13/02/2018

1.GAIA Erregresioa

Menpeko aldagaia: Euskararen erabilera (Asko/Nahiko/Gutxi). Metrikoa da.

Aldagai askeak: adina, bizilekua (ez da metrikoa; binario bilakatu, 0 eta 1*), egoera soziala
(metrikoa), harremana gelan, familia (ez da metrikoa; binario bilakatu**)…

*Hiriburua 1 0 0

Hiria 0 1 0

Herri 0 0 1

Herritxiki 0 0 0

**Euskalduna 1 0

Mistoa 0 1

Erdaldaduna 0 0 (familia modu hau beti 0 izango duena: konstantea)

↓ ↓

Euskald Mistoa

Zein politika publikoak inplementatu behar dituen jarkingo du Eusko Jaurlaritzak.

Diskretua: zenbaki osoa (ultimo cumpleaños)

Metrikoa: eskala neurgarria

Ez-metrikoa: kualitatiboa

Dikotomikoa: bat edo bestea

Eskala nominal: erantzunek ez dute zerikusirik haien artean

Eskala ordinal: kuantitatiboki neurtu

 Partsimonia

Menpeko aldagaiaren bariantza gehien azaltzeko ahalik eta aldagai aske gutxiekin. ,800: la
suma de todos los aldagai askeas que hemos utilizado explica el 80% del menpekoa: R
cuadrado (corregida, la R: es decir, quita la eragina de la zoria). Ikerlariak erabaki behar du,
gure interesen arabera, guztiak erabili eta %80 azaldu, edo aldagai batzuk kendu eta gutxiago
azaldu; baina egokiagoa izan daiteke kentzea.
Determinazio koefizientea (R): aldagai independienteak noraino azaldu egiten duten aldagai
menpekoaren bariantza. (,800=80%).

Estimazio errore tipikoa: errorea kontuan hartuz (R2)

Bariantza analisia: bariantzaren analisia

 Korrelazioak

-Orden cero: korrelazioa menpeko eta askearen artean

-Partziala: menpeko eta aske baten arteko korrelazioa, baliogabetuta beste aldagai askeen
eragina kenduta

-Semipartziala:

Signifikotasuna: 0,000 hobeto

 Konfidantza tarteak: gero eta tarte zabalagoa orduan eta azalpen txikiagoa.

Multikolinealtasuna: “índice de condición”: 15-etik gora badago, arazoa, 30-etik gora

kolinealtasuna gertatua (harreman zuzena): hori txarto!

 Ekuazioaren parametroak eta aldagaien emaitzak

Erregresioaren ekuazioa= y (konstante)+(bariantza1)x(número1)+(bariantza2)x(número2)-

(bariantza 3)x(número3).

 CIS: itxaropena (menpeko aldagaia)

-Aldagai askeak: Lana, zoriontasuna, Estatuaren egoera ekonomikoa, ikasketa maila, adina,
balioak, kokapen politikoa, diru-sarrerak… Erlijioa (0 ez izan, 1 izan).

 Metodoa ekuazioan aldagaiak sartzeko

-Forward: aldagaiak sartu eta irizpideak ezarri eta SPSS-ak zuzen sartzen ditu aldagai egokiak

-Backward: multzotik atera irizpideak betetzen ez dituen aldagaiak; azalgarri ez delako

-Stepwise: por pasos.

 Dummy irakurketa erregresio anizkoitzan (tipifikatua; zein du nagusitasuna aldagaien

artean)

Menpekoa (txinatarrei begikotasuna), 0-10 ; askea (sexua), 1(gizonezko)-0(emakumezko).

Positiboa bada (adib.+0.25): txinatarrekiko begikotasuna adierazten duen gizonezkoen
proportzioa handiagoa emakumezkoa bada.

Negatiboa bada (adib.-0,25): emakumeak….

 Dummy Erregresio koefiziente partziala: tipifikatu gabea

Y1: 1,34-0,21x1  Begikotasuna 0.21 jaisten da gizonen kasuan; emakumeen kasuan 1,34 da
(erreferentzi taldea baita; konstantea da 1,34).

2.GAIA ANOVA

Batez bestekoen arteko konparaketa. Erabiltzen da aldagai menpekoa (metriko kuantitatiboak)

eta askeak (faktoreak, kualitatiboak) nola eragiten duten aldagai horren bariantzan neurtzen
da bakarka eta haien artean. Adib. Etxeko lanetan generoak edo lan egoerak nola eta zelan
azaltzen duten.

Taldeen arteko bereizkeetak egitea eta azaltzea helburua da.

Teknika mota: teknika azaltzailea

ANOVA sinple (aldagai aske bat) edo anizkoitza (bat baino gehiago).

Menpeko bat eta bi aske Elkarreragina: 3 efektu (bakoitza menpekoan eta haien artean). 3
aske badaude 7 efektu.

Aplikatzeko baldintza estatitiskoak: normaltasuna, linealtasuna, errakuntzat ausaz banatua

egotea eta homozedastizitatea.

Aldakortasuna hirutan banatu: bariantza azaldua (elkarreragina haien artean+independienteki

duten eragina menpekoan), bariantza sekundarioa (kontrolik gabeko aldagaiek azaltzen duten
bariantza, ez ditugunak kontuan hartu) eta hondar bariantza (talde barneko bariantza; zoriz
gerta daitekeena). Scheffé metodoa erabiliko dugu.

Faktorea: aldagai askea (A,B)

Maila: faktoreen kategoriak (A1, A2)

Modeloa: efektu finkoa (mailak aukeratu) edo aleatorioa (SPSS-ak eratzen eta aukeratzen ditu
mailak).

Faktorearen efektu nagusia: faktore zehatz bati dagokion bariantzaren zatia

Elkarreraginaren efektua: bi aldagaien artean daukaten eraginari esker azaltzen den

bariantzaren zatia. Elkarreragina ez egotea: tratamenduen efektua zenbait mailetan iraunkorra
da eta lerroak ia paraleloak dira. Elkarreragina egotea: tratamendu bakoitzaren efektuak ez
dira iraunkorra eta lerroak EZ dira paraleloak: aldagai batean ematen diren balioak bestearen
arabera aldatzen dira. Ordinala (no se cruzan); disordinala (se cruzan).
3.GAIA. ONA (osagai nagusizko azterketa: análisis de factores principales)

Teknika deskribatzailea da: aldagaien arteko erlazioen egitura sinplea eta ezkutua definitzea.

Aldagai asko, aldagaiak elkarren artean erlazionatuta, dimentsio komunak (faktoreak atera
egingo ditugu). Ez dago hasierako hipotesirik.

Aldagai edo eskala kuantitatiboekin erabiltzeko; informazio askoren aldi bereko tratera;
informazioaren adierazpen grafikoa.

-Aplikatzeko eremuak: elkarerraginen bat izan behar dute aldagaiek (aurrekoetan ekiditen
genuen harreman hori). Aldagaiak faktore bihurtzen ditu (datuak multzokatu gutxi
gorabehera).

-Aplikatzeko baldintzak: lagina kopurutsua izatea (elkarharreman izateko aukera gehiago)

muga 50 (200-300 ingurukoa) unibertsoaren arabera. Lagina zati aldagai kopurua=5 edo +,
normaltasuna.

-Irizpideak: partsimonia (aldagai pilo bat aldagai gutxietan laburtzea baita gure helburua),
interpretagarritasuna (faktore batzuetan ez du zentzurik izango aldagai bat mantentzeko.

-Elkarreragina: korrelazioa (diagonalaren aldetan gero eta 1 eta -1etik gertuago),

adierazgarritasuna (0,05 baino gutxiago), determinantea (0,2 baino txikiagoa).

-Barlett testa: KMO froga 0,6 baino handiagoa. Barlett-en esferitate proba: signifikazioa 0,05
baino txikiagoa.

-Matrices antimargen: aldagai bakoitzeko korrelazio partzialen eta sinpleen arteko

alderaketaren adierazlea. 0,5 baino altuagoak izan behar dute (gutxiago bada algadai hori
soberan): diagonala bakarrik begiratu.

-Comunalidades: kalitate indizea. 0.4 baino handiagoa. Faktore kopuru batek aldagaiaren
bariantza totaletik azaltzen duena.

-Autobalioak: faktore batek azaltzen duen guztiaren bariantzaren zatia. Zenbat faktore zenbait
faktoreen arabera: káiser-en irizpidea SPSSak erabiltzen duena (autobalioa bat baino gehiago),
azaldutako bariantzaren maila (60-66%) eta Catell-en irizpidea (grafiko bat da: malda eteten
denean hartu faktore hori; malda lautada denean ez). Ohikoena káiser irizpidea.

-Matriz de componente rotado: (matriz de componentes ez da kontuan hartzen). Coger el

coeficiente más alto de cada factor entre los diferentes componentes que aparezcan.

4.GAIA. KORRESPONDENTZI BAKUNEN ANALISIA (KBA)

-Teknika deskribatzailea

-Aldagai guztiak askeak dira

-Informazio askoren aldibereko tratera

-Informazioaren adierazpen grafikoa

-Aldagai kualitatiboak

-Datuak murriztea eta dimentsioak identifikatzea

-Sailkapena eta deskribapena: elkarren artean menpekoak diren aldagaiak batu kategoria
deskribatzaileak osatzeko (faktoreak).

-Kontinjentzia taula: 200-300 inguruko lagina eta laginaren eta aldagaien kopuruaren arteko
ratioa (n/j) 5 baino gehiago.

-Chi cuadradoren signifikazioa

-Baldintzak: lerro eta zutabe batuketak ez dira ez handiegi ez txikiegiak izan behar

-Aldagaiak: aktiboa (aldagai eta elementu eraginkorra, kokapenerako garrantzitsua) eta

erakusgarria (grafikoan ez dute eraginik, baina interpretazioa aberasten dute).

-Irizpideak: partsimonia, interpretagarritasuna

-Ekarpenak: absolutua (faktoreen osaeran duen pisua; inertziaren edo bariantzaren pisua:
aldagai bakoitzari dagokiona) eta erlatiboa(faktoreetatik puntuak aldentzen duena;
faktoreetatik zenbat urrundu eta hurbiltzen den puntua (¿?).

-Dimentsio bakoitzeko balore altuenak dituztenak hartu

-Dimentsioa aukeratzeko: resumen begiratu (dimensiones 1, 2, 3,4…) eta begiratu en

“proporción de inercia- acumulado” ea 67% baino gehiago non lortzen den, eta aukeratu
horren arabera.

-Puntos de fila generales: puntuación en dimensión (kokapena bi dimentsioetan), del punto en

la inercia de la dimensión/ekarpen absolutua (handienak aukeratu gero kokatzeko), de la
dimensión en la inercia del punto (handienak aukeratu eta ikusi distantzia erlatiboa aldagaien
artean). Total: tiene que ser más de 0,4.

5. GAIA: SAILKAPEN TEKNIKAK, CLUSTER (mordo/talde)

-Aldagai guztiak metrikoak

-Zenbait ezaugarrietan antzekoak diren banako kasuak edo aldagaiak pilatzea taldeak osatzeko

 Sailkapen metodo hierarkikoak:

-Metatze metodoak: kasu banakoetik talde bat osatu

-Helburua: aldagaiak (aldagai multzoa faktore kopuru txikiago batean bihurtzea). Talde
barneko homogeneotasuna eta taldeen arteko heterogeneotasuna.

-Banakoen arteko hutbiltasun neurriak hautatu behar dira

-X eta Y ardatzak ezberdinak direnez, tipifikatu egiten da eskala (baliokideak egin)

-Multzoak nola sortu? Prozedura antzekoak diren elementuak batu behar dira

-Zenbat talde osatu? Homogeneotasuna mantendu multzoetan. Oreka multzoen artean.

 Praktikoki
Hiru taula: metatze taula, dendograma eta kandalu-grafikoa

-Metatze taula (historial de conglomeración): etapakasuak+1, coeficientes (distantzia:

taldeak noiz eten behar dugun hemen ikusten dugu koefizienteen bilakaeran eten)), etapa
en la que el conglomerado aparece por primera vez, próxima etapa.

Banakako kasuak-(ken)Urratsak=Talde kopurua

-Kandalu-grafikoa: gehitu egiten diren mordoak hartu fase bakoitzean (behetik abiatuz: 9). Guk
erabaki non moztu mordoak

-Dendograma: distantzia 1-25 eskaladara birkodifikatu.

-Partsimoniari erreparatuz

 Sailkapen metodo ez-hierarkikoak

-Aldez aurretik erabakitzen da zenbat cluster nahi ditugun hierarkikoetan aukeratutako taldeen
bidez: 2, 3, 4…mordo

-CENTROS INICIALES DE LOS CONGLOMERADOS: aldagai desberdinek mordo bakoitzeko duten

batez bestekoa

-CENTRO DE LOS CONGLOMERADOS finales: nola aldatu den zentroa

-HISTORIAL DE INTERACCIONES

-PERTENENCIA A LOS CONGLOMERADOS (TALDE BARNEKO DISTANTZIAHOMOGENEOTASUNA):

mordoaren beste puntuetatik daukan batez besteko distantzia kasu bakoitzean, azkeneko
zentrotik

-DISTANCIA ENTRE LOS CENTRO FINALES: TALDEEN ARTEKO

DISTANTZIA/HETEREGENEOTASUNA:

-Taldeen arteko distantzia talde barneko distantziak baino handiagoak izan behar dute

-ANOVA: adierazgarritasunak begiratu (0,05 baino gutxiago): zeintzuk diren garrantzi gehien
duten aldagaiak.