İLAMSIZ İCRA YOLLARI

• İlamsız İcrada Görev ve Yetki

İÇİNDEKİLER

• Görev
• Yetki
• İlamsız İcranın Konusu
İCRA VE İFLAS HUKUKU
• Para alacakları Arş. Gör. Alican FAK
• Teminat alacakları
• İlamsız İcranın Türleri
• Genel haciz yoluyla takip
• Kambiyo senetlerine mahsus
haciz yoluyla takip
• Kiralanan taşınmazların
ilamsız icra yoluyla tahliyesi

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

•İlamsız icra hakkında genel bir bilgi
HEDEFLER

sahibi olabilecek,
•İcra hukukunda görev ve yetki
konularını öğrenebilecek,
•İlamsız icra takibinde görevli ve
yetkili icra dairesini tespit
edebilecek,
•Hangi alacaklar için ilamsız icraya
başvurulacağını kavrayabilecek,
•İlamsız icra içinde ne tür takip
ÜNİTE
yolları olduğunu fark
edebileceksiniz.

© Bu ünitenin tüm yayın hakları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan
ünitenin tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve
4
dağıtımı yapılamaz.
İlamsız İcra Yolları

Görev

İlamsız İcrada Görev ve

Yetki

Yetki
İLAMSIZ İCRA YOLLARI

Para alacakları

İlamsız İcranın Konusu

Teminat alacakları

Genel haciz yoluyla takip

Kambiyo senetlerine
İlamsız İcranın Türleri mahsus haciz yoluyla takip

Kiralanan taşınmazların
ilamsız tahliyesi

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

 İlamsız İcra Yolları

GİRİŞ
Kitabımızın ilk ünitelerinde belirtildiği üzere, icra ve iflas hukuku temel
olarak cüz’i icra ve külli icra olarak ikiye ayrılmaktadır. Cüz’i icra da kendi içinde
ilamlı ve ilamsız icra olmak üzere iki çeşittir.
Daha önceki bölümlerde, icra hukukunda karşımıza çıkacak temel ögelere
yer verilmiş ve icra hukukunun temel kavramları açıklanmaya çalışılmıştır. Bu
bölümde, cüz’i icranın bir türü olan ilamsız icraya giriş yapılacak ve ilamsız icraya
ilişkin hükümlere yer verilecektir.
İlk olarak ilamsız icra takibinde bulunabilmek için başvurulacak merci doğru
tespit edilmelidir. Yetkisiz veya görevli olmayan bir mercie başvurulması hâlinde,
talep hakkında karar verilememesi veya işlem yapılamaması sonucunu doğurabilir.
Bir başka deyişle, yetkisi veya görevi dâhilinde olmayan bir taleple karşılaşan
merci, talebi yerine getiremeyecektir. Bazen de alacaklı, borçlunun yetkiye ilişkin
itirazıyla karşılaşabilecektir. Bu nedenle, alacaklının takibin daha en başında
talebini doğru makama iletmesi gerekir.
İlamsız icraya başvurabilmek için, alacağımızın da ilamsız icranın konusu
Görev, vazifeli merciin
olabilecek bir alacak olması gerekir. Zira her alacak, ilamsız icra yoluyla takip
adını; yetki ise o
edilemez. İlamsız icranın konusu kural olarak para (ve teminat) alacakları olabilir.
merciin yargı çevresini
Söz konusu alacaklar dışındaki bir alacağın (ilamsız tahliye hariç) ilamsız icra
(yerini) ifade eder.
yoluyla takibi mümkün değildir. Bu nedenle, ilamsız icraya başvurmak isteyen
alacaklının alacağının ilamsız icranın konusu olup olmadığını da bilmesi gerekir.
Nihayet, ilamsız icraya başvurmak isteyen alacaklı, ilamsız icra yollarından
kendi alacağına uygun olan birini seçmelidir. İlamsız icra yolları, genel haciz yolu,
kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ve kiralanan taşınmazların ilamsız tahliyesi
olmak üzere üç çeşittir. Bu bölümde, ilamsız icrayla tanışmak gayesiyle ilamsız
icranın türleri hakkında genel bir bilgi verilecek, ilamsız icra içindeki takip yolları
ilerleyen bölümlerde incelenecektir.

İLAMSIZ İCRADA GÖREV VE YETKİ

Görev, bir konu hakkında işlem yapma ya da karar alma konusunda hangi
merciin vazifeli olduğudur. Yetki ise söz konusu işlem yapma ya da karar alma
konusunda vazifeli olan mercilerden hangi yerdeki merciin konuya bakacağı
hususunun belirlenmesidir.
İlamsız icrada görevli merci icra daireleridir. Yetki konusunda ise İİK m. 50
hükmü yollamasıyla, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki yetki hükümleri kıyasen
uygulanarak çözüme ulaşılır.
Örnek

• "Erzurum 3. İcra Müdürlüğü" denildiği zaman, "Erzurum"

yetkiyi; "İcra Müdürlüğü" görevi; "3." ise iş dağılımını ifade eder.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

 İlamsız İcra Yolları

Görev
İlamsız icrada görevden maksat, icra işlerinde hangi icra organının vazifeli
olduğunun tespit edilmesidir. Burada asıl icra organlarından bahsedilmekte olup
yardımcı icra organlarından olan genel mahkemelerin görevi, Hukuk
Muhakemeleri Kanunu’na göre belirlenir.
İcra hukukunda her derecede, sadece bir çeşit cebrî icra organı bulunur.
Birinci derece görevli organ icra dairesi, ikinci derece görevli organ icra mahkemesi
ve üçüncü derece görevli organ bölge adliye mahkemelerinin ve Yargıtay’ın ilgili
hukuk daireleridir.
İcra işlerinde birinci Her derecede sadece bir çeşit cebrî icra organı bulunduğundan, cebrî icra
derece görevli merci, organları arasında bir görev uyuşmazlığı çıkmaz. Bu nedenle, kanunda icra
icra dairesidir. Bu hukukunda göreve ilişkin ayrı bir düzenleme bulunmamaktadır.
nedenle icra işlerinde
bir görev uyuşmazlığı İcra dairesi, icra işlerinde birinci derece görevlidir. İcra işlerine bakacak
çıkmaz. birinci derece görevli başka bir merci bulunmadığından, icra işlerinde bir görev
uyuşmazlığı çıkmaz. Bir yerde birden fazla icra dairesinin bulunması ise göreve
ilişkin değil, iş bölümüne (dağılımına) ilişkindir. Aynı yerdeki icra daireleri
arasındaki ilişki iş bölümü ilişkisidir.

Yetki
İlamsız icrada yetki, bir ilamsız icra takibine hangi yerdeki icra dairesi
tarafından bakılacağının belirlenmesi demektir. İlamsız icrada yetki konusu İİK m.
50 hükmünde düzenlenmiştir. Söz konusu hükme göre, ilamsız icrada yetki
konusunda HMK’nin yetkiye ilişkin hükümleri (HMK m. 5-19) uygulanır.
Buna göre; ilamsız icrada genel yetkili icra dairesi, borçlunun yerleşim
yerindeki icra dairesidir (HMK m. 6). Borçlu birden fazla ise takip, bunlardan birinin
yerleşim yeri icra dairesinde açılabilir. Ancak takibin konusuna göre kanunda
borçluların tamamı hakkında ortak yetkiyi taşıyan bir icra dairesi belirtilmişse,
takip o yer icra dairesinde görülür (HMK m. 7).
Örnek

•"Erzurum İcra Müdürlüğü" ile "Ankara İcra Müdürlüğü"

arasındaki ilişki yetki ilişkisidir. Erzurum'da başlatılması
gereken bir takibin Ankara'da başlatılması durumunda,
yetkisiz icra dairesinde takip başlatılmış demektir.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 8 ilâ m. 17 arasındaki hâllerde, icra dairesi

özel yetkilidir.
Haksız fiilden kaynaklanan para alacakları hakkındaki yetki (HMK m. 16) ile
sözleşmeden doğan para borçları hakkındaki yetki (HMK m. 10) icra hukukunda en
çok başvurulan yetki kurallarıdır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

 İlamsız İcra Yolları

Haksız fiilden doğan para alacaklarında, haksız fiilin işlendiği veya zararın
meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin
yerleşim yeri icra dairesi de yetkilidir. Alacaklı seçimlik yetki hakkını kullanarak söz
konusu yerlerden birinde takip başlatabilir.
Sözleşmeden doğan para alacakları ise genel yetkinin haricinde,
sözleşmenin ifa edileceği yer icra dairesinde de takip edilebilir. Sözleşmenin ifa
İcra dairesinin yetkisi
edileceği yer, ilk önce tarafların açık veya zımni iradelerine göre belirlenir. Bu
kesin olmadığı gibi,
iradenin sözleşmeden anlaşılamadığı hâllerde, kanuni ifa yerine başvurulur (TBK
kamu düzenine ilişkin
m. 89). İcra takibinin konusu sözleşmeden doğan bir para borcu ise ve sözleşmede
de değildir.
de aksi bir hüküm yoksa bu para borcu alacaklının ifa zamanındaki yerleşim
yerinde ödenir. Bu durumda, para borcunun ifa yeri alacaklının yerleşim yeri
olduğundan, alacaklı kendi yerleşim yerinde de icra takibi yapabilir. Ayrıca alacaklı
sözleşmenin yapıldığı yer icra dairesinde de takip yapabilir (İİK m. 50/1).
Örnek

• Taşınmaz satım sözleşmesinden kaynaklı Çorumlu (B)'den

300.000 TL para alacağı olan Erzurumlu (A), sözleşmeden ifa
yeri anlaşılamadığı için, TBK m. 89 hükmü uyarınca yerleşim
yeri olan Erzurum'da icra takibi başlatabilir.

İcra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin ve kesin değildir. Bunun anlamı,
“icra dairesi yetkisiz olduğunu kendiliğinden gözetemez”dir. Bu nedenle,
alacaklının yetkisiz bir icra dairesinde takip yapması hâlinde, borçlunun buna karşı
koyması gerekir. Borçlu icra dairesinin yetkisizliğini yetkiye itiraz ile ileri sürebilir.
Borçlu süresi içinde yetki itirazında bulunmaz ise yetkisiz olan icra dairesi yetkili
hâle gelir. Aynı şekilde, yetkili olmayan bir icra dairesi tarafların yapacağı bir yetki
sözleşmesi ile yetkili hâle getirilebilir.
İlamsız icrada yetki hususunda İİK m. 50 hükmünün HMK’ye yaptığı atıf
nedeniyle, takibe bakacak icra dairesine ilişkin yetki sözleşmesi HMK m. 17-18
hükümlerine uygun olmalıdır. Buna göre, yetki sözleşmesi ile sadece tacirler veya
kamu tüzel kişileri aralarında başlayacak veya başlayabilecek bir cebrî icra takibi
hakkında bir veya belirli birkaç icra dairesini yetkili kılabilirler. İcra dairesinin
yetkisi kamu düzenine ilişkin olmadığından, icra hukukunda yetki sözleşmesi her
hâlde mümkündür.
Yetki sözleşmesinin geçerli olabilmesi için, yazılı olması, bir veya belirli
birden fazla icra takibine ilişkin olmalı ve yetki sözleşmesi ile yetkili kılınan icra
dairesi veya daireleri belirli olmalıdır. Ayrıca, yetki sözleşmesi ile kanunen yetkili
olan genel ve özel yetkili icra dairelerinin yetkisi taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça
son bulur. Bir başka deyişle, kanunun yetkili olarak kabul ettiği icra dairelerinin
yetkisi yetki sözleşmesinde aksi kararlaştırılmadıkça devam etmez.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

 İlamsız İcra Yolları

Tablo 4.1. Yetki Sözleşmesinin Şartları

Yetki Sözleşmesinin Unsurları

1. Tacirler veya kamu tüzel kişileri arasında yapılmış olmalı.

2. Yazılı olmalı.
3. Bir veya belirli birden fazla icra takibine ilişkin olmalı.
4. Yetkili kılınan icra dairesi veya daireleri belirli olmalı.
5. Kanunen yetkili kılınan özel veya genel yetkili icra dairelerinin
yetkisinin devam etmesi isteniyorsa, bu durum sözleşmede
belirtilmeli.
Örnek

•"Bundan böyle birbirimize karşı yapacağımız bütün icra takipleri için

Erzurum icra daireleri yetkilidir." şeklindeki yetki sözleşmesi
geçersizdir. Zira, hangi icra takibi veya takipleri için ve hangi icra
dairesi veya dairelerinin yetkili olduğu belirli değildir. Bunun gibi,
öğretmen (Ö) ile tacir (T) arasında yapılan yetki sözleşmesi de
geçersizdir. Zira öğretmen (Ö), tacir değildir.

Daha önce ifade ettiğimiz üzere, icra dairesinin yetkisi kesin ve kamu
düzenine ilişkin değildir. Bu nedenle, icra dairesi yetkisini kendiliğinden
gözetemez. Bunun sonucu olarak borçlu icra dairesinin yetkisiz olduğunu itiraz
yoluyla ileri sürmelidir. Zira icra dairesi bu hususu kendiliğinden
gözetemeyeceğinden, icra dairesi işlemine karşı şikâyet yoluna başvurulamaz.
Borçlu takibin yetkisiz icra dairesinde başlatıldığını iddia ediyorsa, bu
iddiasını ödeme emrine karşı yetki itirazı şeklinde icra dairesinde, yetkili olduğunu
“Sözleşmenin yapıldığı düşündüğü icra dairesini de belirterek ileri sürmelidir.
yer” icra dairesinin
yetkisi HMK’de değil, Yetki itirazına ilişkin detaylı açıklama diğer bölümde işleneceğinden, bu
İİK’de düzenlenmiştir. bölümde genel hatlarıyla anlatılacaktır.
Borçlunun usulüne uygun yetki itirazı ile birlikte icra takibi kendiliğinden
durur. Borçlunun itirazı alacaklıya tebliğ edilerek haber verilir. Bunun üzerine
alacaklı iki şekilde hareket edebilir:
İlk olarak alacaklı yetki itirazını kabul ederek icra dosyasının borçlunun
göstermiş olduğu yetkili icra dairesine gönderilmesini ister. Bunun üzerine yetkisiz
icra dairesi dosyayı yetkili icra dairesine gönderir. Dosyayı alan yetkili icra dairesi
borçluya yeni bir ödeme emri gönderir. Borçlu bu yeni ödeme emrine karşı yetki
itirazında bulunamaz.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

 İlamsız İcra Yolları

İkinci olarak alacaklı yetki itirazını doğru bulmayabilir. Bu durumda alacaklı

yetki itirazının hükümden düşürülmesi için yerine göre itirazın kaldırılması veya
itirazın iptali yollarından birine başvurur.
Sağlıklı bir icra takibi yürütebilmek için icra hukukunun asıl organlarından
icra mahkemesinin yetkisinin tespit edilmesinde de fayda vardır. Başlatılan bir icra
İcra dairesi yetkisizliğini
takibinde yetkili mahkeme kural olarak icra takibinin yapıldığı icra dairesinin bağlı
resen gözetemez. Bu
olduğu icra mahkemesidir. şikâyette yetkili icra mahkemesi şikâyet konusu işlemi
nedenle, yetkisizlik
yapan icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesidir. Aynı şekilde, itirazın
iddiası bir şikâyet değil,
kaldırılması taleplerini icra takibinin yürütüldüğü icra dairesinin bağlı olduğu icra
itiraz sebebidir.
mahkemesi karara bağlar.
İki icra mahkemesi arasında olumsuz yetki uyuşmazlığı çıkması durumunda
ise, HMK m. 21 hükmüne göre yargı yeri belirlenmesi yoluna başvurularak çözüme
gidilir.
İcra hukukunun yardımcı organlarından genel mahkemelerin yetkisi
konusunda ise İİK m. 50 hükmü uygulanmaz. Genel mahkemelerin yetkisi HMK’nin
yetkiye ilişkin hükümleri çerçevesinde çözüme kavuşturulur. Ancak İİK’nin bazı icra
ve iflas işlerine ilişkin genel mahkemelerin yetkisi konusundaki özel düzenlemeleri
öncelikle uygulanır (İİK m. 69/2 ve m. 72 gibi).

İLAMSIZ İCRANIN KONUSU

İlamsız icranın konusunu kural olarak para alacakları oluşturur. Bir başka
ifadeyle, konusu para olan bütün alacaklar için ilamsız icraya başvurulabilir. İcra ve
İflas Kanunu m. 42 hükmü uyarınca, konusu bir paranın ödenmesine veya bir
teminat verilmesine ilişkin bütün alacaklar ilamsız icranın konusunu oluşturur.
Konusu para ödenmesinden veya teminat verilmesinden başka bir şey olan
alacaklar ilamsız icra yoluyla takip edilemez. Bu tür alacakların cebrî icra yoluyla
takip edilebilmesi için öncelikle mahkemede bir dava açıp mahkemeden buna
ilişkin bir ilam (karar) alınması ve bu ilamın icraya konulması gerekir.
Bu kuralın tek istisnası kiralanan taşınmazların ilamsız icra yoluyla
tahliyesidir. Kira bedelinin ödenmemesi veya kira süresinin bitmesi nedeniyle
taşınmazın tahliyesini isteyen alacaklı, öncelikle mahkemede dava açıp buna ilişkin
bir karar almasına gerek olmadan, doğrudan kiralanan taşınmazın tahliyesini
ilamsız icra yoluyla icra dairesinden isteyebilir.
Kanuni istisna dışında, ilamsız bir icra takibine başvurmak isteyen alacaklının
alacağı, mutlaka para veya teminat alacağına ilişkin bir alacak olmalıdır. Ancak
para veya teminat alacağı olsa dahi yabancı devlet aleyhine ilamsız icra yoluyla
takibe başvurulamaz. Yabancı devletten olan alacaklar için ilamlı icra takibine
başvurulmalıdır.

Para Alacakları
İlamsız icra sistemimizde, takip edilen para alacağı, özel hukuktan doğan
para alacaklarıdır. Buradaki para alacağından kasıt ise Türk parasıdır (İİK m. 58/3).

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

 İlamsız İcra Yolları

Alacaklının yabancı para alacağı için, doğrudan ilamsız icra takibi yapması
mümkün değildir. Bu durum kamu düzenine ilişkindir. Alacaklının alacağı yabancı
para ise, bu parayı Türk parasına çevirmeli ve Türk parası üzerinden takip
talebinde bulunmalıdır. Zira İİK m. 58/3 hükmü emredici niteliktedir.
İcra İflas Kanunu m. 58/3 hükmüne göre, alacak veya teminat yabancı bir
İlamsız icranın konusu, para ise, alacaklı takip talebinde, alacağı hangi tarihteki kur üzerinden talep
para ve teminat ettiğini ve faiz isteyip istemediğini bildirmek zorundadır. Bu nedenle, alacaklı
alacaklarıdır. yabancı para alacağı için takip talebinde bulunurken, bu alacağı Türk parası olarak
gösterecek ancak dilerse vade günündeki, dilerse de fiili ödeme günündeki Türk
parası karşılığını talep edebilecektir.

•500 USD alacağı olan alacaklının ilamsız icraya

Örnek

başvurabilmesi için, 500 USD'nin Türk parası olarak karşılığını

(mesela, 500 USD = 3.000 TL) talebinde belirtmesi gerekir.
Ancak alacaklı alacağının vade günü veya fiili ödeme
günündeki karşılığının ödenmesini talep edebilir.

Altın para ise, İİK m. 42’de belirtilen para kavramının içine girmemektedir.
Zira altın para, herhangi bir kıymetli mal hükmündedir. Bu yüzden konusu altın
olan alacaklar için ilamsız icra yoluna başvurulamaz.
Altın para alacağı olan alacaklı öncelikle mahkemede dava açıp buna ilişkin
bir ilam elde etmeli ve bu ilamla icra dairesine başvurmalıdır.
Örnek

•100 gram altın, para alacağı olarak değerlendirilmediğinden,

100 gram altın alacağı olan alacaklı öncelikle mahkemede dava
açıp buna ilişkin bir ilam elde etmeli ve bu ilamla icra takibi
başlatmalıdır. 100 gram altın alacağı için ilamsız icra takibine
başvurmak isteyen alacaklının talebi reddedilir. Bu açıdan 100
gram altın alacağı ile 5 ton buğday alacağı arasında bir fark
yoktur.

Konusu para olan bütün alacaklar ilamsız icranın konusunu oluşturmakla

beraber, bu para alacaklarının rehinle temin edilip edilmediği özellik arz eder. Zira
İİK m. 45/1 hükmü uyarınca, rehinle temin edilmiş bir alacağın borçlusu iflasa tabi
şahıslardan olsa bile alacaklı yalnız rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip
yapabilir.

Önce rehine başvurma Bu durumda para alacağı için genel haciz yoluyla takip yapmak isteyen
kuralı, kambiyo alacaklının alacağının rehinle temin edilip edilmediğinin tespiti gerekir. Buna göre,
senetlerine mahsus rehinle temin edilmemiş para alacakları için alacaklı doğrudan genel haciz yoluna
takiplerde uygulanmaz. başvurabilir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

 İlamsız İcra Yolları

Alacaklının para alacağı rehinle temin edilmiş ise, alacaklı kural olarak ilk
önce rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmak zorundadır. Doğrudan genel
haciz yoluyla takibe başvuramaz. İcra müdürü bu durumu resen dikkate alır.
Alacaklı, rehinle temin edilmiş para alacağının tahsili için ilk önce rehinin
paraya çevrilmesi yoluyla takibe başvurur ve satış bedeli alacağı tamamen
karşılamazsa, bu durumda alacağının kalan kısmı için genel haciz yoluyla takibe
başvurabilir (İİK m. 45/1). Bu kurala, önce rehine başvurma zorunluluğu denir.
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip ise bu kuralın istisnasıdır
(İİK m. 45/3). İİK m. 45/3 hükmü uyarınca, önce rehine başvurma kuralı kambiyo
senetlerine mahsus takip yollarında uygulanmaz

•Alacaklının alacağı 150.000 TL'dir. Alacaklının bu para alacağı aynı

zamanda bir rehinle teminat altına alınmıştır. Bu durumda alacaklı
Örnek

para alacağının tahsili için doğrudan genel haciz yoluna başvuramaz.

• Ancak alacağı aynı zamanda kambiyo senedine bağlıysa, doğrudan
kambiyo senetlerine mahsus haciz veya iflas yoluyla takibe
başvurabilir. Aksi hâlde alacaklı, önce rehinin paraya çevrilmesi
yoluyla takibe başvurmalıdır.
• Alacaklı rehinin paraya çevrilmesi neticesinde alacağının tamamını
alamamışsa, bu durumda eksik kalan kısım için genel haciz yoluyla
takibe başvurabilir.

Teminat Alacakları
İlamsız icra sistemimizde para alacaklarından başka teminat alacakları için
de ilamsız icra yoluyla takibe başvurulabilir. Mevcut veya müstakbel bir alacak için
teminat verilmesine ilişkin taleplere teminat alacakları denir. Teminat alacakları
üç şekilde doğmaktadır: Kanundan, mahkeme kararından veya sözleşmeden doğan
teminat alacakları.
Bir hukuki ilişkiden dolayı teminat gösterme borcu altına giren teminat
borçlusu bu teminatı göstermezse, alacaklı borçluyu teminat göstermeye zorlamak
için ilamsız icra yoluyla takibe başvurabilir. Dikkat edilirse, teminat verilmesine
ilişkin ilamsız takiplerde mevcut olan bir teminatın asıl borcun ödenmemesi
nedeniyle bozdurulmasına ilişkin değil, borçlanılan bir teminatın henüz
verilmemesinden (gösterilmemesinden) dolayı borçluyu teminatı vermeye
(göstermeye) zorlamak amacıyla takip yapılmaktadır.
Teminat alacakları;
kanundan, mahkeme Teminat verilmesine ilişkin ilamsız takiplerde, ortada bir asıl borç ve asıl
kararından ya da borçlu vardır. Asıl borçlunun borcunu ödeyip ödemediği belli değildir. Ancak
sözleşmeden doğabilir. borçlunun borcu için teminat gösterilmesi söz konusudur.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

 İlamsız İcra Yolları

Asıl borçlunun borcundan dolayı teminat gösterme borcu altına giren

teminat borçlusu ise henüz teminat göstermemiştir. İşte bu durumda teminat
borçlusunun borçlandığı teminatı göstermesini sağlamaya yönelik bir ilamsız takip
yapılabilecektir.

• (B)'nin (A)'ya 30.000 TL borcu vardır. (T) ise (B)'nin (A)'ya

Örnek olan 30.000 TL borcunun teminatı olarak otomobili üzerine
(A) lehine rehin tesis edeceğini taahhüt etmiştir. Ancak (T)
teminat borcunu yerine getirmemiştir. Bu durumda (A),
ilamsız icra yoluna başvurup (T)'nin otomobili üzerine rehin
konulmasını isteyebilir.

Gösterilmesi istenen teminatın konusu para olabileceği gibi paradan başka

bir şey de olabilir. Teminatın konusu para ise, yapılacak olan ilamsız icra takibi,
para alacakları için yapılan ilamsız icra takibiyle hemen hemen aynıdır. Para
alacakları ilişkin uygulanan prosedür, teminat alacakları için de niteliğine uygun
düştüğü ölçüde uygulanır. Teminatın konusu paradan başka bir şey ise, istenilen
teminatın cinsinin ve Türk parası karşılığının takip talebinde gösterilmesi gerekir.
Borçlu kendisinden istenilen ayni veya şahsi teminatı gösterirse, ilamsız icra
takibi son bulur. Talep edilen ayni veya şahsi teminat borçlu tarafından yerine
getirilmezse, takibin kesinleşmesiyle birlikte icra dairesi tarafından zorla yerine
getirilir.

•Teminat konusu taşınmaz üzerine ipotek tesisi ise, teminat

Örnek

borçlusunun borcunu yerine getirmemesi üzerine, icra dairesi

takibin kesinleşmesiyle tapu müdürlüğüne yazı yazarak
taşınmaz üzerine ipotek tesisini sağlar.

Teminat alacaklarına ilişkin ilamsız icra takibinin uygulama alanı oldukça

dardır. Ayrıca, uygulamada teminat alacaklarına ilişkin ilamsız icra takibi fazla
bilinmemekte ve pek tercih edilmemektedir.

İLAMSIZ İCRANIN TÜRLERİ

İlamsız icra takibi hakkında daha önceki bölümlerde genel bir bilgiye yer
verilmişti. Alacaklının alacağı para (veya teminat) alacağı ise, alacaklı herhangi bir
Alacaklının alacağı para
ilama gerek duymaksızın ilamsız icra yoluna başvurabilir. Alacağı para (veya
(veya teminat) alacağı
teminat) olan alacaklı, daha önce mahkemede dava açıp bir ilam elde etmek
ise, alacaklı herhangi bir
zorunda olmaksızın, doğrudan icra dairesine başvurarak ilamsız icra takibi
ilama gerek
başlatabilir. Hatta alacaklının bu takip yoluna başvurabilmesi için alacağı hakkında
duymaksızın ilamsız icra
bir senedi olması dahi gerekmez.
yoluna başvurabilir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

 İlamsız İcra Yolları

Bu bölümde ilamsız icranın türleri hakkında genel bir bilgi verilecek olup,
ilamsız icrada yer alan takip türlerinin işleyişi ilerleyen bölümlerde ayrı ayrı ele
alınacaktır.
İlamsız icrada üç tür takip yolu bulunmaktadır. Bu takip yolları, genel haciz
yoluyla takip, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip ve kiralanan
taşınmazların ilamsız icra yoluyla tahliyesidir.
Tablo 4.2. İlamsız İcranın Türleri

İlamsız İcra İçerisindeki Takip Yolları

1. Genel haciz yoluyla takip

2. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip

3. Kiralanan taşınmazların ilamsız tahliyesi

Genel Haciz Yoluyla Takip

Genel haciz yoluyla takip, sadece para ve teminat alacakları için öngörülmüş
bir takip yoludur. Alacaklının alacağı para alacağı olup bir kambiyo senedine
bağlanmış ise, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takibe başvurulur. Ancak
alacak kambiyo senedine bağlanmış olsa bile genel haciz yoluyla takibe
başvurulmasının önünde bir engel yoktur. Para alacağı bir kambiyo senedine
bağlanmamışsa, genel haciz yoluyla takibe başvurulmalıdır.
Genel haciz yoluyla
takibe başvurabilmek Genel haciz yoluyla takibe başvurabilmek için, alacağın bir senede
için, alacağın bir senede bağlanmış olmasına da gerek yoktur. Ancak alacak rehinle temin edilmiş ise, önce
bağlanmış olmasına rehine başvurma kuralı gereğince, alacaklı alacağını tahsil için öncelikle rehinin
gerek yoktur. paraya çevrilmesi yoluyla takibe başvurmalıdır. Doğrudan genel haciz yoluyla
takibe başvurması mümkün değildir.
Genel tabloya baktığımızda, genel haciz yoluyla takibin rehinle temin
edilmemiş olan, bir kambiyo senedine de dayanmayan (senetli veya senetsiz)
bütün para ve teminat alacakları için başvurulabilen bir yol olduğunu
söyleyebiliriz.
Genel haciz yoluyla takip, uygulamada en çok başvurulan takip yoludur.
Kanunda da genel haciz yoluyla takibe ilişkin hükümlere geniş ölçüde yer verilmiş
ve diğer takip yolları için genel haciz yoluyla takibe ilişkin hükümlere atıfta
bulunulmuştur.

Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yoluyla Takip

Kanunda kambiyo senetlerine mahsus olmak üzere özel bir takip yolu
öngörülmüştür. Bu takip yoluna kanunda iflas bölümünde yer verilmiş olmasına
rağmen, kambiyo senetlerine mahsus takibe iflas yolu veya haciz yolu olmak üzere
iki şekilde başvurmak mümkündür. Bu bölümde icra hukuku incelendiğinden,

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

 İlamsız İcra Yolları

kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna ilişkin hükümler bu bölümde; kambiyo

senetlerine mahsus iflas yoluyla takibe ise iflasa ilişkin bölümlerde yer verilecektir.
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takibe başvurabilmek için,
alacaklının para alacağının bir kambiyo senedine bağlanmış olması ve bu kambiyo
senediyle takip talebinde bulunulması gerekmektedir. Elinde bir kambiyo senedi
bulunmayan alacaklı bu takip yoluna başvuramaz. Kambiyo senedinden kasıt, Türk
Ticaret Kanunu’nda düzenlenen çek, poliçe ve bonodur. Kambiyo senetlerine
mahsus haciz yoluyla takip, sadece çek, poliçe ve bono için öngörülmüş olan bir
takip yoludur. Bu nedenle, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takibe
sadece bu üç tür senedin varlığı hâlinde başvurulabilir.
Alacaklının kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takibe başvurabilmesi
için, mahkemede bir dava açıp ilam elde etmesi de gerekmez. Alacağın bir
kambiyo senedine bağlanmış olması tek başına yeterlidir. Bu nedenle, kambiyo
senetlerine mahsus haciz yoluyla takip ilamsız icranın bir türüdür.

Kambiyo senetleri; çek, Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip, genel haciz yoluyla takibe
poliçe ve bonodur. çok benzer. Takibin aşamaları bakımından takip talebi ve ödeme emri safhalarında
ciddi farklılıklar olmakla birlikte, haciz, satış ve paraların paylaştırılması aşamaları
genel haciz yoluyla takiptekiyle aynıdır.

•Genel haciz yoluyla takip talebine herhangi bir belge ekleme

Örnek

zorunluluğu yokken, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip

talebine kural olarak, kambiyo senedinin aslı eklenmelidir. Aynı
şekilde, genel haciz yoluyla takipte önce rehne başvurma
zorunluluğu varken; kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla
takipte bu zorunluluk yoktur.

Kiralanan Taşınmazların İlamsız İcra Yoluyla Tahliyesi

İlamsız icrada istisnai olarak, para ve teminat alacakları dışında, kira
bedelinin ödenmemesi ve kira süresinin sona ermesi hâllerinde, kiralanan
taşınmazların ilamsız icra yoluyla tahliyesi mümkündür.
Kural olarak kiralanan bir taşınmazı tahliye ettirebilmek için kiralayanın ilk
önce kiracıya karşı sulh hukuk mahkemesinde tahliye dava açması ve elde edeceği
ilamla icra dairesine başvurup ilamlı icra yoluyla taşınmazın tahliyesini sağlaması
Kira süresinin sona gerekir. Ancak kira bedelinin ödenmemesi veya kira süresinin sona ermesi
ermesi nedeniyle hâllerinde, alacaklı (kiralayan) ilk önce mahkemede dava açmasına gerek olmadan
taşınmazın tahliyesini doğrudan icra dairesine başvurarak kiralanan taşınmazın tahliyesini isteyebilir.
talep edebilmek için, İlk olarak kiralayan kira bedelinin ödenmemesi nedeniyle kira alacağını talep
kira sözleşmesi yazılı ediyorsa, bu alacak için (para alacağı olduğundan) kural olarak genel haciz yoluyla
olmalıdır. takibe başvurması gerekir. Ancak alacaklı ödenmeyen kira bedelinin yanında aynı
zamanda tahliye de istiyorsa, ilamsız tahliye takibi yapmalıdır. Alacaklının kira

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

İlamsız İcra Yolları

alacağı için yapacağı ilamsız takiple, taşınmazın tahliyesi için açacağı tahliye
davasını birleştiren takibe kiralanan taşınmazların ilamsız tahliyesi denir.
İkinci olarak kiralayan yazılı kira sözleşmesinde belirtilen kira süresinin sona
ermesi nedeniyle taşınmazın tahliyesini talep edebilir. Sözlü kira sözleşmesi ile
kiraya verilen bir taşınmazın kira süresinin bitiminde ilamsız icra yoluyla tahliyesi
istenemez.
Kanunda her iki ilamsız tahliye takibi için farklı prosedürler öngörülmüş olup
ilerleyen bölümlerde bu konuya ayrıntılı olarak yer verilecektir.
Bireysel Etkinlik

• Alacaklının para alacağı ilama bağlı ise, alacaklının ilamsız icraya

başvurması mümkün müdür? Bu konudaki Yargıtay kararları
nelerdir? Araştırınız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

İlamsız İcra Yolları

• İlamsız icrada görevden maksat, icra işlerinde hangi icra organının vazifeli
olduğunun tespit edilmesidir. İcra hukukunda her derecede, sadece bir çeşit
cebrî icra organı bulunur. Birinci derece görevli organ icra dairesi, ikinci
derece organ icra mahkemesi ve üçüncü derece organ Yargıtay’ın ilgili hukuk
daireleridir.
•İlamsız icrada yetki, bir ilamsız icra takibine hangi yerdeki icra dairesi
tarafından bakılacağının belirlenmesi demektir. İlamsız icrada yetki konusu
İİK m. 50 hükmünde düzenlenmiştir. Söz konusu hükme göre, ilamsız icrada
yetki konusunda HMK’nın yetkiye ilişkin hükümleri (HMK m. 5-19) uygulanır.
•İcra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin ve kesin değildir. Bunun anlamı,
icra dairesi yetkisiz olduğunu kendiliğinden gözetemez. Bu nedenle,
alacaklının yetkisiz bir icra dairesinde takip yapması hâlinde, borçlunun buna
karşı koyması gerekir. Borçlu icra dairesinin yetkisizliğini yetkiye itiraz ile ileri
sürebilir. Borçlu süresi içinde yetki itirazında bulunmaz ise, yetkisiz olan icra
dairesi yetkili hâle gelir. Aynı şekilde, yetkili olmayan bir icra dairesi tarafların
yapacağı bir yetki sözleşmesi ile yetkili hâle getirilebilir.
•İlamsız icra sistemimizde, takip edilen para alacağı, özel hukuktan doğan
para alacaklarıdır. Buradaki para alacağından kasıt ise, Türk parasıdır (İİK m.
Özet

58/3).
•Alacaklının yabancı para alacağı için, doğrudan ilamsız icra takibi yapması
mümkün değildir. Bu durum kamu düzenine ilişkindir. Alacaklının alacağı
yabancı para ise bu parayı Türk parasına çevirmeli ve Türk parası üzerinden
takip talebinde bulunmalıdır.
•Alacaklının para alacağı rehinle temin edilmiş ise, alacaklı kural olarak ilk
önce rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmak zorundadır. Doğrudan
genel haciz yoluyla takibe başvuramaz. İcra müdürü bu durumu resen
dikkate alır.
•İlamsız icra sistemimizde para alacaklarından başka teminat alacakları için de
ilamsız icra yoluyla takibe başvurulabilir.
•İlamsız icrada üç tür takip yolu bulunmaktadır. Bu takip yolları, genel haciz
yoluyla takip, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip ve kiralanan
taşınmazların ilamsız icra yoluyla tahliyesidir.
•Genel haciz yoluyla takip, sadece para ve teminat alacakları için öngörülmüş
bir takip yoludur. Genel haciz yoluyla takibe başvurabilmek için, alacağın bir
senede bağlanmış olmasına da gerek yoktur. Ancak alacak rehinle temin
edilmiş ise, önce rehne başvurma kuralı gereğince, alacaklı alacağını tahsil
için öncelikle rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takibe başvurmalıdır.
•Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takibe başvurabilmek için,
alacaklının para alacağının bir kambiyo senedine bağlanmış olması ve bu
kambiyo senediyle takip talebinde bulunulması gerekmektedir. Kambiyo
senedinden kasıt, Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen çek, poliçe ve
bonodur. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip, genel haciz
yoluyla takibe çok benzer.
•İlamsız icrada istisnai olarak para ve teminat alacakları dışında, kira bedelinin
ödenmemesi ve kira süresinin sona ermesi hâllerinde, kiralanan
taşınmazların ilamsız icra yoluyla tahliyesi mümkündür.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

İlamsız İcra Yolları

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. İcra işlerinde birinci derece görevli merci aşağıdakilerden hangisidir?
a) İcra Mahkemesi
b) Asliye Hukuk Mahkemesi
c) İcra Dairesi
d) Yargıtay’ın İlgili Hukuk Dairesi
e) Adalet Müfettişleri
2. Aşağıdakilerden hangisi yetki sözleşmesinin şartlarından biri değildir?
a) Yetki sözleşmesi sadece tacirler veya kamu tüzelkişileri arasında
yapılabilir.
b) Yetki sözleşmesi mutlaka yazılı olmalıdır.
c) Yetki sözleşmesi ile yetkili kılınan icra dairesi veya dairelerinin belirli
olması gerekir.
d) Yetki sözleşmesi bir veya belirli birden fazla icra takibine ilişkin olmalıdır.
e) Yetki sözleşmesi icra takibi başlatıldıktan sonra yapılmalıdır.
3. İcra dairesinin yetkisi ile ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
a) İcra dairesinin yetkisi kesindir.
b) İcra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin değildir.
c) İcra dairesinin yetkisi konusunda yetki sözleşmesi yapılabilir.
d) Yetkiye süresinde itiraz edilmezse, yetkisiz icra dairesi yetkili hâle gelir.
e) HMK’nin yetkiye ilişkin hükümleri kıyasen uygulanarak tespit edilir.
4. Çorumlu tacir (T), Erzurumlu öğretmen (Ö)’den 3.000 TL alacaklıdır. (T)
alacağının tahsili için Erzincanlı vekil (V)’ye vekâlet vermiş ve genel haciz
yoluyla takip yapmasını istemiştir. Vekil (V) de işleri nedeniyle Ankara’da
bulunduğundan Ankara 3. İcra müdürlüğüne başvurarak genel haciz yoluyla
takip yapmıştır. Olayla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Olayda yetkili icra dairesi Çorum icra dairesidir.
b) Olayda yetkili icra dairesi Erzurum ve Ankara icra daireleridir.
c) (Ö) süresi içerisinde yetkiye itiraz etmezse, yetkisiz olan Ankara icra
dairesi yetkili hâle gelir.
d) (T) ile (Ö) arasında İstanbul icra dairelerinin yetkili olacağı hususunda
yetki sözleşmesi yapılabilir.
e) Olayımızda vekil (V)’nin ikametgâhı olan Erzincan icra daireleri de
yetkilidir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

İlamsız İcra Yolları

5. Aşağıdakilerden hangisi bir ilamsız icra takibinin konusunu oluşturamaz?

a) Para alacakları
b) Teminat alacakları
c) Çek alacakları
d) Kiralanan bir taşınmazın tahliyesi
e) Altın para alacakları
6. Önce rehine başvurma zorunluluğu ile ilgili olarak aşağı verilenlerden hangisi
yanlıştır?
a) Alacak rehinle temin edilmiş ise, alacaklının kural olarak ilk önce rehinin
paraya çevrilmesi yoluna başvurması gerekir.
b) Elinde bir kambiyo senedi bulunan alacaklının da önce rehinin paraya
çevrilmesi yoluna başvurması zorunludur.
c) Rehinle temin edilmiş alacağı için, önce rehinin paraya çevrilmesi yoluna
başvuran alacaklının alacağı satış bedelinden karşılanamazsa, alacaklı
eksik kalan kısım için genel haciz yoluna başvurabilir.
d) Alacak rehinle temin edilmiş olmasına rağmen doğrudan genel haciz
yoluna başvurulup başvurulmadığını, icra müdürü resen gözetir.
e) Rehinle temin edilmemiş para alacakları için alacaklı doğrudan genel
haciz yoluna başvurabilir.
7. Para ve teminat alacakları için aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
a) Altın para alacağı da ilamsız takibe konu olabilen bir para alacağıdır.
b) Teminat alacakları kanundan doğar. Sözleşmeden veya mahkeme
kararından doğması mümkün değildir.
c) İlamsız icra takibine para ve teminat alacakları dışındaki alacaklar için de
başvurulabilir.
d) Alacaklının alacağı para veya teminat alacağı olup da bir ilama bağlıysa,
alacaklının mutlaka ilamlı takip yoluna başvurması gerekir.
e) Para veya teminat alacağı olsa dahi, yabancı devlet aleyhine ilamsız icra
yoluyla takibe başvurulamaz.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

İlamsız İcra Yolları

8. İlamsız icra ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

a) İlamsız icrada yetki konusu HMK’nin yetkiye ilişkin hükümleri kıyasen
uygulanarak çözümlenir.
b) İlamsız icra para ve teminat alacakları için başvurulan bir yoldur.
c) Elinde bir ilam bulunan alacaklı da ilamsız icraya başvurabilir.
d) Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu bir ilamsız icra yoludur.
e) Yazılı veya sözlü kira sözleşmesine dayalı olarak kira süresinin sona
ermesi nedeniyle taşınmazın tahliyesi istenebilir.

9. Aşağıda İlamsız tahliyeye ilişkin verilenlerden hangisi doğrudur?

a) Alacaklının kira alacağı için yapacağı ilamsız takiple, taşınmazın tahliyesi
için açacağı tahliye davasını birleştiren takibe kiralanan taşınmazların
ilamsız tahliyesi denir.
b) İlamsız tahliyeye başvurabilmek için alacaklının elinde mutlaka buna
ilişkin bir ilam olmalıdır.
c) Kira alacağı verilmişse, kira süresinin dolması nedeniyle ilamsız tahliyeye
başvurulamaz.
d) Kira süresinin dolması nedeniyle ilamsız tahliyeye başvurabilmek için kira
sözleşmesinin yazılı olmasına gerek yoktur.
e) İlamsız icra külli icranın bir türüdür.

I. Çek
II. Varant
III. Tahvil
IV. Bono
V. Poliçe
10. Yukarıda verilenlerden hangileri kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla
takibe başvurabilmek için gerekli senetlerdendir?
a) I, IV ve V
b) I, II ve III
c) II ve III
d) IV ve V
e) III, IV ve V

Cevap Anahtarı
1.c, 2.e, 3.a, 4.c, 5.e, 6.b, 7.e, 8.e, 9.a, 10.a

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

İlamsız İcra Yolları

YARARLANILAN KAYNAKLAR
Arslan, R. ve Yılmaz, E. ve Taşpınar Ayvaz, S. ve Hanağası, E. (2018). İcra ve İflâs
Hukuku (4. Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
Arslan, R. ve Yılmaz, E. ve Taşpınar Ayvaz, S. ve Hanağası, E. (2018). Medeni Usul
Hukuku (4. Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
Atalı, M. ve Ermenek, İ. (2018). İcra ve İflâs Hukuku. İstanbul: Seçkin Yayınları.
Budak, A. C. (2016). Karşılaştırmalı İcra ve İflas Kanunu (5. Baskı). Ankara: Adalet
Yayınevi.
Budak, A. C. ve Karaaslan V. (2018). Medeni Usul Hukuku, (2. Baskı). Ankara:
Adalet Yayınevi.
Fırat, E. (2016). Özel Kanunlarda Düzenlenen İlam Niteliğinde Belgeler. Ankara:
Adalet Yayınevi.
Karslı, A. (2014). İcra ve İflas Hukuku (3. Baskı). İstanbul: Alternatif Yayıncılık.
Kuru, B. (2013). İcra ve İflas Hukuku El Kitabı (2. Baskı). Ankara: Adalet Yayınevi.
Muşul, T. (2013). İcra ve İflas Hukuku C. 1-2 (Güncellenmiş Genişletilmiş 6. Baskı).
Ankara: Adalet Yayınevi.
Özekes, M. (2009). İcra Hukukunda Temel Haklar ve İlkeler. Ankara: Adalet
Yayınevi.
Pekcanıtez, H. ve Atalay, O. ve Özekes, M. (2015). Medenî Usûl Hukuku (3. Baskı).
Ankara: Yetkin Yayınları.
Pekcanıtez, H. ve Atalay, O. ve Sungurtekin Özkan, M. ve Özekes, Muhammet
(2015). İcra ve İflas Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
Pekcanıtez, H. ve Atalay, O. ve Sungurtekin Özkan, M. ve Özekes, M. (2015). İcra
ve İflas Hukuku Temel Bilgiler (11. Bası). Ankara: Yetkin Yayınları.
Üstündağ, S. (2004). İcra Hukukunun Esasları (8. Baskı). İstanbul: Yaylacık
Matbaacılık.
Yıldırım, M. K. ve Deren Yıldırım, N. (2016). İcra ve İflas Hukuku (7. Baskı). İstanbul:
Beta Yayınevi.
Yılmaz, E. (2016). İcra ve İflas Kanunu Şerhi. Ankara: Yetkin Yayınevi.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18