Chinh phue mon Ngit vin C6 Trén Thiy Duong NGUOI LAI DO SONG DA Nguyén Tuan Tac gid: Nguyén Tuan 1a mt trong nhing cay biit c6 site sing tao déi dio nhat cla nén van hoe Vigt Nam véi nhdng thanh tyu xudt sic & ca hai giai doan truée va sau Cach mang thang Tm nm 1945. Ong 14 mt nghé si tai ba, uyén bac, 06 e4 tinh ddc dio. La mot nghé si suot doi di tim cai dep, Nguyén Tuan thuéng khdm pha thé giéi 6 phuong dign van héa tham mj, thudng miéu ta con ngudi trong vé dep tai hoa nghé si. Ong sang tac nhieu thé loai nhung dic biét thanh cong 6 thé tiry bit. Tac pham tiéu biéu nhat cua Nguyén Tuan, 6 thé loai nay Ia thy but “Ngwéi Idi do song Ba”. Tac pham: Tuy bit “Ngwdi Idi dd song Da” ra dési sau chuyén di thy té gian khé day hao himg ti mién Tay Bac xa x6i, réng lon cia Nguyén Tuan, Bai tiy bit duge in trong tip “Séng Da” xudt ban nim 1960. Lai din: Nhing nam 1960 1a giai doan mién Bac bude vao céng cuée xay dung x4 hi chit nghia, va “tam hén Tay Bac” chinh 1a mét trong nhitng mién dat ma cé biét bao nba van, nha the da huéng ngoi but ciia minh téi dé thy hién qué trinh I6t xde van hoe. Dén véi nghé thugt Nguyén Tuan dé cao sy tim tdi va sing tao, boi “nha van la nguoi sdng tao lai thé gidi” wong nhiing trang van cua minh. Nguyén Tuan rat sg minh cia ngay hém nay giéng minh cla ngay hom qua, éng sg abit 1a sy tring lip tim thudng trong. van chuong, Chinh vi thé, éng da ly “chi nghia xé dich” lam dé tai cho cde tée phim, lam mye dich sng cho cudc déi cita chinh minh. Sdng la dé di, dé tim hiéu nhiing digu méi la. ‘Trude cach mang, mét minh mét chiée “vali”, Nguyén Tuan da bén ba trén nhiéu mién qué dat nude nhung véi tim trang clia ké “thiéu qué hong”, bat man véi cude dai. Dé cing la tam trang chung ciia théi dai. tinh than cua ngudi yéu qué huong xir sé, mudn g6p phan vao céng cudc xdy dung Té quéc. Chinh nha van da timg néi: dng dén Tay Bac 1a dé “di tim cdi thie vang mucéi ctia mau s séng mti va nhdt la edi thie vang mudi mang san trong tam tri tat ca nhitng con ngudi dang nhiét tinh gén bd véi cong cuéc xdy dung cho Tay Bac thém sdng sta tai vui va bén ving ‘Voi tinh yéu qué huong sau nang va bau nhiét huyét s6i ndi dy, Nguyén Tuan da sir dung yén chuyén, tinh vi vén ngén ngit phong phd cia minh dé viét nén nhimg trang van né hoa vé con ngudi va thién nhién mién séng nii nz Sau cach mang, 6ng ciing xuéi nguge nhiéu noi nhung véi NOI DUNG KIEN THUC QUAN TRONG. 1. Hinh tegng sng Da: mang hai nét tinh cach “hung bao dit dan” va “trie tinh tho mong” LI. Song Dé mang nét tinh cach hung bgo. Séng Da hign lén 1a m6t dong s6ng hung bao, dit thae nhiéu ghénh, khéng chay theo khuén « Hung bao & nhitng khéi dé dung | khé nbat dinh. Tinh cach hung bao dy duge goi lén ding vich thank: tir nbOng khéi dé dung thanh vich, “dé chet long séng nhu mét cdi yét hau" la cho “mat séng ché ay CHUC CAC EM HOC TOT! 410Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong At hdu + Chet long song “nhu od lam cho “mdt sng ché dy chi hic diing ngo méi cé mét tréi”. + Vach hep dén ndi “ding bén nay bé, nhe tay ném hon dé qua bén kia vach cé quéing con nai con hé da cé Ian vot nhe tir bo nay sang bé kia”. + “Ngdi trong khoang dé qua quang ,, dang miva hd ma ciing thdy lanh”. - dé - sing - gié” cit néi tidy nhau: + “Dai hang cdy s6 nude x6 da, dé ing, song x6 gid” cit cudn cudn ludng gid gin ghé suét nam nhu di ng xuyt bit eit ai qua day. xd s + Qua “quang nay ma khinh sudt (khong thdn trong) tay Idi thi ciing dé bj lat ngica bung thuyén ra”. = Hung bao énhitng céi hit mueie va thie dé: + Nhing edi hit nude “gidng nue cdi gidng bé tong tha xudng sing chudn bj lam mang céu” ett xody tit tan day, + Thuyén bj hut la “trdng ngay cdy chudi nguge réi vut bién di, bi dim va di ngém duéi lang séng dén muoi phiit sau méi thay tan xdéc & khuynh song duoi”. + Thae thi “réng lén nhw tiéng mét ngan con trau méng dang long lén giita rimg”’. chi lic ding ngo mai thay mat trai” hay “dang ben nay bé-nhe tay ném hén dé cing qua bén kia vach”, quang “con nai con hé vot nhe tir bo nay sang bo kia”. Dong tit “chet” két hp véi céch lién tuémg d§c dao cia nha van ggi én sy nguy | hiém cia dong song. An tugng hon nita la vige “ngai trong khoang 6 qua quéing dy, dang mita hé ma ciing thdy lanh”. Nhiing edu van miu ta, so sinh, lign tuéng day téo ‘bao ma khéng kém phan tinh té cia Nguyén Tuan lam cho séng Da dep, nhung dep & vé hing vi, hoang dai va nguy hiém, Chua dig lai 6 d6, nha van cdn khién ngudi doc bt ngo khi migu ta tinh cach hung bao 6 cai dir dan ca “nude — dé song va gid”: “hang cdy s6 meéc x6 dé, dé x6 séng, sing x6 gid, cudn cudn luéng gid it ndim nhue hic nao ciing doi ng xuyt bat cit nguéi Idi dd néo tém auwoc qua quang dy”. Bong tir “x6” duge ngan cich béi nhiéu dau phay lién tiép tgo nén sy tring digp, lam cho dang s6ng da hung bao lai cang dit ton hon. Dong séng nhu mét ké bat chap tat ca dé lay di tinh mang ciia nhiing ai di qua day, boi “quang nay néu khinh sudt khéng thén trong tay Idi thi ciing dé lat ngia bung thuyén ra”. Dén quing Ta Muémg Vat phia dudi Son La, ngudi doc cdn bj choang nggp trudc sy hung bao cia nhing cai hit nude va théc da. Nhiing ai hit use “ging nh oi giéng bé ting tha xudng sing dé chudn bj lam méng cdu” xoay tit tan day, “nude the vai kéu nhu cita cong cdi bi sac” e6 We lai nghe ron ron nhu tiéng “rét ddu séi”. Ding 1 con séng Da khéng khie gi mt lodi hung thi di dén dau 1a sieo ric hiém nguy dén 46. Cho nén, “khong mot chiéc thuyén nao dam men gan”, boi néu thuyén bi hit la “tréng ngay cay chudi nguoc réi vut bién di, bi dim va di ngdm dudi long séng dén muoi phiit sau la tan xde 6 khujnh song duéi”. Thae thi cit thi nhau ‘ong lén nlue tiéng mét ngan con tréu méng dang léng l6n giita rimg”, tiéng nuée “nghe nhuw la odn tréch gi, réi lai nhue la van xin, réi lai nhue la Khiéu khich, giong _gdn ma ché nhao”. Dudi chan thc CHUC CAC EM HOC TOT! 411Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong + Tiéng nude “nghe nhu odn trach, r6i nlue van xin, réi lai nlue la khiéw Khich, giong gén ma ché nhao. “séng bot da tring x6a cd mét chan trai da”. + Dusi chan thc - Hung bgo & trimg vi thach tran: + Da mai phuc hét trong long séng “mat hén nio tréng cing ngo nguge”, nhén nhiim”, “méo més. + Hon nao eting duge giao mgt nhi¢m vuriéng: “diing, ndm, ngdi tty thich” Thach tran trén song Da gim 3 tring vity + Trig vay thir nhdt: da chia thanh 3 tuyén, nam etra tran, bén eta tir va mot cia sinh Lap 15 6 ta ngan (trai). + Tuyén 1: di “chia lam ba hang” nhu ddi an chét cdi thuyén khong cho thuyén Idi. + Tuyén 2: 06 hang tién vé canh ctra dy cai thuyén vao sau rdi “medic song ludng mai danh Khuyt quat vu hai” + Tuyén 3: “phdo dai da”, v6i nhiém vu “phai tiéu diét tdt ca thuyén truing thity thi ngay & chén thé”. + Tring vay thie 2: tang nhiéu cita tit, cia sinh bé tri Igch 6 phia ba hou ngan (bén phai) + “Dong thac him beo dang hang hoc ‘manh (lao) trén song da”. + Bon tuéng dimg khiéu khich ngay gitta cita vao, dug dimg thnh ctta ai “sang bot da trang xba mét chan roi da”. CAch so sinh, lién tuéng ctia Nguyén Tuan thit de do va hiém thay trong van hoc, né tao cam gide rat manh lam cho ching ta nhu durge nghe, duge nhin thay, duge tan mt chimg kién cai hung dit cia sing Da ma thét tim Iai trude vé hing vi dy cua dong séng. Néu chi dimg lai 6 d6 thi sng Da sé khdng 6 duge nhing edu vi “dat” nhu “mang dién mao va tm dja mét thit ké thi sé mét” cia con ngudi duge. Bai tring vi thach tran trén s6ng mdi 14 noi hap dan nhit, Idi cuén nhat clia song Da. Noi mai phuc ‘hét trong long séng “mdt hon nao tréng cing ngo nguge”, “nhan nim”, “méo més”. MBi hon du 66 mét nhiém vu riéng, ching “ding, ndm, ngdi ty thich” mién sao hoan thanh tét nhiém vy. Séng Da rit kign dinh véi myc tiéu cia minh, né thn trong dat ba tring vay cho thach trén trén song véi cach bé tri Ie long v6 cing nham hiém, lim sao dér bat séng mdi con thuyén qua day. G trang vay thir nhat: né xép da chia thanh ba tuyén, gsm nam ca tran, bén cita tir va mot cla sinh Lip li & phia t ngan (bén trai) dong song. Tuyén mot, “dé chia Iam ba hang” nhw ddi an chét con thuyén, mot khi thuyén da vao thach tran la khéng c6 dudng lui, Tuyén hai, cé thém hang tién vé canh ctra dé du cai thuyén vao sau bén trong, rdi “nude séng ludng moi yt quat vu héi” (danh ngugc tré lai). Tuyén mét “phdo dai dé” voi nhigm vu “phai tiéu ca thuyén truéng thity thi ngay & chan thie”. Tring vay thir hai: dong sng tang thém nhiéu cia tir dé danh lua con thuyén, ctra sinh lie nay nim Iéch & phia bar hu ngan. “Dang thac him beo dang héng héc lao manh trén sng dé” nhw muén nhan chim con thuyén, bon tuéng dé dimg khiéu khich ngay gita cita vao, dung dimg thanh cita ai “nhdm niu thuyén Idi vao tdp doan cita tie”. Sang tring vay thit ba, tuéng dé ding hon khi it cua hon, nhung sy nguy hiém lai ting lén gap bdi bai “bén trai bén phai déu la cita chét”, cita sinh nim & CHUC CAC EM HOC TOT! 412Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong + Tring vay thie 3: it cira hon, bén trai, bén phai déu 1a ctta chét, cita sinh bao quanh: “cia ngoai, trong, lai ctta trong cing” + Dé dimg xép thanh céng, canh mo canh khép. 1.2, Song Da mang nét tinh céch trit finh tho mong = Trit tinh 6-vé dep da dang: + Tir trén cao nhin xuéng séng Da giéng nhu “cdi day thing ngodn ngoéo”. + O nhig quang yén thi nhw thiéu nt kigu diém “tén dai, tuén dai nhwe m6t dng téc trit tinh, dau téc chan téc Gn hién trong mdy trai Tay Bac bung nd hoa ban, hoa gao” + Nhu nguéi cé nhan Lim bénh lim chimg, “chde diu dang ddy, réi chdc lai ban tinh va gat gong ngay”. + Trong “Thue trdch nguéi tinh nhan khang quen biét”, Tan Da viét: Daii song Da bot neéc lénh bénh Bao nhiéu canh bay nhiéu tinh - Trit tinh 6 mau née cia song: + Mua xuan, nude song Da “xanh ngoc bich” chit khong “xanh mau xanh canh hén nh mau cia séng Gam, song La” gitta nhung lai bj bon da hu vg bao quanh tgo thanh 3 cua “ciza ngodi, ciza trong, lai cita trong cing”; da xép thanh céng, canh mé canh khép. Tinh cdch hung bao cia sng Da cho thay sy hing vi cua thién nhién Tay Bae, tir dé lam néi bat hinh anh con ngwai lao dng va tinh yéu bao la ma Nguyén Tuan dinh cho séng Ba. G a6 kh6ng chi la cai tai 6 van chuong, ci tam cla ngudi nghé si ma cén a su tinh té cla m6t bac thay ngén ngit. Nguyén Tuan di quan sat séng Da 6 nhiéu géc 6 khae nhau dé c6 m6t cdi nhin toan dign nbat. Tir trén tiu bay nhin xudng s6ng Da nhu “cdi day thimg ngodn ngoéo” quanh nai rimg Tay Bac. O nhimg quang yén, dng séng lai giéng nhu mét ngudi thiéu ni kiéu diém “tudn dai tuén dai nie mét dng t6c trit tinh, dau téc chan téc an hién trong dy trai Tay Béic bung no hoa ban hoa gao”. Dip ngit “tudn dai, tuén dai” nhu mé ra trude mat ngudi doc su v6 tn cita dong s6ng. Phép so sanh “nhu mot dng téc trit tinh” tao nén vé dep kiéu sa tia Da giang, né nhu mét kiét tac ctia dat tei danh riéng cho ving dat thiéng liéng nay. Hai chit “an hién” cng lam ting Ién sy bi hiém cia dang song, ta nhu di lac gitta chén béng lai vira thuc, vira mong. Mai t6c trit tinh dy, con duge cai thém hoa ban, hoa gao dep mo mang trong khéi nuong mia xudn, Khong chi vay, Nguyén Tuan cdn tha thiét goi dong s6ng [a “cé nhén” xa thi nhé gap lai thi mig vui khén xié Su nhan céch héa dé lam cho song Da da tr tinh lai cing tré nén goi cim hon! Dung nhu trong “Thu tréch nguai tinh nhan khing quen biét” cia Tan Da viet: Dai séng Da bot medic lénh bénh Bao nhiéu cainh bay nhiéu tinh Vé dep trit tinh ctia séng Da con duge Nguyén Tuan thé hién qua vige miéu ta se nude. Nha van khéng dua ra nhan xét mt cach hd dd, ma ng “da nhin say swa lém may mia xudn bay trén song Da; da xuyén qua dém may mita thu ma nhin xuéng” sau 46 méi khang dinh: sic nuéc séng DA thay déi theo CHUC CAC EM HOC TOT! 413Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong + Mia thu, nuée song Da “li lie chin dé nhur da mat mét ngudi bam di vi rucou biea”. Lién hg: mau nuéc song Huong “sém xanh, trua vang, chiéu tim”. Hoje: miu nude 46 nang mau phi sa cla nude séng Hong. + Chua bao gi mau den nhu “thye dén Phdp da dé ngira con séng ra dé muc Tay vao réi goi bang mét cai tén Io lew = Trit tinh 6 vé dep abi ba song: + Lang nhu ta: “tir ddi Ly, T quang séng nay cing lang to dén thé ma thoi”. + “Bo sng hoang dai nhue mat be tin sit”, “hon nhién nh mot noi niém c6 tich tudi xa”. + “Bo séng Da, , bai sng Da, chudn chuén, buom buém trén séng Da”, agp tho méng “Chao 6i, trong con song, vui nhu thdy ndng gidn tan sau Kimua dam, vui nhue ndi lai chiém bao ditt quang” + Doc bar song: “tinh khong mét bong nguéi; co gianh déi mii dang ra nhiing nén bip, mét dan huwou cui dau ngén bip co gianh dam suong dém”’. mia, Mua xudn, nude song Da “xanh ngoc bich” chit khéng “xanh mau xanh canh hén nue mau cia song Gam, séng Lé”. “Xanh ngoc bich” ta xanh trong xanh sang — m6t sic mau goi cam gide trong anh, dé la sée mau cia nude, cia nui, cla da toi cing nhau héa quyén. Mia thu, nude song Da “Hie lit chin dé nhuw da mat mét ngudi bam di vi rugu bia”. Cau vin so sinh khién ngudi doc phai ng ngang truée su da dang cia sic nude séng Da, nd khéng thay déi dén dap nhu mau nude séng Huong “sém xanh, trica vang, chiéu tim” hay 46 nang mot mau phi sa nhu nude séng Hong. Chua bao gid, song Da mau den nhu “‘thye dan Phép da dé ngira con séng ra dé muc Tay vao réi goi bang mét cdi tén léo leu”. Bang nhing cau vin day chat tho, Nguyén Tuan di gieo vao tam tri nguéi doc nhing canh dep an tuong doe doi ba sing. Khéng dit doi nhur quang bay thach trdn trén s6ng, “cdnh ven song lang nhu t6, tie doi Ly doi Tran dai Lé, quang sing nay cing lang 16 dén thé ma théi”, “Bo sing Da, , bai séng Da, chuén chuén, buam buwém trén sing Da”, dep tho m6ng “Chao éi, tréng con séng, vui nhu thay nding gion tan sau ki mua dam, vui nhue ndi lai chiém bao dict quang”. Tac gia huéng dén lich sit nhimg budi dau dyng nude va gitt nuéc dé lam néi bat vé dep nguyén so cia dong séng. Ding nhu nha van da so sinh “bé séng hoang dai nur mot bé-tién sie”, “han nhién nhue mt néi niém 6 tich tudi tho”. thém vio dé 1A “mét mong ngo nhui lén may 1a ngo non déu mia” cing “mét dan hucou cui dau ngon biip cé gianh dém suong dém”. Thién nhién noi day nhu mét bite hoa thy mac khién ta lién tuéng dén cu tho cua Ly Bach “Yén hoa tam nguyét hé Dong Chau” (Xudi thuyén vé Duong Chau gitta thang ba, mia hoa khéi). Chat the trong nét tinh edch tri tinh nay, c6 Ié cing toat Ién tir dién tich Ay, goi lén trong tam tri ngudi doc vé vé dep cia dong séng Tay Bac —noi khéi nguén cho tinh yéu qué huong dat nuéc. ém CHUC CAC EM HOC TOT! 414Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong 2 Hinh tugng ong lai do — nguoi duge nba van nhin nhan: “khong chi la nguoi lao dong tri ding tuyét voi ma cén a m6t nghé st thec thu trong cong viéc lao déng sing nuréc ctia minh, trong nghé thudt vot thac leo ghénh”. 2.1. Vé dep ngogi hinh + Buse vao cai tudi bay muoi, dau toc bac tring nhung thin hinh “van dep nhu mét pho twgng tac bing dé cam thach” cing cap mat tinh anh, nhan lye nhin xa vai voi. + Canh tay “léu nghéu nue cdi sdo, chan lie ndo cing khuynh khujnh nhue dang kep ldy mot cudng Idi + Trén ngye néi lén mét sé “cti ndu” thuong tich ma Nguyén Tuan nguéng mo goi 1A “thir Hudn chuong lao déng siéu hang”. > Sau hon mudi nim chéo dd nguge xudi song DA hang trim chuyén, éng da “cé tay Idi ra hoa”, pha timg tring vi thach tran, giao phong sinh tir v6i “li dé noi di nude” dé nim ving timg con thac, cai ghénh, nim chic binh phap than Séng, thin Da. 2.2. Canh vugt thac - thé hign vé dep tim hén, tinh céch cia ng lai do. + Thit nhdt: béc 16 su timg trai, yeu lao dong, gin bé voi thién nhién nén ‘ng cé su hiéu biét sau sic vé thach tran song Da. + Timg wai va kinh nghigm: “nhé ti mi nh déng dinh vao léng tat ca nhiing luéng née cia tat ca nhimg con théc hiém tre” Khong phai ngau nhién ma Nguyén Tuan dit tén cho difa con tinh thin cia minh Li “Nguéi Idi dd song Ba” trong khi lai di vé lén mét bite tranh hing vi vé song Da. Nhu vay, nhin vat trung tim phai 1a hinh twong nguéi lai dd. Nha van miéu ta edi hing vi ciia dong s6ng thu chat la dé tn vinh vé dep con ngudi — mét khic hing ca cua nui rimg Tay Bac. Bude vao cai tuéi bay muoi, dau téc bac nhung than hinh éng “van dep nhw mét pho twong tac bang dé cém thach” cing c&p mat tinh anh, nhan lye nhin xa vii vgi. Canh tay “léu nghéu nue cdi io, chan lic nao ciing Khujnh khujinh nhue dang kep mét cuéng Idi”, ngoai hinh éng lai 46 hign len. a in dim dau an ctia ngudi lao déng trén mién séng nuéc. Trén ngue néi lén mét sé “ci ndu” thuong tich ma Nguyén Tuan ngudng m6 goi la “thie Hudn chong lao déng siéu hang”. Sau hon mudi nim chéo dé nguge xuéi séng Da hang tram chuyén, dng. a “cé tay Idi ra hoa”, pha timg tring vi thach tran, giao phong sinh tir véi “li dé noi di nuréc” 43 nim ving timg con thac, cdi ghénh, nim chic binh phap than Séng, than Da. Cting khéng phai ngdu nhién ma ngwai Iai do lai “ndm vimng tieng con thdc, cdi ghénh, ndm chdc binh phdp than Séng, than Da" ma cugc séng ca ho 1a cudc chién du hing ngay véi thién nhién dé gianh lay su s6ng tir tay né ve tay minh. Nha van Nguyén Tuan di sdu vao miéu ta ngudi lai dé trong cénh vugt thée: 6ng Iai do khéo Iéo tinh té trong timg déng tac dua thuyén qua mi tring vi thach tran trén chién truéng s6ng nude, méi tring vi vugt qua lai mt nét tinh cach khée nhau hién 1én, Trude tién, & ngwéi ldi do Ia ed mOt su tig trai, phai 18 ngudi thye sy say mé céng vige, yeu mén thién nhién Tay Bac thi mdi cé thé gin bé vai dong sOng sudt ca mét dai ngudi. Ong lai do hiéu sau sic vé thach tran s6ng Da, Ong “nhd ti mi nue ding dinh vdeo léng tat ca nhimg luéng nude ciia tat ca nhiing con thie hiém tré”, Song Da déi véi dng nhue “mot CHUC CAC EM HOC TOT! 415Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong + Hiéu biét sau sic: “thuge dén ca nhiing cdi cham than, cham cau va nhig doan xudng dong; thudc ting quy ludt phue kich cia lit da”. = Thi hai: bc 19 sy théng minh linh hoat, ding cim nhu mt vién tuéng tai ba trong nghé thudt vugt thae. Cénh viegt thée diege coi la mpt cdinh tuegng xwa nay chica tieng c6! — That cao ewig! + Tring vi thit nhdt: bén cita tir, mat cua sinh nam lip 1é phia ta ngan s6ng. - Da két hop voi nude reo hé cé vii nhim dinh don tim ly dng lai do. - Nhig hén dé oai phong lim liét lang hat ham hoi cdi thuyén phai xung tén tudi trudc khi giao chién”. = “M6t han khac lui lai mét chiit va thach thite cai thuyén cé gidi thi tién ‘gan vio” - Song nude ligu mang x6ng vio “dé trdi ma thic géi vao bung va hong thuyén”, 6 lie “adi ca thuyén lén”, “doi ldt nguta thuyén ra giita tran”. > Ong lai dd xung tran voi thé nghénh chign quyét thang “thach trén dain bay viea xong, cdi thuyén vut t6i”. > Nguy hiém nhu vay nhung éng van binh tinh “hai tay giit mdi chéo khéi bi hat lén khdi séng tran dia phong théing vao minh” > Ngay ca lie bj dénh miéng don hiém nhat nhung “hai chén van kep chat ldy cudng lai”. + Tring vi thie hai: nhieu cita tit, mot ctra sinh léch qua phia hiru ngan séng. - B6 tri thém nhidu ciza tir dé dnb lira, trvdng thién anh hing ca ma ong da thuoe den cai cham than, chdm cdu va nhitng doan xuéng déng”. Chinh vi vay, éng “da nam chdc duoc binh phap ctia than Séng than Da, 6ng thude quy ludt phuc kich ctia la da” song Da. Canh vugt thae duge coi 14 mOt canh tung xua nay chuaa timg c6 - & dé 1a vé dep tai hoa, muu tri; sur théng minh, linh hoat cla ngudi li dd. Chat tai hoa nghé si dy duge thé hign trong ban linh chién du va tinh than ding cam phi thudng. Ong xung tran véi khi thé nghénh chién quyét thing “thach tran vita bay xong thi cdi thuyén vut 16”. Tring vi thir nhat, song Da mai phuc “bén cita tii, mot ctta sinh néim ldp 16 phia té ngan song”. Dé két hop véi nuée reo hd cé vii nhim danh don tim ly. Nhting hén da oai phong lm kiét “diimg hdt ham hoi cdi thuyén phdi xung tén tudi trude khi giao ‘MOt hon khde li lai mét chit va “thdch thite edi thuyén cé gio thi tién gan vao”. Nguy hiém nh vay nhung 6ng 1éi dé van rit binh tinh “hai tay giit mdi chéo khoi bj hat lén khoi sng tran dja phéng théing vao minh”. Séng nude thi nhu thé quan liu mang x6ng vao sat nach “dd trdi ma thic goi vdo bung va hing thuyén", “cé lic d6i ca thuyén lén, tim that lung éng dé doi lat ngira thuyén ra giita trgn”. Nguyén Tuan miéu ta hinh anh dng lai do diéu khién chiéc thuyén cir nhu nghé si dang kéo dan vidléng. Mac di bi danh miéng don hiém nhat “bép ha bé, dinh don tia, déinh don dm, dénh vao ché hiém” dau diéng nhung “hai chan éng van kep lay cudng lai” va mt méo béch di vi dau dén nhung 6ng van sic anh, tinh téo, dura con thuyén thot khéi nguy hiém. Nha van khéng viét la “méo xéch” ma ding tir Li “méo béch”, phai chang cdi dau dén tan bao ciia ding nude né Lim cho bgt bat ngudi chi khong don thuan chi 1a dau. Sang tring vay thir hai v6 cing hiém tra, song Da bé tri nhiéu ctra tir hon dé danh lira con thuyén, duy nhit m6t cia sinh Iéch phia hiru ngan s6ng. Bon CHUC CAC EM HOC TOT! 416Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong ~ Ding thie hong hoe lao manh tren song di. - Bon tuéng dimg khiéu khich ngo gitta cira vio, dug dimg thinh eta ai > Ong léi dd khong mot phat nghi tay, bat déu cuge tn céng bing cach “ghi cuong lai, miét mot dung chéo vé phia cita dé”. > Bon tuéng dé éng van oho , “dea thi Ong tranh, diea thi dng dé sén lén ma chit adi dé mo ding phéng nhanh vao cita sinh”. + Trimng vi thir ba: it cura tir hon, bn trai bén phai déu 1a luéng chét, ctra sinh 6 giita déu bi da bao quanh. ~ Dé hu vé vay thinh 3 eta: “etra ngoai, cira trong, ciea trong cing” - Da xép thanh céng, cénh mo cénh khép hong “bdt chét” chiéc thuyén. > Ong lai dd muu tri “phong thang con thuyén, choc thing tring vay réi vit qua cong dé”. Chiéc thuyén nhu mét mii tén tre “wilt, vit” xuyén nhanh qua hoi nude. Thé la hét thac! = Thit ba: b6c 16 sy khiém nhudng, binh dj cing phong thai ung dung ctia ngudi nghé si. + Trén sOng nguy hiém la vay, nhung khi ue vé cudc séng nbat thudng, “cing ching thdy ai ban vé chién thing vira qua”. ‘tung da dimg Khiéu Khich ngay gitta cia vio, dmg dimg thanh eita ai. Ong lai d® khéng mét phiit nghi tay, bit déu cude tn céng bing cdch “ghi cong Idi, miét mét dong chéo vé phia cita dé". “Bén néim bon thiyy quan lién x6 ra dinh niu con thuyén I6i vao tp don ciea tie” nlung bon tuéng da ong van nh mit, “dita thi éng trénh, dita thi ng dé san lén ma chat déi dé mo duéng phéng nhanh vao ciza sinh”. Khéng hiéu lam sao ma Nguyén Tuan cé thé nghi tir dé miéu ta cai vé mat that bai tham hai cila tuéng dd bang “cdi mdt tiu nghiu, xanh le thdt vong”, that ngac nhign va thi vj Con tring vay thir ba: it eita ti hon, tuy nhién bén trai bén phai déu 1a luéng chét, ctia sinh & phia sau bj dé bao quanh, Séng Da huy dng dé hau ve tao thanh ba ciia “cura ngodi, cira trong, lai cita trong cing”. Ba xép thanh cong, cdnh mé canh khép hong “bat chét” chiéc thuyén & ctta tran cudi cling. Bang tat cd kinh nghiém bao nam 6 ving s6ng nude nay, Ong Mii dd muu tri “phéng thang con thuyén, choc thing tring vy réi vit qua cong dé”, chiée thuyén nhu mét mii tén tre “wit, vit” xuyén nhanh qua hoi nuéc. Thé [a hét thac! Thach tran séng Da, nguy hiém la vay, dir ton Ki 4y nhung 6ng Idi do bang muu tri cia minh, vin vugt qua mét cach day qua cam. Qua 6, phai ching nha van muén ching ta nghiém n; mot triét gitta cai thé gidi déc dit va nham hiém, cai thé gidi day ste manh man dai va lap lé cam bay, con ngudi vin di kha nang tim thay luéng sinh! ‘Nguoi l4i dé 14 m6t ngudi lao déng v6 danh, lam, lung 4m tham, gian dj, nhé lao déng ma chinh phyc duge déng séng dit, nhé ¥ chi kién cusng, bén bi, quyét tam ma chién thing stre manh cua thién nhién. Dé chinh 1a yéu té lam nén chat “vang mudi” cla nhan din Tay Bac. Néi bat nhit, déc déo nhat & ngudi lai do sng Da 1a phong thai ctia mot nghé si tai hoa. Khai nigm tai hoa, nghé si trong sang tae cua Neguyén Tuan 6 nghia réng, khng ctr li nhimg CHUC CAC EM HOC TOT! 417Chinh phue mon Ngit vin C6 Trén Thiy Duong + Bai “ngay nao cing gianh Idy cai | ngudi lam tho, vigt van ma ca nhiing ngudi lim nghe song tie tay cdi théc nén né cing | ching my lién quan t6i nghé thuat eting duge coi Ki khong c6 gi la hai hép dang nhé”. | nghé si, néu vige lam cua ho dat dén trinh 46 tinh vi Cai binh thuéng tré thanh phi thuong! | va siéu pham. Nghé thugt: Vé dep tai hoa nghé si ciia ngudi Iai d durge Nguyén Tuan khdm phd va ngoi ca duéi sw két hop cia nhiing bign php nghé thudt so sAnh, nn h6a, an du go len cam gide manh ligt, hdi hp cho ngudi doc. Canh vuot théc 1a bai ea chién tan hao hing, m6t bic tranh hoanh trang vé ding si vugt thac. Tt cd duge tgo nén bei cai tai, edi tam, cai tri tué uyén bac cing vén hiéu biét s4u réng trén nhiéu linh vuc nhu thé thao, dién nb, quan sy... cia Nguyén Tuan, Loi két: Vidt vé ngudi Iai dd séng Da trén ving s6ng néi cua T6 quéc, Nguyén Tuan da thé hién nguén cam xtc tha thiét déi voi ngwoi lao dng va thién nhién dat nuée. Séng Da cang dep, cang sinh dng bao nhiéu thi hinh anh dng Idi dd c’ing anh da bay nhiéu, tir dé ta Iai cang thay dugc tam long nhan dgo sau g, ngoan curing eta nha van C6 1, gi6 én, hang hai lao d$ng, quén minh vi céng vige chéo chéng con thuyén trén séng Cuéc séng quanh ta luén van déng voi theo vong quay cta dat trai, nhung suy cho cling ngay lai qua ngay, may van bay va gié van théi nhung chinh Nguyén Tudn da mang dén cho ta mét thé gidi mdi, tinh khdi va ki digu. Song, 6ng eiing 1a mét nha van gép phan sng tao lai thé gidi, Van chuong ciia éng da mang dén cho chting ta mét chan troi huyén. bi rigng biét, hdp din va déc dao. Dé 1a chan troi cia cai dep, ciia sy tai hoa va uyén bac! CHUC CAC EM HOC TOT! 418