‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی شماره ‪29‬‬

‫سال بیست و هفتم‪ ،‬زمستان ‪ ،8921‬صفحه ‪92-11‬‬

‫‪‬‬
‫‪ 30‬اثر خاموشی بر صنعت‪ :‬شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران‬
‫کوثر یوسفی‬
‫استادیار اقتصاد‪ ،‬مؤسسه عالی آموزش و پژوهش برنامهریزی و مدیریت (نویسنده مسئول)‬
‫‪k.yousefi@imps.ac.ir‬‬
‫محمد وصال‬
‫استادیار اقتصاد‪ ،‬دانشگاه صنعتی شریف‬
‫‪m.vesal@sharif.edu‬‬

‫کمبود انرژی الکتریسیته یکی از معضالت تولید است به خصوص برای بخشهایی که اتکاای بیتاتری بار انارژی بار‬
‫دارند‪ .‬در این مقاله اثر انرژی توزیع نتده الکتریکی (خاموشی) را بر صنعت ایران بررسی مینمااییم‪ .‬مناابع‪ ،‬برگرفتاه از‬
‫دو داده انرژی توزیع نتده به تفکیک ‪ 93‬شرکت توزیع و پایگاه دادهای کارگاههای صنعتی است‪ .‬داده نهاایی تاابیویی‬
‫از کارگاههای صنعتی در سالهای ‪ 5931‬الی ‪ 5931‬است‪ .‬نتایج بیانگر آن است کاه هار وا اد درصاد خاموشای بیتاتر‬
‫برای کارگاههای با متوسط سهم انرژی بر به ترتیب باعث کاهش ‪ 0/55‬و ‪ 0/50‬درصدی تولید و فروش مایشاود کاه‬
‫معنادار و کامالً مستحکم است‪ .‬این اثر منفی با قدرمطیق کوچکتری در فاکتورهای تولید مانند سرمایه‪ ،‬ماواد اولیاه‪ ،‬و‬
‫بهرهوری نیز متاهده میشود لیکن معنادار نیست‪ .‬همچنین‪ ،‬ارتباط میان انرژی الکتریکی کارگاه و سوختهاای فساییی‬
‫از نوع جانتینی برآورد میشود‪ .‬بهطوریکه‪ ،‬به ازای هر وا د درصد افزایش در خاموشی بارای بنگااههاای باا متوساط‬
‫سهم انرژی بر ‪ ،‬مصرف سوختهای فسییی ‪ 0/041‬درصد افزایش مییابد‪.‬‬

‫طبقهبندی ‪D24, L60, L94, O13, O14, Q41 :JEL‬‬

‫واژگان کییدی‪ :‬خاموشی‪ ،‬صنعت‪ ،‬اثرات ثابت‪ ،‬سوخت فسییی‪ ،‬کارگاههای صنعتی‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫تاریخ پذیرش‪5933/50/13 :‬‬ ‫‪ ‬تاریخ دریافت‪5933/04/55 :‬‬

 ‫سال ‪ ،90‬شماره ‪ ،29‬زمستان ‪8921‬‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ ‫‪07‬‬

‫‪ .1‬مقدمه‬
‫سرمایهگذاری در زیرساخت های فیزیکی همواره یکی از وجوه اصیی سیاستگذاری توساعه‬
‫بوده است‪ .‬توسعه راهها‪ ،‬شبکه آبرساانی‪ ،‬بار رساانی و ساایر زیرسااختهاا از ماوارد اصایی ایان‬
‫سرمایهگذاریها بوده است‪ .‬دولت ایران طی بیش از پنج دهه سرمایهگذاریهای عظیمی در توسعه‬
‫زیرساخت های مختیف داشته است و از این یث در باین کتاورهای در اال توساعه رتباه بسایار‬
‫خوبی در پوشش جمعیتی زیرساختها دارد‪ .‬برای مثاال مطاابق سرشاماری نفاوم و مساکن ساال‬
‫‪ 5931‬بیش از ‪ 33/3‬درصد از خانوارها به شبکه بر متصل هستند که در ساط کتاورهای توساعه‬
‫یافتهاست‪ .‬توسعه زیرساختها‪ ،‬متو سرمایهگذاری افراد در فعالیت های مختیاف اقتصاادی باوده‬
‫است‪ .‬اما عدم توجه به تأمین مالی پایدار این زیرساختها و ناکافی بودن درآمادهای دولات بارای‬
‫تداوم ارائه خدمات‪ ،‬برخی از آنها را دچاار متاکالت کیفای کارده اسات‪ .‬در زمیناه انارژی بار ‪،‬‬
‫قیمتگذاری اشتباه‪ ،‬باعث افزایش شدید مصرف بر و در نتیجه بروز خاموشی در سالهای اخیار‬
‫شده است‪.‬‬
‫در فرآیند تولید‪ ،‬انرژی به عنوان یک ماده اولیه یاا واساطهای اساتفاده مایشاود و کمباود آن در‬
‫تولید اختالل ایجاد مینماید‪ .‬به خصوص اگر مانند توان الکتریکی قابل ذخیره نباشاد‪ .‬بنگااههاا بادون‬
‫بر برای روشنایی و ماشینآالت‪ ،‬عمالً نمیتوانند تولیاد نمایناد‪ .‬لاذا انتظاار مایرود قطعای بار باه‬
‫صورت جدی روی تولید بنگاهها اثر بگذارد‪ .‬در عین ال عدم اطمینان از عرضه بار ‪ ،‬ممکان اسات‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫بنگاهها را به سمت خرید ژنراتور (موتور بر ) هدایت کند‪ .‬در واقع بنگاهها با صرف هزینهای و ا یاناً‬
‫قرار گرفتن روی فناوری تولید کمبهرهور اثر شرایط ناپایدار عرضه انرژی روی تولید را کم میکنند‪.‬‬
‫باتوجه به افزایش روزافزون نقش انرژی الکتریکی و ناتوانی عرضاه در تاأمین تقاضاای بار ‪،‬‬
‫ضروری است تخمینی از هزینههای ناشی از خاموشیها ارائه شود‪ .‬هزینههای خاموشی بر خانوارها‬
‫(عدم مطیوبیت ناشی از ناتوانی در استفاده از تجهیزات الکتریکی)‪ ،‬بنگاهها (وقفه در نهاده بنگااه و‬
‫توقف اجباری تولید) و دولت (کاهش توان ارائه خدمات دولتی و نیز از دسات رفاتن درآمادهای‬
 ‫اثر خاموشی بر صنعت‪ :‬شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران ‪17 ...‬‬

‫مالیاتی) تحمیل میشود‪ .‬در این مقاله تالش شده است تا اثر خاموشی بر بنگاههای صانعتی اقتصااد‬
‫ایران تخمین زده شود‪ .‬در صنعت ایران‪ ،‬سهم انرژی الکتریکی از کل انرژی مورد استفاده‪ ،‬روندی‬
‫افزایتی داشته و از ‪ %14‬در سال ‪ 5931‬به ‪ %12/3‬در سال ‪ 5931‬رسیده است‪ .‬این سهم بارای بخاش‬
‫پاالیتگاهی نفت (کد آیسیک ‪ )19‬کمترین مقدار و برابر ‪ %51‬و برای الستیک (کد آیسایک ‪)11‬‬
‫بیتترین مقدار و برابر با ‪ %44‬است‪ .‬باتوجه به قیمت پایین انرژی در کتور‪ ،‬سرمایهگذاری بنگااههاا‬
‫به سمت روش های انرژیبر بوده است‪ .‬لذا ممکن است خاموشیهاا اثاری جادی بار فعالیاتهاای‬
‫صنعتی داشته باشد‪ .‬عییرغم اهمیت این موضوع‪ ،‬تاکنون مطالعه ای تجربی برای تخماین اثار عیای‬
‫خاموشی روی تولید در ایران صورت نگرفته و مطالعه اضر در پی پرکردن این خأل است‪.‬‬
‫در ادامه ابتدا مبانی نظری و مطالعات پیتین بحث شده‪ ،‬سپس در بخش سوم دادههاا معرفای و‬
‫خالصه آماری متغیرها ارائه میشود‪ .‬در بخش چهارم تصری تجربای و نتاایج تخماین مادل ارائاه‬
‫میشود‪ .‬بخش پنجم به ارائه جمعبندی و توصیههای سیاستگذاری میپردازد‪.‬‬

‫‪ .2‬مطالعات پیشین و مبانی نظری‬

‫در ادبیات اقتصاد توسعه‪ ،‬اهمیت زیرساختها همواره مورد تأکید بوده است‪ .‬اما شواهد کمّی‬
‫قابل اتکا برای اثر آنها روی پیامدهای اقتصادی در دو دهه اخیر باه دسات آماده اسات‪ .‬دلیال ایان‬
‫مطیب دشواری تفکیک عوامل مختیف مؤثر بر توسعه از اثر زیرساختها بود‪ .‬ادبیات جدید عمدتاً‬
‫با استفاده از متغیرهای ابزاری جغرافیایی بر این مسئیه فایق آمده است‪ .‬ادبیات در ابتدا بر اثر توساعه‬
‫دسترسی به زیرساخت ها تمرکز داشت‪ .‬برای مثال دینکیمن (‪ )1055‬اثارات توساعه شابکه بار در‬
‫آفریقای جنوبی روی متغیرهای بازار کار خانوارها را بررسی میکند‪ .‬اما با بهبود دسترسی‪ ،‬تمرکاز‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫ادبیات به بحث کیفیت زیرساختها انتقال یافته است‪ .‬به خصوص در وزه زیرساختهای انارژی‬
‫و شبکه بر ‪ ،‬عرضه غیرقابل اتکا و قطعی یکی از معضالت جدی بنگاههاا در کتاورهای در اال‬
‫توسعه بوده است (رینیکا و اسونسون (‪ )1001‬و اسکات و همکاران (‪.) )1054‬‬
‫مطالعات وزه کیفیت زیرساخت ها یا به دنباال یاافتن دلیال و عوامال ماؤثر بار کیفیات ارائاه‬
‫خدمات هستند یا اثر کیفیت پایین زیرساخت ها روی پیامادهای اقتصاادی را تخماین مایزنناد‪ .‬در‬
 ‫سال ‪ ،90‬شماره ‪ ،29‬زمستان ‪8921‬‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ ‫‪09‬‬

‫خصوص عوامل مؤثر بر کیفیت زیرساختها چرخههای انتخاباتی (باسکاران و همکاران (‪) )1051‬‬
‫و الگوی فساد اداری (پیس و فل (‪ ) )1052‬شناسایی شدهاند که مورد تمرکز مقالاه اضار نیساتند‪.‬‬
‫اثر کیفیت زیرسااخت از دو منظار خاانوار و بنگااه قابال مطالعاه اسات‪ .‬بارای مثاال چااکراورتی و‬
‫همکاران (‪ )1054‬اثر ساعات دسترسی باه بار را روی خانوارهاا و باه طاور متاخد درآمادهای‬
‫غیرکتاورزی میسنجند‪ .‬صمد و ژنگ (‪ )1054‬نیز اثرات رفااهی دسترسای و کیفیات شابکه بار‬
‫روی خانوارها را مطالعه میکنند‪ .‬مطالعات متعاددی اثار قطعای بار (خاموشای) روی بنگااههاا را‬
‫تخمین میزند‪ .‬برخی از این مطالعات صرفاً باه ارائاه همبساتگی باین خاموشای و متغیرهاایی مانناد‬
‫درآمد‪ ،‬بهره وری و هزینه نهادهای بنگاه اکتفا کردهاند (مانند رینیکا و اسونسون (‪ )1001‬و اسکات‬
‫و همکاران (‪ .) )1054‬اما مطالعات جدید به دنبال ل متکل درونزایی بودهاند و تالش کاردهاناد‬
‫تخمینی عیی از اثر خاموشی روی پیامدهای اقتصادی ارائه دهند‪ .5‬در ادامه مهمترین مطالعاات ایان‬
‫دسته مورد بررسی قرار میگیرند‪.‬‬
‫الکات و همکاران (‪ )1054‬اثر خاموشیها روی بنگاههای صنعتی در هند را بررسای مایکناد‪.‬‬
‫برای فائق آمدن بر درونزایی خاموشی‪ 1‬نویسندگان از متغیرهای آب و هوایی و ارتباط آن با میزان‬
‫تولید انرژی بر آبی به عنوان متغیر ابزاری استفاده میکنند‪ .‬نتایج اصل نتان میدهد یک درصد‬
‫افزایش در خاموشی‪ ،9‬سهم بر تولید شده توسط بنگاه را ‪0/441‬وا د درصد افزایش میدهد‪ .‬این‬
‫به معنی افزایش هزینه سوخت برای بنگاههایی است که ژنراتور دارند‪ .‬از طرف دیگار نیاروی کاار‬
‫تغییر معناداری نمیکند (عدم انعطاف در قراردادهاا) اماا خریاد ماواد اولیاه باه انادازه ‪ 5/5‬درصاد‬
‫کاهش مییابد‪ .‬درآمد بنگاه ها نیز به طور متوسط ‪ 5/5‬درصد افت مایکناد‪ ،‬اماا ایان مقالاه‪ ،‬اثاری‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫‪ .5‬در کنار این مطالعات‪ ،‬مقاالتی نیز با روشهای دیگر مانند مدلهای تعادل عمومی محاسبهپذیر هزیناههاای خاموشای‬
‫را تخمین زدهاناد (بارای مثاال تیمییساینا و همکااران (‪ .) )1053‬از آنجاا کاه در روشهاای مبتنای بار مااتریسهاای‬
‫دادهستانده عماالً جانتاینی باین نهاادههاا در نظار گرفتاه نمایشاود‪ ،‬مقالاه مارور شاده باه پارامترهاای ماورد عالقاه‬
‫سیاستگذار نزدیکتر هستند‪.‬‬
‫‪ .1‬مثالً توسعه فعالیتهای صنعتی افزایش تقاضا را در پی دارد و در صورت عدم انعطاف عرضه باعث خاموشی میشود‪.‬‬
‫‪ .9‬شاخد مورد استفاده برای خاموشی درصدی از تقاضای (مورد انتظار) است که توسط عرضه پوشش داده نتده است‪.‬‬
 ‫اثر خاموشی بر صنعت‪ :‬شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران ‪17 ...‬‬

‫معنیدار روی بهرهوری درآمدی نمییابد‪ .‬نکته جالب توجاه در ایان مقالاه تفااوت فاا ش نتاایج‬
‫داقل مربعات معمولی با روش متغیر ابزاری که اهمیت مسئیه درونزایی در هند را نتان میدهد‪.‬‬
‫آببرسه (‪ )1052‬و راد (‪ )1051‬مقااالت دیگاری هساتند کاه کتاور هناد را مطالعاه کاردهاناد‪.‬‬
‫راد(‪ )1051‬با استفاده ازداده سط ایالتهای هند طای ‪ 5341 -5334‬و باا اساتفاده از متغیار ابازاری‬
‫دسترسی به سفره های آب زیرزمینی نتان مایدهاد در اثار بار رساانی تولیادات صانعتی افازایش‬
‫مییابد‪ .‬آببرسه (‪ )1052‬این فرضیه را مطرح میکند که تی با وجود دسترسی‪ ،‬قیمت بااال ممکان‬
‫است جیوی انتخاب فناوری روزآمد مبتنی بر بر را بگیرد‪ .‬در هناد قیمات بار صانعتی بااالتر از‬
‫خانگی و کتاورزی است‪ .‬این مطالعه با استفاده از تغییرات قیمت خرید ذغال سنگ به عنوان متغیر‬
‫ابزاری قیمت بر نتان میدهد که در اثر افزایش قیمت بر بنگاهها باه روشهاای تولیادی کمتار‬
‫وابسته به بر روی میآورند‪ .‬تولید بنگاه‪ ،‬شدت استفاده از ماشینآالت و بهرهوری نیروی کار در‬
‫اثر افزایش قیمت کم میشود‪ .‬همچنین رشد بهرهوری بنگاهها طی زمان نیز کم میشود‪.‬‬
‫مطالعات دیگری نیز در کتورهای چین (فیتر‪-‬وندن و همکاران (‪ ،) )1051‬پاکستان (گرینجر‬
‫و ژنااگ (‪ ،) )1052‬باانگالدش (صاامد و ژنااگ (‪ ،) )1052‬اتیااوپی (ابدیسااا (‪ )1053‬و کارلساان و‬
‫همکاران (‪ ،) )1053‬و غنا (آببرسه و همکاران (‪ ) )1052‬اثر خاموشایهاا روی بنگااههاا را بررسای‬
‫میکنند‪ .‬تقریباً همه مطالعات اثر منفی روی درآمد بنگاهها پیدا میکنند که برای بنگاههای انرژیبر‬
‫شدیدتر است‪ .‬همچنین در اغیب مطالعات نهادههای متغیر (مثل کاالهایی واساطهای) باه خاموشای‬
‫واکنش نتان میدهند‪ .‬اثر خاموشی روی بهرهوری یا رشاد بهارهوری در هماه مطالعاات معنایدار‬
‫نبوده است‪.‬‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫تعدادی از مقاالت نیز داده های خارد چناد کتاور را ترکیاب کارده و اثار خاموشای را بارای‬
‫کتورها سنجیدهاند‪ .‬بارای مثاال کاول و همکااران (‪ 54 )1053‬کتاور جناوب صاحرای آفریقاا را‬
‫مطالعه میکنند‪ .‬نتایج متاهده اثر معنی دار و از نظر اقتصادی بزرگی را روی فروش بنگاهها تخمین‬
‫میزنند‪ .‬این اثر برای بنگاههای فاقد ژنراتاور بازر تار اسات‪ ، .‬اندرساون و دالگاارد (‪ )1059‬نیاز‬
‫کتورهای آفریقایی را بررسی میکنند‪ .‬با ترکیب داده های رشد اقتصادی باا ناور در شاب‪ ،‬ایتاان‬
‫نتان میدهند که رشد اقتصادی در کتورهای با میزان خاموشی باالتر کمتر است‪.‬‬
 ‫سال ‪ ،90‬شماره ‪ ،29‬زمستان ‪8921‬‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ ‫‪07‬‬

‫در جمع بندی ادبیات و برای تبیین مبانی نظری این مطالعه میتوان گفت خاموشی از طریق دو‬
‫اصال از خاموشای‬ ‫مکانیزم اصیی روی درآمدها و هزینههای بنگاه اثر میگذارد‪ .‬اول‪ ،‬قطعی بر‬
‫فرآیند تولید را مختل میکند‪ .‬این مطیب باعث کاهش تولید و اساتفاده از نهاادههاای متغیار (مثال‬
‫مواد اولیه یا کاالهای واسطهای) میشود‪ .‬اما نهادههای ثابت مانند ماشینآالت یاا نیاروی کاار (باه‬
‫عیت عدم انعطاف در قرارداد) به را تی قابل تغییر نیستند‪ .‬لذا مقدار مطیق آنها تغییر نمایکناد اماا‬
‫بهره وری و شدت استفاده از آنها کاهش مییابد‪ .‬دومین مکانیزم اصیی اثرگاذاری خاموشای روی‬
‫بنگاه ها به بعد پویای مسئیه داکثرسازی سود بنگاه و تصمیم سرمایهگذاری در نهادههای مختیاف‬
‫مربوط است‪ .‬عدم قطعیت اصل از خاموشی مانند یک مالیات بر سرمایهگذاری عمال مایکناد و‬
‫لذا انگیزه سرمایه گذاری بنگاه را کاهش میدهد‪ .‬به عالوه بنگاهها انگیزه سرمایهگذاری در خریاد‬
‫ژنراتور پیدا میکنند که شیوه ناکارآمدی برای تأمین انرژی بر است‪ ،‬اما به هر ال باعث کاهش‬
‫خسارت ناشی از قطعی بر میشود‪ .‬در میانمدت نیز بنگاه با ا تیاط بیتتری به سمت فناوریهاای‬
‫مبتنی بر انرژی الکتریکی رکت میکند و لاذا رشاد بهارهوری نیاز مایتواناد کااهش پیادا کناد‬
‫(آلکات و همکاران (‪ )1054‬و آببرسه و همکاران (‪.) )1052‬‬

‫ـ دادهها‬

‫دو دسته داده در این مقالاه اساتفاده شاده اسات‪ :‬دادههاای کارگااههاای صانعتی و اطالعاات‬
‫خاموشی‪ .‬داده های صنعت از اطالعات خام طرح آمارگیری از کارگاههای صنعتی برای ساالهاای‬
‫‪ 5931‬تا ‪ 5931‬به دست آمده است‪ .‬این طرح سالیانه به صورت نمونهگیری از کارگااههاای بااالی‬
‫‪ 50‬نفر و سرشماری کارگاههای باالی ‪ 10‬نفر توسط مرکز آمار ایران انجام میشود‪ .‬این داده شامل‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫متغیرهای متعددی مانند متغیرهای عمیکردی کارگاه (تولید‪ ،‬فروش‪ ،‬سرمایهگاذاری و‪ ،) ...‬عوامال‬
‫تولید (نیروی کار‪ ،‬سرمایه و ماشینآالت‪ ،‬مواد اولیه و‪ ) ...‬و موقعیت جغرافیایی کارگاه است‪.‬‬
‫دومین داده مورد استفاده‪ ،‬اطالعات خاموشی است که شامل انرژی توزیع نتده فتار ضاعیف‬
‫(تااا سااقف ‪ 400‬ولاات) و متوسااط (تااا سااقف ‪ 49‬کییوولاات) از سااال ‪ 5931-5931‬بااه تفکیااک‬
 ‫اثر خاموشی بر صنعت‪ :‬شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران ‪17 ...‬‬

‫شرکت های توزیع است که از وزارت نیرو اخذ شدهاست‪ .5‬در زمان قطع بر عمالً انارژی تحویال‬
‫متترکین نمیشود‪ .‬لذا محاسبه انرژی توزیاع نتاده‪ ،‬در واقاع بارآوردی از تقاضاایی اسات کاه در‬
‫صورت توزیع انرژی وجود میداشت‪ .‬وزارت نیرو این برآورد را با توجه به سااعت متاابه در روز‬
‫متابه و از دادههای پیتین انجام میدهد‪ .‬برای نرمالیزه کردن انارژی توزیاعنتاده‪ ،‬الزم اسات کال‬
‫انرژی مصرفی در هر منطقه مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬آمار تفصییی صنعت بر (موجود در وبسایت‬
‫شرکت توانیر) اوی متغیرهای مختیفی نظیر انرژی تحوییی به هر شرکت توزیع و یاا کال انارژی‬
‫صرفی در هر استان است‪ .1‬در این مطالعه متغیر خاموشی از تقسیم انرژی توزیع نتده فتار ضاعیف‬
‫و متوسط‪ 9‬به انرژی تحوییی هر شرکت توزیع در هر سال به دست میآید‪.‬‬
‫سهم خاموشی از کل انرژی تحوییی هر منطقه به طاور متوساط باین ‪ 0/51‬تاا ‪0/15‬درصاد در‬
‫سالهای مختیف بهدست میآید‪ .‬بررسی پراکندگی خاموشی بیانگر آن است که استانهای محروم‬
‫(سیستان و بیوچستان‪ ،‬کهکییویه و بویرا مد) بیتترین ساهم خاموشای را دارناد‪ .‬شاهرهای اهاواز‪،‬‬
‫متهد و تهران کمترین سهم خاموشی را در داده مورد بررسی دارند‪.‬‬
‫دادههای بنگاه های صنعتی و خاموشی به تفکیک هر سال و بر اسام ‪ 93‬منطقه توزیع بار باا‬
‫هم ادغام شدهاند‪ 95 .‬منطقه توزیع بار اساتانهاای کتاور انطاابق دارد‪ .‬اماا شهرساتانهاای تهاران‪،‬‬
‫اصفهان‪ ،‬شیراز‪ ،‬متهد‪ ،‬اهواز و تبریز جداگانه قابل متاهده هستند‪ .‬همچنین‪ ،‬استانهای مازندران و‬
‫کرمان به ترتیب به نیمههای غربیشرقی و شمالیجنوبی تفکیک شدهاند‪.‬‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫‪ .5‬انرژی توزیع نتده فو توزیع به دلیل محرمانه بودن در دسترم نیست‪.‬‬

‫‪ .1‬تفاوت عمده انرژی تحوییی و انرژی مصرفی در اشتراکات غیرقانونی است که در اولی محاسبه میشاود ولای در دومای‬
‫خیر‪ .‬همچنین ممکن است شرکتهای توزیع‪ ،‬موارد تأخیر در پرداخت قبض بر را نیز در تاراز ساالیانه انارژی مصارفی‬
‫لحاظ نکنند‪ .‬این امر به تعریفی که این شرکتها از بر مصرفی دارند بستگی دارد‪ .‬در مطالعه اضار نتوانساتیم تعریاف‬
‫دقیقی از بر مصرفی بیابیم‪ .‬البته استفاده از متغیر کل انرژی مصرفی اثر معنیداری روی نتایج اصیی ندارد‪.‬‬
‫‪ .9‬از آنجا که در داده کارگاههای صنعتی نوع اشتراک بر بنگاه موجود نیست‪ ،‬امکان تفکیک کارگاههای متصال باه‬
‫خطوط فتار متوسط و ضعیف وجود ندارد‪ .‬لذا مجموع خاموشی فتار ضعیف و متوسط درنظر گرفته میشود‪.‬‬
 ‫سال ‪ ،90‬شماره ‪ ،29‬زمستان ‪8921‬‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ ‫‪09‬‬

‫برای مرتب نمودن داده کارگاههای صنعتی‪ ،‬کارگاههایی که تعطیل شدهاناد یاا تعاداد نیاروی‬
‫کار آنها زیر ‪ 50‬نفر است‪ ،‬ذف شدهاند‪ .‬همچنین ‪ 539‬متاهده (کارگااه‪-‬ساال) کاه کال انارژی‬
‫الکتریکی آنها بیش از ‪1‬درصد انرژی تحوییی به شرکت توزیع مربوطه است‪ ،‬ذف شدهاناد‪ .‬ایان‬
‫کارگاه ها ا تماالً مستقیماً به شبکه توزیع و یا تی فو توزیع متصایند (مانناد فاوالد مبارکاه) کاه‬
‫باتوجه به عدم متاهده خاموشی در آن سط ‪ ،‬ذف آنها ضروری است‪ .‬داده نهایی شامل بایش از‬
‫‪ 10‬هزار کارگاه مجزا واقع در ‪ 93‬منطقه توزیع طی سالهای ‪ 5931-5931‬است‪.‬‬
‫متغیرهای پولی با استفاده از شاخد قیمت بخشهای دو رقمی که توسط مرکز آمار گازارش‬
‫میشود‪ ،‬قیقی شدهاند‪ .‬همچنین متغیر سرمایه در داده کارگاههاای صانعتی عمادتاً مفقاود اسات‪.‬‬
‫از اینرو با استفاده از ارزش سرمایه گذاری در هر سال و مفروض گرفتن نار اساتهالک‪ ،5‬مقادار‬
‫کل سرمایه ساخته میشود‪ .‬مقدار سرمایه در سالهای اولیه به دلیل غیردقیق باودن سارمایه اولیاه از‬
‫دقت کمتری برخوردار است‪ .‬از آنجا که اولین سال داده کارگاههای صنعتی ‪ 5931‬اسات و اولاین‬
‫سال مورد استفاده در مقاله ‪ 5931‬اسات‪ ،‬ایان اشاکال در مطالعاه اضار کام اهمیات اسات‪ .‬متغیار‬
‫بهره وری نیز به روش وودریج (‪ )1003‬ساخته میشود‪ .‬مبنای ایان روش‪ ،‬محاسابه نیماهپارامتریاک‬
‫بهرهوری اولی و پیکس (‪ )5334‬و بهبودی است که لوینسون و پترین (‪ )1009‬پیتانهاد دادهاناد‪ .‬در‬
‫این روش‪ ،‬تابع تولید هر کارگاه از رگرسایون تولیاد یاا ارزش افازوده بار عوامال تولیاد باهدسات‬
‫مایآیاد باقیماناده ایان رگرسایون باه عناوان بهارهوری در نظار گرفتاه مایشاود‪ .1‬در ایاان روش‪،‬‬

‫‪ .5‬در مطالعه اضر‪ ،‬نار اساتهالک بارای زماین صافر‪ ،‬بارای ماشاینآالت ‪ %50‬و بارای سااختمان ‪ %1‬در نظار گرفتاه‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫شدهاست‪.‬‬
‫‪ .1‬اینکه بهره وری چیست و چرا برابر با پسماند رگرسیون تابع تولید در نظار گرفتاه مایشاود ادبیاات مفصایی دارد‪ .‬باه‬
‫اجمال میتوان گفت هر آنچه که توسط عوامل تولید قابل توضی نیست بهرهوری نامیده میشود‪ .‬بحاث درونزایای‬
‫فاکتورهای تولید در محاسبه توابع تولید یکی از پرسشهاای اصایی ایان ادبیاات اسات‪ .‬از ایان روسات کاه ادبیاات‬
‫مربوط به محاسبه بهرهوری درصدد یافتن متدهایی است که بیتاترین اطالعاات را از متغیرهاای قابال متااهدهی هار‬
‫بنگاه استخراج نماید تا بتوان درونزایی فاکتورهاای تولیاد را کنتارل نماود‪ .‬در روش نیماهپارامتریاک‪ ،‬باا اساتفاده از‬
‫مقدار سرمایهگذاری و یا مصرف کاالهای واسطهای در هر دوره‪ ،‬انتظارات مدیر بنگاه نسبت به وضاعیت دوره آتای‬
 ‫اثر خاموشی بر صنعت‪ :‬شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران ‪11 ...‬‬

‫درونزایی عوامل تولید (که توسط خود بنگاه و با توجه به مقادار بهارهوری ماورد انتظاار انتخااب‬
‫میشوند) توسط یک تابع معکوم از انتخاابهاای آشکارشاده‪ ،‬مانناد ماواد واساطهای یاا انارژی‬
‫تخمین زده میشود‪ .‬فرض ضمنی آن است که رابطهای یکبهیک بین این انتخاابهاا و بهارهوری‬
‫مورد انتظار وجود دارد‪ .‬وودریج (‪ )1003‬هر دو مر یه این روش را یکجا پیاادهساازی و موجاب‬
‫افزایش کارایی میشود‪.‬‬
‫برای محاسبه سهم انرژی الکتریکی نسابت باه کال انارژی مصارفی بنگااه الزم اسات تماامی‬
‫املهای انرژی به یک وا د یکسان تبدیل شوند‪ .‬به دلیل اختاللهایی کاه در قیماتهاای نسابی‬
‫انرژی در ایران وجود دارد نمیتوان از ارزش قیمتی هر انرژی برای تجمیع آنهاا اساتفاده نماود‪ .‬باه‬
‫جای آن‪ ،‬از محتوای گرمایتی استفاده میشود‪ .‬لذا کییاه انارژیهاا باه وا اد گرماایی ‪ btu‬تبادیل‬
‫میشوند‪ .‬اجزای انرژی مصرفی در کارگاهها شاامل انارژی الکتریکای‪ ،‬نفات سافید‪ ،‬نفات کاوره‪،‬‬
‫بنزین‪ ،‬گاز طبیعی‪ ،‬ذغالسنگ و چوب است‪.‬‬
‫در داده کارگاههای صنعتی‪ ،‬سهم هر یک از امالهاای انارژی در خاط تولیاد‪ ،‬مااده اولیاه‪،‬‬
‫گرمایش و سرمایش‪ ،‬ملونقل‪ ،‬روشنایی و سایر موارد تفکیک شدهاست‪ .‬سهم هار یاک از ایان‬
‫موارد از بر تولیدی توسط ژنراتورهای کارگاه و بر خریداری شده برای ‪ % 22‬از متااهدات در‬
‫داده نهایی گزارش شدهاست‪ .‬داشتن ژنراتاور توساط یاک متغیار مجاازی بارای کارگااه متاخد‬
‫شدهاست‪ .‬البته این متغیر مجازی از ساال ‪ 5934‬و بعادتر باه پرستانامه اضاافه شاده اسات و ماوارد‬
‫محذوف زیادی هم دارد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬متغیر بار تولیادی توساط کارگااه در تماام ساالهاا در‬
‫پرستنامه وجود داشتهاست‪ .‬در مطالعه اضر‪ ،‬متغیر مجازی ژنراتور را برابر یک قرار میدهیم اگار‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫ژنراتوری برای کارگاه گزارش شده باشد یا بر تولیدی برای کارگاه غیرصفر باشد‪.‬‬

‫تخمین زده میشود‪ .‬سپس از این پروکسی مانند یک متغیار ابازاری در ال متاکل درونزایای انتخااب فاکتورهاای‬
‫تولید استفاده میشود‪ .‬اصفهانی و یوسفی (‪ )1052‬با اعمال این روش بر دادههاای کارگااههاای صانعتی ایاران تواباع‬
‫تولید بختی را تخمین زدهاند‪ .‬ایتان نتان دادهاند که در تمامی بخشها‪ ،‬توابع تولید تقریباً ثابت به مقیام هستند‪.‬‬
 ‫سال ‪ ،90‬شماره ‪ ،29‬زمستان ‪8921‬‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ ‫‪01‬‬

‫جدول ‪ .2‬مشخصات آماری دادههای نهایی‬

‫انحراف‬ ‫تعداد‬
‫بیشینه‬ ‫کمینه‬ ‫میانگین‬ ‫توضیحات‬ ‫متغیر‬
‫معیار‬ ‫مشاهدات‬
‫سهم انرژی الکتریکی از کل انرژی بنگاه‬
‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5/21‬‬ ‫‪5/21‬‬ ‫‪552211‬‬ ‫‪ElectShare‬‬
‫(بازه صفر و یک)‬
‫درصد خاموشی به انرژی توزیع شده‬
‫‪5/19‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5/51‬‬ ‫‪5/51‬‬ ‫‪71259‬‬ ‫‪Blackout‬‬
‫شرکت برق منطقهای (بازه صفر و ‪)555‬‬
‫‪55‬‬ ‫‪5Ϯ‬‬ ‫‪5/55‬‬ ‫‪3/12‬‬ ‫‪552959‬‬ ‫شاغلین کارگاه‬ ‫)‪ln (labor‬‬

‫‪33‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪5/92‬‬ ‫‪23/19‬‬ ‫‪79577‬‬ ‫تولید حقیقی‬ ‫)‪ln (product‬‬

‫‪33‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪5/93‬‬ ‫‪23/13‬‬ ‫‪79521‬‬ ‫فروش حقیقی‬ ‫)‪ln (sale‬‬

‫ستانده حقیقی (مجموع تولید‪ ،‬فروش‬

‫کاالهای سرمایهای و سرمایهای ناتمام‪،‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪5/27‬‬ ‫‪23/11‬‬ ‫‪552271‬‬ ‫)‪ln (output‬‬
‫دریافتی بابت تعمیرات‪ ،‬فروش آب و‬
‫برق و‪) ...‬‬
‫ورودی حقیقی (مجموع مواد اولیه‪،‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪5/72‬‬ ‫‪22/12‬‬ ‫‪552951‬‬ ‫غذای خام‪ ،‬هزینههای تعمیرات‪ ،‬خرید‬ ‫)‪ln (input‬‬
‫آب و انرژی و‪) ...‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪5/13‬‬ ‫‪23/25‬‬ ‫‪77119‬‬ ‫سرمایه‬ ‫)‪ln (capital‬‬

‫بهرهوری‪ ،‬محاسبه شده به روش وودریج‬ ‫‪ln‬‬

‫‪21‬‬ ‫‪-5/2‬‬ ‫‪5/71‬‬ ‫‪53/55‬‬ ‫‪71727‬‬
‫‪2009‬‬ ‫)‪(productivity‬‬

‫مأخذ‪ :‬نتایج تحقیق‬

‫توضیحات‪ :‬دادهها برگرفته از طرح آمارگیری از کارگاههای صنعتی باالی ‪ 50‬نفر است که باه صاورت ساالیانه توساط‬
‫مرکز آمار ایران انجام میشود‪ .‬نفرات برخی کارگاهها در برخی سالها به زیر ‪ 50‬رسیده اسات کاه باه دلیال بازگتات‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫مجدد به باالی ‪ ،50‬بنا به تصمیم مرکز آمار از نمونه ذف نتدهاند‪.‬‬

‫تعریف و متخصات آماری متغیرهای اصیی در‬

 ‫اثر خاموشی بر صنعت‪ :‬شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران ‪17 ...‬‬

‫جدول ‪ 1‬ارائه شده اسات‪ .‬بارای آشانایی بیتاتر باا داده‪ ،‬در اداماه چناد متغیار اصایی بررسای‬
‫میشوند‪ .‬شکل ‪ 5‬درصد انرژی توزیع نتده از کل انرژی تحوییی در هار منطقاه در ساال ‪ 5933‬را‬
‫نتان می دهد (متغیر خاموشی)‪ .‬سیستان و بیوچساتان بیتاترین میازان خاموشای (بایش از ‪ )%0/41‬و‬
‫شهرهای اهواز‪ ،‬متهد و تهران کمترین میزان خاموشی (کمتر از ‪ )%0/5‬را در این سال داشتهاند‪.‬‬
‫شکل ‪ 1‬تعداد کارگاهها (محاور افقای) و خاموشای در منطقاه جغرافیاایی هار شارکت توزیاع را‬
‫ترسیم میکند‪ .‬همانطور که متاهده میشود همبستگی منفی بین این دو متغیر وجود دارد‪ .‬این مطیب‬
‫ممکن است به دلیل جایابی بنگاهها بر اسام میزان امکانات منطقه باشد که خاود باا خاموشای ارتبااط‬
‫منفی دارد‪ .‬این رابطه بر خالف آنچه که در مطالعه الکات و همکاران (‪ )1054‬متاهده میشود‪ ،‬است‪.‬‬
‫در آنجا به نظر میرسد خاموشی بیتتر ناشی از افزایش تقاضاای صانعتی بار در اثار رشاد اقتصاادی‬
‫باشد (عییت معکوم)‪ .‬در ایران‪ ،‬همزمان با اعطای مجوز ا داث یک کارخانه صنعتی‪ ،‬شارکت بار‬
‫منطقهای موظف میگردد تا تولید بر و ظرفیت خطوط انتقال را متناسب باا انتاعاب جدیاد افازایش‬
‫دهد‪ .‬لیکن در عمل ممکن است این افزایش ظرفیت سالها به طول انجاماد و یاا اساسااً عمیای نتاود‬
‫که به معنای اثرگذاری افزایش ظرفیات تولیاد بار خاموشای در آن منطقاه اسات‪ .5‬اگار در دادههاای‬
‫صنعت‪ ،‬افزایش ظرفیت کارخانجات و موارد ا داث شده را در اختیار داشتیم‪ ،‬قادر بودیم تاا «عییات‬
‫معکوم» ناشی از افزایش تقاضای بر از سوی کارخانجات را به تا دی از باین بباریم‪ .‬لایکن چناین‬
‫دادهای در اختیار نیست‪ .‬لذا برای کنترل درونزایی ایجاد شاده از رونادهاای ساالیانه مجازا بارای هار‬
‫منطقه بر استفاده میکنیم‪ .‬به عبارتی‪ ،‬الزم است تماام اصیضاربهاای ممکان متغیرهاای مجاازی‬
‫منطقه بر و متغیرهای مجازی سال را در سمت راست رگرسیون کنترل کنیم‪.‬‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫در شکل ‪ 9‬توزیع سهم انارژی الکتریکای باه کال انارژی هار کارگااه در داده نهاایی ترسایم‬
‫شدهاست‪ .‬میانگین سهم بر از همه انرژیها ‪ 11‬درصد و میانه آن ‪ 54‬درصد است‪.‬‬

‫‪ .5‬اگرچه در تئوری کییه مناطق ایران با خطوط انتقال به یکدیگر متصل هستند‪ ،‬لایکن در عمال‪ ،‬ظرفیات خطاوط انتقاال از‬
‫یک منطقه به منطقه دیگر آن قدر نیست که افزایش تقاضا در یک منطقاه توساط ماازاد تولیاد در منطقاه دیگاری تاأمین‬
‫گردد‪.‬‬
 ‫سال ‪ ،90‬شماره ‪ ،29‬زمستان ‪8921‬‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ ‫‪17‬‬

‫شکل ‪ .5‬درصد خاموشی به کل انرژی تحویلی (محور افقی) به تفکیک مناطق شرکتهای توزیع‪ ،‬سال ‪5311‬‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫شکل ‪ .2‬همبستگی بین تعداد کارگاههای صنعتی (محور افقی) و خاموشی (محور عمودی)‬
‫به تفکیک مناطق توزیع برق‪ ،‬سال ‪5311‬‬
 ‫اثر خاموشی بر صنعت‪ :‬شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران ‪17 ...‬‬

‫شکل ‪ .3‬توزیع سهم انرژی الکتریکی از کل انرزی به ازای هر کارگاه‬

‫‪ .0‬مدل و نتایج‬
‫برای شناسایی اثر خاموشی روی عمیکرد بنگاه‪ ،‬الزم اسات عوامال اثرگاذار بار عمیکارد کاه‬
‫ممکن است با خاموشی همبستگی داشته باشند‪ ،‬کنترل شوند‪ .‬بدین منظور از رگرسیون چند متغیاره‬
‫به همراه اثرات ثابت کارگاه و سال استفاده میشود‪ .‬اثرات ثابت کارگاه هر ناوع تفااوت ثابات در‬
‫زمان که بین کارگاه ها وجود دارد را کنترل میکند‪ .‬برای مثال‪ ،‬اگار موقعیات جغرافیاایی کارگااه‬
‫روی عمیکرد آنها اثر ثابت طی زمان داشته باشد‪ ،‬اثر ثابت کارگاه آن را کنترل میکند‪ .‬اثار ثابات‬
‫سال نیز شوکهای ساالنه وارد شاده باه هماه بنگااههاا را کنتارل مایکناد‪ .‬همچناین بارای کنتارل‬
‫چرخههای تجاری منطقهای که تقاضای بر و در نتیجه ا تمال خاموشی را تحتتأثیر قرار میدهد‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫اثرات ثابت اصلضربی منطقه – سال را نیز کنترل میکنیم‪ .‬تصری اصیی رگرسیون باه صاورت‬
‫رابطه (‪ )5‬است‪:‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫(‪)5‬‬
‫متغیر وابسته مربوط به کارگاه واقع در محدوده شرکت توزیع در سال‬ ‫در این رابطه‪،‬‬
‫است‪ .‬عمیکرد کارگاه توسط دو متغیر لگاریتم فروش و تولید سانجیده مایشاود‪ .‬از عوامال تولیاد‬
 ‫سال ‪ ،90‬شماره ‪ ،29‬زمستان ‪8921‬‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ ‫‪19‬‬

‫(شامل سرمایه‪ ،‬بهرهوری کل عوامل تولید‪ ،‬بهرهوری نیاروی کاار) نیاز باه عناوان متغیار توضایحی‬
‫نسبت انرژی توزیع نتده به کل انرژی تحوییی در محادوده شارکت‬ ‫استفاده میشود‪.‬‬
‫ساهم انارژی الکتریکای از کال انارژی‬ ‫توزیع در سال (در بازه صافر و یاک)‪،‬‬
‫باه ترتیاب‬ ‫و‬ ‫تعاداد کارکناان کارگااه‪ ،‬و‬ ‫مصرفی کارگاه (در بازه صافر و یاک)‪،‬‬
‫اثرات ثابت منطقه‪-‬سال و کارگاه هستند‪.‬‬
‫نتان داده مایشاود کاه تفااوت اثار خاموشای بار کارگااههاای باا‬ ‫اثر خاموشی در ضریب‬
‫درجات مختیف وابستگی به انرژی الکتریکی را نتان میدهد‪ .5‬به عبارت دقیقتر این ضریب تغییر‬
‫در عمیکرد بنگاه های با درجه وابستگی بیتتر به انارژی الکتریکای نسابت باه بنگااههاای باا درجاه‬
‫وابستگی کمتر را در زمان خاموشی نتان میدهد (تخمینزن تفاضل در تفاضل)‪.‬‬
‫جدول ‪ 9‬نتایج اصل از تخمین تصری (‪ )5‬را نتان می دهد‪ .‬در ساتون هاای (‪ )5‬و (‪ ،)1‬باه‬
‫ترتیب اثر خاموشی بر لگاریتم تولید و فروش سانجیده شاده اسات‪ .‬ایان اثار منفای و معناادار را‬
‫می توان بدین گونه تفسیر نمود که یک وا د درصد خاموشی بیتتر برای کارگاه های با متوساط‬
‫سهم انرژی بر (‪ )0٫11‬میزان تولید و فروش را به ترتیب به اندازه ‪ 0٫55‬درصد و ‪ 5/50‬درصاد‬
‫کاهش میدهد‪.‬‬
‫متغیر وابسته در ستون ‪ 9‬لگاریتم ارزش سرمایه کارگاه است در ساتون ‪ ،4‬لگااریتم بهارهوری‬
‫کل عوامل تولید است‪ .‬دو ستون آخر نیز لگاریتم بهرهوری نیروی کار و سرمایه را نتان میدهناد‪.‬‬
‫اثر خاموشی روی این متغیرها منفی است اما بیمعنی‪.‬‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫‪ .5‬ضریب متغیر خاموشی به تنهایی در تصری (‪ )5‬قابل شناسایی نیست چون با اثرات ثابت منطقه=سال همخطی کامل دارد‪.‬‬
 ‫اثر خاموشی بر صنعت‪ :‬شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران ‪17 ...‬‬

‫جدول ‪ .3‬اثر خاموشی بر عملکرد کارگاههای صنعتی‬

‫‪Ln‬‬
‫‪Dep. Var. :‬‬ ‫)‪Ln (sale‬‬ ‫)‪Ln (capital‬‬ ‫‪TFP‬‬ ‫)‪Ln (Y/L‬‬ ‫)‪Ln (Y/K‬‬
‫)‪(product‬‬
‫)‪(1‬‬ ‫)‪(2‬‬ ‫)‪(3‬‬ ‫)‪(4‬‬ ‫)‪(5‬‬ ‫)‪(6‬‬
‫**‪-0/ 442‬‬ ‫*‪-0/ 384‬‬ ‫‪-0/ 124‬‬ ‫‪-0/ 036‬‬ ‫‪-0/ 207‬‬ ‫‪-0/ 047‬‬
‫)‪(0/ 20‬‬ ‫)‪(0/ 20‬‬ ‫)‪(0/ 11‬‬ ‫)‪(0/ 20‬‬ ‫)‪(0/ 20‬‬ ‫)‪(0/ 23‬‬
‫***‪0/ 109‬‬ ‫***‪0/ 108‬‬ ‫‪0/ 030‬‬ ‫‪0/ 014‬‬ ‫‪0/ 052‬‬ ‫‪0/ 036‬‬
‫)‪(0/ 03‬‬ ‫)‪(0/ 03‬‬ ‫)‪(0/ 02‬‬ ‫)‪(0/ 03‬‬ ‫)‪(0/ 03‬‬ ‫)‪(0/ 04‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫***‪0/ 826‬‬ ‫***‪0/ 819‬‬ ‫***‪0/ 121‬‬ ‫***‪0/ 100‬‬ ‫***‪-0/ 142‬‬ ‫***‪0/ 684‬‬
‫)‪(0/ 01‬‬ ‫)‪(0/ 01‬‬ ‫)‪(0/ 01‬‬ ‫)‪(0/ 01‬‬ ‫)‪(0/ 01‬‬ ‫)‪(0/ 01‬‬
‫‪Constant‬‬ ‫***‪22/ 0‬‬ ‫***‪22/ 1‬‬ ‫***‪21/ 5‬‬ ‫***‪14/ 1‬‬ ‫***‪20/ 8‬‬ ‫***‪-5/ 0‬‬
‫)‪(0/ 9‬‬ ‫)‪(1/ 0‬‬ ‫)‪(0/ 5‬‬ ‫)‪(0/ 9‬‬ ‫)‪(0/ 9‬‬ ‫)‪(1/ 1‬‬
‫‪Firm Fixed Eff.‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪Year Fixed Eff.‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪Location Fixed Eff.‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪Loc. Year Fixed Eff.‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪# of observations‬‬ ‫‪90/561‬‬ ‫‪90/489‬‬ ‫‪92/756‬‬ ‫‪91/899‬‬ ‫‪94/740‬‬ ‫‪87/867‬‬
‫‪# of firms‬‬ ‫‪19/650‬‬ ‫‪19/643‬‬ ‫‪20/044‬‬ ‫‪20/012‬‬ ‫‪20/147‬‬ ‫‪19/499‬‬
‫‪Adj. R2‬‬ ‫‪0/ 208‬‬ ‫‪0/ 213‬‬ ‫‪0/ 0669‬‬ ‫‪0/ 0374‬‬ ‫‪0/ 0724‬‬ ‫‪0/ 112‬‬

‫مأخذ‪ :‬نتایج تحقیق‬

‫توضیحات‪ :‬متغیر ‪ Product‬کل تولید کارگاه است‪ Sale .‬فروش کارگاه‪ capital ،‬ارزش سرمایه‪ TFP ،‬بهرهوری کل‬
‫عوامل تولید محاسبه شده به روش وودریج (‪ )ln (Y/L ،)1003‬بهرهوری نیروی کار و یا لگاریتم نسبت تولیاد باه ازای‬
‫هر نفر کارکن‪ ،‬و ‪ )ln (Y/K‬بهرهوری سرمایه است‪ .‬تمامی رگرسیونها با اساتفاده از مادل اثارات ثابات و باا تصاحی‬
‫واریانس ناهمسانی برای ارتباط جمالت خطای هر کارگاه در سالهای مختیف (‪ )cluster‬تخمین زده شادهاناد‪ .‬ساط‬
‫خاموشی (‪ )Blackout‬در تمامی رگرسیونها کنترل شدهاست‪ .‬متغیرهای اسامی باا اساتفاده از شااخد قیمات بختای‬
‫محاسبه شده توسط مرکز آمار به سال پایه ‪ 30‬تبدیل شدهاند‪ * .‬معناداری در سط ‪ ** ،%50‬در سط ‪ %1‬و *** در ساط‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫‪ %5‬را نتان میدهند‪.‬‬

‫در ادامه عالقمندیم رابطه بین انرژی الکتریکی و انرژیهای فسییی مورد مصرف در کارگاه را‬
‫به دست آوریم‪ .‬آیا بر و هیدروکربنها جانتین یکدیگرند و یا مکمل؟ برای پاسخ به ایان ساؤال‬
‫از مدل زیر استفاده میشود‪:‬‬
 ‫سال ‪ ،90‬شماره ‪ ،29‬زمستان ‪8921‬‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ ‫‪17‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫(‬ ‫)‬ ‫(‪)1‬‬
‫منفی بهدست آید‪ ،‬زیرا متغیر مربوطه عبارت است از‬ ‫در معادله فو انتظار میرود ضریب‬
‫سهم بر از کل انرژی کارگاه (بر ‪ +‬سوختهای فسییی)‪ .‬لیکن اگر در ایان داده‪ ،‬انارژی بار و‬
‫مثبت (منفی) بهدست میآید‪ .‬مثبت بودن‬ ‫هیدروکربنها جانتین (مکمل) یکدیگر باشند ضریب‬
‫این ضریب بدان معناست که در نبود بر مصرف هیدروکربنها افزایش یافتهاست‪.‬‬
‫همچنین‪ ،‬درصورتی که فرضیه جانتینی بین بار و ساوختهاای فساییی صاحی باشاد‪ ،‬اگار‬
‫کارگاه دارای ژنراتور باشد و افزایش مصرفی که ژنراتور به سوختهای فسییی تحمیال ماینمایاد‬
‫کمتر از اثرکاهندها ی باشد که به دلیل جانتینی بر تولیدی با سوختهای فسییی ایجاد مایشاود‪،‬‬
‫انتظار میرود بختی از اثر افزایتی بر مصرف سوختهای فسییی تعدیل شاود‪ .‬ایان امار متنااظر باا‬
‫منفی بودن ضریب جمیه سهگانه ( ) در معادله (‪ )9‬است‪:‬‬
‫(‬ ‫)‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‪)9‬‬

‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬
 17 ... ‫ شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران‬:‫اثر خاموشی بر صنعت‬

‫ رابطه بین انرژی برق مصرفی و سوختهای فسیلی‬.1 ‫جدول‬

(1) (2) (3)

Ln (hydrocarbon)

0/ 18 0/ 48
(0/ 23) (0/ 30)

-3/ 81*** -3/ 84***

(0/ 04) (0/ 06)

-0/ 16 0/ 15

(0/ 14) (0/ 16)

0/ 11*** 0/ 11***
(0/ 03) (0/ 03)

-0/ 28

(0/ 57)

-0/ 25**
(0/ 11)

Ln (labor) 0/ 60*** 0/ 55*** 0/ 55***

(0/ 01) (0/ 02) (0/ 01)

Firm Fixed Eff. Y Y Y

Year Fixed Eff. Y Y Y

Location Fixed Eff. Y Y Y

Loc. Year Fixed Eff. Y Y Y

19/ 64*** -5/ 10 3/ 74

[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21 ]

Constant
(0/ 84) (12/ 06) (8/ 11)

# of observations 95/148 62/172 62/172

# of firms 20/149 19/075 19/075

Adj. R2 0/ 444 0/ 057 0/ 444

‫ نتایج تحقیق‬:‫مأخذ‬
 ‫سال ‪ ،90‬شماره ‪ ،29‬زمستان ‪8921‬‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ ‫‪19‬‬

‫توضیحات‪ :‬متغیر وابسته لگاریتم مجموع سوختهای فسییی مصرفی توسط هر کارگاه است که در وا د ‪ btu‬گازارش‬
‫شدهاست‪ .‬متغیر داشتن ژنراتور و یا تولید بر توسط کارگاه با ‪ Generator‬نمایش داده شدهاست‪ .‬تمامی رگرسیونهاا‬
‫با استفاده از مدل اثرات ثابت و با فرض واریانس ناهمسانی (‪ )robust‬تخمین زده شدهاند‪ .‬سط خاموشای (‪)Blackout‬‬
‫در تمامی رگرسیونها کنترل شدهاست‪ .‬متغیرهای اسمی با استفاده از شاخد قیمت بختی محاسبه شاده توساط مرکاز‬
‫آمار به سال پایه ‪ 30‬تبدیل شدهاند‪ * .‬معناداری در سط ‪ ** ،%50‬در سط ‪ %1‬و *** در سط ‪ %5‬را نتان میدهند‪.‬‬

‫نتایج تخمین تصری های ‪ 1‬و ‪ 9‬در جدول ‪ 9‬آمده است‪ .‬به ازای یک وا د درصاد خاموشای‬
‫بیتتر برای بنگاههای با سهم متوسط انارژی بار (‪ ،)0/11‬مصارف ساوختهاای فساییی باه میازان‬
‫‪0/041‬درصد افزایش مییابد‪ .‬اگار کارگااه دارای ژنراتاور باشاد‪ ،‬باه طاور متوساط انارژی فساییی‬
‫بیتتری مصرف میکند اما میزان مصرف آن در پاسخ به خاموشی بیش از سایر کارگاههاا افازایش‬
‫پیدا نمیکند (ضریب اصلضرب خاموشی و ژنراتور بیمعنی است)‪.‬‬

‫‪ .4‬جمعبندی‬
‫با توجه به نقش انرژی در صنعت‪ ،‬در این مطالعه اثر خاموشی بر عمیکرد کارگاههای صانعتی‬
‫بررسی میشود‪ .‬منبع دادهای صنعت از طرح آمارگیری کارگاههای صنعتی است و اطالعات انرژی‬
‫توزیع نتده الکتریکی و کل تاوان مصارفی باه تفکیاک شارکت هاای توزیاع باه ترتیاب از طریاق‬
‫نامهنگاری و استفاده از سالنامههای آماری شرکت توانیر اخذ شدهاند‪ .‬داده اول محرمانه است و لذا‬
‫تجمیع دو داده کمتر مورد مطالعه قرار گرفته و لذا جنبههای کتفنتده فراوانی دارناد‪ .‬باا تجمیاع‬
‫دو داده‪ ،‬قادر هستیم اثر خاموشی را به تفکیک مناطق جغرافیایی منطبق باا شارکتهاای توزیاع بار‬
‫عمیکرد کارگاههای صنعتی باالی ‪ 50‬نفر بسنجیم‪ .‬داده در سط کارگاه و تابیویی است که امکاان‬
‫] ‪[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21‬‬

‫خارج نمودن اثرات ثابت کارگاهی را فراهم میسازد‪ .‬بارای بررسای عمیکارد‪ ،‬از متغیرهاایی نظیار‬
‫تولید و فروش‪ ،‬سرمایهگذاری‪ ،‬نیروی کار‪ ،‬و بهرهوری استفاده شدهاست‪ .‬متغیر بهرهوری با تخمین‬
‫تابع تولید صنعت و به روش وودریج (‪ )1003‬برآورد شده کاه درونزایای انتخااب نیاروی کاار و‬
‫سرمایه در آن کنترل شدهاست‪.‬‬
‫نتایج بیانگر آن است که هر وا د درصد خاموشی بیتتر برای کارگااههاای باا ساهم متوساط‬
‫انرژی بر ‪ ،‬به ترتیب موجب کاهش ‪0/55‬و ‪0/50‬درصدی تولید و فاروش مایشاود کاه معناادار و‬
 11 ... ‫ شواهدی از کارگاههای صنعتی ایران‬:‫اثر خاموشی بر صنعت‬

،‫ این اثر منفی با قدرمطیق کوچکتاری در فاکتورهاای تولیاد مانناد سارمایه‬.‫کامالً مستحکم است‬
‫ باا توجاه غیرمعنااداری‬،‫ در مجماوع‬.‫مواد اولیه و بهرهوری نیز متاهده میشود لیکن معنادار نیست‬
،‫اثرات بر فاکتورهای تولید نمیتوان اثر منفی بر تولید و فروش را در اجازای آنهاا (شاامل سارمایه‬
.‫ سرمایهگذاری و مانند آنها) دنبال نمود‬،‫ بهرهوری‬،‫نیروی کار‬
‫ باادیهی اساات‬.‫ داشااتن و یااا نداشااتن ژنراتااور در کارگاااه کنتاارل ماایشااود‬،‫در ماادل دیگااری‬
‫سرمایهگذاری برای ژنراتور درونزاست لیکن در این مطالعه صرفاً به اثر کوتااهمادت وجاود ژنراتاور‬
‫ نتاایج‬.‫در کارگاه بسنده شده زیرا ارتباط خاصی میان متغیر خاموشی و خرید ژنراتور یافت نتدهاست‬
.‫نتان میدهد ارتباط میان انرژی الکتریکی کارگااه و ساوختهاای فساییی از ناوع «جانتاینی» اسات‬
‫ برای بنگاه های با سهم متوسط انارژی الکتریکای باه ازای هار وا اد درصاد افازایش در‬،‫بهطوریکه‬
‫ درصاورتی کاه کارگااه دارای‬.‫درصد افزایش ماییاباد‬0/041 ‫ مصرف سوختهای فسییی‬،‫خاموشی‬
.‫ استفاده از سوختهای فسییی بیتتر زیاد میشود اما این اثر معنیدار نیست‬،‫ژنراتور باشد‬

‫منابع‬
Abdisa L.T. (2018). “Power Outages Economic cost and firm performance: Evidence
from Ethiopia”. Utilities Policy, No. 53, pp. 111-120.
Abeberese A.B. (2017). “Electricity Cost and Firm Performance: Evidence from
India”. Review of Economics and Statistics, 99(5) , pp. 839-852.
Abeberese A.B., Ackah C. and P. Asuming (2017). “Productivity losses and firm
Responses to Electricity Shortages: Evidence from Ghana”. Working paper.
Alby P., Dethier J.J. and S. Straub (2012). “Firms Operating under Electricity
Constraints in Developing Countries”. The World Bank Economic Review, 27(1),
pp.109-132.
Allcott H., Collard-Wexler A. and O'Connell S.D. (2016). “How do Electricity
Shortages affect Industry? Evidence from India”. American Economic
[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21 ]

Review, 106(3), pp. 587-624.

Andersen T.B. and Dalgaard C.J. (2013). “Power Outages and Economic Growth in
Africa”. Energy Economics, No. 38, pp. 19-23.
Baskaran T., Min B. and Y. Uppal (2015). “Election Cycles and Electricity Provision:
Evidence from a Quasi-experiment with Indian special Elections”. Journal of Public
Economics, No. 126, pp. 64-73.
Carlsson F., Demeke E., Martinsson P. and T. Tesemma (2018). “Cost of Power
Outages for Manufacturing Firms in Ethiopia: A Stated Preference Study”.
Chakravorty U. , Pelli M. and B.U. Marchand (2014). “Does the Quality of Electricity
Matter? Evidence from Rural India”. Journal of Economic Behavior &
Organization, No. 107, pp. 228-247.
 8921 ‫ زمستان‬،29 ‫ شماره‬،90 ‫سال‬ ‫نشریه علمی (فصلنامه) پژوهشها و سیاستهای اقتصادی‬ 11

Cole M.A., Elliott R.J., Occhiali G. and E. Strobl (2018). “Power Outages and firm
Performance in Sub-Saharan Africa”. Journal of Development Economics, No. 134,
pp. 150-159.
Dinkelman T. (2011). “The Effects of Rural Electrification on Employment: New
Evidence from South Africa”. American Economic Review, 101(7), pp. 3078-3108.
Diwan I. and J.I. Haidar (2016). “Do Political Connections Reduce job Creation?
Evidence from Lebanon”. In Economic Research Forum Working Paper, No. 1054.
Esfahani H.S. and K. Yousefi (2017). “Rash Credit Injection, Hasty Job Creation and
Firm Bifurcation in Iran’s Manufacturing”.
Fisher-Vanden K., Mansur E.T. and Q.J. Wang (2015). “Electricity Shortages and
firm Productivity: Evidence from China's Industrial Firms”. Journal of Development
Economics, No. 114, pp. 172-188.
Foster V. and J. Steinbuks (2009). “Paying the Price for Unreliable Power Supplies:
in-house Generation of Electricity by Firms in Africa”. The World Bank.
Grainger C.A. and F. Zhang (2017). “The Impact of Electricity Shortages on firm
Productivity: Evidence from Pakistan”. The World Bank.
Levinsohn J. and A. Petrin (2003). “Estimating Production Functions using inputs to
Control for Unobservables”. The Review of Economic Studies, 70(2), pp. 317-341.
Olley G.S. and A. Pakes (1996). “The Dynamics of Productivity in the
Telecommunications Equipment Industry". Econometrica, 64(6), pp. 1263.
Oseni M.O. and M.G. Pollitt (2015). “A Firm-level Analysis of Outage loss
Differentials and Self-generation: Evidence from African Business Enterprises”.
Energy Economics, No. 52, pp. 277-286.
Pless J. and H. HFell (2017). “Bribes Bureaucracies and Blackouts: Towards
understanding how Corruption at the firm level Impacts Electricity Reliability”.
Resource and Energy Economics, No. 47, pp. 36-55.
Rahmati M.H. and A. Pilehvari (2018). “The Productivity Trend in Iran: Evidence
from Manufacturing firms”. Economics of Transition.
Reinikka R. and J. Svensson (2002). “Coping with Poor Public Capital”. Journal of
development economics, 69(1) , pp. 51-69.
Rud J.P. (2012). “Electricity Provision and Industrial Development: Evidence from
India”. Journal of development Economics, 97(2) , pp. 352-367.
Samad H. and F. Zhang (2016). “Benefits of Electrification and the Role of
Reliability: Evidence from India”. The World Bank.
[ Downloaded from qjerp.ir on 2024-06-21 ]

Samad H. and F. Zhang (2017). “Heterogeneous Effects of Rural Electrification:

Evidence from Bangladesh”. The World Bank.
Scott A., Darko E., Lemma A. and J.P. Rud (2014). “How Does Electricity Insecurity
Affect Businesses in low and Middle Income Countries”. Shaping Policy for
Development, pp. 1-80.
Timilsina G., Sapkota P. and J. Steinbuks (2018). “How Much has Nepal lost in the
last Decade due to load Shedding? an Economic Assessment Using a CGE Model”.
The World Bank.
Wooldridge J.M. (2009). “On Estimating firm-level Production Functions Using Proxy
Variables to Control for Unobservables”. Economics Letters, 104(3), pp. 112-114.

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)