Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 16
Van héa & nguén luc 2(26)/2021 VAN HOA DU LICH TINH HINA NGHIEN CUU VA HUGNG HOAT DONG ThS. V6 Van Thanh Tém tit: Van héa du lich, mét hueimg nghién citu diese etc nha nghién citu trong va ngoai mace quan tdm trong thai gian gan day va cing chwa cé nhiéu bai viét vé linh vue nay. Tuy nhién, nhiing nghién citu vé vin héa du lich ciing di dé xéc lip 1 thuyét vin héa du lich cing véi khung nghién cia ctia né, Céc nhém yéu t6 tham gia vao hogt déng, tong téc véi shaw v4 hink thank nén van héa du lich, mgt sin phim van héa c6 tinh lai ghép (hybridity) va c6 tinh bén vig yéu. Tit gic dé tiép céin vin héa du lich la “cong cu diéu tide”, ni dung bai dia ra khung nghién cicu va goi ma tinh ting dung néng cao chat hegng sin phim du lich tai diém dén, gop phan cho vige khai théc, phéit trién du lich hiéu qua. Tic khéa: Diém dén, tink lai ghép, teong téc, vin héa du lich, van héa chii nhé, vin hoa du Khéch. Dat vin de Tit ngay di mdi (nim 1986) dén nay, du lich nude ta dang timg bude phat taén ve doanh thu, Iugng khach. Nhiéu ngudi nude ngoai biét dén Vigt Nam 1a mét dat nude cd nhiéu danh lam thing canh, cé nén van hoa lau di, con ngudi hiéu khach va than thign, Du lich da va dang gop phin nang cao vj thé Vigt Nam trén truimg quéc té. Tuy nhién, theo danh gid cba eéc chuyén gia du lich, ngainh du lich Vigt Nam phat trién van cha tuong ximg véi tiém nang va nganh du lich nude ta chua thye sy tré thinh mt nganh kinh té mii nhon nhu duge ky vong. Hon nifa, so véi cae nude trong khu vuc, du lich Vigt Nam cé sé lugng Khdch ting chim, doanh thu chua cao, du khich mu6c ngoai it tré lai Vigt Nam. ‘Nguyen nhan thi c6 nhiéu, nhung mgt ‘nguyén nan quan trong 1a vin héa du lich tai cdc diém dén & Vigt Nam cén nhiéu bat cp. Pho Tha tuéng Vi Ditc Dam di dé cap dén 6 diéu déng sy voi du khéch khi dén Viét Nam, TAD Ctti CUA DAT HOC VAN HOA TD. HO Cif MINIT 6 1a tink trang “lam gid, chat chém”, giao théng Vigt Nam khéng an todn, tink trang an xin, dn cap vat, vé sinh an todn thc phdm kém, vé sinh méi trang ban’. Suy cho cing, van ‘hoa du lich 6 nuéc ta cin nhiéu vin dé bat cap 48 anh huéng dén sy phat trién cua du lich Viét Nam trong thoi ky hoi nhgp quéc té. Thém vao 46, ngay nay du lich khong con la “ngim canh” ode “viéng thm” ma du khach dén Viét Nam_ co nhu cau trai nghigm va thy hudng nhimng gia tri thién nhién va van héa dic sic 6 Viét Nam. ‘Nganh du lich Vigt Nam trude day nang vé khai thc tai nguyén du lich sin cé nhung voi tinh hinh héi nhap quéc té hign nay, du lich ‘Vigt Nam phai c6 bude “dgt pha” vé chit Iugng, nang cao gid trj sin phim va dich vu du lich, dim tinh van héa huéng dén phat trién du lich bén ving. Nhu vay, vin héa du lich 18 gi? Téc gid sé tong thuat nhimg bai viét cua céc hoc gid trong va ngoai nude dé ngudi doc cé cdi nhin v8 van héa du lich sat thye nhdt. Theo 3 66 2(26)/2001 t6i, van héa du lich lé mt nbn t6 quan trong hudng dén phat trién du lich ben vimg va chat lugng. 1. Tinh hinh nghién edu vin héa du lich & ngoai nude Du lich ti khi te thanh mot _nginh céng nghiép, m6t dich vy ney cng phat trién ea vé chiéu sfu va quy m6 di duge cde nhi nghién iru trong va ngodi nginh quan tém, nghién ciru, xay dymg ly thuyét va vin dung, ching trong thyc 18, Tren thyc tf tai cde nude phuong Tay, noi cac hoc gid da cé truyén thing nghién ctu vé du lich, dic bigt 1a linh vye vin hhéa va du lich, wrong téc trong du lich v.v... Van hhéa du lich duge cée nha nghién ctu nude ngoai quan tim, nghién ciru trén nhiéu mite 6 va cach tiép cfin. Cac tai ligu nghién ciru vé van hoa du lich do céc téc gid nude ngoai céng bb ma ching t6i tiép cin duge trong sudt qua trinh nghién ciru tuy chua nhiéu, nhung van dit dé xay_ dung ly thuyét van héa du lich. Cé thé diém qua. nhimg nghién ciru ngoai nude vé vin héa du lich nhu sau. Gareth Shaw & Allan M. Williams (1992) céng bé bai viét “Tourism and Tourist cultures in Europe - A Review of Recent Research”, in trong American Behavioral Scientist (t.155-I71); Priscilla Boniface (1998), Dai hoc Northumbria ¢6 bai phan tich “Tourism culture”, in trong Research notes and Report (tr.748-750); Jafar Jafari (2000) téng chi bién cOng trinh Encyclopedia of Tourism, xuat ban tai Hoa Ky; Déng Ngoc Minh, Vuong Loi Dinh va cong sy (2000) xudt ban cong trinh Du lich hoc khdi niém, Dai hoc Giao thong Thuong Hai (duge dich sang tiéng Viet Kinh té du lich va Du lich hoc, nha xuat ban Tré, 2001); Can Seng Ooi (2002) véi cing, trinh Cultural tourism and Tourism cultures, xuat ban tai Dan Mach; Yvette Reisinger va Lindsay Turner (2003), Bai hoc Oxford, cong, b6 cng trinh Cross - cultural behaviour in Tourism - Concepts and Analysis, nha xuat bin Butterworth & Heinemann; Yanjun Xie & Jufeng Xu (2004), Dai hoc Kinh té tai chinh 44 ‘van héa & nguén lye Bai Bac (Dongbei University of Finance & Economics) cng bé bai béo “Cultural tourism vs Tourist culture: case of domestic tourism in modern Chinese”; David Harrison & Peter Lugosi (2013) céng bé bai nghién cira “Tourism —culture(s): The Hospitality ‘demension”; Ma Yong, Su Hongxia va c6ng sit (2015) xudt ban cng trinh The general History of Chinese Tourism culture; Brendan Caravan (2016), céng bd bai béo khoa hgc “Tourism cculture: nexus, characteristics, context and sustainability”, in trong Tourism management, Elsevier Press, UK. Tac gia diém qua déng gop ciia nhimg céng trinh nghién ciru trén doi voi van dé van hoa du lich, Gareth Shaw & Allan M. Williams (1992) céng bé bai béo “Tourism and Tourist cultures in Europe - A Review of Recent Research”, in trong American Rehavioral Scientist. Bai bao phan tich méi lién hé gidta du lich (tourism) va van héa du khich (tourist culture) cho thdy sy tong téc gitta khach va cOng déng dén tiép chi nha ma méi bén dya vao van héa cita ho dé img xir va 6 digu chinh van héa img xir ciia ho tai diém dén huong dén hai hoa, Theo Gareth Shaw & Allan M. Williams (1992), tras 46 Jafar Jafari tir nim 1989, da chi van dé du lich c6 lién quan khOng chi t6i linh vyc khéch san, du khéch vi cdc nén vin héa ciia ho (du khach mang dén diém tham quan) ma cén lién quan dén cdc nha cung img trung gian (brokers) va co so ha ting’, Sy gia tang cla du khach khéng chi dem lai su tac déng sau sic (profound effect) trén Tinh vye du lich ma cing véi né 1a nhimg tae dong van héa - xa hGi to lan lén céng ding dan cur dja phuong’. Tir d6 xudt hign nhiéu van dé hdc, trong 46 ¢6 mét théch thie quan trong la sy va cham gitta chil nha dén tiép va du khdch (tourist-host encounter)’, Tuy ring Gareth Shaw & Allan M. Williams (1992) chua dé xudt khéi niém van héa du lich (tourism culture), tuy nhién, nhu ching toi da phan tich Iugn diém cia Gareth Shaw & Allan M. Williams, 4 c6 sy va cham gitta chi nha dén tip va du khach khi ho di du lich va mang van ‘TAD Citl CUA DAL HOC VAN HOA TD. HO Ctl MINET van héa & ngudn lye héa cua ho dén cac diém dén (diém tuong tac, interaction). Priscilla Boniface (1998), Dai hoc ‘Northumbria (Anh quéc) ban dén van hoa du lich (tourism culture) trong cdng trinh Research notes and Report. Priscilla Boniface din lai ¥ kién cua Jafar Jafari (1987) trong céng trinh Tourism models: the Sociocutural aspects, cho thdy: “C ac nén van héa dja phuong, khach du lich va cde nén van héa cén sét Iai hoa trén dé tao ra mot nén van héa méi tai mdi diém dén”*. ‘Ung xit theo van héa du lich va mong ddgi sé 1a han vi cia khich du lich tru, trong va sau chuyén di. DOi voi nha cung img tour du lich, nha diéu hanh tour du lich, dai du lich vi hung dan vién du lich, cn phai o “tinh trang sing cho ky nghi cia khich”, trong loi néi, cdc phutong dign va sin phim, ca ngiy lam vige (wong sud din - e6 1 uit Lie hy di nghi. Them vio 46, tai ligu quiing céo du lich Ia nhiing loi giGi thigu vé nhimg tir ngir va cum tir “van héa du lich”, Khong khi mét méi cla nhén vién thoi vu trong nginh thrimg durge du khich cm nhén vio cudi mua vy vi tinh trang dudi site va kh Kn trong céng viée. Né ciing cé thé la yr mét ‘mi cia vige ex xir theo m6t phong céch va ich ‘hire khong ty nhién, hanh dng nhur mot nguoi hac trong gid lam vige®. Véi céc ky higu, ma ‘théng tin va théng diép duge chép nhén, vin hoa du lich duge xem nhu da lén ké hoach chi tit cho hanh vi ma nhiéu khéch du lich cam thay yén tim, loai trir sir ngiu nhién va sy thay dd bat ngo. Nhimg tranh lugn vé cuge “gip 26” giita khdch du lich / chi nha throng tip trung vao biéu hign cia sy tiée nui di véi du lich dai ching da bé 18 nhiéu co hoi dé tuong tac 6 ¥ ghia hon va sing tao hon gitta ho véi chit nha hoje sy sg hai truée vige bi nhin chim ciia mot nén vin héa chi nha yéu hon do tac déng cia dong chay du lich dai ching, Priscilla Boniface (1998) da dé cap tryc «ign dén thug ngit “van hoa du lich” va phan tich twong téc gitta du khéch va chi nha, tuy Hing 6ng chua dua ra khai nigm cu thé vé vin hhéa du lich. Tée gia nhdn manh Khia canh img TAP Cif CUA DAL HOC VAN HOA TD. HO Cuil MINE 862 (26)/2021 xir ciia du khach tai cdc diém dén trude, trong va sau chuyén di va nhimg img xir nay phai c6 cdi chung dé du khach thdy yén tim, thoai mdi trong lic ho di du lich. Tac gid cho rang, nhimg vai trd hign tai mi loai van hoa du lich nay e6 thé thyc hign da duge d8 xuat. Tuy nhién, cn co nghién citu dé theo doi va xem xét ligu van héa du lich o6 tin tai nhur mot thye thé hay khong; cée chite nding durge quy cho o6 thay di hay vn ‘én dinh; va tigu rng vi tri ma no chiém gitt mang lai Igi ich hay c6 hai déi véi sw phat trién cia mgt nén du Kjch hii hoa’ Céng trinh Encyclopedia of Tourism (Bach khoa toan thir vé Du lich) tap hop 352 nha nghién ctu vé Du lich hgc thuée $1 quéc gia khdc nhau trén thé gidi, do hoc gid Jafar Jafari chuyén nginh Du lich thude trudmg Dai ‘hoc Wisconsin-Stout lam ting bién tap voi sy sip site cia 24 bién tap vign chuyén man thude cée quoc gia c6 nganh du lich néi tiéng trén thé giGi nh Mj, Canada, Uc, Anh, Ai Cap, Phap, ‘Tay Ban Nha v.v... Bay ld m6t cng trinh 40 56 nhur tén goi cia né la Bach khoa todn the vé Du lich duge nha xuat ban Routledge, New York dn hanh nm 2000. Céng trinh nay c6 nhiéu thugt ngit vé du lich hoc ma chiang tdi quan tam_ trong 4 o6 vin héa du lich (tonrism culture). ‘Thugt ngit vin héa du lich duge dién giai kha chi tiét, trong 46 06 ba cau néu khdi rnigm van hoa du lich nhur sau: “Van héa du lich 1a mét khdi niém mo hé dign ta nhimg hanh vi ‘va cac thé ché c6 thé quan sat duge tai céc diém du lich, nhung thing thimg ma néi, nd khéng phai 1a nhing bd phn cita nén vin hoa ‘cia nude sé tai hay ciia du khéch dén thim. Ban dau, mOt quan nigm tiéu cyc vé vin hoa du lich 1a khong xée dinh duge ngi dung cia né la gi. Néu mét nén van héa dich thye thue vé mot dan tc riéng bigt, m6t céng dong doc lip cé céch séng tu lye cénh sinh thi vin hoa du lich chi la mt phan van hoa, mét dang “thie céng sinh hay lai ehép khéng c6 kha ning ty duy tri chinh n6”, Nhan xét nay ciia nhém téc gid Encyclopedia of Tourism rit xtc dang. Vi ring, khi m6t diém dén suy thodi thi van hoa du lich noi a6 suy yéu va mat di khi 45 86 2(26)/2021 diém dén khong cOn nit. Brendan Caravan (2016) cing quan sat va lap luan nhu vay. ‘Thém vao 6, cdc tac gid dé c&p dén ‘van ha du lich chi xudt hign khi co nganh du lich hign dai tir sau Chién tranh Thé giéi thir hai. M@t 1a, nguén géc chinh thite cia cdc dang thire vin héa méi, tir cdc nén van héa ban dia cla nude sé tai cho dén cc nén vin hoa duge du nh§p cia du khach it nhiéu cd nhimg cdi méi xuat hign tai diém tiép xc. Hai la, sy lién quan dén ngudi xem trong viée tgo ra vin hoa méi, hoc 1a khéch du lich hay cha nha (hoge 1a ca hai). Van héa du lich la sin pham van héa bién dang cia van héa dn cu mrée so tai trong vige tim cach dép img nhu cdu du Khéch. Van héa du lich bao gém nhimg hye ugng sing tgo lai ghép nhumg Iai durge duy tri 6 mét s6 nén vin héa, déng thoi thiic day viée trao 445i chéo va céc hinh thite méi la & nhimg nén ‘vin héa khdc?, Néi tom Iai, theo nhém tac gid Encyclopedia of Tourism, vin héa du lich (cho én thdi diém nim 2000) vin 1 mot khai nigm me (a vague concept) va nd chi phit sinh khi c6 sy giao Iau, tiép xtc gitta du khach va céng déng dan cu céc nude sé tai trong qué trinh phyc vu du lich. V8 ni him cia n6, cdc tac gid van chua xac dinh duge rd ring. Cong trinh Du lich hoc Khai niém chia ‘ong Ngoc Minh va Vong Léi Dinh chi bién, nha xudt ban Dai hoc Giao thong Thugng Hai n hanh nim 2000. 6 Viét Nam, céng trinh nay duge Neuyén Xuin Quy chuyén ngit, nha xudt ban Tré an hinh nim 2001 véi nhan dé Kink té du lich va Du lich hoc. ay ld mét céng trinh viét bao quat rat mhiéu vn dé vé du lich hoc va tét nhién nd cchua phai Li mot cng trinh nghién ctu chuyén sdu vé van héa du lich. Tuy nhién, nhém téc gia 48 dinh mét chuong (tir trang 321 dén trang 249) dé cap vé van héa du lich (chuong 6: Anh snedng viin héa xa héi cita ngéinh du lich). Phin ‘A cia chuong nay (Van héa du lich), nhém téc gid dé cp mét s6 khia canh cia vin héa du lich 46 Van héa & nguén lye ‘ma chiing tdi cho ring a6 la céch tiép cén dang luu ¥ va can nghién ciru. Cac téc gid néu méi lién hg gitta vin héa xa hOi véi du lich va cho ring, “vin héa du lich” 6 thé biéu dat dudi ba hhinh thie ma cée hoc gia Trung Quéc chua théng nat nhu: (1) Van héa du lich la tong cia cai vat chat va ctia cai tink than co lién quan dén du lich; (2) Van hoa du lich la két qua tac déng Idin nhau giita chi thé du lich (du khach), khich thé du lich (tdi nguyén du lich) véi méi gidi du lich (nganh du lich) va (8) Vain hou di lich ta mot logi hink thai vin héa ctia déi séng du lich'®. Bong Ngoc Minh, ‘Vuong Loi Dinh va cong sy gidi thich thém vé vin héa du lich: “Cac biéu dat vé van héa du lich tuy khong that gidng nhau nhung déu cho ring vin héa du lich ti do du lich, hinh thite hoat dong x3 hgi va hoat déng van héa dc thi nay sinh ra ho&e 6 quan hé mat thiét vo no, van hoa du lich duge sinh ra va phat trién lén cling vi hoat dng du lich" Trong ba céch biéu dat trén, dang chit §nblt IA nhém the gid 43 xudt vin héa du lich bao gém 3 thanh t6: du khach (chi thé hoat Ong du lich), tai nguyén du lich (khéch thé) vA nha mi gidi (hing 1d hank, céng ty cung img dich vy du lich). Theo nhém tac gid, né thiéu mét trong ba thanh to trén thi khéng thé £6 van héa du lich: “Ba yéu t6 du lich (cha thé du lich, khéch thé du lich va méi gidi du lich - VVT) déu khéng thé don dc hinh thanh van héa du lich. Néu téch khéi khéch thé du lich thi du khach sé mat di d6i twong tham quan thuong thirc, khong c6 mdi gidi du lich thi thdm chi Khéng tién duge m6t bude, khéng thé thyc hign duge du lich, khéng cé du lich thi dong nhién cing khong thé sinh ra van héa du lich. MA nganh du lich chi 18 mt logi nganh nghé quan ly xi hi dé quan ly du lich, dich vu du lich, méi khiu cia né déu phai théa man nhu clu Ae thi ciia du khich, thé hign logi de trumg nao dé cita van héa du lich, vé diém nay nganh du lich an chita thnh phan vin hoa du lich, nhung chi la thinh phin chir khong phai 1i todn bo van héa du lich. Néu kh6ng c6 du TAD Ctl CUA DAL HOC VAN HOA TP. HO CH MINE van héa & nguén Ie khdch va khéch thé du lich thi ngénh du lich chi lip ra cho eé e6, chit dimg néi téi sin sinh fa vin héa du lich moi, ngay cé thinh phan van héa du lich vén c6 cing khéng thé thé hign ra durge”"”. Dién dat dai dong cia nhém tic gid Déng Ngoc Minh & Vuong Léi Dinh cho ching ta higu thém vé b6i canh cia vin hoa du lich duge hinh thainh va phat trién nu thé nao. Ching tdi cho ring, day 14 nhing déng g6p quy bau cia nhém téc gid ngudi Trung Quéc vé hudng tiép cin d6i voi van dé van hoa du lich. Tuy nhién, néu chi ba thanh t6 nhy trén van cn thiéu trong viée hinh thanh nén vin héa du lich. Céng trinh Cross - cultural behaviour in Tourism - Concepts and Analysis (Ung xit xuyén vin héa trong du lich - Nhimg quan nigm va phin tich) cia hai bye gid ngudi Ue la Yvette Reisinger & Lindsay Turner, xudt ban Butterworth & Heinemann xuat bin, Dai ‘hoc Oxford, Anh quéc, 2003. Hai tac gia ban lun vé cdc khai nigm 6 lién quan dén du khéch, chit nha va van héa du lich nbut sau: “Van hoa du lich 14 vin hoa ma du Kkhdch mang theo trong ky nghi. D6 la van hoa eta riéng du khich hogc van héa cita quéc gia hho. Van héa du lich gidi thich hanh vi cia du Khdch, Cae nén van héa chi 1a van héa cia nuée chit nha ma khdch du lich c6 tiép xie. Theo Jafari (1987), hanh vi cla tat ca cic Adi fugng cé lién quan trong qué trinh du lich tao ra mt “vin héa du lich” khae bigt, n6 khée bist co véi vin héa va théi quen hang ngay cia du khach. Du khich hin xir Khée bigt Khi ho 10i khdi nha béi vi ho dang & mét quée gia cé tam thie khéc va & trong trang thai “di choi’ ‘Nhiing ngudi chi nha cling cur xit Khde biét di bai vi ho dang cung cp cic dich vy du lich. Tuy nhién, ca hai nhom git Iai phan van héa ‘vin cé cita ho trong giao lu. Nhu vay, vin héa du lich can duge phan tich trong méi lien h¢ ‘véi ‘phan van héa cén lai’ nhim gidi thich viée du Khdch ¢6 img xir vin héa khéc bigt nhu thé nao. Nhing phin vin héa cén Iai cia du khach TAP CHHi CUA DAI HOC VAN HOA TD. HO CH MINE 852(26)/2021 va chi nha da trdn lin véi nhau va tao thinh mot loai van héa dc thi va khac bigt tai mdi diém dén bao gdm img xir ciia du khéch va nguisi chi nha”. Nhu vay, theo lip lun ciia hai téc gid twén, vin héa du lick dugc sing tao ra trong qua trinh img xir cia du khéch va chi nha dén tiép ma ding sau ho 1a cd mot nén van hoa khac. Van héa du lich vira cé mét phn van héa cita du khach va cé mot phan van héa cia gui chi nha va vin héa du lich & méi diém dén déu c6 nhimg nét dc thit khong hoan todn giéng nhau. Ching ta cé thé thay hanh vi img xit trong giao lu, tiép xiic 1a diéu kign tién quyét dé hinh thanh nén van héa du lich. Hai tac gid gidi thich thém vé céc nghién ci xuyén vin héa du lich (tourism cross-cultural studies) la can thiét dé lim 16 them vai 0 cia nhiing sy khe bigt vin how chi phdi hanh vi img xir cla du khach. Mic dit lugn diém nay khéng duge céc nha nghién ctu du lich hge quan tém nhiéu, tuy nhién, Yvette Reisinger & Lindsay Tumer (2003) cho ring ng’y nay véi nginh du lich ngiy cing phat trién can phai cé su quan tim ding mie vi du lich 1a su gp g@ gitta cdc nén vin héa khéc hau’ Tom lai, giao lu, img xir vin héa gitta chi thé du lich (tire du khach) va cng ddng dia phuong dén tiép 1a ludn diém quan trong ma chung ta cé thé van dung va trién khai thém trong nghién ciru, Yanjun Xie & Jufeng Xu (2004), Dai hoc Kinh té tai chinh Dai Bac cng bé bai béo “Cultural tourism vs Tourist culture: case of domestic tourism in modem Chinese”. Bai viét tp trung ban vé méi quan hé gitta du lich ‘vin héa va vin héa du khéch (cultural tourism and tourist culture). Theo tac gid, chiing ta cb thé hiéu du lich vin héa dé dang nhung ro rang 14 né khéc véi vin ha du lich do du khach mang dén'*. Tuy nhién, sau khi xem xét dn than cdc tai ligu lién quan, cdc tac gid cho ring, mt cach tiép cin quan trong déi voi méi quan hé tinh té va noi bat hon giita du 41 862(26)/2001 lich vn héa va vin héa du lich nén dya trén phan tich ca déng co (motivation) va két qué (result). C6 nghia la, viin héa du lich haw hét Ja két qua ciia qua trinh san xuat san pham du ich hode thich img dé dap img nhu cau cla Khéch du lich d6i véi céc déi tung va biéu hign vn héa. “Ngay ca 44i véi nhimg khéch du lich c6 d6ng co thuan tiy 1a dén tham mét sé khu du lich dya vao thién nhién, d6ng co va hau qua la cde hanh dong tro thanh tye lugng duge cic nha cung cAp tai cdc diém dén tinh dén, do 46 tao ra m6t hinh thie van hoa 1méi xudt hign la van héa du lich. Theo nghia nay, ching ti cho ring van héa du lich la mot dang vin héa dic bigt do hoat dng du lich tg0 ra, mt logi van héa méi so véi mét sé nén van héa khac nhu néng nghiép hodc vin héa du muc, vi/hoac sy thich nghi hod tai tao cla mot s6 vin héa truyén théng dap img voi nhu cdu ciia khach du lich. Tém lai, vin héa du ich vé eo ban la két qua chir khéng phai la myc dich cita hoat dng du lich’*"® Nhu vay, they Yaujun Xie & Jufeng, Xu (2004), du lich van héa tgo ra déng co cho du khach dén'” va van héa du lich téc dng lén sy phat trién ciia nganh du lich"®. Luan diém nay cé thé nhin dign va chimg minh duge trong nhiéu trudng hgp phat trién du lich hign nay. David Harrison & Peter Lugosi (2013) céng bé bai bao “Tourism culture(s): ‘The Hospitality demension” (tam dich: Van hda du lich: khéng gian leu tri: cia du khdch), Tée gid lap luin:“Sy hinh thinh khai nigm vin héa du lich khOng phai 18 mot thye thé tinh hay thye thé khich quan ma ding hon, n6 ton tai nhu mot thyc tién x hoi, duge thyc hign va tai tao trong cdc co so td chite cy thé. N6 cé v6 s6 hinh thitc, tay thuge ‘vo logi hinh du lich va khach du Iich tham gia va ban chat cua diém dén. Cac nén van hhéa khéc nhau (46i khi hodn toin khéc nhau) gap gO nhau trong mot khong gian vat chét 6 gidi han, hoe thim chi 14 m9t loat céc khong gian vat ly c6 gidi han do cde nha cung cap dich vy khdch thuong mai van 4B ‘Van héa & nguén luc hanh, chia sé quan diém (it nhat ld & mot mite d6 ndo 46) vé ban chat cia t6 chite va ede vai trd rigng bén trong né. Tuy nhién, ‘vin héa du lich vé ban chat 1a linh hoat, phan nh céc logi khéch du lich va eu dan khéc nhau trong khOng gian, nhig nguéi mang theo vin héa va ky vong cia riéng ho nhung hg c6 thé hoc héi thai d6 va khuén mau hinh vi cia nhau théng qua nhiéu qua trinh bién bén trong va bén ngoai. Trong 46, nhdn manh vao vin héa du lich khi né duge hoe, thyc hign va gap phai trong céc tinh hudng ma dich vu khdch san thuong mai duge cung cp va dic biét Ia tai cdc khdch san va khu nghi dudmg & cac nude dang phat trién. Mac di: phai thira nhan ring céc khach san va khu nghi dugg cé nhiéu hinh thite khde nhau, ching ti xem xét céch ho cung cap khéng gian 16 chire dé tao digu kign khac bigt cho vige dam phin dang dién ra va lai xay dyng van héa du lich” Theo hai téc gid, cin phai cd mot King khéi nigm (conceptual frameworks) 4& hiéu ban chat cia van héa du lich. Vi ring, van héa du lich cé lién quan Mot 1a, khéng gian thie ba (third space), mOt thudt ngit cd nguén géc ti Bhabha (1994), duge dic trung béi mot nén van ha chuyén dich, c6 thé thuong long va cé thé tranh chip, cé ngudn géc tir cae khia canh cia van héa du lich va cu din nhung vin khée véi cd hai. Hai la, song song véi quan diém thi nhat, van héa du lich c6 thé duc coi vira 1a thanh phan chi yéu via la két qua ciia mét hé théng kf thudt xd hoi (a socio-technical system). Ba la, c6 thé hinh dung cac khéng gian nghi duéng 1a nhimng td chic tong thé, duge E. Goffman (1968) dinh nghia 1a noi “cur tri va lam vige, noi mét sé Iugng Ién cac ca nhan c6 cing vj tri, tach ra khéi x4 hGi réng 1én hon trong mét khoang théi gian dang ké””’. Khung khai nigm ma David Harrison & Peter Lugosi (2013) dua ra déu cé ¥ nghia ‘TAP Cif CUA DAL HOC VAN HOA TP. HO Chil MINH ‘Van héa & nguén lye 446i véi nghién cir vin héa du lich tai mot diém dén cy thé. Ma Yong, Su Hongxia va cOng st (2015) xudt ban’ céng trinh The gencral History of Chinese Tourism culture. Cac téc gia d8 cép dén lich sir hinh thanh va phat trién cia vin héa du lich Trung Hoa. Theo Ma Yong, Su Hongxia va céng str (2015), thuft ngir vin héa du lich (tourism culture) xuat hign trong céng trinh Tourism Science- Elements, Practice and Basic principle cha hai tac gia ndi tiéng ngudi My Robert Mackintosh va Gilbert. Theo @6 “Vin héa du lich thau t6m tat c& nhing phuong dign cia tour, con ngudi cé thé hiéu cudc séng va suy nghi cia nhau théng qua né””". Vi vay, van hhéa du lich khong chi la phép cong don gidn giita du lich voi van hoa, né khong chi duge hiéu duéi géc d6 chi thé hay khach thé du lich va khdng thich img v6i van héa dan toc. Oi cdch khéc, van héa du lich khdng phai la ‘mot khia canh cia tour du lich, cing khong phai 1a mt thir gi 46 hoan toin doe lap véi tour du lich. Dé ld mét biéu hign khic cua tour du lich, thé hign bin chat vin héa tour du lich mét céch séng sia va cung cip m@t cach nhin méi cho chuyén tham quan hoc tap”. ‘Theo Ma Yong, Su Hongxia va cong su (2015) vin héa du lich 66 thé duge chia thanh van héa du lich vat chdt (tourism material culture), van hoa du lich hé thong phap quy (tourism system culture), van héa du lich thién vé img xir (tourism behaviour culture) va van hoa du ljch tinh than (tourism mental culture). Céc téc gid lp Ign: “Van héa vat chat du lich bao gom tt cd cdc loai cdnh quan thién nhién va cénh quan van héa, cling nhur khdch san, phuong tign giao théng, co sé vui choi gidi tri, ban 46 du lich, sich bao... duge sir dung 48 phyc vu chi thé du lich. Van héa hg théng du lich la tat c cdc Logi luat, hg théng, quy dinh do co quan quin ly du lich cia nha nude hode doanh nghigp du lich xay dyng, ding dé han "TAD Chil CHA DAL HOC VAN HOA TD. HO Chi MINE 852 (26)/2021 ché chii thé du lich hoge ngudi hanh nghé du lich. Van héa img xir du lich dé cép dén cac phong tye, tp quan, phép lich duge quy wée hoa va cdc miu hinh vi khac lién quan dén tour du lich, Van héa tinh thn du lich dé cép én trang thai tinh than va dao ditc, cing nhur nhing ¥ twéng tham mj, gid tr va phuong thite tu duy v.v... n sau n6”, Ma Yong, Su Hongxia vi cong su cén cho ring, van héa du lich khéng chi chita dyng qué trinh phéng chiéu ra bén ngoai cia con nguoi lam bién dé1 canh quan thién nhién, go dymg cénh quan vin héa ma cin chita dung qué trinh ngi - ngoai héa dé con nguéi duge dinh hinh vé mat tinh than trong céc logi hogt dng du lich. Di 1a qué trinh hhinh thinh bén ngoai hay ben trong, con nguéi véi tr cach la cha thé luén 6 trung tam va chiém vj tri cha dao, Nhu vay, trong nghién ciru vin héa du lich, vj tri cha thé cia khach du lich phai duge dé cao. Tac gia cho ring lun diém cia Ma Yong, ‘Su Hongxia va cOng sir mang tinh tham khdo hia fch cho vige nghién ciru van héa du lich trong mét béi canh cy thé. B, Caravan (2016), céng bd bai bao khoa hhgc “Tourism culture: nexus, characteristics, context and sustainability” (Van hoa du li MGi lién hé, dic diém, béi cénh va tinh ving). Nghién ciru trudmg hgp 3 hon dio nhd Lewis & Harris, Isle of man va Belle lle nim gitta Cong hoa Phap va Vuong quéc Anh, tic gia da tim thay bing chimg vé m6t canh quan van hoa dic biét xuat hién tir su tuong tac cia céc nén vin héa chi va khach va két qua Ia sy trao di, thay ddi va sang tao nén cai méi. Cac déng Ive ciia nganh du lich duge cho a tao thuén Igi ho&c lim suy yéu qué trinh nay. Van héa du lich nay 06 ¥ neha di voi su tiép ndi va phat trién cia van héa ban dia, cing nhu déi véi su hip thy cae yé cla viin héa du lich, Sy két hgp néi lén 6 thé la dau higu cia mt canh quan van hoa phong phi hon va cé thé duge coi la mét chi 43 86.2(26)/2021 86 cia cdc cng déng va hinh thite phat trién du lich bén ving hon™, Téng két cdc nghién ciru cua nhimg tac gid di truée, B, Caravan (2016) cho rang: Van héa du lich nén duige xem 1a méi quan hé gia vin héa chi nhi vi van hoa du khdch. Mét mit, van héa chi nha li van ha ban dia cia m6t dia phuong voi biéu higén cu thé: nghé thuat va thi céng cy thé, ngén ngit, vai trd truyén théng, 18 hi va eéch thite thye hign’®, Mat khac 1a van héa cia du khéch. ‘Van héa du lich c6 thé bj anh huéng béi nén ‘van hoa ban dau trong hanh vi cia nhiing vi Khéch 6 ky nghi theo nhimg cach bi anh hudng bai nén tang vin héa ciia hg, hode c6 thé phan img lai digu nay. Van hoa du lich tam thoi dic bigt ciing tn tai déi voi nhimg ngudi di nghi dudng. Lira ¥ 1a nhiing nén van hoa tam théi ma khéch du lich c6 thé tham gia vao ho§c tao ra trong khi du lich””. Nhu vay, nhimg dic diém co ban cia van héa du lich 1a tuong téc gitta vin hoa chi nha (trén nén ting nghé thudt, thi cong my nghé, ngon ngit, vai trd truyén théng, 1é héi va cach thite thye hign), déng théi van héa du lich bj chi phéi boi van héa cua du khach mang dén tai diém tong tie (interaction) hoge diém dén (destination), Théng qua nhimg twong tac nay c6 thé tgo ra phai img gay gat gira chi nha va du khdch thém chi 18 thi nghich (cong déng dia phuong tay chay gay git du khach) nhu trén thyc té ta cé thé quan sat duge; van hoa du lich mang dén c6 thé tham gia vao ‘vin héa dia phuong, tinh huéng nay ching ta co thé quan sat durge ngoai thyc té va ho 1a dong sang tao ra nhimg gid trj mang tinh quy ude méi tai diém dén. B, Caravan (2016) dura ra so d0 biéu dién méi quan hé gitta cdc thank thank nén van héa du lich (tourist culture). Tir 46, c6 thé thay rng, van héa du lich 1a phin gian gitta hai dirimg tran 18 dim gi ‘van héa chii nha (host culture) va vin héa du Khach (guest culture), trong d6 vin ha chi nha chi phdi va tic dng manh mé (stifle) lén van héa du khéch. Thém vao d6, van héa du 50 van héa & nguén Ive khdch chi phéi va thay thé (mét phan nao 46) vin héa chit nha. Su suy thodi cua du lich sé lam suy yéu van héa du lich 1a didu tt nhién va d2 hidu. Nhw vay, van héa du lich mang, tinh déng sang tao (co-creativity) gitta van hoa chi thé/van hoa chi nha va van hoa Khach thé/vin hoa du khéch theo chu ky tir khéi dau dén phat trién cyc thinh va suy ‘thodi theo trao lyu phat trién du lich tai mot diém dén nhat dinh. Trén co sé d6, vin hoa du lich tai mdi diém dén vira mang dic diém chung cia toan céu (global feature) va mang sic thai riéng cia dia phuong (host culture). Lugn diém nay, c6 thé If gidi duge. Do a6, bat cit diéu gi dong gop va cau thanh van héa du lich digu dang duge quan tam va nghién ciru thém. Ching t0i hiéu rong ra cach ma du lich cé thé anh huéng dén khéch du lich, céch né 6 thé anh huéng dén cdc bén lién quan va cong ding dia phuong va cic két qua 46 ¢6 thé anh huéng nh thé no dén vige do wong vi quin ly tinh bén ving tai diém dén. Hign nay, mét géc nhin hep hon 1a khém pha hoic trinh bay 16 sy tac dng qua lai bién chimg giita chi nha va khach va nhiing gi c6 thé xuat hign tir diém nay. Dic bigt, sw tham gia ciia chi nh c6 thé bj bé qua, cé nguy co din dén nhimg anh gid qué tiéu cye vé nhimng gi thye té 1a nhiing trai nghiém nang ddng hon, nhiéu sic thai va da dang hon”. 2. Tinh hinh nghién ciru van héa du lich trong nuée ‘Van héa du lich duge ede nha nghién ciru trong cdc nganh van hoa, du lich tai Viét Nam quan tam va nghién cifu, tuy nhién, cach tiép en va phuong phap nghién ciru d6i voi 48 duge trign khai rat khac bigt. Nhiéu bai nghién ciru van h6a du lich rat so sai. Van dé xdc dinh déi tugng nghién ciru, ni dung nghién citu ciia vin héa du lich vin chwa c6 sy théng nhét gitta céc nha nghien ciru trong va ngoai nganh du lich. M6t sé céng trinh nghién ciru c6 dé cap dén “van héa du lich” Trin Nhoan TAP Cll CUA DAL HOC VAN HOA TP. HO CH MINE van héa & nguén Ive (2002): Gido trink nghiép vu kinh doanh du lich lit hank, Chinh tri Quéc gia; Trin Thay Anh (2004, 2010): Ung xt viin héa trong du lich, nba xuat ban Dai hoc Quéc gia Ha Noi: Nhém tac gid Lé Thi Van (2006): Gio trinh Van héa du lick, nha xuét ban Ha Noi; Bai Thanh Thay (2009): “Vé ndi ham cia vin hhéa du lich”, Tap chi Du lich, s6 12/2009; Tran Diém Thay (2010): Van hoa du lich nh xudt ban Vn héa - Thong tin; Nguyén Thi Ln (2011): “Du lich va vn héa du lich & nude ta hign nay”, Tap chi Van héa Nghé thugt, s6 319, thang 1/2011; Nguyén Van Bén (2012): “Van hoa du lich Viét Nam”, Tap chi Van héa Nghé thudt, s6 335, thang 5/2012, t1.35-37. Duong Van Séu (2013): “Phat trién sin phim du lich trén nén ting cée di sin vin héa: Céng cy hitu higu dé quang b4 Vigt Nam”, in trong Van dé phat irién van héa (qua van kién qua van kign Dat hGi Dang Idn XI), nha xuat ban Van hoa Thong tin; Duong Van Sau (2015): “Van hoa du lich: sin phim cia van héa Vigt Nam trong tién trinh hdi nhp, toan cau héa hién nay”, website cla truéng Cao ding Van héa Nehé thuat va Du lich Sai Gon; Duong Vin Séu (2017, 2019): Gido trink van héa du lich, nha xuat ban Lao déng Ha N6i; Nguyén. Thj Thu (2014): “Du lich vin héa va Van hoa du lich”, wel Binh Thuan (29/4/2014), Lé Thi Hai Ly (2015): Mi quan hé gitza viin héa du lich va du lich van hoa - nhieng van dé Ij ludn va thec tién (Luan vin tha si), Trromg Dai hoc KHXHANV, DHQG Ha Noi; Hodng Van Thanh (2014): Gido trinh Van héa du lich, ‘nha xuat bin Chinh tri Quéc gia; Qué Huong (2016): Vain héa du lich & Viét Nam, nha xuat ban Khoa hoc Xa hoi; Phan Huy Xu & VO Van Thanh (2016): “Ban vé khai niém van héa du lich”, Tap chi Van hda & Ngudn lee, s6 5/2016 va Ban vé vin héa du lich Viet Nam, nha xudt ban Téng hgp thanh phé Hd Chi Minh; VO Van Thanh (2016): “Van héa du lich Vigt Nam trong thai ky hdi nhap quéc 16", Tap chi Phdt trién Khoa hoc va Céng nghé (Chuyén san Du lich), tap 19, s6 X6- TAD CH CUA DAI HOC VAN HOA TD. HO Chil MINH 862(26)/2021 2016, Dai hoc Quéc gia TP.HCM (xuat ban 2017), 1.28 - 36; Ta Duy Linh (2016): Van ‘hoa du lich tai thinh phd Ho Chi Minh (Luan van Thac sj), Truéng Dai hoc Quéc té Hang Bang; Nguyén Pham Hing (2017) Van héa du lich, NXB. Dai hoc Quéc gia Ha Noi; Nguyén Van Luu (2018): “Van héa du lich - Nguén Iye cét 16i dé phat trién du lich bén vig” Tap chi Du lich Viét Nam, ding lai trén website: http://www. vtr.org.vn. Dudi day, ching t6i phan tich, dnb gid mite d6 gidi quyét van d8 vin héa du lich cia céc c6ng trinh nghién ciru trong nude. Ung xt van héa trong du lich cia nhom téc gia Trin Thay Anh (2004, 2010), nha xuat ban Dai hoc Quéc gia Ha Néi. Cong trinh nay duge nhém tac gia cdu trac thanh 3 chuong. Trong céng trinh nay, nhém tac gid Trin Thay Anh nghién ctru cha yéu vé thé ting xit van héa truyén théng cia Viét Nam tie truyén thong dén hién dai va m@t phan cia céng trinh dé cép dén van héa va con nguéi trong phat trién du lich. Cac tac gid chua dio su nghién ctu vé van héa du lich cing nhw chua lam 16 ndi him cia vin héa du lich. Ching ta biét ring, img xir vin héa trong du lich la mot phan rat quan trong trong phat trién du lich néi chung, van héa du lich néi riéng. Chuong 3, nh6m tac gia dé cap dén méi tuong quan gitta cOng déng dan cu va hoat dng du lich va dua ra so 46 méi quan hé tuong tac gitta céc thanh phin con ngudi céu thanh hoat dong du lich, trong 46 nhom ‘te gid cho ring khach du lich (nguéi tiéu ding du lich) 1a trung tam cia cdc méi tong. tac gitra 4 thanh phan con ngudi: ngudi cung img du lich, du khéch, chinh quyén dia phuong va dan ce dja phicong”. Nhin chung, céng trinh nay gai y cho hing ngudsi nghién ctu di sau dao séu, phan tich vé méi quan hé giita img xir van héa va du Ijch ma ching t0i manh dan goi 1a “van héa du lich”. Diy li nhimg ding gép buéc dau cho vigc nghién ctru séu hon vé van héa Nam ci vé mit If lun va thye i 862(26)/2021 tién. Ching tdi tin déng huéng nghién citu, céch tiép can va dat van di jin héa du lich ciia nhom tac gia Tran Thy Anh. Gido trinh Van héa du lich, nhém tac gia Lé Thi Van (2006), nha xudt ban Ha NOi. Trong céng trinh nghién ciu nay, nhém téc gid Lé Thj Van trién khai vin hoa du lich theo huimg khai thc cdc gid tri van héa cdc t6c nguéi cu tra trén lanh thé Vigt Nam néi rigng va vin héa Vigt Nam néi chung thong qua 5 n6i dung: hé théng di tich lich str - van héa, céc dc trumg vin héa cia céc toe ngudi, tin nguéng - t6n gido va 1é hgi chi yeu & Vigt Nam va vai tr céc logi hinh nghé thugt truyén théng dan t6c va vin héa 4m thyc cla ngudi Viét la cha yéu. Nhom tic gia dan lai khdi nigm van héa du lich cia nh nghién ciru Tran Nho&n (2002): “Van hoa du lich la mOt khoa hoc nhim nghién ciru moi gid tri tir cdc logi hinh van héa khée nhau, déng thoi tim céng nghé khai thdc t6i uu dé phat trién du lich". Theo nhém tac gia lap lugn: “Van hhéa du lich 14 mgt khoa hoe nghitn cin nhimg phuong thitc khai théc gid tri vin hoa phuc vu du lich. Hay néi mét cach khéc, vin hhéa du lich nghién citu céc di tich lich sit vin ha, céc danh lam thang canh, 1é héi, phong tye tp quan, dm thye tir gc d6 du lich va phuong thire khai thac nhiing gid trj d6 dé kinh doanh du lich”, Nhém tée gid Lé Thi ‘Van dong thufn véi khai nigm vin hoa du lich cia Tran Nhodn (2002) va dya trén khai ‘nigm nay dé trién khai céng trinh theo huéng nhimg biéu hign ciia van héa du lich; vai tro ctia van héa du lich voi hoa déng du lich; vin héa du lich la co sé khoa hoc dé quy hogch phat trién du lich; van hoa du lich gop phn xdy dyng ké hoach goi von dau tu, phat trién kinh té du lich va van héa du lich la co sé dé tuyén truyén, quang céo, tiép thi du lich vv... Bay 18 quan nigm van héa du lich thién vé khai thdc cdc gid tri van héa. Ching téi_ cho ring, khéi nigm cia Trin Nhodn (2002) va nhém téc gid Lé Thi Van (2006) thién vé “du lich vn h6a” hon 1a “van hoa du lich”. 2 ‘Van hoa & nguén luc Bai viét “Vé ngi ham cia Van héa du lich” cia téc gid Bui Thanh Thiy ding trén Tap chi Du lich, s6 12/2009 va dang Iai trén website ciia trudng Dai hoc Van héa Ha NGi. Tac gid din nguyén van khdi nigm van héa du lich cia nhém tic gia Trung Hoa la Déng Ngoc Minh, Vuong Léi Dinh va cong su (2001) trong céng trinh Kinh té Du lich va Du lich hoc. Tac gia déng thugn véi nhom nghién ciru Trung Hoa, vin héa du lich la sy ‘két hop gitta du lich va van hda, la két qua tinh thin va vat chat do téc déng tuong ho 1am nhau giita 3 logi: nhu cdu van héa va tinh than cua chu thé du lich (du khach), ndi dung va gid trj vn héa cia khach thé du lich (1a tai nguyén du lich cé thé théa min sy huong thy tinh thin va vat chét cia nguvi du lich), ¥ thirc va t6 chit van héa cia ngudi méi gidi phye vu du lich (huéng din vién, thuyét minh vién, ngudi thiét ké sin phim, nhan vién phyc vy...) sin sinh ra 7. Day 1A mot cch tiép cn phan tich “van héa du lich” cing nhu moi lién hé giita vin hoa va du lich. Bai viét dya hodn ton vao y kién cia ahém téc gid Déng Ngoc Minh, Vuong Loi Dinh va c6ng su va khéng c6 luan diém méi vé van héa du lich. Cong trinh Van héa du lich cia tac gid Trin Diém Thay (2010), nha xuat ban ‘Van héa - Théng tin. Tran Diém Thay (2010) khai quat tinh hinh thye té img xir trong hoat dGng du lich dang dién ra 6 Vigt Nam 460i véi du khéch nude ngoai vi nhiéu tinh hudng img xir lim cho khéch tht vong khi du lich dén Vigt Nam nhu tinh trang bj “chat chém”, “bi bién thanh bo sta”, “46i xir thiéu van hoa”, “méi trudmg ty nhién thiéu ve sinh”, “bj chéo kéo chyp anh, mua qua lu nigm””* v.v... Mc di Vigt Nam cé rat nhiéu phong cinh dep cé tim c& thé gidi, vin héa toc ngudi Vigt Nam cé nhiéu nét dep voi ban Gc déo, thu hit khéch nude ngoai, nhung thy trang du lich Vigt Nam khién nhiéu du Khach muée ngoai khéng hai ling va it quay tra lai. Tac gid cho rang, c6 thyc trang du lich Vigt Nam phat trién chua ximg tim voi ‘TAD Citi CUA DAL HOC VAN HOA TD. HO Chil MINH Van héa & nguén lye tiém nang cia né 1a do mét sé nguyén nhan, trong 46 img xit vin héa trong hoat dong du lich 1a mét nguyén nhan chit yeu, van dé con ngudi du lich. Tac gid dé cap dén “van hoa du lich” véi luan diém la “y thie van héa cba m@t b6 phan trong nhan dan va ca cin b6 phyc vu du lich cia ching ta chua cao”™, ‘Thém vao d6, tac gid dé cp dén “cung cich Jam du lich cia ta con yéu”, hon thé nira “Hoat d6ng duéi hinh thitc don 1é, tham chi ban tour cho nhau ma thiéu sy lién két déng b6 dé tao nén tang phat trién hogt déng kinh doanh lau dai. Lam an theo Idi ‘dn xéi 6 thi’ sé khién du khéch e6 cém gide ho bj ta hia, n6 that sy Ia nguy co pha vo kinh doanh du lich Vigt Nam™"’, Huéng trién khai “van hoa du lich” cia tac gid Tran Diém Thiy 1a mét cach dat vin dé tich cuc. Tuy nhién, tic gia vin chura khai quét durge van héa du lich la gi va nOi ham van héa du lich ra sao. Bai viét “Du lich van héa va Van héa du lich” cia tée gid Nguyén Thi Thu (2014). Tae gia cho ring: “Van héa du lich 1a mot van dé khong kém phan quan trong trong céng tac té chtre du lich nhung hau nhy n6 ft duge quan tim nb khi ngudi ta ban vé du lich van héa, Truée tién, khéi nigm nay chi yéu t6 vin héa trong du lich, hoan toan khic véi nghfa khai thée van hoa 46 phuc vy du lich. Ma néi vin héa trong du lich thi cé nhiéu van dé lién quan can ban, bao ham cé thai 46 img xir (vin héa img xit) cia nha td chite du lich, khéch du lich d6i v6i cdnh quan - méi truong (trong dé 6 cdnh quan - méi trréng vin héa), cia nha td chite du lich déi véi khach du lich (biéu hign théng qua thai 46, chdt Iugng phuc vu, cht Iugng san phim du lich ca vé hinh thie ln n6i dung)...”*. Tac gia dé cap dén van da ting xit trong hoat déng du lich nung chya di sau, ban vé ngi ham cia khai nigm van hoa du lich cing nhw nhing dic trang cia pham tra vin héa du lich. Giéo trink Van héa du lich cia Hoang Van Thanh (2014), nha xuét bin Chinh trj Quéc gia cau tric thanh 5 chuong. TAD Chl CA DAL HOC VAN HOA TD. HO Cal MINH 86. 2(26)/2021 Tac gia dign gidi van hoa du lich nhur sau: Van héa dich vé ban chit gdm hai yéu té: du lich van héa va van héa trong du lich. Van héa du lich nh da trinh bay 6 trén, 1 loai hinh du lich dang hip din du khach, bao gom 18 héi, tham quan thing canh, du lich ‘tin nguong... Van héa du lich thé hign khia canh van héa trong hogt dng va kinh doanh du lich qua sy don tiép, cach an mc; nét kién trac cia cdc céng trinh Iu tra; nghé thuat 4m thyc; phong céch phuc vu... Nhu vay, thc chit cia van héa du lich 1a téng thé cde gid tri van hoa vat chat va tinh than da duge doanh nghigp Iya chon, sir dung dé sang tgo ra cdc sin phim du lich van héa de déo va gidi thigu, cung cp cho du khach nham dap img nhu cau tiép xie va giao liu van héa ciia ho, déng thai la déi ‘tugng thu hut khéch du lich van hoa™”, Chang tdi khéng nim duge y 45 trinh bay cia tic gid vé “van héa du lich”. Tuy nhién, dign giai vin héa du lich cba te gia thién vé hudng khai thc gid tri van hoa trong du lich (tire du lich vin héa) va tée gid danh phin 1én dung lugng c6ng trinh trinh bay tién trinh van hoa Vigt Nam. Cong trinh Van héa du lich 6 Viet Nam cia Qué Huong (2016), nha xudt bin Khoa hgc Xa hi. Téc gia tap hgp nhiing bai viét cla cdc tac gid di trade nhu Bai Thanh Thiy, Duong Van Sau va mét sé téc gid khac viét vé du lich dudi mét sé gc d6 tiép cn va tac gid sir dung phuong an phan ving van héa ca Ng Dite Thinh. Nhin chung, day 18 mt cong trinh tp hop bai viét ma. tdc gid “bién soan” kh6ng cé lun diém nio vé vin héa du lich. Bai viét “Ban vé khai niém Van héa du lich” eda Phan Huy Xu va VO Vin Thanh (2016a), Tap chi Van héa & Nguén luc, s6 5/2016. Bai viét néu dinh nghia thién vé méi quan hé img xir cia cdc thanh t6 c4u thanh trong van héa du lich®*. Phan Huy Xu & VO Van Thanh (2016b), Ban vé vain héa du lich Viét Nam, nha xudt ban Téng hgp thanh phd 53 862 (26)/2021 Hé Chi Minh. Céng trinh nay duge hai tac gid cdu tric thinh 4 chuong. Hai tac gia da trién khai “van héa du lich” theo hudng hé théng gid tri duge cée nhém thao gia vao host déng du lich sing tgo nhu: du khéch, nha cung img dich vy du lich, cong dong dan cur va nha nude. “Vin héa du lich 1a mOt hé théng céc gid tri duge du khdch, nha cung img dich vu du lich, cOng déng din cw va nha nude tich liiy va sang tao qua biéu hign tuong tdc giita cdc thanh t6 trén trong hoat dong du lich va voi «i nguyen du lich”. Ta Duy Linh (2016), Van héa du lich tai thanh phd Hé Chi Minh, Luan vin ‘Thac si, Trung Dai hoc Hong Bing. Tac gid cho ring: “Van héa du lich duge hinh thinh tir chinh du lich (khia canh hoat dong du lich va kinh té du lich). Noi ham ciia van héa dich 14 chuéi ing xir van héa giita céc thinh t6: du Khéch, nha cung img dich vu du lich, cOng dong dja phuong, co quan quan ly nha nude va d6i tugng chiu tic déng 1a tai nguyén du lich™", Nguyén Pham Hing (2017, 2018), Van héa du lich, nha xuat ban Dai hoc Quoc gia Ha N6i. Céng trinh nay cu tric gom 7 chuong. Téc gid dua ra dinh nghia van hoa du lich: “Van héa du lich 1a mét b6 phén cila van héa, bao gdm toan bé cae thyc thé van héa do con ngudi tao ra, durge bao ve, gin gitt, khai théc va sir dung trong du lich; cling nhu toan bo céc thye thé van héa dic thi duge tao ra trong céc hoat déng du lich nhim dap img nhu cau phat trién du lich, Tie gia trién khai cng trinh van hoa du lich theo huéng khai thée cée gid tri van héa trong hoat dng du lich, tire thién vé “du lich van hoa” Nguyén Van Luu (2018): “Van hoa du lich - Ngudn lye cét 10i dé phat trién du lich bén ving”, Tap chi Du lich Vigt Nam, dang lai trén website: http://www. vtr.org.vn. Tac gia cho ring: “Van héa du lich la sy thé hign ni dung vin héa trong Tinh vue du 54 Van héa & nguén Iyc lich, duge tich Itiy va séng tao trong hoat d§ng du lich bai bén chi thé tham gia vao hoat dong du lich: khach du lich, doanh nghiép du lich, chinh quyén cdc cp, va cOng déng dan cu noi dién ra hoat déng du lich. ‘Van héa du lich durge hinh thanh va phat trién cing véi hogt déng du lich. Day 1a m6t pham tra én, thé hign nhimg gid trj vin héa cia hoat déng quan ly, nghién ctru, kinh doanh, trai nghiém du lich”. Nguyén Van Luu (2018) thé hién quan diém tong hgp, béi cénh phat trién cia du lich gém nhiéu nhém déi tugng, trong 46 cé bén chi thé tham gia vao hoat déng du lich da 48 cap 6 trén. Tac gid cho ring vin hoa du lich c6 vai trd quan trong trong phat trién du lich bén viing (thé hign trén 9 vai roy". Duong Van Séu (2017, 2019), Gido trink van héa du lich, nha xuat ban Lao dong, Ha Noi. Céng trinh nay, tc gid trinh bay van héa du lich theo huéng khai théc gia tri van héa Vigt Nam trong hoat déng du lich va phan nao 46 nang cao ham lwong vin héa trong cf méi quan hé cung - clu trong hoat dong du lich (tie 1a van héa tg xir trong du lich). Téc gid dua ra khai nigm: “Vn héa du lich 18 khoa hoc nghién cttu, khai thc ¢6 chon lge céc gid tri ciia vin héa dé phat trién du lich va nang cao ham hong van héa trong céc méi quan hé cung - cau cia hoat dong du lich; g6p phan quing ba van héa, tao sy phat trién du lich bén vimg™*. “Van héa du lich 1a m6t khoa hoc nghién citu, khai théc c6 chon loc céc gid tr cita van héa dé phat trién du lich, do 46, van hhéa du lich duge hinh thinh trén co sé 1y thuyét, co sé thye thién va co so phap ly. Quan diém van héa du lich cia Duong Van Séu (2019) cong gop nhigu tinh vue cia hoat dong du lich va chwra chat che. ‘TAD Chit CUA DAL IOC VAN HOA TD. HO Chi MINE ‘Van hoa & nguén Ive 4, Nhan xét vé hwéng tiép cfn va vin dung vin héa du lich Nhin chung, cdc bai nghién ciru vé vin hoa du lich co thé (tam thoi) quy vé ning cach tiép cm nhu sau: - Vin héa du lich duéi géc 46 cdn gid tri. Cach tiép can nay cé thé ké dén nh6m tac gid Vuong L6i Dinh va Dong Ngoc Minh (2000) véi cng trinh Kinh té du lich va Du lich hoc. Nhém tic gia Lé Thi Van (2006) véi giéo trinh Van héa du lich. Bai ‘Thanh Thiy (2009) véi bai nghién ctu “Vé ngi ham cia vin héa du lich”. Hoang Van Thanh (2014) v6i gido trinh Van héa du lich Ma Yong, Su Hongxia va cong sy (2015) xuat bin cOng trinh The general History of Chinese Tourism culture. Duong Van Sau (2017, 2019), Giéo trink Vin héa du lich. Chang t6i cho ring, céch tiép c8n gid tri gop phan giai quyén van 48 vin héa du lich co ign quan. ~ Van héa du lich duéi goc 46 tiép can ting xit. Cach tiép can nay c6 thé ké dén Gareth Shaw & Allan M. Williams (1992) v6i bai béo “Tourism and Tourist cultures in Europe - A Review of Recent Research”, in trong American Behavioral Scientist (bt.155- 171), Priscilla Boniface (1998), Dai hoc Northumbria (Anh quéc) bin dén vin héa du lich (tourism culture) trong céng trinh Research notes and Report (\t.748-750). hom téc gid Jafar Jafari (2000) voi cong trinh Encyclopedia of Tourism. Yvette Reisinger va Lindsay Turner (2003) vi cng, trinh Cross-cultural behaviour in Tourism - Concepts and Analysis. Yanjun Xie & Jufeng Xu (2004) véi bai bao “Cultural tourism vs Tourist culture: case of domestic tourism in modern Chinese”, Nhém tac gia Trin Thay Anh (2004, 2010) voi cong trinh Ung x van héa trong du lich, Trin Dim Thiy (2010) v6i céng trinh Vain héa du lich. Nguyén Thi Thu (2014) véi bai nghién ciru “Du lich van hhéa va Vin héa du lich”. Phan Huy Xu va Vo TAP Citi CUA DAI HOC VAN HOA TP. HO Chi MINE 662(26)/2021 Van Thanh (2016a) v6i bai nghién ciru “Ban vé khai niém Van héa du lich”. Van héa du lich duéi goc a6 tip can tig wit va gid tr}. Ci tiép cau nay 66 cae téc gid nu: David Harrison & Peter Lugosi (2013) véi bai bao “Tourism culture(s): The Hospitality demension”. Brendan Caravan (2016) véi bai bao “Tourism culture: nexus, characteristics, context and sustainability”. Phan Huy Xu & Vo Vin Thanh (2016b) voi cong trinh Ban vé van héa du lich Vigt Nam). Theo B. Caravan (2016), vin héa du khéch va van héa chi nha c6 nhimg twong tac, thay ddi va ding sing tao (echange, change, co-creativity) dya trén béi canh du lich gdm giai doan, tc 46, quy mé phat trién va suy gidm cia vong adi v.v... tgo ra vin héa du lich va réi chinh van héa du lich giép du Ich huéng dén phat trién bén vig". Nhu vay, vin héa du lich duge tao ra tai diém dén_ (diém twong tac, interaction) gitta khach du Ich va chi nha d6n tip. B. Caravan (2016) 43 dua ra khung hai nigm nghién cifu r6 rang, cach tiép can phi hop véi vige nghién etru trading hop vin héa du lich tai céc diém dén cy thé. B. Caravan (2016) 4a chimg minh ring tai méi diém tong tac sé cho ra vin héa du lich voi dic diém riéng. Nghién ciru truong hgp tai ba hn dao, 6ng dua ra ba quan nigm van héa du lich khéc nhau”?, Van héa du lich chi duge hinh thanh va thé hign gid tri khi du lich tro thanh mot nganh céng nghigp dich vu ma céc 4éi tung tham gia vio host dong du lich tuong tac. Duéi géc 49 nhat dinh, ching ta 6 thé xem van héa du lich 1a mot tiéu hé théng cia vin héa tai diém dén. Van héa du lich chic chin duge biéu hign qua nhing gid trj cy thé trong hoat déng du lich trén binh ign quéc té va quéc gia va dja phuong. Ké thira nhing nghién cir cia céc tic gia trong va ngoai nude, téc gid dé xuat khung khéi nigm vin héa du lich tai diém én cy thé nhu sau: 55 865.2(26)/2021 diem dén ‘V6 Van Thanh (2021): Khung nghién ciru vin héa du lich (tai diém dén) nhim nang cao chat Iugng sin phim du lich, huéng dén du lich bén ving va ting cuémg ndng lye canh tranh du tai Van héa du lich khong phai 1a muc dich sau cing cia bai nghién ciru ndy. Vin héa du lich 1a m6t “céng cy” nhim nang cao chit tugng sin phim du lich, hudmg dén du lich bén vig va tang cudmg nang lye canh tranh du tai diém dén. Tac gid bai viét cho ring vin héa du lich tai mt diém dén cé mot hé gid trj cia riéng n6 cho dit mang tinh tam thdi, nhung né gop phn rat quan trong cho phat trién du lich bén vimg va chat lugng cho diém dén a6, 4. Két lugn ‘Van héa du lich la mét hé théng cia vin hoa do cac déi tugng tham gia vio hoat dong du lich tich liy va sing tao trong qué trinh hoat ddng du lich. Do 46, néi dén vin héa du lich 1a muén n6i dén van héa ma cdc déi ‘tugng tham gia vio hoat dng du lich tao ra, 46 1a: sir tong tée gita du khéch véi ti nguyén du lich, t6 chic cung img du lich va cng déng dan cu; img xir gitra céng dng dan Chi thich: ‘cur véi tdi nguyén du lich, du khéch va nha cung img dich vu du lich; img xir gitta nha cung tmg dich vy du lich véi du khéch véi vai rd 1a khdch hang, gifa nha cung img dich va du lich véi viéc khai thac tai nguyén du lich ‘va méi lién két voi céng dong dan cu dé tao ra san pham du lich hdp dan, dc d4o va diac thi. ‘M6t trong nhiing van dé phat trién du lich 6 hhigu qua d6 1a vige mang cao nhan thie vé van héa du lich trong moi hoat déng cé6 lin quan én du lich d6i véi moi déi tugng tham gia vio hhogt dng du lich nlur kisich du lich, ngudi dan dia phuong, can b6 vign chitc céng tac trong cdc nganh cé lién quan dén du lich, cOng ding dan cu tai dia phuong tham gia vao hoat dgng du lich, Chiang t6i cho ring, van héa du lich la chia khéa dé nang cao chat lung sin phim du lich, thu hat du khdch va ting doanh thu cho nganh du lich, thye sw tra thanh la nginh kinh té mii nhon 6 nude ta sau Dai Covid-19/. 1. Phan Thao (hage ghi, 2015), “Phé Thi tuémg Vi Bic Dam: Du khach quéc té sq 6 thir khi dén \Vigt Nam”. http://www.sggp.org.vn,( truy cép ngay 30/6/2015). 2.3.4, Gareth Shaw & Allan M. Williams (1992), Tourism and Tourist cultures in Europe - A Review of Recent Research”, in American behavioural Scientist, vol.36, N°2. Sage Publications, tr.161;163;164. 5,6,1. Priscilla Boniface (1998), “Tourism culture”, in Research notes and reports, tt.748;749;750. 58 TAP Citi CUA DAI HOC VAN HOA TP. HO Cli MINH ‘Van héa & nguén lc 86.2(26)/2021 8,9. J. Jafari (cb, 2000), Encyclopedia of Tourism, Routledge, New York, tr.129;130-131. 10,11,12. Dong Ngoc Minh & Vuong Léi Dinh (cb, 2001), Kinh té du lich va du lich hoc (Nguyén Xuan Qué dich), NXB. Tré, t-326-328;327;327-328. 13,14. Y. Reisinger & L. Turner (2003), Cross-cultural behaviour in Tourism - Concepts and Analysis, Butterworth & Heinemann, Oxford, UK, tr.10;29. 15,16,17,18. Yanjun Xie & Jufeng Xu (2004), “Cultural tourism vs Tourist culture: Case of Domestic tourism in Modem Beijing”, in Tourism recreation research, vol 29 (2). Roudledge, tr.82;82;84;86. 19,20. David Harrison & Peter Lugosi (2013), “Tourism culture(s): The Hospitality demension”, in Tourism Recreation Research, vol.38(3), p.269-279 (p.1-18), Roudledge, London, tr.3;. 21,22,23,24. Ma Yong, Su Hongxia & nnk (2015), The General history of Chinese Tourism Culture, SCPG Publishing corporation, New York, trx;x;xi3xi 25,26,27,28. Brendan Caravan (2016), “Tourism culture: Nexus, characteristics, context and sustainability” in Tourism management, vol 53, p.229-243, Elsevier Press, UK, tr.229;230;231;230. 29. Trin Thay Anh (cb, 2010), Uing x1 win héa trong du lich, Nxb. Dai hoc Quéc gia, Ha Ndi, 30,31. Lé Thi Van (cb, 2006), Gido trink Vain héa du lich. Nxb. Ha N6i, tr.28;28. 32. Bui Thanh Thiy (2009), “Ban vé noi ham Van héa du lich”. Tap chi Du lich, s6 12/2009, dang {ai tren website cia truimg Bai hoc Van héa Ha NOi tai dja chi: http://huc.edu. val. 33,34,35. Tran Diém Thay (2010), Van héa du lich, Vin hoa Théng tin, Ha NGi, tr.22;23;25-26. 36. Nguyén Thj Thu (2014), Du lich van héa va Van héa du lich”, Ninh Thuan Online tai dia chi http://baoninhthuan.com.vn/news, (truy cap ngay 15/6/2020). 37. Hoang Van Thanh (2014), Gido trinh Van héa du lich, Nxb. Chinh tri Quéc gia, Ha N6i, tr.29. 38, Phan Huy Xu & V6 Van Thanh (2016a), “Ban vé khai nigm Van héa du lich”, tap chi Vain héa & Nguén luc, s6 05/2016, tr.52-53. 39. Phan Huy Xu & Vo Van Thanh (2016b), Ban vé van héa du lich Viét Nam, Nxb. Tong hyp HO Chi Minh, tr.60. 40. Ta Duy Linh (2016), Van héa du lich tai thanh phd Hé Chi Minh (Luan van Thge sy). Hd Chi Minh: Truong Dai hoc Quéc té Héng Bang, tr.27. 41. Nguyén Pham Hing (2017), Van héa du lick, Nxb. Bai hoc Quéc gia, Ha NGi, t.69, 42,43. Nguyén Van Luu (2018), “Van héa du lich - Nguén lye cét Idi dé phat trién du lich bén vig” Tap chi Du lich Viét Nam, http://www.vtr.org.vn/van-hoa-du-lich-nguon-luc-cot-loi-de- phat-trien-du-lich-ben-vung.html, (truy cp ngay 5/01/2021). 107-108. 44,45. Duong Van Siu (2019), Gido tinh Van héa Du lich, Nxb. Lao dong, Ha Néi, tr.60-61:63-67. 46,47. Brendan Caravan (2016), “Tourism culture: Nexus, characteristics, context and sustainability” in Tourism management, vol 53, p.229-243, Elsevier Press, UK, tr.229;235. TAD CHli CUA DAT HOC VAN HOA TD. HO Chi MINIT 57 86 2.(26)/2021 ‘Van héa & nguén lc TAI LIEU THAM KHAO. 1. Brendan Caravan (2016), “Tourism culture: Nexus, characteristics, context and sustainability” in Tourism management, vol 53, p.229-243, Elsevier Press, UK. 2. David Harrison & Peter Lugosi (2013), “Tourism culture(s): The Hospitality demension”, in Tourism Recreation Research, vol.38(3), p.269-279 (p.1-18), Roudledge, London, 3. Déng Ngoc Minh & Vuong L6i Dinh (cb, 2001), Kinh 1é du lich va du lich hoc (Nguyén Xudn Quy dich), Nxb. Tr. Duong Van Sau (2019), Gido trinh Van hoa Du lich, Nxb. Lao dng, Ha Noi. Gareth Shaw & Allan M. Williams (1992), Tourism and Tourist cultures in Europe - A Review of Recent Research”, in American behavioral Scientist, vol.36, N°2. Sage Publications, ine; p.155- 171 Hoang Van Thanh (2014), Gido trinh Van héa du lich, Nxb. Chinh tri Quéc gia, Ha Néi, J. Jafari (cb, 2000), Encyclopedia of Tourism, Routledge, New York. ae Lé Thj Van (cb, 2006), Gido trinh Van héa du lich. Nxb. Ha NGi Nguyén Pham Hing (2017), Vin da du lich, Nxb. Dai hoc Quée gia, Ha NGi. (0. Phan Huy Xu & V6 Van Thanh (2016a), “Ban vé khai nigm Van héa du lich”, tap chi Van héa & Nguon lec, $6 05/2016. 11. Phan Huy Xu & Vo Van Thanh (2016b), Ban vé van héa du lich Vigt Nam, Nxb. Tong hop Hd Chi Minh, 12, Priscilla Boniface (1998), “Tourism culture”, in Research notes and reports; p.748-750. 13. Ta Duy Linh (2016), Van hoa du lich tai thanh ph Hé Chi Minh (Luan van Thac s¥). Hé Chi Minh: Tring Dai hoc Quéc té Héng Bang. 14. Trin Digm Thay (2010), Vain héa du lich, Vin héa Thong tin, Ha NOi. 15, Tran Thay Anh (cb, 2010), Ung xi van hoa trong du lich, Nxb. Dai hoc Quéc gia, Ha Ngi. 16. Y. Reisinger & L. Tuer (2003), Cross-cultural behaviour in Tourism - Concepts andl Analysis, Butterworth & Heinemann, Oxford, UK, 17. Yanjun Xie & Jufeng Xu (2004), “Cultural tourism vs Tourist culture: Case of Domestic tourism in Modem Beijing”, in Tourism recreation research, vol 29 (2). Roudledge, p.81-99. TOURISM CULTURE - RESEARCH SITUATION AND APPLICATION TENDENCY Yo Van Thanh MA. Summary: Tourism culture, a research direction has been interested by domestic and foreign scholars in recent times and the articles on this field are of a humble number. However, studies on tourism culture are enough to establish tourism culture theory along with its research framework. Groups of elements participate in activities, interact with each other and form tourism culture, a cultural product with hybridity and weak sustainability. From the perspective of approaching tourism culture as a “regulatory tool”, the content of the article provides u research framework and suggests the applicability to improve the quality of tourism products at the destination, contributing 10 the exploitation and development of tourism products effectively. Keywords: Tourism culture, host culture, tourist culture, hybridity, destination, interaction. 5B ‘TAD Ctl CUA DAL HOC VAN HOA TD. HO Cit MINE

You might also like