Professional Documents
Culture Documents
Unite12
Unite12
© Bu ünitenin tüm yayın hakları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan
ünitenin tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve
12
dağıtımı yapılamaz.
İflasın Hukuki Sonuçları
Masa Mevcudunun
Tespiti
Borçlunun Malvarlığı
Bakımından Sonuçları
Masaya Dâhil
Malvarlığı Değerinin
Tespiti
Müflisin Tasarruf
İFLASIN HUKUKİ Masaya Ait Malvarlığı
Yetkisi Bakımından
SONUÇLARI Üzerindeki Tasarruflar
Sonuçları
Hileli İflas
Alacaklılar
Bakımından Hukuki
Sonuçları
Taksirli İflas
GİRİŞ
İflas tasfiye işlemlerinin yürütülebilmesi için iflasın açılmasına birtakım
hukuki sonuçlar bağlanmıştır. Öncelikle, müflisin malvarlığındaki mal ve
haklarından iflas masası teşkil etmekte ve iflas alacaklarının ödenmesine yönelik
işlemler yapılmaktadır. Masada hangi mal ve hakların yer alacağının belirlenmesi
son derece önemlidir. Çünkü bunların dışında kalanlar için tasfiye işlemleri
yapılamaz.
Masaya dâhil olması gereken mal ve haklar ise müflise ait olan haczi kabil
mal ve haklardır. Öyle ki üzerinde rehin olan mal ve haklar da iflas masasına
girmelidir. Fakat bu hâlde de rehin hakkı sahibinin rüçhan hakkı bulunacaktır. Buna
karşın, müflisin borcunu temin için üçüncü kişinin göstermiş olduğu rehin konusu
şey iflas masasına giremez. Çünkü bu hâlde müflise değil, üçüncü bir kişiye ait bir
mal ve hak söz konusu olur.
Yine iflas tasfiyesinin gerçekleşmesi için müflisin taraf olduğu takip ve
davalara belirli sonuçlar bağlanmıştır. İflasın açılmasına karar verildikten sonra
müflisin taraf olduğu takip ve davalar tasfiyeyi yakından ilgilendirmektedir. Söz
gelimi, müflis aleyhine muayyen bir alacaktan dolayı başlatılmış takip hakkında
verilecek karara göre bu alacağın iflas masasına yazılıp yazılmayacağı belli
olacaktır. İflasın açılması ile birlikte icra takibinin durması ve bu karar
kesinleştikten sonra ise iflasın açılmasına karar verilmesi gerekir. Müflisin taraf
olduğu davalar ise ikinci alacaklılar toplantısından belirli bir süre sonraya kadar
durmalıdır.
Müflisin alacaklıları arasında eşitliğin sağlanması amacıyla iflasın açılmasına
alacaklılar bakımından da hukuki sonuçlar bağlanmıştır. Bununla, iflas tasfiyesinin
kısa sürede sonuçlanması hedeflenmiştir. Çünkü normal şartlarda alacağını (şarta
bağlı olması gibi) talep etmek için beklemesi gereken alacaklı, iflas masasına işbu
alacağın yazılmasını talep etme imkânına sahip olmaktadır.
Son olarak iflasın açılması, müflisin cezai sorumluluğuna sebebiyet verecek
bazı sonuçların gerçekleşmesinin ön şartını teşkil etmektedir. Sırf iflas ettiği için
cezai sorumluluğundan bahsedilemeyecek müflisin taksiratlı iflas ve hileli iflas
hâllerinde cezai sorumluluğu doğmaktadır.
olduğuna bağlıdır. Rehin konusu şey borçluya ait olabileceği gibi üçüncü bir kişiye
de ait olabilir. Yalnızca, mülkiyeti borçluya ait olan rehin konusu şey iflas masasına
girer. Öte yandan, üçüncü bir kişinin borcunu temin için müflisin kendi
mülkiyetindeki bir malı rehin göstermiş olması hâlinde bu mal da masaya dâhil
olur. Rehin alacaklısının rüçhan hakkına bu durumda halel gelmez. Rehin paraya
çevrildikten sonra paraya çevirmeye yönelik yapılmış giderler bu paradan
karşılanır ve kalan kısım ile alacağı rehinle güvence altına alınmış alacaklıya ödeme
yapılır. Bu ödeme sonunda iki ihtimal ortaya çıkar. Rehinle temin edilmiş alacak
ödendikten sonra bir miktar para artabileceği gibi alacağın tamamen
karşılanamaması ihtimali de doğabilir.
İlk durumda, artan kısım iflas masasına dâhil olur. İkinci durumda ise
alacağın rehinle karşılanamayan kısmı iflas masasına yazılır. Alacaklılara ödeme
yapılırken diğer alacaklılar gibi rehinle alacağını tamamen alamayan alacaklıya da
ödemede bulunulur. Dikkat edilmesi gereken husus, rehin hakkı sahibine tam
ödeme yapılamaması sebebiyle doğan bakiye alacağın rüçhanlı bir alacak olmayıp
adi bir alacak olduğudur.
henüz tahsil edilmemiş ise senedin asıl hak sahibine geri verilmesi gerekir. Buna
karşın, senedin devir amacıyla borçluya ciro edilmesi hâlinde, geri verme talebinde
bulunulamaz.
Nasıl ki başkasına ait olup müflisin uhdesinde bulunan mal ve haklar masaya
giremiyorsa bunların satış bedeli de masa malı olarak görülemez. Müflis üçüncü
kişinin malını hiç satmamış ise bu mal doğrudan üçüncü kişiye verilmelidir. Şayet
satım gerçekleşmiş ise, artık malın geri verilmesi mümkün olamayacağından, satış
bedeli üçüncü kişiye ödenmelidir. Malın bedelinin müflis tarafından iflasın
açılmadan önce tahsil edilip edilmediği üçüncü kişinin alacağının iflas alacağı
olarak kabul edilip edilmeyeceğinde belirleyicidir. Bedel tahsil edilmediği takdirde,
üçüncü kişi satışa yönelik masrafları iflas masasına vererek satış bedelini alabilir.
Buna karşın, müflis iflas etmeden önce, satış bedeli tahsil edilmiş olmasına rağmen
üçüncü kişiye ödenmemişse, üçüncü kişinin alacağı iflas alacağı olarak kabul
edilmelidir. Buna bağlı olarak üçüncü kişi de diğer iflas alacaklıları gibi alacağına
kavuşabilir. Yani, paraların paylaştırılması aşamasında üçüncü kişiye ödemede
bulunulur.
İflas masasına girmeyecek mal ve haklar bakımından son olarak ele alınacak
husus, müflise satılıp gönderilmiş olan mallar hakkındadır. İİK m. 190’da öngörülen
şartlar sağlandığı takdirde müflisin iflas açılmadan önce satın aldığı mal satıcıya
iade edilmektedir. Bu şartlar şunlardan ibarettir:
Mala ilişkin olarak emtia senedi varsa malın senetle birlikte üçüncü kişiye
satılmamış veya reddedilmemiş olması.
İflas idaresi müflisin iflas etmeden önce yapmış olduğu bu sözleşmeyi uygun
Satıcının müflise iflas
bulur (malın piyasa fiyatının altında satın alınmış olması gibi) ise sözleşmeye girme
etmeden önce
yönünde bir tercihte bulunacaktır. Malın satış bedeli bu hâlde masa borcu olarak
gönderdiği malları
işlem görür. Buna bağlı olarak satıcının alacağı, iflas alacaklarından önce ve tam
belirli şartlar altında
olarak karşılanacaktır. Çünkü masa alacakları ödendikten sonra iflas alacakları
geri alma hakkı
ödenmeye başlayabilir. Örneğin Ankara'daki müflis M, İstanbul’daki satıcı S'den
bulunmaktadır.
40.000 ₺ tutarında bir iş makinesi satın almış olsun. İflasın açıldığı anda iş makinesi
M'ye teslim edilmemiş ise S İİK m. 190 uyarınca bu iş makinesini geri isteyebilir.
İflas idaresi iş makinesinin aslında çok uygun bir fiyata satın alındığı paraya
çevirme hâlinde 65.000 ₺ elde edeceği kanaatine varırsa sözleşmeye girme hakkını
kullanacaktır. Bu durumda S'ye ödenecek 40.000 ₺ masa borcudur.
ilaveten, kiralanan taşınmazın tahliyesi veya çocuk teslimi için başlatılmış takipler
de iflasa karar verilmesine rağmen devam edebilir.
İflasın açılmasından sonra doğan alacaklar hiçbir şekilde iflas masasından
talep edilemezler. Müflisin yalnızca iflas açıldığı andaki borçları sebebiyle iflas
masasına müracaat edilebilir. Şayet iflas açıldıktan sonra müflis yapmış olduğu
belirli bir işlem neticesinden borçlanmış ise alacaklı müflis aleyhine takip
İflasın açılmasından
başlatabilir. Çünkü bu alacak için iflas masasından ödeme yapılmayacaktır. İflas
sonra doğan alacaklar
açıldığı için bu durumda genellikle borçlunun hiçbir mal ve hakkı olmayacaktır.
hiçbir şekilde iflas
Uygulamada, iflas açıldıktan sonra çalışarak gelir elde eden müflisin açılma
masasından talep
anından sonra doğan borçlarının ücret haczi yapılarak karşılanması sıklıkla
edilemez.
görülmektedir.
İİK m. 194/2 gereği, durma suresince zaman aşımı ve hak düşürücü süre
işlemeyecektir.
Yukarıda belirttiğimiz hususlar İİK m. 194/1’e göre durması mümkün olan
davalar için geçerlidir. Bu davalar dışında kalan aşağıdaki davalar ise görülmeye
devam edecektir:
Acele hâllere ilişkin davalar,
Müflisin şarta bağlı Şarta bağlı her borç hakkında bu şekilde muamele yapılacağı söylenemez.
veya belirsiz vadeye Yalnızca geciktirici şarta bağlı borçlar bakımından şart gerçekleşene kadar pay
bağlı borçları iflas ayrılmasından, şart gerçekleştikten sonra ödemede bulunulmasından söz
masasına yazdırılabilir. edilebilir. Geciktirici şarta bağlı borçlarda hâl böyle iken, müflisin bozucu şarta
bağlı borçları için doğrudan ödeme yapılmalıdır. Bozucu şart gerçekleşir ise
ödenen bedel geri alınarak diğer alacaklılar arasında paylaştırılmalıdır.
İflasta Takas
Müflisten alacaklı olup aynı zamanda müflise borçlu olan alacaklılar İİK m.
200’de öngörülen hususlar dışında takasta bulunabilirler. Böylece, borçların
karşılıklı olarak sona ermesi mümkün olmaktadır. Örneğin alacaklı A, müflis M'den
60.000 ₺ alacaklı ve M'ye 40.000 ₺ borçlu olsun. Takas mümkün olduğu takdirde, A
yalnızca 20.000 ₺ talep edebilecektir. İşte, takas sonrası alacak olarak kalan bu
20.000 ₺ iflas masasından talep edilebilir. 20.000 ₺ bedelin tamamının ödenip
ödenmeyeceği masanın malvarlığına bağlı olacaktır. Buna karşın, takas mümkün
olmazsa, A'nın 40.000 ₺ iflas masasına ödemesi ve 60.000 ₺ alacağı için iflas
masasına başvurması gerekir.
Aşağıdaki hâllerde ise iflas alacaklıları arasında eşitliğin sağlanması adına
takas geçerli görülemez:
• İflasın açılması ile birlikte müflisin mal ve hakları iflas masasını teşkil eder.
Masa malları iflas tasfiyesine tabi tutularak iflas alacaklılarına ödemede
bulunulmalıdır. İflas masasında yer alabilecek mal ve haklar yalnızca müflise
ait olanladır. Öyle ki müflisin bir borcu için rehin veren üçüncü kişinin bu malı
iflas masasına girmez. Rehin konusu şey müflise ait ise bunun iflas masasına
girmesi her hâlükârda mümkün olacaktır. Fakat rehinle temin edilen alacak
rüçhanlı alacaktır ve rehin paraya çevrildikten sonra ilk olarak bu alacak
karşılanmalıdır.
•Müflis aleyhine başlatılmış takipler iflasın açılması ile durur ve ticaret
mahkemesinin bu yöndeki kararının kesinleşmesi ile düşer. Müflisin taraf
olduğu davalar ise belirli bir müddet durur ve ikinci alacaklılar toplantısının
bu konuda vereceği karara göre açılmış bir davaya nasıl devam edeceği
belirlenir. Daha sonra davada usul işlemleri iflas idaresi tarafından yapılmak
üzere davaya devam edilebilir.
•İflas alacaklılarını korumak için iflasın açılmasına karar verilmesi ile müflisin
masa malları üzerindeki tasarruf yetkisinin kısıtlanması öngörülmüştür. İflas
Özet
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi iflas masasında yer alamayacak mal ve haklardan
biridir?
a) Borçlunun elindeki kambiyo senedi
b) Borçlunun imalathanesindeki iş makinesi
c) Borçlunun geçimi için zaruri olan tarlası
d) Borçlunun önceden haczedilmiş aracı
e) Borçlunun bir borcu için rehin verdiği yatı
2. İflasın açılmasının müflisin taraf olduğu takiplere etkisi aşağıdakilerden
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
a) Müflisin haczedilmiş malı paraya çevrilmiş ise takibi başlatmış alacaklıya
bu para ödenir.
b) İflas açıldıktan sonra doğan bir alacak iflas masasından icra takibi yoluyla
talep edilir.
c) İflasın açılması kararı ile müflis aleyhine başlatılmış olan bütün takipler
düşer.
d) İflas açılmadan önce müflisin başlattığı takipler iflastan sonra da müflis
tarafından yürütülür.
e) İflastan önce başlatılmış bir takip dolayısıyla haczedilen mal, iflas
masasına girmez.
3. İflas açıldıktan sonra iflas alacakları hakkında aşağıda verilen bilgilerden hangisi
yanlıştır?
a) Geciktirici şarta bağlı alacak, şart gerçekleşirse ödenir.
b) İpotekle temin edilmiş bir alacak muaccel hâle gelir.
c) Müflisin kefil olduğu borçtan dolayı masaya başvurulabilir.
d) Rehinle temin edilmemiş alacak için dahi faiz işletilir.
e) Konusu para olmayan alacak da para alacağına dönüşür.
4. İflasın açılması ile müflisin davalı olduğu davalar ne zamana kadar durur?
a) İflas idaresi göreve başladıktan 10 gün sonrasına kadar
b) Birinci alacaklılar toplantısından 10 gün sonrasına kadar
c) İkinci alacaklılar toplantısından 10 gün sonrasına kadar
d) İflas dairesi, iflasın açıldığını ilan ettikten 10 gün sonrasına kadar
e) Birinci alacaklılar toplantısından 8 gün sonrasına kadar
9. İflasın açılması ile müflisin borçlarının (iflas alacaklarının) muaccel hâle gelmesi
hakkında aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Üçüncü bir kişi kefil olmuş ise iflas alacağı muaccel hâle gelmez.
b) Taşınır rehini ile güvence altına alınmış iflas alacakları muaccel hâle gelir.
c) İflas alacağının muaccel hâle gelmesi için iflas idaresinden talepte
bulunulmalıdır.
d) İflas alacaklarının muaccel hâle gelebilmesi için hileli iflas hâlinin varlığı
şarttır.
e) Alacaklı aynı zamanda müflisin borçlusu ise iflas alacağı muaccel hâle
gelmez.
10. İflasın açılmasına karar verildiği takdirde aşağıdaki davalardan hangisi durmaz?
a) Müflis aleyhine açılan boşanma davası
b) Müflis aleyhine açılmış para alacağı davası
c) Müflisin mala zarardan dolayı açtığı tazminat davası
d) Müflisin açtığı para alacağı davası
e) Müflisin açtığı taşınır mal teslimi davası
Cevap Anahtarı
1.c, 2.a, 3.b, 4.c, 5.e, 6.e, 7.d, 8.d, 9.b, 10.a
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Akil, C. (2017). Genel Haciz Yoluyla Takipte Ödeme Emrine İtiraz. Ankara: Yetkin
Yayınları.
Arslan, R. ve Yılmaz, E. ve Taşpınar Ayvaz, S. ve Hanağası, E. (2018). İcra ve İflâs
Hukuku (4. Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
Arslan, R. ve Yılmaz, E. ve Taşpınar Ayvaz, S. ve Hanağası, E. (2018). Medeni Usul
Hukuku (4. Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
Atalı, M. ve Ermenek, İ. (2018). İcra ve İflâs Hukuku. İstanbul: Seçkin Yayınları.
Budak, A. C. (2019). Karşılaştırmalı İcra ve İflas Kanunu (9. Baskı). Ankara: Adalet
Yayınevi.
Budak, A. C. ve Karaaslan V. (2018). Medeni Usul Hukuku, (2. Baskı). Ankara:
Adalet Yayınevi.
Karslı, A. (2014). İcra ve İflas Hukuku (3. Baskı). İstanbul: Alternatif Yayıncılık.
Kuru, B. (2013). İcra ve İflas Hukuku El Kitabı (2. Baskı). Ankara: Adalet Yayınevi.
Muşul, T. (2013). İcra ve İflas Hukuku C. 1-2 (Güncellenmiş Genişletilmiş 6. Baskı).
Ankara: Adalet Yayınevi.
Özbay, İ. ve Yardımcı, T. E. (2018). Tebligat Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi.
Özekes, M. (2009). İcra Hukukunda Temel Haklar ve İlkeler. Ankara: Adalet
Yayınevi.
Pekcanıtez, H. ve Atalay, O. ve Özekes, M. (2015). Medenî Usûl Hukuku (3. Baskı).
Ankara: Yetkin Yayınları.
Pekcanıtez, H. ve Atalay, O. ve Sungurtekin Özkan, M. ve Özekes, Muhammet
(2015). İcra ve İflas Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
Pekcanıtez, H. ve Atalay, O. ve Sungurtekin Özkan, M. ve Özekes, M. (2015). İcra
ve İflas Hukuku Temel Bilgiler (11. Bası). Ankara: Yetkin Yayınları.
Üstündağ, S. (2004). İcra Hukukunun Esasları (8. Baskı). İstanbul: Yaylacık
Matbaacılık.
Yıldırım, M. K. ve Deren Yıldırım, N. (2016). İcra ve İflas Hukuku (7. Baskı). İstanbul:
Beta Yayınevi.
Yılmaz, E. (2016). İcra ve İflas Kanunu Şerhi. Ankara: Yetkin Yayınevi.