‫‪MAJELIS ULAMA INDONESIA‬‬

‫‪KABUPATEN SUMEDANG‬‬
‫‪Wadah Musyawarah Para Ulama, Zu’ama dan Cendekiawan Muslim‬‬

‫‪Alamat: Jalan Pangeran Sugih No. 122 Sumedang‬‬

‫‪Khutbah Idul Adha 1445 H (basa Sunda):‬‬

‫‪HIKMAH IDUL ADHA DINA NGAWANGUN KULAWARGA SEHAT‬‬
‫‪SARTA DIJAUHKEUN TINA STUNTING JEUNG KASANGSARAAN‬‬
‫‪Ku: Abu Cecen A. Khusaeri‬‬
‫)‪(Komiisi Dakwah MUI Kab. Sumedang‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ‪9‬‬ ‫ٰ ‪9‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ا ّ لل اك ب ر (‪. )3x‬‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٰ ‪9‬‬
‫َ‬ ‫ا ّ لل اك ب اك َ ب )‪- (3x‬‬
‫ٰ‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬
‫ر ا‬ ‫ر َّ(‪- )3x‬‬
‫‪9‬‬
‫ّ لل‬

‫َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ٰ ‪9‬‬ ‫َ َّ‬
‫ْ‬
‫را و س ك ر ة وأ ِص ي ه إال ‪َ 9‬‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫ْ‬
‫‪9‬‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫‪9‬‬ ‫ْ‬ ‫‪9‬‬ ‫َ‬ ‫‪9‬‬
‫ّ لل‬ ‫ا ك‬ ‫ّ َ لل أ ك ب ر م‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ّل و َ ْ‬ ‫ب‬
‫‪9‬‬
‫ّلل‬ ‫ال‬ ‫‪,‬‬ ‫ال‬
‫ْ َ َ‬ ‫ْ ً َ‬
‫ا ِإل ل ا ب ر‪ ,‬ا‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ْد ِ ب حا‬ ‫ك ِب ي را وا ا‬
‫‪9‬‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ّ لل‬ ‫ي‬ ‫ث‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِّلل ل‬
‫ْ َ ْ ‪9‬‬ ‫َ ْ َ ‪ٰ َ 9‬‬
‫ا ك ب ر و ِ ِّلل الح م د ‪.‬‬
‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫ع َر َ َ ‪.‬‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫‪ْ 9‬‬
‫َ َ َ ْ‬
‫ْ‬ ‫‪ٰ 9‬‬
‫حى ب ع‬ ‫صي ا ن ْ و ِع ي‬ ‫ل ِم ي‬ ‫د ِ ِّلل ال ِذ َي ْ ج ع ل ِل ل م َس َ ِ ْ‬
‫َ َْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫د ال ا ضا د َ ْ ِم ض‬ ‫َ‬
‫م‬
‫َ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫م‬‫َ َن ِع ْي د ال ِف ْط ر َب ْع د ا لح ْم َِ‬
‫‪9‬‬ ‫ِ‬
‫‪9‬‬ ‫ً َ َ َ ‪9‬‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ٰ‬
‫ه‪,‬‬ ‫و ر ْس ل‬ ‫‪s‬‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫‪9‬‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ‪9‬‬
‫‪9‬‬
‫ع‬ ‫دا‬ ‫‪9‬‬ ‫َ‬ ‫ل‬ ‫ك‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ر‬
‫‪9ِ َ ْ َ 9‬‬ ‫ش‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫إ‬ ‫ا‬ ‫َّ‬
‫ل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫د‬ ‫أشه‬
‫يَِد ْب د ‪9‬‬ ‫َه إلا ا ‪9‬‬
‫مَ ه َّ‬ ‫سنا‬ ‫َ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫وأ‬ ‫‪,‬‬ ‫ه‬
‫حم‬ ‫ّل‬
‫ل‬
‫َ‬ ‫‪s‬‬ ‫ٰ ٰ‬ ‫َّ‬ ‫َ ٰ‬ ‫ٰ‬
‫َ س ي ِد نا‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َٰ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫‪s‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ي‬
‫‪s‬‬ ‫َ‬
‫ل‬ ‫سا‬
‫بر‬ ‫ع ِ ْد نا َ إ ‪َs‬‬ ‫ص‬ ‫‪9‬‬
‫آل و َ ِد نا د َ‬‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫لى‬
‫َ‬ ‫ع‬ ‫د‬
‫َ‬ ‫ٍ‬ ‫ٰ ص‪s‬‬
‫َلى ِه ي م ي َ َى ا‬ ‫ما ْل‬ ‫َ‬ ‫س‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪9‬‬
‫وع ل‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫مَّ‬
‫َّ ّٰهلال ل ل ِد نا ح‬
‫مَّ‬
‫ح ك‬ ‫م‬
‫م‬
‫ى س‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ْ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫‪s‬‬ ‫َ ٰ‬ ‫ْ‬
‫نا إ ب َرا ِه ي م و‬ ‫َ ِد ي ال لى‬ ‫َ‬
‫ع لى ت‬ ‫َ ر ك با‬
‫‪1‬‬
 ِ ِ ِ
َ
َ ‫م‬ َ َ َ s َ ٰ َ
َ ‫ح‬ َّ ‫ي ِد نا و ع ل‬ ِ s َ ْ َ
‫ما ك‬ ‫م‬ ٰ ‫بار ك ع لى س ي ِد نا‬
‫ٍد‬
9 ٰ َ
‫لى س‬ َ ْ ْ َ 9
‫ا‬ ‫محَّم ٍد إ ب َرا ِه ي م و‬
ِ
ِ ِ ٌِ َ ْ َ
ِ ‫ ْي ْ ي د‬s‫ِِد نا إ ْب َ َرا ِه ِ ْ َّي َ َم َف ْي ِ ْ ا ٌل َ َعا ل ِم‬
‫ن إن ك ِ ح ِم ي د س ي‬
,
‫ِمج‬

َْ ْ 9 َ َ 9 َّ َ
, ‫م ْ ن‬9 ‫ا ْن م س ِل‬ 9 ْ 9 َ َ َ
ِ ‫ِع َ َ با د ِ ا‬
ْ َّ
َّ ْ ‫َّ م‬ ‫قا‬ َ َ ‫ت‬ ‫اِم‬
9 ‫ّل‬ َ
‫ت‬ ‫تنِ الا‬ ‫ ِه ا‬9‫ل حَّ ِت‬ ْ ‫يا ا ِع‬ 9
َ ْ َ َ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ْا‬ ‫ق‬ ‫د‬ ‫ا‬
‫مو‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ق‬
‫ل‬ َ
‫ِّلل‬ ‫ب‬,

ٰ ْ َ َ
‫ِّلل الَّر ح م ن الَّر‬ َ 9 َ
َ َ
ِ ْ
ْ ‫ ِب‬, ‫ عالى أ ِ ي طا ِن الر ِج ي ِم‬9 ‫َ و قا ل ا‬
َّ ْ
, ‫ِح ي ِم‬ َّ َ َ
‫ْس ِم ا ِم ن الش‬ ‫ذ ّل‬9 ْ‫ ت ع‬: ‫ّل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ِبا‬

ْ
َ 9 ٰ ْ َْ ْ 9 َ َ
‫ه ْ ال‬ َ َ َ َ َ 9 َ َ ٌ َ َ ٌَ ْ
َ َ َ ‫َ وا ل ي ْ م ال ا ِخ َۗر و‬ ‫ي ْ ة س ن َ ِ كا‬ ‫ل كا‬
‫ّل‬ ّ َ َّ َ ْ َ ‫ّل‬ َ s 9 ْ َ ْ َ
¸ ِّ ‫نَّ ت َْل ِان ا‬ ‫ل َم ْن ن َ ْج‬ ‫ك ِه م‬
َ ‫م‬ ْ ‫ا‬ ‫قد نل‬
‫ل‬ ‫ل‬
‫ر ا‬ َ ْ
‫ح‬ ‫س‬
ْ
‫م‬

9 ْ َْ
‫ا لح ِم ي د (الممتحَن‬
6) :
Allohu Akbar-Allohu Akbar-Allohu Akbar-
Walillahilhamdu. Kaum Muslimin Jamaah Id Wal-Idoh
Rahimakumulloh !
Diwiwitan ku takbiran, dihapit kalimah tahlil, dipirig kalimah tahmid, muji syukur ka
Allah Robbul Izzati, wireh danget ieu urang sadaya tiasa riung mungpulung hempak
merbayaksa, kanggo ngalaksanakeun parentah gusti, ngalaksanakeun

2
shalat sunat Idul Adha diteraskeun ku meuncit hewan kurban, mangrupa pengabdian kana
parentahan Gusti, nyoko kana conto anu kantos dilaksanakaeun ku kangjeng Nabi Ibrohim AS,
lajeng disyariatkeun ku kangjeng Nabi Muhammad SAW.
Danget ieu urang sasarengan napakuran pangajen tina kaluhungan ahlak nabi Ibrohim
Alaihissalam katut kulawargana. Kalayan kaparigelan dina ngawangun rumahtangga, anjeun
diistrenan kunu Maha Kawasa Alloh SWT, dijantenkeun tauladan kahirupan, malahmandar
salamet
T:
pid SW hdiodunja tug nepi ka
All hawu ْ
ٰ ْ aherat. ٰ Sakumaha
9 s 9
َ ْ َ َ َ ََ ْ َ ٌ َ ٌ َ َ 9 َ َ ْ ََ
َ َ ‫ان‬
ْ َ‫ل‬ َ َ َّ َّ َ َ َّ َ ٰ ْ ْ
ِ ‫ومنْت‬ َ ‫ِ خ َۗر‬ ‫ّالل والْي م اال‬ ‫كان ْملك ْ ي ِه م ا ْس ة ح َ من‬ ‫لقد‬
‫ّالل‬ ‫رْج‬
ْ ‫َسَن كان ِل‬ ْ ْ 9
9 ْ َ َ َ
‫ه ْ ال ّ ِ ¸ الح ِم ي د‬
“Satemenna, di diri marantenna (Ibrohim jeung kulawargana) mangrupa teladan anu
hade pikeun aranjeun, (nyaeta) pikeun jalma anu miharep (ganjaran) Alloh jeung
(kasalametan) dina poe panungtungan. Jeung sing saha anu nukang nonggong,
satemenna Alloh Mantenna Kacida Beunghar jeung Pinuji”. (QS. Al-Mumtahanah: 6)

Kaum Muslimin Rohimakumulloh !

Kahirupan Nabi Ibrohim mangtupa teladan dina ngawangun rumah tanggana, anu
salajengna diteraskeun ku kangjeng Rosululloh SAW mangrupa pepeling pikeun sakumna
manusa, lain wungkul dina ibadah mahdoh tapi dina saniskara kahirupan.
Kahiji, kulawarga nabi Ibrohim mangrupa kulawarga anu sehat jeung kuat jasmani
katut rohani. Sakumaha digambarkeun nalika nabi Ibrohim kedah nyimpen geureuhana (siti
Hajar) sareng putra kakasih ati (Ismail) anu masih keneh orok beureum, di hiji lengkob anu
hara-haraeun jauh kaditu kadieu malah taya jalma saurang-urang acan, lamun seug siti Hajar
sareng Ismali henteu sehat jeung kuat, pinasti bakal katalangsara. Salajengna Alloh SWT
maparin hadiah mangrupa mu’jizat nyaeta sumur Zamzam, sumur anu caina bisa
ngadatangkeun rebu-rebu mangpaat, malah mandar duanana bisa kuat pikeun ihtiar milari
kahirupan pikeun ngabayuan dirina. Salajengna Ismail dirorok kalayan sehat kuat tur pinter.
Ieu teh mangrupa pelajaran pikeun urang sadaya, yen Islam kacida
merhatikeun kahirupan anu sehat, malah mandar ngabogaan turunan anu kuat.
Sakumaha Rosululloh SAW ngada ْ wuh:
ْ ٰ َ َ َ
ٌْ َ
َّ ْ9َ َ َ ْ
9 ْ9
‫المؤ ِمن الق ِْي خير وأحب ِإلى ا ِّلل ِمن المؤ ِم ن الض‬
ِ
‫ِعي ِف‬
“jalma Iman anu kuat leuwih hade jeung diikacinta ku Alloh tibatan jalma Iman anu
hengker”.

Hadirin anu dimulyakeun munggu Alloh !

Ari anu kadua, nabi Ibrohim katut kulawargana mangrupa jalma-jalma anu cerdas.
Netelakeun yen kakuatan badan jeung pikiran gede pisan pangaruhna kana kapinteran,
sakumaha dibuktikeun samangsa nabi Ibrohim nguji ka putrana, kalayan patarosan ngeunaan
parentah ti Alloh SWT nu sumping ngalangkungan impenan mantena, sok sanaos Ismail teu
acan sawawa tapi pikiranana estu seukeut pisan,
3
apal yen eta teh mangrupa bebeneran. Lamun seug Islail henteu pinter, moal mungkin bisa
maparin waleran ka ingkang rama kalayan tatag tur sampurna. Obrolan antara nabi Ibrohim
sareng putrana (Ismail) ieu, dijentrekeun dina Al-Qur’an surat
Ash- 102, sak umaha: pi a uh Alla S W َ ْ َّ 9 ََ
َ
ffa ayat
ْ ْ 9 Tsََ
َ َ َ s َ
Sha َ tَ َ
ْ ََ dsَw h َ ََ َ
َ 9ْ
َ ْ َ َ
‫َ لما بلغ معه السعي قال َا ب ¸ ِِإني أرى ِفي المنا ِم أِني أذبحكَ انظر ماذا ترى‬
“Mangka nalika eta budak (Ismail) manjing (umur) sanggup usaha nyarengan Ibrohim,
Ibrahim ngadawuh: “He anaking satemena
ggih h nama ningal dina waktos ngimpen yen ama
pama
meuncit hidep. Prak pikiran َ ْ ide ?” (QS. Ash-Shaffat ayat 102)
p
kumaha َ 9 َ
ْ َ
َ َ َ َ
‫ر‬9 ‫قال َا أ ب ِت َاعل ما تؤ م‬
“Ismil ngawaler: ‘Kaulanun ama, prak laksanakeun naon-naon anu diparentahkeun ka
ama..!”
Tina paguneman dua jalmi anu saroleh nembe, tiasa kauninga yen jawaban anu
didugikeun Nabi Ismail Alaihissalam nuduhkeun yen anjeuna hiji rumaja nu ngamilik pribadi
anu asak. Ismail siap ngalaksanakeun tugas anu kacida beuratna, sabab yakin yen eta teh
impenan nu sumpingna ti Alloh SWT. anjeuna siap sanaos
kedah dipeuncit. Kalayan waleran anu kacida endahna, anjeuna ngadugikeun:

َْ َّ َ
ِ ‫ ِ م ن ال‬9 ‫دني ِ َ شا‬9 ‫َ س َت ج‬
‫صاب ِر َ ن‬
ِ ِ
َ
ّ ‫إ ءا‬
ْ
‫ل‬ ‫ن‬

‫ل‬

“insya Alloh ama bakal mendakan, sim kuring kagolongkeun jalmi anu sabar !” (QS.
Ash-Shaffat: 102).
Parentah Alloh SWT anu didugikeun ka Nabi Ibrohim, ditampi ku ingkang putra
(Ismail) kalayan sadrah sabab anjeuna ngagaduhan kapinteran, yakin yen eta teh parentah anu
saenyana sumping ti Pangeran nu murbeng sadaya alam.
Ayat ieu temen-temen maparin pangajen ka urang sadaya, yen hiji anak anu kuat
badanna jeung pinter otakna, kacida pisan dipiharep lain wungkul pikeun diri jeung
kulawarga, tapi pikeun neruskeun jejer kahirupan dina ngawangun hiji nagara, aabab anak teh
mangrupa penerus kahirpan dina mangsa anu bakal datang. Kumargi kitu Alloh SWT
marentahkeun ka urang sadaya
u n sangkan hariwang lamun seug َّ
ni
e ngun galk
turunan a
e hengk
pakr.idaw
S aha
um
uh-Na: ْ َ 9ْ ْ َ
9ً َ ْ 9 َ َ َّ ْ ََ ً َ 9ً 9ٰ َ ْ
ْ ْ ٰ
4
ْ
َ ْ َْ َ
‫َ ول يْق اْل ْقال‬ ْ ْ ‫ِ من خل ف ه‬
‫ِ ِ خَْاا عل ي ِه مَْۖليتْقا ّالل ِضعفا‬ ‫َ وليخش ال ِذين ْل ت‬
َّ s
‫م ذ ِ ََر‬
ْ ‫َرْكا‬
ًْ
‫َ س ِد َ دا‬
“jeung kudu hariwang, jalma-jalma lamun seug ninggalkeun satukaeun maranehna
turunn anu hengker, maranehna hariwang ka maranehna. Mangka kudu takwa ka
Alloh jeung kudu nyarita kalayan caritaan anu merenah”. (QS. An-Nisa ayat 9).
Anapon anu dimaksud “hengker” ( ٰ ‫عفًا ِض‬
) sakumaha kaunggel dina ayat bieu
ngabogaan harti anu seueur. Bisa dihartian hengker lemah ekonomi, hengker iman,

5
hengker ahlak, hengker ilmu. Kaasup oge hengker pisik, sabab geringan atawa teu sehat,
seperti kaayaan nu sok sisebat stunting bakal ngalemahkeun ka dirina.

Allohu Akbar-Allohu Akbar-Allohu Akbar- Walillahilhamdu.

Kaum Muslimin Jamaah Id Wal-Idoh Rahimakumulloh !
Anu katilu, Nabi Ibrohim ngagaduhan kulawarga anu saroleh, sahingga tiap-
tiap aya paretah Alloh Allah SWT, salamina kenging pangrojong ti sadaya kulawargana.
Anapon kasolehan nabi Ibrahim AS sareng putrana tegesna Nabi Ismail, hal ieu janten sumber
utama anu nyambungkeun mantenna taat kana parentah Allah SWT, bari kalayan teu ragu-
ragu pikeun meuncit Ismail sok sanajan parentahna ngalangkungan impenan.
Kumargi sakitu Nabi Ibrohim Alaihis-salam salamina teu weleh neneda, nyuhunkeun
ka Gusti sanes wae kanggo diri pribadi, namung miharep supaya kulawarga katut nagri anu
dianjrekan ku anjeuna salamina aya dina kaayaan
tengtrem ayem, tetep dina kaimanan ditebihkeun tina kakufuran. Sakumaha Alloh
َ
SWT َّ ََ ْ 9 ً ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ
h َ ْ َ
9 ْ ْ َ َ َ s9 ْ َ َْ َ
ngadaw َ َ
ْ
َ َ
u

ْ :
‫ِ إبرا ِهيم ر ِب اجعل هذا البلد آ ِمنا واجنب ِ ¸ وب ِ ¸ أن نعبد األصنام و ِإذ‬
‫قال‬
“jeung (ingetkeun) nalika Ibrohim cumarios: ‘He... Pangeran abdi, mugi Gusti
ngajantenkeun ieu nagri (Mekah), nagri anu tengtrem ayem, sareng tebihkeun abdi
jeung anak incu abdi tina pagawean nyembah patekong (QS. Ibrahim: 35).
Salian miharep nagri anu tengtrem, Nabi Ibrahim oge ngado’a sangkan ieu
nagri
ْ َ
raharja
َ َ
kalayan
َ َ
d re nu je mb ar, m
ipa je pa rin ik a sa ku aha aunggel:
َ 9 َ ْ َ َ ْ َ
sing9ْ
ْ 99 ْ َ ْ ً َْ َّ k s
ًَ َ َ ْ

‫الثمرا من آمن ِ منهم‬ ‫و ِإذ قال ِإب ر ِب اجعل هـذا بلدا آ ِمنا وارزق أهله‬
‫ِت‬ ‫ِمن‬ ‫را ِهيم‬ ْ ٰ
ْ
َ َ
‫ِ با ا ِّلل وال ْي ِم اآل ِخ ِر‬
“jeung (ingetkeun) nalika Ibrohim comarios: ‘kaulanun Pangeran abdi, mugi Gusti
ngajantenkeun ieu nagri, nagri anu tengtrem ayem, kalayan paparinan rejeki tina
bubuahan ka pangeusina anu ariman ti antara aranjeuna ka Allah jeung dinten
kiamat” (QS. Al-Baqarah: 126).
Allahu Akbar-Allahu Akbar-Allahu Akbar- Walillahilhamdu.
Kaum Muslimin anu miharep karidoan Alloh !
Kautamaan kulawarga Nabi Ibrohim Alaihissalam sanes wungkul kumargi sehat,
cerdas jeung soleh, namung aranjeuna ngagaduhan sumanget jeung rancage, teu miharep
pamere tapi resep digawe nyiar kipayah pikeun pangupa jiwa. Nalika Ismail nuju murangkalih
sok resep ngiring kanu janten ibuna pikeun ngangon domba, bari meres susu pikeun dileueut
6
jeung dagingna dituang. Sabada dewasa Ismail kasab ku cara moro sasatoan, pikeun bekel
kahirupan diri jeung kulawarga.
Rasulullah SAW ngadawuh yen panghade-hadena jalma Islam nyaeta nu bisa nyiar
kipayah pikeun kuawarga kalayan cara anu halal, bari teu ngalanggar aturan Alloh, sakumaha
pidawuhna:

7
 َّ َ ْ َ َ َ ْ َ
‫عز‬ َ َ َّ
ْ 9 ْ
ِ ‫يال كا كا ل جا ِ ف ِب ي‬ ِ
َ ‫ل‬ ‫َو‬ ‫ِي ب د ا ل م‬ 9 ‫ِ إن‬
ِ ‫ى‬ َ َّ ‫َم‬ َ َ ْ ‫ح‬
‫َ ِل ا ّل‬ ‫م ِه ِد‬9 ‫ى ِه ِع ن‬ ‫ْ ك‬ ‫ا َّل ح ت ِر ف ب‬
‫س‬ َ ‫ن‬ ْ
‫ل‬ ‫ع‬ َ ‫ل‬
‫د‬ ‫الع‬

َّ َ
‫َ و جل‬
“Satemenna Allah mikaresep ka hamba anu rancage digawe. Sing saha anu susah
payah milari napkah pikeun kulawargana, mangka manehna sarua jeung jalma anu
maot syahid di jalan Allah azza wa jalla” (HR. Ahmad).

Dina hadits sanes Rosululloh ngadawuh, anu pihartoseunana: “teu dibenerkeun saurang
jalma Islam resep pepenta, atawa ngado’a miharep rejeki ragrag ti langit bari teu dibarengan
ku usaha. Tapi oge teu dibenerkeun upama ngan ngandelkeun kamampuhan dirina wungkul
nepi ka mopohokeun pitulung Alloh bari tara ngado’a ka Manten-Na !”.
Kacida hebat jalma-jalma anu daek digawe pikeun ngabayuan kulawargana supaya
henteu kalaparan, mangrupakeun wangun tina katawakalan anu sabenerna. Lamun seug tiap
jalma Islam ngabogaan kadaek bari dina kaayaan sehar jeung kuat, dibarung palinter dina
widangna masing-masing, tangtuna wae kasangsaraan di ieu nagri bakal gancang bisa
direngsekeun.
Allahu Akbar-Allahu Akbar-Allahu Akbar- Walillahilhamdu.
Jamaah Id Rohimakumulloh !
Kasampurnaan nabi Ibrohim dina ngawangun rumah tangga ngajadikeun anjeuna
diistrenan ku Allah SWT sabage teladan dina kahirupan, sahingga rupa-rupa ibadah anu
dilaksanakeun ku Rosulullah SAW, seueur anu nyoko kana perjalanan Nabi Ibrohim alaihis-
salam, saperti ibadah haji, umroh sareng kurban anu sakedap deui bade dilaksanakeun ku
urang sadaya.
Anapon Ibadah kurban anu sakedap deui bade dilaksanakeun, sanes sakadar
peupeuncitan hewan anu dipimilik karana Alloh SWT, namung maparin pelajaran ngeunaan
harti kataatan anu saenyana dina ngalaksanakeun parentah Alloh, malah mandar diaplikasikan
dina wangun kasabaran jeung sumangat babagi ka jalma lian. Sabab sadaya anu dipimilik
mangrupa paparin ti Alloh SWT anu kedah disukuran.
Ibadah kurban dina harti husus danget ieu ulah eureun semet ayeuna wungkul, tapi
sawadina bisa ngawangun jiwa-jiwa anu ngabogaan tingkat kesolehan sosial anu luhung, bari
dibuktikeun ku sikep resep nulung kanu kasulitan, resep babagi kanu kakurangan, nulung kanu
butuh nalang kanu susah, nyaangan kanu poekeun, mangrupa ahlak pinuji anu kacida pisan
mulyana.
Ahirnya, mudah-mudahan Alloh SWT nampi kana saniksanten anu bade dikorbankeun
dinten ieu sareng dinten tasyrik engke, anapon anu teu acan tiasa ngalaksanakeun kurban
ayeuna, mudah-mudahan Alloh ngajembarkeun kana rejekina tiasa kurban di taun-taun nu
bade dongkap.
Mugia Alloh ngahapunten kana dosa urang sadaya, kalayan nampi sagala amal
8
mangrupi amal soleh, pikeun miharep ganjaran sampeureun jaga dina dinten panungtungan
Amin yaa Robbal aalamiin !

9
 9 : 9
a ì ‫ ¸ا‬o ‫ر‬s E E s
E E Es 9s9 E
s
s E s \e Z¸ ‫ ي ن‬e¸ Z¸ ‫ س‬e J ‫م‬ 9 s
‫¸ل ي‬ẽ ْ ‫ل‬ẽ ْ ‫ا‬
ȧ¸ ّ ‫ ت‬x \ s
E s 9 E E s s 9 sE E E
è ‫¸ت‬ ‫ س‬e ‫ ر¸ ئ¸ \س ا‬J¸ p ‫ ّ ر ل‬ȧ¸ ‫ت‬x ‫ا‬p ‫ه ذا‬
s
E : E E E
J‫ ا‬p ‫ الْ¸ ي د‬J¸ p ‫ ك‬p ‫ي‬s ‫¸ل‬
9
E

E 9s9Es 9
J ّȧ ْ ‫ه ْ ا‬
s9 :
KHUTBAH KADUA . ‫م‬ʌ ¸2 ‫ر‬J ‫ر ا‬
s E
9 E 9: 9 E s E
‫ ر ب‬/ ‫ ا‬ð E 9: 9 : 9 E 9 :
‫ ر ب‬. ‫ا‬s /E‫ ا‬ð ‫ ا‬- ‫ر‬ð ‫ ا‬E- ‫ ب ر‬/ ‫ا‬sð E ‫ا‬
9E 9 : 9 E 9 : 9 E
‫ ب‬s /E ‫ ا‬ð ‫ ب‬E‫ ر‬- ‫ ا‬/‫ا‬ð ‫ا‬-‫ ب ر‬/‫ا‬
E 9: 9
/ ‫ ا‬ð ‫ا‬.‫ب ر‬
s
9: l E ” E
ð ‫ ا ا‬l ‫ ¸إ‬E s E ” s 9 E
‫ إل¸ ا ه‬l ‘1ʌ ‫ص¸ أ‬p ‫ را ي‬ʌ¸ / ð¸ ‫ ب‬s ‫ ر‬E
” E s 9 : E E : 9 s E E
õ ‫ ك ر‬i ð¸ ‫\ ا ن‬s ¸ z e z E*‫ا‬p / ‫ا‬
s 9 E
ʌ x p
” s
‫ را ي‬ʌ¸ / 9E :
ð ‫ا‬
s E
9 s E s : E 9 E 9: s
. z e z * ‫ ا‬ð ¸ ¸p ‫ ر ب‬/ ‫ ا‬ð 9 E
‫ر ب‬,‫ ا‬/
9: E
‫أ‬ð ‫ا‬p
E s E s s E E s
. a¸ ì¸\ ‫ ¸ت ن‬e ‫ ¸ا‬p a ¸ 㸠ʌ è¸ ْ : 9 9 E
E ¸ ‫ ش ل ر ك ه‬J ‫ا‬p a¸ ì¸\
E E s E : 9
‫ س‬2s ‫¸ ¸إ‬E ‫ ›ل‬𸠸z
‫›ل‬
E es zE* ‫ا‬ E

9 E
9s EE ” E s E E s E s 9 E s E
‫ل‬x ْ ‫ر‬p 9
o ‫ا‬z \ì ‫أ ش‬p : ‫ال‬¸ ‫ا‬l ‫ن‬ ‫أ‬ z ‫ه‬ ‫ش‬ ‫أ‬p
: 9 9 E 9 E : E
‫ ه ال دا ¸عى إل‬z e:zE z z ‫ه‬ , E 9 Es : E
‫ ¸ ك‬z ‫ح‬ð p ‫ا ا‬l ‫ه ¸إ‬
s 9 s : E ‫ش‬
‫ى‬E ʌ ’ ʌ ¸ ‫أن‬ 9 E
E ‫ ل‬E ‫ا‬o l
E
c x
9

‫ه‬

1
0
 E
E 9E E s .a¸ ì¸ْ‫ا‬
E E El E
9 E ‫ض‬ ‫ر‬
E
E
s s s ¸
: E
. E z„ e:z’ \ ¸ ‫ل› ”ر‬ s ‫ل‬
E E 9 ç ʌ ¸ a¸ ‫ ل¸ أ‬p › ‫م‬ 9:
E ¸
‫ال¸ ¸ه‬ E E Z¸ ‫ّٰهلال‬
: s i \s p E \i p ¸ E
9 : ‫ ¸ ن‬s E ìz¸ E E
o ‫ا‬z ‫ه‬ ‫ص‬ x
E : ¸
E E E
E e p s E ‫ص‬
ʌ ¸x E
p E
E
s s 9 :
a¸ v è¸ s s E
¸œ \ ْ‫ا‬s ‫ ت‬9 ‫ه‬E ì : E :
‫أ‬z ‫ „ر‬e Źi¸ ‫ م‬/ ‫ر‬E e ‫ا ْا‬ã : ‫ ¸ا‬:, 9 \í ³ ‫\ ا \ه‬e ‫أ‬
E E : s s E :
‫أ‬ð ‫ ا ن أ ْا‬e9 Z› ‫ا‬ e ‫ا‬pE ‫ر‬E eE ‫\ أ‬ E
E E
i pE ì c E s E :‫\ ا‬ʌè z as iE
9
E e ʌ è¸EðE E
s 9 EE E E E E E
z ã i¸: a‫ ل¸ى‬1\a:¸‫\ل ئك‬ẽ
“ _j p¸ ‫ت‬e p ia¸¸ ¸x¸
E s E l :E E E E E a¸ ‫¸س‬
s E
ȧ ‫ن‬

i¸
” s s
.e \e9 Zʌ Zx¸E rpsE¦ aْ ‫ ¸ا‬E s 9 E Es E :9 a9 ‫ت‬EE‫ ئ‬: ‫ا‬
¸ ‫ ْ ا‬Eí e s ‫¿; ا ن‬ : ¸ ‫ ‘ ¸ك ن \ ال‬1e :
‫أ‬: ‫\ه‬: , ¸ ‫ ب ن‬J ‫ ا ¸ل‬s ‫إ‬ ‫ن‬
E ss E Z ‫ص‬ E ¸ ¸ s ْ Z E s E
v ‫›ل‬ s E s E p ð ¸:
‫› ْ ا‬ E Es s s9 9s 9 E E ‫ص‬
s
E ¸¸ ‫ؤ‬Ze¸ e‫ س‬J‫ا‬J e‫ ا‬pJْ‫ ا‬s
:‫\ ¸ن‬íZ‫ ¸ي‬ee‫س‬
\e s E
E
. ‫ا ت‬l ‫ا‬p s 9 s E Es ȧ¸ ‫ّٰهلال اغ‬ :9
s E ‫ ه ن م‬e¸
‫ا‬e ْ
E s E E :
3¸ \ʌ 2 ‫ا‬l‫ا‬
s
s ¸e ‫ؤ‬Z e9 ‫ر ¸ل‬s
‫¸ت‬ s
s E s
‫ن‬ ‫¸ن ي‬

E s9 9 E
s E E E E E E E E EE E
E
‫ ن‬c ‫\ ظ ه ر ه \ \ ن‬e ‫ ن‬s e¸ J ‫ا‬p ‫ ن‬p ‫ ر‬ã J‫ا‬p 3E \ iْ J‫ا‬p 3E
E E E s 9 E E : E s s9
b e ‫ ¸ن ن‬ĩ ȧ¸ J3 ‫ا‬E ْ x p ‫ل‬ỳ¸ ‫ا‬l‫‘ ز‬1v ³ ‫ ا \ن‬c ç è> :‫ا ّٰهلال‬
E E s : E
i J‫ا‬p
p e¸
E

1
1
 Es”s 9: 9 sE s E E ”s 9 s
E :
E s
E
E
s \:
‫¸ دا‬,‫ي‬ã ìZi¸epz J \ʌ‫ ا‬: ‫نس‬
\›‫ن ئ‬ì‫\يإ¸ر‬xe¸pZ¸ ã‫ص س‬e Z‫خ‬
: E ¸ ¸ ¸ E
. ‫ ي ن‬e¸ J \a J ‫ب ر ا‬ E E
s \ì ‫د‬
¸
E
E
E E 9s E9 sE E s” s 9 sE E E s E : E‫ّٰه‬9Zi: :
¸‫\ ا‬i\ ‫ ن‬.aẽ iỳ \ ‫ا نر‬p‫ت¸ ج‬
‘1 ‫ط‬
E aỳ¸ ‫ات‬c‫ا ر‬p\ ‫ب‬
‫ ن‬ẽ \‫*ق‬
‫¸ر‬z ‫لالا أ‬ì
sE s ‫\ ط ل‬ \ l
s¸ E s
E ã
v ³ ‫\ ا‬ì ÷
E
‫ر¸ أ‬p
2
E
E l ”E E E
E s s E Eã‫س‬ ‫ن‬
. ‫ ي ن‬e¸ Z a J ‫ر ¸ ا ب‬ E E ” E 2 \‫ي‬ : E E
: 9 s E E : \ ‫ن‬ ẽ¸ p ã ‫ن‬ s ‫ن‬ ¸‫ت‬ ‫ا‬ \ ‫ن‬i ‫ر‬
s E
𸠸 z e z * ‫ا‬p , ‫\ ¸ر‬í ³ ‫ا‬ E E
E E ‫ س‬2 õ¸ ‫ر‬E ‫خ‬ ì‫ ¸ ى ا ل د‬4 \
E l
‫› ذا ب‬ E
‫ ¸ ا‬l4 ‫ ¸ا ى‬p
E
s E s E s E E s E E E : :
‫ر¸ ك‬ 9 E
‫ن‬e sJ ‫ا‬p 3¸ Z ‫ ش‬s ȧ J ‫ ا ن‬c ¸œ ‫ ن‬s: p ‫ى‬c ‫ر‬s ‫ ¸ا ن إ‬: ð¸ ‫ا‬
9 E ¸ s E E
E E s E
ã J s ‫ا ي‬s¸ y¸ Z ‫ ¸إ ; ت‬p ‫ ن¸ \س‬2 ?¸ l ‫ ا‬p ‫ ¸ل‬z > \ʌ c¸
E 9 E E:
a J \i¸ 9 ‫ ر‬e Ź: ð
E s : E 9
: E . ‫ن‬ p ‫ر‬ E s
9 ‫ل‬a J ‫م‬ ‫ك‬
E‫ ذ‬/ 9 :E ‫م‬s ‫ك‬ 9 s
E
‫ ظ‬a¸ : ¸ ‫غ‬
s ¸
E E
ʌ J ‫ا‬p
s
9 E : s E 9 E s
. ‫ ر ب‬/ 9 ‫ ا ر‬/ ¿¸ ‫ل‬pE ‫م‬s ‫ل ك‬ E s E
‫ أ‬ð¸ ‫ م‬ʌ ‫ ¸ظ‬a J ‫ا‬
s E E 9s 9 s E 9
‫ب‬ ‫ ج¸ ت‬rs : o ْ c > ‫ا‬p ‫م‬ E : s
ð ‫ا ا‬p / 9 ‫ ر‬s
9 9 s E
s s E \è
/ ‫ ر‬/ ‫ ذ‬:

1
2