Ćwiczenia z postępowania cywilnego cz.

Warunki zaliczenia ćwiczeń:

- zaliczenie - kolokwium na ostatnich zajęciach;
- godziny zajęć obojętne;
- obecność obowiązkowa.

ćwiczenia z postępowania cywilnego I 29.02.2024 r.

§ 1. Skarga kasacyjna
Skarga kasacyjna jest środkiem nadzwyczajnym.
● Środek nadzwyczajny ze względu na to, że przysługuje od wyroków prawomocnych (czyli wyroków II
instancji).
● Nadzwyczajny charakter wynika też z tego, że limituje możliwość korzystania z tych nadzwyczajnych
środków zaskarżenia i ogranicza je tylko do sytuacji wskazanych wprost w przepisach k.p.c.
● Może być wnoszona tylko w szczególnych przypadkach.

Aby wnieść skargę kasacyjną, musi być odpowiednią wartość przedmiotu zaskarżenia.

art. 3982 k.p.c. - niedopuszczalność skargi kasacyjnej; przedmiot skargi kasacyjnej

§ 1. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych - niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych
skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o
wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Niezależnie od
wartości przedmiotu zaskarżenia skarga kasacyjna przysługuje także w sprawach o odszkodowanie z tytułu
wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.
- wartość przedmiotu zaskarżenia nie była zmieniana od 2005 r., pomimo zmiany wartości pieniądza, co
sprawiło, że stała się ona o wiele bardziej powszechnym środkiem niż był początkowo zamierzony
§ 2. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna także w sprawach:
1) o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania;
2) dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich
ekwiwalent;
3) rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym.
- Dlatego, że są to dość błahe sprawy, w których nie powinno być większego problemu, co do
ustalenia stanu faktycznego.
§ 3. Niedopuszczalna jest skarga kasacyjna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego
unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek
małżeński.
§ 4. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach, w których powództwo oddalono na podstawie art.
1911. Skargę kasacyjną wniesioną w takich sprawach pozostawia się w aktach sprawy bez żadnych dalszych
czynności. To samo dotyczy pism związanych z jej wniesieniem. O pozostawieniu skargi kasacyjnej i pism
związanych z jej wniesieniem zawiadamia się powoda tylko raz - przy wniesieniu pierwszego pisma.
§ 5. Przepisu § 4 nie stosuje się:
1) gdy w wyniku uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku wydanego na podstawie art. 1911 i
przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania została ona rozpoznana na
zasadach ogólnych;
2) do skargi kasacyjnej wniesionej przez podmiot, o którym mowa w art. 3981 § 1, inny niż powód.

Gdy skarga kasacyjna nie spełnia wymagań, to sąd nie zajmuje się sprawą:
● występuje istotne zagadnienie prawne,
● istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie,
 ● zachodzi nieważność postępowania,
● skarga kasacyjna jest uzasadniona.

W pierwszej kolejności trzeba uzasadnić zasadność naruszonej przesłanki oraz dołączyć wniosek o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania.

art. 3989 k.p.c. - przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania

§ 1. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli:
1) w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne;
2) istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów;
3) zachodzi nieważność postępowania lub
4) skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
§ 2. O przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania Sąd Najwyższy orzeka na
posiedzeniu niejawnym. Postanowienie nie wymaga pisemnego uzasadnienia.

ćwiczenia z postępowania cywilnego I 07.03.2024 r.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2023 r. (II USK 160/23) - W przypadku powoływania
się na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego jako przesłankę przyjęcia skargi kasacyjnej
do rozpoznania, w uzasadnieniu wniosku winno zostać sformułowane zagadnienie prawne oraz przedstawione
argumenty prawne, które wykażą możliwość różnorodnej oceny zawartego w nim problemu. Skarżący ma w
tym zakresie obowiązek wywiedzenia i uzasadnienia występującego w sprawie problemu prawnego w sposób
zbliżony do tego, jaki jest przyjęty przy przedstawianiu zagadnienia prawnego przez sąd odwoławczy na
podstawie art. 390 k.p.c.
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania oraz uzasadnienie skargi kasacyjnej stanowią
niezależne elementy konstrukcyjne tego środka zaskarżenia (art. 3984 § 1 pkt 2 oraz 3984 § 2 k.p.c.), toteż
konieczne jest ich wyraźne wyodrębnienie, ponieważ każde z tych uzasadnień służą innemu celowi, a łącząc
oba uzasadnienia, strona pozbawia się możliwości indywidualizacji argumentów wspierających to konkretnie
stanowisko, które na danym etapie postępowania (przedsąd - rozpoznanie skargi kasacyjnej) miałoby
najpełniej przemawiać za słusznością racji podnoszonych w skardze kasacyjnej.
● Kluczowe znaczenie w tej sprawie miały dwie opinie - biegłego lekarza psychologa i lekarza psychiatry.
● Tego typu kwestie nie mogą być podstawą skargi kasacyjnej - jeżeli mówimy o istotności zagadnienia
prawnego.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2023 r. (I CSK 2495/23) - Istotą oczywistej
zasadności jako przyczyny przyjęcia skargi do rozpoznania nie może być kwestionowanie poszczególnych
elementów ustalonego stanu faktycznego.
● W skardze kasacyjnej nie możemy kwestionować ustaleń dokonanych na etapie postępowania
zwykłego.
● Zasadność = pomyłka co do rozstrzygnięcia

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2024 r. (I CSK 3373/23) - Przesłanka oczywistej
zasadności skargi kasacyjnej (art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c.) spełniona jest wówczas, gdy zachodzi niewątpliwa,
widoczna na pierwszy rzut oka, tj. bez konieczności głębszej analizy, sprzeczność orzeczenia z przepisami
prawa nie podlegającymi różnej wykładni. Skarżący powinien uzasadnić tę oczywistość, wskazując jedynie na
argumenty mieszczące się w zakresie kognicji Sądu Najwyższego. Nie może więc powoływać się na
wadliwość ustaleń faktycznych, ani opierać na innych faktach niż stanowiące podstawę rozstrzygnięcia.
● Zasadność skargi musi być widoczna na pierwszy rzut oka.
● Przepis istnieje nadal, jednak określony rodzaj wykładni zostaje uznany za niezgodny z Konstytucją.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 lutego 2024 r. (I CSK 6265/22) - Przesłanka oczywistej
zasadności skargi kasacyjnej jest spełniona, jeśli zaskarżone orzeczenie zapadło z oczywistym, rażącym
naruszeniem przepisów lub podstawowych prawa możliwym do dostrzeżenia bez konieczności prowadzenia
szczegółowej analizy sprawy. Skarżący wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na tej
przesłance ma obowiązek wykazać, że skarżone orzeczenie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami lub
przepisami prawa niepodlegającymi różnej wykładni i niepozostawiającymi sądowi swobody oceny.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2016 r. (V CSK 588/15) - Cel wymagania
przewidzianego w art. 3984 § 2 k.p.c. może być osiągnięty jedynie przez powołanie i uzasadnienie istnienia
przesłanek umożliwiających realizację publicznoprawnych funkcji skargi kasacyjnej. Tylko na tych
przesłankach Sąd Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej
do rozpoznania. Dopuszczenie i rozpoznanie skargi kasacyjnej ustrojowo i procesowo jest uzasadnione
jedynie w tych sprawach, w których mogą być zrealizowane jej funkcje publicznoprawne.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2024 r. (I CSK 564/23) - Istotnym zagadnieniem
prawnym w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie objęte podstawami kasacyjnymi, doniosłe z
punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy i nierozwiązane dotąd w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może się
przyczynić do rozwoju prawa. Powołanie się przez skarżącego na takie zagadnienie wymaga jego
sformułowania oraz uzasadnienia występowania w sprawie.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2019 r. (II UK 9/18) - Przyczyny przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania określone w przepisach art. 3989 § 1 pkt 1 i 4 k.p.c. wykluczają się, gdyż skarga
kasacyjna nie może być uznana za oczywiście uzasadnioną, jeżeli o występowaniu tej przesłanki miałoby
świadczyć naruszenie przepisów prawa, których wykładnia nasuwa tak duże wątpliwości, że konieczne jest ich
wyjaśnienie przez Sąd Najwyższy w ramach sformułowanego w tej sprawie zagadnienia prawnego.
Powołanie się na przesłankę zawartą w art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. zobowiązuje skarżącego do przedstawienia
wywodu prawnego, uzasadniającego jego pogląd, że skarga jest oczywiście uzasadniona, przy czym, o ile dla
uwzględnienia skargi kasacyjnej wystarczy, że jej podstawa jest usprawiedliwiona, to dla jej przyjęcia do
rozpoznania konieczne jest wykazanie kwalifikowanej postaci naruszenia przepisów prawa materialnego lub
procesowego polegającej na jego oczywistości, widocznej prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej
wiedzy prawniczej.
Za istotne zagadnienie prawne w rozumieniu art. 3989 § 1 k.p.c. uznaje się zagadnienie dotychczas
niewyjaśnione i nierozwiązane w orzecznictwie, a więc cechujące się nowością, którego rozstrzygnięcie może
sprzyjać rozwojowi prawa. W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się, że powołanie się na tę okoliczność
wymaga, obok sformułowania tego zagadnienia, także przytoczenia związanych z nim konkretnych przepisów
prawnych, wskazania, dlaczego jest ono istotne oraz przedstawienia argumentacji wskazującej na rozbieżne
oceny prawne. W sytuacji gdy podstawą wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania jest potrzeba wykładni
przepisów prawa, konieczne jest określenie, które przepisy wymagają wykładni Sądu Najwyższego, ze
wskazaniem, na czym polegają związane z tym poważne wątpliwości, lub z przedstawieniem rozbieżności w
orzecznictwie sądów. Wypada również dodać, że podobnie jak w przypadku gdy podstawą wniosku o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania jest występujące w sprawie zagadnienie prawne (art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c.),
nie zachodzi ona, jeżeli Sąd Najwyższy zajął już stanowisko w kwestii tego zagadnienia prawnego lub
wykładni przepisów i wyraził swój pogląd we wcześniejszych orzeczeniach, brak nadto okoliczności
uzasadniających zmianę tego poglądu.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2012 r. (I UK 335/11) - Do podania prawdziwych danych we
wniosku o emeryturę nie jest potrzebne żadne pouczenie. Pouczenie, zgodnie z art. 138 ust. 2 pkt 1
u.e.r.f.u.s., ma znaczenie dla przyjęcia nienależności świadczenia w razie zaistnienia okoliczności ustania lub
zawieszenia prawa do świadczeń albo wstrzymania ich wypłaty. Podanie nieprawdziwej informacji dotyczącej
okoliczności, od której zależy przyznanie świadczenia powoduje uznanie świadczenia za nienależne.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2024 r. (I CSK 5596/22) - Istotnym zagadnieniem
prawnym w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie nowe, nierozwiązane dotychczas w
orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Zagadnienie prawne powinno
przede wszystkim być sformułowane w oparciu o okoliczności mieszczące się w stanie faktycznym sprawy
wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń, a jednocześnie być przedstawione w sposób ogólny i
abstrakcyjny tak, aby umożliwić Sądowi Najwyższemu udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, niesprowadzającej
się do samej subsumpcji i rozstrzygnięcia konkretnego sporu. Konieczne jest przytoczenie argumentów
prawnych, które prowadzą do rozbieżnych ocen. Skarżący powinien nie tylko wskazać przepis prawa
(materialnego lub procesowego), którego dotyczy zagadnienie, ale także przedstawić pogłębioną
argumentację prawną w celu wykazania, że zagadnienie jest istotne, a jego rozstrzygnięcie ma znaczenie dla
merytorycznego rozstrzygnięcia w jego sprawie.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2024 r. (I CSK 4440/23) - Istotnym zagadnieniem
prawnym w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie nowe, nierozwiązane dotychczas w
orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Zagadnienie prawne powinno,
przede wszystkim, być sformułowane w oparciu na okolicznościach mieszczących się w stanie faktycznym
sprawy wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń, a jednocześnie być przedstawione w sposób ogólny i
abstrakcyjny tak, aby umożliwić Sądowi Najwyższemu udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, niesprowadzającej
się do samej subsumpcji i rozstrzygnięcia konkretnego sporu.

ćwiczenia z postępowania cywilnego I 14.03.2024 r.

Kazus 1.
Pozwem z dnia 5 stycznia 2022 r. Marlena Piękna wystąpiła przeciwko adwokatowi Marianowi Leniwemu o
zasądzenie odszkodowania w wysokości 72.300 zł z odsetkami, odpowiadającego przysługującemu jej
wynagrodzeniu za pracę w godzinach nadliczbowych. Pozew o zapłatę tego wynagrodzenia przeciwko byłemu
pracodawcy Marleny Pięknej, w której to sprawie była ona reprezentowana przez Mariana Leniwego został
prawomocnie oddalony wyrokiem sądu drugiej, a skarga kasacyjna powódki została przez Sąd Najwyższy
odrzucona jako zawierająca nieusuwalne braki (art. 3984 § 1 pkt 3 k.p.c.).

W ocenie powódki, pozwany odpowiada za szkodę wyrządzoną powódce w wyniku braku należytej
staranności, jego zaniedbań i błędów w sporządzaniu skargi kasacyjnej, przy czym pozwany nie poinformował
jej o odrzuceniu tej skargi. Późniejsze uzyskanie postanowienia Sądu Najwyższego o odrzuceniu skargi
uniemożliwiło powódce skuteczne wniesienie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo, ustalając, że w postępowaniu przed sądem rejonowym zasądzono
pierwotnie na rzecz powódki od jej pracodawcy kwotę 45.800 zł tytułem należności za godziny nadliczbowe, a
następnie sąd drugiej instancji wyrok ten zmienił i oddalił powództwo w zakresie należności za godziny
nadliczbowe. Skarga kasacyjna wniesiona przez Mariana Leniwego działającego jako pełnomocnik powódki
została odrzucona postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2021 r. ze względu na nieusuwalne
braki formalne. Odpis tego orzeczenia został powódce doręczony w dniu 12 listopada 2021r. Powódka wniosła
skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jednak skargę tę uznano za niedopuszczalną.

W ocenie Sądu Rejonowego, powódka nie wykazała powstania szkody w wyniku działania pozwanego
polegającego na sporządzeniu skargi kasacyjnej odrzuconej przez Sąd Najwyższy, nie wiadomo bowiem, jakie
rozstrzygnięcie zapadłoby po przyjęciu skargi do rozpoznania. Przekonanie powódki o słuszności swych
żądań pracowniczych stanowi jedynie jej subiektywną opinię, nieznajdującą dostatecznych podstaw do
uznania roszczenia za uzasadnione.

Apelacja powódki została oddalona. Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne i ocenę prawną Sądu
pierwszej instancji. Zdaniem Sądu Okręgowego nieskuteczne uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania nie zawsze jest równoznaczne z istnieniem istotnych zaniedbań profesjonalnego
pełnomocnika usprawiedliwiających jego odpowiedzialność kontraktową lub deliktową.

Polecenie:

W oparciu o przedstawiony powyżej stan faktyczny przygotuj projekt skargi kasacyjnej spełniający wymagania
formalne przewidziane w k.p.c.

Rozwiązanie:
Kraków, 6 maja 2022 r.
 Sąd Najwyższy
Izba Cywilna
Za pośrednictwem
Sądu Okręgowego w Krakowie
II Wydział Cywilny -
Odwoławczy
[adres]
Powód: Marlena Piękna
[adres]
Reprezentowana przez ...
Pozwany: adw. Marian Leniwy
[adres]
Sygn. Akt [...]
Wartość przedmiotu zaskarżenia: [...]

SKARGA KASACYJNA
od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 31 marca 2022 r. (sygn. akt. ….), którego odpis wraz z
uzasadnieniem doręczono pełnomocnikowi skarżących w dniu 6 kwietnia 2022 r.

Niniejszym, jako pełnomocnik skarżącej Marleny Pięknej, odpis pełnomocnictwa wraz z opłatą skarbową w
aktach, zaskarżam w całości wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 31 marca 2022 r. (sygn.
akt ........................)
W pierwszej kolejności zaskarżonemu wyrokowi zarzucam:
1) rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 355 § 1 i § 2 k.c. oraz art. 471 k.c., poprzez
niewłaściwe zastosowanie przepisów, gdyż wynika z nich jasno, że dłużnik w wykonywaniu
zobowiązania obowiązany jest do staranności, a jak wynika z dowodów w sprawie, staranność ta nie
została zachowana, gdyż pozwany nie dopełnił obowiązku należytego sporządzenia skargi kasacyjnej,
co skutkowało jej odrzuceniem przez Sąd Najwyższy;
2) naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 378 k.p.c.,
poprzez brak odpowiedzi i rozpatrzenia przez Sąd Okręgowy zarzutów przedstawionych przez
powódkę w apelacji.

Mając powyższe na uwadze wnoszę o:

1) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Krakowie do
ponownego rozpoznania w całości na podstawie art. 3984 k.p.c.

WNIOSEK O PRZYJĘCIE SKARGI KASACYJNEJ DO ROZPOZNANIA

Działając w imieniu mojego mocodawcy, niniejszym wnoszę o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania,
wskazując jednocześnie jako przesłankę przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania oczywistość uzasadnienia
skargi kasacyjnej, tj. art. 3981 § 1 pkt 4 k.p.c.

UZASADNIENIE WNIOSKU O PRZYJĘCIE SKARGI KASACYJNEJ DO ROZPOZNANIA

Niniejszym uzasadniając powyższy wniosek wskazuję, iż jej podstawy zasługują na uwzględnienie. Uchybienia
przedstawione powyżej bez wątpienia miały wpływ na treść wydanego orzeczenia. (poglądy doktryny i
orzecznictwa.

UZASADNIENIE PODSTAW SKARGI KASACYJNEJ

 ćwiczenia z postępowania cywilnego I 04.04.2024 r.
§ 2. Postępowanie zabezpieczające
Postępowanie zabezpieczające pełni bardzo istotną rolę z punktu widzenia pragmatyki i skuteczności
postępowania cywilnego, ponieważ jego rolą jest zabezpieczenie możliwości późniejszej egzekucji roszczenia,
którego w toku tego postępowania cywilnego zamierzamy dochodzić. Postępowanie zabezpieczające służy
urzeczywistnienia tego późniejszego roszczenia, z którym występujemy do sądu. Co wynika z powodu
długości postępowania, możliwości sprzedania należnej części lub wyzbycia się jej.

art. 730. k.p.c. - postępowanie zabezpieczające w sprawie cywilnej

§ 1. W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać
udzielenia zabezpieczenia.
§ 2. Sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Po uzyskaniu przez
uprawnionego tytułu wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia tylko wtedy, jeżeli ma ono
na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił.

art. 733 § 1 k.p.c. - Udzielając zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznacza
termin, w którym pismo wszczynające postępowanie powinno być wniesione pod rygorem upadku
zabezpieczenia. Termin ten nie może przekraczać dwóch tygodni.
- „pismo wszczynające postępowanie” - w zależności od trybu postępowania:
- w trybie postępowania procesowego - pismem wszczynającym postępowanie będzie pozew;
- w trybie postępowania nieprocesowego - pismem wszczynającym postępowanie będzie
wniosek.

Ustawodawca przewidział dwa odrębne sposoby zabezpieczenia roszczeń (roszczenie pieniężne i

niepieniężne). A więc na samym początku sąd musi ustalić, z jakim roszczeniem ma do czynienia.

art. 747 k.p.c. - sposoby zabezpieczenia (katalog zamknięty)

Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez:
1) zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej
wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
2) obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
3) ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi
wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;
4) obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;
5) ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
6) ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym
obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią
gospodarstwa rolnego obowiązanego.

Wnioskodawca we wniosku udziela odpowiedzi na to, w jakiej formie oczekuje, aby to zabezpieczenie
nastąpiło oraz musi uzasadnić sam wniosek.

Sposoby zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych mają charakter katalogu otwartego.

art. 755 § 1 k.p.c. - Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela
zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów
przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może:
1) unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania;
2) ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem;
3) zawiesić postępowanie egzekucyjne lub inne postępowanie zmierzające do wykonania orzeczenia;
4) uregulować sposób roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi i kontaktów z dzieckiem;
 5) nakazać wpisanie stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub we właściwym rejestrze.

art. 7564 k.p.c. - nieważność czynności prawnej dokonanej wbrew zakazowi zbywania lub obciążania
§ 1. Czynność prawna dokonana wbrew zakazowi zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma
urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu, jest nieważna.
- działa z urzędu
§ 2. Czynność prawna dokonana wbrew zakazowi zbywania lub obciążania nieruchomości, która ma
urządzoną księgę wieczystą, albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jest nieważna, jeżeli
dokonano wpisu w księdze wieczystej ostrzeżenia o zakazie zbywania lub obciążania tych praw.
- musi być dokonany wpis

Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 21 czerwca 2012 r. (I ACz 1088/12) - Żadna
„informacja” o toczącym się postępowaniu sądowym, skrywana pod pozorem wpisu „ostrzeżenia”, nie spełnia
bynajmniej właściwej funkcji zabezpieczającej. Nie służy ona ochronie przed zagrożeniem dla celu procesu w
rozumieniu art. 7301 § 2 kodeksu postępowania cywilnego. Właściwym w takiej sytuacji jest wpis ostrzeżenia o
ustanowionym zakazie (art. 755 § 1 pkt 5 k.p.c.).
● Sąd skupił się na aspektach technicznych - wskazał, ze tego typu żądanie nie może zostać
uwzględnione, gdyż nie mieści się w kategorii.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2005 r. (III CZP 108/05) - W postępowaniu upominawczym
referendarz sądowy nie jest uprawniony do rozpoznania wniosku o udzielenie zabezpieczenia.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 marca 2012 r. (I ACz 455/12) - Stosownie do
treści przepisów zawartych w art. 730 i nast. k.p.c., celem udzielenia zabezpieczenia jest zwiększenie
skuteczności postępowania cywilnego poprzez zapewnienie, że pomimo upływu czasu koniecznego dla
rozstrzygnięcia sprawy możliwym będzie osiągnięcie zamierzonych przez stronę celów tego postępowania. W
konsekwencji zabezpieczenie musi pozostawać w bezpośrednim i ścisłym związku z treścią dochodzonego
roszczenia.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 września 2018 r. (III APz 9/18) - Przyczynami
zagrażającymi w poważnym stopniu osiągnięciem celów postępowania w sprawie jest zła kondycja finansowa
dłużnika, która przejawia się w zaprzestaniu regulowania zobowiązań, wyzbywaniu się majątku, ograniczaniu
zakresu działalności, zaciąganiu pożyczek lub kredytów zabezpieczonych majątkiem i zachwianiu możliwości
ich spłaty.
Nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie wydane w toku jej rozpoznawania postanowienie
sądu drugiej instancji oddalające zażalenie na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia, a zatem w takim
postanowieniu sąd nie zamieszcza rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Podstawą zabezpieczenia roszczeń nie może być subiektywna obawa wnioskodawcy, że strona pozwana w
toku procesu doprowadzi do wyzbycia się majątku.

ćwiczenia z postępowania cywilnego I 11.04.2024 r.

Kazus 2. - postępowanie zabezpieczające

Spółka XYZ Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie ma wierzytelność pieniężną względem Jana Kowalskiego
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Wykończenia Budowlane Jan Kowalski na kwotę 73 000 zł
stwierdzoną prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 10 grudnia 2021 r. wydanym przez SR w Krakowie.
Wierzytelność powstała w związku z zakupem przez Jana Kowalskiego materiałów budowlanych a termin
zapłaty faktury z tego tytułu upłynął w dniu 31 sierpnia 2021 r. Jan Kowalski jest właścicielem niezabudowanej
nieruchomości położonej w Krakowie przy ul. Mogilskiej, której wartość rynkowa wynosi 1.500.000 zł. Jest to
jedyny wartościowy składnik majątku Jana Kowalskiego i dotychczas nie była ona obciążona żadną hipoteką.
Aby uchronić ten składnik majątku przed wierzycielami, Jak Kowalski dokonał w dniu 9 lutego 2022 r.
darowizny prawa własności tej nieruchomości na rzecz swojej siostry Anny Nowak. Jak wynika z informacji
przekazanych przez byłych pracowników Jana Kowalskiego zatrudnionych w dziale księgowości, Andrzeja
Słodowego i Mariusza Krzywego, którzy obecnie są pracownikami spółki XYZ Sp. z o.o. z siedzibą w
Krakowie, w ostatnim czasie działalność gospodarcza prowadzona przez Jana Kowalskiego przynosi
znaczące straty, występował on do ZUS-u i urzędu skarbowego o rozłożenie na raty zaległości z tytułu
należności publicznoprawnych. Podejmuje on także działania zmierzające do zbycia wartościowych aktywów
firmy, a na jego rachunku bankowym brak jest środków finansowych pozwalających na bieżące regulowanie
swoich zobowiązań.

Polecenie: Będąc pełnomocnikiem spółki XYZ sp. z o.o. przygotuj wniosek o zabezpieczenie przed
wszczęciem postępowania ze skargi pauliańskiej.

Rozwiązanie:
Nie zabezpieczamy roszczenia na hipotece - odnosimy się do przepisów o zabezpieczeniu roszczeń
niepieniężnych.

art. 755 § 1 pkt 3 k.p.c. - Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela
zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów
przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może zawiesić postępowanie
egzekucyjne lub inne postępowanie zmierzające do wykonania orzeczenia.

ćwiczenia z postępowania cywilnego I 18.04.2024 r.

§ 3. Postępowanie nieprocesowe
Art. 13. [Tryby i rodzaje postępowania]
§ 1. Sąd rozpoznaje sprawy w procesie, chyba że ustawa stanowi inaczej. W wypadkach przewidzianych w
ustawie sąd rozpoznaje sprawy według przepisów o postępowaniach odrębnych.
§ 2. Przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych w
niniejszym kodeksie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
- “stosuje się odpowiedni” - trzeba odpowiedzieć na kilka pytań:
- które przepisy nie będą miały zastosowania w trybie procesowym,
- które, będą dostosowane do postępowania nieprocesowego.

Strony nie mogą zawrzeć żadnej umowy, która miałaby na celu przeniesienie takiej sprawy do rozpoznania w
ramach postępowania nieprocesowego.

W postępowaniu nieprocesowym mamy wnioskodawcę i uczestników - może zostać wszczęte z urzędu.

W kwestiach nieuregulowanych w przepisach o postępowaniu nieprocesowym pewnych regulacji nie stosuje

się, w sytuacji gdy:
1) nie znajdą w ogóle zastosowania z uwagi na ich wyraźne wyłączenie, bezprzedmiotowość lub
sprzeczność z regulacjami przewidzianymi dla stosunków prawnych poddanych trybowi
nieprocesowemu (np. przepisy o współuczestnictwie (art. 72–77 KPC), interwencji głównej (art 78
KPC) i ubocznej (art. 79 KPC), przypozwaniu (art. 84 KPC), przekształceniach podmiotowych (art.
194–196 KPC), wyrokach zaocznych (art. 339 i n. KPC), rygorze natychmiastowej wykonalności
nadawanym przez sąd przy rozstrzyganiu meritum sprawy;
2) będą mieć zastosowanie w trybie nieprocesowym, ale z pewnymi zmianami pozwalającymi na
dostosowanie ich do specyfiki sprawy rozpoznawanej w trybie nieprocesowym (np. przepisy o
zawieszeniu i umorzeniu postępowania, udziale prokuratora w postępowaniu);
3) znajdą zastosowanie wprost zasadniczo bez konieczności dokonywania jakichkolwiek ich modyfikacji
poza dostosowaniem terminologii (np. przepisy o pełnomocnictwie, zwolnieniu od kosztów sądowych,
czynnościach procesowych, postępowaniu dowodowym, rektyfikacji orzeczeń, postępowaniu
odwoławczym).
Postępowanie nieprocesowe:
● Dana sprawa będzie toczyć się w trybie postępowania nieprocesowego wtedy, gdy ustawa wyraźnie
tak stanowi;
● Sami uczestnicy, gdy sprawa należy do trybu procesowego, nie mogą zawrzeć np. umowy o
rozpoznanie jej w trybie nieprocesowym;
● Podstawową różnicą w związku z charakterem sprawy jest fakt, iż w postępowaniu nieprocesowym nie
istnieją strony procesowe, a jedynie uczestnicy postępowania w ilości nieokreślonej.
● Ograniczenia w zakresie ogólnych zasad postępowania cywilnego:
○ Ograniczona zasada dyspozycyjności poprzez możliwość wszczęcia postępowania przez sąd z
urzędu (art. 506 k.p.c.)
○ Bezskuteczność cofnięcia wniosku w sytuacji gdy sprawa mogła zostać wszczęta z urzędu (art.
512 par 2 k.p.c.)
○ Ze względu na specyfikę postępowania ograniczeń doznaje także zasada ustności,
bezpośredniości, czy zasada jawności,

Rodzaje spraw:
1) Sprawy z prawa osobowego:
a) o uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu
b) ubezwłasnowolnienie
2) Sprawy o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego
mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego
bezpośredniego otoczenia
3) Sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekunczego i kurateli:
a) sprawy małżenskie
b) inne sprawy rodzinne i opiekuńcze
c) sprawy z zakresu kurateli
d) sprawy o odebranie osoby podlegajacej władzy rodzicielskiej lub pozostajacej pod opieką
e) sprawy dotyczace kontaktów z dzieckiem
f) sprawy z zakresu opieki
g) sprawy z zakresu stosunków miedzy rodzicami i dziećmi
h) sprawy o przysposobienie
4) Sprawy z zakresu prawa rzeczowego:
a) stwierdzenie zasiedzenia
b) przepadek rzeczy (na podstawie prawa celnego i przepadek pojazdów)
c) zarząd rzeczy związany ze współwłasnością i użytkowaniem
d) zniesienie współwłasności
e) ustanowienie drogi koniecznej i służebności przesyłu
f) postępowanie wieczystoksięgowe
5) Sprawy z prawa spadkowego:
a) zabezpieczenie spadku i spis inwentarza
b) przyjęcie lub odrzucenie spadku
c) ogłoszenie testamentu
d) wyjawienie przedmiotów spadkowych
e) sprawy dotyczące wykonawcy testamentu
f) przesłuchanie świadków testamentu ustnego
g) zarząd spadku nieobjętego
h) stwierdzenie nabycia spadku
i) dział spadku
j) inne sprawy spadkowe
6) Sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i samorządzie załogi
przedsiębiorstwa państwowego
 7) Sprawy depozytowe, tj. o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, zwrot depozytu
sądowego składającemu i wydanie depozytu sądowego uprawnionemu oraz w sprawach o
stwierdzenie likwidacji niepojętego depozytu
8) Postępowanie rejestrowe
9) Sprawy pozakodeksowe:
a) o akta stanu cywilnego
b) o rozgraniczenie nieruchomości
c) o rejestracje przedsiębiorców
d) o rejestracje fundacji
e) o wykreślenie hipoteki, związane z księgami wieczystymi i hipoteką
f) o unieważnienie wyborów itd.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 1999 r. (II CZ 30/99) - Z uwagi na treść art. 510 k.p.c.
zgłoszenie interwencji ubocznej w postępowaniu nieprocesowym jest bezprzedmiotowe. Na wydane z urzędu
postanowienie o niedopuszczeniu interwencji ubocznej nie przysługuje zażalenie.
● Kluczowa jest teza - sąd nie odwołał się wprost do art. 13 k.p.c.; stosujemy odpowiednio, a nie wprost
jeżeli chodzi o przepisy interwencji ubocznej.
● Zainteresowanym jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2017 r. (II CZ 137/16) - W wypadku, kiedy o wznowienie
postępowania występuje osoba, która nie była jego uczestnikiem, zgodnie z art. 524 § 2 k.p.c. konieczne jest
stwierdzenie, czy osoba ta jest zainteresowana w sprawie w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c., czy postanowienie
kończące sprawę narusza jej prawa oraz czy zachodzi ustawowa podstawa wznowienia, za którą
ustawodawca uznaje w tym wypadku pozbawienie możności działania, a więc podstawę z art. 401 pkt 2 k.p.c.
● art. 524 § 2 k.p.c. -
○ daje możliwość żądania wznowienia postępowania, które musi spełniać wymagania z art. 401
k.p.c.

Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów - zasada prawna z dnia 20 kwietnia 2010 r. (III CZP 112/09) -
Niewzięcie przez zainteresowanego udziału w sprawie rozpoznawanej w postępowaniu nieprocesowym nie
powoduje nieważności postępowania.
● została nadana moc zasady prawnej - nie można przyjąć innego stanowiska; est ona wiążąca dla
wszystkich sądów orzekających w podobnych sprawach;
● jeżeli na etapie postępowania sądowego zostało wydane prawomocne postanowienie, a nie wszyscy
zainteresowani brali udział, to nie oznacza to nieważności postępowania.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2019 r. (IV CSK 440/17) - Stosownie do art. 510 § 1
k.p.c., zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania. Istnienie interesu
prawnego jest każdorazowo poddawane ocenie sądu, który na tle okoliczności sprawy bada, czy wynik
postępowania bezpośrednio lub choćby pośrednio wpływa na prawa podmiotu, który jest lub powinien być
uczestnikiem postępowania.
Okoliczność, że osoba zainteresowana nie wzięła udziału w sprawie rozpoznawanej w postępowaniu
nieprocesowym nie powoduje nieważności tego postępowania. Pozbawienie możności obrony swych praw
może bowiem odnosić się wyłącznie do podmiotu będącego uczestnikiem postępowania, a nie podmiotu, który
nie brał w nim udziału. Natomiast zainteresowany, który nie był uczestnikiem postępowania, może żądać jego
wznowienia zgodnie z art. 524 § 2 k.p.c.
● związek interesu prawnego, a wynik postępowania - z faktem takiego posiadania wiąże przysługiwanie
sobie określonego prawa, którego dotyczy wynik postępowania w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia.
● sąd wprost nazwał, że w sprawie jest ustalenie interesu prawnego - sam ustawodawca nie posługuje
się sformułowaniem “interesu prawnego”;
● art. 524 § 2 k.p.c. w powiązaniu z art. 401 k.p.c. - dla osób, które nie biorą udziału w postępowaniu.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2002 r. (VCO24/02) - Sąd Najwyższy nie jest
właściwy do rozpoznania wniosku przewidzianego w art. 523 k.p.c.
● przesłanką do zmiany postanowienia oddalającego wniosek jest wystąpienie zmian okoliczności
sprawy.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31 października 2023 r. (I CSK 5262/22) - Spełnienie kryterium
zainteresowania wynikiem postępowania decyduje jedynie o możliwości udziału w sprawie w charakterze
uczestnika (art. 510 § 1 k.p.c.), lecz nie świadczy jeszcze o interesie prawnym w zaskarżeniu zapadłego
orzeczenia. Interes ten podlega odrębnej ocenie, uwzględniającej, czy doszło do pokrzywdzenia skarżącego
wydanym orzeczeniem. Przy badaniu, czy wskazana ostatnio przesłanka została spełniona, nie wystarczy, aby
wynik postępowania nieprocesowego nie odpowiadał stanowisku reprezentowanemu przez skarżącego w
postępowaniu, lecz konieczne jest, aby zaskarżone orzeczenie prowadziło do pokrzywdzenia skarżącego
uczestnika, tzn. by odnosiło się do przysługujących mu praw lub obciążających go obowiązków.
● sprawa toczyła się pomiędzy osobami fizycznymi i gminy;
● sąd wskazał, że o interesie w zaskarżeniu gravamenu można mówić tylko w wypadku
wnioskodawczyni.

Postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 23 kwietnia 2018 r. (II Ns 69/18):
● art. 108 k.p.c., który dotyczy postępowania procesowego, mimo to ma zastosowanie w postępowaniu
nieprocesowym, ale musi zostać poddany pewnym modyfikacjom (art. 520 k.p.c.);
● samo postępowanie nieprocesowe nie jest sporem, ponieważ jego istota sprowadza się do
kształtowania sytuacji prawnej.

ćwiczenia z postępowania cywilnego I 25.04.2024 r.

Kazus 3. - postępowanie nieprocesowe

Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia postanowieniem z 27 sierpnia 2010 r. stwierdził że Grażyna i Janusz
Kowalscy nabyli z dniem 1 stycznia 2005 r. przez zasiedzenie - na zasadzie małżeńskiej wspólności
ustawowej - współwłasność nieruchomości położonej w Krakowie przy ul. Lema ozn. jako dz. nr 123 obj.
księgą wieczystą KR1P/00001234/5. Na nieruchomości tej małżonkowie corocznie zbierali rosnący tam
rabarbar. Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik postępowania Sebastian Wspaniały, który
uważał, że to jemu powinna zostać przysądzana własność tej nieruchomości, gdyż nad tą nieruchomością
latały pszczoły z jego roju. Sąd Okręgowy w Krakowie postanowieniem z dnia 12 grudnia 2011 r. oddalił
apelację uczestnika postępowania jako całkowicie bezzasadną. W dniu 12 stycznia 2022 r., działając na
podstawie art. 401 pkt 2 k.p.c. w związku z art. 524 k.p.c. skargę o wznowienie postępowania zakończonego
wskazanym wyżej postanowieniem złożył Roman Prawowity. W skardze tej wskazał, że jest spadkobiercą
byłych właścicieli nieruchomości, a skoro postępowanie było prowadzone bez jego udziału to postępowanie to
jest dotknięte wadą nieważności. Przyznał jednocześnie, że nie cała jego rodzina zaraz po II wojnie światowej
opuściła Polskę i nie korzystała z tej nieruchomości, ale obecnie zamierza on uregulować sprawy
pozostawionego w Polsce majątku.

Pytania:

1) Oceń zasadność żądania złożonego w skardze o wznowienie postępowania?

2) Czy postępowanie prowadzone przed sądami powszechnymi zostało dotknięte wadą nieważności?

Rozwiązanie:
Nie ma kluczowej informacji, która warunkuje dopuszczalność złożenia skargi o wznowienie postępowania -
kiedy strona dowiedziała się o działce i w jakim czasie złożyła wniosek; istotne są terminy.

art. 524 k.p.c. -

art. 407 § 1 k.p.c. - Skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w
którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania
lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej
przedstawiciel ustawowy.

Strona musi mieć interes prawny.

art. 408 k.p.c. - Po upływie lat dziesięciu od dnia uprawomocnienia się wyroku nie można żądać wznowienia,
z wyjątkiem przypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie
reprezentowana.
- Orzecznictwo - skarga oparta o art. 524 k.p.c. o wznowienie nie jest ograniczona żadnym terminem, a
jej skuteczność nie jest uzależniona od rodzaju naruszonego prawa, ani od stopnia naruszenia.

W powyższym przypadku termin by nam upłynął, natomiast ze względu na podstawę wznowienia, czyli że
strona została pozbawiona możliwości działania, to ten przypadek został wyłączony z regulacji art. 408 k.p.c.
Jednak art. 407 k.p.c. będzie miał zastosowanie - zakłądamy, że jest zachowany.

Możliwość złożenia skargi w związku z przywoływanymi argumentami - były zainteresowane trzy osoby, nie
ma informacji o tym, że właściciel występował w toku sprawy. jako uczestnik.

Brak jego uczestnictwa a wada postępowania - Uchwała siedmiu sędziów zwracała uwagę, że samo
nieuwzięcie udziału w postępowaniu nie powoduje nieważności postępowania.

Skarżący musi wykazać, że jego prawo zostało naruszone - wykazanie wadliwości postępowania
merytorycznie, np. wykazanie, że do zasiedzenia nie doszło; dodatkowo wyraźnie potwierdził, że rodzina nie
korzystała z tego majątku. Nie wystarczy wykazać, że w postępowaniu nie wzięło się udziału, tylko trzeba
wykazać, że wydane postanowienie narusza jego interes. Do naruszenia nie doszło z samego faktu, że nie
wziął on udziału w tym postępowaniu, ponieważ bieg terminu zasiedzenia jest czymś obiektywnym, jeżeli
mamy posiadanie, to bieg terminu zasiedzenia biegnie przeciwko wszystkim, niezależnie od tego co się działo
z właścicielem nieruchomości.

Okres od wydania ostatniego orzeczenia jest dość długi.

Podsumowując:
- Środkiem prawnym, z którego taki zainteresowany może skorzystać jest skarga o wznowienie
postępowania, co wynika z art. 401 pkt 2 k.p.c.w zw. z art. 524 k.p.c. (nie jest objęta prekluzją z art.
408 k.p.c.).
- Zasadność żądania złożonego w skardze o wznowienie postępowania - skarżący takiej zasadności nie
wykazał, a więc nie wskazał, że wydane w sprawie postanowienie narusza jego prawa, on jedynie
skupił się na wykazaniu tego, że nie wziął udziału w postępowaniu (czego nikt nie kwestionuj).

ćwiczenia z postępowania cywilnego I 09.05.2024 r.

§ 4. Sprawy małżeńskie
Postępowanie nieprocesowe jest pewnego rodzaju wyjątkiem, co wynika z art. 13 k.p.c. -

W procesie będą rozstrzygane tylko te sprawy z zakresu poszczególnych dziedzin, które zostały
zakwalifikowane do tego trybu.

art. 561 k.p.c. - zezwolenie na zawarcie małżeństwa

§ 1. Zezwolenia na zawarcie małżeństwa kobiecie niemającej ukończonych lat osiemnastu udziela sąd
opiekuńczy na jej wniosek. Postanowienie o udzieleniu zezwolenia staje się skuteczne z chwilą
uprawomocnienia się i nie może być zmienione ani uchylone.
§ 2. Zezwolenia na zawarcie małżeństwa osobie dotkniętej chorobą psychiczną albo niedorozwojem
umysłowym oraz osobom powinowatym w linii prostej udziela sąd na wniosek tych osób.
§ 3. W postanowieniu o udzieleniu zezwolenia wymienia się osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.
Przed wydaniem postanowienia rozstrzygającego taki wniosek sąd wysłucha wnioskodawcę, osobę, z którą
małżeństwo ma być zawarte, oraz w razie potrzeby osoby bliskie przyszłych małżonków. Gdy chodzi o
udzielenie zezwolenia osobie dotkniętej chorobą psychiczną lub niedorozwojem umysłowym, sąd zasięgnie
opinii biegłego lekarza, w miarę możności psychiatry.
- tego typu sprawy są rozpatrywane w nieprocesie;
- rozpatrywana na wniosek, a więc sąd nie będzie jej rozpatrywać z urzędu;
- w postanowieniu o udzielenie zezwolenia musi być wskazana osoba, z którą małżeństwo ma być
zawarte;
- skromna regulacja, a więc w zakresie nieuregulowanym stosujemy przepisy ogólne z nieprocesu i
zgodnie z art. 13 § 2 k.p.c. mamy odpowiednio stosować przepisy o procesie.

art. 562 k.p.c. - Zwolnienia od obowiązku złożenia urzędowi stanu cywilnego dokumentu potrzebnego do
zawarcia małżeństwa udziela sąd na wniosek osoby obowiązanej do złożenia dokumentu.
- Ustawodawca stwierdził, że nie ma sensu zawierać dodatkowych regulacji.
- Szczegółowa kwestia mówiąca o zezwoleniu złożenia przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu
w związek małżeński.
- Ma na celu zakwalifikowanie sprawy do kategorii spraw rozpatrywanych w nieprocesie.

art. 564 k.p.c. - Postanowienie rozstrzygające o tym, czy okoliczność przedstawiona przez kierownika urzędu
stanu cywilnego wyłącza zawarcie małżeństwa, a także o tym, czy okoliczności przedstawione przez
kierownika urzędu stanu cywilnego uzasadniają odmowę:
1) przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński,
2) wydania zaświadczenia o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, o których mowa w
art. 41 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,
3) wydania zezwolenia na zawarcie małżeństwa przed upływem terminu, o którym mowa w art. 4
Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,
4) sporządzenia aktu małżeństwa zawartego zgodnie z art. 1 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,
5) wydania zaświadczenia stwierdzającego, że zgodnie z prawem polskim można zawrzeć małżeństwo,
sąd wydaje po przeprowadzeniu rozprawy.

Sąd analizuje zasadność wskazywanej przez urzędnika stanu cywilnego okoliczności wyłączającej zawarcie
małżeństwa.

art. 565 k.p.c. - inne sprawy małżeńskie

§ 1. Rozstrzygnięcie o istotnych sprawach rodziny w braku porozumienia małżonków, jak również udzielenie
zezwolenia na dokonanie czynności, do której jest potrzebna zgoda drugiego małżonka lub której drugi
małżonek sprzeciwił się, może nastąpić dopiero po umożliwieniu złożenia wyjaśnień małżonkowi
wnioskodawcy, chyba że jego wysłuchanie nie jest możliwe lub celowe.
§ 2. To samo dotyczy nakazu sądu, aby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające jednemu
małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.
§ 3. Przepis § 1 stosuje się także do rozstrzygnięcia o wyłączeniu odpowiedzialności małżonka za
zobowiązania zaciągnięte przez drugiego z małżonków w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych
potrzeb rodziny, jak również do uchylenia postanowienia w tym przedmiocie.

art. 567 k.p.c. - postępowanie o podział majątku wspólnego

§ 1. W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd
rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie
wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie
podlegają zwrotowi.
§ 2. W razie sporu co do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym sąd może w tym przedmiocie
orzec postanowieniem wstępnym.
§ 3. Do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a
zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym stosuje się
odpowiednio przepisy o dziale spadku.

Wiele spraw z zakresu spraw małżeńskich regulowana jest w ramach postępowania procesowego.

W przypadku spraw małżeńskich po pierwsze musimy sprawdzić, czy podlega ona pod prawo procesowe, czy
nieprocesowe.

Kwestia podziału udziałów może podlegać w dwojaki sposób.

art. 58 k.r.o. - wyrok orzekający rozwód

§ 1. W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim
dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z
małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia
pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z
dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się
wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
§ 1a. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez
oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu
kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z
rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do
osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.
§ 1b. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
§ 2. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie
korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W
wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia
wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny
wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo
o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez
dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z
małżonków są możliwe.
§ 3. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku
wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
§ 4. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i
małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Postępowanie dotyczące rozwodu prowadzone jest w ramach postępowania odrębnego, a więc w ramach
procesu. A postępowanie o podział jest prowadzone w ramach postępowania nieprocesowego.

W chwili uprawomocnienia wyroku rozwodowego małżeństwo przestaje istnieć, a skoro przestaje istnieć, to
przestaje istnieć również wspólność majątkowa małżeńska, a więc wszystko, co było dotychczas przedmiotem
majątku wspólnego, staje się przedmiotem współwłasności ułamkowej przysługującej dotychczasowym
małżonkom.

Kazus 4. - sprawy małżeńskie

W dniu 23 kwietnia 2016 r. Marlena i Dariusz zawarli związek małżeński. W chwili zawarcia związku
małżeńskiego Marlena była właścicielką niezabudowanej działki budowlanej. Nie miała ona jednak wówczas
stałego zatrudnienia. Dariusz jako pracownik sektora IT odpowiedzialny za tworzenie aplikacji na telefony
komórkowe bardzo dobrze zarabiał. Zdecydowali oni więc, że po zawarciu związku małżeńskiego na
nieruchomości stanowiącej własność Marleny wybudują dom w zabudowie bliźniaczej. Budowę sfinansują ze
środków pozyskanych z kredytu. Następnie po zakończeniu budowy jeden segment zostanie sprzedany, a
uzyskane w ten sposób środki finansowe pozwolą na spłatę całego kredytu.
Małżonkowie rozszerzyli wspólność majątkową małżeńską o nieruchomość stanowiącą dotychczas własność
Marleny a następnie wspólnie zaciągnęli kredyt na budowę domu w kwocie 700 000 zł, którego spłata została
zabezpieczona poprzez ustanowienie hipoteki. Przedłużająca się budowa doprowadziła do znacznego
pogorszenia relacji między małżonkami. Związek małżeński został rozwiązany wyrokiem Sądu Okręgowego w
Gdańsku z 27 czerwca 2019 r. Dariusz został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, gdyż nie chciał
się zgodzić na kolor ścian proponowanych przez Marlenę w salonie.
W wyroku rozwodowym Sąd nie dokonał podziału majątku wspólnego w trybie art. 58 § 3 k.r.i.o. W toku
postępowania o podział majątku wspólnego Dariusz zażądał, aby własność całej nieruchomości została
przysądzona wyłącznie jemu, gdyż Marlena nie jest w stanie spłacać zaciągniętego kredytu. W takiej sytuacji
zdaniem Dariusza Sąd, orzekając o podziale majątku, powinien pomniejszyć wartość nieruchomości o kwotę
hipoteki. Na przyjęcie takiego rozwiązania nie chciała zgodzić się Marlena. Uważała bowiem, że skoro przed
ślubem nieruchomość należała do niej i budowa została zakończona, to Sąd powinien przysądzić tę
nieruchomość na jej rzecz a kredyt, zgodnie z pierwotnymi założeniami, zostanie przez nią spłacony ze
środków uzyskanych ze sprzedaży jednego z segmentów.

Pytanie: Według jakich zasad w niniejszym przypadku powinien zostać dokonany podział majątku wspólnego
małżonków?

Rozwiązanie:
art. 567 § 3 k.p.c. - Do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między
małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym
stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku.

Podział spłaty kredytu - to że małżonkowie się rozwiedli nie sprawia, że kredyt staje się problemem jednego z
nich, ponieważ mamy wtedy dwóch kredytobiorców.
● Ustanie majątku wspólnego, to zobowiązanie rozbija się na nich i są dłużnikami osobistymi.

art. 45 k.r.o. - obowiązek zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek
osobisty
§ 1. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek
osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód.
Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny.
Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że
zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
§ 2. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot,
jeżeli wymaga tego dobro rodziny.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został
zaspokojony z majątku wspólnego.

Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 27 lutego 2019 r. (III CZP 30/18) - Ukształtowana
orzecznictwem Sądu Najwyższego praktyka pomniejszania wartości nieruchomości o kwotę niespłaconego
kredytu, mimo że jej konstrukcja dogmatyczna nasuwa wątpliwości, bywa aprobowana przez uczestników
postępowań działowych; ich akceptacja takiego sposobu rozliczenia jest dla sądu wiążąca. Ma ona również
zastosowanie w każdej sytuacji, w której szczególne okoliczności sprawy wskazują na taką potrzebę, co może
wiązać się z sytuacją osobistą małżonków, dążących do ustabilizowania swojej sytuacji majątkowej przez
kompleksowe i ostateczne wzajemne rozliczenie, a wysokość długu jest policzalna, nieprzekraczająca
wartości nieruchomości.
art. 684 k.p.c. - Skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd.

Brak zgodnego wniosku to zastosowanie dalszych przepisów - sąd ma orzekać na zgodny wniosek.
● art. 688 k.p.c. → art. 618 k.p.c. z uwzględnieniem art. 622 k.p.c.
● gdy nie ma zgody = podział w naturze;
○ np. dom bliźniak w budowie:
■ równe udziały małżonków - podział + wspólna spłata kredytu / jeden bierze dom i spłaca
kredyt;
■ nierówne udziały małżonków - małżonek, który dołożył większą część + spłaca
drugiego;
■ sprzedaż domu w drodze licytacji przez komornika (art. 625 k.p.c.) - nie opłaca się.

ćwiczenia z postępowania cywilnego I 23.05.2024 r.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2011 r. (IV CZ 40/11) - W tzw. sprawach działowych
nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają
się podziału, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie.
Wyjątkowo jednak w sprawie o dział spadku interesy uczestników postępowania mogą być uznane za
sprzeczne w rozumieniu art. 520 § 2 i 3 k.p.c., jeżeli jeden z nich żąda oddalenia wniosku na tej podstawie, że
już wcześniej został dokonany umowny dział spadku, drugi zaś mimo to domaga się orzeczenia przez sąd o
dziale spadku.
W sprawie o dział spadku interesy uczestników postępowania mogą być wyjątkowo uznane za sprzeczne w
rozumieniu art. 520 § 2 i 3 k.p.c., jeżeli jeden z nich żąda oddalenia wniosku na tej podstawie, że już wcześniej
został dokonany umowny dział spadku, drugi zaś mimo to domaga się orzeczenia przez sąd o dziale spadku.
- Sąd pokazał przykład, kiedy w sprawie o dział spadku mogą występować sprzeczne interesy stron.
- Co do zasady tej sprzeczności nie ma, gdyż jest to dokonywane w interesie wszystkich, którzy chcą.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2017 r. (I CZ 81/17) - Spis inwentarza - polegający na
ustaleniu i wymienieniu całego majątku spadkowego oraz długów spadku, z zaznaczeniem wartości każdego
przedmiotu spadkowego oraz wartości czystego spadku - ma istotne znaczenie w zakresie zabezpieczenia
spadku (art. 633 i nast. k.p.c.), ale także wyznacza zakres odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe
(art. 1031 § 2 zdanie pierwsze i art. 1032 k.c.), ma znaczenie także na etapie działu spadku (art. 680 § 1
k.p.c.). Postanowienie w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza stanowi więc orzeczenie co do istoty
sprawy.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2019 r. (II CSK 263/19) - W sprawach
działowych w razie zaskarżenia orzeczenia co do istoty sprawy, wartość przedmiotu sporu wyznacza nie
wartość całego dzielonego majątku, ale wartość konkretnego interesu (roszczenia, żądania) lub składnika
majątkowego, którego dotyczy środek odwoławczy i z reguły nie może przekraczać wartości udziału
przysługującego skarżącemu uczestnikowi, chyba że podważa on zasadę podziału, objęcie lub nieobjęcie
orzeczeniem poszczególnych rzeczy, lub praw albo rozliczenia nakładów. Wówczas wartość przedmiotu
zaskarżenia może być wyższa niż wartość jego udziału.
- ogólna zasada - na etapie formułowanie pisma należy wskazać wartość sporu lub wartość zaskarżenia;
- w sprawach dotyczących działu spadku - przepisy szczególne wskazują, że skład i wartość
spadku ustala sąd;
- art. 684 k.p.c. - Skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2002 r. (II CZ 25/02) - Oznaczenie wartości
przedmiotu zaskarżenia w sprawach działowych pozostaje w ścisłej zależności od wyników postępowania w
tych sprawach i podlega kontroli sądu w ramach badania, czy zachowane zostały wymagania formalne środka
odwoławczego, a kasacji w szczególności. O wartości przedmiotu zaskarżenia nie przesądza bowiem ani
wartość przedmiotu działu, ani wartość udziału wnoszącego środek odwoławczy. Wartość tę określa natomiast
zakres kwestionowanego rozstrzygnięcia. Może zatem sprowadzać się do różnicy wysokości oczekiwanej i
zasądzonej opłaty (dopłaty), może dotyczyć konkretnych składników majątku spadkowego, o ile ich podział
miałby być inny niż przyjęty, wyrażać wartość zaliczenia (niezaliczenia) darowizny na schedę spadkową itp.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2014 r. (III CZ 28/14) - W sprawach o podział majątku
(tzw. działowych) oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia kasacyjnego jest związane ściśle z wynikami
postępowania i nie przesądza jej wartość samego przedmiotu podziału. Określa ją natomiast wartość
przedmiotu kwestionowanego w skardze kasacyjnej rozstrzygnięcia Sądu drugiej instancji. Jeżeli zatem
skarżący kwestionuje to orzeczenie w całości, to wartość przedmiotu zaskarżenia nie powinna przekraczać
jego udziału w dzielonym majątku.
- Nawet gdyby było trzech uczestników i jeden żądał przesądzenia całości kwoty to wartość jego
konkretnego interesu prawnego powinna być wyznaczona wielkością przysługującego mu udziały
spadku (nie negujemy jaki udział spadku przysługuje).

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2003 r. (IV CKN 1961/00) - W sprawie o dział spadku
sąd drugiej instancji nie jest związany granicami wniosków apelacyjnych oraz zakazem reformationis in peius,
jeżeli przedmiot zaskarżenia jest integralnie związany z inną częścią lub całością zaskarżonego orzeczenia.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2023 r. (III CZP 18/23) - Stwierdzenie nabycia spadku
na podstawie art. 681 k.p.c. może dotyczyć także spadkobierców, którzy zmarli po wszczęciu postępowania o
dział spadku.
- Samo orzeczenie dotyczące działu spadku jest orzeczeniem prawno kształtującym, a więc sąd musi
uwzględnić na datę orzekania.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1980 r. (III CZP 26/80) - Uczestnik, któremu prawomocnym
postanowieniem o dziale spadku przyznano gospodarstwo rolne, może od spadkobiercy, który nie dziedziczy
tego gospodarstwa, dochodzić w drodze procesu roszczenia z tytułu zbycia przez niego przed działem spadku
przedmiotów należących do gospodarstwa, chociażby spadkobierca ten był uczestnikiem w sprawie o dział
spadku gospodarstwa; w sprawie o dział tego gospodarstwa wspomniane roszczenie nie mogło być
skutecznie zgłoszone.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 sierpnia 2012 r. (II FSK 209/11) - W art. 4a ust. 2
u.p.s.d. ustawodawca uregulował sytuację polegającą ma tym, że osoba, której przysługuje prawo do spadku
nie wie o tym fakcie, nie posiada wiedzy o toczącym się postępowaniu spadkowym i istnieniu postanowienia
stwierdzającego nabycie przez nią spadku. W tym przypadku spadkobierca, chcąc skorzystać ze zwolnienia
podatkowego, o którym mowa w art. 4a ust. 2 u.p.s.d. winien wykazać, że bez własnych zaniedbań lub
zaniechań nie wiedział o nabyciu przez niego spadku, a następnie zgłosi nabyty spadek (rzeczy lub prawa
majątkowe) naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w terminie miesiąca od dnia, w którym
dowiedział się o ich nabyciu.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1998 r. (II CKU 56/98) - Przy wykładni
oświadczeń wyrażonych w pismach procesowych należy wychodzić z założenia, że ich autorzy są ludźmi
rozsądnymi - składając pismo w określonym celu chcą zatem także tego, co jest niezbędne do
urzeczywistnienia tego celu.
Połączenie w jednym postępowaniu działu spadków po obojgu małżonkach pozostających we wspólności
majątkowej małżeńskiej jest oczywiście możliwe (art. 191 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), a nawet wskazane, ale nie
konieczne. Nie zachodzą bowiem uzasadniające to racje, podobne do przemawiających za połączeniem działu
spadku z podziałem majątku po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.
Art. 689 k.p.c. zezwala na połączenie w jednym postępowaniu sprawy o dział spadku ze sprawą o zniesienie
współwłasności i sprawą o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Gdy w
skład spadku (...) wchodzi udział w majątku, który był objęty wspólnością małżeńską, i wcześniej nie doszło do
przesądzenia ewentualnych zwrotów z tytułu nakładów, wydatków oraz innych świadczeń z majątku
wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie (...) połączenie w jednym postępowaniu działu spadku z
podziałem majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej jest konieczne. Dopóki bowiem
nie nastąpi przesądzenie wspomnianych zwrotów, nie jest możliwe, nieodzowne według art. 684 k.p.c.,
ustalenie składu i wartości dzielonego spadku (por. uchwałę SN z dnia 2 marca 1972 r., III CZP 100/71, OSNC
1972, nr 7-8, poz. 129). W takim zatem wypadku, oprócz wniosku o dział spadku, niezbędne jest złożenie
wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej (por. art. 567 k.p.c. i art.
45 § 1 k.r.o.).

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1997 r. (III CKN 246/97) - Wydany przed działem
spadku prawomocny wyrok rozstrzygający spór między współspadkobiercami o to, czy pewien przedmiot
należy do spadku, wiąże sąd w sprawie o dział spadku.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydane przez sąd pierwszej instancji w toku postępowania o
dział spadku (art. 681 k.p.c.) jest postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy w rozumieniu art. 518
k.p.c. i stosownie do tego przepisu od postanowienia tego przysługuje osobna apelacja. Podstawy kasacji od
postanowienia sądu drugiej instancji o dziale spadku nie mogą dotyczyć wydanego w tej sprawie przez sąd
pierwszej instancji postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Przepis art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c. nie stanowi podstawy wyłączenia sędziego z mocy samej ustawy w sprawie o
ważność aktu prawnego, gdy sędzia uprzednio rozpoznawał ważność tego aktu, ale wydany wówczas wyrok
ma moc wiążącą (art. 365 § 1 k.p.c.).

ćwiczenia z postępowania cywilnego I 06.06.2024 r.

§ 5. Tytuły egzekucyjne i klauzula wykonalności
art. 776 k.p.c. - tytuł wykonawczy w egzekucji sądowej
Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w
klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

art. 7761 k.p.c. - tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim
§ 1. Tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim jest
podstawą do prowadzenia egzekucji nie tylko z majątku osobistego dłużnika, lecz także z pobranego przez
niego wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych z prowadzenia przez niego innej działalności
zarobkowej oraz z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności
przemysłowej oraz innych praw twórcy.
§ 2. Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, mocą której rozszerzono wspólność majątkową, nie wyłącza
prowadzenia egzekucji z tych składników majątku, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby
umowy takiej nie zawarto.
§ 3. Przepis § 2 nie wyłącza obrony dłużnika i jego małżonka w drodze powództw przeciwegzekucyjnych,
jeżeli umowa majątkowa małżeńska była skuteczna wobec wierzyciela.
§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio, gdy egzekucja jest prowadzona na podstawie samego tytułu
egzekucyjnego.

art. 782 k.p.c. - nadanie klauzuli wykonalności

§ 1. Klauzulę wykonalności nadaje sąd w składzie jednego sędziego, na wniosek wierzyciela. Sąd z urzędu
nadaje klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu wydanemu w postępowaniu, które zostało lub mogło
być wszczęte z urzędu, a także innemu tytułowi egzekucyjnemu w części, w jakiej obejmuje grzywnę lub karę
pieniężną orzeczoną w postępowaniu cywilnym lub koszty sądowe w sprawach cywilnych przysługujące
Skarbowi Państwa.
§ 11. Tytułowi egzekucyjnemu nakazującemu osobie stosującej przemoc domową opuszczenie wspólnie
zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu. Tytuł
wykonawczy doręcza się wierzycielowi z urzędu.
§ 2. Nakazowi zapłaty wydanemu w elektronicznym postępowaniu upominawczym nadaje się klauzulę
wykonalności z urzędu niezwłocznie po jego uprawomocnieniu się.

art. 793 k.p.c. - dalsze tytuły wykonawcze

W razie potrzeby prowadzenia egzekucji na rzecz kilku osób lub przeciwko kilku osobom albo z kilku
składowych części majątku tego samego dłużnika, sąd oprócz pierwszego tytułu wykonawczego może
wydawać dalsze tytuły, oznaczając cel, do którego mają służyć, i ich liczbę porządkową.

art. 794 k.p.c. - ponowne wydanie tytułu wykonawczego

Ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego może nastąpić jedynie na mocy postanowienia
sądu wydanego po przeprowadzeniu rozprawy. Na ponownie wydanym tytule wykonawczym czyni się
wzmiankę o wydaniu go zamiast tytułu pierwotnego. W postępowaniu tym sąd ogranicza badanie do faktu
utraty tytułu wykonawczego.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2019 r. (III CO 27/19) - Problem dotyczy kwestii czysto
technicznej, w tej sprawie klauzula wykonalności została nadana na orzeczenie. Jest istotne, ponieważ
podstawa samej egzekucji jest tytuł wykonawczy, jest nim tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę
wykonalności. Mamy wymienione, co stanowi tytuł egzekucyjny, są to nie tylko orzeczenie, ale również ugoda,
akty, które podlegają mocy ustawy egzekucji, akt notarialny (w określonych przypadkach). Taki tytuł
wykonawczy daje podstawę do podjęcia działania na etapie postępowania egzekucyjnego. W tej sprawie
klauzula wykonalności na tytuł egzekucyjny została nadana, w tej sytuacji wierzyciel występował o wydanie go
po raz drugi, nadanie na ten sam tytuł wykonawczy klauzuli wykonalności. Jest to możliwe w odpowiednim
trybie. Sąd zwrócił uwagę, że w tym przypadku (odtworzenie akt) jest to odpowiedni tryb, aby o taki tytuł
wykonawczy wystąpić. Jest to regulacja z art. 794 (ponowne wydanie tytułu wykonawczego).

art. 758 k.p.c. - Sprawy egzekucyjne należą do właściwości sądów rejonowych i działających przy tych
sądach komorników.

art. 759 k.p.c. - czynności egzekucyjne; nadzór judykacyjny nad czynnościami komornika
§ 1. Czynności egzekucyjne są wykonywane przez komorników z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla
sądów.
§ 11. Czynności zastrzeżone dla sądu mogą być wykonywane przez referendarza sądowego, z wyłączeniem:
1) stosowania środków przymusu;
2) orzekania o ściągnięciu należności w trybie art. 873;
3) stwierdzenia wygaśnięcia skutków przybicia i utraty rękojmi;
4) spraw o egzekucję świadczeń niepieniężnych z wyjątkiem wydania rzeczy ruchomej;
5) o egzekucję przez zarząd przymusowy;
6) spraw o egzekucję przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.
§ 2. Sąd wydaje z urzędu komornikowi zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania
egzekucji oraz usuwa spostrzeżone uchybienia. Ocena prawna wyrażona przez sąd w ramach wydanych
zarządzeń jest wiążąca dla komornika.
§ 3. Sąd może zobowiązać komornika do składania sprawozdań z czynności podjętych w wyniku zarządzeń,
o których mowa w § 2.

Postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie z dnia 21 czerwca 2018 r.
(VII Co 296/18) - Przedmiot dotyczył wykonania obowiązku o charakterze niepieniężnym, związanego z
naruszeniem dóbr osobistych (art 23 kc), ochrona tych dóbr jest zagwarantowana przez prawo. Mamy w
obrocie prawnym wyrok, którym nakazano złożenie oświadczenia o odpowiedniej treści (zarząd spółki
przeprasza za naruszenie prywatności - orzeczenie sprecyzował jak ma to brzmieć oraz jak ma graficznie
wyglądać). W przypadku dóbr osobistych jest to jedyna droga, by w jakimś stopniu naprawić tę krzywdę.
Jedna z form ochrony jest to, że sąd może zobowiązać, aby ta osoba złożyła oświadczenie konkretnej treści.
To postępowanie zobowiązywało do złożenie konkretnego oświadczenia, wniosek pełnomocnika, który
dotyczył zobowiązania dłużnika do wykonania czynności zastępowalnej która polegała na opublikowanie
przeprosin w sposób wskazany we wniosku. W tej sytuacji należy pamiętać, że to orzeczenie dotyczy
zobowiązania niepieniężnego, jeśli chodzi o sposób wykonania tego obowiązku różni się od wykonania
obowiązków w charakterze pieniężnym, inne też będą środki egzekucyjne. W przypadku środków o
charakterze pieniężnym można zająć wierzytelność rachunek bankowy wynagrodzenie za pracę czy dokonać
zbycia w ramach postępowania egzekucyjnego ruchomości lub nieruchomości. W przypadku zobowiązań o
charakterze niepieniężnych takie środki niewystarczające żeby przyniosły pożądany skutek.

art. 777 § 1 k.p.c. - Tytułami egzekucyjnymi są:

1) orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda
zawarta przed sądem;
1
1 ) orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
2) (uchylony);
21) (uchylony);
3) inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
4) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy
pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też
wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub
zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
5) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy
pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli
waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku,
jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
6) akt notarialny określony w pkt 4 lub 5, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz,
wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego
przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu
wierzycielowi.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2018 r. (IV CSK 374/17) - Jeżeli oświadczenie dłużnika
o poddaniu się egzekucji zawarte jest w akcie notarialnym, którym równocześnie dokonano czynności będącej
źródłem obowiązku świadczenia, wówczas nie istnieje wątpliwość co do związania dokonanej czynności
materialnoprawnej i wynikających z niej obowiązków dłużnika z oświadczeniem dłużnika o poddaniu się
egzekucji, ani też nie poddaje się w wątpliwość ich współzależności.
● Z jednej strony mamy umowę sprzedaży, wiemy, że był tu zawarta warunkowa umowa sprzedaży,
ponieważ ustawowe prawo pierwokupu przysługiwało agencji nieruchomości rolnej, z przepisów
ustawy kształtującej ustroju rolnego (art. 4) - przy ustawowym prawie pierwokupu zawierana jest
warunkowa umowa sprzedaży, pod warunkiem że Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa nie wykona
przysługującego mu ustawowo prawa pierwokupu. Roszczenie wzięło się z tego, że często strony
dogadują się tak, że na etapie zawierania warunkowej umowy sprzedaży płacona jest już cała cena za
te działki i jednocześnie udzielane jest pełnomocnictwo dla przyszłego nabywcy do zawarcia umowy
przenoszącej własność jeśli ten warunek nie zostanie spełniony (nieskorzystanie przez KOWR z prawa
pierwokupu). Może dojść do zawarcia umowy przenoszącej własność - nie może ona być przeniesiona
pod warunkiem, dlatego jest taka formuła, dodatkowa umowa rozporządzająca. Nie doszło tu do
przeniesienia własności, powodowie sprzedali nieruchomość innym osobom. Tytułem egzekucyjnym
był tutaj akt notarialny - może być tytułem egzekucyjnym wynika to z art. 777 k.p.c. Powodowie podali
się rygorowi w zakresie zwrotu tej kwoty tytułem ceny. Umowa sprzedaży nie została zawarta, czyli nie
doszło do przeniesienia własności, mamy tylko skutek rozporządzająco-zobowiązujący. Podstawa do
podjęcia działań jest akt notarialny - nie musimy występować do sądu o wydanie nakazu zapłaty.
Możemy inicjować postępowanie egzekucyjne posiadając tylko akt notarialny.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2017 r. (II CSK 15/17) - Należy podzielić pogląd wykluczający
możliwość stosowania zasady wyrażonej w art. 379 § 1 k.c. do wierzytelności spadkowych, w konsekwencji
podstawę dochodzenia wspólnej wierzytelności spadkowej stanowi art. 209 k.c. Na uzasadnienie tego
stanowiska wskazuje się to, że przepis art. 1035 k.c. i wyrażona w nim zasada, zgodnie z którą do wspólności
majątku spadkowego stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności, odnosi się do całego majątku
spadkowego, bez żadnych wyjątków. Gdyby wierzytelność spadkowa z mocy prawa miała ulec podziałowi,
wówczas część przypadająca danemu spadkobiercy weszłaby do jego majątku osobistego, w konsekwencji
jego wierzyciel osobisty mógłby z niej się zaspokoić bez potrzeby uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko
wszystkim spadkobiercom, to zaś pozostawałoby w sprzeczności z art. 779 § 1 k.p.c. Ponadto w sytuacji, gdy
spadek stanowią wyłącznie wierzytelności, zbędny byłby dział spadku i nie wiadomo jak wówczas miałaby
przedstawiać się odpowiedzialność współspadkobierców za długi spadkowe, której charakter zmienia się z
działem spadku. Przeciwko tezie o podzielności z mocy prawa wierzytelności spadkowych przemawiają
przepisy dotyczące zarządcy i wykonawcy testamentu, zakładające funkcjonowanie spadku jako pewnej
wyodrębnionej całości. Wskazuje się także na związek między wierzytelnościami spadkowymi a
funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, natomiast możliwość osobnego dochodzenia wierzytelności związek ten
zaburza. Wreszcie możliwe jest dochodzenie wierzytelności spadkowej przez analogię do przepisów
dotyczących solidarności wierzycieli (art. 367 k.c.). W konsekwencji przyjmuje się, że spadkobiercy, przed
działem spadku, przysługuje samodzielna legitymacja do dochodzenia całej wierzytelności.
● Gdyby powołano się na to co chciała powódka spowodowałoby to pominięcie tytułu egzekucyjnego,
który jest tam wymagany. Kluczowy jest art. 787 - dopóki dział spadku nie zostanie dokonany, nie
zostanie przesądzony to jeżeli chcemy prowadzić egzekucję ze składników wchodzących w skład
spadku musimy mieć tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim spadkobiercą. Dopóki nie ma my działy
spadku, to mamy poświadczenie dziedziczenia lub postanowienie spadkowe, pokazujące nam kto
dziedziczy i w jakich częściach. Dopóki spadek nie zostanie podzielony, to w odniesieniu do
poszczególnych rzeczy musimy mieć tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim spadkobiercą.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2005 r. (III CZP 21/05) - Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu
przeciwko spółce jawnej, opatrzonemu na podstawie art. 7781 k.p.c. klauzulą wykonalności przeciwko
wspólnikowi tej spółki, sąd nie może nadać klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. przeciwko jego
małżonkowi.
● Można w tym przypadku stosować art. 7761 k.p.c., można prowadzić egzekucję z majątku, inne
działalności itp.
● Tytuł wykonawcza można wydać jedynie w odniesieniu do wspólnika, a nie do jego małżonka,
natomiast wątpliwe jest czy art. 776k.p.c. nie rościąg możliwości prowadzenia osobnego postępowania
egzekucyjnego do wskazanych w nim składników majątkowych.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 3 października 2014 r. (II CZ 583/14) - Jeżeli
skarga na czynność komornika została wniesiona do niewłaściwego sądu, to termin do jej wniesienia liczony
jest od chwili nadania przesyłki przez sąd niewłaściwy do sądu właściwego.
● Postanowieniem ma charakter techniczny związany z terminem wniesienia skargi na czynności
komornika, oddaje istotę tego postępowania egzekucyjnego. Nie negujemy tutaj istnienia zobowiązani
czy jego wysokości. Podjęta była w odniesieni wynagrodzenia za pracę, komornik je zajął, dłużnik
próbował na różne sposoby bronić się, składać wystąpienia czy skargi na zaniechanie organu
egzekucyjnego, domagał się umorzenia postępowania.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 6 lutego 2019 r. (VIII Pz 139/18) - Zestawienie
dwóch trybów - obrony przed egzekucją, całą klauzulą a skutkami nadania tej klauzuli. Kwestie formalne -
dłużnik może kwestionować poprzez wniesienie zażalenia. Czemu innemu służy powództwo sprzeciw
egzekucyjny, o którym mowa w art. 840,dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego w całości lub
w części. Mamy tu przesłanki merytoryczne, które uniemożliwiają sama egzekucję. Przesłanki formalne
nadania klauzuli wykonalności, dłużnik może zwalczać poprzez wniesienie zażalenia na podstawie art. 795.
Zażalenie ma rozpatrywać, w zależności czy jest to zażalenie poziome (inny skład sądu) czy zwykłe zażalenie
na postanowienie sądu pierwszej instancji, rozpoznaje sąd, który wydal tę decyzję w składzie trzech sędziów.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2003 r. (I CK 191/03) - Kwestia postępowania egzekucyjnego,
odnosi się do art. 778, przepis który mówi o nadaniu tytułu egzekucyjnego przeciwko wspólnikom spółki
cywilne.