Professional Documents
Culture Documents
օպտիկա
օպտիկա
օպտիկա
ԿԱՊԻ ՖԱԿՈՒԼՏԵՏ
Կուրսային Նախագիծ
ք.Երևան 2023
1
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
1. Ներածություն
2. Օպտիկաթելային կապի գծերի հիմնական առավելությունները
և թերությունները
3. Լուսատար թելիկի կառուցվածքը
4. Լուսատար թելիկների տիպերը
5. Օպտիկական լուսատարի ապերտուրա
6. Օպտիկական թելիկի կրիտիկական հաճախությունը
7. Կորուստները օպտիկական մալուխներում
8. Օպտիկական ազդանշանների դիսպերսիան
9. Լուսաճառագայթող դիոդների կառուցվածքը
10. Կիսահաղորդիչ լազերներ
11. Կուրսային նախագծի տեխնիկական առաջադրանք
12. Դիսպերսիոն բնութագրերի հաշվարկ
13. Ճառագայթի թելիկի մեջ ներմուծման և հանման
պարամետրերի հաշվարկ
14. Կլանման գործակցի հաշվարկ
15. Օպտիկական կապի գծի էներգետիկ պոտենցիալի հաշվարկ
16. Ռեգեներացիոն հատվածի երկարության և քանակի հաշվարկ
17. Եզրակացություն
18. Օգտագործված գրականության ցանկ
2
ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ
3
1. Օպտիկական տատանումների հաճախությունը (1013 - 1015 Հց) 3 - 5
կարգով բարձր է ռադիոտիրույթի հիմնական հաճախությունից, որը թույլ
է տալիս նույնքան անգամ ընդլայնել հաճախային շերտը, այսինքն
կապուղու ինֆորմացիոն ունակությունը;
4
Օպտիկա-թելային կապը - դա ինֆորմացիայի հաղորդման եղանակ է,
որտեղ որպես ինֆորմացիոն ազդանշանի կրող ծառայում է օպտիկական
տիրույթի լույսի էլեկտրանգնիսական ճառագայթը, իսկ ուղղորդող
համակարգի դերում` օպտիկա-մանրաթելային մալուխները:
- ունի փոքր ծավալ և շատ թեթև է, նրա մասսան 10-12 անգամ թեթև է
էլեկտրական մալուխներից:
5
1.3 Օպտիկաթելային կապի գծերի հիմնական թերությունները.
7
Մեծամասամբ օպտիկական թելիկների թաղանթի տրամագիծը կազմում է
125 մկմ: Բազմամոդային օպտիկական թելիկների միջուկի տրամագիծը
կազմում է 50 կամ 62,5 մկմ և 8-10 մկմ` միամոդային օպտիկական
թելիկների միջուկի համար: Լուսատարները բնութագրվում են միջուկի և
թաղանթի չափերի հարաբերությամբ` օրինակ 50/125, 62,5/125 կամ 8/125:
Ի տարբերություն էլեկտրական մալուխների, ժամանակակից օպտիկա-
մանրաթելային մալուխը գործնականորեն կարող է ապահովել
հաղորդման անսահմանափակ թողարկման շերտ:
8
հատկությունների ապահովման համար, անհրաժեշտ է, որպեսզի
միջուկի բեկման ցուցիչը п1 լինի ավելի մեծ, քան թաղանթի п2 բեկման
ցուցիչը` այսինքն ապահովվի п1 > п2 պայմանը: Միայն այս պայմանի
դեպքում օպտիկական ազդանշանը կտարածվի օպտիկական թելիկի
միջուկով:
Ինչպես կանոն, օպտիկական թելիկը կառուցվածքային առումով
պատրաստվում է այնպես, որպեսզի թաղանթի n2 բեկման ցուցիչը մնա
հաստատուն, իսկ միջուկի n1 բեկման ցուցիչը կարող է լինել կամ
հաստատուն, կամ փոփոխվի միջուկի լայնական կտրվածքով`
կենտրոնից դեպի թաղանթ:
Կախված օպտիկական լուսատարի միջուկի լայնական կտրվածքով
բեկման ցուցիչի փոփոխման բնույթից, բազմամոդային թելիկները
դասակարգվում են աստիճանային և գրադիենտային տիպերի: Այս
կախվածությունը անվանում են բեկման ցուցիչի պրոֆիլ:
Այն բազմամոդային թելիկներում, որտեղ միջուկի բեկման ցուցիչը մնում է
հաստատուն ամբողջ լայնական կտրվածքով, լույսի ճառագայթը միջուկի
և թաղանթի սահմանագծից անդրադառնում է կտրուկ աստիճանային
զիգզագաձև ուղիով` կոչվում է աստիճանային, իսկ այն բազմամոդային
թելիկներում, որոնցում բեկման ցուցիչը փոփոխվում է միջուկի
կենտրոնից դեպի թաղանթ` անդրադարձված լույսի ճառագայթը
տարածվում է ալիքաձ` անվանում են գրադիենտային:
Միամոդային թելիկում լույսի տարածման հետագիծը միջուկով մոտ է
ուղղագծին:
Աստիճանային
Գրադիենտային
9
Ընդհանուր առմամբ բեկման ցուցիչի պրոֆիլի կախվածությունը
արտահայտվում է հետևյալ տեսքով.
{[ ( a) ] }
g
2 r
n (r)=¿ n21 1−2 Δ ¿ ¿ {} r≤a ;
Δ=
(n 21−n22)
r>a , 2 n21
որտեղ
NA =sin θ A= √ n 21−n22
.
11
, իսկ թելիկի միջուկ մտնող ճառագայթը գտնվի ապերտուրային
անկյունում θ A ( φ<θ A❑ )
գրանցել
Տեղադրելով կստանանք`
√
2
կամ
λ o =d 1−
( ) n2
n1
,
c c 1
f o= =
√
λo d 2
կամ
1−
( )
n2
n1
12
Ընտրելով լուսատարի բնութագրերը այնպիսին, երբ հաղորդվող
հաճախությունը մոտ լինի կրիտիկականին, կարելի է իրականացնել
ալիքի տարածման միամոդային ռեժիմ: Թելիկի տրամագծի մեծացման
և ալիքի երկարության փոքրացման պարագայում կտրուկ մեծանում է
մոդերի քանակը: Ընդհանու առմամբ մոդերի քանակը օպտիկական
լուսատարում կարելի է հաշվել հետևյալ բանաձևով.
V2
N=
( )
2 1+
2
g ,
որտեղ g ցուցիչ է, որը գնահատում է թեքության աստիճանը:
Մասնավորապես` բեկման պարաբոլիկ օրենքով փոփոխման դեպքում
g=2
{[ ( a) ] ¿}¿ {}
g
2 r
n (r)=¿ n21 1−2 Δ r≤a ;
r>a ,
Որտեղ
(n 21−n22)
Δ=
2 n21
[ ( )]
2 1
r 2
n1 (r )=n1 1−2 Δ
a
.
Δ
Կվարցային ապակու համար n1 = 1,51 , իսկ -ն n2 - ի տարբեր
արժեքների համար ստացվող արժեքները բերված են աղյուսակում
13
Δ 0.013 0,0099 0,0066 0,0033
14
է հաղորդվող օպտիկական ազդանշանի հզորության սեփական
15
Օպտիկական թելիկով հաղորդվող ազդանշանները տարածության վրա
փոքրանում են ոչ միայն ամպլիտուդով, այլև փոխվում է նրա տեսքը`
իմպուլսները լայնանում են, այսինքն մեծանում են տևողությամբ, ինչպես
պատկերված է նկարում: Այս երևույթը անվանում են դիսպերսիա: Ընդ
որում ինչքան երկար է օպտիկական թելիկը, այքան ակնառու է դառնու
դիսպերսիայի երևույթը, որի համար մտցված է դիսպերսիայի գործակից
հասկացությունը D, նանովրկ/կմ:
16
տարբերությունը ակնհայտ երևում է նկարում), որի թվային արժեքը
համապատասխանում է ամենադանդաղ և ամենաարագ տարածվող
մոդերի անցած ժամանակների տարբերությանը: Նշված գործընթացը
կոչվում է միջմոդային դիսպերսիա (Tմմ): Միջմոդային դիսպերսիան ի
հայտ է գալիս միայն բազմամոդային ալիքի տարածման դեպքում` ընդ
որում անցման ժամանակը կախված է ճառագայթի ըկնման Θ1 անկյունից
և որոշվում է t(Θ1) = Ln1/c*cosΘ1 բանաձևով: Բանաձևից հետևում է
ալիքի տարածման ժամանակը մեծանում է Θ1 անկյան մեծացման հետ
զուգահեռ: Հաշվարկելով ալիքի անցման ամենադանդաղ և
ամենաարագ ժամանակահատվածները` tmax = Ln1/c*cosΘ1max =
Ln12/c*n2; tmin=Ln1/c, դժվար չէ համոզվել, որ նրանց տարբերությունը,
որը բնորոշում է իմպուլսի աղավաղումը գծի վերջում` արտահայտվում է
τմմ = tmax - tmin = Ln1(n1 - n2)/cn2. Քանի որ (n1 - n2)/n1 = Δ , իսկ
սովորաբար n1/n2 ≈ 1, ապա τմմ= (n1Δ/c)L.: Բանաձևից հետևում է, որ
միջմոդային դիսպերսիան, պայմանավորված իմպուլսի տևողության
մեծացմամբ, կախված է օպտիկական թելիկի միջուկի և թաղանթի
բեկման ցուցիչների տարբերությունից. ինչքան փոքր է այդ
տարբերությունը, այնքան փոքր է իմպուլսի աղավաղումը:
Մյուս կողմից իմպուլսի տևողության մեծացումը գծի ելքում,
համեմատական է գծի L երկարությանը:
Ներմոդային դիսպերսիան պայմանավորված է օպտիկական թելիկ
ուղղված ճառագայթի փուլի գործակցի և նրա ալիքի երկարության ոչ
գծային կախվածությունից: Տարածման պրոցեսում փուլային
արագությունները փոփոխվում են, որը բերում է տարբեր ժամանակային
հապաղումների` այսինքն իմպուլսի տևողության մեծացման: Իմպուլսի
տևողության մեծացումը τնմ պայմանավորված ներմոդային
դիսպերսիայով, որը ուղիղ համեմատական է օպտիկական
ճառագայթման սպեկտորի լայնությանը Δλ:
τնմ = ΔλLВ(λ) (պիկվրկ/կմ*նանոմետր):
20
կիսահաղորդիչի նյութը տարբեր խառնորդներով, համապատասխան
մասնաբաժիններով:
21
Այսպիսի անցումները կիսահաղորդիչների միջև, որորք ունեն
միանման բյուրեղներ, բայց տարբեր հատկություններ, կոչում են
հիպերանցումներ:
Լուսաճառագայթող դիոդների և կիսահաղորդիչ լազերների
սկզբունքային տարբերությունը կայանում է նրանում, որ առաջինների
դեպքում կրիչների ռեկոմբինացիան կրում է է ինքնաբուխ բնույթ, որի
պատճառով լույսային ճառագայթը ելքում ունի ոչ կոհերենտ և թույլ
ողղված արտահայտված տեսք: Արդյունքում ի հայտ է գալիս նաև
հաճախային անհամասեռություն:
22
ԿՈՒՐՍԱՅԻՆ ՆԱԽԱԳԾԻ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
1.Օպտիկական թելիկի բնութագրերը.
- շեղվածությունը.; 2φ =500
0,5 շեղ
23
5. Հատուկ պահանջներ` զուգահեռ օպտիկաթելային գիծ:
որտեղ
Δn=n −n
1 2 , Δn=1 , 43−1 , 425=0 , 005 <<n
1 , (ցածր ուղղվածության
թելիկ), ``գր`` ինդեկսը ցույց է տալիս, որ թելիկը գրադիենտային է:
``գր`` ինդեքսը այսուհետ կօգտագործվի տեքստում կրճատ գրառման
համար:
V2
M=
2 ,
2 π⋅a
V= NA
որտեղ λ - ապա
( ) ( )
2 2
2 πa ( 2 π )⋅25
NA 0 , 084
λ 0․ 84
M= = =125
2 2
Q= √ M= √120≈11․18 .
Միջմոդային դիսպերսիան, 1կմ երկարության օպտիկական կապի գծում
տարբեր մոդերի անցման ժամանակային հապաղումներն են, քանի որ
ճառագայթները թելիկի միջուկին ընկնում են տարբեր անկյան տակ:
∆ T մոդ n1 ∆ n
l
=
n2 c |
∆ n ≪ n1
≈
∆ n 0,015
=
c 3 ×108
−11
=1 , 44 × 10 վրկ /մ =14 , 4 նվրկ/կմ
∆ T նյութ ∆ λ 2 ×10
−9 −12
10 վ
= |Y m|= −6
×0,015=0.184 × =0184 նվրկ/կմ
լ λc 0 , 84 × 10 ×3 ×10
8
մ
∆T
l
≈
√( l )(
∆ T մոդ 2 ∆ T նյութ 2
+
l )
=√ 16 , 62 +0,184 2=15 , 41 նվ /կմ
8
1 c 3 ×10 10
∆ fl= ≈ = =3 ×10 Հց ×մ =26 ՄՀց ×կմ .
2 ∆ T /l 2 ∆ n 2 × 0,015
∆ fl 175
l∆ T = = =285մ .
B 6
{
S միջ
,երբ S ճառ ≤ S միջուկ
Sեթ .ճառ .= 2 S ճառ
0 ,5 , երբ S ճառ> Sմիջուկ
25
−9
1,963 ×10 3
Sեթեր . Ճառ. = −13
=1,725 ×10 .
2 × 0,5379× 10
Ընդունիչի բնութագրերը.
0
N A ընդ=sin φ0 ,5 ընդ =sin 60 =0,756,
−6 0
λ 1 , 3∗10 ∗180 −7
a ընդ = = 0
=3,204∗10 մ ,
4 × φ0 , 5 ընդ 4∗60 π
2 2 −14 −13 2
S ընդ =π a ընդ =π∗3,204 ∗10 =3,126∗10 մ .
{
1 ,երբ NA Ճառ ≤ NA
ηմուտք =
( )
2
NA
S եթեր .Ճառ , երբ NA Ճառ > NA
NA ճառ
{
1 ,երբ NA ընդ > NA
( )
ηելք = NA ընդ
2
ηելք =1
S ընդ ,երբ NA ընդ < NA
NA
Kp 1 ,5 0,525∗10 դԲ
−3
α ցրում ≈ 4 = = =0,475 դբ /կմ .
λ (1 , 3) 4
մ
PΣ −6
195∗10 ∗10 2∗10 բիթ
6 11
5
Aսպեկտ = = −9
= =1 ․ 95∗10 ՄԲիթ /վ .
Pնվազ ընդ 1∗10 վրկ
A սպ 2∗105
=2∗10 .
3
A ինտ = =
B 100
A դԲ 33
lα = = =6,777 կմ
α 4,869
l 58 5
N ռեգ= = =1 , 95∗10
l ռեգ 0.15
Եզրակացություն
Կուրսային նախագծում հաշվարկված են օպտիկամանրաթելային կապի
գծի անհրաժեշտ պարամետրերը, որոնց արդյունքում կարելի է կատարել
հետևյալ եզրակացությունները:
Գրականության ցանկ`
28