Professional Documents
Culture Documents
Oran Orantı Konu Anlatımı
Oran Orantı Konu Anlatımı
Oran Çözüm:
a x
b 0 olmak üzere, ifadesine a'nın b'ye oranı denir. 6 ise x 24 tür.
b 4
y
6 ise y 42 dir.
a ve b aynı birimde olmalıdır. 7
3 elmanın 4 portakala oranı olmaz. x 2y 24 42 66 dır.
Oran, birimsizdir. Örnek:
3 xy y z 2x z
3 elmanın 4 elmaya oranı tür. 3 ve 4 ise kaçtır?
4 y z y
a
ifadesi a:b olarak da gösterilebilir.
b Çözüm:
Örnek:
x 2y
2x 3y ise oranı kaçtır?
x 2y
Çözüm:
Örnek:
Bir okuldaki kız öğrencilerin sayısının erkek öğrenci -
8
Orantı lerin sayısına oranı , öğretmenlerin sayısının kız
9
İki veya daha fazla oranın eşitliğine orantı denir. 1
öğrencilerin sayısına oranı dır. Bu okulda toplam
a c 6
k a: b c : d k gibi.
b d 510 öğrenci olduğuna göre, kaç öğretmen vardır?
k Orantı sabitidir.
Çözüm:
Dışlar
İçler çarpımı dışlar
a: b c : d b.c a.d Öğretmenlerin sayısına k diyelim.
İçler çarpımına eşittir. Kız öğrencilerin sayısı 6k olur.
Örnek: 3k 4
Kız Öğrenciler 8 6k 8
ise
a 12 Erkek Öğrenciler 9 Erkek Öğrenciler 9
ise a kaçtır?
20 15 4. Erkek Öğrenciler 27k
Çözüm: 27k
Erkek Öğrenciler= olur.
3 4 4
a. 15 12. 20 olmalıdır. 510 öğrenci varsa,
a.3 48 27k
6k 510
a 16 dır. 4
27k 24k
510
4
Örnek: 51k 10
x y 510
6 olduğuna göre, x 2y kaçtır? 4
4 7
k 40 tır. Öğretmen Sayısı
www.matematikkolay.net
Üçlü Orantı Örnek:
a b c 2
a b c
veya a: b : c d: e: f şeklinde gösterilir. d e f 3
d e f
2a b 3c 16
Örnek: e 3f 6 ise ise a kaçtır?
a b c Çözüm:
ve a 2b 3c 18 ise a kaçtır?
2 4 5
Çözüm:
a b c
k olsun.
2 4 5
a 2k, b 4k ve c 5k olur.
a 2b 3c 18 ise
2k 2.4k 3.5k 18
2k 8k 15k 18
9k 18
k 2 dir. a 2k 2.2 4 tür.
Örnek:
www.matematikkolay.net
Orantı Çeşitleri Çözüm:
Doğru Orantı
x
x ile y doğru orantılı ise şeklinde gösterilebilir. Not: Sadece “orantılıdır” diye belirtiliyorsa
y bundan doğru orantıyı anlayacağız.
Çözüm:
x y z
k dır.
2 3 5
x 2y z 24 ise
2k 2.3k 5z 24
2k 6k 5k 24
3k 24 k 8 dir.
Örnek: x y 2k 3k k 8 dir.
(x 2) sayısı (2y 3) sayısı ile doğru orantılıdır. Örnek:
x 4 iken y 3 ise x 6 iken y kaçtır?
Çözüm:
x 2
k dır. İlk bilgiden k'yı bulalım.
2y 3
4
x 2 6
2 k 2 dir. Çözüm:
2y 3 3 A B C
3 orantısını kurabiliriz.İşlemleri kolay -
21 24 27
İkinci bilgiden y'yi bulabiliriz artık.
laştımak için her tarafı 3 ile çarpalım. Paydalar
6
x 2 8 7 küçülmüş olur.
2 2 2y 3 4 y dir.
2y 3 2y 3 2 A B C
olur. Bu orantının sabitine k diyelim.
7 8 9
Not: a ile b ve c ile d doğru orantılı ise,
A 7k, B 8k ve C 9k olur.
a b Toplamları 240 000 TL olmalıdır.
c d 7k 8k 9k 240 000
D.O: a.d c.b dir. Çapraz çarpımları eşittir. 24k 240 000 k 10 000 TL dir.
Ceyhun Burak 9k 8k k 10 000 TL dir.
Örnek:
www.matematikkolay.net
Ters Orantı Örnek:
x, y ve z sayıları sırasıyla 3,4 ve 6 ile ters orantılıdır.
İki çokluktan biri artarken diğeri azalıyorsa veya
biri azalırken diğeri artıyorsa burada ters orantı x y 2z 15 ise x kaçtır?
vardır.
Çözüm:
x ile y ters orantılı ise x.y k şeklinde gösterebiliriz.
Örnek:
Örnek: Bir traktörün ön tekerliğinin yarıçapının, arka teker-
(x 2) sayısı (y 3) sayısı ile ters orantılıdır. 3
leğinin yarıçapına oranı dir. Bu traktörün arka
x 4 iken y 3 ise x 6 iken y kaçtır? 8
tekerleği 75 kez döndüğünde ön tekerlek kaç kere
Çözüm: dönmüştür?
(x 2).(y 3) k şeklinde bir ilişki vardır.
Çözüm:
İlk önce k'yı bulalım.
(x 2).(y 3) 2.6 12 k 12 dir.
4 3
y 0 dır.
a b
c d
T.O: a.b c.d dir. Yatay çarpımları eşittir. Birleşik Orantı
Örnek:
Çözüm:
2 işçi 6 saat (x 1) sayısı (y 2) sayısı ile doğru, (z 2) ile ters
3 işçi x saat orantılıdır.
T.O: 2.6 3.x 12 3x x 4 saattir. x 4, y 3 iken z 6 olduğuna göre,
x 2, y 4 iken z kaçtır?
www.matematikkolay.net
Çözüm: Örnek:
x 1
6
5 Çözüm:
(z 2) 4 4 k 4 tür.
y 2 5 a b
3
2c şeklinde eşitlik kurabiliriz.
3 4
İkinci bilgide z'yi bulabiliriz. a 6c ve b 8c dir.
2
3 a 2b c 12 ise
x 1 3
(z 2) 4 (z 2) 4 z 2 8 6c 8c
y 2 6 18c 16c c 12
2
4
3c 12 c 4 tür.
z 10 dur.
b 8c 8.4 32 dir.
Örnek:
Aritmetik Ortalama
1000 tane halıyı 4 makine günde 8 saat çalışarak 5
n tane sayının toplamını n’ye bölersek aritmetik
günde bitirmektedir. 1500 halıyı günde 12 saat ortalamayı buluruz.
çalışarak 5 makine kaç günde bitirir?
x1 x2 ... xn
Aritmetik Ortalama dir.
n
Çözüm: Örnek:
3 öğrenci bir sınavda 100, 104 ve 111 net yapmış-
lardır. O halde, ortalama kaç net yapmışlardır?
Çözüm:
Örnek:
Çözüm:
www.matematikkolay.net
Not: n tane sayının aritmetik ortalaması x ise, Orta Orantılı
bu sayıların her biri A ile çarpılıp, her birine B
eklenirse yeni ortalama Ax+B olur. a ve b pozitif olmak üzere,
a x
Örnek: x sayısı, a ve b nin orta orantılısıdır.
x b
x 2 a.b x a.b dir.
Örnek:
Örnek:
Çözüm:
Örnek:
Çözüm:
Bu sayılar birbirine eşittir.
3a b 12 a b 8
2a 2b 20
a b 10 dur.
a ile b nin aritmetik ortalaması
a b 10
5 tir.
2 2
www.matematikkolay.net