KODEKS IMSBC

MIĘDZYNARODOWY MORSKI KODEKS

STAŁYCH ŁADUNKÓW MASOWYCH
Zagrożenia związane z przewozem ładunków
masowych mogą być podzielone na
następujące kategorie:

 Uszkodzenie konstrukcji będące wynikiem

niewłaściwego rozłożenia ładunku.

 Utrata lub zmniejszenie stateczności w czasie

trwania rejsu, która zazwyczaj jest wynikiem:

1. Przesunięcia ładunku nieodpowiednio

roztrymowanego lub rozłożonego na statku przy
wzburzonym stanie morza.
2. Upłynniania się ładunku pod wpływem wibracji i
ruchów statków w czasie falowania i ześlizgiwania
lub spływania na jedną stronę ładowni. Takie
ładunki są zazwyczaj drobno cząstkowymi
materiałami, włączając w to węgiel i są
transportowane w stanie zawilgoconym.

 Chemiczne reakcje(np. wydzielanie toksycznych

lub wybuchów gazów, samozagrzewania lub
niebezpiecznych procesów korozyjnych).
 Podział ładunków wg kodeksu IMSBC

• Grupa A: ładunki upłynniające się

• Grupa B: ładunki chemicznie niebezpieczne

dodatkowa klasa MHB

• Grupa C: ładunki nie stwarzają zagrożenia

upłynniania się i nie są niebezpieczne chemicznie
GRANICA PŁYNNOŚCI
FMP = FLOW MOISTURE POINT

DOPUSZCZALNA TRANSPORTOWA ZAWARTOŚĆ

WILGOCI
TML = TRANSPORTABLE MOISTURE LIMIT

TML = 90% FMP

 KLASYFIKACJA TOWARÓW
NIEBEZPIECZNYCH

• Klasa 1 - Towary wybuchowe

• Klasa 2 - Gazy

• Klasa 3 - Ciecze łatwopalne

• Klasa 4.1 - Ciała stałe łatwopalne

• Klasa 4.2 - Towary zdolne do samozagrzewania

• Klasa 4.3 - Towary, które w kontakcie z wodą wydzielają

łatwopalne gazy
• Klasa 5.1 - Towary utleniające

• Klasa 5.2 - Nadtlenki organiczne

• Klasa 6.1 - Towary toksyczne

• Klasa 6.2 - Towary zakaźne

• Klasa 7. - Towary promieniotwórcze

• Klasa 8 - Towary powodujące korozję

• Klasa 9 - Inne towary niebezpieczne

Wartość kąta nasypu dzieli ładunki masowe
na trzy grupy:

• Ładunki masowe o kącie nasypy mniejszym niż 30o

• Ładunki masowe o kącie nasypy większym niż 30o i

mniejszym niż 35o

• Ładunki masowe o kącie nasypy większym niż 35o.

 Ładunki masowe o kącie nasypu mniejszym niż 30o są
trymowane zgodnie z Międzynarodowym Kodeksem
Bezpiecznego Przewozu Ziarna Luzem.

 Ładunki masowe o kącie nasypu większym niż 30o i

mniejszym niż 35o są podatne na przesunięcia. Powinny
być trymowane możliwie do równego poziomu, a
pomieszczenia ładunkowe powinny być maksymalnie
wypełnione (nie powodując jednocześnie przeciążenia).
Różnica wysokości pomiędzy najwyższym i najniższym
poziomem w ładowni nie może przekraczać 1,5metra.
 Ładunki masowe o kącie nasypu większym niż 35o
(mniej podatne na przesunięcia) powinny być
trymowane w celu równomiernego rozłożenia stożka w
kierunku burt statku.
Należy zadbać o to, aby nie powstał stożek o nadmiernej
wysokości i nacisk na konstrukcję dna statku był
wyrównany (obniżenie stożka).
 GRUPA B
SIARKA - Charakterystyka

• siarka jest pierwiastkiem niemetalicznym pozbawionym

smaku i zapachu barwie jasno do ciemnożółtej
• ze względu na niską twardośd jest bardzo krucha
• nie rozpuszcza się w wodzie
• z wieloma substancjami utleniającymi tworzy wybuchowe
mieszanin
• iskry powoduje samozapalenie lub wybuch pyłu siarki
• najmniejsze domieszki substancji obcych są szkodliwe,
obniżają temperaturę zapłonu
• Należy do klasy niebezpieczeostwa 4.1 – UN 1350
 Siarka -klasa 4.1

Formy transportu:
• Kawałkowa: otrzymywana przez zestalenie siarki płynnej, zawiera
dużo pył siarkowego, duże ubytki w czasie transportu i ulega
zanieczyszczeniom, transportuje się zgodnie z zaleceniami dla
klasy 4.1

• Granulowana:otrzymywana przez zestalenie siarki płynnej w

zbiornikach z wodą chłodzącą, granulki o średnicy 2-3 mm;
transportuje się zgodnie z zaleceniami dla klasy 4.1
• Ciekła: nie ulega zanieczyszczeniom w czasie transportu, nie grozi
niebezpieczeństwo ze strony pyłów, istnieje konieczność usuwania
siarkowodoru, temperatura transportu 130-1350C
 Makuchy- klasa 4.2

• Makuchy - produkt uboczny otrzymywany

przy wytłaczaniu oleju z nasion lub owoców roślin oleistych.
• Makuchy otrzymuje się z
nasion: lnu, słonecznika, soi, rzepaku, rzepiku, konopi, maku, sezamu,
a także z owoców palm (np. makuchy kokosowe), z orzeszków
ziemnych (makuchy arachidowe).
• W przemyśle paszowym, mielone na mączkę, stanowią paszę.
 RODZAJE ŁADUNKÓW

• pozostałość po mechanicznym tłoczeniu UN 1386 – o zawartości oleju

większej niż 10% lub o zawartości oleju i wody większej niż 20%
• pozostałość po ekstrakcji UN 1386 – o zawartości oleju mniejszej niż
10% lub o zawartości oleju i wody mniejszej niż 20%
• UN 2217 - o zawartości oleju mniejszej niż 1,5% i o zawartości wody
mniejszej niż 11 %
ZAGROŻENIA

• ładunek zdolny do samozagrzewania,

• wilgotny lub przy nadmiernej ilości nieutlenionego oleju zdolny do
zapalenia
• podczas reakcji utleniania obniża stężenie tlenu w pomieszczeniach
ładunkowych
• Produktem utleniania może być dwutlenek węgla
 Makuchy

Wymagania w transporcie morskim:

• temperatura załadunku nie większa niż 55oC
• towar wolny od rozpuszczalników łatwopalnych, poddawany
leżakowaniu przed transportem; czas jest uzależniony od ilości
oleju w ładunku
• ładunek wymaga certyfikatu określającego ilość wody i oleju
• transport w pomieszczeniach wentylowanych mechanicznie,
• usuwanie pozostałości par rozpuszczalnika za pomocą wentylacji
powierzchniowej,
• statek wyposażony w urządzenia pozwalające na
wprowadzenie dwutlenku węgla lub innego gazu obojętnego
do ładowni,

• pomiar temperatury w regularnych odstępach czasu, po

przekroczeniu 55o C wstrzymanie wentylacji, dalszy wzrost
temperatury wymaga wprowadzenia do ładowni dwutlenku
węgla.
NAWOZY
Podział nawozów azotowych wg charakteru chemicznego
(rodzaju związku występującego w nawozie):

• nawozy typu saletrzanego (saletra sodowa, potasowa i saletra

wapniowa)

• nawozy typu amoniakalnego (siarczan amonu)

• nawozy typu saletrzano-amonowego (saletra amonowa i

saletrzak)

• nawozy typu amidowego (mocznik, azotniak, cyjanoamidek

wapniowy)
Nawozy fosforowe dzielą się na :

 rozpuszczalne w wodzie –superfosfat

 rozpuszczalne w roztworze cytrynianu amonowego –precypitat,

 rozpuszczalne w kwasie cytrynowym –tomasyna,

 rozpuszczalne w roztworze cytrynianu amonowego i w kwasie

cytrynowym –mączka kostna i fosforytowa.
Nawozy potasowe występują w większości w przyrodzie:
sylwin KCl, sylwinit KCl*NaCl

Do nawozów wapniowych należą CaO i wapień mielony

otrzymywane z węglanu wapnia
 Podczas przeładunku nawozy należy chronić przed
wilgocią ponieważ:

 nawozy po zawilgoceniu, a następnie wyschnięciu

tworzą zbitą masę co utrudnia przeładunek,

 niektóre nawozy po związaniu z wodą wydzielają

niebezpieczne gazy lub duże ilości ciepła,

 nawozy w obecności wody tworzą roztwory

powodujące korozji metali i stopów.
Warunki transportu:

 towary opakowane w worki polietylenowe, wielowarstwowe worki

papierowe wyłożone masą bitumiczną,

 ładownie czyste suche i wentylowane, wyłożone deskami,

 „ z daleka od” materiałów palnych i kwasów,

 nie należy umieszczać w sąsiedztwie wyrobów metalowych i
urządzeń mechanicznych,

 nie należy sztauować nawozów z ładunkami wrażliwymi i

delikatnymi.
 Nawozy sztuczne zawierające azotan
amonowy.
Typ A
A1 - zawierające nie mniej niż 90% azotanu
amonowego nie więcej niż 0,2% palnych substancji lub
zawierające mniej niż 90%, ale więcej niż 70% azotanu
amonowego i nie więcej niż 0,4% substancji palnych.

A2- mieszanina azotanu z węglanem lub dolomitem, więcej

niż 80% i mniej niż 90% azotanu, i nie więcej niż
0,4% substancji palnych.
A3- mieszaniny azotanu zawierające więcej niż 45%
i nie więcej niż 70%, 0,4% substancji palnych.

A4- mieszaniny azot- fosforan- potaż zawierające więcej

niż 70% azotanu i nie więcej niż 0,4% substancji
palnych.
 Nawozy sztuczne zawierające azotan
amonowy

Typ B:
• mieszaniny azot- fosforan- potas nie więcej niż 70%
azotanu amonowego i nie więcej niż 0,4% substancji
palnych, lub nie więcej niż 45% azotanu przy
nieograniczonej ilości substancji palnych.
Wymagania specjalne:

 oczyszczone ładownie z pozostałości palnych,

 utrzymywanie ładunku w stanie suchym, temperatura

nie może przekroczyć 400C,

 używać do sztauowania materiałów niepalnych,

 wszystkie urządzenia elektryczne przechodzące przez

pomieszczenia ładunkowe powinny być wyłączone,
 w czasie załadunku i wyładunku na pokładzie i w
pomieszczeniach zabronione jest prowadzenie prac z
otwartym ogniem,

• należy zapewnić możliwość natychmiastowego

doprowadzenia wody,

• środki gaśnicze gotowe do użycia.

SIARCZKOWE KONCENTRATY RUD
METALI

KLASA MHB
Zagrożenia

• koncentraty są zdolne do utleniania,

• wykazują tendencję do samozagrzewania,

• obniżają stężenie tlenu w pomieszczeniu ładunkowym,

• emitują gazy trujące do pomieszczeń ładunkowych,

• wywołują proces korozji.

 Przy składowaniu i przewozie koncentratów rud
należy unikać:

 mieszania różnych gatunków rudy, ponieważ pomieszanie gatunków

narusza technologię procesów hutniczych; w celu uniknięcia
pomieszania różnych gatunków rudy stosy przegradza się
specjalnymi drewnianymi tarczami,

 umieszczanie z ładunkami delikatnymi, wrażliwymi na zabrudzenia,

ponieważ drobnoziarniste koncentraty rud wydzielają dużo pyłów,

 załadunku podczas opadów atmosferycznych

• składowania i umieszczania rudy w ładowniach statku razem z
węglem, drewnem, nawozami sztucznymi, olejami, chemikaliami a
zwłaszcza kwasami i innymi materiałami, które wpływają na
obniżenie jakości rud przez ich zanieczyszczenie, przez wpływ na
skład chemiczny rudy, a w przypadku np. olejów umożliwiają
zastosowanie w procesach hutniczych;

• umieszczanie razem z produktami higroskopijnymi jak ziarna,

mąka, cukier, makuchy itp., ponieważ niektóre rudy zawierają
dużo wilgoci;
Warunki transportu
• wymagany jest certyfikat z wyznaczoną wartością TML,
• powierzchnia ładunku powinna być wyrówna,
• zabezpieczenie ładunku, które uniemożliwia przedostawania się wody
do ładunku
• wchodzenie do pomieszczeń ładunkowych możliwe po sprawdzeniu
atmosfery
• konieczność sprawdzania atmosfery nad powierzchnią ładunku,
• obserwacja powierzchni ładunku
 Węgiel -klasa MHB

Klasyfikacje węgla:

• typ węgla (podział na typy, Classification by Rank),

• stopień czystości węgla (podział na klasy, Classification by Grade),
• ziarnistość węgla (podział na sortymenty, Classification by Size).
 Podstawą klasyfikacji węgli na typy są naturalne cechy
węgli i przydatność technologiczna:

• zawartośd części lotnych,

• zdolnośd spiekania, którą charakteryzuje przy ogrzaniu węgla bez
dostępu powietrza przejście od stanu luźnych ziaren do stanu
stopionego koksu,
• ciśnienie rozprężania,
• dylatacja, czyli zmiana objętości węgla przy wzroście temperatury,
• ciepło spalania.
 Podział węgla na klasy

Podstawą podziału węgli kamiennych na klasy jest ich stopieo czystości

i przydatnośd do celów przemysłowo – handlowych.
Zasadą podziału na klasy jest zawartośd popiołu, a przy młodszych
typach węgli również określenie ciepła spalania.
 Klasyfikacja węgla według sortymentów

Węgiel z wydobycia rzadko transportowany jest w postaci nie

sortowanej.

Wymaga się, aby dostarczono węgiel określonego typu i o

odpowiednim stopniu czystości, lecz również żeby dostarczony
węgiel posiadał ściśle określoną ziarnistośd.

W tym celu przemysły węglowe wszystkich krajów wydobyte węgle

poddaję sortowaniu.
Węgiel jako ładunek charakteryzują następujące
własności:

• zamarzanie,
• wietrzenie,
• samozagrzewanie,
• samozapalenie.
 W przypadku długotrwałego leżenia węgla na składach
czy długotrwałego przewozu, wietrzenie powoduje zmianę
następujących własności węgla:
• maleje uziarnienie;
• zmienia się wygląd zewnętrzny kawałków, zanika połysk, pojawiają się
białe, żółte i brunatne naloty;
• zmienia się ciężar właściwy , początkowo rośnie a następnie spada;
• zmienia się uzysk części lotnych;
• ulega zmianie skład elementarny w kierunku zmniejszenia zawartości
C i H, wzrasta zawartośd O;
• zmniejsza się wartośd opałowa;
• w przypadku węgli koksujących zmniejsza się zdolnośd spiekania;
 Procesy samozagrzewania i samozapalenia zależą
od wielu czynników:

• od stopnia uwęglenia –„węgle młode”, o niskim stopniu uwęglenia

są bardziej podatne na samozagrzewanie,
• od składu ziarnowego –im bardziej rozdrobniony, tym szybciej
utlenia się,
• od wilgotności i temperatury toczenia,
• obecności katalizatorów,
• dopływu świeżego powietrza.
• czasu składowania oraz przewozu.
 W czasie załadunku należy unikać:

• kruszenia węgla, aby nie powstało zbyt dużo pyłów; załadunek węgla
prowadzi się z ograniczonej wysokości: sortymenty grube sypie się z
wysokości nie przekraczającej 1 m, a średnie 2 m; dla pozostałych nie
ma ograniczeo w wysokości sypania,

• mieszania różnych typów, klas, sortymentów,

• oraz ładowania w czasie deszczu; węgiel powinien byd ładowany w

stanie suchym, gdyż w czasie transportu może stracid na wadze z
powodu wyparowania wody 0,5 –1 %.
• przyjmowania węgla o temperaturze 308K,

• prowadzenia prac spawalniczych, przebywad z otwartym ogniem na

pokładzie, palid papierosów.
Zasady dotyczące wszystkich typów ładunku węgla

• Przed przyjęciem ładunku pomieszczenia ładunkowe powinny byd

dokładnie oczyszczone.

• Należy usunąd wszystkie pozostałości po poprzednich ładunkach,

opakowania, resztki materiałów sztauerskich i innych przedmiotów
mogących zanieczyścid węgiel lub spowodowad jego samozapalenie.

• Wentylatory i inne otwory prowadzące do ładowni powinny byd

zaopatrzone w szczelne zamknięcia umożliwiające w razie potrzeby
odcięcie powietrza.
• Wszystkie przewody elektryczne, instalacje paliwowe przechodzące
przez ładownie powinny byd tak zabezpieczone, aby nie podgrzewały
ładunku węgla.

• Należy również odizolowad wszystkie źródła ciepła w ładowni.

Ponadto należy zabezpieczyd ładownie przed możliwością
przedostania się do nich wody.

• Statek powinien byd wyposażony w detektory: metanu, tlenku węgla i

tlenu oraz pH - metrów
 Warunki transportu
• W czasie podróży mierzy się i notuje temperaturę co 4 godziny.

• Po załadunku węgiel powinien byd roztrymowany możliwie do

równego poziomu, czyli powinien zostad równomiernie rozłożony w
ładowni.

• Ładownie powinny zostad tak napełnione, aby między powierzchnią

węgla w ładowni a górnym pokładem istniała wolna przestrzeo
umożliwiająca przepływ powietrza i metanu.
• Węgiel kamienny podczas transportu zachowuje się podobnie jak
koncentraty rud metali, tzn. może ulegad upłynnieniu w warunkach
transportu morskiego. Należy, więc kierowad się podobnymi zasadami
jak przy ich transporcie.
• Węgiel jako ładunek MHB powinien byd „oddzielony od”
(separated from) towarów niebezpiecznych klas 1.4, 2, 3,
4 i 5 w opakowaniach i „oddzielony od” od ładunków klas
4 i 5.1 przewożonych luzem.

• Towary niebezpieczne pozostałych podklas klasy 1

powinny byd „oddzielone wzdłuż całym pomieszczeniem i
ładownią”.
IMO w transporcie morskim wyróżnia i podaje zalecenia dla
dwóch rodzajów węgla: wydzielającego metan i podatnego na
samozagrzewanie.

Jeśli transportowany jest ładunek zdolny do wydzielania metanu w

ilościach niebezpiecznych należy podjąd następujące środki
bezpieczeostwa:

 pomieszczenia, w których znajduje się węgiel, muszą mied

zapewnioną stałą wentylację, przy przewozie węgla stosuje się
wentylacje powierzchniową w celu odprowadzenia gazów
wydzielanych przez węgiel,
 każdorazowo przed otwarciem ładowni należy usunąd gazy, ostrożnie
otwierad luki, aby uniknąd zaiskrzenia, nie wolno palid i używad
otwartego ognia;

 zabronione jest wchodzenie do pomieszczeo ładunkowych lub

przylegających do nich, zanim nie zostaną przewentylowane, po
wentylacji należy sprawdzid, czy stężenie gazów obniżyło się do
poziomi bezpiecznego dla człowieka;

 regularnie kontrolowad i wentylowad pomieszczenia robocze:

magazyny, przejścia, tunele na obecnośd metanu.
Jeśli transportowany jest ładunek skłonny do samozagrzewania to w
przypadku, gdy analiza powietrza w przestrzeniach ładunkowych
wskazuje na wzrastające stężenie tlenku węgla lub temperatura
ładunku gwałtownie wzrasta to powinny zostać podjęte następujące
środki ostrożności:

 luki, po załadunku, powinny zostad natychmiast zamknięte, wskazane jest

dodatkowe uszczelnienie pokryw lukowych taśmą uszczelniającą,

 wentylacja powinna zostad ograniczenia do niezbędnego minimum

potrzebnego do usunięcia wydzielających się gazów; należy stosowad
wentylację powierzchniową, aby nie następowała wymiana powietrza w całej
objętości ładunku, ponieważ tlen z wymienionego powietrza spowodowałby
wzrost intensywności procesu samozagrzewania;
 zabroniony jest wstęp do pomieszczeo ładunkowych (obszar o obniżonej
zawartości tlenu i obecności gazów szkodliwych); jeśli istnieje taka potrzeba
muszą to robid osoby przeszkolone, wyposażone w aparaty oddechowe;

 temperatura w pomieszczeniach ładunkowych powinna byd mierzona

regularnie,

 jeżeli stężenie tlenku węgla gwałtownie wzrasta a temperatura ładunku

przekracza 550C w tej sytuacji pomieszczenia powinny zostad całkowicie
zamknięte, a wentylacja wyłączona;

 nie wolno używad wody do chłodzenia ładunku ani do zwalczania ognia, może
ona zostad użyta do chłodzenia obszaru graniczącego z pomieszczeniami
ładunkowymi.
Ropa i produkty przerobu ropy naftowej
 Skład ropy naftowej

Węgiel 81 –87 %
Wodór 10 - 14%
Tlen 0 - 7%
Azot 0 – 1,2%
Siarka 0 - 6%
 W praktyce morskiej ropę i jej pochodne
dzieli się:

• Ropa naftowa lotna – o temp. zapłonu poniżej 60 0C.

Zalicza się tu: surową ropę naftową, paliwa do turbin i
silników odrzutowych, benzynę, naftę lekkie oleje
naftowe.

• Ropa naftowa nielotna –temp. zapłonu 600C i więcej.

Do grupy tej należą oleje dieslowskie, olej napędowy, olej
smarny, twardy asfalt
 Cechy produktów naftowych

• Gęstość
lub
gęstość względna:
d = mp/mw

gdzie:

mp = masa substancji w temperaturze 150C

mw = masa wody w temperaturze 4 0C
Znajomość gęstości pozwala na:

• Prawidłową kontrolę ilości ładunku na podstawie objętości i

temperatury,

• Zorientowanie się o wartości opałowej paliwa,

• Orientacja z jakiego rejonu pochodzi ropa a tym samym jaki jest

udział poszczególnych grup węglowodorów.
 Lepkość – miara tarcia wewnętrznego podczas
przesuwania się dwóch warstw cieczy

Lepkość wpływa na:

• lotność, zdolność do parowania;

• możliwość pompowania;
• pracę pomp: sprawność hydrauliczną, wartość oporów
przepływu,
• możliwość użycia w operacji mycia zbiorników ropą.
 Lotność – zdolność do wytwarzania par nad
powierzchnią cieczy

Ciśnienie par wg Reida –RVP

Ciśnienie par Reida wykorzystuje się do:

• porównania lotności ciekłych produktów ropopochodnych,
• oceny palności płynów (które wydzielają palne gazy poniżej 26 0C)
 Klasyfikacja płynów palnych

• Grupa A – płyny o RVP ponad 0,98 np. lekkie nafty

• Grupa B – płyny o RVP pomiędzy 0,6 i 0,98 np. benzyna

• Grupa C – płyny o RVP poniżej 0,6 np. surowa ropa

Powstawanie (rozdzielanie) ładunków elektrycznych

• Przepływ ropy naftowej przez rurociąg,

• Osadzanie się nierozpuszczalnych cieczy lub części stałych,

• Rozbryzgiwanie lub mieszanie cieczy w zbiornikach

 Najniebezpieczniejsze okresy eksploatacji

• Załadunek
• Wyładunek
• Mycie zbiorników
• Wentylowanie zbiorników
 Instalacja gazu obojętnego

• Zobojętnienie pustych zbiorników, przez zmniejszenie

zawartości tlenu,
• Utrzymywanie w każdej części zbiornika atmosfery o zawartości
tlenu nie przekraczającej 8%,
• Eliminowanie możliwości dostawania się powietrza do zbiornika
podczas normalnej eksploatacji,
• Usuwanie z pustych zbiorników węglowodorów gazowych.
 Podczas mycia spotyka się następujące stany
atmosfery

• Obojętna: stężenie tlenu do 8%,

• Zbyt uboga: stężenie węglowodorów w parach jest niższe od
50% DGW
• Niekontrolowana
• Zbyt bogata: stężenie węglowodorów w parach przekracza
15% obj.
 Załadunek ropy i produktów przerobu:

• Rozpoczęcie załadunku grawitacyjne lub przy najmniejszej

wydajności pomp – pozwala to sprawdzić szczelność
systemu ładunkowego statku i nie dopuścić do
elektryzowania ładunku;

• Utrzymywanie temperatury powyżej temperatury płynności o

15 0C;
• Zwiększenie szybkości przepływu powinno odbywać się w
sposób łagodny,

• Właściwy przeładunek (rata przeładunkowa) musi

uwzględniać dopuszczalną prędkość do 12 m/s

• Zasada „najpierw otwórz później zamknij”

• Dopełnienie z zachowaniem ulażu

 Nadzór nad ładunkiem w czasie transportu

• Kontrola szczelności kadłuba –sondowanie zbiornika

• Sondowanie wody po sedymentacji,
• Uzupełnianie gazu obojętnego dla utrzymania nadciśnienia,
• Chłodzenie pokładów,
• Grzanie ładunku,
• Pomiar aktualnej temperatury ładunku.
 Mączka rybna

Mączka rybna to pasza otrzymywana z ryb lub produktów

ubocznych powstających podczas obróbki wstępnej ryb.
Zawiera białka, tłuszcze, wodę substancje mineralne i
witaminy.

Mączka rybna występuje w postaci sypkiego, jednolitego

proszku lub brykietów i granulek, o barwie od
jasnobrązowej do brązowoszarej i intensywnym
charakterystycznym zapachu.
 Klasyfikacja
o Mączkę rybną niestabilizowaną, odpady rybne niestabilizowane o
wysokim stopniu zagrożenia: o nieograniczonej zawartości wilgoci;
(ponad 12 % wagowo); nieograniczonej zawartości tłuszczu (ponad
15 % wagowo) w przypadku gdy mączka lub odpady zawierają
dodatek antyutleniaczy.

Ładunek taki uznawany jest jako towar klasy 4.2 towarów

niebezpiecznych UN 1374
• Mączkę rybną bez dodatku antyutleniaczy, odpady rybne bez
dodatku antyutleniaczy: o zawartości wilgoci ponad 5 % lecz nie
wyższa niż 12 % wagowo; zawartości tłuszczu nie większa niż 12 %
wagowo. Ładunek taki uznawany jest jako towar klasy 4.2 towarów
niebezpiecznych UN 1374.

• Mączkę rybną stabilizowana, odpady rybne stabilizowane z

dodatkiem antyutleniaczy: o zawartości wilgoci ponad 5 % lecz nie
wyższa niż 12 % wagowo; zawartości tłuszczu nie większa niż 15 %
wagowo. Ładunek taki uznawany jest jako towar klasy 9 towarów
niebezpiecznych UN 2216.
 Szybkość i intensywność procesu utleniania tłuszczów
zależy od wielu czynników:

• składu kwasowego utlenianego tłuszczu,

• temperatury,
• powierzchni kontaktu cząsteczek tłuszczu z tlenem,
• obecności katalizatorów lub inhibitorów reakcji
autooksydacji.
 Skutki utleniania

• Zoksydowanie całej masy oleju zawartego w mączce wyzwala duże

ilości ciepła, doprowadzając do samozagrzewania.

• Najczęściej powoduje szereg zmian jakościowych: głęboką

denaturację białek, wzrost ogólnego poziomu stopnia zjełczenia
tłuszczu, powstawanie produktów utleniania lipidów o szkodliwym
działaniu na organizmy zwierzęce oraz różnego rodzaju związków
między aminokwasami i produktami oksydacji kwasów tłuszczowych.
 Warunki składowania i transportu
• w transporcie i składowaniu przyjmuje się, że ilość wody w mączce
powinna być utrzymywana w granicach 5 – 12 %.

• optymalnymi warunkami mikroklimatycznymi przewozu mączki

rybnej w ładowniach statku jest temperatura 10o C i wilgotność
względna 60 %.
 Kauczuk

• Mleczko drzew kauczukowych tzw. lateks jest koloidalną zawiesiną

cząstek kauczuku w ośrodku dyspersyjnym składającym się głównie z
wody.

• mleczko kauczukowe oprócz kauczuku, którego jest 30-40%, zawiera

około 60% wody, 2-2,7% białka, 1,6-3,4% żywicy i od 1,5 do 4,2%
cukrów.
 Charakterystyka kauczuku naturalnego

• Kauczuk wydzielony z lateksu prócz węglowodoru kauczukowego

(składnika podstawowego) zawiera wodę, substancje białkowe, cukry,
kwasy tłuszczowe i aminokwasy, związki zawierające azot, piasek,
które usuwa się przez selektywne rozpuszczanie, strącanie
odwirowanie itp..

• Oczyszczony kauczuk naturalny jest ciałem stałym, elastycznym,

lżejszym od wody, o gęstości 0,906g/cm3.
• Podstawową jednostką elementarną węglowodoru kauczukowego jest
mer izoprenu - C5H8:

• CH3

-CH2 –C = CH - CH2 –

W wyniku polimeryzacji monomeru C5H8 powstają długie liniowe

łańcuchy polimeru kauczukowego.
 Czynniki wpływające na jakość kauczuku

• Czynnikami działającymi szkodliwie na kauczuki są: tlen,

ozon, nieodpowiednia wilgotność względna otoczenia,
promienie UV, nadmiernie wysoka lub niska temperatura,
kwasy i zasady, oleje, smary i rozpuszczalniki.
• Obecność wiązań dienowych (nienasyconych) w cząsteczkach
kauczuku jest przyczyną starzenia się tego surowca pod wpływem
tlenu, ozonu, światła i wilgoci.

• W temperaturach ujemnych kauczuk twardnieje, ponieważ następuje

krystalizacja, a w zbyt wysokich temperaturach jest lepki.

• Woda w kauczuku w dużej mierze decyduje o jego przydatności

technologicznej. Przy ilości wody powyżej 1% występuje utrudnienie
procesu produkcyjnego gumy.

• Procesy utleniania są stymulowane działaniem ciepła,

promieniowaniem w zakresie światła widzialnego i nadfioletowego
(VIS i UV).
 Warunki przechowywania i transportu
• Ze względu na szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych na jakość
kauczuku niedopuszczalne jest przechowywanie i transport kauczuku
na wolnym powietrzu.

• W celu utrzymania w ładowniach odpowiednich warunków

mikroklimatycznych należy co najmniej 2 razy na dobę wykonywać
pomiary temperatury i wilgotności w ładowni.
•
• Wilgotność w ładowni powinna być w granicach 6015% przy
temperaturze 283-293K (10-200C). Przy wilgotności powyżej 75% i
temperaturze powyżej 293K (200C) należy prowadzić wentylację.
 Kodeks bezpiecznego załadunku i rozładunku masowców –
Code of Practice for the Safe Loading and Unloading of Bulk
Carriers

• Celem Kodeksu BLU jest pomoc osobom odpowiedzialnym za za i

wyładunek stałych ładunków masowych. Kodeks obejmuje głównie
bezpieczeństwo procesów przeładunkowych odzwierciedla aktualne
zagadnienia, najlepsze praktyki i wymagania prawne.

• Zawiera rekomendacje dla armatorów, kapitanów, operatorów statków

i terminali.
 Podręcznik załadunku i rozładunku stałych ładunków
masowych dla pracowników terminal przeładunkowych–
Manual on Loading and Unloading of Solid Bulk Cargoes for
Terminal Representatives
Rozporządzenie ministra transportu, budownictwa i gospodarki
morskiej – w sprawie bezpiecznego przewozu ładunków
masowych statkami

z dnia 16 stycznia 2013 roku

Rozporządzenie określa warunki bezpiecznego przewozu ładunków

masowych statkami oraz tryb postępowania w sprawie wydawania
dokumentów stanowiących dowód spełnienia wymagań przewidzianych w
rozdziale VI Konwencji SOLAS dla statków przewożących ziarno luzem.
 Informacje wymagane w transporcie ładunków
masowych
• nazwa towaru masowego – Bulk Cargo Shipping Name,
• grupa, do której należy ładunek (A, B lub C),
• Klasa IMO (jeśli ma zastosowanie),
• Numer ONZ (jeśli ma zastosowanie),
• masa ładunku,
• wymagania dotyczące trymownia ładunku,
• TML dla ładunków zdolnych do upłynniania,
• Informacja, że ładunek generuje trujące lub palne gazy,
• Informacja, że ładunek posiada właściwości trujące, żrące lub są zdolne do
obniżania stężenia tlenu w ładowni,
• Informacja o zdolności do samozagrzewania,
• Informacja, że ładunek wydziela łatwopalne gazy w kontakcie z wodą,
• Informacja, że ładunek jest promieniotwórczy.
Książka informacyjnej portu -port information book
• informacje o lokalizacji portu;
• dane o administracji portu;
• procedury radiokomunikacyjne;
• informacje, jakich oczekuje port od statku;
• przepisy i regulacje imigracyjne, celne;
• informacje dotyczące zdrowia i kwarantanny;
• informacje o holowaniu i pomoc holownika;
• zasady cumowania i kotwiczenia;
• istotne cechy pogodowych;
• gęstość wody w porcie;
• ustawowe wymagania dotyczące załadunku i deklarowania ładunku,
• procedury bezpieczeństwa;
• dopuszczalną wielkość statku, którą akceptuje port;
• dostępność wody słodkiej.
Rekomendacje dotyczące wejść do pomieszczeń zamkniętych
– Recommendations for entering enclosed spaces aboard ship

• Zarządzanie bezpieczeństwem na statku -szkolenia,

• Ocena ryzyka,
• Niebezpieczeństwa związane z określonym rodzajem ładunku,
• Zezwolenie na wejście do pomieszczeń zamkniętych,
• Testowanie atmosfery,
• Środki bezpieczeństwa podczas wchodzenia do pomieszczeń
zamkniętych,
• Dodatkowe środki ostrożności w sytuacji, gdy atmosfera jest znana lub
spodziewane jest, że jest niebezpieczna,
• Fumigacja.
 Zalecenia dotyczące bezpiecznego stosowania
pestycydów w statkach stosowane do fumigacji ładowni

Recommendations on the safe use of pesticides in ships

applicable to the fumigation of the cargo holds