DOKUMENTY ELEKTRONICZNE (dokumenty cyfrowe, zasoby cyfrowe) – dokumenty przechowywane

na nośniku czytelnym maszynowo, dostępne zdalnie lub lokalnie. Są to dokumenty z sygnałem

utrwalonym na nośniku elektronicznym. Mogą to być komunikaty różnych języków naturalnych w
subkodach akustycznych i graficznych, inne komunikaty graficzne jak obrazy, wykresy, animacje, filmy,
komunikaty dźwiękowe, np. muzyka.

Dokumenty cyfrowe to dokumenty, których powstanie, a następnie włączenie do społecznego obiegu

informacji, związane jest z rozwojem technik i usług teleinformatycznych. Dokumenty elektroniczne,
podobnie jak dokumenty tradycyjne, pozwalają na utrwalanie i wielokrotne przekazywanie danych
tekstowych, obrazowych i dźwiękowych. Mogą zatem służyć jako świadectwo faktu lub stanowić
wyraz myśli ludzkiej. Dokumenty elektroniczne, odróżnia jednak od innych typów dokumentów brak
trwałego powiązania ich zawartości treściowej z materialnymi nośnikami.

System dokumentów elektronicznych.

Tworzenie dokumentów elektronicznych wiąże się ze stosowaniem odpowiednich urządzeń

elektronicznych pozwalających na ich zapisanie w postaci cyfrowej, Utrwalony może zostać obrazowy
lub dźwiękowy zapis rzeczywistości, tekst utworzony za pomocą j. naturalnego lub sztucznego czy
inna wygenerowana komputerowo treść.

Przyjmuje się zatem, że zawartością Dokumenty elektroniczne mogą być zarówno "dane, jak i
programy komputerowe, a także integralne połączenie danych z obsługującym je oprogramowaniem.
Niektóre dokumenty elektroniczne powstają w wyniku "digitalizacji dokumentów tradycyjnych, stając
się ich cyfrowymi kopiami. Procesowi cyfryzacji poddawane są na przykład dokumenty piśmiennicze
(rękopiśmienne i drukowane) oraz audiowizualne (analogowe).

Zbiory danych składające się na dokumenty elektroniczne kodowane są w odpowiednich formatach i

zapisywane w plikach, dzięki czemu możliwe jest ich późniejsze odtwarzanie za pomocą
odpowiedniego oprogramowania (oznaczenie formatu danych występuje w nazwie pliku po kropce
jako jego rozszerzenie). Zawartość treściowa dokumentów elektronicznych stanowi wyodrębnioną
znaczeniowo całość, na którą składają się uporządkowane układy elementów tworzące strukturę
logiczną. W przypadku elektronicznego dokumentu tekstowego mogą to być następujące
komponenty: strony, rozdziały, akapity, nagłówki itp.

Zapisane w postaci pliku (lub zbioru plików) dokumenty elektroniczne przechowywane są na

nośnikach wymiennych (np. dyskietka, CD-ROM, DVD, pamięć USB itp.) lub na nośnikach
stanowiących integralną część sprzętu elektronicznego (np. dyski twarde komputerów osobistych czy
serwerów sieciowych). Związek dokumentów elektronicznych z konkretnymi urządzeniami
komputerowymi nie ma charakteru stałego, jednak fakt ich utrwalenia (zapisania) w określonym
miejscu jest niezbędnym warunkiem uznania zestawu cyfrowych danych za dokument.

Udostępnianie dokumentów elektronicznych wiąże się z różnymi sposobami ich przechowywania i

dystrybucji. Wyróżnia się następujące formy dostępu: lokalny (realizowany z wykorzystaniem
wymiennego nośnika fizycznego) oraz zdalny (zapewniany przez sieci komputerowe). Dokumenty
elektroniczne upowszechniane za pomocą dowolnego ogólnodostępnego kanału dystrybucji ("nośnik
elektroniczny lub sieć komputerowa) stają się publikacjami elektronicznymi.
Wskaźnikiem ułatwiającym dotarcie do internetowych dokumentów elektronicznych jest DOI (Digital
Object Identifier). Jego zadaniem jest trwałe identyfikowanie dowolnych obiektów własności
intelektualnej w sieciach komputerowych, bez względu na zmiany zachodzące w lokalizacji zasobów.
Internetowe dokumenty elektroniczne często są gromadzone i udostępniane w ramach różnych
kolekcji funkcjonujących w postaci bibliotek i repozytoriów cyfrowych. Przechowywane w nich
występują jako np. książki czy czasopisma elektroniczne, ale poszczególne fragmenty tych publikacji
(rozdziały lub artykuły) również mogą mieć status samoistnych dokumentów elektronicznych.

Rodzaje dokumenty elektronicznych

 Ze względu na właściwości – wyróżnia się obiekty cyfrowe odwołujące się do różnych

właściwości tradycyjnych typów dokumentów. W środowisku cyfrowym funkcjonują zatem
książki, encyklopedie, słowniki, biuletyny, czasopisma itp., różniące się od ich drukowanych
poprzedników brakiem papierowego nośnika. Dla elektronicznych odpowiedników
wydawnictw tradycyjnych (zwartych i ciągłych) może istnieć wersja drukowana lub też nie
(np. naukowe czasopismo elektroniczne, które ukazuje się cyklicznie pod tym samym
tytułem, zawiera zrecenzowane artykuły naukowe i nie występuje w postaci drukowanej).
 Ze względu na pochodzenie - charakteryzują się cyfrową proweniencją (ich powstanie jest
ściśle związane z rozwojem technologii komputerowej). Wśród nich wyróżnia się: programy
komputerowe, bazy danych, strony World Wide Web (WWW), elektroniczne systemy
komunikowania się (synchronicznego i asynchronicznego: poczta elektroniczna, forum
dyskusyjne, czat itp.).

Wzajemne relacje między tymi grupami dokumentów elektronicznych nie mają charakteru
rozłącznego, ponieważ poszczególne obiekty cyfrowe mogą należeć do obu grup (np. elektroniczny
słownik w postaci bazodanowej udostępniany, jako witryna internetowa).

Wskazywanie podobieństwa dokumentów elektronicznych, do określonych typów wzorcowych staje

się obecnie coraz trudniejsze przede wszystkim ze względu na intensywny rozwój w środowisku
sieciowym obiektów cyfrowych o złożonej i dynamicznej strukturze. Trudno np. traktować portale czy
biblioteki i repozytoria cyfrowe w kategoriach jednego dokumentu elektronicznego (chociaż mają
one status witryny internetowej), skoro faktycznie składają się z szeregu dokumentów
zróżnicowanych pod względem treściowym i formalnym. Stąd coraz częściej termin dokument
elektroniczny zastępowany jest określeniem zasoby elektroniczne (cyfrowe).

Znaczenie dokumentów elektronicznych.

Efektem rewolucji cyfrowej jest coraz wyższa ranga dokumentów elektronicznych, szczególnie w
takich obszarach, jak: informacja naukowa i biblioteko-znawstwo, historia i archiwistyka, prawo i
administracja. Uzasadnieniem zastępowania dokumentów tradycyjnych elektronicznymi są
możliwości stwarzane przez komunikację cyfrową. Dokumenty elektroniczne pozwalają bowiem na
szybszy obieg informacji oraz jej większą dostępność. Jednocześnie powszechne wykorzystanie
dokumentów elektronicznych ujawnia potrzebę rozwiązania nowych problemów związanych z ich
trwałością i wiarygodnością.