đó là Jacqueline D. Reses),
và Sun Zheng Yi (tên tiếng Nhật: Masayoshi Son), đại diện Softbank, mỗi người
nắm giữ 1 ví trí trong HĐQT.
Theo thời gian, Alibaba đã mở rộng và đạt được thành công lớn trên thị trường quốc
tế. Tuy nhiên, Yahoo! đã mất thị phần trong hầu hết các lĩnh vực kinh doanh trong
nước. Do đó, khoản đầu tư vào Alibaba đã trở thành kho vàng của Yahoo!.
Việc đầu tư này cho phép Tập đoàn Yahoo! Có trụ sở tại California vượt qua các quy
trình nghiêm ngặt của quy định đầu tư nước ngoài ở Trung Quốc và mang lại lợi
nhuận khổng lồ từ sự tăng trưởng nhanh chóng của việc sử dụng Internet ở Trung
Quốc.
Tách Alipay

Quyết định tách Alipay

Trong năm 2010, một quy định mới gọi là Pháp lệnh Thứ hai đã được thông qua, yêu
cầu tất cả các hệ thống thanh toán trực tuyến phải được hoàn toàn thuộc sở hữu của
Trung Quốc để có thể giữ lại giấy phép hoạt động. Các hệ thống có sở hữu nước ngoài
phải trải qua một quá trình đăng ký riêng biệt, và quá trình này tương đối rắc rối và
khó khăn. Sự thay đổi về quy định này nhằm mục đích giải quyết những lo ngại về an
ninh quốc gia liên quan đến việc thu thập thông tin tài chính cá nhân bằng các hệ
thống thanh toán trực tuyến do nước ngoài nắm giữ. Alipay được coi là đồng sở hữu
bởi công ty Trung Quốc và công ty nước ngoài và sự thay đổi về quy định này đã gây
ra vấn đề cho Alibaba.

Trước khi quy định mới này được ban hành, hầu hết các công ty (bao gồm cả Alibaba)
đã cố gắng lách các quy định này thông qua việc thành lập một công ty vỏ bọc (VIE),
trong đó công ty mẹ sẽ chuyển quyền sở hữu danh nghĩa của một công ty con nhưng
vẫn giữ các lợi ích kinh tế thông qua các thỏa thuận về dòng tiền.

Alibaba đã lên kế hoạch chuyển giao Alipay cho công ty con là Zhejiang Alibaba E-

commerce Ltd (Zhejiang Alibaba). Zhejiang Alibaba được sở hữu 80% bởi Jack Ma
và 20% sở hữu bởi Shihuang Xie, đồng sáng lập và quản lý điều hành chính của
Alibaba. Việc chuyển đổi được tiến hành theo hai giai đoạn; giai đoạn đầu tiên có sự
chuyển nhượng quyền sở hữu 70% vào tháng 6/2009 và lần thứ 2 sẽ chuyển 30% còn
lại vào tháng 8/2010. Giá trị chuyển nhượng đã được trả là 330 triệu RMB.

Cơ cấu VIE được giữ lại sau khi hoàn thành việc chuyển giao quyền sở hữu Alipay.
Như vậy, Alibaba vẫn ghi nhận Alipay trong báo cáo tài chính hợp nhất cho năm 2010
theo yêu cầu của pháp luật. Nhưng đến cuối quý I năm 2011, Jack Ma cảm thấy rằng
công ty vỏ bọc không còn có thể vượt qua sự giám sát chặt chẽ của chính quyền Trung
Quốc. Một văn bản chính thức đã được ban hành cho Softbank và Yahoo! vào ngày
31/3, tuyên bố rằng Alibaba sẽ tách hoàn toàn Alipay và chấm dứt cấu trúc công ty vỏ
bọc.

Tính đến ngày 31/3, Alipay đã không còn được ghi nhận là một công ty con trên
Báo cáo Tài chính (BCTC) hợp nhất của Alibaba, mà được ghi nhận là một công ty
liên kết.

Vào ngày 10/5/2011, Yahoo! đã công bố thông tin trong bản đệ trình theo mẫu 10-Q
của mình cho Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC) rằng 100% quyền sở hữu Alipay
đã được chuyển sang Zhejiang Alibaba mà Jack Ma nắm giữ phần lớn quyền sở hữu.
Các nhà đầu tư của Yahoo sau đó đã nhận được tin đồn về sự bất đồng quan điểm giữa
Yahoo và Alibaba
Câu chuyện từ phía Yahoo!
Yahoo! tuyên bố rằng họ không biết về việc chuyển quyền sở hữu và việc tách Alipay
ra khỏi BCTC hợp nhất cho đến ngày 31/3/2011. Hơn nữa Yahoo! tuyên bố rằng
HĐQT đã không chấp thuận quyết định này

Carol Bartz đảm nhiệm vị trí TGĐ của Yahoo từ tháng 1/2009 đến tháng 9/2011, được
cho là đã nắm giữ vị trí này trong một thời gian quá ngắn để có thể hiểu sâu về các
vấn đề trong Công ty Alibaba. Theo nguồn tin của một cá nhân nắm rõ thông tin về
các vấn đề trong công ty, HĐQT của Yahoo không đổ lỗi cho bà Bartz về căng thẳng
leo thang với Tập đoàn Alibaba bởi vì bà không hề biết về việc cơ cấu lại Alipay và
những TV HĐQT còn lại không đổ trách nhiệm cho bà. Thay vào đó, Yahoo! đã “có
một trận chiến với người Trung Quốc”

Yahoo! có quyền bổ nhiệm hai đại diện trong HĐQT như đã nêu trong thỏa thuận hợp
tác năm 2005. Vào tháng 2/2011, Giám đốc Tài chính của Yahoo!, Tim Morse nói
rằng Công ty vẫn chưa cử thêm đại diện bổ sung vào HĐQT vì “tình hình hiện tại là
tốt và không cần phải phá vỡ sự cân bằng”

Câu chuyện từ phía Alibaba (Jack Ma)

 Alibaba đã bác bỏ tuyên bố của Yahoo và nói rằng việc chuyển giao đã được
thảo luận tại hầu như tất cả các cuộc họp của HĐQT kể từ 2 năm trước.
Alibaba tiếp tục tuyên bố rằng HĐQT đã “chấp thuận không chính thức“ cho
đội ngũ quản lý để giải quyết hoàn toàn các vấn đề của Alipay vào tháng
7/2009
Trong một cuộc phỏng vấn khác, Jack Ma đã nói rằng trong 6 năm kể từ khi
Jerry Yang và Masayoshi Son gia nhập HĐQT của Alibaba, “không một quyết
định nào đã được HĐQT thông qua“ và “rất nhiều thứ đã được thảo luận bên
ngoài các cuộc họp HĐQT và HĐQT đã đi đến thỏa thuận ... trong biên bản
cuộc họp “. Ông cũng đề cập rằng việc đưa ra quyết định thông qua HĐQT là
vô ích vì các TV HĐQT sẽ không chấp thuận và Alipay có thể bị sụp đổ do
việc chậm nộp đơn xin cấp giấy phép hoạt động.

Jack Ma cho biết Sun Zheng Yi đã tránh thảo luận về vụ chuyển nhượng này
với lý do thiếu thời gian vào tháng 3/2011. Ngoài ra, ông Ma còn nói thêm
rằng Sun khuyên ông nên nói dối Ngân hàng Trung ương về quyền sở hữu
nước ngoài của Alipay thay vì chuyển giao quyền sở hữu Công ty. Mặc dù
không có sự đồng thuận về vấn đề này vào thời điểm cuối tháng 3 là thời hạn
nộp đơn xin cấp phép, Jack Ma đã có một quyết định đơn phương bỏ qua việc
xin chấp thuận của HĐQT và đệ trình đơn lên Ngân hàng Trung ương xin cấp
phép cho Alipay như là một công ty 100% vốn của Trung Quốc. Do đó, Alipay

đã có được giấy phép vào tháng 5/2011 để hoạt động tại địa phương.

Câu chuyện từ phía Softbank

Softbank từ chối bình luận về sự cố chuyển quyền sở hữu. Theo thông tin từ
một cá nhân trong cuộc, Softbank “không phải là người ra quyết định cuối

cùng nhưng là người tham gia cuộc đàm phán về mức bồi thường” vì Softbank
chỉ có một ghế trong HĐQT của Alibaba.
Phản ứng của Thị trường chứng khoán (TTCK) và nhà đầu tư

Trong vài tháng trước khi sự việc bắt đầu, các nhà đầu tư đã đấu giá nhằm đẩy
cao giá trị cổ phiếu của Yahoo!. Điều này một phần là do các dự báo tích cực
về giá trị tương lai của cổ phần của Alibaba, với phần lớn giá trị đến từ Alipay.
 Sau khi thông báo ngày 10/5/2011 được tung ra, giá cổ phiếu của Yahoo đã
giảm 7,3%, khi các nhà đầu tư lo sợ sự sụt giá phần tài sản của Yahoo!. Sau
đó, cổ phiếu của Yahoo! giảm xuống còn 16,00 USD, từ mức 18,55 USD, mất

13,7% trong tuần đó. Điều này chủ yếu là do các nhà đầu tư đang đặt câu hỏi
tại sao Yahoo! không biết gì đến việc chuyển giao Alipay, và liệu mối quan hệ
với Alibaba có bền vững hay không.
Một số đơn kiện đã được nộp nhằm chống lại Yahoo!. Các cổ đông tuyên bố họ đã bị
lừa vì Yahoo! đã không công bố thông tin, và kết quả là đã đẩy giá cổ phiếu Yahoo!
lên một giá trị cao hơn mức thực tế. Những người khác cáo buộc rằng đáng nhẽ phải
có một đề xuất thu hồi giá trị một cách thích hợp (trong trường hợp Alipay có thể
được tách ra) được lập ra trước ngày công bố thông tin vì thông tin từ việc Alipay có
khả năng bị tách ra đã được dự đoán từ năm 2009. Trong khoảng thời gian từ ngày
10/5 đến 29/7, cổ phiếu của Yahoo! đã giảm 29,4%

Thỏa thuận cuối cùng

Sau nhiều tháng đàm phán căng thẳng, Alibaba, Yahoo! và Softbank đã tuyên
bố rằng họ đã ký một thỏa thuận chính thức liên quan đến việc chuyển giao
Alipay vào ngày 29/7/2011.

Các điều khoản trọng yếu của thỏa thuận này như sau:

Công ty mẹ của Alipay sẽ thanh toán cho Alibaba 37,5% tổng giá trị vốn của
mình từ số tiền thu được từ bất kỳ sự kiện thanh khoản nào - chẳng hạn như
IPO - tối thiểu là 2 tỷ USD và tối đa 6 tỷ USD.

Trước khi có bất kỳ sự kiện thanh khoản nào, công ty mẹ của Alipay sẽ thanh
toán cho Alibaba 49,9% lợi nhuận trước thuế của Alipay, ngoài phí bản quyền
phần mềm và tiền bản quyền.

Công ty APN Ltd, một công ty chuyên dụng độc lập (SPV) được thành lập bởi
Jack Ma và Giám đốc Tài chính của Tập đoàn Alibaba, ông Joe Tsai, sẽ tồn tại
 cho đến lúc có sự kiện thanh lý đối với Alipay. Công ty APN Ltd sẽ phát hành
một Chứng từ nhận nợ không lãi suất với giá trị 500 triệu USD thời hạn 7 năm
cho Alibaba. Để đảm bảo cho Chứng từ nhận nợ này, Jack Ma đã bỏ 50 triệu
USD cổ phần phổ thông của Alibaba do ông nắm giữ vào công ty APN Ltd.

Các phản ứng của nhà đầu tư đối với thỏa thuận này

Một số nhà đầu tư đã bán cổ phiếu Yahoo! ngay cả trước khi thỏa thuận cuối
cùng được ký kết do quan ngại về việc Yahoo! không nắm rõ thông tin và việc
mất giá trị của Alipay đối với danh mục đầu tư của Alibaba. Một nhà quản lý
quỹ đầu tư mạo hiểm có tiếng của Greenlight Capital đã bán hết toàn bộ cổ
phần Yahoo! do ông sở hữu, nói trong một lá thư cho các nhà đầu tư rằng “đây
không phải là những gì chúng tôi yêu cầu”. Cổ phiếu của Yahoo! ban đầu đã
tăng 6% trong phiên giao dịch trước khi thị trường mở cửa sau khi thỏa thuận
này đã được công bố. Điều này chỉ ra rằng các nhà đầu tư đã hài lòng với thỏa
thuận này. Tuy nhiên, giá cổ phiếu bắt đầu giảm từ ngày 3/8 đến 8/8, có thể là
do sự sụt giảm của ngành công nghệ cao. Nhà phân tích Mark Haraney của
Citigroup cho rằng, trong khi thỏa thuận “loại bỏ một số sự nghi ngờ, Yahoo!
dường như đã bị bắt buộc bán một trong những tài sản quan trọng nhất của
mình tại Châu Á.
Các sự kiện gần đây

Vào ngày 20/5/2012, Yahoo! và Alibaba đã đạt được một thỏa thuận về kế

hoạch thanh khoản hóa giá trị cho cổ phần của Yahoo! trong Alibaba. Bước
đầu tiên được thực hiện vào ngày 18/9/2012. Alibaba mua lại một nửa số cổ

phần nắm giữ bởi Yahoo! với giá 7,6 tỷ USD. Sau khi giao dịch này diễn ra,
quyền biểu quyết của Yahoo! và Softbank Corp đã bị pha loãng xuống dưới

50% trong HĐQT Công ty Yahoo! sẽ phải bán lại một nửa số cổ phần còn lại
khi IPO và nửa còn lại sau IPO.

Thỏa thuận này có lợi cho cả 2 bên và dự kiến sẽ chấm dứt “cuộc chiến toàn

cầu dài nhất trong lịch sử ngành Internet’. “TGĐ của Alibaba là Jack Ma giờ
đây nắm toàn bộ quyền lực tại Alibaba“; Ông đã giành quyền kiểm soát Công

ty. Đối với Yahoo!, thỏa thuận này cho phép thoái đầu tư tại Alibaba theo thời
gian, cân bằng thanh khoản ngắn hạn và trả lại tiền mặt cho các cổ đông cùng
với cơ hội hưởng lợi từ việc tăng giá trị của Alibaba trong tương lai.

HẾT