THỬ NGHIỆM TRƯỚC TÀI LIỆU TRUYỀN THÔNG

BS ThS Trương Trọng Hoàng

Mục tiêu học tập
Sau khi hoàn thành bài học, sinh viên có thể:
- Biết cách thực hiện việc thử nghiệm trước tài liệu giáo dục sức khỏe.
1. Thử nghiệm trước là gì?
Thử nghiệm trước (TNT) tài liệu truyền thông là tiến trình thu thập các hồi báo của đối
tượng đích (ĐTĐ) về nội dung và hình thức của tài liệu để điều chỉnh cho phù hợp trước khi
sản xuất hàng loạt dưới dạng hoàn chỉnh.
2. Tại sao cần thử nghiệm trước?
- TNT giúp tránh lãng phí
- TNT giúp tài liệu hiệu quả hơn
- Góp phần kịp thời giải quyết vấn đề sức khỏe liên quan.
3. TNT điều gì?
A. Mức độ đạt mục tiêu của tài liệu
- Kiến thức: ĐT có hiểu đúng các thông điệp trong tài liệu (kể cả các ký hiệu, biểu
tượng trong tài liệu) như ta mong muốn không?
- Thái độ: ĐT có những thái độ như ta mong muốn không?
- Hành vi: ĐT nắm được các kỹ năng ta muốn họ có không? Có tiềm năng thực hiện
những hành vi ta mong muốn không?
TNT điều gì?
B. 4 đặc điểm cơ bản của thông điệp
Sự thông hiểu:
- Về hình ảnh: Xem hình này anh/chị nghĩ nó nói về điều gì? Anh/chị nghĩ hình này là
cái gì? Có hình ảnh nào anh/chị không biết nó là hình gì không?
- Về chữ viết: Đọc câu này anh/chị hiểu ý nó muốn nói điều gì? Có từ nào không hiểu
là gì không? Anh/chị có thể nhắc lại thông điệp không?
Sự liên hệ:
- Anh/chị thấy cảm thấy thế nào về những điều nêu trong tài liệu này? Có liên quan
đến cuộc sống của mình không?
Sự tin tưởng:
- Có điều gì anh/chị khó tin trong tài liệu này không? Do đâu? Những điều gì anh/chị
cảm thấy tin tưởng? Do đâu?
- Anh/chị có sẵn sàng thử làm điều trong tài liệu yêu cầu không?

1
 Sự lan truyền:
- Anh/chị thích gì nhất ở tài liệu này? Anh/chị không thích gì nhất ở tài liệu này?
- Tài liệu này có điều gì (nội dung, hình ảnh…) không phù hợp với địa phương và
hoàn cảnh anh/chị đang sống?
- Anh/chị có muốn lưu giữ/đồng ý cho treo, dán tài liệu không? Anh/chị có muốn chia
sẻ tài liệu này cho người khác hoặc giới thiệu cho người khác biết về những điều tài
liệu này đã đề cập không?
C. Sự cải tiến (về tất cả những điều trên)
Ví dụ về sự thông hiểu, sau khi người ta trả lời không hiểu hoặc hiểu không khớp với ý
ta muốn, ta có thể trình bày ý ta muốn và hỏi họ ta phải trình bày như thế nào để ta người ta
hiểu như vậy.
4. TNT với ai?
- Thử nghiệm với ĐT đích đã chọn. Chú ý những ĐTĐ có hoàn cảnh khó khăn (người
ít học, người nghèo, người ít tiếp xúc với các phương tiện truyền thông…)
- TNT có thể được thực hiện với: Nhóm và/hoặc Cá nhân.
5. TNT với bao nhiêu người?
Tùy thuộc vào những câu trả lời ta thu được. Khi xác định được khuynh hướng của các
câu trả lời là đủ. Thông thường vào khoảng 10-20.
6. TNT lúc nào?
TNT nên được thực hiện sớm trong quá trình sản xuất các tài liệu truyền thông ngay từ
khi là bản nháp. Người ta thường quan tâm và muốn góp ý các tài liệu ở dạng nháp hơn.
Người ta không thích phê bình, góp ý cái gì đã in rồi hoặc trông đã hoàn chỉnh, tươm tất.)
7. TNT ở đâu?
Có thể là một trong 2 địa điểm:
- Mời ĐTĐ đến một địa điểm tập trung
- Đến với ĐTĐ tại nơi họ sống, học tập, làm việc…
8. TNT thế nào?
- Giải thích mục đích công việc và nêu bật giá trị của việc đóng góp của ĐT.
- Trung tính và khuyến khích đối tượng nói
- Nên đặt câu hỏi mở.
- Không cắt lời đối tượng và nhất là không phê bình đối tượng
- Khi kết thúc, cám ơn đối tượng vì đã tham gia đóng góp ý kiến cải tiến các tài liệu.
- Chú ý không hứa hẹn chương trình của ta sẽ giúp điều này điều kia.
- Phân tích kết quả TNT: phân loại thành các khuynh hướng chính của các nhận xét và

2
 các gợi ý điều chỉnh.
9. Một số câu hỏi cụ thể
Kiến thức
- Hình ảnh này nói lên điều gì? Tài liệu này muốn nói lên điều gì?
- Có điều gì không hiểu? v.v…
Thái độ
- Nghĩ gì về những điều tài liệu đã đề cập? Vấn đề có đáng quan tâm không? Tài liệu
nói đến thái độ gì? v.v…)
Hành vi
- Những việc cần làm đã đề cập có thực tế không?
- Có định thử làm điều trong tài liệu đề cập không?
Tài liệu tham khảo
- Pretesting educational materials - Trainer’s notes. Tải về từ
archives.who.int/prduc2004/Materials/Trainers/Pretesting_Trainers_Notes.doc
- Haaland, Ane. Pretesting communication materials. UNICEF, Rangoon. 1984.