X©y dùng mÆt ®−êng

Ch−¬ng 4

c¸c lo¹i mÆt (mãng) ®−êng ®¸ d¨m

§©y lμ lo¹i mÆt vμ mãng ®−êng ®−îc thi c«ng theo nguyªn lý ®¸ chÌn ®¸ bao
gåm c¸c lo¹i mãng vμ mÆt ®−êng ®¸ d¨m n−íc, ®¸ d¨m kÕt ®Êt dÝnh, ®¸ d¨m thÊm
nhËp v÷a xi m¨ng c¸t.
¦u ®iÓm chÝnh cña lo¹i mãng ®−êng vμ mÆt ®−êng nμy lμ thi c«ng ®¬n gi¶n,
thÝch hîp víi ph−¬ng ph¸p thñ c«ng. Nh−îc ®iÓm chÝnh lμ chÊt l−îng kh«ng ®ång ®Òu,
khã c¬ giíi hãa thi c«ng nªn hiÖn nay chØ sö dông lμm ®−êng ®Þa ph−¬ng vμ lμm líp
mãng cho líp mÆt ®−êng cÊp cao.

§4.1. mÆt ®−êng ®¸ d¨m n−íc (22 tcn 06-77)

1. Kh¸i niÖm chung.

MÆt ®−êng ®¸ d¨m n−íc lμ lo¹i mÆt ®−êng dïng vËt liÖu ®¸ cã c−êng ®é cao,
cïng lo¹i, kÝch cì ®ång ®Òu, s¾c c¹nh r¶i theo nguyªn lý ®¸ chÌn ®¸. Do vËy c−êng ®é
cña mÆt ®−êng ®−îc h×nh thμnh chñ yÕu dùa vμo lùc ma s¸t trong (chÌn mãc) gi÷a c¸c
hßn ®¸ ®· ®−îc lÌn chÆt víi nhau vμ lùc dÝnh kÕt cña bét ®¸ trén víi n−íc t¹o nªn. V×
vËy tèt nhÊt lμ dïng ®¸ v«i cã c−êng ®é cao. Do ®ã, ng−êi ta cßn gäi lμ mÆt ®−êng ®¸
d¨m n−íc hay ®¸ d¨m tr¾ng.
Lo¹i mÆt ®−êng nμy ®· cã c¸ch ®©y trªn 170 n¨m, vμo ®Çu thÕ kû 19, do mét kü
s− ng−êi Anh tªn lμ Maca®am thÝ nghiÖm thμnh c«ng. Sau ®ã, nã ®−îc ¸p dông ë nhiÒu
n−íc trªn thÕ giíi. Nªn ®Ó kû niÖm, ng−êi ta th−êng gäi mÆt ®−êng nμy lμ mÆt ®−êng
®¸ d¨m “Maca®am”.
VÒ sau, xuÊt hiÖn nh÷ng lo¹i xe hiÖn ®¹i, lo¹i mÆt ®−êng nμy kh«ng ®¸p øng
®−îc yªu cÇu giao th«ng ngμy cμng cao. Nh−ng víi mËt ®é giao th«ng kh«ng lín
(N<300 xe/ng.®ªm) kÕt hîp víi c«ng t¸c duy tu, b¶o d−ìng tèt th× vÉn cã thÓ b¶o ®¶m
®−îc ®iÒu kiÖn xe ch¹y ®−îc tèt vμ an toμn.
¦u ®iÓm:
+ C−êng ®é cao, E®h = 3000 - 3500 daN/cm2
+ TËn dông ®−îc vËt liÖu ®Þa ph−¬ng nªn gi¸ thμnh h¹.
+ Thi c«ng dÔ dμng, kh«ng ®ßi hái thiÕt bÞ thi c«ng phøc t¹p, ®Æc chñng nªn ¸p
dông ®−îc réng r·i.
+ Ýt bÞ ¶nh h−ëng cña Èm −ít.
KhuyÕt ®iÓm:
+ §¸ dÔ bÞ bong bËt d−íi t¸c dông cña lùc ®Èy ngang cña b¸nh xe, nhÊt lμ trªn
®o¹n ®−êng vßng dèc lín, ®o¹n ®−êng gÇn chç giao nhau (lùc ®Èy ngang lín),.... Do

Trang 82
 X©y dùng mÆt ®−êng

vËy lμm cho mÆt ®−êng h×nh thμnh æ gμ, l−în sãng. §Æc biÖt hiÖn t−îng nμy cμng dÔ
ph¸t sinh vμo mïa kh« hanh, n¾ng to. §©y lμ khuyÕt ®iÓm lín nhÊt cña lo¹i mÆt ®−êng
nμy.
+ C−êng ®é h×nh thμnh nhê vμo viÖc lu lÌn ®¸ ®¹t ®é chÆt yªu cÇu. Do vËy mÆt
®−êng ®¸ d¨m n−íc rÊt tèn c«ng lu.
+ Yªu cÇu vÒ c−êng ®é vËt liÖu ®¸ rÊt cao, yªu cÇu vÒ kÝch th−íc, h×nh d¹ng ®¸
ph¶i ®ång ®Òu, h×nh khèi, s¾c c¹nh nªn tèn c«ng gia c«ng vËt liÖu.
¸p dông:
+ Do ®Æc ®iÓm trªn nªn mÆt ®−êng ®¸ d¨m n−íc rÊt thÝch hîp lμm tÇng mãng
cña mÆt ®−êng.
+ NÕu lμm líp mÆt ph× ph¶i lμm líp l¸ng nhùa lªn trªn. Nh−ng còng chØ sö dông
cho ®−êng cÊp 60x40 trë xuèng.
2. CÊu t¹o mÆt ®−êng.
- ChiÒu dμy: kÕt cÊu, chiÒu dμy c¸c líp cña kÕt cÊu ¸o ®−êng do thiÕt kÕ qui
®Þnh. §Ó ®¶m b¶o thi c«ng thuËn lîi, chiÒu dμy tèi thiÓu cña líp ®¸ d¨m hmin = 8 cm
khi lμm ®Æt trªn mãng ch¾c vμ b»ng 13-15 cm trªn mãng c¸t.
+ §Ó ®¶m b¶o lu ®−îc chÆt trong toμn bé bÒ dÇy líp ®¸, chiÒu dμy tèi ®a cña
mét líp sau khi ®· lu lÌn kh«ng qu¸ 18 cm khi dïng lu b¸nh cøng, 30 cm khi dïng lu
rung.
+ Tuy nhiªn, c¨n cø vμo ®iÒu kiÖn thi c«ng thùc tÕ th−êng thiÕt kÕ líp ®¸ d¨m
cã bÒ dμy sau khi lu lÌn nh− sau: h = 8 cm, 10 cm, 12 cm, 14 cm vμ hmax = 15 cm.
Khi chiÒu dÇy líp ®¸ lín h¬n gi¸ trÞ hmax = 15 cm th× ph¶i thi c«ng lμm 2 líp.
- Khu«n ®−êng: mÆt ®−êng ®¸ d¨m n−íc th−êng ®−îc r¶i trong khu«n ¸o ®−êng
mÆt c¾t h×nh m¸ng.
§Ó t¨ng ®é cøng cho khu«n ®−êng cã thÓ trång ®¸ vØa hai bªn, chiÒu cao ®¸ vØa
qui ®Þnh lμ: H = h + (10-15) cm, víi h lμ chiÒu dμy líp ®¸ d¨m n−íc sau khi lu lÌn.
- §é dèc ngang lßng ®−êng: v× thuéc lo¹i mÆt ®−êng hë, cã ®é rçng lín nªn
n−íc dÔ thÊm vμo. §Ó tho¸t n−íc ®−îc dÔ dμng, nhanh chãng th× lßng ®−êng ph¶i lμm
dèc sang hai bªn tõ 3 - 4 % vμ nÕu cÇn thiÕt th× bè trÝ hÖ thèng r·nh x−¬ng c¸.
§é dèc ngang cña mÆt ®−êng vμ lÒ ®−êng: in = 3 %, il = 5 %.
3. Yªu cÇu vËt liÖu.
3.1. Yªu cÇu vÒ chÊt l−îng:
§¸ dïng lμm mÆt ®−êng ®¸ d¨m n−íc ph¶i cã c−êng ®é cao, ®Òu ®Ó tr¸nh bÞ vì
khi lu lÌn.
Cã thÓ dïng c¸c lo¹i ®¸: m¾c ma, biÕn chÊt, trÇm tÝch tõ cÊp 1 ®Õn cÊp 3 ®Ó lμm
mÆt ®−êng, tiªu chuÈn chÊt l−îng nh− b¶ng 4-1.

Trang 83
 X©y dùng mÆt ®−êng

B¶ng 4-1
Yªu cÇu vÒ chÊt l−îng
Lo¹i ®¸ CÊp ®¸ C−êng ®é kh¸ng Ðp §é mμi mßn Deval
(daN/cm2) (%)
1 1 200 Kh«ng qu¸ 5 %
§¸ m¾c ma (granit,
syenit, gabbro, 2 1 000 Kh«ng qu¸ 6 %
basaite, 3 800 Kh«ng qu¸ 8 %
porphyre,....)
4 600 Kh«ng qu¸ 10 %
1 1 200 Kh«ng qu¸ 5 %
§¸ biÕn chÊt (gneis, 2 1 000 Kh«ng qu¸ 6 %
quartzite,....) 3 800 Kh«ng qu¸ 8 %
4 600 Kh«ng qu¸ 10 %
1 1 000 Kh«ng qu¸ 5 %
§¸ trÇm tÝch (®¸ v«i, 2 800 Kh«ng qu¸ 6 %
dolamite) 3 600 Kh«ng qu¸ 8 %
4 400 Kh«ng qu¸ 10 %
1 1 000 Kh«ng qu¸ 5 %
C¸c lo¹i ®¸ trÇm tÝch
kh¸c (sa nham, 2 800 Kh«ng qu¸ 6 %
conglo, merat, 3 600 Kh«ng qu¸ 8 %
schistes,....)
4 400 Kh«ng qu¸ 10 %
3.2. Yªu cÇu vÒ kÝch cì ®¸:
- H×nh d¹ng: hßn ®¸ ph¶i h×nh khèi, ®ång ®Òu, sÇn sïi, s¾c c¹nh ®Ó b¶o ®¶m kh¶
n¨ng chÌn mãc tèt nhÊt gi÷a c¸c viªn ®¸ víi nhau t¹o lùc ma s¸t lín.
- KÝch cì ®¸: Cã thÓ sö dông c¸c lo¹i ®¸ sau ®Ó lμm mÆt ®−êng:
B¶ng 4-2
Cì h¹t theo bé sμng tiªu chuÈn lç
Tªn gäi trßn (mm) Ghi chó
N»m l¹i trªn sμng Lät qua sμng
§¸ d¨m tiªu chuÈn:
§¸ 40x60 40 60 Dïng lμm vËt liÖu
§¸ 50x70 50 70 c¬ b¶n

§¸ 60x80 60 80
§¸ d¨m kÝch cì më réng 25 120 BÞ cÊm kh«ng dïng

§¸ chÌn
§¸ 20x40 20 40 Dïng lμm vËt liÖu

Trang 84
 X©y dùng mÆt ®−êng

§¸ 10x20 10 20 chÌn cho mÆt

®−êng ®¸ d¨m
§¸ 5x10 5 10 n−íc
C¸t 0,15 5
- Chän kÝch cì ®¸: Tho¶ m·n yªu cÇu sau:
+ C¨n cø vμo chiÒu dμy thiÕt kÕ cña líp ®Þnh r¶i. KÝch cì lín nhÊt cña ®¸ kh«ng
®−îc v−ît qu¸ 0,8h (h: chiÒu dμy thiÕt kÕ cña líp ®¸ d¨m n−íc) nh»m ®¶m b¶o lu lÌn
®−îc chÆt.
+ NÕu ¸o ®−êng chØ cã mét líp th× chØ ®−îc phÐp dïng ®¸ d¨m tiªu chuÈn.
+ NÕu cã hai líp trë lªn th×:
Líp trªn mÆt chÞu t¸c dông trùc tiÕp cña b¸nh xe: chØ ®−îc phÐp dïng ®¸
d¨m tiªu chuÈn.
C¸c líp d−íi cã thÓ dïng ®¸ d¨m kÝch cì më réng.
- Yªu cÇu vÒ chÊt l−îng kÝch cì h¹t:
+ Hμm l−îng hßn ®¸ cã D > Dmax còng nh− D < Dmin kh«ng qu¸ 10% theo khèi
l−îng.
+ L−îng h¹t to qua cì, lín h¬n D+3 cm kh«ng qu¸ 3 % theo khèi l−îng.
+ L−îng h¹t nhá qóa cì, nhá h¬n 0,63d cm kh«ng qu¸ 3 % theo khèi l−îng.
+ L−îng h¹t dÑt kh«ng qu¸ 10% theo khèi l−îng.
3.3. Yªu cÇu vÒ ®é s¹ch cña ®¸:
§¸ dïng lμm mÆt ®−êng ph¶i s¹ch, kh«ng ®−îc lÉn cá r¸c, l¸ c©y. L−îng bôi sÐt
(x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p röa) kh«ng qu¸ 2 % theo khèi l−îng. L−îng h¹t sÐt d−íi
d¹ng vãn hßn kh«ng qu¸ 0,25 % theo khèi l−îng.
3.4. Qui ®Þnh vÒ vËt liÖu chÌn:
VËt liÖu chÌn lμ vËt liÖu dïng ®Ó bÞt kÝn c¸c kÏ hë cßn l¹i gi÷a c¸c hßn ®¸ d¨m
khi ®· lu lÌn ®Õn giai ®o¹n 2 (phÇn sau). VËt liÖu chÌn chØ dïng cho líp trªn mÆt. Khi
¸o ®−êng gåm nhiÒu líp th× c¸c líp d−íi kh«ng ph¶i dïng vËt liÖu chÌn.
Khèi l−îng vËt liÖu chÌn tÝnh ngoμi khèi l−îng ®¸ d¨m r¶i. Khèi l−îng nμy
chiÕm kho¶ng 15 - 20 % khèi l−îng ®¸ d¨m r¶i.
VËt liÖu chÌn gåm cã c¸c lo¹i ®¸: 20x40, 10x20, 5x10 vμ c¸t theo tû lÖ nh− sau:
®¸ 20x40: 15% tæng khèi l−îng ®¸ chÌn.
®¸ 10x20: 15% tæng khèi l−îng ®¸ chÌn.
®¸ 5x10: 20% tæng khèi l−îng ®¸ chÌn.
c¸t 0,15-5: 50% tæng khèi l−îng ®¸ chÌn.

Trang 85
 X©y dùng mÆt ®−êng

Khi dïng c¸c lo¹i ®¸ m¾c ma, biÕn chÊt ®Ó lμm ®¸ c¬ b¶n th× nªn dïng ®¸ v«i
lμm vËt liÖu chÌn bét ®¸ cã lùc kÕt dÝnh trong qu¸ tr×nh h×nh thμnh c−êng ®é mÆt
®−êng. Trong tr−êng hîp kh«ng cã ®¸ v«i cã thÓ thay 15 - 30 % l−îng c¸t chÌn b»ng
®Êt dÝnh.
3.5. Yªu cÇu ®èi víi n−íc dïng thi c«ng:
N−íi t−íi trong c¸c giai ®o¹n ph¶i lμ n−íc s¹ch, kh«ng lÉn bïn r¸c, l¸ c©y, ...
4. Tr×nh tù thi c«ng líp mÆt, mãng ®−êng ®¸ d¨m n−íc.
4.1. Khi lμm líp mÆt:
- Líp mÆt ®¸ d¨m n−íc ®−îc thi c«ng sau khi ®· thi c«ng xong nh÷ng líp mãng
d−íi vμ khu«n ®−êng.
- ChuÈn bÞ vËt liÖu: vËn chuyÓn vËt liÖu ra hiÖn tr−êng vμ ®æ thμnh ®èng theo
kho¶ng c¸ch tÝnh to¸n.
- R¶i ®¸ d¨m c¬ b¶n: san ph¼ng vμ t¹o mui luyÖn.
- Lu lÌn: 3 giai ®o¹n:
+ Giai ®o¹n 1: lu lÌn xÕp. Nh÷ng l−ît ®Çu kh«ng t−íi n−íc, sau cã t−íi n−íc
+ Giai ®o¹n 2: lu lÌn chÆt. Khi lu kÕt hîp t−íi n−íc, ®ång thêi ph¶i r¶i ®¸ chÌn
20x40 vμ 10x20 ®Ó lÊp kÝn c¸c kÏ hë, mÆt ®−êng chãng chÆt
+ Giai ®o¹n 3: lu h×nh thμnh líp vá mÆt.
R¶i ®¸ chÌn nhá 5x10 vμ c¸t 0,15x5.
Lu lÌn sau mçi lÇn r¶i ®¸ chÌn. Khi lu kÕt hîp t−íi n−íc.
- R¶i líp phñ mÆt: b»ng c¸t h¹t kh«ng lín qu¸ 5 mm, bÒ dÇy kh«ng qóa 1 - 1,5
cm. Lu lÌn kh«ng t−íi n−íc.
- B¶o d−ìng.
4.2. Khi lμm líp mãng d−íi:
Tr×nh tù thi c«ng hoμn toμn nh− líp mÆt nh−ng chØ thi c«ng ®Õn khi lu lÌn hÕt
giai ®o¹n 2 th× dõng l¹i. Kh«ng cÇn lu giai ®o¹n 3 vμ lμm líp phñ b¶o vÖ.
5. Néi dung thi c«ng líp mÆt, mãng ®−êng ®¸ d¨m n−íc.
5.1. ChuÈn bÞ lßng ®−êng:
- NÒn ®−êng ®μo: ph¶i ®−îc ®Çm lÌn ®ñ tiªu chuÈn ®é chÆt yªu cÇu råi míi
®−îc lμm lßng ®−êng.
Lßng ®−êng ph¶i ®μo ®óng b×nh ®å, cao ®é vμ ®é dèc ngang theo thiÕt kÕ. CÇn
chó ý khi ®μo ®Õn gÇn cao ®é thiÕt kÕ (tuú theo lo¹i ®Êt cøng hay mÒm) cho lu nhÑ 5 -
6 T lu qua 2- 3 l/®, sau ®ã tiÕp tôc ®μo söa l¹i cho ®óng cao ®é thiÕt kÕ, ®óng mui
luyÖn lßng ®−êng.

Trang 86
 X©y dùng mÆt ®−êng

Yªu cÇu: lßng ®−êng sau khi ®· lμm xong lμ ph¶i b»ng ph¼ng, kh«ng cã nh÷ng
chç låi lâm g©y ®äng n−íc sau nμy.
- NÒn ®−êng ®¾p: thi c«ng lßng ®−êng b»ng ph−¬ng ph¸p ®¾p lÒ hoμn toμn.
Th−êng ®¾p lÒ thμnh tõng líp víi cao ®é t−¬ng øng víi tõng líp mÆt ®−êng.
Yªu cÇu vÒ lßng ®−êng: hoμn toμn nh− trªn.
- Yªu cÇu ph¶i ®¶m b¶o ®óng chiÒu réng cña lßng ®−êng vμ hai thμnh v÷ng
ch¾c. Nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o thμnh lßng ®−êng v÷ng ch¾c tuú theo thiÕt kÕ qui
®Þnh.
- Tr−êng hîp ph¶i cñng cè thμnh lßng ®−êng b»ng ®¸ vØa th× ph¶i theo nh÷ng
qui ®Þnh sau:
+ §¸ vØa chØ lμm cho líp trªn mÆt vμ chiÒu réng cña ®¸ vØa kh«ng tÝnh vμo
chiÒu réng cña mÆt ®−êng.
+ §¸ vØa cã thÓ lμm b»ng ®¸ hoÆc bª t«ng. Tr−êng hîp dïng ®¸ th× khèi l−îng
®¸ vØa cã dù trï riªng, kh«ng tÝnh vμo ®¸ r¶i mÆt ®−êng.
+ ChiÒu cao ®¸ vØa:
H = h + (10- 15) cm
h: ChiÒu dμy líp ®¸ d¨m theo thiÕt kÕ.
+ Khi ch«n ®¸ vØa ph¶i ®¶m b¶o v÷ng ch¾c, xÕp ken khÝt thμnh ch©n khay song
song víi tim ®−êng, mÆt trªn c¸c viªn ®¸ vØa ph¶i b»ng ®Òu vμ ®óng cao ®é mÐp mÆt
®−êng.
- Khi r¶i t¨ng c−êng mÆt ®−êng ®¸ d¨m cò, nÕu mÆt ®−êng cò cßn tèt vμ b»ng
ph¼ng th× cÇn lμm s¹ch mÆt ®−êng råi r¶i ®¸ míi lªn. NÕu mÆt ®−êng cò nhiÒu æ gμ vμ
låi lâm th× cÇn x¸o xíi l¹i tr−íc khi r¶i míi. Líp ®¸ d¨m cò x¸o xíi coi nh− líp mãng
®−êng, ph¶i ®−îc san ph¼ng theo ®óng yªu cÇu vÒ ®é dèc ngang ®èi víi mÆt ®−êng vμ
®−îc lu lÌn tr−íc khi r¶i míi.
- VÊn ®Ò tho¸t n−íc lßng ®−êng: do thiÕt kÕ qui ®Þnh. Trong thi c«ng ®Ó ®¶m
b¶o cho n−íc m−a vμ n−íc t−íi trong c¸c giai ®o¹n lu lÌn cã thÓ tho¸t ra khái lßng
®−êng, ph¶i lμm r·nh ngang ë hai bªn lÒ ®−êng. R·nh ngang réng 30 cm, s©u b»ng
chiÒu s©u lßng ®−êng, ®é dèc ra ngoμi 5 %. R·nh ngang bè trÝ so le nhau hai bªn lÒ
®−êng vμ c¸ch nhau kho¶ng 15 m mét r·nh. Sau khi thi c«ng xong, c¸c r·nh ngang nμy
ph¶i ®−îc lÊp l¹i cÈn thËn.
5.2. C«ng t¸c vËn chuyÓn:
§¸ d¨m c¬ b¶n vμ ®¸ chÌn th−êng ®−îc vËn chuyÓn b»ng « t« tù ®æ vμ ®æ thμnh
tõng ®èng mét ë lßng ®−êng hay lÒ ®−êng. §Ó b¶o ®¶m ®ì tèn c«ng san g¹t sau nμy,
c¸c ®èng ®¸ ®−îc ®æ theo mét kho¶ng c¸ch hîp lý tÝnh to¸n tr−íc sao cho khi san th×
võa ®ñ, kh«ng ph¶i vËn chuyÓn ®¸ thõa ®i chç kh¸c hay vËn chuyÓn thªm ®¸ ®æ vμo.
Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®èng ®¸ d¨m ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

Trang 87
 X©y dùng mÆt ®−êng

l = Q/(B.h1) (m)
Trong ®ã:
Q: thÓ tÝch ®¸ d¨m cña 1 xe chë ®−îc (m3).
B: chiÒu réng vÖt r¶i (r¶i toμn bé th× b»ng bÒ réng mÆt ®−êng, thi c«ng
1/2 ®−êng th× b»ng nöa bÒ réng mÆt ®−êng) (m).
h1: chiÒu dÇy r¶i cña líp ®¸ d¨m (m).
h1 = K. h
h: bÒ dÇy líp ®¸ d¨m thiÕt kÕ (bÒ dÇy khi ®· lu lÌn chÆt).
K: hÖ sè lÌn Ðp, ®èi víi ®¸ d¨m K = 1,25 - 1,3, th−êng lÊy K = 1,3.
Khèi l−îng ®¸ cÇn thiÕt cho mét ®o¹n thi c«ng L lμ:
V = B.h.K.L (m3)
5.3. C«ng t¸c r¶i ®¸:
R¶i ®¸ d¨m cã thÓ tiÕn hμnh b»ng c¬ giíi hay thñ c«ng. Cã thÓ dïng m¸y ñi,
m¸y san tù hμnh hay m¸y r¶i ®¸ chuyªn dông.
Yªu cÇu cña c«ng t¸c ra ®¸ vμ san ®¸ lμ ph¶i ®¶m b¶o ®óng chiÒu dμy, ®óng
h×nh d¹ng mui luyÖn.
+ ChiÒu dÇy r¶i ®¸ h1 ®Ó khi lu lÌn xong líp ®¸ d¨m cã chiÒu dμy thiÕt kÕ h lμ:
h1 = K. h víi K = 1,3
+ §Ó ®¹t yªu cÇu nμy th−êng dïng con xóc x¾c cã bÒ dÇy b»ng h1 vμ th−êng
xuyªn kÓm tra b»ng m¸y cao ®¹c hoÆc b»ng bé 3 c©y tiªu.
Khi r¶i ®¸, ph¶i chõa l¹i 5 - 10 % l−îng ®¸ d¨m ®Ó bï phô trong qu¸ tr×nh thi
c«ng, ®iÒu chØnh cho mÆt ®−êng b»ng ph¼ng.
Khi r¶i ®¸ xong nªn tiÕn hμnh lu sím, kh«ng nªn ®Ó l©u tr¸nh bÞ m−a hoÆc xe cé
ch¹y qua lμm ®¸ bÞ trßn c¹nh.
5.4. C«ng t¸c lu lÌn:
- Yªu cÇu: Mét trong nh÷ng kh©u quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh chÊt l−îng cña
mÆt ®−êng lμ c«ng t¸c lu lÌn, ®ång thêi ®©y còng lμ kh©u tèn nhiÒu c«ng vμ kü thuËt
®ßi hái cao. Th«ng th−êng, mäi ®iÒu kiÖn kh¸c ®¶m b¶o nh−ng kü thuËt lu kh«ng tèt
còng kh«ng thÓ lμm cho mÆt ®−êng cã chÊt l−îng tèt, thËm chÝ ph¶i lμ l¹i. Do vËy yªu
cÇu cña viÖc lu lÌn lμ mÆt ®−êng ph¶i ®¹t ®é chÆt ®Ó cã ®ñ c−êng ®é thiÕt kÕ sau khi
kÕt thóc qu¸ tr×nh lu lÌn, ®ång thêi h×nh d¹ng mui luyÖn ph¶i nh− thiÕt kÕ ®Ò ra.
+ §é chÆt cña mÆt ®−êng cã thÓ ®¹t ®−îc nÕu qu¸ tr×nh lu lÌn ®¹t ®−îc ®ñ c«ng
lu qui ®Þnh:
§¸ cÊp 1 vμ cÊp 2: 7 - 8 t.km/m3
§¸ cÊp 3: 4 - 6 t.km/m3

Trang 88
 X©y dùng mÆt ®−êng

+ CÇn hÕt søc tr¸nh vì ®¸, v× vËy ph¶i dïng tõ lu nhÑ ®Õn lu nÆng, tèc ®é lu tõ
chËm ®Õn nhanh. Võa lu võa t−íi n−íc, lu«n ®¶m b¶o bÒ mÆt viªn ®¸ lu«n Èm nh−ng
kh«ng ®−îc t−íi nhiÒu n−íc lμ sòng lßng ®−êng. L−îng n−íc t−íi tæng céng trong c¸c
giai ®o¹n lu lÌn c¨n cø vμo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt vμ ®é Èm hiÖn t¹i cña ®¸ mμ quyÕt ®Þnh.
Tr−êng hîp ®iÒu kiÖn b×nh th−êng th× kho¶ng 8 - 10 l/m2.
- ThiÕt kÕ c«ng t¸c lu lÌn: viÖc thiÕt kÕ ph¶i ®−îc b¾t buéc cho tõng c«ng
tr−êng thi c«ng.
+ C¨n cø vμo: 4 c¨n cø sau.
1. CÊp ®¸: c¨n cø vμo cÊp ®¸ ®Ó x¸c ®Þnh c«ng lu cÇn thiÕt.
2. Lo¹i lu.
3. BÒ réng mÆt ®−êng.
4. BÒ dÇy líp ®¸ d¨m.
+ N«i dung c«ng t¸c thiÕt kÕ lu lÌn:
1. Qui ®Þnh s¬ ®å lu.
2. Qui ®Þnh ®o¹n ®−êng lu lÌn trong 1 ngμy.
3. Qui ®Þnh sè lÇn lu yªu cÇu ®Ó ®¹t ®−îc c«ng lu yªu cÇu.
- KiÓm tra thiÕt kÕ lu lÌn:
KiÓm tra viÖc thiÕt kÕ lu lÌn ®· hîp lý ch−a ta ph¶i lu thÝ ®iÓm. Thùc hiÖn s¬ ®å
®óng s¬ ®å lu lÌn víi sè lÇn ®· tÝnh to¸n trong thiÕt kÕ. C¨n cø vμo kÕt qu¶ ®¹t ®−îc
(®é chÆt cña mÆt ®−êng, t×nh h×nh ®¸ vì nhiÒu hay Ýt, ...) cã thÓ ®iÒu chØnh l¹i c«ng lu
lÌn cho phï hîp.
C«ng thøc ®Ó kiÓm tra c«ng lu ®· thùc hiÖn ®−îc:
P.D
T= (t.km/m3)
C.L
T: c«ng lu ®¹t ®−îc (t.km/m3).
P: träng l−îng xe lu (tÊn).
D: tæng chiÒu dμi xe lu ®i trªn ®o¹n ®−êng lu lÌn (km).
C: diÖn tÝch mÆt c¾t ngang líp ®¸ khi ch−a lÌn Ðp (m2).
L: chiÒu dμi ®o¹n r¶i (m).
- C¸c giai ®o¹n lu lÌn mÆt ®−êng ®¸ d¨m n−íc:
+ Giai ®o¹n thø nhÊt (giai ®o¹n lu lÌn xÕp):
Môc ®Ých, yªu cÇu cña giai ®o¹n nμy lμ Ðp co líp ®¸ d¨m, lμm cho c¸c hßn ®¸ di
chuyÓn ®Õn vÞ trÝ æn ®Þnh nhÊt, chÌn vμo nhau, lμm gi¶m kÏ hë gi÷a c¸c hßn ®¸. §ång
thêi mét phÇn ®¸ m¹t, bét ®¸ h×nh thμnh do qu¸ tr×nh vì h¹t khi lu lÌn sÏ chÌn chÆt vμ
kÏ hë cña ®¸.

Trang 89
 X©y dùng mÆt ®−êng

Giai ®o¹n nμy c¸c hßn ®¸ di chuyÓn nhiÒu vμ lín nhÊt. Do vËy trong qua tr×nh
lu ph¶i lu«n theo dâi mÆt ®¸, kÞp thêi r¶i bï phô ®¸ vμo chç thiÕu. Chó ý: ViÖc bï phô
®¸ ph¶i kÕt thóc trong giai ®o¹n nμy ®Ó vÒ c¨n b¶n ®¹t ®−îc ®é mui luyªn theo yªu
cÇu.
Trong giai ®o¹n nμy, sè ®iÓm tiÕp xóc gi÷a c¸c hßn ®¸ Ýt nªn c−êng ®é cña líp
®¸ nhá. Do vËy kh«ng ®−îc dïng lu nÆng, th−êng chØ dïng lu nhÑ 5 - 6 tÊn (¸p lùc
b¸nh lu 30 - 45 kg/cm) v× lu nÆng sÏ lμm vì ®¸ vμ nÒn ®Êt biÕn d¹ng.
Do sù tån t¹i cña søc c¶n nhít nªn tèc ®é lu kh«ng qu¸ 1,5 km/h. Víi tèc ®é
nμy, lu cã ®ñ thêi gian lμm cho c¸c hßn ®¸ kÞp di chuyÓn, ®¶m b¶o lu ®−îc chÆt nhÊt.
C«ng lu trong giai ®o¹n nμy ph¶i ®¹t 10 - 15 % c«ng lu yªu cÇu. C¨n cø vμo s¬
®å lu kÕt hîp víi thùc nghiÖm ta quyÕt ®Þnh ®−îc sè l−ît lu qua 1 ®iÓm trong giai ®o¹n
nμy, th−êng 7 l/®iÓm víi ®¸ cÊp 3, 8 - 15 l/®iÓm víi ®¸ cÊp 1 vμ cÊp 2.
C¨n cø vμo t×nh h×nh t−íi n−íc, cã thÓ ph©n giai ®o¹n nμy thμnh hai giai ®o¹n
nhá:
Lu kh«ng t−íi n−íc: Khi lu 3 - 4 l−ît ®Çu kh«ng cÇn t−íi n−íc ®Ó tr¸nh
viÖc bét ®¸ lÉn víi n−íc thμnh chÊt keo kÕt ng¨n c¶n sù di chuyÓn cña c¸c viªn ®¸ tíi
vÞ trÝ æn ®Þnh.
Lu t−íi n−íc: Nh÷ng lÇn sau cÇn t−íi n−íc ®Ó tr¸nh vì ®¸. L−îng n−íc
2
t−íi ®é 3 l/m , tuú t×nh h×nh thêi tiÕt mμ t¨ng gi¶m.
Khi kh«ng cßn hiÖn t−îng ®¸ l−în sãng tr−íc b¸nh xe lu hoÆc khi xe lu ®i qua
kh«ng ®Ó l¹i h»n vÕt râ rÖt th× cã thÓ coi nh− kÕt thóc giai ®o¹n nμy.
+ Giai ®o¹n thø hai (lu lÌn chÆt):
Môc ®Ých, yªu cÇu cña giai ®o¹n nμy lμ: sau khi c¸c hßn ®¸ d¨m ®· cã vÞ trÝ æn
®Þnh th× giai ®o¹n nμy lÌn chÆt líp ®¸ d¨m, tiÕp tôc lμm gi¶m kÏ hë gi÷a c¸c hßn ®¸,
lμm cho chóng chÆt sÝt l¹i víi nhau, ®ång thêi mét phÇn ®¸ m¹t, bét ®¸ sinh ra sÏ chÌn
chÆt c¸c kÏ hë cña ®¸. Bét ®¸ trén víi n−íc t¹o thμnh chÊt keo kÕt dÝnh.
Trong qu¸ tr×nh lu, ph¶i theo dâi mÆt ®¸ vμ kÞp thêi r¶i ®¸ chÌn, ®Çu tiªn lμ ®¸
chÌn 20x40, sau lμ 10x20, ®Ó lÊp kÝn c¸c kÏ hë lμm cho mÆt ®−êng chãng chÆt.
Do sè ®iÓm tiÕp xóc gi÷a c¸c hßn ®¸ ®−îc t¨ng lªn. Do vËy dïng lu nÆng 8 - 10
tÊn (¸p lùc lu 50 - 70 kg/cm). Tèc ®é lu kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 2 km/h trong 3 - 4 l−ît lu
®Çu. Tõ l−ît lu thø 5 trë ®i cã thÓ t¨ng dÇn tèc ®é lu tíi 3 km/h lμ tèi ®a nh−ng kh«ng
®−îc ®Ó x¶y ra vì ®¸.
§Ó gi¶m ma s¸t gi÷a c¸c hßn ®¸, lμm cho chóng chãng chÆt sÝt l¹i víi nhau,
tr¸nh chuyÓn ®éng quay trßn, b¶m ®¶m lùc dÝnh cña bét ®¸ cÇn t¨ng c−êng t−íi n−íc.
L−îng n−íc t−íi träng giai ®o¹n nμy kho¶ng 3 - 4 l/m2.
C«ng lu trong giai ®o¹n nμy ph¶i ®¹t 75 - 65 % c«ng lu yªu cÇu. Còng c¨n cø
vμo s¬ ®å lu kÕt hîp víi thùc nghiÖm ta quyÕt ®Þnh ®−îc sè l−ît lu qua 1 ®iÓm trong
giai ®o¹n nμy, th−êng kho¶ng 25 - 35 l/®iÓm.

Trang 90
 X©y dùng mÆt ®−êng

Ph¶i c¨n cø vμo viÖc theo dâi c«ng lu ®· ®¹t ®−îc mμ quyÕt ®Þnh kÕt thóc ®óng
lóc giai ®o¹n nμy. ViÖc kÕt thóc ®óng lóc giai ®o¹n 2 rÊt quan träng. NÕu kÕt thóc qu¸
sím th× ®é lÌn kh«ng ®ñ, mÆt ®−êng kh«ng chÆt. NÕu kÐo dμi thêi gian lu lÌn th× ®¸ sÏ
bÞ vì nhiÒu, trßn c¹nh, khã mãc vμo nhau, cã nhiÒu ®¸ vôn, mÆt ®−êng kh«ng chÆt
®−îc n÷a dÉn ®Õn lμm háng toμn bé líp ®¸, ph¶i bãc ®i lμm l¹i.
Nh÷ng hiÖn t−îng sau ®©y cã thÓ coi lμ kÕt thóc giai ®o¹n hai:
Kh«ng cßn h»n vÖt b¸nh xe lu trªn mÆt ®¸.
§¸ kh«ng di ®éng vμ kh«ng cã hiÖn t−îng l−în sãng ë bÒ mÆt líp ®¸
tr−íc b¸nh xe lu.
§Ó mét hßn ®¸ trªn mÆt ®−êng cho lu ®i qua, ®¸ bÞ vì vôn vμ kh«ng bÞ
Ên xuèng. NÕu ®é chÆt ch−a ®ñ, th× hßn ®¸ sÏ bÞ Ên vμo trong líp ®¸ d¨m.
Khi thi c«ng c¸c líp d−íi, chØ thi c«ng ®Õn giai ®o¹n lu lÌn thø hai.
+ Giai ®o¹n thø 3 (h×nh thμnh líp vá cøng mÆt ®−êng):
Môc ®Ých cña giai ®o¹n nμy lμ dïng ®¸ chÌn chÆt vμo chç rçng cña líp ®¸ vμ
t¹o thμnh líp vá chÆt, ch¾c vμ ph¼ng ë trªn mÆt. Nh− vËy, sè ®iÓm tiÕp xóc gi÷a c¸c
hßn ®¸ t¨ng lªn rÊt nhiÒu.
Sau khi kÕt thóc giai ®o¹n 2, r¶i vËt liÖu chÌn: ®Çu tiªn r¶i ®¸ 5x10, sau r¶i c¸t
0,15x5. Võa r¶i võa dïng chæi tre vμ t−íi ®Ém n−íc cho lïa hÕt vμo c¸c kÏ hë cña viªn
®¸, võa lu cho ®Õn khi r¶i hÕt vËt liÖu chÌn.
Giai ®o¹n nμy, dïng lu nÆng 10 - 12 tÊn hoÆc kh«ng cã lu nÆng cã thÓ dïng lu 8
- 10 tÊn. Lu ch¹y víi tèc ®é 3 km/h. L−îng n−íc t−íi trong giai ®o¹n nμy 2 - 3 l/m2.
C«ng lu trong giai ®o¹n nμy 10 - 25 % c«ng lu yªu cÇu.
Trong tr−êng hîp kh«ng cã lo¹i ®¸ 5x10 mμ chØ cã mét lo¹i c¸t 0,15x5 lμm vËt
liÖu chÌn th× còng thi c«ng t−¬ng tù.
KÕt thóc giai ®o¹n 3 mÆt ®−êng coi nh− hoμn thμnh vμ ph¶i ®¹t ®−îc c¸c yªu
cÇu sau:
Kh«ng cßn h»n vÖt b¸nh xe lu trªn mÆt ®−êng.
MÆt ®−êng mÞn, ch¾c, b»ng ph¼ng, ®¶m b¶o ®é mui luyÖn theo yªu cÇu
thiÕt kÕ.
Tæng c«ng lu trong 3 giai ®o¹n ph¶i b»ng c«ng lu yªu cÇu.
+ Nh÷ng chó ý trong qu¸ tr×nh lu lÌn:
Trong qu¸ tr×nh lu, nÕu ph¸t sinh hiÖn t−îng l−în sãng ë trªn bÒ mÆt, cã thÓ do
mÊy nguyªn nh©n sau:
R¶i ®¸ kh«ng ®Òu.
Dïng lu qu¸ nÆng.

Trang 91
 X©y dùng mÆt ®−êng

Tèc ®é lu qu¸ nhanh.

NÒn ®−êng qu¸ Èm.
Ba nguyªn nh©n ®Çu th−êng thÊy ë giai ®o¹n lu lÌn xÕp. §Ó kh¾c phôc t×nh
tr¹ng nμy ph¶i h¹ thÊp tèc ®é lu lÌn. NÕu biÖn ph¸p kh¾c phôc ®ã kh«ng ®−îc, ph¶i
thay b»ng lu nhÑ h¬n. Tr−íc khi tiÕp tôc lu, ph¶i san cho mÆt ®−êng b»ng ph¼ng.
NÕu do t−íi n−íc qu¸ nhiÒu lμm nÒn ®−êng qu¸ Èm, th× nÒn ®−êng sÏ biÕn d¹ng
lμm mÆt ®−êng bÞ l−în sãng. Tr−êng hîp nμy th−êng thÊy ë giai ®o¹n 2 vμ 3. NÕu b¶n
th©n nÒn ®−êng qu¸ Èm còng ph¸t sinh hiÖn t−îng ®ã. GÆp tr−êng hîp nμy ph¶i dõng
lu, lμm cho nÒn ®−êng kh« tr−íc khi lu tiÕp.
GÆp tr−êng hîp lu qu¸ møc, ®¸ bÞ trßn c¹nh. NÕu tiÕp tôc lu n÷a th× kh«ng thÓ
nμo lu chÆt ®−îc. Lóc nμy, ph¶i ®em sμng l¹i ®¸, trén thªm ®¸ míi vμo hoÆc t−íi nhùa
bi tum láng (2 - 3 l/m2) míi tiÕp tôc lu ®−îc.
5.5. R¶i líp phñ mÆt b¶o vÖ:
Sau khi kÕt thóc giai ®o¹n 3, r¶i mét líp phñ mÆt b»ng c¸t kh«ng lín qu¸ 5 mm,
bÒ dÇy kh«ng qu¸ 1 - 1,5 cm. Kh«ng t−íi n−íc vμ cho lu 10 - 12 tÊn lÌn Ðp 2 - 3 l/®iÓm
lμ ®−îc.
6. C«ng t¸c hoμn thiÖn, nghiÖm thu, b¶o d−ìng mÆt, mãng ®−êng ®¸ d¨m
n−íc.
6.1. Hoμn thiÖn:
MÆt ®−êng ®¸ d¨m chØ ®−îc coi lμ thi c«ng xong khi lÒ ®−êng ®· ®−îc lμm theo
®óng c¸c yªu cÇu cña thiÕt kÕ vÒ bÒ réng vμ ®é dèc ngang.
§èi víi ®−êng míi, ®é chÆt cña ®Êt lÒ ®−êng ph¶i ®¹t tèi thiÓu K = 0,9 trong
ph¹m vi ®é s©u 1,2 m kÓ tõ mÆt ®Êt. §èi víi ®−êng cò n©ng cÊp, ®é chÆt cña ®Êt ®¾p lÒ
®−êng ph¶i ®¹t K = 0,9 Ýt nhÊt 0,3 m kÓ tõ mÆt ®Êt.
Tr−êng hîp ph¶i lμm r·nh däc, ph¶i thùc hiÖn ®óng c¸c yªu cÇu thiÕt kÕ vÒ kÝch
th−íc, ®é dèc ®Ó b¶o ®¶m tho¸t n−íc.
6.2. NghiÖm thu:
- KÝch th−íc h×nh häc:
Sai sè cho phÐp vÒ chiÒu réng mÆt ®−êng ± 10 cm.
Sai sè cho phÐp vÒ chiÒu dμy mÆt ®−êng ± 10 % nh−ng kh«ng qu¸ 20 mm.
Sai sè cho phÐp vÒ ®é dèc ngang mÆt, lÒ ®−êng kh«ng qu¸ ± 5 %.
§é b»ng ph¼ng cña mÆt ®−êng kiÓm tra b»ng th−íc 3 m, khe hë kh«ng ®−îc
qua ± 1,5 cm.
- C−êng ®é:
M« ®uyn ®μn håi mÆt ®−êng ph¶i ®¹t hoÆc v−ît m« ®uyn ®μn håi thiÕt kÕ:

Trang 92
 X©y dùng mÆt ®−êng

Ett ≥ EtkÕ
- Nh÷ng sai sè cho phÐp qui ®Þnh nμy cã môc ®Ých chiÕu cè ®Õn nh÷ng sai sãt
nhá trong qu¸ tr×nh thi c«ng. V× vËy chØ ®−îc ¸p dông trong khi nghiÖm thu. Cßn trong
qu¸ tr×nh thi c«ng ph¶i thùc hiÖn ®óng mäi yªu cÇu cña thiÕt kÕ, kh«ng ®−îc phÐp dùa
vμo c¸c sai sè cho phÐp mμ thi c«ng thay ®æi, ch©m tr−íc thiÕt kÕ.
- Ph−¬ng ph¸p - khèi l−îng kiÓm tra:
+ ChiÒu réng: kiÓm tra 10 mÆt c¾t bÊt kú trong 1 km.
+ ChiÒu dÇy: kiÓm tra 3 mÆt c¾t trong 1 km, ë mçi mÆt c¾t kiÓm tra 3 vÞ trÝ: 1 ë
tim, 2 ë hai bªn c¸ch mÐp mÆt ®−êng 1 m.
+ §é b»ng ph¼ng: kiÓm tra 3 vÞ trÝ trong 1 km. Mçi vÞ trÝ ®Æt th−íc dμi 3 m däc
tim ®−êng vμ ë hai bªn c¸ch mÐp mÆt ®−êng 1 m. §o khe hë gi÷a mÆt ®−êng vμ c¹nh
d−íi cña th−íc, cø c¸ch 50 cm ®o mét ®iÓm.
+ C−êng ®é: Ðp tÜnh, chuú r¬i chÊn ®éng.
6.3. B¶o d−ìng:
CÇn ®iÒu chØnh cho xe ch¹y ®Òu trªn mÆt ®−êng kho¶ng 2 - 3 tuÇn ®Çu ®Ó tiÕp
tôc lÌn chÆt, tr¸nh hiÖn t−îng h×nh thμnh vÖt lón. QuÐt vun vμo nh÷ng hßn ®¸, c¸t bÞ
d¹t ra ngoμi lÒ. NÕu mÆt ®−êng qu¸ kh« cÇn t−íi Èm, l−îng n−íc 2-3 l/m2 tuú theo trêi
n¾ng nhiÒu hay Ýt.
==========//==========

Trang 93
 X©y dùng mÆt ®−êng

§4.2. mÆt (MãNG) §¦êng ®¸ d¨m kÕt ®Êt dÝnh

Ph−¬ng ph¸p thi c«ng líp ®¸ d¨m kÕt ®Êt dÝnh cã hai c¸ch: ph−¬ng ph¸p t−íi vμ
ph−¬ng ph¸p trén. Ph−¬ng ph¸p t−íi n−íc bïn (v÷a ®Êt sÐt) th−êng hay dïng v× chÊt
l−îng tèt h¬n nªn lo¹i mÆt ®−êng nμy cßn ®−îc gäi lμ mÆt ®−êng ®¸ d¨m bïn.
Yªu cÇu ®èi víi vËt liÖu gièng nh− víi mÆt ®−êng ®¸ d¨m n−íc nh−ng c−êng ®é
®¸ cã thÓ thÊp h¬n mét cÊp vμ cã thÓ c¸c lo¹i ®¸ cã tÝnh dÝnh thÊp h¬n (kh«ng ph¶i lμ
®¸ v«i). Còng do cã dïng ®Êt dÝnh nªn yªu cÇu vÒ ®é lu lÌn kh«ng cao nh− mÆt ®−êng
®¸ d¨m n−íc.
§Êt dÝnh ®−îc dïng lμ ®Êt sÐt víi chØ sè dÎo Ip = 15 - 25. L−îng ®Êt sÐt dïng
vμo kho¶ng 20% (tû lÖ ®Êt sÐt kh« trªn ®¸ kh«). §Ó t¨ng ®é æn ®Þnh ®èi víi n−íc cã
thÓ trén thªm vμo ®Êt 2 - 3% v«i.
Tr×nh tù thi c«ng líp ®¸ d¨m kÕt ®Êt dÝnh theo ph−¬ng ph¸p t−íi nh− sau:
1/ C«ng t¸c chuÈn bÞ gåm: lμm khu«n ®−êng, bè trÝ c¸c ®èng vËt liÖu, söa l¹i
lßng ®−êng vμ chuÈn bÞ n−íc bïn. N−íc bïn lμ hçn hîp ®Êt dÝnh víi n−íc theo mét tû
lÖ thÓ tÝch lμ 1:0,8 - 1:1 ®−îc khuÊy ®Òu ®¶m b¶o cã ®é sÖt nhÊt ®Þnh. NÕu cã trén thªm
v«i th× hßa v«i víi n−íc tr−íc råi míi hßa n−íc v«i víi ®Êt dÝnh. Theo kinh nghiÖm
sau khi khuÊy thÊy cã v¸ng næi lªn mÆt vμ kh«ng nh×n thÊy h¹t bïn lμ ®−îc.
2/ R¶i ®¸ d¨m: r¶i ®Òu ®¸ d¨m thμnh mét líp víi chiÒu dμy b»ng chiÒu dμy thiÕt
kÕ nh©n víi hÖ sè xèp rêi, råi söa sang bÒ mÆt t¹o h×nh mui luyÖn.
3/ Lu s¬ bé: dïng lu nhÑ (6 - 8 tÊn) lu víi tèc ®é chËm, sè l−ît lu 3-4l−ît/®iÓm,
cho tíi khi ®¸ æn ®Þnh.
4/ T−íi n−íc bïn: t−íi n−íc bïn tõ tim ®−êng ra hai bªn. Nh÷ng ®o¹n ®−êng
dèc mét m¸i th× t−íi tõ chç cao xuèng chç thÊp. Ph¶i t−íi ®Òu, võa ®Ó lé ®Çu ®¸ ra lμ
võa.
5/ R¶i vËt liÖu chÌn: Sau khi t−íi n−íc bïn kho¶ng 1 - 2giê, ®îi cho n−íc bïn
thÊm ®Òu xuèng d−íi, tr−íc khi bÒ mÆt ch−a kh« th× ph¶i r¶i ngay vËt liÖu chÌn vμ
dïng chæi cøng quÐt cho vËt liÖu chÌn lät ®Òu vμo c¸c khe trªn bÒ mÆt líp ®¸ d¨m.
6/ Lu lÌn: sau khi r¶i xong vËt liÖu chÌn th× dïng lu nÆng 12tÊn lu lÌn ngay. Sè
lÇn lu vμo kho¶ng 4 - 6l−ît/®iÓm ®Ó cho n−íc bïn næi ®Òu lªn trªn bÒ mÆt dÝnh kÕt víi
vËt liÖu chÌn. Khi lu lÌn ph¶i kÞp thêi bï v÷a bïn, bï ®¸ chÌn, nÕu bÒ mÆt qóa kh« th×
t−íi Êm, nÕu qóa Èm th× ph¶i ®îi cho se l¹i míi lu.
CÇn l−u ý ®¸ d¨m bïn rÊt dÔ bÞ h− háng do n−íc m−a xãi mßn. V× vËy khi thi
c«ng xong ph¶i lμm ngay líp mÆt bªn trªn.
==========//==========

Trang 94
 X©y dùng mÆt ®−êng

§4.3. mÆt §¦êng ®¸ d¨m thÊm nhËp v÷a

xi m¨ng c¸t

§©y lμ lo¹i mÆt ®−êng ®¸ d¨m kÝch cì ®ång ®Òu ®−îc lu lÌn æn ®Þnh råi dïng
v÷a xi m¨ng c¸t thÊm nhËp vμo c¸c chç rçng, sau ®ã l¹i tiÕp tôc lu chÆt. V× khi thi
c«ng dïng ph−¬ng ph¸p t−íi thÊm tõ trªn xuèng nªn kü thuËt thi c«ng ®¬n gi¶n, t−¬ng
tù nh− thi c«ng mÆt ®−êng ®¸ d¨m bïn.
Lo¹i mÆt ®−êng nμy ®· ®−îc sö dông kh¸ phæ biÕn ë c¸c n−íc T©y ¢u tõ nh÷ng
n¨m 30 cña thÕ kû nμy. Do l−îng xi m¨ng sö dông chØ vμo kho¶ng 100 - 160Kg/m3
(chØ b»ng 30 - 50% so víi mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng th«ng th−êng) nªn gäi lμ mÆt
®−êng bª t«ng tiÕt kiÖm xi m¨ng. ë n−íc ta lo¹i mÆt ®−êng nμy ®· ®−îc lμm nhiÒu n¬i
ë Hμ Néi, Hμ T©y. Kinh nghiÖm cho thÊy lo¹i mÆt ®−êng nμy rÊt thÝch hîp víi ®−êng
n«ng th«n v× gi¸ thμnh h¹, c−êng ®é cao vμ æn ®Þnh víi n−íc, l¹i kh«ng cÇn duy tu söa
ch÷a nhiÒu.
1. Yªu cÇu ®èi víi vËt liÖu:
- Xi m¨ng: cã thÓ dïng c¸c lo¹i xi m¨ng, nh−ng th−êng dïng xi m¨ng poãcl¨ng
M400.
- C¸t: dïng lo¹i c¸t cøng vμ cã thμnh phÇn h¹t nh− ë b¶ng 4-3.
B¶ng 4-3
TØ lÖ % lät sμng (theo
Lo¹i c¸t KÝch cì m¾t sμng (mm)
träng l−îng)
5,0 95 - 100
C¸t to 1,5 60 - 80
0,3 10 - 20
2,5 95 - 100
C¸t võa 1,5 70 - 90
0,3 10 - 30
2,5 100
C¸t nhá 1,5 90 - 100
0,3 15 - 30

Cã thÓ dïng 1 trong 3 lo¹i c¸t nãi trªn, nh−ng lo¹i nμo thÝch hîp nhÊt th× ph¶i
qua thÝ nghiÖm ®é sÖt cña xi m¨ng - c¸t ®Ó quyÕt ®Þnh.
- §¸ d¨m: nh− ®èi víi mÆt ®−êng ®¸ d¨m kÕt ®Êt dÝnh.

Trang 95
 X©y dùng mÆt ®−êng

§é sÖt cña xi m¨ng c¸t phô thuéc vμo tû lÖ xi m¨ng, c¸t vμ n−íc. §Ó ®¶m b¶o
cho v÷a xi m¨ng cã ®é sÖt thÝch hîp th−êng dïng c¸c tû lÖ lÖ xi m¨ng c¸t sau ®©y:
1:1,75; 1:2 hay 1:2,25 (theo thÓ tÝch) - L−îng n−íc tèt nhÊt cña v÷a ®−îc x¸c ®Þnh
b»ng thÝ nghiÖm.
2. Thi c«ng:
Tr×nh tù thi c«ng mÆt ®−êng ®¸ d¨m thÊm nhËp v÷a xi m¨ng c¸t nh− sau:
1) ChuÈn bÞ lßng ®−êng vμ líp mãng: yªu cÇu líp mãng ph¶i chÆt chÏ Ýt kÏ hë vμ
cã ®é dèc ngang ®óng víi thiÕt kÕ.
2) §Æt v¸n khu«n ë hai mÐp ®−êng: v¸n khu«n cã thÓ lμm b»ng thÐp hoÆc gç - NÕu
lμ b»ng gç th× chiÒu dμy nªn vμo kho¶ng 6 - 8cm. NÕu thi c«ng theo ph−¬ng ph¸p ®¾p
lÒ tr−íc th× kh«ng cÇn v¸n khu«n.
3) R¶i ®¸ d¨m vμ lu lÌn:
Dïng lu nhÑ vμ lu võa ®Ó lu lÌn cho ®¸ æn ®Þnh. Theo kinh nghiÖm sè c«ng lu
trung b×nh kho¶ng 3 - 4,2 t.km/m3 vμ ®é chÆt ®¹t ®−îc b»ng kho¶ng 50 - 60% ®é chÆt
quy ®Þnh khi lu mÆt ®−êng ®¸ d¨m n−íc. Tõ l−ît lu thø ba trë ®i ph¶i t−íi n−íc chèng
vì ®¸, trßn c¹nh. Sau khi lu lÌn xong ®¸ ph¶i ®¶m b¶o chÌn mãc tèt, Ýt bÞ vì, ®ñ khe hë
®Ó thÊm v÷a ®−îc ®Òu.
4) T−íi thÊm v÷a vμ lu lÌn: v÷a xi m¨ng c¸t ph¶i ®−îc trén ®Òu b»ng m¸y trén v÷a
hoÆc b»ng tay. Khi trén b»ng tay ph¶i trén kh« xi m¨ng vμ c¸t tr−íc råi míi cho n−íc
vμo trén trong 5 phót. V÷a dïng ®Õn ®©u, trén ®Õn ®Êy, trén xong ph¶i t−íi ngay
kh«ng ®Ó qóa 30 phót.
NÕu ®¸ kh«, tr−íc khi t−íi ph¶i t−íi n−íc lμm Èm mÆt ®¸.
Dïng lu nhÑ 5 - 6tÊn qua mét chç cho tíi khi mÆt ®−êng chÆt vμ ph¼ng. Trong
qóa tr×nh lu lÌn cÇn t−íi bï vμo c¸c chç thiÕu v÷a, bï c¸c chç lâm, b¶o ®¶m cho mÆt
®−êng b»ng ph¼ng v÷a thÊm xuèng ®Òu.
Tèt nhÊt lμ dïng lu chÊn ®éng hoÆc ®Çm chÊn ®éng c«ng suÊt lín ®Ó lu. Khi
dïng lu chÊn ®éng th× cã thÓ dïng v÷a cã ®é sÖt cao, vμ chÊt l−îng cña mÆt ®−êng sÏ
tèt h¬n v× v÷a thÊm xuèng ®Õn tËn ®¸y.
L−îng v÷a cÇn thiÕt vμo kho¶ng 25 - 35 lÝt/m2 cho mÆt ®−êng dμy 10 -12 cm vμ
tõ 30 - 40 lÝt/m2 cho mÆt ®−êng dμy 15 - 20 cm. (Khi dïng lu hoÆc ®Çm chÊn ®éng th×
dïng giíi h¹n thÊp).
5) Hoμn thiÖn: cÇn tiÕn hμnh kh©u hoμn thiÖn ngay sau khi lu lÌn xong. Môc ®Ých
cña c«ng t¸c hoμn thiÖn lμ lμm cho mÆt ®−êng b»ng ph¼ng, ®¹t ®é dèc ngang cÇn thiÕt.
Khi hoμn thiÖn cÊm kh«ng ®−îc tr¸t mét líp v÷a dμy phñ kÝn ®Çu ®¸.
NÕu dïng líp ®¸ d¨m thÊm nhËp v÷a lμm líp mãng th× kh«ng cÇn lμm b−íc
nμy.

Trang 96
 X©y dùng mÆt ®−êng

6) B¶o d−ìng: tiÕn hμnh nh− ®èi víi mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng. Tèt nhÊt lμ sau
khi võa b¾t ®Çu se mÆt th× phun mét líp nhò t−¬ng sè l−îng 0,8lÝt/m2 ®Ó gi÷ cho n−íc
trong ®¸ d¨m thÊm nhËp v÷a chËm bay h¬i.
==========//==========

Trang 97