Biernik czy

dopełniacz
 Rekcja czasownika

Z dopełniaczem łączą się czasowniki:

o znaczeniu negatywnym, np. nienawidzić

o znaczeniu życzenia lub żądania, np domagać się

często z czasownikami oznaczającymi proces, np. spodziewać się,

doczekać się, pilnować, strzec

Jakie jeszcze czasowniki pasują do tych kategorii?

 Ćwiczenie 1 Biernik czy dopełniacz
1. Czy możesz mi dolać ...................................................................(białe wino)?
2. Zabroniłam mojej córce ................................................(wyjście) z koleżankami do wesołego miasteczka?
3. Marta doskonale posługuje się ............................................................. (łacina)
4. Rozmowy z tobą tylko przysporzyły mi ..................................................... (kłopoty).
5. Napiłabym się ........................................................ (zimny chłodnik)?
6. ........................... (co) dotyczy ten e-mail?
7. Dlaczego wypiłaś......................................................(cały mój kefir)
8. Już nie mogę doczekać się .......................................(emerytura).
9. Przykro mi dziadku, ale szczerze mówiąc, spodziewałam się ..............................................(lepszy prezent)
10. Druga żona odmówiła dzieciom z pierwszego małżeństwa .............................. (prawo) do odwiedzin
ojca w szpitalu.
11. Dziwne, ale znalazłam ....................................... (grzyby) rosnące w mojej torebce.
12. W tym roku spodziewam się .................................... (kolejny awans).
13. .............................(ciężka brama) do zamku strzegły czarne pantery.
14. Mój Boże! To ty? Myślałam, że do włamywacz i najadłam się ................................. (strach).
15. Nie możemy przychodzić do pracy w spódnicach z koronki! Musimy przestrzegać .................................
(regulamin)!
16. Po rozwodzie żądałam ............................................. (alimenty) od byłego męża.
Ćwiczenie 2
 Ćwiczenie 3
brzydzić się, chwytać się, dorabiać się, doznawać=doświadczać, najadać się, pożądać,
wstydzić się, pozbywać się

1. Tonący brzytwy się ...................................... .

2. Alina ................................... majątku na sprzedaży skarpetek dla dzieci.
3. Paweł ..................................... rzeczy, które robił w dzieciństwie.
4. Musimy ...................................... z domu wszystkich słodyczy i przekąsek.
5. Chciałabym w życiu .................................... jeszcze jakichś intensywnych emocji.
6. Mój mąż zawsze zmienia pampersy naszej córce, bo ja ................................................... .
7. .................................... truskawek i potem całą noc chodziłam siku.
8. Staszek pożądał ............................. żony swojego sąsiada, a ona jego.
9. Szukałam rozwiązania tego problemu całą noc i dopiero nad ranem ..................................
olśnienia.
10. Weronika nigdy nie .......................................... większego upokorzenia niż kiedy szef
publicznie powiedział, że ma inteligencję na poziomie pomidora.
 Ćwiczenie 4

Ułóż zdania z czasownikami

dokładać / dołożyć
dolewać / dolać
najadać się / najeść się
oczekiwać
trzymać się
chwytać się / schwytać się
pozbywać się / pozbyć się
 Trochę. Dopełniacz parytatywny
Niektóre czasowniki mogą łączyć się i z dopełniaczem i z biernikiem. Kiedy chodzi nam o całość,
komplet dopełnienia, użyjemy biernika (Chcę to wino!) Kiedy chcemy zasugerować, że chodzi nam o
"trochę", "część" dopełnienia, użyjemy dopełniacza (Chcę wina. Chcę spokoju!). Dość często będą to
rzeczowniki niepoliczalne (mąka, woda, cukier), ale nie zawsze. Czasami wyłącznie chodzi o
nonszalancję (Po drodze z pracy kupiłam sobie truskawek.)

Do takich czasowników zaliczamy m.in. chcieć, kupować, dodawać, dostawać, dawać, dokładać,
dostarczać, przynosić, zanosić, nabierać, dobierać, błagać

Chcę ten samochód. - B

Dodałam jajko - B
Dostałam lalkę. - B

Chcę kawy. - D
Dodaj mąki - D
Dostałam winogron od sąsiada.- D (kolokwialnie)
 Ćwiczenie 5. Dopełniacz czy biernik?
1. Piesku, jesteś głodny? Chcesz ..........................(karma)?
2. Ciasto jest za gęste. Dodaj .......................... (mleko).
3. Chcesz .......................... (ciasteczko)?
4. Dostałam ............................................ (ta zabawka) kiedy miałam 10 lat.
5. Dlaczego próbujesz nabrać ............................ (woda) sitkiem?
6. Dołożyć ci ................................(ryż)
7. Przynieśliśmy ................................... (wino).
8. Zawsze po pracy kupuje sobie ....................................... (śledzie).
9. Dołóż ..............................(kompost) do doniczek z kwiatkami.
10. Chcę ............................. (sałatka), ale jestem już pełna.
11. Skosztuj ......................... (zupa) czy nie jest za słona.
12. Masz ochotę na ........................... (bimber)?
13. Mężczyzna w zielonej marynarce dostarczył nam ................................ (ciekawe informacje).
14. Pożyczysz mi ...................................(ta sukienka) w kwiatki na wesele?
15. Dolej wujkowi jeszcze .......................... (kompot).
 Czasowniki
1. brzydzić się (czego? / czym?)
2. chwytać się (czego? / czym?)
3. dobiegać (czego? / do czego?)
4. dochodzić (czego?)
5. dokładać (co? / czego? / czym?)
6. dokonywać (czego?)
7. domyślać się (czego?)
8. dopominać się (czego?)
9. dorabiać się (czego? / czym?)
10. dostarczać (czego? / co?)
11. doszukiwać się (czego?)
12. doświadczać (czego?)
13. dowiadywać się (czego?)
14. dowodzić (od dowodu, nie od dowodzenia) (czego? / czym?)
15. doznawać (czego?)
 Czasowniki
1. gratulować (kogo? czego? / komu?)
2. kosztować (próbować smaku) (czego? / co?)
3. kupować (co? / czego?)
4. nabierać (co? / czego?)
5. nabywać (co? / czego?)
6. najadać się (czego? / czym?)
7. nalewać (co? / czego?)
8. nanosić (co? / czego?)
9. napić się (czego?)
10. nauczać (kogo? czego?)
11. nauczyć się (czego?)
12. obawiać się (kogo? czego?)
13. objadać się (czego? / czym?)
14. oczekiwać (czego?)
 Czasowniki
1. oszczędzać (co? / czego?)
2. patrzeć / patrzyć (oczekiwać) (czego? kogo?)
3. podejmować się (czego?)
4. poszukiwać (kogo? czego?)
5. pozbawiać (się) (czego?)
6. pożądać (kogo? czego?)
7. pożyczać (co? / czego?)
8. prosić (kogo? co? / czego?)
9. próbować (co? / czego?)
10. przestrzegać (dotrzymywać) (czego?)
11. przestrzegać (ostrzegać) (kogo?)
12. przybywać (o ilości, poziomie wody itp.) (czego? kogo?)
13. pytać się (kogo?)
14. radzić się (kogo?)
15. sięgać (czego?)
 Czasowniki
1. spodziewać się (czego? kogo?)
2. stawać (wystarczać) (czego?)
3. trzymać się (czego? kogo? / czym? )
4. uchodzić (unikać, np. śmierci) (czego?)
5. ujmować (odejmować np. sobie) (czego?)
6. unikać (czego? kogo?)
7. ustępować (odstępować) (czego?)
8. wołać (kogo? czego?) np. pomocy
9. wstydzić się (kogo? czego?)
10. wyglądać (wyczekiwać) (czego? kogo?)
11. wymagać (czego?)
12. wyzbywać się (pozbywać się) (czego? kogo?)
13. wzywać (kogo? czego?) np. pomocy
14. zabraniać (czego?)
15. zwalniać (czego? iść wolniej np. kroku)
16. żałować (kogo? czego?)
17. żądać (czego?)
I biernik i dopełniacz
dostarczać
nabierać
nabywać
nalewać
oszczędzać
pożyczać
próbować
kosztować