Stabilite, Pilot Ölçek ve

İyi Üretim Uygulamaları

Ph. D. (2019) Ozan TEKDEMİR

ozan.tekdemir@istinye.edu.tr

29.05.2024 00:21 Genel Kimya/Maddenin Özellikleri Ve Ölçümü 1

 Stabilite
Stabilite; ilacın bozunmaya karşı gösterdiği
direnç yeteneğidir. İlaç zamanla değişikliğe
uğrar. Bu değişime ısı, ışık, havadaki gazlar, nem,
mikroorganizma gibi dış etkenler ile maddenin
reaksiyona yatkınlığı, kullanılan yardımcı madde
gibi iç etkenler neden olmaktadır.
Stabilite

Stabilite çalışmalarının amacı, ilacın hangi koşullar

altında ne kadar dayanıklı olduğunu saptamak;
böylece hem en ideal formülasyonu önermek, hem
de saklama koşullarını belirlemektir.
İlaçların raf ömrü boyunca ve hasta kullanımına
ulaştığı ana kadar etkin ve güvenilir olmaları
gerekmektedir. Stabilite çalışmaları bir ilacın raf
ömrünü belirlemek, uygun ambalaj malzemesini
seçmek ve hastaya ulaşıncaya kadar gerekli
saklamak koşullarını belirlemek için yürütülen
organize ve sistematik çabalar toplamıdır.
 Stabiliteye Etki Eden Faktörler
• Fiziksel etkenler: Isı, ışık, nem, izomerizasyon,
absorbsiyon, adsorbsiyon.
• Kimyasal etkenler: pH, hidroliz, oksidasyon,
iyonlar, sıvağ, solvan, ambalaj materyali
• Biyolojik etkenler: Mikroorganizmalar

Stabilite
Stabilite

STABİLİTE TESTLERİ
Yeni bir ürünün yukarıda sözü edilen
faktörlerden nasıl etkilendiğini incelemek
için yapılır. Kısa sürede sonuç almak için
hızlandırılmış stabilite testleri
gerçekleştirilir. Bu amaçla sabit ısılı
kabinler, sabit rutubet içeren kabinler ve
ışık stabilite kabinleri kullanılarak ısı, nem
ve ışık etkisi araştırılır.
Stabilite
İlaçlar için beş tip stabilite söz
konusudur:
1) Kimyasal Stabilite: Her etkin
madde kimyasal bütünlüğünü
veya etiketinde belirtilen
potensini önceden belirlenmiş
sınırlar içinde korumalıdır. İlacın
kimyasal olarak raf ömrü
hesapları yani etkin maddenin %
10’unun bozunduğu süre kinetik
hesaplara göre yapılır.
 Stabilite
İlaçlar için beş tip stabilite söz konusudur:
2) Fiziksel Stabilite: Farmasötik formlara bağlı
olarak stabilite parametreleri değişmektedir.
Görünüş, renk, koku, tat, homojenlik, pH,
berraklık, viskozite, faz ayrışması, dağılma,
sertlik, aşınma ve çözünme hızı gibi özellikleri
kapsar.
 Stabilite
İlaçlar için beş tip stabilite söz konusudur:
3) Mikrobiyolojik Stabilite: Mikrobiyolojik
üremeyi engellemek amacıyla ürüne ilave
edilen mikrobiyal maddelerin etkilerini
önceden belirlenmiş sınırlar içinde
sürdürmeleri gerekir.
Parenteral ürünler ise raf ömrü boyunca steril
olarak kalmalıdır.
Stabilite

İlaçlar için beş tip stabilite söz konusudur:

4) Terapötik Stabilite: Kimyasal, fiziksel ve
mikrobiyolojik stabilitedeki aşırı değişiklikler
preparatın terapötik etkinliğini etkiler.
Örneğin, katı ilaç şekillerinden etkin
maddenin çözünme hızındaki azalma ilaç
emilimini azaltabilir.
Supozituvarlada sıvağın erime özelliklerinin
değişmesi vücut boşluğundaki erime
süresini değiştirebilir.
Stabilite İlaçlar için beş tip stabilite söz konusudur:
5) Toksikolojik Stabilite: Etkin madde stabil
değilse ortamda oluşan bozunma ürünleri toksik
etki gösterebilir. Aynı durum yardımcı maddeler
için de geçerlidir. Bozunma toksik etkiyi
artırmamalıdır.
Bozunma Kinetiği

Stabilite çalışmalarında kinetik, reaksiyon hızı ve

bozunma reaksiyonunun nelere bağlı olduğu
araştırılır. Bozunma reaksiyonları 0., 1. ve 2.
derece olarak tanımlanır. Genellikle hesaplama
kolaylığı sağlaması açısından 0. ve 1. dereceye
indirgenmeye çalışılır.
1. Derece reaksiyona örnek olarak ester
hidrolizi verilebilir.
Hız = [CH₃COOC₂H₅] *k¹
Bozunma Kinetiği

0. derece reaksiyonları konsantrasyondan

bağımsızdır. Örneğin alkolün metabolize olması
dc/dt = k°
0. derece reaksiyonlarını izlemek kolaydır çünkü
zamana karşı bozunan madde miktarı sabittir.
Doğrunun eğimi 0.derece bozunma hız sabitini
verir.
Hız= k*[madde]° = k°
Arrhenius Eşitliği ve
Hızlandırılmış Stabilite
Reaksiyon hızlarının sıcaklığa bağlı değişimi Arrhenius
eşitliği ile açıklanır.
!"
k = A.𝑒 !#$
Eğer bir sıcaklıktaki k değeri biliniyorsa bir başka
sıcaklıktaki k değeri aynı molekül aşağıdaki şekilde
hesaplanabilir.
ln k₂/k₁ = Ea/R (T₂ - T₁ /T₂ . T₁ )
T₂ ,T₁ = İki farklı sıcaklık (25+273 = 298 ve 40+273 = 313
gibi)
Ea = Aktivasyon enerjisi (cal/mol)
R = Termodinamik gaz sabiti = 1,987 cal/derece.mol
k₁, k₂ = Değişik sıcaklıklarda reaksiyon hız sabiltleri
Arrhenius Eşitliği ve • İlaç molekülleri için 50-60 °C gibi bağıl olarak
yüksek sıcaklıklarda deneyleri yürütmek ve
Hızlandırılmış oda sıcaklığında (25 °C) bir ilacın bozunma hız
sabitini belirlemek için kullanılır. Bu yönteme
Stabilite hızlandırılmış stabilite testi denir. Eğer
reaksiyon oda sıcaklığında çok yavaş
yürüyorsa ve Ea değeri yüksek ise bu yöntem
çok kullanışlıdır.
• Arrhenius grafiğinin kullanılabilmesi için
Ea’nın sıcaklıktan bağımsız olması
gerekmektedir.
 Arrhenius
Eşitliği ve Farmasötik dozaj şekillerinin hızlandırılmış stabilite deneyleri
35-70 °C gibi sıcaklıklarda yürütülür. Reaksiyon
Hızlandırılmış mekanizmasının sıcaklığın bir fonksiyonu olarak değişmediği
varsayılır. Ancak istisnalar da vardır. Örneğin Ampisilin’in sulu
Stabilite çözeltideki bozunma hız sabiti donma noktasına yakın
sıcaklıklarda oda sıcaklığındaki bozunmasından daha yüksek
olduğu bildirilmiştir.
 Bozunma pH

Reaksiyon Bir ilaç molekülünün asit yada alkali şartlarda bulunması

stabilitesine etki eder. Örneğin pH’da 1 birim oynama
Hızlarına Etki reaksiyon mekanizmasına bağlı olarak hız sabitinde 10 kat
değişiklik göstertebilir. Bu nedenle ilaç formüllerinin belli bir
Eden Faktörler pH aralığına tamponlanmasına çalışılır.
Örneğin; Proton pompası inhibitörü, benzimidazol türevleri
(lansoprazol, omeprazol, pantoprazol) pH:9.5 ve üstündeki
bölgede stabildir. pH 3-5 arasında dakikalar içinde
parçalanırlar.
 Bozunma Çözücü
Reaksiyon Çözücü varlığının reaksiyon hızına etkisini tahmin etmek
Hızlarına Etki zordur. Çünkü çözücüler aktivite katsayısını, pKa’yı yüzey
gerilimini ve viskoziteyi etkileyerek reaksiyon hızına dolaylı
Eden Faktörler olarak etki ederler.
Örneğin; aspirin bozunmasında ortamda alkol varsa asetil
salisilik asitin etil esterini oluşturarak ek bir bozunma gösterir.
Aksine ortamda PEG varlığı aspirinin stabilitesini artırır.
 Bozunma
Reaksiyon Çözünürlük

Hızlarına Etki Penisilinler sulu çözeltilerde kararsız bileşiklerdir. Çünkü beta

laktaz halkası hidrolize uğrar. Sıvı dozaj şekillerinde
Eden Faktörler penisilinleri kararlı hale getirmek için en iyi yol onların
çözünmez tuzlarını hazırlamak ve bunları süspansiyon halinde
formüle etmektir. Süspansiyonda bulunan ilacın azaltılmış
çözünürlüğü, hidrolize uğrayacak ilaç miktarını da azaltacaktır.
 Bozunma
Reaksiyon
Hızlarına Etki Yüzey Etkin Maddeler
Ortama yüzey etkin maddelerin eklenmesi ilaç bozunması
Eden Faktörler üzerinde genellikle hızlandırıcı etki yapmaktadır. Bu
mekanizma ‘’misel-katalizi’’ olarak adlandırılmaktadır.
 Bozunma
Reaksiyon Kompleks Oluşturucu Maddeler

Hızlarına Etki Aromatik esterlerin sulu çözeltileri ksantinlerin varlığında çok

daha kararlıdır.
Eden Faktörler Örneğin; benzokain, prokain, tetrakain gibi maddelerin
bozunma yarı ömrü % 2,5 kafein’in varlığında 2-5 kat
artmaktadır.
 Antioksidanlar ve Şelat Oluşturucular
Bozunma Oksidasyonu önlemek ve ağır metalleri bağlamak için
Reaksiyon eklenirler.
Ortamda Cu, Fe, Co , Ni iyonlarının 0,0002M gibi düşük
Hızlarına Etki konsantrasyonlarda varlığı prednizolon gibi steroitlerin, A, B,
C, E vitaminlerinin ve tetrasiklin gibi antibiyotiklerin oto-
Eden Faktörler oksidasyonuna neden olur. Bu nedenle ilaç hazırlamada
kullanılan suyun ve cihazların ağır metal içermemesi gerekir.
Antioksidan ve şelat oluşturucu olarak formüllere katılan
maddelere örnek; BHT (Butil hidroksi toluen), BHA (Butil
hidroksi anisol), L-askorbik asit ( C-vit) sodyum metabisülfit,
EDTA, sitrik asit, tartarik asit sayılabilir.
 Raf Ömrü Hesaplanması
tx = (y0 – yx) / k° sıfırıncı derece
tx = (logy0 –logyx) / k¹ birinci derece

t: zaman,
Y0: başlangıçtaki ilaç konsantrasyonu
Yx: herhangi bir anda kalan ilaç konsantrasyonu
 Etkin maddelerin kimyasal degradasyon mekanizmalarının
belirlenmesi

Degradasyon ürünlerinin tanımlanması

Hızlandırılmış
Molekülün intrinsik stabilitesinin gösterilmesi
Stabilite –
Stres Testi Analitik yöntemlerin validasyonuna katkı sağlanması

Dozaj formu formülasyonunun geliştirilmesi ve farmasötik

işlemlerin belirlenmesinde yönlendirici olması

Ambalaj materyali (etkin madde ve dozaj formu için)

seçiminde yönlendirici olması
Son kullanma tarihini okumak için, %90 ilaç konsantrasyonu en düşük spesifikasyon
limiti olarak kabul edilir ve nokta uzatma çizgisinin %95 güven sınırını kestiği yerde
satır son kullanma tarihi olarak alınır.

• Yeni ilaçlar için, başlangıçta yalnızca iki yıllık bir son kullanma tarihi vermek genel
bir uygulamadır; yıllık uzun vadeli ve 6 aylık hızlandırılmış stabilite verileri kayıt
altına alınır

• Yalnızca üçüncü ve sonraki yıllar için son kullanma tarihine izin verilir

sonraki yıllar için gerçek zamanlı veriler değerlendirilir.

Etkin maddenin stres testleri, muhtemel
bozunma ürünlerinin tespit edilmesine
yardımcı olabilir. Bu da bozunma yollarının,
molekülün stabilitesinin belirlenmesine ve
kullanılan analitik yöntemlerin uygunluğunun
gösterilmesine yardımcı olabilir.
Uzun süreli ve hızlandırılmış stabilite
çalışmaları sonucunda etkin maddeye ait
bilinen belirli bazı bozunma ürünlerinin
oluşmadığının gösterildiği durumlarda bu
bozunma ürünleri için stres testi yapılmasına
gerek olmayabilir. Bitkisel ürünler için stres
testi genellikle gerekli görülmez.
 Stabilite
Çalışmalarında Yeni etkin maddeler için resmi stabilite verileri, en az üç
primer etkin madde serisinden elde edilmelidir. Seriler,
Serilerin üretim serileri için kullanılan son işlemi yansıtan bir üretim
yöntemi ve prosedürü kullanılarak ve üretim serileriyle aynı
Seçimi sentetik yoldan en az pilot ölçekte üretilmelidir. Resmi
stabilite çalışmalarında yer alan etkin madde serilerinin genel
kalitesi, bir üretim ölçeğinde üretilecek maddenin kalitesini
temsil etmelidir.
 Stabilite
Çalışmalarında Stabilite çalışmaları, saklama ve dağıtım için önerilen kap
Kap Kapak kapak sistemiyle aynı ya da aynı özellikleri yansıtan benzer bir
kap kapak sistemiyle ambalajlanmış etkin madde üzerinde
Sistemi yürütülmelidir.
 Stabilite çalışmaları, etkin
maddenin saklanması
sırasında değişikliğe duyarlı
olan ve kalitesini, etkililiğini
ve/veya güvenliliğini
etkilemesi muhtemel olan
Stabilite özelliklerinin test edilmesini
de içermelidir. Test; gerekli
Çalışmalarında olduğu durumlarda, fiziksel,
kimyasal, biyolojik ve
Spesifikasyonlar mikrobiyolojik özellikleri
kapsamalıdır. Valide edilmiş
stabilite göstergeli analitik
yöntemler kullanılmalıdır.
Kabul kriterleri; sayısal
sınırlar, aralıklar ve bazı
spesifik testler için tanımları
kapsar. Bu kriterler her bir
safsızlık ve bunların toplamı
için üst sınırları içermelidir.
 Uzun süreli çalışmalarda testlerin sıklığı etkin maddenin
stabilite profilinin belirlenmesi için yeterli olmalıdır. Testlerin
uzun süreli saklama koşulundaki sıklığı, normalde ilk yıl için 3
ayda bir, ikinci yıl için 6 ayda bir ve daha sonrası için, önerilen
Test Sıklığı tekrar-test süresi boyunca, yılda bir olmalıdır. Hızlandırılmış
saklama koşulunda, başlangıç ve son zaman noktaları dâhil
olmak üzere, 6 aylık bir çalışmadan en az üç zaman noktası
(örnek: 0., 3. ve 6. ay) tavsiye edilmektedir.
 Matriks Tasarım
Tüm faktör kombinasyonları için olası örneklerin toplam sayısından seçilen bir alt kümenin belirli dönemde
test edileceğini gösteren bir stabilite tasarımıdır.
Sonraki bir dönemde, tüm faktör kombinasyonları için başka bir numune alt kümesi test edilir. Tasarım, test
edilen numunelerin her bir alt kümesinin stabilitesinin, belirli bir dönemdeki tüm numunelerin stabilitesini
temsil ettiğini varsayar.
Aynı bitmiş ürün numunelerindeki farklılıklar; örneğin farklı seriler, aynı kap kapak sisteminin farklı ebatlarını
kapsayacak şekilde tanımlanmalıdır.
Bakanlık ruhsat aşamasında 6 aylık verileri dikkate alarak tüm ürünlere şayet sonuçlar
uygunsa 2 yıllık raf ömrü verir.
Belirgin değişiklikler:
- Başlangıçtaki etkin madde içeriğinin % 5 kaybı,
- Belirlenmiş bir parçalanma ürününün kabul edilebilir limitlerin dışına çıkması,
- pH değerinin limitin dışına çıkması,
- Çözünme hızı sonuçlarının spesifikasyonlara uygun olmaması,
- Diğer spesifikasyonlardaki (örneğin görünüş ve diğer fiziksel özellikler) ciddi sapmalar,
belirgin değişiklik olarak kabul edilir.
Pilot Ölçek
• Laboratuvar ölçekli bir formülasyonun, üretim prosedürü
çerçevesinde uygulanabilir bir ürüne dönüştürülmesi
işlemidir.
• Pilot tesis , esas olarak yeni teknolojiyi öğrenmek amacıyla
yeni üretim teknolojisini kullanan ve/veya küçük
hacimlerde yeni teknoloji tabanlı ürünler üreten ticari
öncesi bir üretim sistemidir. Elde edilen bilgiler daha sonra
tam ölçekli üretim sistemlerinin ve ticari ürünlerin
tasarımında ve ayrıca daha ileri araştırma hedeflerinin
belirlenmesinde ve yatırım kararlarının desteklenmesinde
kullanılır.
Pilot Üretimin Önemi

• Formülasyonun gözden geçirilmesi

• Başlangıç ürünlerinin
spesifikasyonlarının değerlendirilmesi
• Üretim hızının belirlenmesi
• Üretim için gerekli fiziksel alanın
belirlenmesi
• GMP’nin sağlanması için gerekli kayıt ve
raporların değerlendirilmesi
Pilot Üretimin Amaçları

Ø Olası hataların küçük ölçekte tespit edilerek

meydana gelebilecek büyük hataların
önlenmesidir.
Ø Fiziksel ve kimyasal olarak stabil terapötik dozaj
formlarının üretiminin sağlanması,
Ø Üretim ekipmanlarının gözden geçirilmesi,
Ø Üretim ve işlem kontrolü için kılavuzların
oluşturulması,
Ø Değerlendirme ve validasyon,
Ø İşlemin kritik aşamalarının belirlenmesi,
Ø Temel üretim formülasyonunun saptanmasıdır.
Pilot Ölçek

Seri Üretim ölçekli seriyi yansıtacak şekilde

üretilmiş etkin madde veya bitmiş ürüne ait
seridir. Katı oral dozaj formları için, pilot ölçek
genellikle üretim ölçeğinin en az onda biri ya da
en az 100.000 tablet/kapsülden oluşan üretimdir.
Pilot serinin farklı bir şekilde belirlenmesi
gerekçelendirmeye bağlı olarak
değerlendirilebilir.
İşlem ölçek büyütülmesi
(scale-up)

1. Laboratuvar serisi
2. Laboratuvar-pilot serisi * İşlem
yeterliliği/kapasitesi
3. Pilot imalat
4. Gerçek boyutta üretim serisi
İyi Üretim Uygulamaları (İÜU)
(Good Manufacturing Practices - GMP)

İlaç üreticileri tedaviye sunduğu ilaçların kalite

güvencesini, hem yasal hem ahlaki yönden temin
etmek zorundadır. İlaçların kalite güvencesi, her
üretimin belirli standartlara göre aynı kalitede
tekrarlanmasıyla sağlanabilir. Bu standartlar,
yıllardır çeşitli uluslararası kuruluşlar ve sağlık
otoriteleriyle sıkı işbirliği yapan ilaç endüstrisi
tarafından geliştirilmiş ve 1968’de Dünya Sağlık
Örgütü’nün esaslarını koyduğu “Good
Manufacturing Practices” İyi İmalat Uygulamaları
adı verilen bir kurallar bütünü halinde
yayımlanmıştır.
 • GMP kuralları Türkiye’de, 1 Kasım 1984’te
yayımlanan İspençiyari ve Tıbbi Müstahzar
İyi Üretim İmalathaneleri Yönetmeliği ile uygulanmaya
Uygulamaları başlamıştır. Bugün dünyada birçok ülke
tarafından uygulanmaktadır. Zaman zaman
(İÜU) yenilenen bu kurallar sadece üretim ile ilgili
(Good olmayıp satın alma, kalite, ambalaj, hijyen
Manufacturing kontrolü, sevkiyat, depolama ve personel
Practices - GMP) seçimi gibi işletmenin tüm fonksiyonlarını
içerir.
 İyi Üretim Uygulamaları (İÜU)
(Good Manufacturing Practices - GMP)

GMP
İlaç Tanısal amaçlı
kapsamındaki İlaç
hammaddeleri ürünler
Ürünler

Deterjan,
Kozmetik Medikal
Gıda temizlik
ürünleri Cihazlar
ürünleri
 GMP’NIN (İÜU) TEMEL GEREKLİLİKLERİ
a) Tüm üretim prosesleri açıkça belirlenmeli,
İyi Üretim deneyimlerin ışığı altında sistematik olarak
Uygulamaları yeniden gözden geçirilmelidir. Bu prosesler ile
farmasötik ürünlerin sürekli olarak istenen
(İÜU) kalitede ve spesifikasyonlarına uygun olarak
(Good üretilebildikleri gösterilmelidir.
Manufacturing b) Üretim proseslerinin kritik basamakları ve
Practices - GMP) proseslerde yapılan belirgin değişiklikler valide
edilmelidir.
 GMP’NIN (İÜU) TEMEL GEREKLİLİKLERİ
c) İyi Üretim uygulamaları için gerekli tüm
olanaklar aşağıdakiler de dahil olmak üzere
İyi Üretim sağlanmalıdır:
Uygulamaları 1- Uygun kalifiye ve eğitimli personel
(İÜU) 2- Uygun tesisler ve alan
(Good 3- Uygun ekipman ve hizmetler
Manufacturing 4- Doğru materyal, kaplar ve etiketler
Practices - GMP)
5- Onaylanmış prosedürler ve talimatlar
6- Uygun depolama ve taşıma
 d) Talimatlar ve prosedürler, talimat formuna
özellikle eldeki olanaklara göre uygulanabilir
şekilde açık ve anlaşılabilir bir dille yazılmalıdır.
İyi Üretim e) Operatörler, prosedürleri doğru bir şekilde
Uygulamaları yerine getirebilmek için eğitilmelidir.
(İÜU) f) Üretim sırasında, tüm işlemlerin
(Good prosedürlere ve talimatlara göre gerçekten
Manufacturing yapıldığını ve ürünün istenen kalitede ve
Practices - GMP) miktarda olduğunu gösterecek şekilde elle
veya diğer kayıt cihazlarıyla kayıt tutulmalıdır.
Her anlamlı sapma tümüyle kaydedilmeli ve
araştırılmalıdır.
 g) İncelenecek olan seri hakkında, dağıtım da
dahil olmak üzere, tüm geçmişine ait üretim
kayıtları anlaşılabilir ve kolay erişilebilir formlar
halinde saklanmalıdır.
h) Farmasötik ürünlerin dağıtım (toptan satış),
İyi Üretim kalitelerini etkileyecek herhangi bir riski asgariye
Uygulamaları indirecek şekilde yapılmalıdır.
(İÜU) ı) Herhangi bir seriyi, satış veya dağıtım sonrası,
(Good geri çekme imkanı veren bir sistem mevcut
olmalıdır.
Manufacturing
i) Piyasaya arz edilmiş ürünlere ilşikin şikayetler
Practices - GMP) incelenmeli, kalite hatalarının sebepleri
araştırılmalı, hatalı ürünlere ilişkin uygun önlemler
alınmalı ve durumun tekrarı önlenmelidir.
 Hazır ilaç (Farmasötik müstahzar)
imalatçısının birinci görevi halka, hastaya
İyi Üretim kaliteli, güvenilir ve etkin (Quality, Safety,
Uygulamaları Efficacy) ilaç sunmaktır. Hastanın hayatını
koruyup kurtaracak bir ilacın imalatında bu
(İÜU) şartların ihmali veya herhangi birinin
(Good yokluğu af ve kabul edilmez. Bu nedenle
Manufacturing ilaçlar, bilimsel ve teknolojik olarak kalite,
emniyet ve etkinliği temin eden geçerlilikte
Practices - GMP) uygulamalarla hazırlanmalıdır.
 Geçerli ve kabul edilebilir uygulamayı
İyi Üretim sağlamanın yolu da geçerliliğin ve
kabul edilebilirliğin kanıtlanması ile
Uygulamaları olur. İşte bir ilaç imalatının geçerlilik
(İÜU) ve kabul edilebilirliğinin kanıtlanma
(Good sistemine "Validasyon (Validation)"
Manufacturing denir.
Practices - GMP)
 VALİDASYON
Bina, personel, malzeme ve
ekipman dahil üretim işleminin
İyi Üretim birbirine uygun ve düzenli sonuçlar
Uygulamaları (İÜU) elde edilebilmesi ve de
(Good güvenirliliğini sağlaması amacıyla,
işlem geliştirme safhasından
Manufacturing başlayıp, üretim aşaması ve sonrası
Practices - GMP) da devam eden düzeyde verilerin
toplanması ve değerlendirmesi
işlemidir.
İyi Üretim Uygulamaları (İÜU)
(Good Manufacturing Practices - GMP)

2- Ürünün
1-Spesifikasyonların ve spesifikasyonlara
Validasyonun temel
çalışma özelliklerinin uygunluğunu sağlamak
kavramları
saptanması için ekipman, işlem ve
yöntemin seçimi

5- İşlem ve ekipmandaki
3- Ekipmanın 4- İşlem ve ekipmanın
kritik noktaların
kalibrasyonu, onayı ve validasyonu veya
denetlenmesi, izlenmesi
bakımı nitelendirilmesi
yeterliliğinin kontrolü.
 İyi üretim uygulaması, farmasötik ürünlerin
İyi Üretim kalite standartlarına ve amaçlanan kullanım
Uygulamaları şekline göre ve ruhsatına esas bilgilerin veya
(İÜU) ürün spesifikasyonunun gerekli gördüğü
(Good şekilde üretilmesini ve kontrol edilmesini
Manufacturing güvence altına alır ve kalite güvencesinin bir
parçasıdır. İyi imalat uygulaması, hem üretim
Practices - GMP) ve hem de kalite kontrol ile ilgilidir.
İyi Üretim Uygulamaları (İÜU)
(Good Manufacturing Practices -
GMP)

KALİTE GÜVENCESİ
Kalite Güvencesi, bir ürünün, tek tek veya
toplu olarak kalitesini etkileyen tüm
unsurları kapsayan, geniş çerçeveli bir
kavramdır. Farmasötik ürünlerin
amaçlanan kullanımları için gereken
kalitede olduklarını güvence altına almak
hedefi ile yapılan organize düzenlemelerin
bütünüdür. Dolayısıyla GMP ve diğer
faktörleri de bünyesinde barındırmaktadır.
 KALİTE KONTROL
İyi Üretim Kalite Kontrol, GMP’nin bir parçası olup,
gerekli ve ilgili testlerin gerçekten
Uygulamaları yapılmasını; materyalin kullanımdan,
(İÜU) ürünlerin ise satış veya dağıtımdan
(Good önce, kalitelerinin yeterli olduğuna
Manufacturing karar verilmesini sağlayan örnekleme,
spesifikasyon, test etme ve
Practices - GMP) organizasyon, dokümantasyon ve
serbest bırakma prosedürleri ile ilgilidir.
 DOKÜMANTASYON
İyi Üretim İyi dokümantasyon Kalite Güvencesi
sisteminin temel parçasıdır. Açık bir
Uygulamaları dille hazırlanmış dokümantasyon, sözlü
(İÜU) iletişimden doğacak hataları önler ve
(Good serilerin tekrar gözden geçirilmesine
Manufacturing olanak verir. Spesifikasyonlar, üretim
formülleri, açıklamalar, prosedürler ve
Practices - GMP) kayıtlar hatasız olmalı ve yazılı halde
bulunmalıdır.