Za 26 dni Sarajewo '84!
Jak było 36 lat temu?
NA
NUT
Prędzej wiedzą to zwierzęta
JAPONIA (PAPI. W parku zoo·
logicznym w Tokio zbudowano
specjalny oddział, gdzie grupuje
się wszystkie żywe stworzenia
..podejrzane" o reagowanie na
•
RALSK
PATRZ STR. 5
zbl iżające się trzęsienie ziemi.
Po niedługiej obserwacji i kilku
eksperymentach okazało się, że
o ile rybki z akwariów reagują
wcześniej na zbliżające ·się trzę-
Fot. CAF-ADN
• · pianistów
.
sienie ziemi, to pozostałe ryby
i zwierzęta , karmione przez czło·
wieka, zatraciły ów podstawowy
instynkt. Natomiast żyjące na
swo_bodzie, w stanie dzikim pta-
ki, króliki i inne uciekaj ą z miej·
sca, gdzie ma nastąpić trzęsienie
ziemi.
(kil
CZEGO
SI~ ;
JA,S...
(CAF.I W berliń ·
skim Domu Pionie-
rów im. Hermana Ti·
towa mali budowni-
czowie wznoszą do·
my według prawdzi·
wych planów i z pra -
wdziwych wielko-
płytowych elemen·
tów naturalnie
plastikowych
i w zmniejszonej ska·
li. Czego się Jaś nau-
czy. to - podobno -
Jan będzie umiał ...
(drl
Bank
wynalazków
(PAPI. Ponad 40 tys. informacji
o najważniejszych wynalazkach
i opracowaniach naukowo-bada-
wczych zawartych jest w działa­
jącym od 1970 r. .,Banku wyna·
lazków" katowickiego Ośrodka
Postępu Technicznego. Współ­
pracuje on z ok. 1700 instytucja-
mi naukowo-badawczymi i go-
spodarczymi. Wydaje również
biuletyn projektów wynalaz-
czych i zestawy specjalistyczne,
a także organizuje okresowe gieł·
dy i wystawy najciekawszych no-
wo opracowanych rozwiązań,
wniosków racjonalizatorskich
i wynalazków.
(ki}
"YAMAHA"
dla
(PAPI. Do Warszawy dotarł
pierwszy z czterech fortepia nów
marki .,Yamaha", jakie ta japoń ·
ska firma zobowiązała się przeka-
zać Towarzystwu im. Fryderyka
Chopin"a do nieodpłatnego użyt­
kowania.
Z fortepianów tych korzystać
będą polscy pianiści przygoto -
wujący się do XI Międzynarodo·
wego Konkursu im. Fryderyka
Chopina. Będą one również
udostępniane uczestnikom kon·
kursu, którzy je wybiorą do gry.
(ki)
HISTORYCZNY LOT
. .
(CAFI . Te bliżniaczo podobne
balony dzieli 200 lat. XVIII-wlecz·
na rycina przedstawia start bało·
nu braci Mongolfier w dniu 21
'
''
Zanim doszło do rozgrywania
igrzysk w Saint Moritz Międzyna­
rodowy Komitet Olimpijski nie
dopuścił do udziału w rywalizacji
zawodników niemieckich. Ludzie
pamięta]i jeszcze o zbrodniach
SS i SA. Takżeczęśćsportowców
Austrii została wykluczona z im-
prezy; Jugosłowianie i Norwe·
gowie zarzucali im przestępstwa
wojenne. Głośna była również
sprawa hokeistów USA. Otóż do
Szwajcarii przyjechały dwie eki-
py tego kraju. Obie uważały, że
.. tylko my możemy grać wolim -
pijskim turnieju". Jeden zespół
reprezentował Amatorską Fede·
rację Hokejową, drugi - Amator-
ską Unię Atletyczną. Organizato·
rzy igrzysk dopuścili do zawo-
dów ten pierwszy. Drugi zapro·
testował znalazł poparcie
w MKOI. Ale turniej toczył się
(i skończyli przy udziale AFH. Sta·
nęło na tym, że w ostatecznym
rozrachunku olimpijskie władze
ukarały organ.izatorów turnieju
za zbyt pochopną decyzję (w
myśl statutu MKOI prawo startu
miała drużyna wyklucz~nal.
· W końGowej klasyfikacji hokeis·
tów pominięto więc zespół USA,
l:lzięki czemu Polacy awansowali
z VII miejsca na VI. Kanadyjczycy,
,,KLINIKA" WITRAZY
(PAPI. Od 30 lat w Torun iu
działa specjalistyczna pracownia
·konserwacji witraży. Zajmuje się
z równym powodzeniem przy·
wracaniem dawnej świetności
zabytkowym witrażom, jak i two-
rzeniem nowych dzieł niezbęd­
nych dla rewaloryzowanych
budowli.
W tej ..klinice" witraży kurację
przeszły najcenniejsze w kraju
diieła - od średniowiecznych,
poprzez renesansowe, do współ·
czesnych. Konserwowano tu m.
in. witraże chełmskie, z gotyckiej
listopada 1783 r. w Paryżu.
W dwusetną rocznicę tego wyda-
rzenia odbył się jubileuszowy lot
wiernie odtworzonym balonem,
podobnie jak 4 lata wstecz, mieli
kłopoty ze zdobyciem złotego
medalu. W meczu decydującym
o tytule mistrza zremisowali
z Czechosiowakarni (0:01. ale na-
si południowi sąsiedzi wywalczy-
li gorszy stosunek bramkowy
w pozostałych spotkaniach i tym
sposobem oddali pierwszeńs­
two rywalom zza oceanu.
Na pierwszą po wojnie białą
olimpiadę nie wysłaliśmy licznej
ekipy. Prócz hokeistów udali się
do Szwajcarii jedynie narciCJrze.
Nie odnieśliśmy tam żadnych
sukcesów - wbrew wcześniej­
szym szumnym zapowiedziom.
Kiedy więc z Saint Moritz zaczęły
napływać wieści o porażkach Po-
laków , zaczęto obwiniać samych
zawodników. Wiele złego mó·
wiono nawet o Stanisławie Ma-
rusarzu, wicemistrzu świata
z roku 1938. Dla bardziej wnikli-
wych było jasne, że zakończona
niedawno wojna zniszczyła nasz
sport doszczętnie i trzeba wielu
lat na jego odbudowanie. A swo·
ją drogą na liście olimpijczyków
zabrakło poległych z rąk okupan-
ta wybitnych narciarzy: Bronisła­
wa Czecha, Heleny Marusarzów·
ny, Jana Legierskiego, Edwarda
Nowackiego, Franciszka Motyki
i dziesiątków innych. Takich strat
nie odrabia się szybko.
(z p
•
katedry we Włocławku, z zabyt·
kowego Mu zeum Architektury
we Wrocławiu . Obecnie w wars-z-
tacie konserwatorów znajduje
się ogromny witraż z Uniwersy-
tetu Jagiellońskiego, a oczekiwa-
ne są witraże z Kościoła Mariac-
kiego w Krakowie.
Współcześnie powstały tu m.
in. witraże Zamku Królewskiego
w Warszawie, zamku krzyżackie­
go w Malborku, muzeów narodo·
wych w Gdańsku i Wrocławiu,
a także w większości obiektów
sakralnych. (ki)
l•
zaś uczestnicy uroczystości wy-
stąpili w kostiumach z epoki. (drl
Fot. CAF

Wspólnie tworzymy bibliotekę
Szkoły Instruktorów Harcerskich ZHP
"Nadwarciański Gród" wZałęczu Wielkim
Druhny i Druhowie!
Byli i obecni Instruktorzy ZHP!
24 paździ ern ika 1983 r. została powo-
łana do tycia najmłodsza centralna
szkoła naszego Związku - CENTRALNA
SZKOŁA INSTRUKTORÓW HARCER-
SKICH. W lutym 1984 r. przekażemy do
wiadomości pełną informację o organi-
zowanych w niej kursach i spotkaniach,
zapraszając na nie wszystkich zaintere-
sowanych.
Teraz jednak, pod Waszym, Druhny
i Druhowie adresem, chcemy przekazać
zaproszenie do aktywnego udziału w jej
tworzeniu i dalszej budowie. · znala~ty się w szystkie harcerskie wy-
HARCERSKIE (?}
GAZETKI
D
użegablotki zamykane na klucz.
Dla każdej d rutyny jedna. To oczy-
wiście miejsce na harcerskie ga-
zetki ścienne. Informują o wydarze-
niach, pracy d rutyny, elementami saty-
rycznymi przyciągają wzrok czytelni-
ków . Niestety, są i tacy, którzy w swoich
gablotkach wywieszają gazetki daleko
odbiegające od tematu . No, pow iedzcie
sami, czy zdjęcia modelek wycięte z żur­
nali, kulturystów różnej maści związane
są w jakikolwiek sposób z tematyką har-
cerską? Niektórzy być może pomyślą, że
jestem za jakąś surową cenzurą, ale wy-
daje mi się, że pozwalając sobie na tro-
chę luzu zawsze powinniśmy pamiętać,
do czego ten kawalek miejsca wyzna-
czony w miejscu publicznym służy. Jest
przecież tyle ciekawych tematów. Takie
jest moje zdanie, a co Wy o tym my-
ślicie?
Beata Lusztyn_
Od kabli i _głośników
do własnych
audyc ji autorsk~ch
- Panowie, weźmy się wreszcie do
pracy - powtarzali co dzień opiekuno-
wie . l mimo faktów, które nie pozwalały
nam do tej pracy się zabrać, na przekór
w szystkiemu, postanowiliśmy jednak
coś zrobić.
Zacznijmy jednak od początku. W
1981 r. chcąc uprzyjemnić sobie harcer-
skie tycie w szkole, postanowiliśmy za-
łożyć radiowęzeł. Zadanie mieliśmy
o tyle ułatwione, źe w szkole istniała już
sieć przew odów z wyjściami głośniko­
wym i. Jedynym -jak nam się wów~as
wydawało- problemem było zainstalo-
wanie na korytarzach i w salach lekcyj-
nych głośników. Przykręcaliśmy je .,w
pocie czoła" w każdą wolną sobotę
przez pięć kolejnych tygodni. Pracowa-
liśmy we dwóch pod okiem wicedyrek-
tora mgr. Zdzisława Lwa. . chcieliśmy tworzyć własne programy
Wszystko byłoby na medal, gdyby nie
rozłączone przewody w obwodach. Mó-
Dziś adresy Waszych koleżanek l kole-
gów z NRD e
Piszcle do nas po angiel-
sku l rosyjsku: e
Katrin Schmidt,
. = ::..'.:
(13
lat); e
Katja Schiller,
- DOR (151at ); e
Iris Kunze,
(14 lat); e Martina Berlin,
DOR (16 lat);
ePłlzde do nas pb rosyjsku : Ba- e (121at); • lna Gutbier.
bette Etienne,
(131at); e
T. Selle,
·• · -- - - - - (9 lat);
e Jana Wich,
(11 lat );
• Ch,..Babaer.
• 11."~,--'tt # .
Pragnęlibyśmy, aby ta szkoła była na-
szą nie tylko poprzez związanie się z nią
w trakcie pobytu na organizowanych tu
kursa ch i spotkaniach, ale także i po-
przez osobisty udział każdego z nas w jej
tworzeniu i budowie konkretnych obiek-
tów i urządzeń terenowych.
Dziś prosimy Was, Druhny i Druhowie
o pomoc w utworzeniu biblioteki harce-
rskiej.
Zdobycie tego, co będzie się ukazy-
wać aktualnie na rynku księgarskim , nie
będzie dla nas problemem. Natomiast
marzy nam się, aby w bibliotece szkoty
PROPONUJĘ
USTANOWIENIE
NOWE GO
ZNAK U DROGOWEGO
nak ten wyglądałby mniej więcej
Z tak jak na przedstawionym rysun-
ku . Skąd ta propozycja? To bardzo
proste. Mieszkam na osiedlu ,;Północ"
w Koszalinie. Pod moim blokiem bie-
gnie dwukierunkowa jezdnia, obok jest
w ielki parking. Przy owej jezdni usypa-
no wielki kopiec. Po to, by hałas z ruchli-
wej ulicy nie przeszkadzałmieszkańcom
niższych pięter (pomysł mo_że niezły,
choć teraz cały harmider odbija się od
• gorsza, nie życzyłybyśmy nikomu
owej 'hałdy i leci prosto w okna wy-
ższych pięter). Latem porastają kopiec
wio no kiedyś (dzisiaj rzadziej): ..Ucz się
i pracuj a dojdziesz do celu". Ale nasz cel
wydawał się bardzo odległy, wręcz nie-
osiągalny. Wreszcie po długim czasie
oczekiwania z głośników popłynęły
pierwsze dźwięki muzyki. Na razie z ra-
dia, co prawda wspaniałej klasy, ale to
nie było jeszcze to, do czego dątyliśmy.
l w ten sposób minął pierwszy rok
szkolny i pierwszy etap naszych zmagań
przy organizowaniu radiowęzła .
Po rozppczęciu nowego roku szkolne-
go z pomocą przyszła nam nowa dy rek-
cja. Naszym opiekunem został w icedy-
rektor mgr Stanisław Sosnowski, bez
którego pomocy pew nie do dziś stali-
byśmy w martwym punkcie i n-adawali
przez głośniki audycje Polskiego Radia.
Nasze ambicje były nieco większe,
w harcerskim stylu.
Otrzymaliśmy wreszcie niewielkie,
MIĘDZYNARODOWY KĄCIK PRZYJACIÓŁ
' (121at); e ·Au-
uegret Junghanns,
(131at); e Simone Holz,
(12
e e A. Zorn,
lat); Be ate Leise, """""""""-
(121at) • Amina
Preissler,
DOR (12 lat}; eCli-
via von Berg,
(121at).
ePiszcle do nas po niemiecku:
e Carmen Turnler,
.. \'',.,.. .. •Katrin ~ .
....... . ...Kreutzer,
dawnictwa, jakie ukazały się w ponad
70-letniej historii naszego Związku.
Ka żdy z nas zaopatrzył się kiedyś
w harcerską książkę czy harcerskie pis-
mo. Większość z nas posiada jakieś har-
cerskie druki okolicznościowe. Mamy
wydawnictwa drutyn, szczepów, ko-
mend hufców i chorągwi, a także rad
przyjaciół harcerstwa. Rozważmy, czy
większy będzie pożytek jeśli zostaną na-
dal w naszym prywatnym posiadaniu,
czy też bardziej korzystnie będzie, jeśli
przekażemy je do biblioteki CENTRAL-
NEJ SZKOtY INSTRUKTORÓW HARCE-
RSKICH, gdzie korzystać z nich będą
trawka i krzaczki, zimą natomiast cały
obsypany jest śniegiem i stanowi
wprost wymarzony teren dla małych
saneczkarzy. l co się dzieje? Dzieci zje-
żdżając ze stromizny często nie widzą
wyjeżdżających zza zakrętu samocho-
dów i jedynie dzięki szybkiej reakcji kie-
rowców kończy się to tylko na pisku
hamulców i strachu. Na razie. Ale może
skończyć się gorzej. Przecież nie wszy-
scy kierowcy jadą z prędkością 30 km na
godzinę. Ten i ów rJ;~Oże nie zdątyćw po-
rę zatrzymać samochodu, a wtedy ...
ciepłe pomieszczenie dla naszego radio-
węzła w pobliżu szatni. Zaczęły się w/Jw-
czas kłopoty z instalowaniem aparatury,
której do tego czasu znacznie przybyło.
Dyrektor, Kazimierz Wojtowicz, kilka ra-
zy na dzień otwierał i zamykał magazyn,
abyśmy mogli dobrać odpowiednie po-
moce i chyba miał po kilku dniach do-
syć. Widząc jednak, że praca wre, wkła­
dał kolejno i wyjmował klucze z dwóch
kłódek i trzech zamków, aby - jak to
nazywał - zaspokoić nasze dolegliwoś­
ci. Niebawem jednak okazało się, że
zabrakło przewodu do dalszej instalacji
aparatury, jednak ku naszemu w ielkie-
mu zaskoczeniu został on praw ie naty-
chmiast zakupiony przez sz.k olnego zao-
patrzeniowca. Od tej pory radiowęzeł
nadaje własne autorskie programy re-
dagowane i nagrywane we własnym
studiu przez trójkę upartych harcerzy.
Przy okazji w holu przed studiem ra-
diowęzła powstał Klub Harcerski, w któ-
rym jeszcze we wrześniu tego roku ist-
niało składowisko połamanych · szaf .
W klubie spotykają się harcerze naszego
szczepu, by porozmawiać i pośpiewać
przy blasku sztucznego ognia na
kominku .
Powiększyło się niedawno grono
przyjaciół radiowęzła, a co za tym idzie
przyjaciół . harcerstwa. Zostali nimi
członkowie Szkolnego Koła Turystycz-
(121at); e Jana Depka,
(1 4
lat); e J.C. Arnold,
(13 lat);
(12 lat); e Kathrin Mant-
hey,
(13 lat}; e Manuela Kohler,
(12 lat ); e Grit Niemann.
DOR (12 lat); e An·
nett von Kiinel ,
,. DOR .. (12. lat);
' ._, . . .
e .
Grit. Leuther,
·'
dziesiątkii setki instruktorów naszego
związku w szkole tej przebywających.
Jeśli zechcecie nam pomóc w utworze-
niu tej harcerskiej biblioteki. będziemy
Wam. Druhny i Druhowie, bardzo
wdzięczni.
Tym z Was, którzy się zdecydują na
udzielenie takiej pomocy, podajemy
nasz adres:
CENTRALNA SZKOŁA
INSTRUKTORÓW HARCERSKICH
ZHP
.. Nadwarciański Gród"
w Załęczu Wielkim
98-333 DZIETRZNIKI
Na każdym przekazanym przez Was,
Druhny i Druhowie wydawnictwie znaj-
dzie się informacja, kto jest jego ofiaro-
dawcą.
z harcerskim pozdrowieniem
CZUWAJ l
Komendant CSIH ZHP
Jerzy Kowalski hm.
Próbowaliśmy wyjednać w Spółdziel­
ni Mieszkaniowej KSM .,Przylesie", by
uc;zynić tę jezdnię jednokierunkową. Za -
wsze niebezpieczeństwo byłoby o poło­
wę mniejsze. Niestety, nic z tego. Pozos-
taje więc postawić taki znak drogowy,
który informowałby kierowców, że
w tym miejscu muszą NAPRAWDĘ jeź­
dzić ostrożnie.
Aleksandra Pawlikowska
korespondentka HSI .,ŚM "
no-Krajoznaw czego, z którymi teraz już
wspólnie organizujemy audycje i wie-
czornice.
Nasz be.zpośredni opiekun, prof. Piotr
Birlet, którego rady i pomoc są nam
nieodzowne, ocenił nasz pomysł na
piątkę i uważa, że wart jest on upowsze-
chnienia w innych szczepach i szkołach.
w ·razie czego- służymy radą.
Ochotników cfo pracy w radiowęźle
nam nie brakuje. Są pod ręką. Spośród
propozycji wybieramy najciekawsze
i potem je realizujemy. TeraŻ na przy-
kład rozpoczynamy opracowywanie
szkolnej listy przebojów, która już w sty-
czniu 1984 rozpocznie swoje prezen-
tacje.
A jak jest w innych szczepach, d ruty-
nach? Czy udało Wam się stworzyć
własny, niezależny styl? Moźe podzieli-
cie się swoimi doświadczeniami na ła­
mach .,Świata Młodych"?
Jarosław Karoń
Plotr Gamrot
Szczep Harcerski przy Zespole Szkól
Od redakcji : Szkoda, że nie napisaliś­
cie nieco więcej o pnygotowywenych
przez Was audyqacłl, ~rdzo jesteśmy
ich ciekawi. Może będzie to tematem
nat t<tPnej Waszej korespondencji? (mj)
e Martina Schroder,
DOR (14 lat); E. e ~rdzo przekonani, n Anie zmieni
Erben,
(141at); e Beatrice Blisch,
ODR (1 4 lat);
e Diana Voigt,
(12 lat);- e
lnes Jungmann,
DOR; e Christina BanA-
nz.
ODR (12 1at); e Sybille Voss,
(12 lat); e Simone
Piotrowski,
(151at).
• . •. . .
To nie są dramatyczne
sytuacje
Nie sądziłyśmy nigdy, że wypo-
w iemy swoje myśli na ..niebieskim •
pasku". Pragniemy jednak poruszyć
temat, który nas często irytuje: cho-
dzi o listy drukowane w .. RP". Ole-
czego ich autorzy to przede wszyst-
kim nieszczęśliwi zakochani, umie-
rający z nieodwzajemnione j miłości,
dziewczyny, których jedynym pro-
blemem są za grube nogi, za niski
lub za wysoki wzrost Itp. Olaczego
tak mało miejsca zajmują sprawy
naprawdę ciekaw e? Rozumiemy, że
każdy ma prawo wypowiedzieć swo-
je troski i kłopoty. Chcemy jednak by •
ci, którzy piszą do .,ŚM" zastanowili •
się· nad tym, czy rzeczywiście te spra-
wy są aż tak ważne?
Często czyta się skargi na ..nie-
dobrych rodziców". Ale .,dobre dzie-
ci" nie pomyślały na pewno nigdy,
ile im zawdzięczają. Uważają, że jeśli
mama lub tata zabronią pójść na
dyskotekę albo na spotkanie, od razu
świat się w ali. Niech zastanowią się,
czy nie ma innych, naprawdę poważ­
. niejszych spraw i dramatyczniej-
szych sytuacji.
Obie jesteśmy w l LO. Od dłuższ&­
go czasu jednak (jedna z nas od 20
października, druga od 2 września)
leżymy w szpitalu. Tutaj spędziłyś­
my święta Bożego Narodzenia. Poza
tym grozi nam ..zawalenie" roku
szkolnego, ponieważ w szpitalu nie
ma nauki dla uczniów średnich
szkół; Co my mamy powiedzieć?
Uważamy, że jest to sytuacja o wiele
podobnej.
Prosimy bardzo, abyście wydru-
kowali nasz list. Niech wszyscy, za-
nim zaczną pisac o tak już .,oklepa-
nej" .,nieszczęśliwej miłości" lub po-
dobnych .,dramatach", zastanowili
się, czy jest to naprawdę powaina
•
spraw!! i prawdziwa tragedia?
Ewa l lldb
Przyjaciółka
na zawołanie
Chodzę do VI klasy; uczę się do-
brze, dla mojej przyjaciółki bardzo
się poświęcam . Zaczęłam .nawet
chodzić na koszykówkę i angielski.
W V klasie była jeszcze taka miła
i sympatyczna, teraz zrobiła się
zgryźl iwa i lekcewaty m nie. Jest na-
. wet zła z takiego powodu, że np.: od
czwartej klasy mam świadectwa
z wyróżnieniem, albo że jestem bar·
dziej lubiana przez grono nauczycie-
li, koleżanki lub kolegów. Gdy cze-
goś nie umie lub nie rozumie, z pła­
cze,rn przychodzi do mnie i przepra-
szil' za wszystko. Następnego_ dnia
zaczyna od now a: próbuje za wszel-
ką cenę zepsuć mi opinię. Chciała­
bym, ażeby się zmieniła, nie chcę.
żeby było tak jak jest dotychczas.
Myślę, że gdy Ania przeczyta ten list.
to zmieni swoje postępowanie.
OD REDAKCJI : lilt oczprHde
drukujemy, choć nie jatamy tU
słę natycłlmiut. gdy go przeczył~.
liczymy natomlest na to, li prnmy-
śll swoje ~wanle. u Twół lllł
nasunie jej pewne reftebje,
Mote t.i o potrHbłe prewddMI
pnyjaini. czyli łllldej. w k16rej .,_
~ dawać, • nie tytlto brK. przy
okujl listu Kasi ac1uma -. włalll
lnnydl naszych cartalnll6w7 OC»zy-
mll)emy bowl - aporo poctobnydl
llstOw: Czyli te. .. aprawa nie jelt
błaha l rozmOWII o niej mot. nlal:t6-
rvm choć tr~ porMc. (ba)
• ' '
 ':
tym idzie - rwiększoną liczbę czytelni-
Sto wierszy o kulturze . ków. Wydawcy wspólnie z biblioteka·
•
rzami ułożyli już nawet wstępną listę
najpocrytniejszych tytułów. Są wśród
tys. zł (pobranych z tegoź właśnie fun-
duszu na samą tylko rewaloryzację)•
prrywrócono do życia zabytkową,
XIV-wieczną kamieniczkę przy Kano-

W Parzęezawie i gdzie in c ziej nich m. in ...Zawisza Czarny" Kuczyn-

skiego, .. Maria Antonina" Zweiga,
..Bajki i prrypowiastki" Czapka ...
niczaj 9. A w tejże kamienicy, posta-
wionej przy najpiękniejszej uliczce
średniowiecznej Europy, otwarto je-

Już nie tezdomna pamię~ Coż, nie jest to oczywiście idealny

sposób na zmniejszenie deficytowych
sienią ubiegłego roku Muzeum Stani-
sława Wyspiańskiego - poety, drama-
" turga, malarza na wskroś krakow-
l - dolegliwości i zaspokojenia apetytów
l recyzyjni statystycy wyliczyli, że znakomitych nowości. Te jednakże prędzejczy później nie trafić. Podobne skiego.

P na jednego Polaka przypadło

w ubiegłym roku cale pięć ksią·
żek! Słowem tyle, co przysłowiowy
kot napłakał. rważywsry, że potrzeby
rynku czytelniczego nadal są o wiele,
wiele większe. A że na cud, cryli gwał·
towną obfitość produkcji wydawni·
czej nie ma co na razie liczyć, warto
poszukać innych dróg dostępu do cie·
kawych pozycji. Zwłaszcza. że wydaw·
cy zapowiedzieli w nowym roku tro-
chę interesujących pozycji. ,.Nasza
Księgarnia" obiecuje na przykład .. Sa-
gę rodu Klaptunów" Wojtyszki, .. Fizię
ponczoszankę na południowym Pacy-
fiku" lindgren, ,.Człowieka z UFO"
Nienackiego, ..Króla Maciusia na wy-
spie bezludnej" Korczaka oraz wiecz-
nie poszukiwane .. Baśnie z 1001 no-
cy", Brzechwę, Tuwima, .. Podróże Gu -
liwera" Swifta. W ..Iskrach" ukażą się
w znowienia od dawna poszukiwa·
nych ,.Opowieści biblijnych" Kosido-
wskiego oraz ..Mity Greków i Ary·
mian" Markowskiej. Państwowy In·
stytut Wydawnicry natomiast srykuje
3-tomowy ..Potop" Sienkiewicza (ni g·
dy dość !) oraz .. Zaginione cywiliza·
cje" Kondratowa. Pozostali wydawcy
także nie zasypiają gruszek w popiele
- każdy z nich przygotowuje porcyjkę
mają, niestety, z reguły to do siebie, że
są powszechnie praw ie nieosiągalne.
Po cóż więc pisać o tych wszystkich
atrakcjach?
Po co drażnić czytelnika opisami
wydawnicrych bestsellerów? Dopro·
wadzać go do szewskiej pasji recenz-
jami .. Słownika kultury antycznej",
monografii o Grocie-Roweckim czy al·
bumu ..Polaków portret własny"? Po
co reklamować w .. Świecie Młodych "
książki Musierowicz, Nowackiej. Nie·
nackiego, Wojtyszki, skoro dawno już
nie ma ich w sprzedaży? Po co burzyć
krew i tak wzburzoną? Po·co to w szyst-
ko? Po co? Dopytują się zirytowani
czytelnicy, ci którym od daw na nie
udało się kupić niczego interesują­
cego.
Ano, chociażby po to, żeby wie·
dzieć, jakie tytuły wydajemy i o co
w arto byłoby popytać w bibliotece.
Tak jest, w bibliotece właśnie! Tej
szkolnej, osiedlowej, gminnej, miej·
skiej ... Ostatnio nową, gminną biblio-
tekę publiczną z czte~nastoma tysiąca·
mi książek otwarto w Parzęczewie,
w woj. łódzkim . A że usytuowano ją
przemyślnie w sąsiedztwie szkoły i do-
mu kultury - trudno tam w końcu
•
placówki, z księgozbiorem dla najmło­
dszych, otwarto w Aleksandrowie
i Konstantynowie, lada dzień - nowa
biblioteka w Ozorkowie rozpocznie
wypożyczanie książek sw oim czytel-
nikom.
Dlaczego piszę o jakimś tam Parzę­
ezawie ery Ozorkow ie,zamiast doma·
gać się wyraźnego rwiększenia nakła­
dów książek lub publicznie biadolić
nad żółwim tempem na budowie Bi-
blioteki Narodowej? Po pierwsze i naj·
wa żniejsze dlatego, że fakt otwarcia
w ubiegłym roku kilkudziesięciu no·
wych placówek pomniejsza niebez-
pieczeństwo zaniku nawyku czytania
książek. nawet jeżeli średni , roclny
przydział tytułów na głowę statystycz·
nego Pola ka nie ulegnie w ciągu naj·
bliisrych kil~u lat radykalnej po·
prawie.
To z myślą o szczególnej właśnie
teraz sytu acji książki i roli bibliotek
katowickie wydawnictwo .. śląsk" zde-
cydowało się na edycję części swoje-
go nakładu w specjalnych, twardych
oprawach, odpowiednio w zmocnio-
nych posryciem. Ta trwalsza. właśnie
biblioteczna wersja, zapewn i książ­
kom znacznie dłużsry żywot, a co za
•
na dobrą książkę, ale skoro na razie
inaczej nie można. to dobre i to ...
Krakowie - mieście zabytków,
W radców i literatówczas biegnie
niespiesznie, chociaż miesz-
kańcy tego szacownego grodu mają
ui nadto dowodów, by przekonać się
o jego niszcrycielskim działaniu . Co
prawda - dodajmy gwoli spraw iedli-
wości, nie tylko czas jest jedynym
sprawcą rozpadania się zabytkowej
substancji miasta (bo i sam człowiek
swoją bezmyślnością i zaniedbaniem
nie najlepiej mu się przysłużył) - ale na
szczęście przyszło opamiętanie ...
Powołany przed laty Społeczny Ko-
mitet Odnowy Krakowa grosz do gro-
sza gromadzi na swoim koncie skład­
kow e fundusze, które co pewien czas
pozwalają na ratowanie kolejnych za-
bytkowych obiektów. Rewaloryzacja
przebiega powoli (bo i pieniędry nie za
dużo, i w pracach konserwatorskich
pośpiech mści się z reguły okrutnie),
acz nie bez widocznych rezultatów.
Jeżeli, drogi czytelniku, ty również
wpłaciłeś symboliczną chociażby
sumkę na odnowę zabytków Krakowa.
to teraz właśnie masz powód do nie-
małej satysfakcji. Oto za 44 mln 359
•
l znowu mała dygresja o czasie ...
Cale długie 76 lat minęło od dnia po-
grzebu poety i rów noczesnej w tym
dniu decyzji o powołaniu muzeum je-
go imienia. Dlaczego od pomysłu do
realizacji upłynęło a i kilkadziesiąt lat?
Czego zabrakło? Energii? Decyzji? Pie-
niędry? Wsrystkiego chyba po trochu,
jeżeli zważyć, jak burzliwe dzieje prze-
żywała Polska od początków naszego
siulecia. No, ale w końcu budynek,
poddany gruntownej konserwacji
przez krakowski oddział Pracowni
Konserwacji Zabytków, jest~ stoi i cie=
szy serca nie tylko krakowian . Odtwo-
rzone z największą starannością wnę­
trza, z odsłoniętą w czasie prac konser-
watorskich XVIli-wieczną polichro-
mią, wypełniają pamiątki po Wyspiań­
skim. Zaprojektowane przez niego
meble, kostiumy, dekoracje teatralne,
grafiki, książki, pejzaże olejne, witraże.
l aż zdumienie człowieka ogarnia. jak
w iele można dokonać przez krótkie, bo
zaledwie 38-letnie życie.
Dobrze, że pamięć o tym. któremu
królewski dzwon Zygmunt donośnie
dźwięcz.ał w grudniowy dzień pogrze-
bu, nie jest już bezdomna... (tem)

zczeciński przeła dun­

S
port
kowy przeżywa w okresie
zimowym gorące dni. Statki
z towarami lub prryp/ywające po
t ow ar nie mogą długo czekać na
rozładunek i zała d unek, gdyż jest
to zbyt kosztown e, a poza tym na
wi ele towarów , takich jak cho ćby
herbata czy cytrusy niecierpliwi e
w szyscy czekamy. Stąd szczeci ń­
scy dokerzy m ają pełne ręce ro-
boty. Wprawdzie ogromne, wie·
Jotonowe dźwigi i nowoczesne
urządzenia bardzo pomagają
w pracy, lecz do ich obsługi ikon-
trol i n i ezbędny jest człowiek.
. W Szczecinie przeładowuje się
nie tylko tow ary z ~raju i dla kra-
ju. Nasz port służy m.in. Czecho-
słowacji, Kubie i Związkowi R ~-
dzieckiemu. W ost atnich m iesi ą­ nierwykl e ciężkiej i trud nej pracy.
cach przeładowano np. 55 tys. Warto o tym pamiętać, gdy obie-
ton (4 duże statki) czechosłowac­ ramy ze skórki pachnącą pom a-
kiego cukru płynącego do krajów rańczę lub cieszymy się ze zdoby-
arabskich. 40 tys. to n kubańskich tej paczki herbaty. (es)
pomarańczy i grejpfrutów , z cze-
go ·20 tys. ton powędrowało d o Fot. Maryla Zlelenlewska
naszych sklepów .
Oprócz t ak smakowitych ła­
dunków portow cy przeładowują
również węg iel, cement, d eski,
cebul ę, cukier oraz różne urzą ­
dzenia wysyłane za granicę
głównie do Anglii, Indii, Związku
Radzieckieg o i po rtów Dalekiego
Wschodu .
W tym roku do Szczecina obok
ogro m nych statków z zamor-
skich krajów przybywają także
barki żeg lugi na Odrze, które do·
starczają i zabierają w iele towa-
rów , odciążając w ten sposób
transport lądowy.
Na kimś. kto po raz pierwszy
z(lajdzie się wśród olbrzymich
kadłubów statków , cum ujących
przy . portowych nabrze~ach,
wśród potężnych, prrypominają­
cych prehistorycz ne stwory,
dźwigów oraz setek ko ntenerów
ciągnących się at po horyzont -
port robi niezapom niane w raże­
nie. Tymczasem jest to m iejsce

twiej.,Jsię
-
niż · poiłporządkoWać
ogotowie Opiekuńcze to instytucja
P podległa Ministerstw u Oświaty i Wy-
chowania, z mocy prawa opiekująca
się każdym młodym człowiekiem, który
tej pomocy potrzebuje. Nie jest wcale
wynalazkiem i koniecznością naszych
trudnych, nerwowych czasów , od 63 już
bowiem lat niesie pomoc potrzebującym
opieki.
Powołano je do życia 19 lutego 1920 r.
decyzją ówczesnego Ministerstwa Opieki
Społecznej i uchwałą Sejmu - w trosce
o dzieci polskie, ofiary l wojny światowej.
Odtąd, z przerwą na lata 11 wojny, działało
stale.
Czerwiec 1945 r. to początek historii
powojennej: Miejskie Pogotowie Opieku-
ńcze dostaje lokal w Warszawie przy ul.
Nowogrodzkiej. Wychowankowie to 254
sierot, nieletnich żołnierzy- partyzantów,
dzieci żołnierzy. Dziewczęta i chłopcy -
razem. Później, jut pod patronatem Mi-
nisterstwa Oświaty zamieszkali przy ul.
Przyjemnie jest być wyróżnionym ...
łamy
Puławskiej. Następuje tu rozdział- osob-
no mieszkają chłopcy, osobno dziewczę:
ta . Jeszcze jedna przeprowadzka na ul.
Podchorążych. l wreszcie z tej ciasnoty do
własnego budynku - na ul. Bonifacego.
dziś,niestety, jest tu zawsze pełno .
l A chciałoby się, żeby - nawet najle-
psze pod słońcem i nawygodniej-
sze na świecie - pogotowie nie bylo niko-
mu potrzebne... Żeby ci wszyscy chłopcy,
których tu spotkałam, mogli być tam,
gdzie miejsce każdego dziecka - przy
własnej rodzinie.
Jednak bywa tak: rodzice - alkoholicy,
zamiast domu melina złodziej ska, lekko-
myślna matka, która nie chce być matką
swego własnego dziecka. Dzieci stale za-
niedbywane, malt retowane. Nie mogą
w takich warunkach rosnąć! Żeby miały
realną szansę na normalne życie, muszą
odejść ze swego_środowiska.
Bywa też tak jak u Roberta: wygodny
,
G~
dom, samochód, atrakcyjne kolonie, ład­
ne ubrania. Tata ciągle w pracy, gdy wra -
ca nie wolno go denerwować. Mama ele-
gancka i miła, ale też nie trzeba jej sobą
zawracać głowy. W ogóle oni stale są
zmęczeni, zdenerwowani. Albo gdzieś się
spieszą. Tylko między kolacją a ogląda­
niem telewizji pytają syna: czy jadłeś? Czy
w szkole w porządku? Czy posprzątałeś
pokój? Gdy nie ma dwói, nie ma kłopo­
tów, są zadowoleni - mają święty spokój.
Kiedyś Robert próbował opowiadać, co
było na historii, co zrobił Kowalski czy
Piotrowski, ale zbywali go krótkim ..jutro"
albo .. później". Więc przestał... A gdy po
błahych najpierw kłopotach przyszły po-
ważniejsze, oczywiście sam nie mógł so-
bie z nimi poradzić . Znalazł taką .,receptę
na życie", na jaką stać kilkunastoletniego
chłopaka, z gruntu fałszywą i dziecinną:
bunt przeciwko wszystkiemul Wylądował
na razie w pogotowiu.
Dom, w którym nie można znaleźć mi - '
!ości, przyjaźni, ciepła , z~ozumienia i cza-
su dla swoich spraw, przestaje być miej-
scel)'l bezpiecznym. Wzajemne zaintere-
sowanie niknie z każdym dniem. W takim
domu żyje się obok siebie. Powoli tworzy
się lód...
Coś nie tak poszło w szkole; i tam
wytwarza się stan zagrożenia . Więc -
ucieczka z domu, wagary. Ucieczka stwa·
rza setki złych możliwości, fatalnych
w skutkach znajomości, kolizji z prawem.
l z dzieciństwa, które z natury powinno
być beztroskie i radosne, łatwo robi się
Na takę odznakę trzeba zaslużyć dobr11 znajomaścili przepisów drogowych
dramat.... Dotyczy to niewielu spośród Chłopcy mieszkają na Sadybie, przy ul. 50 proc. wychowanków wolałoby być
Was, ale może warto pomyśleć: rocznie Bonifaaego, dziewczyny w Falenicy, na gdzie indziej- w domu własnym ...
w Polsce ok. 32 tys. dzieci i młodzieży odległym krańcu miasta. Przez te 3 mie- Tego właśnie chcielibyśmy im życzyć:
trafia do domów dziecka. siące, które tu spędzają odrabiają lekcje żeby mogli rosnąć w swoim domu, praw-
i chodzą do szkoły, uczą się, bawią i czas dziwym domu l l żeby zawczasu zrozumie-
ogotowie Opiekuńcze przy ul. Bonifa-
P cego jest więc niezbędne. Dysponuje
120 miejscami. Ci, którzy tu trafiają ­
jest ich roczn ie około 1500 - znajdują to,
pozalekcyjny to i często atrakcyjne zaję­
coa, i moment na pogadanie w .,cztery
oczy" i .,od serca" z wychowawczynią.
li, że trzeba, żyjąc w społeczeństwie, pod-
porządkować się jego prawom. lm szyb-
ciej to pojmą- tym dla nich bezpieczniej.
My akurat gościliśmy w pogotowiu, gdy Bo choć na pewno wygodniej wyłamy­
czego zabrakło im we własnym domu: odbywał się tam quiz ze znajomości prze- wać się niż podporządkować, jest to
zrozumienie, cierpliwość, opiekę. Naresz- •
pisów ruchu drogowego. Chłopcy dużo cena za przynależność do społeczeństwa.
cie mają z kim pogadać, ktoś interesuje na ten temat wiedzieli, a że bawili się dob- A samotnie żyć się nie da...
się tym, co czują, jak myślą; ktoś troszczy rze -· widać na zdjęciach. KRYSTYNA KUMOWICZ
się, czy rę~e umyte i kolacja zjedzona. Wszystko prawie jak w domu. Tylko że Fot. M . Szymański
l

* Gdzie znajduje legendarna grota ojca Filipa? * Bajeczne bogactwa Giga

się czekają na odkrywców
* Poszukiwania pirackich skarbów *AI-Fabariego?
Czy podziemia Samarkandy kryją tajemnicę kulawego Timura?
* Kto natrafi na biblioteki poety ślad
łynny wódz Tamerlan (Kulawy Tunur) zawład·

a wszystkich kontynentach, w katdym kraju
N żyj~ legendyoukrytychskarbach. WAroery-
et jest to nie odnaleziona do dzi$ grota ojca
Filipa - misjonarza i poszukiwacza skarbów, który
podobno znaJazi bogactwa indiińskiego szczrpu
Apaczów na stokach góry Wiktora w stanir Nowy
Meksyk. W Europie - groty nad Renem , w których
wybudowano mu grobowiec w ksztalcie ogromnego
wzgórza o średnicy 230m, w którego wnęmu ukryto
,komrlikowany system przej$t i pomieszczeń. Na
wzgórze zutyto znacznie więcej materiału nit na
piramidę Cheopsa. Już w naszych czasach we wzgó-
rzu Giga dokonywano od wienów, nie udało si~ jed-
nak odnaletć ani miejsca gdzie go ~howano, ani
S
Pmję.
nął ogromnymi obszanmi, opanował najbogat-
sze państwa Azji: Syri~. Irak, Chorttm, lodie,
Wiele bogucrw przywiózl na tereny dzisiejszej
Azji Środkowej - do Samarkandy. Według podań,
swe nieprzebrane skarby ukryJ wbmie tam, w po-
dziemiach, w poblitu meczetu Bibi-Cbanym. Uzbec-

SKAR chowali złoto Irgendami Nibelungowie .. W Rosji -

jaskinie, gdz:ie mają znajdowa~ si~ skarby rozbójnika
Kudejara i groty uralskich zbójców nad rzekami
Kamą i Czusową.
skarbów.
Uważa się, że żołnierze
o

Corteza, którzy zdobyli

Drątonr pn.ez ludzi podzirmia również byly do-
brym miejscem na ukrycieskarbów . Budowano spe·
cjalne la.b!rynty, aby w jakimś odległym za4tku
urządzić schowek. Klasycznym tego przykladrm są
cele w piramidach egipskich, w których ukrywano
bogactwa faraonów, jak gdyby byly im one potnebne
.w życiu pozagrobowym. Ustawiając przeszkody i naj-
rótniejs7.e pułapki starożytni budowniczowie chcieli
pnede wszystkim uchroni~- grobowiec ziemskiego
boga przed profanacją.
W polowie pierwszego tysiąclecia przed naszą erą
w Azji Mniejszej istniało pot~tne państwo Jidyjskie.
Wwyniku intryg paJacowych na jego czele stanął Gig
- oszczepnik z ochrony ctsarskiej. Był on człowie­
kiem mądrym i prudsi~biorczym, rozszerzył ctSar$·
rwo, zgromadził bajeane bogactwa zepewniai•c roz-
kwit Lidii i jej stolicy Sardy. Gig nakazał, aby
~ Ni~liczn~ ruiny łiii}'Cb budowli, umk6w, obro-
IIQJ'Cb 11od6w rouzucooc po ultj Azji lcrn•
w so-
bie oitj~dllf jcucze ta~mlllCf. Bardzo czrsto zda·
ru slf, ii odnaltz.iou mlttria/y, ercbtolo,icZtlt
dokum~ory, lr~gmeotycttamiki i rp. -maił w1111olł
bezecno,, wit/olerot prztwytsuiftł ccnr złota.
Tak zdarzy/o sir na terenie dzislejuej Tllrkmenii,
gdy archeolodzy natrafHia•llad l~pndun~j stoli-
• cy palfstwa Partów - warownego mlasra Nlsy. Na
zdirclu jeden z odkopanych lr•grnent6w głloiaQYch
budowli. W usypanych pustynQYm plaskiem riu-
nach odlcryto dutq 1/oJć dokumentów pisan1ch oa
h. J. o ,broweld glinlanych rabllczhch, oruz wiele pncdmlotów
codricnncga użytku (id)
stolic~ państwa Azteków Tenochtitlan, mimo ogrom-
nych zdobyczy nie znaletli największych skarbów.
Naukowcy mają podstawy przypuszczać, te komow-
noki i złoto azteckich władców oraz boguctwa świą­
tyń ukryto wpodziemnych schowkach, które znajdo-
wały się pod główną świątynią, calkowicie zburzoną
po zdobyciu miasta. Przypuszczenia te potwierdza
wiele wykopalisk. Niedawno, podczas budowy metra
w mieście Meksyk, znaleziono płytkę z wizerunkiem
Księżyca oraz stare ozdoby i przedmioty kultu ze
złota.
Pod koniec lat dwudziestych naszego wieku lwia t
obiegła wiadomołć, te pod miastem Panamaodkryto
skomplikowaną sieć katakumb cz~owo ulanych
w~. Wykopali je hiszpańscy konk~~>1stadorzy, a ich
pract kontynuowali karaibscy piraci. Historycy i po-
szukiwacze skarbów rzucili się do archiwów. Udało
się adnaleM pewne wzmiinki o pirackich skarbach
ukrytych w panamskich katakumbach. Wkroczyły tu
jednak wbdze, które zabroniły prywatnych poszuki-
wań i zorganizowały odgruzowywanie kltakumb.
Los skarbów ~~ nieznany, nikt ani słowem nie
wspomnilll o sukcesie czy też niepowodzeniu tego
prledsięwzięcia.
N~jcz~iei o odkrytych skarbach nie inrormuje
ani państwo, ani szcz~~liwi ~nalucy. Mok n~gk
odnajdzie się wła!cicieł łub jego potomkowie, ulł:>o
roz.poc7.nie si~ walka o sknrby, w której wsrystkie
chwyty są doz,IIOione? Wiadomo, tylko, te dotych·
('7Jł! w podriemnym korylltrzu pod ruin~m i kołdola
San Jost zn11lcziono ct1ly sklad pncdmim~w xc ,J\'l tn,
hrylonty, rubiny, 1~rły.
cy archeolodzy nieraz usiłowali adnaleM wej!cia do
tajemniczego podziemia Tamerlana, na razie jednak
bezskutecznie.
Na północny wschód od Samarkandy, już na tere-
nie Kazachstanu, znajdują si~ setki kurhanów -
dutych i małych. Jeśli spojn.eć na tę okolict z heli·
koptm, na ogromnej przc~zeni rysują się kontury
starotytoego miasta . Są to pozostalości Otraru, stoli-
cy niegdyś potężnego państwa kipczackiego, startego
z powierzchni ziemi przez innegostrasznegozdobyw-
ct z przmJości - Czyngis-chana. Przez to miasto
prowadził wielki szlak jedwabny. Wiele wiadomo$ci
o Otrarzt zawdzi~zamy s111roźymym poetom i histo·
rykom. Od nich pochodzi inrorlllłCja, te pod miiS·
rem znajduj, się podziema, długie gałeti( i tunele.
Pod ~ prowadze schody, ukryte pod bmien-
nymi płytkami, a do parowów wycll~ -ąskie
szczclil\y kanałów wentylacyjnych i włuńw.
Co ułtsyto w cym martWym mieście? Zloto, kosz-
townoki? Ukryto tu o wiele ~bzt slwby. ~
źyme wyroby jubilerskie maM swoM crnt, ak S4
przedmioty, ł<.tól)'l'h wanoki nie sposób obtśłi~.
Otruskie podziemne skarby, jeśli tll$11"' odnalezio.
oe, laktycznie nie mail ctny. To bibłioteb -zbiór
Stti)'Ch ks~, :rwojów, ttbliettk. l'rzypu.sztll ~. tt
jest ich ponad 30 tys. Zalot)--ł MnaU<.7;ydcl widkiego
u<:Zonego-eocył<.Jo~)'$~' sttro~noki Awictnny,
~pczac~ fił010f i poctł AJ-Faba.ri. St1re kroniki
(niechby nawet z pewn• prtt~d,, cbanakttry~t)'OI\4
dla starożytnego Wschadu) J'<)(llwnui• otn~ bi·
błiotek~ do beXi!Owrotnie 11rll\:\lntj tkk$tndryj$kkj.
któl'll teł była ukryt~ w podlirmny~h g~~krilt'h .
K~t~~hSl'Y nauko" 'l' rotptX'ttłi Jl<\llll~\\'11\ia
w SIQI')'Ill Otl'llr.tt i by,• motr bliski ksr JJico\. 1\iedy
l ciemnoki lltl<łlitnuwch I'Udś~ ~llnitw)\iobyty
rmiwi~k~ $k~rb stal\~t no~i. (PAP)
 NA
GO RA
" A kto nie śpiwo i nie tańcuje
ren na sw iecie nic nie uzyje... "
Jest ich d w adziescia czw o ro ta•\czą­
cych i d woje przygrywających. Wszyscy
pochodzą z Kamesznicy - w ioski leżącej
w pobliżu Żywca. Przed ponad dz iesięci u
laty ó wczesna dyrektorka w ie jskiego
przedszkola wpadła na pomysł, aby s two-
rzyć śpiewająco-tanczący dziecięcy ze-
spoi. Bowiem wciąz żywa tradycja ży­
wieckiego, góra lskiego fol kloru przekazy-
w ana jest tutaj z ojców na synów, potem
na w nuków i dalej na najmłodszych człon ·
kó w rodziny.
Błyskawiczne klaśnięcie w ręce tuż nad ziemi~t ·wymaga dużej koncentracji i refleksu
Ćwiczoma te są istotną częsc1ą rol!:-
grzewki. Wzmacniają system s ercowo-
naczyniowy i płuca. Należy wykonyweć
je przy s zybkiej i bardzo rytmicznej muzy-
ce, bez przerwy. W ćwiczeniach tych
szczegółnil uwagę nale.ty l!:Wrócić na s po·
sób oddychania.
l. Bieg w miejscu. 40 krokó w. Oddycha-
nic: równy, głęboki oddech.
2. " Pajacyk". Z pozycji stojąć, ramiona
wzdłuż tułowia, stopy razem - przeskoczyć do
szerokiego rozkroku, z jed noczesnym uniesie-
niem ramion bokiem w górę. Podsko kicm
powról do pozycji wyj~ciowcj. Powtórzyć 10
razy.
3. !'odskoki ze skrętem tułowia. Z posta-
wy stoj•)c, nogi zi•ICZOnc , ugięte w kolanach -
podskokiem skręt tułowia w prawo z jedno-
czesnym przeniesicniem ramion w lewo.
Zmiana - podskokiem wyk11nać skręt tułowia
w lewo, z przeniesicniem ramion w prawo.
Powtórqć 10 razy w prawo i w lcwo(fot. 1).
4. Bieg w m iej~cu z unoszeniem wysoko
kolan. Ćwiczenie wykonywać z jednoczesnym
Tym ba rdziej wi ec pa ni Urszula nie mu -
siała swych małych podopiecznych na -
mawiać do śpiew u i ta ń ca. l<am esznicki e
przedszkola ki i ich opie kunka w cale nic
mysleli wó w czas, że ten mały zespół p rze-
trwa tyle la t. Tymczasem, choć dzieci
daw no powyrastały z w ieku przedszkol ·
nego, ani im było w głowie opuszczac
..Szarotki" - ta k bowiem nazwa ły sw ój
zespół. Z pomocą rozm iłowanej w rodzi·
mym fo lklorze dzieciarni przyszły żywiec·
ki e władze, a przede wszystkim Klub
Książki i Prasy .. Ruch " , który wziął w opie·
kę .. Szarotki", wspomagając młody ze-
_ . AEROBIC
CZĘSC DRUGA:
ROZG
,
RZEW KI
• •
CWICZenla wenty lacyjn e
klaśni~cicm z przodu i wymachem ramion
w bok. Klaskać w momencie unoszenia kola-
na. Powtórzyć 5 razy.
S. Bieg w miejscu z unosuniem wysoko
pięt do tylu. Ramiona pracują jak w ćwiczeniu
·nr 4. Powtórzyć 5 razy (fot. 2). Ćwiczenie 4 i 5
powtórzyć na zmianę 5 razy.
_
6. Wymachy. Z postawy stojąc wykonać
wymach nogi lewej w bok z równoczesnym
wymachem rąk w tym samym kierunku (fot.
3). Podskokiem1.miana kierunku wymachów.
Powtórzyć l O razy .
7. " Kroki w miejscu"; odrywając tylko
pięty od podlogi - lO razy.
8. Opad tułowia . Z postawy stojąc, nog•
Lekko, rvtmicznie przesuwa się w skocznych przysiadach kr11g kamesznickich tancerzy
. .
PODBIJA SWIAT · (2)
złączone, ramiona wzdłuż ciała - wykona~
lu1.ny opad tułowia w przód dotykaj~c dłońmi
podłogi. PoWlórzyć 4 razy.
9. W postawie stojącej. Nogi złączone,
ugięte w kolanach, dłonic płasko na podłodze,
skierowane do ~rodka - wyprostować i ugiąć
nogi nie odrywając dłoni od podłogi . Powtó-
rzyć 8 razy.
10. W podporze pn:odem. Nogi i ręce
wyprostowane (biodra rwor7.ą kąt pfosty),
ugiq~ lewe kolano, lewa pięta uniesiona. W tej
po~ycji oderwać 4 razy od podlogi prawą piętę ,
zmiana. Prawe kolano ugięte, pięui uniesiona ,
lewa noga wyprostOwana . Oderwać 4 razy
piętę lew~ (fot . 4). Powtórzy<' 3 razy naprze-
• Oto heligonkił i wakat- autentyczne gó-
.
mianstronnie.
11. W wypadzie w przód. R~e dotykają
podłogi, plecy proste. Poglębić wypad 4 razy.
Zmiana nogi.
12. W pozycji jak wyiej. Wyprost nogi
wykrocznej z jednoczesnym zadarciem stopy
(ciężar spoczywa na pięcie) i powról do wypa-
du (fot . 5). Powtórzyć 4 rny. Zmiano nogi.
Następnie w tej samej pozycji noga wykroczna
wyprostowana, wykonać skłon z pogl~bianiem
do nogi wykrocznej. Powtórzyć S razy. Zwróć­
cie uwagę na pełen wyprost nogi ?.a krocznej .
13. Ze skłonu w przód . Nogi złączone,
wyprostowane w kolanach, chwyt za kostki -
prostować plecy unos~c jak najwytej głow~
spół głównie finansowo. Na tomiast kie·
rownictwo artystyczno powierzono panu
Andrzejowi Macie jews kiemu - rodowi -
temu kamesznicza ninowi , a jednocześnie
pracownikowi Gm inn ego Ośrodka Kul-
tury.
Dzisia j ..Szarotki" wz bogaciły się o no-
wych artystów, choć t a •\c1.ą w nich przede
wszystkim dzieci pa miętaj ące jeszcze po-
czątki zespołu. Teraz najsta rszy z nich ma
dwanaście lat, najmłodsi chodzą do
przedszkola. Ćwiczą w miejscowym Do-
mu Strażaka d wa razy w tygodniu. Są
uczniami Szkoły Podstawo wej nr 1 w Ka-
m asznicy, a na występy wyjezdżają prze-
ważni e do południowych województw.
W stolicy, w Pałacu Młodziezy za tańczyli
dla swych kolegów ognistą obyrtkę i haj-
duka w rytm muzyki wygrywanej na wa·
kacie i heligonce - instru me ntach wyko-
nanych p rzez rzemieślników z Podhala.
Wakat zrobiony jest z puszek uczepionych
na sękatym kiju, za ś heligonka jest rod za·
jem małej harmonii.
Chyba podobały się .. Szaro tki" Warsza-
wie dokąd przyjechały na zaproszenie ZG
RSW, bo publiczność gromko oklaskiwała
tańczących kolegów, którzy mają w swo-
im dorobku kilka nagród oraz udział
w Festiwalu Górali Polskich w Żywcu
w sierpniu ubiegłego roku. Obecny kie -
rownik zespołu- pan Maciejewski, zamie-
rza w przyszłości wzbogacić repertuar
.. Szarotek" o tańce krakowsko-zaborow ·
skie oraz inscen izacje starych góra lskich
obrzędów. Takich zespołów ja k .. Szarot·
ki" jest na Podhalu więcej . Miejmy więc
nadzieję, że uda im się zachować choćby
w artystycznej formie piękne góralskie
obrzędy, przyśpiewki i tańce. (es)
Fot. M. Szymański
ralskie instrumenty odkupione przez
" Szarotki" od starych górali
nie odrywając ~k od kostek - Jl<!Wrót do
pozycji wyjściowej. Powtórzyć 4 razy.
14. W opadzie w przód. Rftt wsparte na
kolanach, zadrzeć głowę do góry, plecy wygię­
te w luk . Przcj~ć do swobodne!!" <klonu,
zgarbić plecy w " koci grzbiet •·. ĆWiczenie
kończymy w wyproście.
W nast~pnym odcinku przejdziemy do za.
sadnicuj cz~ki ćwi~d.
Opr. MALGORZATA KRZVUNOWSKA
Fot. N. Koman
 odbywa się przy pomocy gaźnika Jikov.lnstala·
cja zapłonowa jest bezstykowa.
ŚWIAT Silnik umieszczony jest w przestrzennej ra·
NA mie"motocykfa: wykonanej l cienkościennych
owOCH rurek stalowych. Napęd od silnika na tylna kolo
przenoszony jest za pośrednictwem 6-przeklad ·
niowej skrzyni biegów i p rzekład ni lańcu·
chowaj.
Koło przednie pozbawione błotnika , zawie·
szone jest na widelcu teleskopowym. tylne na
wahaczu resorowanym jedną sprężyną śrubo·
wą, wewnątrz której znajduje się amortyzator

Interesujący się jednośladowymi pojazdami
z łatwością odgadną. te przedstawiony moto·
cykl wyścigowy powstał w Czechosłowacji, bo
CZ - to skrót znanej czechosłowackiej fabryki
motocykli, a MTX - to także skrót wytwórni,
a raczej warsztatów o nazwie Metalex, działają•
cej przy czechosłowackiej organizacji Svazarm
- będącej odpowiednikiem naszej lig.i Obrony
Kraju.
W wa rsztatach Metalexu powstają wyczyno·
we pojazdy jed nośladowe i dwuśladowe - sa·
mochody w oparciu o zespoły i elementy seryj·
' nie wytwarzanych pojazdów pochodzących za·
zwyczaj z firm czechosłowackich. Wyczynowe
samochody rajdowe po w stają też w tej wytwór·
ni na bazie radzieckich lAD.
Prezentowany motocykl wyścigowy. prze·
znaczony do udziału w zawodach na torach
zam kniętych, powstał w oparciu o silnik labry·
cznie wytwarzanego motocykla motokrosowe·
go CZ 125 typ 516. Silnik ten jest jednostką
jednocylindrową, o dwusuwowym cyklu pracy.
Dokonano w nim jednakże wielu zmian, a naj·
wałn iejsza z nich polega na zastosowaniu c hł o­
dzenia wodnego. W efekcie ten specjalnie przy·
gotowany silnik o pojemności 123,5 cm sześc.
osiąga moc 21 ,5 kW, przy stopniu sprężani a
14,5 i obrotach maksymalnych rzędu 10 500 na
m inutę. ~a silanie jego w mieszankę pal iwową
teleskopowy- częściowo pod zbiornikiem pali·
wa i siedzeniem.
Hamulce przy obu kolach są typu tarczowe·
go ; przy przednim kole są dwie tarcze. przy
tylnym jedna.
Motocykl posiada wykonaną z tworzywa
osłonę, za kończoną w górnej części owiewką
z plexi. Przed kierownicą znajduje s ię zespół
p rzyrządów kontrolnych składaj ący się z elek·
Ironicznego obrotomierza i wskafnika tempera· ·
tury cieczy chłodzącej silnik.
Ogumienie o wymiarze 2.75 x 18 jest jedna·
kowe ż przodu i z tylu- na obręczach odlewa· sy osiąga prędkość w granicach 165 km/h. szerokość 440 mm. wysokość 1070 mm. prze·
nych ze stopów metali lekkich. Dane w i elkościowe motocykla s ą następują· świt180 mm, c i ężar 84 kg.
CZ MTX 3·03·125 na prostych odcinkach tra· ce: rozstaw kół 1270 mm, długość 1900 mm. ZENON DUTKIEWICZ

z jednym liściem. Sadzonki ukorze·

Zielono
mi (32) PASSIFLORA niają się w piasku lub torfie najła·
twiej w ciepłej porze roku. lubią zie·
mię bardzo próchniczną, lekką i do·
syć obfite podlewanie, zwłaszcza
Akwar ium
dla każdego

--·-·KW!"'Ai
M K~ PAN KlEJ
W mieszkaniach. a niekiedy
i w kwiaciarniach można
spotkać ciekawy pnącz o na-
zwie passiflora, albo męczennica.
Passiflora pochodzi z Brazylii. Rośli­
na ta jest pnączem o delikatnych
pędach uzbrojonych w wąsy czepne.
liście me klapowa ne, kwiaty duże,
okazałe dochodzące do 10 cm $red-
nicy. Hiszpanie, którzy pierwsi od·
kryli ten kwiac w lasach Ameryki Po·
ludniowej nazwali go passiflorą czyli
Kwiatem Męki Pańskiej. Budowa
kwiatu jest niezwykle fantazyjna. Po·
szczególne części przypominają
narzędzia tortur zadawane Chrys-
tusowi: wieniec cierniowy, młoty
i gwoździe. ,
W krajach tropikalnych passiflora
\ uprawiana jest jako rc;>ślina sadowni-
cza dla niezwykle smacznych owo-
ców. Owoce przypominają cyt,Ynę.
Skórkę mają g rubą, skórzastą, bar-
wy . żółtej lub fioletowej. Wnętrze
owocu wypełnia galaretkowaty
miąższ. który stanow i otoczki drob-
nych nasion. Miąższ nadaje się do
spożycia, a takie do produkcji soku
o wykWintnym smaku.
W mieszkaniach uprawiana jest
najczęściej Passiflora coeru/ea-mę­
czennica błękitna, kwiaty ma bla-
dobłękitne. Ola pozyskiwania owo-
.
nym liściem l umieszczonych w pia-
sku. Sadzonki ukorzeniają się najła­
twiej późną wiosną na ciepłym pod-
łożu przy umiarkowanym zacienie-
niu pod okryciem ze szkła lub folii.
UkorZenione sadzonki przesadza się
do małych doniczek wypełnionych
żyzną lub lekką ziemią ogrodową .
Passiflora kocha słoneczne, ciepłe
okno i umiarkowane pod lewanie. Zi-
mą przechodzi okres spoczynku.
W tym czasie najlepiej czuje się
w chłodnym pom ieszczeniu · przy
skąpym podlewaniu. Rośliny prze-
trzymywane w chłodzie i suszy za·
lewitają obficie na wiosnę.
FILODENDRON
CZY SCINDAPSUS7
Po ostatnim artykule c;> filodendro·
nach otrzymałem kilka kopert z list-
kami. Obok filodendronów były
w nich listki bliskiego krewniaka z tej
samej rodziny obrazkowanych o na·
zwie Scindapsus. Scindapsus maro:
dygi i liście podobne jak Philoden-
dron oxycardiu!"', lecz mają one nie-
regularne plilmy. żółte lub niebie·
sko-białe. Żeby było jeszcze cieka-
wiej, to co powszechnie uważano
dotąd za Sciendapsus jest innym ga·
tunkiem nazywającym się Rafidofo·
ra (Rhaphidophora azerea). Różnica
w porze letniej. latem lepiej czują się
w półcieniu niż na bezpośrednim
słońcu. Doskonale się nadają do de·
koracji ścian .
AUGUSTYN MIKA ·
Repr. J. Łopuszyński
ZIELONA
POCZTA
Otrzymałem ostatnio sygnały
o g'ol(ałtownym zasychaniu brzegów
·liści , a naw et opadaniu zasychają·
cych liści kawy, cytryny i pomarań­
czy. Nadesłane do mnie okazy nie
mają żadnych szkodników . Myślę. że
te chorobliw e objawy są spowodo-
wane zbyt suchym powietrzem
w mieszkaniach po rozpoczęciu cen-
tralnego ogrzewania. Z obserwacji
wiemy. że wiele roślin czuje się le-
P.iej przy ogrzewaniu piacowym,
gdzie od okna ciągnie. ~uche powie-
trze powoduje nadmierną transpira- .
cję w ody i zasychanie liści. Radzę
przenosić rośliny na zimę do chłod­
niejszego .pokoju, jeśli to możliwi!
i codziennie spryskiwać listki wodą.
• DANIO MALABARSKI
Lidia Adamczewskłl.
- - ..- odstąpi na-.
siona rodzynka brazylijskiego za kił·
ka nasion orzeszków ziemnych. dyni
makaronowej, boćwiny, oberżyny
Joanna Karpowlcz, ====-
lut? szpinaku nowozelandzkiego.
OSTROŻNOŚĆ NIE ZAWADZ I!
W Waszych listach często odczytuj~ obawy prud
kupnem chorych lub niepełnowartościowych rybek.
Doskona.le rozumiem te obawy, ponieważ widziałem
niekiedy w sklepach rybki, któn: nie powinny byc
sprzedawane lub rybki sprzedawane z zakatonych
zbiorników. .
Jak rozpoznał, czy kupowana ryba jest "pewna",
tzn. zdrowa, pełnowartościowa, zapewniająca powo-
d7.enie w dalszej hodowli? Odpowiem -jakie cechy lub
zachowanie ryby wskazują na jej "podejrzany" stan
zdrowia, a wi~ jakich rybek nie naleiy kupowac.
Niepewne są rybki, które mają zm~tniałe oczy,
odstające pokrywy skrulowe, zlotone lub sklejone
pletwy, ubytki w pokryciu łuską, z:apadni~ty brzu·
suk, zgarbiony gnbiet. Nie kupuj równief rybek,
które ciągle wiszą pod powierzchnią i jakby chwytają
powietrze; które kryją si~ po kątach akwarium lub Naczynie do przenoszenia, np. sloik lub plastikowy
"stoją" tuż przy dnie; które ocierają si~ raz po raz woreczek owijamy kilkakrotnie papien:m gazetowym
o piasek lub ka_mienie albo wykonują kołyszące ruchy (patrz rysunek) i umieszrzamy w teczce czy torbie na
w miejscu. Te ryby, na których ciele wyst~puje biała zakupy. Można lilie owinąc naczynie cienką gąbką
"kaszka': lub krwiste "wyrzuty" - są tet chore. piaskową,.włochatym ręcznikiem lub swetrem. W do-
Zawlec chorobę do własnego akwarium jest bardzo mu nie wylewamy natychmiast zawartości do alcwa-
łatwo, pozbyc si~ jej- niezmiernie trudno, a pruważ­ rium, lea wkladamy w całości do akWllriwn na ok. pól
nie .nie obywa si~ przy tym bez ofiar. Równiet trans- godziny - jak na rysunku - dla wyrównania tempera-
port ryb i pr1.enoszenie ich np. ze sklepu do domu nie tur. Dopiero potem ostrożnie przechylamy naczynie
powinno odbywac się w mrotne dni, a zawszezz:acho· zanurzone w wodzie: rybki wypłyną same.
waniem na!Uylej ostrożności. Nie wolno bowiem Tyle na dziś, oastwnc spotkanie - nad Waszymi
narażac ryb, szczególnie ciepłolubnych , na zmiany listami.
temperatury: odbija si~ to zgubnie na ich zdrowiu.
Cierniki trójigłe; z lewej samczyt
w szacie godowej
Rybia " metrycz ka":

ców uprawianyjeSt inny gatunek-
Passiflora edu/ls. Nie mam niestety
informacji czy męczennicę jadalną
(Passiflora edulis) można łatwo
spotkać w uprawie amatorskiej i czy
ktokolw iek doczekał się owoców
w mieszkaniu.
Passiflorę można rozm nażać z sa-
dzonek pędowych ścinanych jed- -z
.. &Lii4d
między rafidofarą i scindapsusem
jest taka mała, że mało wtajemnicza·
ni jej nie odkryją. Na pewno jeśli coś
z liści jest podobne do opisanego już
filodeńdrona, lecz jest pstrokate. to
na pewno jest to rafidofora lub scin-
dapsus.
Obydw ie rośl!ny rozmnażają się
bardzo łatwo z sadzonek pędowych
·-~--
- oferuje nasiona
arbuza, kabaczka, cukinii, pigwowca
i papryki pomidorowej za nasiona
daktyli, papryki długiej, kawona .
brokułu.
Ewa Paclejewska,
- odstąpi nasiona
rodzynka brazylijskiego za nasiona
kawy, melona. orzecha ziemnego CIERNIK TRÓJIGLY (Gasrerosreus acu/earus).
lub soi. Katdy słyszał chyba o cierniku - malej (7-10 cm
Augustyn Mika długości), "uzbrojonej" rybce. Kształt ciała - wrze..
cionowaty, skóra naga, pozbawiona łusek, jedynie po
bokach dala znajdują się tarczki kostne. Przednia
czę~ pletwy grzbietowej przekształcona w oddzielnie
stojące kolce; w kolce przekształcone są równiet ple-
twy brzuszne. Pysk ciernika jest sto1.kowaty, zaopa·
trzony w z~by, jak ugatunków drapietnych. Cierniki
są bardzo ruchliwe, do~ czupurne i wojownicze,
dlatego niewskazane jest trzymanie ich w akwarium
z innymi gatunkami. Rybki te zamieszkują nasze
rzeki, ruczki, jeziora i stawy, a także morskie zalewy;
potrafią tyt nawet w zanieczysza;onycb wodach.
Trzymają się zwykle stadami, na niewidkich głębo­
kościacll i na ogól można je bez trudu złowic siat.ą.
O cierniku pisz~ w styczniu dlatqo, u jut na
przedwiośniu motesz go sam złowic w zbiorniku
naturalnym, a wiosną- w maju -obserwowac bardzo
ciekawy okres godowy w swoim akwarium i doczekał
się wyklucia narybku. ·Zapewnij ciernikom zbiornik
w miejscu nasłonecznionym, o podlotu obsadzonym
miękkimi roślinami, z naturalnymi kryjówkami. Wo-
da - dobrze przewietrzana o temperaturze 2G-22• C.
Pokarm - drobny t.ywy plankton, tubifeks , ~kann
suchy - w ostateczności. Proporcja rybek: l samczyk
na 3 samiczki. Jak odróini~ plcł? W tym właśnie
pomott Ci misterium okresu godowego: samczyk ,
smuklejszy zawsze nit nabita iką samiczka, pr~ybien •
ubarwienie nie ust~pujące najładniejszym egzo()'Cl-
nym rybkom: malinowe,- po stronie brzusznej, nie-
bieskie - na gnbiecie. Samiczka pozostaje szarooliw-
kowa. W okresie godowym samczyk wybiera ącik'
mi~zy roślinami i robi w dnie dołek, W)•bieraję~
pyszczkiem i odno..qęc na bok drobiny piasku. Potem
.
m osi w pyszczku kawalki glonów, liści i łodyttkroślin
wodnych. Nagromadzony material uklada na wy$0-
ko~ 4-7 cm. Od czasu do czasu rozgarni3 gloą
gałązki i przechodzi między nimi, kształtując w ten
sposób coś w rodzaju mufki, której ścianki skleja
śluzem wydzielanym przez nerki i ubija silnymi ude-
rzeniami ogona. Praca przy budowie trWa kilka godzin
prawie bez przerwy. Tylko od czasu do czasu samice
odrywa się od ,,gniazdka" aby prze~<! samiczkę,
która za blis):o pod płyn~. W tym czasie nie odt ywia
si~. W wyniku poczynań samczyka powst2je kulis~
gniazdko o średnicy 4-5 cm. Nast~pnym etapem tuła
jest taniec samczyka przed samiczą: ,,zaproszenie do
gni• u!a". Ciernik pływa zygzakiem, szybkimiiucha-
mi i zmusza wybrank~ do wpłynię-cia do gniudb.
Samiczka sklada do 100 jajeczek_ikry. Wkról~ po nkj
miejsce. w gniazdku zajmuje samczyk. Zrcszą zaraz
prze~ on samiczkę i 11ttba j4 odłowić, gdyż
Samiec mott ją nawet ummrci~.
Samiec pilnie strzeże ikry przez ok. dwa tygodnie.
Plywa do.kola gniazdka, intensywnie wachluje wodę
pletwami piersiowymi, prza co odświet:a wodę
w gniddzie, rzuca~ wściekle na b .tdego , kro ZU)"
zykuje zblittnie się do ikry: Śmiało atakuje zarówno
opuszczony do wody ołówek, jak i palec.
W temperarum 16-20" C mak cierniki wyklu•~
się po S-10 dniach. Prttz 1;)-d:zień t)'Wi4 ~ ies:ae
zapasami włamego pęchen)·b tóh~ ·~
•'SZY dłu~ ~ mm, porzua.A 'gfti.nd l) i p\).,.~
alym stadkiem po akwarium . Od ~i chwili s.amc:z:)i:.
staje~ dla nich niebezpiecznym ~'8iem- mott je.
zje§ł; nalety go ~·bło odłowi~. Mklde bm:lial)·
najdrobniejszym .,pyłem plank~now)-m", p.-mm
oczlikami i rozwielitkami.
(a)
 •
Odkrywca •

Homo...sapiens ~ •
ZOO po reformie. Zwierzęta na
neandert halensis wolno ści. - to jest t o !

Było
to w sierpniu 1856 roku. W kopalni
wapna Neanderthal nie opodal Dusseldorfu
robotn icy natrafili na prastare kości , które
zrazu uznali za szczątki niedźwiedzia jaskjnio-
wego . O od kryciu tym zawiadomiono zna ne-
go w całej okolicy badacza natury, profesora
gimnazjalnego Carla Fuhlrotta z Elberfeld,
który też niezwłocznie udał się na miejsce
znaleziska. Przybywszy tam, szybko zoriento-
wał się. że ma przed sobą skamieliny będące
szczątkami ludzkiego szkieletu. Fuhlrott do-
szedł do w niosku, że skamieliny te wraz z ota-
czającą je gl i ną naniesione zostały przez wo -
dę do skalnej jaskini. Ocenił, że zna lezione Autoportret, który narysowałem nie wy-
kości pochodzić muszą z epoki poprzedzają­ maga żadnego komentarza
cej okres lodowcowy, zaś we wspomnianej
jaskini .,zakonserwowane" zostały w epoce Redaguje
lodowcowej. N ieprzemijającą zasługą Fuhl- Włodzimierz Lewiński
rotta pozostanie, iż niezłomnie trwał przy '
swym stanowisku, choć przedstawiciele po- - Cześć! '
Jak reforma, to REFORMA! Przy okazji
ogólnego reformowania nie powinno się
zapq_minać o wszelkich drobiazgach,
z których składa się nasze codzienne ży~
cle. Mamy tu kilka propozycji na początek
(jesteśmy pewni, że Czytelnicy nadeślą
w iele innych): ·
A) PROPOZYCJA KRASNOLUDKA -
Ponieważ w niektórych szkołach zajęcia
ciągną się tak długo, że w raca stę do
domu po zmroku, należy wprowadzić na-
ukę na nocną zmianę. Będziemy wracać
rano, a nie po nocy! .
B) PR0POZVCJA MOJA - Ponieważ 1'ELEWIZJA po reformie. Pro-
występuje ostafnio nagminnie zjawisko
braku motywacji do zdobywania piątek, 'gram ,.na żywo" pozwoli nawią·
należy każdą piątkę premiować talonem · zać miły i bezpośredni konta~
na za k·u p czekolady! ~ . . .z kazdym telęwidzem .
C) PR0POZYCJA WSPÓLNA- - .Jeśli
mogą być dw ustronne bilety tramw ajo- •
krewnych dyscyplin naukowych odmów ili w e, to·ntogą też być dw ustronne zapałki,.
wówczas wszelkiej akceptacji jego 'n aukowo • no nie? (pa.trz rysunek poniżej!.
uzasadnionego i uznawanego dziś za słuszny
poglądu. , . Do zobaczenia!
Fuhlrott urodził się 31 grudnia 1803 roku Wasi : Karsnoludek i Rzep
w Leinefelde, w rodzinie miejscowego ober-
żysty. Po ukończeniu studiów pedagogicz-
nych nauczał matematyki przedmiotów przy-
rodniczych w Miejskim Gimnazjum Realnym
w Eberfel d. W 1835 roku doktoryzował się na
Uniwersytecie w Tybindze. Tytuł pr ofesora
przyznano mu w roku 1862.
, Znaczenie działalności Fuhlrotta sięga jed-
-
nakże wydatnie poza odkrycie prehistorycz-
nego człowieka neandertalskiego, uznawa-
nego po dziś dzień za jedno z decydujących
ogniw w ew olucyjnym rozwoju rodzaju ludz- •
kiego. Przez całe bowiem swe życie uczony
dążył do otwarcia umysłów najszerszych krę­
gów na problemy naukowe, starał się pozy-
skać ludzi do działań, zmierzających do za-
chowania przyrody i ochrony środowiska
człowieka. Był również autorem licznych eks- Zamieszczone poniżej żarty rysunkow e wy-
RZEPKLUB szperała Cecylia Elgass - członek klubu .
pertyz. Władze miejskie zażądały na przykład
od niego informacji, czy niektóre z miejsc, • - l
gdzie dawniej wydobywano pia~ek, nadają
się do gromadzenia szkodliwych.' zawierają­
cych arszenik odpadów anilinowych. Swą
pozytywną odpowiedź Fuhlrott podbudował
wynikami bezprzykładnych jak na ow e czasy
badań geograficznych i geologicznych.
W osobie Johanna Carla Fuhlrotta widzimy
dziś również naukowca, który już przed stu
laty wskazywał na zagrożenie i ni~zczenie
życiowej przestrzeni człowieka i aż do sw ej
śmierci w 1877 roku aktyw nie działał na rzecz
ochro iw środowiska. (dr)
. . -
---.---------------------- · --~----~~-
... ~·. ' ·~ ~ . ·.·

utrudniać jej sytuacji, w niczym nie sprawlać przykrości, żeby -
przynajmniej z mojej winy - nie muslała cierpieć. Ale t o okazało się
jednak nlewykonalne; udawanie uczuć, których we innle nie ma
przekracza po prostu moje możliwości, a nic nie mogę poradzić, że
odwzajemnić Ich nie potrafię. Więc - ld11c chyba po najmniejszej linii
oporu - zaczllfem jej po prostu unikać, tłumaCZliC się brakiem czasu,
zmęczeniem, nadmiarem zaJ~tć. Małe, wstrętne t chórzostwo, typo-
wo męski uraz do oglltdanla sprawlanego przez siebie bólu, strach
przed czyl ml6 łzami, bezi ensowna nadzieje, że może wszystko
.,załatwlsl~t" bez mojego udziału, "aamo", że nie ja będę tym, który...
Moimi unikami, przemilczeniami, robię fet znacznie więcej krzywdy,
ale t ego przynajmniej nie muszę wldziiHI, a skoro nie ogl~tdam, mogę
zachować wygodne przekonanie o własnej ... szlachetnośc:l7 Podławy
facet robi się z ciebie, Ray.
Nawet moje niby-wyrzuty sumlenia apowodowane 111 tym, te dzlś
wykr~ na nic się nie przydały, te zoatałem zmuuony do oglltdanla
tego, czego wldziiHI bym nie chciał... My"ę, że po trzech dniech
oczekiwania, narzucenia sobie alł11 clerpllwoK I, pod sycenie nadziel,
te jednak przyJdlł, przypomni! sobie o nieJ, te - choć na chwilę -
spotkanie z nl11, te klika wspólnych chwil, bltdę dla mnie watnieJsza
od wszyet,ldch moich " nie ol.."~oh zwłoki" zaJIIĆ, po prostu nie
mogła jut ,Hutej, że jeJ t~taknota atała alę nie d o znl•~lenla. Prmzła,
nie wytrzymuJ11o Jut Jego wewn~rznego c16nlenla, niepokoju, udrę­
ki, jakle - z mojej przyczyny -: stały się jej udziałem .
Byłemw kablnl• 18m, przegilidałem akurat Standbergera, robiłem
notatki - na szoz~le, bo gdyby przyezła pół godziny wcześni•J,
zobaczyłaby jakim kłamstwem sit te moje niemożll- do- odłożenia kiedy - wbrew wszystkim postanowieniom -
- sprawy, moje naprawdę - chelałbym -ale - zupatnie- nie - mam -
czasu ... Kiedy III zobaczyłem w drzwiach, naplęt11, niczego jut nie-
pewni!. a przecież dzielnie próbuj&~ą udawać, że tak po prostu
.,zaszła do mnie po drodze", że .,chciałam w ledziiHI jak ci się pracuje,
Ray", uśmlechajlłCII się tylko po t o, by tym uśmiechem .po~
roz~alenle, zerwetem się - od razu roześmiany, ucieszony, radośnie
podniecony jej wlzvt~t; t o moje udawane {ozradowanle, gra, w któr11
wszedłem tak odruchowo, natychmiast, też była WSłflłtna., Podsze-
dłem, wzięłam jej oble ręce - były zacl6nllłt&, powoli, pieszczotliwie;
rozprostowałem palce; dłonie miałalekko zawilgłe; jedyny, nl•moż­
llwy do ukrycia, objaw zdenerwowania ... Pochyłlłem się, pocałowa­
łem wnętrze tej małej dłoni, brzydzlłC się soblt coraz bardzlej l nie
umlejęc już się z tego wycofać, zapltdzony w aytuacJII bez wyJKła
własnymi, zbyt dobrze na"aduJ~~Cyml czułość gestami.
Thea przygilidała mi się z niespokoJni! uwag11: prawdopodobnie
jeszcze nie dowierzała, ale to trwało krótko, bo przecież chelała
zoetać przeze mnie przekonana, móc znów uwierzy.! w moje dla niej
uczucie, w to, że nie mógłbym oszukiwać jej, kłamać. Tej d obrej woli
było w niej tyle, że chyba nie muslałem grać aż tak dobrze, wystar•
czyłaby znacznie mniejsza perfekcja. ·
naJ)Ięcle znlknllły; objęła mn~e. przycisnęła czoło do mojej
Strach l
szył, czułem pośpieszne łOmotanie Jej sen:a, wdychałem zapach
włOsów. Z twarz11 cl~tgle u krytli prad moimi oczami zapytała -l choć
tak bardzo starała się powledziiHI to zwyczajnie, w głoale było
napliiCle nie do znlealenla, upokorzenie jakle muslała odczuwać,
•
z niej maska opadała
udawanej beztroski, niepokój naprężonegO do ostatac:znoścl oczekl·
wanla zmuSzał do stawiania pytania, wYP<Iwiedanego z żełoanym
uporem; •
.:. Ray, jak jest z nami, powfedz...7 Jak to jest z nami, Ray7
Chelałem być dla niej d obry. "Boże, zmiłuj się" - pomv'Jałem -
.,naprawdę chcę być dobry" - Jut zec:zynallłc rozumieć, że dobrOć jest
ostatnl11 rzecz11 na świecie, Jakli chelałoby się otrzymywiHI zamiast
uczucia l żelepiej bym zrobił, gdybym potrafił III uderzyć, odepchii4Ć
- wtedy mogłaby przynajmniej mnie znienawidzić. Pomv'Jalem, że
pewnie wolałaby, żebym był dla niej bnltalnyczy okrutny - al• żebym
III kochał. Zamiast tego dawałem jej tę dorboć, obojętność l dobróć,
któreJ wcale nie chciała, upokarzaJiłc: slabie l III w tym samym
stopniu, tak samo rozgoryczony - tytko że moja udręka różniła się
tym od Jej, że ona ~ j81Zc:Ze miała nadzielę, że odbljailłc się od
mojej obojętno6d, rozbljailłc bolłśnle przy katdał płÓIIłł Jeł-przefa.
manie - wcllłi j81Zc:Ze mogła wierzYć w to, czego tak bardzo pragnę­
ła, podczas gdf ja paten bylem wstydu h naa oboje, l wsbętu, który
ÓW wstyd wywołał, obrzydzenia na mv'J, że jej miłość, autentyczna
w każdym odruchu, naprawdę rozpec:zllwa, l jej cierplenie będ11C9
wynikłem owych uczuć jest tytko sztuczni! ,..kcilł na włotcmy w nłlt
program. ,. .. ~
\
•
Cdn.

.. ." .. . f • .. . • • • l O • L O , 'O O' o • .. . . -.. ' . . .. • •• • • • .. .. . ... ••••

 YY!I<$T l RYWNI<t:
PRZl'OODV
::JONKI IOJONKA
t KLEKSA:
o contra $ZARLOTA
PAWEL 18
H IEOZIAI:.EM1 i!E SIĘ
• U NAS SPODOBA .•.

DZIL$Kt.A:79,
ALE NIE JESTEM
Gł:ODNY... /h--'

-
·=
.::-

OTO KLE K S 1 NA SZ DRCXTI

A, TEGO NIE
~ 1 A TO PROFESOR. .SZĘ ZAPREZE.NTOWAC
•
. POHIEDZIĄŁEH.' NASZE METODY...
~IJINT 1 FILAR
Z60DA .1 TO LABORATORIA MIESZ-
MOZE BYC' PRACONNI •. .
1
C.Z.,S .SIĘ 1<1 POOZIEMIACH.
CIEKAINE · NO, PROSZĘ SIĘ NIE
OCIMTAC!

MASTER6 PRACU-
JE SREONIOWIECZNY-
MI METOOAH/1 A J>ZIS•
LICZY .5/Ę NOWO -
.C ZESNo'3c !
~-

'
DYSPONUvĘ NAJLEPSZYMIFACHOW- ~--~~~~~ T O JA PANÓW ZOSTAINIAM ·
CAM/ l NAJNOINSZ~ APĄRA TURĄ ... (;UINT, PROSZĘ O RAPORT
AL E TO N IE kON IEC 1 PROSZĘ DALE:J... O ROZMOWACH ~.'---~

O... NIE ,ZAS~<U-

))
2YŁSH NA H'l-t::.

))

. REDAGUJE J(QLEGJUM: Stanisław
ADRES REDAKCJI: ul. Mokotowska
24, ilg;56) Warszawa.
ADRE"S ODDZIAŁU : ul. Rynek 13,
. "'
0315569).
*
40.003 1<atowice (teJ. 53-7;J-33telex.
Borowiecki (redaktor naczell)y). J e-
rzy Oąbrow,ski, Ewa Dro.l>nik- (za-
stępca red. nacz.), Maria Jaworska;
Teresa Maciszewska, Zdzisław
Przybyłowslei, Barbara Skó(Sl(B, ·
Grażyna Szroeder:Jiukowska (za-
stępce sekr. red.},Wojciech Wróble-
wski (selaetarz redakcji).
TELEFONY: 'J.
Red. naczelny 21-15-6·1
Sekr. redakcji 28-25-48 ~ ....
Dział t.~czności z Cz,ytelnikam1
21-t!l-1~ (czy~ny w godz. ~ 1'·151,
~ TĘLEX 81-36-58.
NJe zamówionych materiałów reda-
0pracowanie technlczne"
Bogumila'Szczupakowska UŚMIECH NUMERU
kei~ nie Zwraca. l(orekta
- CHŁOPCZE, potrzymaj mi konia! - prosi kowboj na
" flarbara Wasilewska 01ikim Zach od1ie.
·;-; wYDAWCA RSW "Prasa-Ksiąil<a·
·Ruch" MłOdzieżowa Agencja Wy- Nakl. 500 000 - A nie ugryzie mnieł
dawoicza 00-564 Warszawa, ul. Ko- DRUK Zakłady Graficzne - Sk'\dże !
Dom Słowa PoJskiego - A nie kopnie?
szykowa 6A. Telefony: Dyrektor 28- - Jest budzo spo kojny!
09-73. Dział wydawniczy 29-35-52. Nr zam. 5257/G T-54-
- A nie uciekni e!
lnfoTIITacji o warunkach i termll)acl\ - W żadnym wypadku l
P!en.umeraty ·udźieląją wszystkie - To po co go mam trzymaćł
Oddziały RSW "Prasa-Książka­
-Ruch" oraz ur.iędy poątowe. NIE ZAPOMNIJ
l *
NAD BRZEGIEM rzeki siedzi smutny wędkarz . Prze-
OTO
. chodzi wędrowiec i pyta:
, NASZ - No , col Bior'\ł
'0pfacowanie graficzne: POCZTOWY
- Jeszcze jaki Na chwilkę się zdrzemn~łem i ukradli mi
O'raiyna J<t~chniowska wędkę ...

ałóżmy, że ich sposób wypowiadania myśli - nazwijmy go
Z "język X" - w ogóle nie tratła do ziemskich zmysłów, nie budzi
w naszych umyłłach żadnych spodzlewanych skojarzeń ...
Musiałem przerweć, Kew wezweł mnie do siebie. Zamilkły nagle
urz11dzenia nadawczo-odbiorcze ..,Ariadny"; w porze nadawania co-
dziennego komunikatu dl1 Blura·Naukl nie udało się pozyskać połą­
czenia - ani z Biurem. ani z Udn11 stacJI! ziemski! czy też satelitarną.
Teoretycznie awaria Ich jest niemożliwe ; ..,Ariadna" została wyposa·
żona w najsilniejsze urządzenia nadawczo-odbiorcze, radiowe i vi-
deo, w potężny układ antenowy i podwójny system zasilania na
wypadek uszkodzenia głównego agregatu. A jednak nie odbieramy
żadnych sygnałów, zostaliśmy odcięci od całej reszty świata zamie-
szkałej przez ludzi. Przestały także działać chronometry; to, co
uniemożliwia nam łączność, uniemożliwia także odbieranie przez nie
bodźców od rejonowych synchronizatorów.
Nie wiemy, czy tylko my nie odbieramy sygnałów, czy też l nasze
są niesłyszałne; na wypadek gdyby tak było postanowiliśmy wysłać
wiadomość do Miami, najbliższego nam w linii powietrznej. o naszej
sytuacji - w przeciwnym razie rozpoczęto by poszukiwania, uważa­
jąc ,.Ariadnę" za zaginioną. Czterdzieści minut temu Hawk wystarto-
wał wiropłatem; byłem zdania, że powinniśmy lecieć obydwaj, lecz
Kew uważał, że nie może pozbawiać statku obydwu pilotów naraz.
Hawk także protestował, twierdZI!C, że jeśli coś się stanie, lepiej, żeby
miał zginąć jeden człowiek niż dwóch. Nie widzlałem powodu. żeby
tym kimś miał być ll)lłaśnie on, nie ja. Powiedziałem mu to. Zapropo·
nował losowanie. Wybór padł na niego .
Hawk to wspaniały pilot, nic nie powinno się zdarzyć, a przecież nie
potrafię obronić się przed dz.i wnym uczuciem, że ... Cholera. Ray.
idi~to, zaczynasz być przesądny jak pilot pozaukładowy. Dlaczego
coś miałoby przydarzyć się Hawkowi7 Ale Martin także był doskona-
ły, najlepszy na świecie nawet ...
Najgorsze, że nie możemy się z nim porozumiewać. W piętnaście
minut po starcie straciliśmy ł11czność ... Przez te piętnaście minut
utrzymywaliśmy 111 jednak, co dowodzi, że to nie urz11dzenia ,.Ariad-
ny' ' uległy awarii, że coś uniemożliwia lm przyjmowanie fal.
Ostatni komunikat Hawka brzmiał: "Wszystko w porzljdku, wa -
runki atmosferyczne mam doskonale, wiropłat spisuje się bez zarzu-
tu ...". Przypadkowa zbieżność słów, czy też ... 7
Świetlny dysk, mgła, zniknięcie załogi ,.Armstronga", a później
samego statku, niepojęte zachowywanie się oceanu i to, co dzieje się
z nami wszystkimi... Jaki to może mieć sens7 Ku czemu zmierza?
Nie, bezcelowo jest szukać w tym jakichś znaczeń. Ilekroć próbuję
to robić, czuję się jak dziecko, które na próżno stara się ułożyć
obrazek z klocków, poszczególne fragmenty nie pasuj11 do siebie
i jakby ich nie składać...
Zaraz. Załóżmy, że ktoś ułożył w jednym pudełku klocki wybrane
z kilku kompletów, kierujqc się ich właściwościami, o których dziecko
nie wie - więcej, wiedzieć nie może. Powiedzmy - molekularną
struktur11 materiału z jakiego zostały wykonane. Dla układającego je,
sens jego poczynań jest oczywis ty, klucz, który zastosował, zrozu -
miały i prosty. Ale dla dziecka ważne Sil tylko obrazki naklejone na
klockach - nie mogąc z nich ułożyć żadnej calości dochodzi ono do
wniosku, z jego punktu widzenia także zupalnie logicznego, że
ułożenie tych właśnie klocków w jednym pudełku jest pozbawione
sensu. Jeśli i w tym przypadku oble strony stosują różne kryteria. bo
żadnych wspólnych po pros tu mleć n i e m o g ą 7
10 lipca 2084 r.
W ciągu ostatnich trzech dni prowie nie widywałem Thei; obiecy-
wałem s obie, że będę zachowywał się w t aki sposób, żeby nie
Dokończenia na str. 7