Modele kultur

powtórzenie
 KULTURA - definicje
• Edward T. Hall: „Kultura jest komunikacją.” ( 1959)
• E. T. Hall: „Kultura jest przestrzenią.” (1969)
• Geert Hofstede: „Kultura jest kolektywnym zaprogramowaniem
umysłu, które wyróżnia jedną grupę społeczną od innych; ma swój
system norm i wartości, wyraża i postawy, i zachowania.” ( 1980)
• Edgar Schein: [kultura to] „wzór podstawowych założeń,
wyuczonych przez grupę w toku rozwiązywania problemów
związanych z zewnętrzną adaptacją i wewnętrzną integracją, które
uważa się za wartościowe.” ( 1984)
Kolorowe organizacje wg Fredericka Laloux (Laloux
F., Pracować inaczej. Nowatorski model organizacji inspirowany kolejnym etapem
rozwoju ludzkiej świadomości, Studio Emka, Warszawa 2015)
 Każda kultura ma cechy - wymiary kultury,
które pozwalają ją scharakteryzować i
Wymiary kultury określić relacje wobec innych kultur.
Geerta Hofstede Hofstede wyznacza sześć takich wymiarów.
Daje też narzędzie analizy porównawczej
kultur.

https://www.hofstede-insights.com/country-comparison
 Model Hofstede
• Dystans władzy PDI

• Indywidualizm vs kolektywizm IDV

• Męskość vs kobiecość MAS

• Unikanie niepewności UAI

• Orientacja długo vs krótkoterminowa LTO

• Restrykcyjność vs przyzwolenie IND

 •Indywidualizm a kolektywizm IDV
W kulturach indywidualistycznych źródłem identyfikacji jest jednostka –
nastawienie na rozwój i sukces indywidualny. Od ludzi oczekuje się
Wymiary samodzielności i niezależności. Osiągnięcie celu indywidualnego jest
ważniejsze od relacji międzyludzkich a interes jednostki od interesu grupy.
kultury Odwrotnie jest w kulturach kolektywistycznych – tam źródłem identyfikacji
jest funkcjonowanie w sieci powiązań społecznych a relacje między ludźmi a
proces ich budowania jest ważniejszy od realizacji celu. Pozycję jednostki
Geerta wyznacza przynależność do grupy.

Hofstede • Dystans władzy PDI

Kultury o dużym dystansie władzy oparte są na silnej i podtrzymywanej
hierarchii, utrwalającej nierówności i pozycje społeczne. Relację między
władzą a ludźmi charakteryzuje posłuszeństwo, obwarowane restrykcjami. W
kulturach o małym dystansie władzy dominują relacje demokratyczne,
poczucie odpowiedzialności obywatelskiej a też odpowiedzialności
wybieralnej władzy przed społecznością. Hierarchia wynika z ról a nie pozycji
społecznych.
 • Męskość i kobiecość MAS
Kultury kobiece charakteryzuje nastawienie na troskę o jakość życia, męskie – cechuje
zadaniowość.
W kulturach kobiecych ważna jest dbałość o relacje, opieka nad potrzebującymi,
Wymiary umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów. Pracuje się, żeby żyć w
harmonii. Kultury męskie oparte są na współzawodnictwie, konfrontacji. Ważne jest

kultury zdobywanie i osiąganie. Żyje się, aby pracować i mieć jak najwięcej.

Geerta • Unikanie niepewności UAI

Hofstede charakteryzuje ten wymiar kulturowy jako poziom niepokoju występującego
Hofstede w społeczeństwie ze względu na zagrożenia dotyczące przyszłości.
Kultury o silnym unikaniu niepewności charakteryzują się nieustannym poczuciem
zagrożenia, które trzeba minimalizować poprzez regulowanie przepisami czy
ustanowionymi procedurami wszelkich przejawów życia, co na poziomie państwa
objawia się zazwyczaj liczą instytucji służących zapewnieniu . Towarzyszy temu duża
restrykcyjność wobec łamania przepisów i niechęć do wprowadzania zmian.
Kultury o słabym unikaniu niepewności natomiast cechuje postawa, że niepewność jest
naturalną częścią życia i należy ją jako taką przyjmować. Zatem – nie ma potrzeby
ograniczania się przesadną liczbą zakazów, nakazów i innych zaleceń, niezbędne
minimum ratuje przed chaosem a i tak najważniejsza jest umiejętność reagowania na
zmienne warunki w optymalnie efektywny sposób w momencie, kiedy jest to
konieczne. Istotne jest w kulturach o słabym unikaniu niepewności subiektywne
poczucie dobrobytu, otwartość na zmiany i uznanie społeczne za osiągnięcia.
 • Orientacja długo vs krótkoterminowa LTO
Orientacja długoterminowa oznacza zwrócenie się ku przyszłości, na
Wymiary którą trzeba się przygotować, co daje motywację do budowania,
gromadzenia zasobów, długofalowego planowania, konsekwencji w
kultury działaniu. Przeciwnym biegunem tego wymiaru jest orientacja
krótkoterminowa, która oznacza poszanowanie tradycji i zajmowanie się
Geerta teraźniejszością, aktualnymi zobowiązaniami społecznymi. Kultury o
orientacji krótkoterminowej przesuwają na dalszy plan koszty ponoszone
Hofstede w wyniku takiego zorientowania społeczeństwa. Z kolei długoterminowa
orientacja ułatwia dostosowanie się do panujących warunków - ważne
stają się ustalone cele oraz oszczędne wykorzystanie dostępnych środków.
• Restrykcyjność vs przyzwolenie IND
Najogólniej rzecz ujmując, jest to kwestia poziomu tolerancji, akceptacji
odmienności,
nadawanie pozytywnego znaczenia różnorodności i poczucie dobrostanu
społecznego – tym niższe, im wyższa restrykcyjność.
 Kody kulturowe Halla
(Hall E., Bezgłośny język, PIW, Warszawa 1987
Hall E., Ukryty wymiar, PIW 1976)
Kody kulturowe - pozawerbalne środki przekazu,
właściwe każdemu społeczeństwu dziesięć typów
aktywności człowieka - Podstawowe Systemy
Przekazu, m.in. :
- interakcje,
- tworzenie wspólnoty,
- rozumienie przestrzeni i czasu
Model kultury Richarda Lewisa rozwijający koncepcje E. Halla
(Lewis R., When Cultures Collide, 1996).
Kryterium rozróżniania kulturowego - zachowanie ludzi:
1/ Linear-active – do tej kategorii należą zachowania ludzi ze świata
anglojęzycznego - Ameryka Północna, Wielkiej Brytania, Australia i Nowa Zelandia,
Europa Północna, w tym Skandynawia i kraje germańskie.
2/ Multi-active – obejmuje zachowania ludzi z Europy Południowej, krajów
śródziemnomorskich, Ameryki Południowej, Afryki Subsaharyjskiej, krajów arabskich
na Bliskim Wschodzie, w Indiach i Pakistanie oraz większości Słowian.
3/ Reactive - grupa reaktywna znajduje się we wszystkich większych krajach Azji, z
wyjątkiem subkontynentu indyjskiego, który jest hybrydą.

Każda kategoria zdaniem Lewisa posiada również aspekty behawioralne z dwóch

pozostałych – ważna jest dominacja jednego.
 Model kultury Richarda Lewisa rozwijający koncepcje E. Halla

Typy kultury w modelu Lewisa oznaczone są kolorami:

1/ Niebieski to chłodny kolor dla precyzyjnych, logicznych
liniowo – aktywnych
2/ Czerwony – gorący kolor emocji, pasji,
wielozadaniowości dla multi – aktywnych
3/ Żółty – kojący kolor harmonii dla uważnie i
przychylnie słuchających reaktywnych
 1/ Zachowania liniowo - aktywne
1/ Ludzie o zachowaniach liniowo-aktywnych są zazwyczaj dobrze
zorganizowani, zorientowani na zadania precyzyjnie zaplanowane. Ważne
jest dla nich trzymanie się faktów i liczb z wiarygodnych źródeł.
Komunikowanie się ich zdaniem służy przede wszystkim wymianie
informacji. Rzadko bywają dyplomatyczni, nie boją się konfrontacji,
trzymając się logiki, a nie emocji. Są zorientowani na szybko osiągane
wyniki, stąd też ich otwartość na kompromis, który jest konieczny do
osiągnięcia porozumienia. Cenią sobie prywatność.
W działalności biznesowej zwykle przestrzegają prawa i wierzą w zasady i
przepisy, honorują umowy. Zależy im na terminowości i dobrej jakości. W
ich myśleniu dominuje racjonalizm i nauka.
 2/ Zachowania multiaktywne
2/ Zachowania multiaktywnych nacechowane są emocjami. Gadatliwi,
elokwentni, z ekspresyjnym językiem ciała przywiązują dużą wagę do więzi
rodzinnych a też w ogóle do relacji jako że są nastawieni na kontakty z innymi,
duże znaczenie ma dla nich religia lub wyznanie. Mając dużą zdolność do
współczucia, jednocześnie tworzą społeczności o niskim poziomie zaufania - z
racji niepunktualności, braku planowania, zmiennej etyki pracy. Nie lubią
oficjalności, są bardzo towarzyscy, skracają dystans także przestrzenny, a przy
tym cechują się pobudliwością i zmiennością. Mają duże wyczucie narracji, wolą
długie opowieści niż ścisłą dyscyplinę uporządkowania faktów. Rozmowa jest
ożywiona, starają się jednocześnie mówić i słuchać. Przerwy w pracy są częste,
ale przerwy w rozmowie nieliczne. Ludzie z kultur multiaktywnych czują się
niekomfortowo z powodu ciszy i rzadko na nią pozwalają lub jej doświadczają.
Lubią robić wiele rzeczy w tym samym czasie. W biznesie najważniejsze dla nich
są kontakty twarzą w twarz. Są dobrzy w improwizacji i biegli w radzeniu sobie z
chaosem. Posługują się charyzmą, retoryką, manipulacją i wynegocjowaną
prawdą. Są dyplomatyczni i taktowni i często omijają prawa i urzędy, aby pójść
na "skróty". Bawią się hojnie i dają prezenty, aby zabezpieczyć transakcje i
kontrakty. Przywiązują wielką wagę do współczucia i ludzkiego ciepła.
 3/ Zachowania reaktywne

3/ Ludzie z kultur reaktywnych rzadko inicjują działanie lub dyskusję - wolą najpierw
wysłuchać i następnie ustalić stanowisko drugiej strony, a dopiero potem reagować i
formułować własne. Są najlepszymi słuchaczami na świecie, ponieważ koncentrują się na
tym, co mówi nadawca, rzadko - jeśli w ogóle - przerywają czyjąś wypowiedź podczas
rozmowy. Po zakończeniu nie odpowiadają natychmiast. Cisza po czyjejś wypowiedzi jest dla
nich objawem szacunku i nadaniem znaczenia usłyszanemu komunikatowi, nad którym
należy się zastanowić. Rzadko wyrażają wprost i natychmiast jasną opinię. Raczej ich
pierwszą reakcją będzie zadawanie dalszych pytań na temat tego, co zostało powiedziane, w
celu wyjaśnienia intencji i oczekiwań nadawcy. Zachowania ludzi z kultur reaktywnych
cechuje subtelna mowa ciała – ludzie są introwertyczni, nie ufają nadmiarowi słów, a co za
tym idzie, są biegli w komunikacji niewerbalnej.
 3/ Zachowania reaktywne
Preferowaną sekwencją procesu komunikacji jest monolog – pauza – refleksja – monolog w
odróżnieniu od dialogowych kultur linearno-aktywnych lub wieloaktywnych, w których jest słaba
tolerancja milczenia.
Reaktywni ludzie myślą w ciszy. I nie tylko dobrze tolerują milczenie, ale uważają je za bardzo
znaczącą, niemal wyrafinowaną część dyskursu. Opinii drugiej strony nie należy lekceważyć ani
odrzucać zgryźliwą lub nonszalancką ripostą. Reaktywny "monolog odpowiedzi" będzie raczej
skoncentrowany na kontekście i przekonaniu o dobrej znajomości tematu przez odbiorcę.
Skoncentrowanie na kontekście skutkuje przywiązywaniem większej wagi nie do tego, co się
mówi, ale do tego, jak to się mówi, kto to powiedział i co kryje się za tym, co zostało powiedziane.
Również to, co nie zostało powiedziane, może być głównym celem odpowiedzi.
Uprzejmość nakazuje również używanie składni bezosobowej.
Istotną cechą zachowań reaktywnych jest również samodyskredytacja, która może skłonić drugą
stronę do wychwalania postępowania lub decyzji nadawcy.
 Amerykanin, po przedstawieniu oferty biznesowej, pyta: - Co o tym
sądzisz? Jeśli zapyta Amerykanina, dostanie odpowiedź: - Powiem ci, co o
tym myślę.
Jeśli zapyta reaktywnych, co myślą, zaczynają myśleć.
Założenie kompetencji słuchacza powoduje, że Japończycy, Chińczycy
często stosują w komunikacji niedopowiedzenia, które słuchacz może
wypełnić - i to jest to forma wyrażenia szacunku do rozmówcy.
Przykłady Jednak przywiązują wagę do szczegółów, zwłaszcza Japończycy
zachowań szczegółowo omawiają każdy punkt, aby upewnić się, że nie ma
nieporozumień. Chińczycy poświęcają czas na opracowanie różnych
organizacyjnych strategii, które pozwoliłyby uniknąć niezgody z pierwotną propozycją.
Japończyk nie lubi kontaktu wzrokowego, szuka go więc tylko na początku
osób z różnych dyskusji lub gdy uważa, że kolej na wypowiedź rozmówcy.
kultur Small talk nie przychodzi łatwo osobom z kultur reaktywnych. Mają
tendencję do dosłownego traktowania pytań typu: - Co u Ciebie? Czasem
ich zastanawianie się traktowane jest przez liniowych jako objaw
temperamentu lub sygnał, że nie mają nic do powiedzenia.

https://www.crossculture.com