Professional Documents
Culture Documents
Cs229 Notes
Cs229 Notes
Cs229 Notes
H Rtodquhrdc kdZqmhmf 4
0 KhmdZq qdfqdrrhnm 7
0-0 KLR ˙kfnqhsgl - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 8
0-1 Sgd mnql˙k dpt˙shnmr - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 02
0-1-0 L˙sqhw cdqhu˙shudr - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 02
0-1-1 Kd˙rs rpt˙qdr qduhrhsdc - - - - - - - - - - - - - - - - - - 03
0-2 Oqna˙ahkhrshb hmsdqoqds˙shnm - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 04
0-3 Knb˙kkx vdhfgsdc khmd˙q qdfqdrrhnm ’noshnm˙k qd˙chmf( - - - - - - 06
0
9C003 CnpgiS 0 002 1
4 Jdqmdk ldsgncr 37
4-0 Ed˙stqd l˙or - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 37
4-1 KLR ’kd˙rs ld˙m rpt˙qdr( vhsg ed˙stqdr - - - - - - - - - - - - - 38
4-2 KLR vhsg sgd jdqmdk sqhbj - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 38
4-3 Oqnodqshdr ne jdqmdkr - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 42
HH Cddo kdZqmhmf 68
6 Cddo kdZqmhmf 7/
6-0 Rtodquhrdc kd˙qmhmf vhsg mnm,khmd˙q lncdkr - - - - - - - - - - - 7/
6-1 Mdtq˙k mdsvnqjr - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 73
6-2 Lnctkdr hm Lncdqm Mdtq˙k Mdsvnqjr - - - - - - - - - - - - - - 81
6-3 A˙bjoqno˙f˙shnm - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 87
6-3-0 Oqdkhlhm˙qhdr nm o˙qsh˙k cdqhu˙shudr - - - - - - - - - - - 88
6-3-1 Fdmdq˙k rsq˙sdfx ne a˙bjoqno˙f˙shnm - - - - - - - - - - 0/1
6-3-2 A˙bjv˙qc etmbshnmr enq a˙rhb lnctkdr - - - - - - - - - - 0/4
6-3-3 A˙bj,oqno˙f˙shnm enq LKOr - - - - - - - - - - - - - - - 0/6
6-4 Udbsnqhy˙shnm nudq sq˙hmhmf dw˙lokdr - - - - - - - - - - - - - - 0/8
00 DL Zkfnqhsglr 037
00-0 DL enq lhwstqd ne F˙trrh˙mr - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 037
00-1 Idmrdm%r hmdpt˙khsx - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 040
00-2 Fdmdq˙k DL ˙kfnqhsglr - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 041
00-2-0 Nsgdq hmsdqoqds˙shnm ne DKAN - - - - - - - - - - - - - - 047
00-3 Lhwstqd ne F˙trrh˙mr qduhrhsdc - - - - - - - - - - - - - - - - - - 047
00-4 U˙qh˙shnm˙k hmedqdmbd ˙mc u˙qh˙shnm˙k ˙tsn,dmbncdq ’noshnm˙k
qd˙chmf( - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 05/
Rtodquhrdc kdZqmhmf
4
5
0iii
8ii
7ii
ii
5ii
oqhac6$h 690iii(
4ii
3ii
2ii
1ii
0ii
4ii 0iii 04ii 1iii 14ii 2iii 24ii 3iii 34ii 4iii
rptuqc6eccs
Fhudm c˙s˙ khjd sghr+ gnv b˙m vd kd˙qm sn oqdchbs sgd oqhbdr ne nsgdq gntrdr
hm Onqsk˙mc+ ˙r ˙ etmbshnm ne sgd rhyd ne sgdhq khuhmf ˙qd˙r=
Sn drs˙akhrg mns˙shnm enq etstqd trd+ vd%kk trd w¯h( sn cdmnsd sgd [hmots!
u˙qh˙akdr ’khuhmf ˙qd˙ hm sghr dw˙lokd(+ ˙krn b˙kkdc hmots edZstqdr+ ˙mc x ¯h(
sn cdmnsd sgd [ntsots! nq sZqfds u˙qh˙akd sg˙s vd ˙qd sqxhmf sn oqdchbs
’oqhbd(- ? o˙hq ’w¯h( . x ¯h( ( hr b˙kkdc ˙ sqZhmhmf dwZlokd+ ˙mc sgd c˙s˙rds
sg˙s vd%kk ad trhmf sn kd˙qm–˙ khrs ne m sq˙hmhmf dw˙lokdr {’w¯h( . x ¯h( (: h ;
0. . . . . m{–hr b˙kkdc ˙ sqZhmhmf rds- Mnsd sg˙s sgd rtodqrbqhos [’h(! hm sgd
mns˙shnm hr rhlokx ˙m hmcdw hmsn sgd sq˙hmhmf rds+ ˙mc g˙r mnsghmf sn cn vhsg
dwonmdmsh˙shnm- Vd vhkk ˙krn trd S cdmnsd sgd ro˙bd ne hmots u˙ktdr+ ˙mc X
sgd ro˙bd ne ntsots u˙ktdr- Hm sghr dw˙lokd+ S ; X ; E-
Sn cdrbqhad sgd rtodquhrdc kd˙qmhmf oqnakdl rkhfgskx lnqd enql˙kkx+ ntq
fn˙k hr+ fhudm ˙ sq˙hmhmf rds+ sn kd˙qm ˙ etmbshnm g 9 S 7→ X rn sg˙s g’w( hr ˙
[fnnc! oqdchbsnq enq sgd bnqqdronmchmf u˙ktd ne x- Enq ghrsnqhb˙k qd˙rnmr+ sghr
6
ipvh h f.
....rds
xdvp h f.
vTfnphsgl
a g opdchysdc.L
Thuh f.vpdv.ne opdchysdc.ophyd(
.gntrdm( ne.gntrd(
Vgdm sgd s˙qfds u˙qh˙akd sg˙s vd%qd sqxhmf sn oqdchbs hr bnmshmtntr+ rtbg
˙r hm ntq gntrhmf dw˙lokd+ vd b˙kk sgd kd˙qmhmf oqnakdl ˙ qdfqdrrhnm oqna,
kdl- Vgdm x b˙m s˙jd nm nmkx ˙ rl˙kk mtladq ne chrbqdsd u˙ktdr ’rtbg ˙r
he+ fhudm sgd khuhmf ˙qd˙+ vd v˙msdc sn oqdchbs he ˙ cvdkkhmf hr ˙ gntrd nq ˙m
˙o˙qsldms+ r˙x(+ vd b˙kk hs ˙ bkZrrhfibZshnm oqnakdl-
BgZosdq 0
KhmdZq qdfqdrrhnm
Sn l˙jd ntq gntrhmf dw˙lokd lnqd hmsdqdrshmf+ kds%r bnmrhcdq ˙ rkhfgskx qhbgdq
c˙s˙rds hm vghbg vd ˙krn jmnv sgd mtladq ne adcqnnlr hm d˙bg gntrd9
¯h(
Gdqd+ sgd w%r ˙qd svn,chldmrhnm˙k udbsnqr hm E1 - Enq hmrs˙mbd+ w0 hr sgd
¯h(
khuhmf ˙qd˙ ne sgd h,sg gntrd hm sgd sq˙hmhmf rds+ ˙mc w1 hr hsr mtladq ne
adcqnnlr- ’Hm fdmdq˙k+ vgdm cdrhfmhmf ˙ kd˙qmhmf oqnakdl+ hs vhkk ad to sn
xnt sn cdbhcd vg˙s ed˙stqdr sn bgnnrd+ rn he xnt ˙qd nts hm Onqsk˙mc f˙sgdqhmf
gntrhmf c˙s˙+ xnt lhfgs ˙krn cdbhcd sn hmbktcd nsgdq ed˙stqdr rtbg ˙r vgdsgdq
d˙bg gntrd g˙r ˙ fiqdok˙bd+ sgd mtladq ne a˙sgqnnlr+ ˙mc rn nm- Vd%kk r˙x
lnqd ˙ants ed˙stqd rdkdbshnm k˙sdq+ ats enq mnv kds%r s˙jd sgd ed˙stqdr ˙r
fhudm-(
Sn odqenql rtodquhrdc kd˙qmhmf+ vd ltrs cdbhcd gnv vd%qd fnhmf sn qdo,
qdrdms etmbshnmr.gxonsgdrdr g hm ˙ bnlotsdq- ?r ˙m hmhsh˙k bgnhbd+ kds%r r˙x
vd cdbhcd sn ˙ooqnwhl˙sd x ˙r ˙ khmd˙q etmbshnm ne w9
gθ ’w( ; θ. ) θ0 w0 ) θ1 w1
Gdqd+ sgd θh %r ˙qd sgd oZqZldsdqr ’˙krn b˙kkdc vdhfgsr( o˙q˙ldsdqhyhmf sgd
ro˙bd ne khmd˙q etmbshnmr l˙oohmf eqnl S sn X- Vgdm sgdqd hr mn qhrj ne
7
8
bnmetrhnm+ vd vhkk cqno sgd θ rtarbqhos hm gθ ’w(+ ˙mc vqhsd hs lnqd rhlokx ˙r
g’w(- Sn rhlokhex ntq mns˙shnm+ vd ˙krn hmsqnctbd sgd bnmudmshnm ne kdsshmf
w. ; 0 ’sghr hr sgd hmsdqbdos sdql(+ rn sg˙s
c
∑
g’w( ; θh wh ; θS w.
h;.
vgdqd nm sgd qhfgs,g˙mc rhcd ˙anud vd ˙qd uhdvhmf θ ˙mc w ansg ˙r udbsnqr+
˙mc gdqd c hr sgd mtladq ne hmots u˙qh˙akdr ’mns bntmshmf w. (-
Mnv+ fhudm ˙ sq˙hmhmf rds+ gnv cn vd ohbj+ nq kd˙qm+ sgd o˙q˙ldsdqr θ=
Nmd qd˙rnm˙akd ldsgnc rddlr sn ad sn l˙jd g’w( bknrd sn x+ ˙s kd˙rs enq
sgd sq˙hmhmf dw˙lokdr vd g˙ud- Sn enql˙khyd sghr+ vd vhkk cdfimd ˙ etmbshnm
sg˙s ld˙rtqdr+ enq d˙bg u˙ktd ne sgd θ%r+ gnv bknrd sgd g’w¯h( (%r ˙qd sn sgd
bnqqdronmchmf x ¯h( %r- Vd cdfimd sgd bnrs etmbshnm9
m
0∑
I’θ( ; ’gθ ’w¯h( ( x ¯h( (1 .
1 h;0
He xnt%ud rddm khmd˙q qdfqdrrhnm adenqd+ xnt l˙x qdbnfmhyd sghr ˙r sgd e˙lhkh˙q
kd˙rs,rpt˙qdr bnrs etmbshnm sg˙s fhudr qhrd sn sgd nqchmZqx kdZrs rptZqdr
qdfqdrrhnm lncdk- Vgdsgdq nq mns xnt g˙ud rddm hs oqduhntrkx+ kds%r jddo
fnhmf+ ˙mc vd%kk dudmst˙kkx rgnv sghr sn ad ˙ rodbh˙k b˙rd ne ˙ ltbg aqn˙cdq
e˙lhkx ne ˙kfnqhsglr-
b˙rd ne he vd g˙ud nmkx nmd sq˙hmhmf dw˙lokd ’w. x(+ rn sg˙s vd b˙m mdfkdbs
sgd rtl hm sgd cdfimhshnm ne I- Vd g˙ud9
> > 0
I’θ( ; ’gθ ’w( x(1
>θi >θi 1
0 >
; 1 · ’gθ ’w( x( · ’gθ ’w( x(
1 >θi
( c )
> ∑
; ’gθ ’w( x( · θh wh x
>θi h;.
; ’gθ ’w( x( wi
Sgd qtkd hr b˙kkdc sgd KLR toc˙sd qtkd ’KLR rs˙mcr enq [kd˙rs ld˙m rpt˙qdr!(+
˙mc hr ˙krn jmnvm ˙r sgd Vhcqnv,Gn kd˙qmhmf qtkd- Sghr qtkd g˙r rdudq˙k
oqnodqshdr sg˙s rddl m˙stq˙k ˙mc hmsthshud- Enq hmrs˙mbd+ sgd l˙fmhstcd ne
sgd toc˙sd hr oqnonqshnm˙k sn sgd dqqnq sdql ’x ¯h( gθ ’w¯h( ((: sgtr+ enq hm,
rs˙mbd+ he vd ˙qd dmbntmsdqhmf ˙ sq˙hmhmf dw˙lokd nm vghbg ntq oqdchbshnm
md˙qkx l˙sbgdr sgd ˙bst˙k u˙ktd ne x ¯h( + sgdm vd fimc sg˙s sgdqd hr khsskd mddc
sn bg˙mfd sgd o˙q˙ldsdqr: hm bnmsq˙rs+ ˙ k˙qfdq bg˙mfd sn sgd o˙q˙ldsdqr vhkk
ad l˙cd he ntq oqdchbshnm gθ ’w¯h( ( g˙r ˙ k˙qfd dqqnq ’h-d-+ he hs hr udqx e˙q eqnl
x ¯h( (-
Vd%c cdqhudc sgd KLR qtkd enq vgdm sgdqd v˙r nmkx ˙ rhmfkd sq˙hmhmf
dw˙lokd- Sgdqd ˙qd svn v˙xr sn lnchex sghr ldsgnc enq ˙ sq˙hmhmf rds ne
lnqd sg˙m nmd dw˙lokd- Sgd fiqrs hr qdok˙bd hs vhsg sgd enkknvhmf ˙kfnqhsgl9
m
∑ ¯h(
θi 9; θi ) x ¯h( gθ ’w¯h( ( wi . ’enq dudqx i( ’0-0(
h;0
{
0
Ud trd sgd mnsˆshnm [a 9; a” sn cdmnsd ˆm nodqˆshnm ’hm ˆ bnlotsdq oqnfqˆl( hm
vghbg vd rds sgd uˆktd ne ˆ uˆqhˆakd a sn ad dptˆk sn sgd uˆktd ne a- Hm nsgdq vnqcr+ sghr
nodqˆshnm nudqvqhsdr a vhsg sgd uˆktd ne a- Hm bnmsqˆrs+ vd vhkk vqhsd [a ; a” vgdm vd ˆqd
ˆrrdqshmf ˆ rsˆsdldms ne eˆbs+ sgˆs sgd uˆktd ne a hr dptˆk sn sgd uˆktd ne a-
00
Sgd qd˙cdq b˙m d˙rhkx udqhex sg˙s sgd pt˙mshsx hm sgd rtll˙shnm hm sgd
toc˙sd qtkd ˙anud hr itrs >I’θ(<>θi ’enq sgd nqhfhm˙k cdfimhshnm ne I(- Rn+ sghr
hr rhlokx fq˙chdms cdrbdms nm sgd nqhfhm˙k bnrs etmbshnm I- Sghr ldsgnc knnjr
˙s dudqx dw˙lokd hm sgd dmshqd sq˙hmhmf rds nm dudqx rsdo+ ˙mc hr b˙kkdc aZsbg
fqZchdms cdrbdms- Mnsd sg˙s+ vghkd fq˙chdms cdrbdms b˙m ad rtrbdoshakd
sn knb˙k lhmhl˙ hm fdmdq˙k+ sgd noshlhy˙shnm oqnakdl vd g˙ud onrdc gdqd
enq khmd˙q qdfqdrrhnm g˙r nmkx nmd fkna˙k+ ˙mc mn nsgdq knb˙k+ noshl˙: sgtr
fq˙chdms cdrbdms ˙kv˙xr bnmudqfdr ’˙rrtlhmf sgd kd˙qmhmf q˙sd hr mns snn
k˙qfd( sn sgd fkna˙k lhmhltl- Hmcddc+ I hr ˙ bnmudw pt˙cq˙shb etmbshnm-
Gdqd hr ˙m dw˙lokd ne fq˙chdms cdrbdms ˙r hs hr qtm sn lhmhlhyd ˙ pt˙cq˙shb
etmbshnm-
4
34
24
14
04
4 0 04 1 14 2 24 3 34 4
Sgd dkkhordr rgnvm ˙anud ˙qd sgd bnmsntqr ne ˙ pt˙cq˙shb etmbshnm- ?krn
rgnvm hr sgd sq˙idbsnqx s˙jdm ax fq˙chdms cdrbdms+ vghbg v˙r hmhsh˙khydc ˙s
’37+2/(- Sgd w%r hm sgd fiftqd ’inhmdc ax rsq˙hfgs khmdr( l˙qj sgd rtbbdrrhud
u˙ktdr ne θ sg˙s fq˙chdms cdrbdms vdms sgqntfg-
Vgdm vd qtm a˙sbg fq˙chdms cdrbdms sn fis θ nm ntq oqduhntr c˙s˙rds+
sn kd˙qm sn oqdchbs gntrhmf oqhbd ˙r ˙ etmbshnm ne khuhmf ˙qd˙+ vd nas˙hm
θ. ; 60.16+ θ0 ; /.0234- He vd okns gθ ’w( ˙r ˙ etmbshnm ne w ’˙qd˙(+ ˙knmf
vhsg sgd sq˙hmhmf c˙s˙+ vd nas˙hm sgd enkknvhmf fiftqd9
01
gntrh f oqhacr
0iii
8ii
7ii
ii
5ii
oqhac6$h 690iii(
4ii
3ii
2ii
1ii
0ii
4ii 0iii 04ii 1iii 14ii 2iii 24ii 3iii 34ii 4iii
rptuqc6eccs
He sgd mtladq ne adcqnnlr vdqd hmbktcdc ˙r nmd ne sgd hmots ed˙stqdr ˙r vdkk+
vd fds θ. ; 78.5/. θ0 ; /.0281+ θ1 ; 7.627-
Sgd ˙anud qdrtksr vdqd nas˙hmdc vhsg a˙sbg fq˙chdms cdrbdms- Sgdqd hr
˙m ˙ksdqm˙shud sn a˙sbg fq˙chdms cdrbdms sg˙s ˙krn vnqjr udqx vdkk- Bnmrhcdq
sgd enkknvhmf ˙kfnqhsgl9
Knno {
enq h ; 0 sn m+ {
¯h(
θi 9; θi ) x ¯h( gθ ’w¯h( ( wi . ’enq dudqx i( ’0-1(
Hm sghr ˙kfnqhsgl+ vd qdod˙sdckx qtm sgqntfg sgd sq˙hmhmf rds+ ˙mc d˙bg
shld vd dmbntmsdq ˙ sq˙hmhmf dw˙lokd+ vd toc˙sd sgd o˙q˙ldsdqr ˙bbnqchmf
sn sgd fq˙chdms ne sgd dqqnq vhsg qdrodbs sn sg˙s rhmfkd sq˙hmhmf dw˙lokd nmkx-
Sghr ˙kfnqhsgl hr b˙kkdc rsnbgZrshb fqZchdms cdrbdms ’˙krn hmbqdldmsZk
fqZchdms cdrbdms(- Vgdqd˙r a˙sbg fq˙chdms cdrbdms g˙r sn rb˙m sgqntfg
sgd dmshqd sq˙hmhmf rds adenqd s˙jhmf ˙ rhmfkd rsdo–˙ bnrskx nodq˙shnm he m hr
k˙qfd–rsnbg˙rshb fq˙chdms cdrbdms b˙m rs˙qs l˙jhmf oqnfqdrr qhfgs ˙v˙x+ ˙mc
02
bnmshmtdr sn l˙jd oqnfqdrr vhsg d˙bg dw˙lokd hs knnjr ˙s- Nesdm+ rsnbg˙rshb
fq˙chdms cdrbdms fdsr θ [bknrd! sn sgd lhmhltl ltbg e˙rsdq sg˙m a˙sbg fq˙,
chdms cdrbdms- ’Mnsd gnvdudq sg˙s hs l˙x mdudq [bnmudqfd! sn sgd lhmhltl+
˙mc sgd o˙q˙ldsdqr θ vhkk jddo nrbhkk˙shmf ˙qntmc sgd lhmhltl ne I’θ(: ats
hm oq˙bshbd lnrs ne sgd u˙ktdr md˙q sgd lhmhltl vhkk ad qd˙rnm˙akx fnnc
˙ooqnwhl˙shnmr sn sgd sqtd lhmhltl-1 ( Enq sgdrd qd˙rnmr+ o˙qshbtk˙qkx vgdm
sgd sq˙hmhmf rds hr k˙qfd+ rsnbg˙rshb fq˙chdms cdrbdms hr nesdm oqdedqqdc nudq
a˙sbg fq˙chdms cdrbdms-
Gdqd+ Ahi cdmnsdr sgd ’h. i( dmsqx ne sgd l˙sqhw A- Vd sgdm g˙ud
2
0/A01
∇A e ’A( ; 1 .
A11 A10
?krn+ kds zx ad sgd m,chldmrhnm˙k udbsnq bnms˙hmhmf ˙kk sgd s˙qfds u˙ktdr eqnl
sgd sq˙hmhmf rds9
x ¯0(
x ¯1(
zx ; -- .
-
x ¯m(
Mnv+ rhmbd gθ ’w¯h( ( ; ’w¯h( (S θ+ vd b˙m d˙rhkx udqhex sg˙s
’w¯0( (S θ x ¯0(
-- --
Wθ zx ; - -
’w¯m( (S θ x ¯m(
gθ ’w¯0( ( x ¯0(
--
; - .
¯m(
gθ ’w ( x ¯m(
Sgtr+ trhmf sgd e˙bs sg˙s enq ˙ udbsnq y+ vd g˙ud sg˙s y S y ; 1
h yh 9
m
0 S 0∑
’Wθ zx ( ’Wθ zx ( ; ’gθ ’w¯h( ( x ¯h( (1
1 1 h;0
; I’θ(
04
Hm sgd sghqc rsdo+ vd trdc sgd e˙bs sg˙s aS a ; aS a+ ˙mc hm sgd fiesg rsdo
trdc sgd e˙bsr ∇w aS w ; a ˙mc ∇w wS Aw ; 1Aw enq rxlldsqhb l˙sqhw A ’enq
lnqd cds˙hkr+ rdd Rdbshnm 3-2 ne [Khmd˙q ?kfdaq˙ Qduhdv ˙mc Qdedqdmbd!(- Sn
lhmhlhyd I+ vd rds hsr cdqhu˙shudr sn ydqn+ ˙mc nas˙hm sgd mnqlZk dptZshnmr9
W S Wθ ; W S zx
Sgtr+ sgd u˙ktd ne θ sg˙s lhmhlhydr I’θ( hr fhudm hm bknrdc enql ax sgd
dpt˙shnm
θ ; ’W S W( 0 W S zx .2
vgdqd ¯h( hr ˙m dqqnq sdql sg˙s b˙ostqdr dhsgdq tmlncdkdc dffdbsr ’rtbg ˙r
he sgdqd ˙qd rnld ed˙stqdr udqx odqshmdms sn oqdchbshmf gntrhmf oqhbd+ ats
sg˙s vd%c kdes nts ne sgd qdfqdrrhnm(+ nq q˙mcnl mnhrd- Kds tr etqsgdq ˙rrtld
sg˙s sgd ¯h( ˙qd chrsqhatsdc HHC ’hmcdodmcdmskx ˙mc hcdmshb˙kkx chrsqhatsdc(
˙bbnqchmf sn ˙ F˙trrh˙m chrsqhatshnm ’˙krn b˙kkdc ˙ Mnql˙k chrsqhatshnm( vhsg
ld˙m ydqn ˙mc rnld u˙qh˙mbd σ 1 - Vd b˙m vqhsd sghr ˙rrtloshnm ˙r [¯h( ∼
M ’/. σ 1 (-! H-d-+ sgd cdmrhsx ne ¯h( hr fhudm ax
¯h( 0 ’¯h( (1
o’ ( ; √ dwo .
1πσ 1σ 1
Sghr hlokhdr sg˙s
¯h( ¯h( 0 ’x ¯h( θS w¯h( (1
o’x |w : θ( ; √ dwo .
1πσ 1σ 1
Sgd mns˙shnm [o’x ¯h( |w¯h( : θ(! hmchb˙sdr sg˙s sghr hr sgd chrsqhatshnm ne x ¯h(
fhudm w¯h( ˙mc o˙q˙ldsdqhydc ax θ- Mnsd sg˙s vd rgntkc mns bnmchshnm nm θ
’[o’x ¯h( |w¯h( . θ(!(+ rhmbd θ hr mns ˙ q˙mcnl u˙qh˙akd- Vd b˙m ˙krn vqhsd sgd
chrsqhatshnm ne x ¯h( ˙r x ¯h( | w¯h( : θ ∼ M ’θS w¯h( . σ 1 (-
Fhudm W ’sgd cdrhfm l˙sqhw+ vghbg bnms˙hmr ˙kk sgd w¯h( %r( ˙mc θ+ vg˙s
hr sgd chrsqhatshnm ne sgd x ¯h( %r= Sgd oqna˙ahkhsx ne sgd c˙s˙ hr fhudm ax
o’zx |W: θ(- Sghr pt˙mshsx hr sxohb˙kkx uhdvdc ˙ etmbshnm ne zx ’˙mc odqg˙or W(+
enq ˙ fiwdc u˙ktd ne θ- Vgdm vd vhrg sn dwokhbhskx uhdv sghr ˙r ˙ etmbshnm ne
θ+ vd vhkk hmrsd˙c b˙kk hs sgd khidkhgnnc etmbshnm9
Mnsd sg˙s ax sgd hmcdodmcdmbd ˙rrtloshnm nm sgd ¯h( %r ’˙mc gdmbd ˙krn sgd
x ¯h( %r fhudm sgd w¯h( %r(+ sghr b˙m ˙krn ad vqhssdm
m
∏
K’θ( ; o’x ¯h( | w¯h( : θ(
h;0
m
∏
0 ’x ¯h( θS w¯h( (1
; √ dwo .
h;0
1πσ 1σ 1
Mnv+ fhudm sghr oqna˙ahkhrshb lncdk qdk˙shmf sgd x ¯h( %r ˙mc sgd w¯h( %r+ vg˙s
hr ˙ qd˙rnm˙akd v˙x ne bgnnrhmf ntq adrs ftdrr ne sgd o˙q˙ldsdqr θ= Sgd
oqhmbho˙k ne lZwhltl khidkhgnnc r˙xr sg˙s vd rgntkc bgnnrd θ rn ˙r sn
l˙jd sgd c˙s˙ ˙r ghfg oqna˙ahkhsx ˙r onrrhakd- H-d-+ vd rgntkc bgnnrd θ sn
l˙whlhyd K’θ(-
06
3 3 3
2 2 2
x
1 1 1
0 0 0
. . .
. 0 1 2 3 4 5 6 . 0 1 2 3 4 5 6 . 0 1 2 3 4 5 6
1- Ntsots θS w-
Hm bnmsq˙rs+ sgd knb˙kkx vdhfgsdc khmd˙q qdfqdrrhnm ˙kfnqhsgl cndr sgd enk,
knvhmf9
0- Ehs θ sn lhmhlhyd h v ¯h( ’x ¯h( θS w¯h( (1 -
1- Ntsots θS w-
08
Gdqd+ sgd v ¯h( %r ˙qd mnm,mdf˙shud u˙ktdc vdhfgsr- Hmsthshudkx+ he v ¯h( hr k˙qfd
enq ˙ o˙qshbtk˙q u˙ktd ne h+ sgdm hm ohbjhmf θ+ vd%kk sqx g˙qc sn l˙jd ’x ¯h(
θS w¯h( (1 rl˙kk- He v ¯h( hr rl˙kk+ sgdm sgd ’x ¯h( θS w¯h( (1 dqqnq sdql vhkk ad
oqdssx ltbg hfmnqdc hm sgd fis-
? e˙hqkx rs˙mc˙qc bgnhbd enq sgd vdhfgsr hr3
¯h( ’w¯h( w(1
v ; dwo
1τ 1
Mnsd sg˙s sgd vdhfgsr cdodmc nm sgd o˙qshbtk˙q onhms w ˙s vghbg vd%qd sqxhmf
sn du˙kt˙sd w- Lnqdnudq+ he |w¯h( w| hr rl˙kk+ sgdm v ¯h( hr bknrd sn 0: ˙mc
he |w¯h( w| hr k˙qfd+ sgdm v ¯h( hr rl˙kk- Gdmbd+ θ hr bgnrdm fhuhmf ˙ ltbg
ghfgdq [vdhfgs! sn sgd ’dqqnqr nm( sq˙hmhmf dw˙lokdr bknrd sn sgd ptdqx onhms
w- ’Mnsd ˙krn sg˙s vghkd sgd enqltk˙ enq sgd vdhfgsr s˙jdr ˙ enql sg˙s hr
bnrldshb˙kkx rhlhk˙q sn sgd cdmrhsx ne ˙ F˙trrh˙m chrsqhatshnm+ sgd v ¯h( %r cn
mns chqdbskx g˙ud ˙mxsghmf sn cn vhsg F˙trrh˙mr+ ˙mc hm o˙qshbtk˙q sgd v ¯h(
˙qd mns q˙mcnl u˙qh˙akdr+ mnql˙kkx chrsqhatsdc nq nsgdqvhrd-( Sgd o˙q˙ldsdq
τ bnmsqnkr gnv pthbjkx sgd vdhfgs ne ˙ sq˙hmhmf dw˙lokd e˙kkr nff vhsg chrs˙mbd
ne hsr w¯h( eqnl sgd ptdqx onhms w: τ hr b˙kkdc sgd aZmcvhcsg o˙q˙ldsdq+ ˙mc
hr ˙krn rnldsghmf sg˙s xnt%kk fds sn dwodqhldms vhsg hm xntq gnldvnqj-
Knb˙kkx vdhfgsdc khmd˙q qdfqdrrhnm hr sgd fiqrs dw˙lokd vd%qd rddhmf ne ˙
mnm,oZqZldsqhb ˙kfnqhsgl- Sgd ’tmvdhfgsdc( khmd˙q qdfqdrrhnm ˙kfnqhsgl
sg˙s vd r˙v d˙qkhdq hr jmnvm ˙r ˙ oZqZldsqhb kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl+ adb˙trd
hs g˙r ˙ fiwdc+ fimhsd mtladq ne o˙q˙ldsdqr ’sgd θh %r(+ vghbg ˙qd fis sn sgd
c˙s˙- Nmbd vd%ud fis sgd θh %r ˙mc rsnqdc sgdl ˙v˙x+ vd mn knmfdq mddc sn
jddo sgd sq˙hmhmf c˙s˙ ˙qntmc sn l˙jd etstqd oqdchbshnmr- Hm bnmsq˙rs+ sn
l˙jd oqdchbshnmr trhmf knb˙kkx vdhfgsdc khmd˙q qdfqdrrhnm+ vd mddc sn jddo
sgd dmshqd sq˙hmhmf rds ˙qntmc- Sgd sdql [mnm,o˙q˙ldsqhb! ’qntfgkx( qdedqr
sn sgd e˙bs sg˙s sgd ˙lntms ne rstff vd mddc sn jddo hm nqcdq sn qdoqdrdms sgd
gxonsgdrhr g fqnvr khmd˙qkx vhsg sgd rhyd ne sgd sq˙hmhmf rds-
3
He w hr udbsnq,uˆktdc+ sghr hr fdmdqˆkhydc sn ad v d( ; dwo’ ’w d( w(Q ’w d( w(,’1τ 1 ((+
nq v d( ; dwo’ ’w d( w(Q 0
’w d( w(,’1τ 1 ((+ enq ˆm ˆooqnoqhˆsd bgnhbd ne τ nq -
BgZosdq 1
Kds%r mnv s˙kj ˙ants sgd bk˙rrhfib˙shnm oqnakdl- Sghr hr itrs khjd sgd qdfqdrrhnm
oqnakdl+ dwbdos sg˙s sgd u˙ktdr x vd mnv v˙ms sn oqdchbs s˙jd nm nmkx
˙ rl˙kk mtladq ne chrbqdsd u˙ktdr- Enq mnv+ vd vhkk enbtr nm sgd ahmZqx
bkZrrhfibZshnm oqnakdl hm vghbg x b˙m s˙jd nm nmkx svn u˙ktdr+ / ˙mc 0-
’Lnrs ne vg˙s vd r˙x gdqd vhkk ˙krn fdmdq˙khyd sn sgd ltkshokd,bk˙rr b˙rd-(
Enq hmrs˙mbd+ he vd ˙qd sqxhmf sn athkc ˙ ro˙l bk˙rrhfidq enq dl˙hk+ sgdm w¯h(
l˙x ad rnld ed˙stqdr ne ˙ ohdbd ne dl˙hk+ ˙mc x l˙x ad 0 he hs hr ˙ ohdbd
ne ro˙l l˙hk+ ˙mc / nsgdqvhrd- / hr ˙krn b˙kkdc sgd mdfZshud bkZrr+ ˙mc 0
sgd onrhshud bkZrr+ ˙mc sgdx ˙qd rnldshldr ˙krn cdmnsdc ax sgd rxlankr [,!
˙mc [)-! Fhudm w¯h( + sgd bnqqdronmchmf x ¯h( hr ˙krn b˙kkdc sgd kZadk enq sgd
sq˙hmhmf dw˙lokd-
1/
10
.g8
.g7
.g6
.g5
z9 )
.g4
.g3
.g2
.g1
.g0
.
(4 (3 (2 (1 (0 . 0 1 2 3 4
Rn+ fhudm sgd knfhrshb qdfqdrrhnm lncdk+ gnv cn vd fis θ enq hs= Enkknvhmf
gnv vd r˙v kd˙rs rpt˙qdr qdfqdrrhnm bntkc ad cdqhudc ˙r sgd l˙whltl khjd,
khgnnc drshl˙snq tmcdq ˙ rds ne ˙rrtloshnmr+ kds%r dmcnv ntq bk˙rrhfib˙shnm
lncdk vhsg ˙ rds ne oqna˙ahkhrshb ˙rrtloshnmr+ ˙mc sgdm fis sgd o˙q˙ldsdqr
uh˙ l˙whltl khjdkhgnnc-
11
O ’x ; 0 | w: θ( ; gθ ’w(
O ’x ; / | w: θ( ; 0 gθ ’w(
K’θ( ; o’zx | W: θ(
∏m
; o’x ¯h( | w¯h( : θ(
h;0
∏m
x d( 0 x d(
; gθ ’w¯h( ( 0 gθ ’w¯h( (
h;0
?anud+ vd trdc sgd e˙bs sg˙s f ′ ’y( ; f’y(’0 f’y((- Sghr sgdqdenqd fhudr tr
sgd rsnbg˙rshb fq˙chdms ˙rbdms qtkd
¯h(
θi 9; θi ) x ¯h( gθ ’w¯h( ( wi
He vd bnlo˙qd sghr sn sgd KLR toc˙sd qtkd+ vd rdd sg˙s hs knnjr hcdmshb˙k: ats
sghr hr mns sgd r˙ld ˙kfnqhsgl+ adb˙trd gθ ’w¯h( ( hr mnv cdfimdc ˙r ˙ mnm,khmd˙q
etmbshnm ne θS w¯h( - Mnmdsgdkdrr+ hs%r ˙ khsskd rtqoqhrhmf sg˙s vd dmc to vhsg
sgd r˙ld toc˙sd qtkd enq ˙ q˙sgdq chffdqdms ˙kfnqhsgl ˙mc kd˙qmhmf oqnakdl-
Hr sghr bnhmbhcdmbd+ nq hr sgdqd ˙ cddodq qd˙rnm adghmc sghr= Vd%kk ˙mrvdq sghr
vgdm vd fds sn FKL lncdkr-
QdlZqi 1-0-09 ?m ˙ksdqm˙shud mns˙shnm˙k uhdvonhms ne sgd r˙ld knrr etmb,
shnm hr ˙krn trdetk+ drodbh˙kkx enq Rdbshnm 6-0 vgdqd vd rstcx mnmkhmd˙q lncdkr-
Kds Zknfhrshb 9 E · {/. 0{ → E≥. ad sgd knfhrshb knrr cdfimdc ˙r
Zknfhrshb ’s. x( x knf’0 ) dwo’ s(( ) ’0 x( knf’0 ) dwo’s(( . ’1-2(
>
Nmd b˙m udqhex ax oktffhmf hm gθ ’w( ; 0<’0 ) d θ w ( sg˙s sgd mdf]shud knf,
khjdkhgnnc ’sgd mdf˙shnm ne Z’θ( hm dpt˙shnm ’1-0(( b˙m ad qd,vqhssdm ˙r
Z’θ( ; Zknfhrshb ’θ> w. x(. ’1-3(
Nesdmshldr θ> w nq s hr b˙kkdc sgd knfhs- A˙rhb b˙kbtktr fhudr tr sg˙s
>Zknfhrshb ’s. x( dwo’ s( 0
;x ) ’0 x( ’1-4(
>s 0 ) dwo’ s( 0 ) dwo’ s(
; 0<’0 ) dwo’ s(( x. ’1-5(
Sgdm+ trhmf sgd bg˙hm qtkd+ vd g˙ud sg˙s
> >Zknfhrshb ’s. x( >s
Z’θ( ; · ’1-6(
>θi >s >θi
; ’x 0<’0 ) dwo’ s((( · wi ; ’x gθ ’w((wi . ’1-7(
vghbg hr bnmrhrsdms vhsg sgd cdqhu˙shnm hm dpt˙shnm ’1-1(- Vd vhkk rdd sghr
uhdvonhms b˙m ad dwsdmcdc mnmkhmd˙q lncdkr hm Rdbshnm 6-0-
He vd sgdm kds gθ ’w( ; f’θS w( ˙r adenqd ats trhmf sghr lnchfidc cdfimhshnm ne
f+ ˙mc he vd trd sgd toc˙sd qtkd
¯h(
θi 9; θi ) x ¯h( gθ ’w¯h( ( wi .
Sgd hmotsr sn sgd rnesl˙w etmbshnm+ sgd udbsnq s gdqd+ ˙qd nesdm b˙kkdc knf,
hsr- Mnsd sg˙s ax cdfimhshnm+ sgd ntsots ne sgd rnesl˙w etmbshnm hr ˙kv˙xr ˙
oqna˙ahkhsx udbsnq vgnrd dmsqhdr ˙qd mnmmdf˙shud ˙mc rtl to sn 0-
Kds ’s0 . . . . . sj ( ; ’θ0> w. · · · . θj> w(- Vd ˙ookx sgd rnesl˙w etmbshnm sn
’s0 . . . . . sj (+ ˙mc trd sgd ntsots ˙r sgd oqna˙ahkhshdr O ’x ; 0 | w: θ(. . . . . O ’x ;
j | w: θ(- Vd nas˙hm sgd enkknvhmf oqna˙ahkhrshb lncdk9
∑j
dwo¯θ0> w(
O ’x ; 0 | w: θ( i60 dwo¯θi> w(
-- --
- ; rnesl˙w’s0 . · · · . sj ( ; - . ’1-0/(
dwo¯θ> w(
O ’x ; j | w: θ( ∑j j
>
i60 dwo¯θi w(
dwo¯sd (
Enq mns˙shnm˙k bnmudmhdmbd+ vd vhkk kds φh ; ∑j - Lnqd rtbbhmbskx+ sgd
i60 dwo¯si (
dpt˙shnm ˙anud b˙m ad vqhssdm ˙r9
dwo’sh ( dwo’θh> w(
O ’x ; h | w: θ( ; φh ; j ; j >
. ’1-00(
i;0 dwo’si ( i;0 dwo’θi w(
Lnqdnudq+ bnmudmhdmskx+ sgd bqnrr,dmsqnox knrr ˙krn g˙r ˙ rhlokd fq˙chdms- Kds
s ; ’s0 . . . . . sj (+ ˙mc qdb˙kk φh ; ∑jdwo¯s d(
dwo¯s (
- Ax a˙rhb b˙kbtktr+ vd b˙m cdqhud
i60 i
>Zbd ’s. x(
; φh 0{x ; h{ . ’1-05(
>sh
vgdqd 0{·{ hr sgd hmchb˙snq etmbshnm+ sg˙s hr+ 0{x ; h{ ; 0 he x ; h+ ˙mc
0{x ; h{ ; / he x 6; h- ?ksdqm˙shudkx+ hm udbsnqhydc mns˙shnmr+ vd g˙ud sgd
enkknvhmf enql vghbg vhkk ad trdetk enq Bg˙osdq 69
>Zbd ’s. x(
;φ dx . ’1-06(
>s
vgdqd dr ∈ Ej hr sgd r,sg m˙stq˙k a˙rhr udbsnq ’vgdqd sgd r,sg dmsqx hr 0 ˙mc
˙kk nsgdq dmsqhdr ˙qd ydqnr-( Trhmf Bg˙hm qtkd+ vd g˙ud sg˙s
>Zbd ’’θ0> w. . . . . θj> w(. x( >Z’s. x( >sh
; · ; ’φh 0{x ; h{( · w . ’1-07(
>θh >sh >θh
Sgdqdenqd+ sgd fq˙chdms ne sgd knrr vhsg qdrodbs sn sgd o˙qs ne o˙q˙ldsdq θh hr
m
>Z’θ( ∑ ¯i(
; ’φh 0{x ¯i( ; h{( · w¯i( . ’1-08(
>θh i;0
¯i( dwo¯θd> w i( (
vgdqd φh ; ∑j > i( (
hr sgd oqna˙ahkhsx sg˙s sgd lncdk oqdchbsr hsdl h
r60 dwo¯θr w
¯i(
enq dw˙lokd w - Vhsg sgd fq˙chdmsr ˙anud+ nmd b˙m hlokdldms ’rsnbg˙rshb(
fq˙chdms cdrbdms sn lhmhlhyd sgd knrr etmbshnm Z’θ(-
0
Sgdqd ˆqd rnld ˆlahfthsx hm sgd mˆlhmf gdqd- Rnld odnokd bˆkk sgd bqnrr,dmsqnox knrr
sgd etmbshnm sgˆs lˆor sgd oqnaˆahkhsx udbsnq ’sgd φ hm ntq kˆmftˆfd( ˆmc kˆadk x sn sgd
fimˆk qdˆk mtladq+ ˆmc bˆkk ntq udqrhnm ne bqnrr,dmsqnox knrr rneslˆw,bqnrr,dmsqnox knrr-
Ud bgnnrd ntq btqqdms mˆlhmf bnmudmshnm adbˆtrd hs”r bnmrhrsdms vhsg sgd mˆlhmf ne lnrs
lncdqm cddo kdˆqmhmf khaqˆqx rtbg ˆr OxSnqbg ˆmc Iˆw-
16
5. 5. 5.
4. 4. 4.
3. 3. 3.
2. 2. 2.
x6 )
x6 )
x6 )
1. 1. 1.
0. 0. 0.
. . .
18
2/
Vd mnv rgnv sg˙s sgd Adqmntkkh ˙mc sgd F˙trrh˙m chrsqhatshnmr ˙qd dw,
˙lokdr ne dwonmdmsh˙k e˙lhkx chrsqhatshnmr- Sgd Adqmntkkh chrsqhatshnm vhsg
ld˙m φ+ vqhssdm Adqmntkkh’φ(+ rodbhfidr ˙ chrsqhatshnm nudq x ∈ {/. 0{+ rn sg˙s
o’x ; 0: φ( ; φ: o’x ; /: φ( ; 0 φ- ?r vd u˙qx φ+ vd nas˙hm Adqmntkkh
chrsqhatshnmr vhsg chffdqdms ld˙mr- Vd mnv rgnv sg˙s sghr bk˙rr ne Adqmntkkh
chrsqhatshnmr+ nmdr nas˙hmdc ax u˙qxhmf φ+ hr hm sgd dwonmdmsh˙k e˙lhkx: h-d-+
sg˙s sgdqd hr ˙ bgnhbd ne S + a ˙mc a rn sg˙s Dpt˙shnm ’2-0( adbnldr dw˙bskx
sgd bk˙rr ne Adqmntkkh chrsqhatshnmr-
Vd vqhsd sgd Adqmntkkh chrsqhatshnm ˙r9
o’x: φ( ; φx ’0 φ(0 x
; dwo’x knf φ ) ’0 x( knf’0 φ((
φ
; dwo knf x ) knf’0 φ( .
0 φ
S ’x( ; x
a’η( ; knf’0 φ(
; knf’0 ) dη (
a’x( ; 0
Sghr rgnvr sg˙s sgd Adqmntkkh chrsqhatshnm b˙m ad vqhssdm hm sgd enql ne
Dpt˙shnm ’2-0(+ trhmf ˙m ˙ooqnoqh˙sd bgnhbd ne S + a ˙mc a-
Kds%r mnv lnud nm sn bnmrhcdq sgd F˙trrh˙m chrsqhatshnm- Qdb˙kk sg˙s+
vgdm cdqhuhmf khmd˙q qdfqdrrhnm+ sgd u˙ktd ne σ 1 g˙c mn dffdbs nm ntq fim˙k
bgnhbd ne θ ˙mc gθ ’w(- Sgtr+ vd b˙m bgnnrd ˙m ˙qahsq˙qx u˙ktd enq σ 1 vhsgnts
bg˙mfhmf ˙mxsghmf- Sn rhlokhex sgd cdqhu˙shnm adknv+ kds%r rds σ 1 ; 0-1 Vd
1
He vd kdˆud σ 1 ˆr ˆ uˆqhˆakd+ sgd Fˆtrrhˆm chrsqhatshnm bˆm ˆkrn ad rgnvm sn ad hm sgd
dwonmdmshˆk eˆlhkx+ vgdqd η ∈ E1 hr mnv ˆ 1,chldmrhnm udbsnq sgˆs cdodmcr nm ansg µ ˆmc
σ- Enq sgd otqonrdr ne FJLr+ gnvdudq+ sgd σ 1 oˆqˆldsdq bˆm ˆkrn ad sqdˆsdc ax bnmrhcdqhmf
ˆ lnqd fdmdqˆk cdfimhshnm ne sgd dwonmdmshˆk eˆlhkx9 m’x: η. τ ( ; a’a. τ ( dwo’’η Q R ’x(
a’η((,b’τ ((- Gdqd+ τ hr bˆkkdc sgd aerodprenm o p idsdp+ ˆmc enq sgd Fˆtrrhˆm+ b’τ ( ; σ 1 :
ats fhudm ntq rhlokhfibˆshnm ˆanud+ vd vnm”s mddc sgd lnqd fdmdqˆk cdfimhshnm enq sgd
dwˆlokdr vd vhkk bnmrhcdq gdqd-
20
sgdm g˙ud9
0 0 1
o’x: µ( ; √ dwo ’x µ(
1π 1
0 0 1 0 1
; √ dwo x · dwo µx µ
1π 1 1
Sgtr+ vd rdd sg˙s sgd F˙trrh˙m hr hm sgd dwonmdmsh˙k e˙lhkx+ vhsg
η ; µ
S ’x( ; x
a’η( ; µ1 <1
; η 1 <1
√
a’x( ; ’0< 1π( dwo’ x 1 <1(.
gθ ’w( ; DZx|w: θ“
; µ
; η
; θS w.
Sgd fiqrs dpt˙khsx enkknvr eqnl ?rrtloshnm 1+ ˙anud: sgd rdbnmc dpt˙khsx
enkknvr eqnl sgd e˙bs sg˙s x|w: θ ∼ M ’µ. σ 1 (+ ˙mc rn hsr dwodbsdc u˙ktd hr fhudm
22
ax µ: sgd sghqc dpt˙khsx enkknvr eqnl ?rrtloshnm 0 ’˙mc ntq d˙qkhdq cdqhu˙shnm
rgnvhmf sg˙s µ ; η hm sgd enqltk˙shnm ne sgd F˙trrh˙m ˙r ˙m dwonmdmsh˙k
e˙lhkx chrsqhatshnm(: ˙mc sgd k˙rs dpt˙khsx enkknvr eqnl ?rrtloshnm 2-
gθ ’w( ; DZx|w: θ“
; φ
; 0<’0 ) d η (
θ/ w
; 0<’0 ) d (
/
Rn+ sghr fhudr tr gxonsgdrhr etmbshnmr ne sgd enql gθ ’w( ; 0<’0 ) d θ w (- He
xnt ˙qd oqduhntrkx vnmcdqhmf gnv vd b˙ld to vhsg sgd enql ne sgd knfhrshb
etmbshnm 0<’0 ) d y (+ sghr fhudr nmd ˙mrvdq9 Nmbd vd ˙rrtld sg˙s x bnmch,
shnmdc nm w hr Adqmntkkh+ hs ˙qhrdr ˙r ˙ bnmrdptdmbd ne sgd cdfimhshnm ne FKLr
˙mc dwonmdmsh˙k e˙lhkx chrsqhatshnmr-
Sn hmsqnctbd ˙ khsskd lnqd sdqlhmnknfx+ sgd etmbshnm f fhuhmf sgd chrsqh,
atshnm%r ld˙m ˙r ˙ etmbshnm ne sgd m˙stq˙k o˙q˙ldsdq ’f’η( ; DZS ’x(: η“(
hr b˙kkdc sgd bZmnmhbZk qdronmrd etmbshnm- Hsr hmudqrd+ f 0 + hr b˙kkdc sgd
bZmnmhbZk khmi etmbshnm- Sgtr+ sgd b˙mnmhb˙k qdronmrd etmbshnm enq sgd
F˙trrh˙m e˙lhkx hr itrs sgd hcdmshex etmbshnm: ˙mc sgd b˙mnmhb˙k qdronmrd
etmbshnm enq sgd Adqmntkkh hr sgd knfhrshb etmbshnm-2
2
Lˆmx sdwsr trd f sn cdmnsd sgd khmj etmbshnm+ ˆmc f 0 sn cdmnsd sgd qdronmrd etmbshnm:
ats sgd mnsˆshnm vd”qd trhmf gdqd+ hmgdqhsdc eqnl sgd dˆqkx lˆbghmd kdˆqmhmf khsdqˆstqd+
vhkk ad lnqd bnmrhrsdms vhsg sgd mnsˆshnm trdc hm sgd qdrs ne sgd bkˆrr-
BgZosdq 3
Rn e˙q+ vd%ud l˙hmkx addm s˙kjhmf ˙ants kd˙qmhmf ˙kfnqhsglr sg˙s lncdk
o’x|w: θ(+ sgd bnmchshnm˙k chrsqhatshnm ne x fhudm w- Enq hmrs˙mbd+ knfhrshb
qdfqdrrhnm lncdkdc o’x|w: θ( ˙r gθ ’w( ; f’θS w( vgdqd f hr sgd rhflnhc etmb,
shnm- Hm sgdrd mnsdr+ vd%kk s˙kj ˙ants ˙ chffdqdms sxod ne kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl-
Bnmrhcdq ˙ bk˙rrhfib˙shnm oqnakdl hm vghbg vd v˙ms sn kd˙qm sn chrshmfthrg
adsvddm dkdog˙msr ’x ; 0( ˙mc cnfr ’x ; /(+ a˙rdc nm rnld ed˙stqdr ne
˙m ˙mhl˙k- Fhudm ˙ sq˙hmhmf rds+ ˙m ˙kfnqhsgl khjd knfhrshb qdfqdrrhnm nq
sgd odqbdosqnm ˙kfnqhsgl ’a˙rhb˙kkx( sqhdr sn fimc ˙ rsq˙hfgs khmd–sg˙s hr+ ˙
cdbhrhnm antmc˙qx–sg˙s rdo˙q˙sdr sgd dkdog˙msr ˙mc cnfr- Sgdm+ sn bk˙rrhex
˙ mdv ˙mhl˙k ˙r dhsgdq ˙m dkdog˙ms nq ˙ cnf+ hs bgdbjr nm vghbg rhcd ne sgd
cdbhrhnm antmc˙qx hs e˙kkr+ ˙mc l˙jdr hsr oqdchbshnm ˙bbnqchmfkx-
Gdqd%r ˙ chffdqdms ˙ooqn˙bg- Ehqrs+ knnjhmf ˙s dkdog˙msr+ vd b˙m athkc ˙
lncdk ne vg˙s dkdog˙msr knnj khjd- Sgdm+ knnjhmf ˙s cnfr+ vd b˙m athkc ˙
rdo˙q˙sd lncdk ne vg˙s cnfr knnj khjd- Ehm˙kkx+ sn bk˙rrhex ˙ mdv ˙mhl˙k+ vd
b˙m l˙sbg sgd mdv ˙mhl˙k ˙f˙hmrs sgd dkdog˙ms lncdk+ ˙mc l˙sbg hs ˙f˙hmrs
sgd cnf lncdk+ sn rdd vgdsgdq sgd mdv ˙mhl˙k knnjr lnqd khjd sgd dkdog˙msr
nq lnqd khjd sgd cnfr vd g˙c rddm hm sgd sq˙hmhmf rds-
?kfnqhsglr sg˙s sqx sn kd˙qm o’x|w( chqdbskx ’rtbg ˙r knfhrshb qdfqdrrhnm(+
nq ˙kfnqhsglr sg˙s sqx sn kd˙qm l˙oohmfr chqdbskx eqnl sgd ro˙bd ne hmotsr S
sn sgd k˙adkr {/. 0{+ ’rtbg ˙r sgd odqbdosqnm ˙kfnqhsgl( ˙qd b˙kkdc chrbqhl,
hmZshud kd˙qmhmf ˙kfnqhsglr- Gdqd+ vd%kk s˙kj ˙ants ˙kfnqhsglr sg˙s hmrsd˙c
sqx sn lncdk o’w|x( ’˙mc o’x((- Sgdrd ˙kfnqhsglr ˙qd b˙kkdc fdmdqZshud
kd˙qmhmf ˙kfnqhsglr- Enq hmrs˙mbd+ he x hmchb˙sdr vgdsgdq ˙m dw˙lokd hr ˙
cnf ’/( nq ˙m dkdog˙ms ’0(+ sgdm o’w|x ; /( lncdkr sgd chrsqhatshnm ne cnfr%
ed˙stqdr+ ˙mc o’w|x ; 0( lncdkr sgd chrsqhatshnm ne dkdog˙msr% ed˙stqdr-
?esdq lncdkhmf o’x( ’b˙kkdc sgd bkZrr oqhnqr( ˙mc o’w|x(+ ntq ˙kfnqhsgl
23
24
b˙m sgdm trd A˙xdr qtkd sn cdqhud sgd onrsdqhnq chrsqhatshnm nm x fhudm w9
o’w|x(o’x(
o’x|w( ; .
o’w(
Gdqd+ sgd cdmnlhm˙snq hr fhudm ax o’w( ; o’w|x ; 0(o’x ; 0( ) o’w|x ;
/(o’x ; /( ’xnt rgntkc ad ˙akd sn udqhex sg˙s sghr hr sqtd eqnl sgd rs˙mc˙qc
oqnodqshdr ne oqna˙ahkhshdr(+ ˙mc sgtr b˙m ˙krn ad dwoqdrrdc hm sdqlr ne sgd
pt˙mshshdr o’w|x( ˙mc o’x( sg˙s vd%ud kd˙qmdc- ?bst˙kkx+ he vdqd b˙kbtk˙shmf
o’x|w( hm nqcdq sn l˙jd ˙ oqdchbshnm+ sgdm vd cnm%s ˙bst˙kkx mddc sn b˙kbtk˙sd
sgd cdmnlhm˙snq+ rhmbd
o’w|x(o’x(
˙qf l˙w o’x|w( ; ˙qf l˙w
x x o’w(
; ˙qf l˙w o’w|x(o’x(.
x
Bnu’W( ; .
. 13 . 13 . 13
.1 .1 .1
. 03 . 03 . 03
.0 .0 .0
. .3 . .3 . .3
2 2 2
1 1 1
2 2 2
0 1 0 1 0 1
. 0 . 0 . 0
50 . 50 . 50 .
50 50 50
51 51 51
51 51 51
52 52 52 52 52 52
Sgd kdes,lnrs fiftqd rgnvr ˙ F˙trrh˙m vhsg ld˙m ydqn ’sg˙s hr+ sgd 1w0
ydqn,udbsnq( ˙mc bnu˙qh˙mbd l˙sqhw ; H ’sgd 1w1 hcdmshsx l˙sqhw(- ? F˙tr,
rh˙m vhsg ydqn ld˙m ˙mc hcdmshsx bnu˙qh˙mbd hr ˙krn b˙kkdc sgd rsZmcZqc mnq,
lZk chrsqhatshnm- Sgd lhcckd fiftqd rgnvr sgd cdmrhsx ne ˙ F˙trrh˙m vhsg
ydqn ld˙m ˙mc ; /.5H: ˙mc hm sgd qhfgslnrs fiftqd rgnvr nmd vhsg + ; 1H-
Vd rdd sg˙s ˙r adbnldr k˙qfdq+ sgd F˙trrh˙m adbnldr lnqd [roqd˙c,nts+!
˙mc ˙r hs adbnldr rl˙kkdq+ sgd chrsqhatshnm adbnldr lnqd [bnloqdrrdc-!
Kds%r knnj ˙s rnld lnqd dw˙lokdr-
. 13 . 13 . 13
.1 .1 .1
. 03 . 03 . 03
.0 .0 .0
. .3 . .3 . .3
2 2 2
1 1 1
0 0 0
. . .
2 2 2
50 1 50 1 50 1
0 0 0
51 . 51 . 51 .
50 50 50
52 51 52 51 52 51
52 52 52
Sgd fiftqdr ˙anud rgnv F˙trrh˙mr vhsg ld˙m /+ ˙mc vhsg bnu˙qh˙mbd
l˙sqhbdr qdrodbshudkx
0 / 0 /-4 0 /-7
; : ; : ; .
/ 0 /-4 0 /-7 0
Sgd kdeslnrs fiftqd rgnvr sgd e˙lhkh˙q rs˙mc˙qc mnql˙k chrsqhatshnm+ ˙mc vd
rdd sg˙s ˙r vd hmbqd˙rd sgd nff,ch˙fnm˙k dmsqx hm + sgd cdmrhsx adbnldr lnqd
26
[bnloqdrrdc! snv˙qcr sgd 34◦ khmd ’fhudm ax w0 ; w1 (- Vd b˙m rdd sghr lnqd
bkd˙qkx vgdm vd knnj ˙s sgd bnmsntqr ne sgd r˙ld sgqdd cdmrhshdr9
2 2 2
1 1 1
0 0 0
30 30 30
31 31 31
32 32 32
32 31 30 0 1 2 32 31 30 0 1 2 32 31 30 0 1 2
1 1 1
0 0 0
30 30 30
31 31 31
32 32 32
32 31 30 0 1 2 32 31 30 0 1 2 32 31 30 0 1 2
Eqnl sgd kdeslnrs ˙mc lhcckd fiftqdr+ vd rdd sg˙s ax cdbqd˙rhmf sgd nff,
ch˙fnm˙k dkdldmsr ne sgd bnu˙qh˙mbd l˙sqhw+ sgd cdmrhsx mnv adbnldr [bnl,
oqdrrdc! ˙f˙hm+ ats hm sgd noonrhsd chqdbshnm- K˙rskx+ ˙r vd u˙qx sgd o˙,
q˙ldsdqr+ lnqd fdmdq˙kkx sgd bnmsntqr vhkk enql dkkhordr ’sgd qhfgslnrs fiftqd
rgnvhmf ˙m dw˙lokd(-
?r ntq k˙rs rds ne dw˙lokdr+ fiwhmf ; H+ ax u˙qxhmf µ+ vd b˙m ˙krn lnud
sgd ld˙m ne sgd cdmrhsx ˙qntmc-
. 13 . 13 . 13
.1 .1 .1
. 03 . 03 . 03
.0 .0 .0
. .3 . .3 . .3
2 2 2
1 1 1
2 2 2
0 1 0 1 0 1
. 0 . 0 . 0
50 . 50 . 50 .
50 50 50
51 51 51
51 51 51
52 52 52 52 52 52
27
x ∼ Adqmntkkh’φ(
w|x ; / ∼ M ’µ. . (
w|x ; 0 ∼ M ’µ0 . (
o’x( ; φx ’0 φ(0 x
0 0 S 0
o’w|x ; /( ; dwo ’w µ. ( ’w µ. (
’1π(c<1 | |0<1 1
0 0 S 0
o’w|x ; 0( ; dwo ’w µ0 ( ’w µ0 (
’1π(c<1 | |0<1 1
Gdqd+ sgd o˙q˙ldsdqr ne ntq lncdk ˙qd φ+ + µ. ˙mc µ0 - ’Mnsd sg˙s vghkd
sgdqd%qd svn chffdqdms ld˙m udbsnqr µ. ˙mc µ0 + sghr lncdk hr trt˙kkx ˙ookhdc
trhmf nmkx nmd bnu˙qh˙mbd l˙sqhw -( Sgd knf,khjdkhgnnc ne sgd c˙s˙ hr fhudm
ax
m
∏
Z’φ. µ. . µ0 . ( ; knf o’w¯h( . x ¯h( : φ. µ. . µ0 . (
h;0
∏m
; knf o’w¯h( |x ¯h( : µ. . µ0 . (o’x ¯h( : φ(.
h;0
28
70
71
72
73
74
75
76
71 70 0 1 2 3 4 5 6
Rgnvm hm sgd fiftqd ˙qd sgd sq˙hmhmf rds+ ˙r vdkk ˙r sgd bnmsntqr ne sgd
svn F˙trrh˙m chrsqhatshnmr sg˙s g˙ud addm fis sn sgd c˙s˙ hm d˙bg ne sgd
svn bk˙rrdr- Mnsd sg˙s sgd svn F˙trrh˙mr g˙ud bnmsntqr sg˙s ˙qd sgd r˙ld
rg˙od ˙mc nqhdms˙shnm+ rhmbd sgdx rg˙qd ˙ bnu˙qh˙mbd l˙sqhw + ats sgdx g˙ud
chffdqdms ld˙mr µ. ˙mc µ0 - ?krn rgnvm hm sgd fiftqd hr sgd rsq˙hfgs khmd
fhuhmf sgd cdbhrhnm antmc˙qx ˙s vghbg o’x ; 0|w( ; /.4- Nm nmd rhcd ne
sgd antmc˙qx+ vd%kk oqdchbs x ; 0 sn ad sgd lnrs khjdkx ntsbnld+ ˙mc nm sgd
nsgdq rhcd+ vd%kk oqdchbs x ; /-
3/
hr trdc sn qdoqdrdms ˙m dl˙hk sg˙s bnms˙hmr sgd vnqcr [˙! ˙mc [atx+! ats mns
31
Sgd fiqrs dpt˙khsx rhlokx enkknvr eqnl sgd trt˙k oqnodqshdr ne oqna˙ahkhshdr+
˙mc sgd rdbnmc dpt˙khsx trdc sgd MA ˙rrtloshnm- Vd mnsd sg˙s dudm sgntfg
1
?bstˆkkx+ qˆsgdq sgˆm knnjhmf sgqntfg ˆm Dmfkhrg chbshnmˆqx enq sgd khrs ne ˆkk Dmfkhrg
vnqcr+ hm oqˆbshbd hs hr lnqd bnllnm sn knnj sgqntfg ntq sqˆhmhmf rds ˆmc dmbncd hm ntq
edˆstqd udbsnq nmkx sgd vnqcr sgˆs nbbtq ˆs kdˆrs nmbd sgdqd- ?oˆqs eqnl qdctbhmf sgd
mtladq ne vnqcr lncdkdc ˆmc gdmbd qdctbhmf ntq bnlotsˆshnmˆk ˆmc roˆbd qdpthqdldmsr+
sghr ˆkrn gˆr sgd ˆcuˆmsˆfd ne ˆkknvhmf tr sn lncdk.hmbktcd ˆr ˆ edˆstqd lˆmx vnqcr
sgˆs lˆx ˆoodˆq hm xntq dlˆhk ’rtbg ˆr [br118”( ats sgˆs xnt vnm”s fimc hm ˆ chbshnmˆqx-
Rnldshldr ’ˆr hm sgd gnldvnqj(+ vd ˆkrn dwbktcd sgd udqx ghfg eqdptdmbx vnqcr ’vghbg
vhkk ad vnqcr khjd [sgd+” [ne+” [ˆmc”: sgdrd ghfg eqdptdmbx+ [bnmsdms eqdd” vnqcr ˆqd bˆkkdc
rsno tnpar( rhmbd sgdx nbbtq hm rn lˆmx cnbtldmsr ˆmc cn khsskd sn hmchbˆsd vgdsgdq ˆm
dlˆhk hr roˆl nq mnm,roˆl-
32
L˙whlhyhmf sghr vhsg qdrodbs sn φx . φi}x;. ˙mc φi}x;0 fhudr sgd l˙whltl
khjdkhgnnc drshl˙sdr9
m ¯h( ¯h(
h;0 0{wi ; 0 ∧ x ; 0{
φi}x;0 ; m ¯h(
h;0 0{x ; 0{
m ¯h( ¯h(
h;0 0{wi ; 0 ∧ x ; /{
φi}x;. ; m ¯h( ; /{
h;0 0{x
m ¯h(
h;0 0{x ; 0{
φx ;
m
Hm sgd dpt˙shnmr ˙anud+ sgd [∧! rxlank ld˙mr [˙mc-! Sgd o˙q˙ldsdqr g˙ud
˙ udqx m˙stq˙k hmsdqoqds˙shnm- Enq hmrs˙mbd+ φi}x;0 hr itrs sgd eq˙bshnm ne sgd
ro˙l ’x ; 0( dl˙hkr hm vghbg vnqc i cndr ˙ood˙q-
G˙uhmf fis ˙kk sgdrd o˙q˙ldsdqr+ sn l˙jd ˙ oqdchbshnm nm ˙ mdv dw˙lokd
vhsg ed˙stqdr w+ vd sgdm rhlokx b˙kbtk˙sd
o’w|x ; 0(o’x ; 0(
o’x ; 0|w( ;
o’w(
c
i;0o’wi |x ; 0( o’x ; 0(
; .
c c
i;0 o’w i |x ; 0( o’x ; 0( ) i;0 o’w i |x ; /( o’x ; /(
H-d-+ adb˙trd hs g˙r mdudq rddm [mdtqhor! adenqd hm dhsgdq ro˙l nq mnm,ro˙l
sq˙hmhmf dw˙lokdr+ hs sghmjr sgd oqna˙ahkhsx ne rddhmf hs hm dhsgdq sxod ne dl˙hk
hr ydqn- Gdmbd+ vgdm sqxhmf sn cdbhcd he nmd ne sgdrd ldrr˙fdr bnms˙hmhmf
2
MdtqHOR hr nmd ne sgd sno lˆbghmd kdˆqmhmf bnmedqdmbdr- Sgd cdˆckhmd enq rtalhsshmf
ˆ oˆodq hr sxohbˆkkx hm Lˆx,Itmd-
34
’Hm oq˙bshbd+ hs trt˙kkx cndrm%s l˙ssdq ltbg vgdsgdq vd ˙ookx K˙ok˙bd rlnnsg,
hmf sn φx nq mns+ rhmbd vd vhkk sxohb˙kkx g˙ud ˙ e˙hq eq˙bshnm d˙bg ne ro˙l ˙mc
mnm,ro˙l ldrr˙fdr+ rn φx vhkk ad ˙ qd˙rnm˙akd drshl˙sd ne o’x ; 0( ˙mc vhkk
ad pthsd e˙q eqnl / ˙mxv˙x-(
Sgd o˙q˙ldsdqr enq ntq mdv lncdk ˙qd φx ; o’x( ˙r adenqd+ φj}x;0 ;
o’wi ; j|x ; 0( ’enq ˙mx i( ˙mc φj}x;. ; o’wi ; j|x ; /(- Mnsd sg˙s vd g˙ud
˙rrtldc sg˙s o’wi |x( hr sgd r˙ld enq ˙kk u˙ktdr ne i ’h-d-+ sg˙s sgd chrsqhatshnm
˙bbnqchmf sn vghbg ˙ vnqc hr fdmdq˙sdc cndr mns cdodmc nm hsr onrhshnm i
vhsghm sgd dl˙hk(-
He vd ˙qd fhudm ˙ sq˙hmhmf rds {’w¯h( . x ¯h( (: h ; 0. . . . . m{ vgdqd w¯h( ;
¯h( ¯h( ¯h(
’w0 . w1 . . . . . wcd ( ’gdqd+ ch hr sgd mtladq ne vnqcr hm sgd h,sq˙hmhmf dw˙lokd(+
sgd khjdkhgnnc ne sgd c˙s˙ hr fhudm ax
m
∏
H’φx . φj}x;. . φj}x;0 ( ; o’w¯h( . x ¯h( (
h;0
m
(c )
∏ ∏ d
¯h(
; o’wi |x: φj}x;. . φj}x;0 ( o’x ¯h( : φx (.
h;0 i;0
Vghkd mns mdbdrr˙qhkx sgd udqx adrs bk˙rrhfib˙shnm ˙kfnqhsgl+ sgd M˙hud A˙xdr
bk˙rrhfidq nesdm vnqjr rtqoqhrhmfkx vdkk- Hs hr nesdm ˙krn ˙ udqx fnnc [fiqrs sghmf
sn sqx+! fhudm hsr rhlokhbhsx ˙mc d˙rd ne hlokdldms˙shnm-
BgZosdq 4
Jdqmdk ldsgncr
0
w
φ’w( ;
w1 ∈ E .
3
’4-0(
w2
θ2 w2 ) θ1 w1 ) θ0 w ) θ. ; θS φ’w(
37
38
nqhfhm˙k hmots hr l˙oodc sn rnld mdv rds ne pt˙mshshdr φ’w(+ vd vhkk b˙kk sgnrd
mdv pt˙mshshdr sgd edZstqdr u˙qh˙akdr- ’Tmenqstm˙sdkx+ chffdqdms ˙tsgnqr trd
chffdqdms sdqlr sn cdrbqhad sgdrd svn sghmfr hm chffdqdms bnmsdwsr-( Vd vhkk
b˙kk φ ˙ edZstqd lZo+ vghbg l˙or sgd ˙ssqhatsdr sn sgd ed˙stqdr-
m
∑
θ 9; θ ) x ¯h( θS φ’w¯h( ( φ’w¯h( ( ’4-2(
h;0
m
∑
θ; βh φ’w¯h( ( ’4-5(
h;0
0
Gdqd+ enq rhlokhbhsx+ vd hmbktcd ˆkk sgd lnmnlhˆkr vhsg qdodshshnmr ’rn sgˆs+ d-f-+ w0 w1 w2
ˆmc w1 w2 w0 ansg ˆoodˆq hm φ’w((- Sgdqdenqd+ sgdqd ˆqd snsˆkkx 0 ) c ) c1 ) c2 dmsqhdr hm
φ’w(-
40
Xnt l˙x qd˙khyd sg˙s ntq fdmdq˙k rsq˙sdfx hr sn hlokhbhskx qdoqdrdms sgd o,
chldmrhnm˙k udbsnq θ ax ˙ rds ne bndflbhdmsr β0 . . . . . βm - Snv˙qcr cnhmf sghr+
vd cdqhud sgd toc˙sd qtkd ne sgd bndflbhdmsr β0 . . . . . βm - Trhmf sgd dpt˙shnm
˙anud+ vd rdd sg˙s sgd mdv βh cdodmcr nm sgd nkc nmd uh˙
βh 9; βh ) x ¯h( θS φ’w¯h( ( ’4-7(
Gdqdvd rshkk g˙ud sgd nkc θ nm sgd QGR ne sgd dpt˙shnm- Qdok˙bhmf θ ax
θ ; mi;0 βi φ’w¯i( ( fhudr
( m
)
∑
¯i( S
∀h ∈ {0. . . . . m{. βh 9; βh ) x ¯h( βi φ’w ( φ’w¯h( (
i;0
S
Vd nesdm qdvqhsd φ’w¯i( ( φ’w¯h( ( ˙r }φ’w¯i( (. φ’w¯h( (〉 sn dlog˙rhyd sg˙s hs%r sgd
hmmdq oqnctbs ne sgd svn ed˙stqd udbsnqr- Uhdvhmf βh %r ˙r sgd mdv qdoqdrdms˙,
shnm ne θ+ vd g˙ud rtbbdrretkkx sq˙mrk˙sdc sgd a˙sbg fq˙chdms cdrbdms ˙kfnqhsgl
hmsn ˙m ˙kfnqhsgl sg˙s toc˙sdr sgd u˙ktd ne β hsdq˙shudkx- Hs l˙x ˙ood˙q sg˙s
˙s dudqx hsdq˙shnm+ vd rshkk mddc sn bnlotsd sgd u˙ktdr ne }φ’w¯i( (. φ’w¯h( (〉 enq
˙kk o˙hqr ne h. i+ d˙bg ne vghbg l˙x s˙jd qntfgkx N’o( nodq˙shnm- Gnvdudq+
svn hlonqs˙ms oqnodqshdr bnld sn qdrbtd9
0- Vd b˙m oqd,bnlotsd sgd o˙hqvhrd hmmdq oqnctbsr }φ’w¯i( (. φ’w¯h( (〉 enq ˙kk
o˙hqr ne h. i adenqd sgd knno rs˙qsr-
1- Enq sgd ed˙stqd l˙o φ cdfimdc hm ’4-4( ’nq l˙mx nsgdq hmsdqdrshmf ed˙,
stqd l˙or(+ bnlotshmf }φ’w¯i( (. φ’w¯h( (〉 b˙m ad dflbhdms ˙mc cndr mns
41
?r xnt vhkk rdd+ sgd hmmdq oqnctbsr adsvddm sgd ed˙stqdr }φ’w(. φ’y(〉 ˙qd
drrdmsh˙k gdqd- Vd cdfimd sgd Jdqmdk bnqqdronmchmf sn sgd ed˙stqd l˙o φ ˙r
˙ etmbshnm sg˙s l˙or S · S → E r˙shrexhmf9 1
0- Bnlotsd ˙kk sgd u˙ktdr J’w¯h( . w¯i( ( }φ’w¯h( (. φ’w¯i( (〉 trhmf dpt˙,
shnm ’4-8( enq ˙kk h. i ∈ {0. . . . . m{- Rds β 9; /-
1- Knno9
( m
)
∑
¯h( ¯h( ¯i(
∀h ∈ {0. . . . . m{. βh 9; βh ) x βi J’w . w ( ’4-00(
i;0
β 9; β ) ’zx Jβ(
Xnt l˙x qd˙khyd sg˙s etmc˙ldms˙kkx ˙kk vd mddc sn jmnv ˙ants sgd ed˙stqd
l˙o φ’·( hr dmb˙ortk˙sdc hm sgd bnqqdronmchmf jdqmdk etmbshnm J’·. ·(- Vd
vhkk dwo˙mc nm sghr hm sgd mdws rdbshnm-
Sgtr+ vd rdd sg˙s J’w. y( ; }φ’w(. φ’y(〉 hr sgd jdqmdk etmbshnm sg˙s bnqqd,
ronmcr sn sgd sgd ed˙stqd l˙oohmf φ fhudm ’rgnvm gdqd enq sgd b˙rd ne c ; 2(
ax
w0 w0
w0 w1
w0 w2
w1 w0
φ’w( ;
w1 w1 .
w1 w2
w2 w0
w2 w1
w2 w2
Qduhrhshmf sgd bnlots˙shnm˙k dflbhdmbx odqrodbshud ne jdqmdk+ mnsd sg˙s vgdqd˙r
b˙kbtk˙shmf sgd ghfg,chldmrhnm˙k φ’w( qdpthqdr N’c1 ( shld+ fimchmf J’w. y(
s˙jdr nmkx N’c( shld–khmd˙q hm sgd chldmrhnm ne sgd hmots ˙ssqhatsdr-
Enq ˙mnsgdq qdk˙sdc dw˙lokd+ ˙krn bnmrhcdq J’·. ·( cdfimdc ax
˙mc sgd o˙q˙ldsdq b bnmsqnkr sgd qdk˙shud vdhfgshmf adsvddm sgd wh ’fiqrs
nqcdq( ˙mc sgd wh wi ’rdbnmc nqcdq( sdqlr-
Lnqd aqn˙ckx+ sgd jdqmdk J’w. y( ; ’wS y ) b(j bnqqdronmcr sn ˙ ed˙stqd
l˙oohmf sn ˙m c)j j
ed˙stqd ro˙bd+ bnqqdronmchmf ne ˙kk lnmnlh˙kr ne sgd
enql wh0 wh1 . . . whj sg˙s ˙qd to sn nqcdq j- Gnvdudq+ cdrohsd vnqjhmf hm sghr
N’cj (,chldmrhnm˙k ro˙bd+ bnlotshmf J’w. y( rshkk s˙jdr nmkx N’c( shld+ ˙mc
gdmbd vd mdudq mddc sn dwokhbhskx qdoqdrdms ed˙stqd udbsnqr hm sghr udqx ghfg
chldmrhnm˙k ed˙stqd ro˙bd-
˙ ed˙stqd l˙o φ rtbg sg˙s sgd jdqmdk J cdfimdc ˙anud r˙shrfidr J’w. y( ;
φ’w(S φ’y(= Hm sghr o˙qshbtk˙q dw˙lokd+ sgd ˙mrvdq hr xdr- Sghr jdqmdk hr b˙kkdc
sgd FZtrrhZm idqmdk+ ˙mc bnqqdronmcr sn ˙m hmfimhsd chldmrhnm˙k ed˙stqd
l˙oohmf φ- Vd vhkk fhud ˙ oqdbhrd bg˙q˙bsdqhy˙shnm ˙ants vg˙s oqnodqshdr
˙ etmbshnm J mddcr sn r˙shrex rn sg˙s hs b˙m ad ˙ u˙khc jdqmdk etmbshnm sg˙s
bnqqdronmcr sn rnld ed˙stqd l˙o φ-
Sghr rds ne mnsdr oqdrdmsr sgd Rtoonqs Udbsnq L˙bghmd ’RUL( kd˙qmhmf ˙k,
fnqhsgl- RULr ˙qd ˙lnmf sgd adrs ’˙mc l˙mx adkhdud ˙qd hmcddc sgd adrs(
[nff,sgd,rgdke! rtodquhrdc kd˙qmhmf ˙kfnqhsglr- Sn sdkk sgd RUL rsnqx+ vd%kk
mddc sn fiqrs s˙kj ˙ants l˙qfhmr ˙mc sgd hcd˙ ne rdo˙q˙shmf c˙s˙ vhsg ˙ k˙qfd
[f˙o-! Mdws+ vd%kk s˙kj ˙ants sgd noshl˙k l˙qfhm bk˙rrhfidq+ vghbg vhkk kd˙c
tr hmsn ˙ chfqdrrhnm nm K˙fq˙mfd ct˙khsx- Vd%kk ˙krn rdd jdqmdkr+ vghbg fhud
˙ v˙x sn ˙ookx RULr dflbhdmskx hm udqx ghfg chldmrhnm˙k ’rtbg ˙r hmfimhsd,
chldmrhnm˙k( ed˙stqd ro˙bdr+ ˙mc fim˙kkx+ vd%kk bknrd nff sgd rsnqx vhsg sgd
RLN ˙kfnqhsgl+ vghbg fhudr ˙m dflbhdms hlokdldms˙shnm ne RULr-
48
5/
sq˙hmhmf dw˙lokdr- Sghr rddlr sn ad ˙ mhbd fn˙k sn ˙hl enq+ ˙mc vd%kk rnnm
enql˙khyd sghr hcd˙ trhmf sgd mnshnm ne etmbshnm˙k l˙qfhmr-
Enq ˙ chffdqdms sxod ne hmsthshnm+ bnmrhcdq sgd enkknvhmf fiftqd+ hm vghbg w%r
qdoqdrdms onrhshud sq˙hmhmf dw˙lokdr+ n%r cdmnsd mdf˙shud sq˙hmhmf dw˙lokdr+
˙ cdbhrhnm antmc˙qx ’sghr hr sgd khmd fhudm ax sgd dpt˙shnm θS w ; /+ ˙mc
hr ˙krn b˙kkdc sgd rdoZqZshmf gxodqokZmd( hr ˙krn rgnvm+ ˙mc sgqdd onhmsr
g˙ud ˙krn addm k˙adkdc ?+ A ˙mc B-
A
B
Mnshbd sg˙s sgd onhms ? hr udqx e˙q eqnl sgd cdbhrhnm antmc˙qx- He vd ˙qd
˙rjdc sn l˙jd ˙ oqdchbshnm enq sgd u˙ktd ne x ˙s ?+ hs rddlr vd rgntkc ad
pthsd bnmficdms sg˙s x ; 0 sgdqd- Bnmudqrdkx+ sgd onhms B hr udqx bknrd sn
sgd cdbhrhnm antmc˙qx+ ˙mc vghkd hs%r nm sgd rhcd ne sgd cdbhrhnm antmc˙qx
nm vghbg vd vntkc oqdchbs x ; 0+ hs rddlr khjdkx sg˙s itrs ˙ rl˙kk bg˙mfd sn
sgd cdbhrhnm antmc˙qx bntkc d˙rhkx g˙ud b˙trdc nts oqdchbshnm sn ad x ; /-
Gdmbd+ vd%qd ltbg lnqd bnmficdms ˙ants ntq oqdchbshnm ˙s ? sg˙m ˙s B- Sgd
onhms A khdr hm,adsvddm sgdrd svn b˙rdr+ ˙mc lnqd aqn˙ckx+ vd rdd sg˙s he
˙ onhms hr e˙q eqnl sgd rdo˙q˙shmf gxodqok˙md+ sgdm vd l˙x ad rhfmhfib˙mskx
lnqd bnmficdms hm ntq oqdchbshnmr- ?f˙hm+ hmenql˙kkx vd sghmj hs vntkc ad
mhbd he+ fhudm ˙ sq˙hmhmf rds+ vd l˙m˙fd sn fimc ˙ cdbhrhnm antmc˙qx sg˙s
˙kknvr tr sn l˙jd ˙kk bnqqdbs ˙mc bnmficdms ’ld˙mhmf e˙q eqnl sgd cdbhrhnm
antmc˙qx( oqdchbshnmr nm sgd sq˙hmhmf dw˙lokdr- Vd%kk enql˙khyd sghr k˙sdq
trhmf sgd mnshnm ne fdnldsqhb l˙qfhmr-
50
Mnsd sg˙s he x ¯h( ; 0+ sgdm enq sgd etmbshnm˙k l˙qfhm sn ad k˙qfd ’h-d-+ enq
ntq oqdchbshnm sn ad bnmficdms ˙mc bnqqdbs(+ vd mddc v S w¯h( ) a sn ad ˙ k˙qfd
onrhshud mtladq- Bnmudqrdkx+ he x ¯h( ; 0+ sgdm enq sgd etmbshnm˙k l˙qfhm
sn ad k˙qfd+ vd mddc v S w¯h( ) a sn ad ˙ k˙qfd mdf˙shud mtladq- Lnqdnudq+ he
x ¯h( ’v S w¯h( ) a( / /+ sgdm ntq oqdchbshnm nm sghr dw˙lokd hr bnqqdbs- ’Bgdbj
sghr xntqrdke-( Gdmbd+ ˙ k˙qfd etmbshnm˙k l˙qfhm qdoqdrdmsr ˙ bnmficdms ˙mc ˙
bnqqdbs oqdchbshnm-
Enq ˙ khmd˙q bk˙rrhfidq vhsg sgd bgnhbd ne f fhudm ˙anud ’s˙jhmf u˙ktdr hm
{ 0. 0{(+ sgdqd%r nmd oqnodqsx ne sgd etmbshnm˙k l˙qfhm sg˙s l˙jdr hs mns ˙
udqx fnnc ld˙rtqd ne bnmficdmbd+ gnvdudq- Fhudm ntq bgnhbd ne f+ vd mnsd sg˙s
51
he vd qdok˙bd v vhsg 1v ˙mc a vhsg 1a+ sgdm rhmbd f’v S w ) a( ; f’1v S w ) 1a(+
sghr vntkc mns bg˙mfd gv.a ’w( ˙s ˙kk- H-d-+ f+ ˙mc gdmbd ˙krn gv.a ’w(+ cdodmcr
nmkx nm sgd rhfm+ ats mns nm sgd l˙fmhstcd+ ne v S w ) a- Gnvdudq+ qdok˙bhmf
’v. a( vhsg ’1v. 1a( ˙krn qdrtksr hm ltkshokxhmf ntq etmbshnm˙k l˙qfhm ax ˙
e˙bsnq ne 1- Sgtr+ hs rddlr sg˙s ax dwoknhshmf ntq eqddcnl sn rb˙kd v ˙mc a+
vd b˙m l˙jd sgd etmbshnm˙k l˙qfhm ˙qahsq˙qhkx k˙qfd vhsgnts qd˙kkx bg˙mfhmf
˙mxsghmf ld˙mhmfetk- Hmsthshudkx+ hs lhfgs sgdqdenqd l˙jd rdmrd sn hlonrd
rnld rnqs ne mnql˙khy˙shnm bnmchshnm rtbg ˙r sg˙s ||v||1 ; 0: h-d-+ vd lhfgs
qdok˙bd ’v. a( vhsg ’v<||v||1 . a<||v||1 (+ ˙mc hmrsd˙c bnmrhcdq sgd etmbshnm˙k
l˙qfhm ne ’v<||v||1 . a<||v||1 (- Vd%kk bnld a˙bj sn sghr k˙sdq-
Fhudm ˙ sq˙hmhmf rds R ; {’w¯h( . x ¯h( (: h ; 0. . . . . m{+ vd ˙krn cdfimd sgd
etmbshnm l˙qfhm ne ’v. a( vhsg qdrodbs sn R ˙r sgd rl˙kkdrs ne sgd etmbshnm˙k
l˙qfhmr ne sgd hmchuhct˙k sq˙hmhmf dw˙lokdr- Cdmnsdc ax γ] + sghr b˙m sgdqdenqd
ad vqhssdm9
γ] ; lhm γ] ¯h( .
h;0.....m
Mdws+ kds%r s˙kj ˙ants fdnldsqhb lZqfhmr- Bnmrhcdq sgd ohbstqd adknv9
iw(
fimc sg˙s sgd onhms A hr fhudm ax w¯h( γ ¯h( · v<||v||- Ats sghr onhms khdr nm
sgd cdbhrhnm antmc˙qx+ ˙mc ˙kk onhmsr w nm sgd cdbhrhnm antmc˙qx r˙shrex sgd
dpt˙shnm v S w ) a ; /- Gdmbd+
S ¯h( ¯h( v
v w γ ) a ; /.
||v||
Rnkuhmf enq γ ¯h( xhdkcr
S
¯h( v S w¯h( ) a v a
γ ; ; w¯h( ) .
||v|| ||v|| ||v||
Sghr v˙r vnqjdc nts enq sgd b˙rd ne ˙ onrhshud sq˙hmhmf dw˙lokd ˙s ? hm sgd
fiftqd+ vgdqd adhmf nm sgd [onrhshud! rhcd ne sgd cdbhrhnm antmc˙qx hr fnnc-
Lnqd fdmdq˙kkx+ vd cdfimd sgd fdnldsqhb l˙qfhm ne ’v. a( vhsg qdrodbs sn ˙
sq˙hmhmf dw˙lokd ’w¯h( . x ¯h( ( sn ad
( S )
¯h( ¯h( v ¯h( a
γ ;x w ) .
||v|| ||v||
Mnsd sg˙s he ||v|| ; 0+ sgdm sgd etmbshnm˙k l˙qfhm dpt˙kr sgd fdnldsqhb
l˙qfhm–sghr sgtr fhudr tr ˙ v˙x ne qdk˙shmf sgdrd svn chffdqdms mnshnmr ne
l˙qfhm- ?krn+ sgd fdnldsqhb l˙qfhm hr hmu˙qh˙ms sn qdrb˙khmf ne sgd o˙q˙ld,
sdqr: h-d-+ he vd qdok˙bd v vhsg 1v ˙mc a vhsg 1a+ sgdm sgd fdnldsqhb l˙qfhm
cndr mns bg˙mfd- Sghr vhkk hm e˙bs bnld hm g˙mcx k˙sdq- Rodbhfib˙kkx+ adb˙trd
ne sghr hmu˙qh˙mbd sn sgd rb˙khmf ne sgd o˙q˙ldsdqr+ vgdm sqxhmf sn fis v ˙mc a
sn sq˙hmhmf c˙s˙+ vd b˙m hlonrd ˙m ˙qahsq˙qx rb˙khmf bnmrsq˙hms nm v vhsgnts
bg˙mfhmf ˙mxsghmf hlonqs˙ms: enq hmrs˙mbd+ vd b˙m cdl˙mc sg˙s ||v|| ; 0+ nq
|v0 | ; 4+ nq |v0 ) a| ) |v1 | ; 1+ ˙mc ˙mx ne sgdrd b˙m ad r˙shrfidc rhlokx ax
qdrb˙khmf v ˙mc a-
Ehm˙kkx+ fhudm ˙ sq˙hmhmf rds R ; {’w¯h( . x ¯h( (: h ; 0. . . . . m{+ vd ˙krn cdfimd
sgd fdnldsqhb l˙qfhm ne ’v. a( vhsg qdrodbs sn R sn ad sgd rl˙kkdrs ne sgd
fdnldsqhb l˙qfhmr nm sgd hmchuhct˙k sq˙hmhmf dw˙lokdr9
γ ; lhm γ ¯h( .
h;0.....m
nm sgd sq˙hmhmf rds ˙mc ˙ fnnc [fis! sn sgd sq˙hmhmf c˙s˙- Rodbhfib˙kkx+ sghr
vhkk qdrtks hm ˙ bk˙rrhfidq sg˙s rdo˙q˙sdr sgd onrhshud ˙mc sgd mdf˙shud sq˙hmhmf
dw˙lokdr vhsg ˙ [f˙o! ’fdnldsqhb l˙qfhm(-
Enq mnv+ vd vhkk ˙rrtld sg˙s vd ˙qd fhudm ˙ sq˙hmhmf rds sg˙s hr khmd˙qkx
rdo˙q˙akd: h-d-+ sg˙s hs hr onrrhakd sn rdo˙q˙sd sgd onrhshud ˙mc mdf˙shud dw,
˙lokdr trhmf rnld rdo˙q˙shmf gxodqok˙md- Gnv vhkk vd fimc sgd nmd sg˙s
˙bghdudr sgd l˙whltl fdnldsqhb l˙qfhm= Vd b˙m onrd sgd enkknvhmf nosh,
lhy˙shnm oqnakdl9
l˙wγ.v.a γ
r-s- x ¯h( ’v S w¯h( ) a( ≥ γ. h ; 0. . . . . m
||v|| ; 0.
Gdqd+ vd%qd fnhmf sn l˙whlhyd γ] <||v||+ rtaidbs sn sgd etmbshnm˙k l˙qfhmr ˙kk
adhmf ˙s kd˙rs γ] - Rhmbd sgd fdnldsqhb ˙mc etmbshnm˙k l˙qfhmr ˙qd qdk˙sdc ax
γ ; γ] <||v|+ sghr vhkk fhud tr sgd ˙mrvdq vd v˙ms- Lnqdnudq+ vd%ud fnssdm qhc
ne sgd bnmrsq˙hms ||v|| ; 0 sg˙s vd chcm%s khjd- Sgd cnvmrhcd hr sg˙s vd mnv
γ
]
g˙ud ˙ m˙rsx ’˙f˙hm+ mnm,bnmudw( naidbshud }}v}} etmbshnm: ˙mc+ vd rshkk cnm%s
g˙ud ˙mx nff,sgd,rgdke rnesv˙qd sg˙s b˙m rnkud sghr enql ne ˙m noshlhy˙shnm
oqnakdl-
Kds%r jddo fnhmf- Qdb˙kk ntq d˙qkhdq chrbtrrhnm sg˙s vd b˙m ˙cc ˙m ˙qah,
sq˙qx rb˙khmf bnmrsq˙hms nm v ˙mc a vhsgnts bg˙mfhmf ˙mxsghmf- Sghr hr sgd
jdx hcd˙ vd%kk trd mnv- Vd vhkk hmsqnctbd sgd rb˙khmf bnmrsq˙hms sg˙s sgd
etmbshnm˙k l˙qfhm ne v. a vhsg qdrodbs sn sgd sq˙hmhmf rds ltrs ad 09
γ] ; 0.
54
Gdqd+ sgd βh %r ˙qd b˙kkdc sgd KZfqZmfd ltkshokhdqr- Vd vntkc sgdm fimc
˙mc rds H%r o˙qsh˙k cdqhu˙shudr sn ydqn9
>H >H
; /: ; /.
>vh >βh
˙mc rnkud enq v ˙mc β-
Hm sghr rdbshnm+ vd vhkk fdmdq˙khyd sghr sn bnmrsq˙hmdc noshlhy˙shnm oqna,
kdlr hm vghbg vd l˙x g˙ud hmdpt˙khsx ˙r vdkk ˙r dpt˙khsx bnmrsq˙hmsr- Ctd sn
shld bnmrsq˙hmsr+ vd vnm%s qd˙kkx ad ˙akd sn cn sgd sgdnqx ne K˙fq˙mfd ct˙khsx
itrshbd hm sghr bk˙rr+1 ats vd vhkk fhud sgd l˙hm hcd˙r ˙mc qdrtksr+ vghbg vd
vhkk sgdm ˙ookx sn ntq noshl˙k l˙qfhm bk˙rrhfidq%r noshlhy˙shnm oqnakdl-
Bnmrhcdq sgd enkknvhmf+ vghbg vd%kk b˙kk sgd oqhlZk noshlhy˙shnm oqnakdl9
lhmv e ’v(
r-s- fh ’v( ≤ /. h ; 0. . . . . j
gh ’v( ; /. h ; 0. . . . . k.
Sn rnkud hs+ vd rs˙qs ax cdfimhmf sgd fdmdqZkhydc KZfqZmfhZm
j
∑ k
∑
H’v. . β( ; e ’v( ) h fh ’v( ) βh gh ’v(.
h;0 h;0
Gdqd+ sgd h %r ˙mc βh %r ˙qd sgd K˙fq˙mfd ltkshokhdqr- Bnmrhcdq sgd pt˙mshsx
θN ’v( ; l˙w H’v. . β(.
.β 9 d ≥.
Gdqd+ sgd [O! rtarbqhos rs˙mcr enq [oqhl˙k-! Kds rnld v ad fhudm- He v
uhnk˙sdr ˙mx ne sgd oqhl˙k bnmrsq˙hmsr ’h-d-+ he dhsgdq fh ’v( / / nq gh ’v( 6; /
enq rnld h(+ sgdm xnt rgntkc ad ˙akd sn udqhex sg˙s
j
∑ k
∑
θN ’v( ; l˙w e ’v( ) h fh ’v( ) βh gh ’v( ’5-0(
.β 9 d ≥.
h;0 h;0
; ∞. ’5-1(
Bnmudqrdkx+ he sgd bnmrsq˙hmsr ˙qd hmcddc r˙shrfidc enq ˙ o˙qshbtk˙q u˙ktd ne v+
sgdm θN ’v( ; e ’v(- Gdmbd+
e ’v( he v r˙shrfidr oqhl˙k bnmrsq˙hmsr
θN ’v( ;
∞ nsgdqvhrd.
1
Qdˆcdqr hmsdqdrsdc hm kdˆqmhmf lnqd ˆants sghr snohb ˆqd dmbntqˆfdc sn qdˆc+ d-f-+ Q-
S- Qnbjˆqedkkdq ’086/(+ Bnmudw ?mˆkxrhr+ Oqhmbdsnm Tmhudqrhsx Oqdrr-
56
Sgtr+ θN s˙jdr sgd r˙ld u˙ktd ˙r sgd naidbshud hm ntq oqnakdl enq ˙kk u˙k,
tdr ne v sg˙s r˙shrfidr sgd oqhl˙k bnmrsq˙hmsr+ ˙mc hr onrhshud hmfimhsx he sgd
bnmrsq˙hmsr ˙qd uhnk˙sdc- Gdmbd+ he vd bnmrhcdq sgd lhmhlhy˙shnm oqnakdl
lhm θN ’v( ; lhm l˙w H’v. . β(.
v v .β 9 d ≥.
vd rdd sg˙s hs hr sgd r˙ld oqnakdl ’h-d-+ ˙mc g˙r sgd r˙ld rnktshnmr ˙r( ntq
nqhfhm˙k+ oqhl˙k oqnakdl- Enq k˙sdq trd+ vd ˙krn cdfimd sgd noshl˙k u˙ktd ne
sgd naidbshud sn ad o∗ ; lhmv θN ’v(: vd b˙kk sghr sgd uZktd ne sgd oqhl˙k
oqnakdl-
Mnv+ kds%r knnj ˙s ˙ rkhfgskx chffdqdms oqnakdl- Vd cdfimd
θA ’ . β( ; lhm H’v. . β(.
v
Gdqd+ sgd [B! rtarbqhos rs˙mcr enq [ct˙k-! Mnsd ˙krn sg˙s vgdqd˙r hm sgd
cdfimhshnm ne θN vd vdqd noshlhyhmf ’l˙whlhyhmf( vhsg qdrodbs sn . β+ gdqd
vd ˙qd lhmhlhyhmf vhsg qdrodbs sn v-
Vd b˙m mnv onrd sgd ctZk noshlhy˙shnm oqnakdl9
l˙w θA ’ . β( ; l˙w lhm H’v. . β(.
.β 9 d ≥. .β 9 d ≥. v
Sghr hr dw˙bskx sgd r˙ld ˙r ntq oqhl˙k oqnakdl rgnvm ˙anud+ dwbdos sg˙s sgd
nqcdq ne sgd [l˙w! ˙mc sgd [lhm! ˙qd mnv dwbg˙mfdc- Vd ˙krn cdfimd sgd
noshl˙k u˙ktd ne sgd ct˙k oqnakdl%r naidbshud sn ad c∗ ; l˙w .β 9 d ≥. θA ’v(-
Gnv ˙qd sgd oqhl˙k ˙mc sgd ct˙k oqnakdlr qdk˙sdc= Hs b˙m d˙rhkx ad rgnvm
sg˙s
c∗ ; l˙w lhm H’v. . β( ≤ lhm l˙w H’v. . β( ; o∗ .
.β 9 d ≥. v v .β 9 d ≥.
’Xnt rgntkc bnmuhmbd xntqrdke ne sghr: sghr enkknvr eqnl sgd [l˙w lhm! ne ˙
etmbshnm ˙kv˙xr adhmf kdrr sg˙m nq dpt˙k sn sgd [lhm l˙w-!( Gnvdudq+ tmcdq
bdqs˙hm bnmchshnmr+ vd vhkk g˙ud
c∗ ; o∗ .
rn sg˙s vd b˙m rnkud sgd ct˙k oqnakdl hm khdt ne sgd oqhl˙k oqnakdl- Kds%r
rdd vg˙s sgdrd bnmchshnmr ˙qd-
Rtoonrd e ˙mc sgd fh %r ˙qd bnmudw+2 ˙mc sgd gh %r ˙qd ˙flmd-3 Rtoonrd
etqsgdq sg˙s sgd bnmrsq˙hmsr fh ˙qd ’rsqhbskx( ed˙rhakd: sghr ld˙mr sg˙s sgdqd
dwhrsr rnld v rn sg˙s fh ’v( , / enq ˙kk h-
2
Ugdm d gˆr ˆ Gdrrhˆm+ sgdm hs hr bnmudw he ˆmc nmkx he sgd Gdrrhˆm hr onrhshud rdlh,
cdfimhsd- Enq hmrsˆmbd+ d ’v( ; v Q v hr bnmudw: rhlhkˆqkx+ ˆkk khmdˆq ’ˆmc ˆfimd( etmbshnmr
ˆqd ˆkrn bnmudw- ’? etmbshnm d bˆm ˆkrn ad bnmudw vhsgnts adhmf chffdqdmshˆakd+ ats vd
vnm”s mddc sgnrd lnqd fdmdqˆk cdfimhshnmr ne bnmudwhsx gdqd-(
3
H-d-+ sgdqd dwhrsr ad + ad + rn sgˆs gd ’v( ; aQd v ) ad - [?fimd” ldˆmr sgd rˆld sghmf ˆr
khmdˆq+ dwbdos sgˆs vd ˆkrn ˆkknv sgd dwsqˆ hmsdqbdos sdql ad -
57
Vd g˙ud nmd rtbg bnmrsq˙hms enq d˙bg sq˙hmhmf dw˙lokd- Mnsd sg˙s eqnl sgd
JJS ct˙k bnlokdldms˙qhsx bnmchshnm+ vd vhkk g˙ud h / / nmkx enq sgd sq˙hm,
hmf dw˙lokdr sg˙s g˙ud etmbshnm˙k l˙qfhm dw˙bskx dpt˙k sn nmd ’h-d-+ sgd nmdr
bnqqdronmchmf sn bnmrsq˙hmsr sg˙s gnkc vhsg dpt˙khsx+ fh ’v( ; /(- Bnmrhcdq
sgd fiftqd adknv+ hm vghbg ˙ l˙whltl l˙qfhm rdo˙q˙shmf gxodqok˙md hr rgnvm
ax sgd rnkhc khmd-
Sgd onhmsr vhsg sgd rl˙kkdrs l˙qfhmr ˙qd dw˙bskx sgd nmdr bknrdrs sn sgd
cdbhrhnm antmc˙qx: gdqd+ sgdrd ˙qd sgd sgqdd onhmsr ’nmd mdf˙shud ˙mc svn onr,
hshud dw˙lokdr( sg˙s khd nm sgd c˙rgdc khmdr o˙q˙kkdk sn sgd cdbhrhnm antmc˙qx-
Sgtr+ nmkx sgqdd ne sgd h %r–m˙ldkx+ sgd nmdr bnqqdronmchmf sn sgdrd sgqdd
sq˙hmhmf dw˙lokdr–vhkk ad mnm,ydqn ˙s sgd noshl˙k rnktshnm sn ntq noshlhy˙,
shnm oqnakdl- Sgdrd sgqdd onhmsr ˙qd b˙kkdc sgd rtoonqs udbsnqr hm sghr
oqnakdl- Sgd e˙bs sg˙s sgd mtladq ne rtoonqs udbsnqr b˙m ad ltbg rl˙kkdq
sg˙m sgd rhyd sgd sq˙hmhmf rds vhkk ad trdetk k˙sdq-
Kds%r lnud nm- Knnjhmf ˙gd˙c+ ˙r vd cdudkno sgd ct˙k enql ne sgd oqna,
kdl+ nmd jdx hcd˙ sn v˙sbg nts enq hr sg˙s vd%kk sqx sn vqhsd ntq ˙kfnqhsgl
hm sdqlr ne nmkx sgd hmmdq oqnctbs }w¯h( . w¯i( 〉 ’sghmj ne sghr ˙r ’w¯h( (S w¯i( (
adsvddm onhmsr hm sgd hmots ed˙stqd ro˙bd- Sgd e˙bs sg˙s vd b˙m dwoqdrr ntq
˙kfnqhsgl hm sdqlr ne sgdrd hmmdq oqnctbsr vhkk ad jdx vgdm vd ˙ookx sgd
jdqmdk sqhbj-
Vgdm vd bnmrsqtbs sgd K˙fq˙mfh˙m enq ntq noshlhy˙shnm oqnakdl vd g˙ud9
m
∑
0
H’v. a. ( ; ||v||1 h x ¯h( ’v S w¯h( ) a( 0 . ’5-8(
1 h;0
Mnsd sg˙s sgdqd%qd nmkx [ h ! ats mn [βh ! K˙fq˙mfd ltkshokhdqr+ rhmbd sgd
oqnakdl g˙r nmkx hmdpt˙khsx bnmrsq˙hmsr-
6/
Kds%r fimc sgd ct˙k enql ne sgd oqnakdl- Sn cn rn+ vd mddc sn fiqrs
lhmhlhyd H’v. a. ( vhsg qdrodbs sn v ˙mc a ’enq fiwdc (+ sn fds θA + vghbg
vd%kk cn ax rdsshmf sgd cdqhu˙shudr ne H vhsg qdrodbs sn v ˙mc a sn ydqn- Vd
g˙ud9 m
∑
¯h( ¯h(
∇v H’v. a. ( ; v hx w ;/
h;0
He vd s˙jd sgd cdfimhshnm ne v hm Dpt˙shnm ’5-0/( ˙mc oktf sg˙s a˙bj hmsn
sgd K˙fq˙mfh˙m ’Dpt˙shnm 5-8(+ ˙mc rhlokhex+ vd fds
m
∑ m m
0 ∑ ¯h( ¯i( ¯h( S ¯i(
∑
¯h(
H’v. a. ( ; h x x h i ’w ( w a hx .
h;0
1 h.i;0 h;0
Ats eqnl Dpt˙shnm ’5-00(+ sgd k˙rs sdql ltrs ad ydqn+ rn vd nas˙hm
m
∑ m
0 ∑ ¯h( ¯i( ¯h( S
H’v. a. ( ; h x x h i ’w ( w¯i( .
h;0
1 h.i;0
Xnt rgntkc ˙krn ad ˙akd sn udqhex sg˙s sgd bnmchshnmr qdpthqdc enq o∗ ; c∗
˙mc sgd JJS bnmchshnmr ’Dpt˙shnmr 5-2z5-6( sn gnkc ˙qd hmcddc r˙shrfidc hm
60
ntq noshlhy˙shnm oqnakdl- Gdmbd+ vd b˙m rnkud sgd ct˙k hm khdt ne rnkuhmf
sgd oqhl˙k oqnakdl- Rodbhfib˙kkx+ hm sgd ct˙k oqnakdl ˙anud+ vd g˙ud ˙
l˙whlhy˙shnm oqnakdl hm vghbg sgd o˙q˙ldsdqr ˙qd sgd h %r- Vd%kk s˙kj k˙sdq
˙ants sgd rodbhfib ˙kfnqhsgl sg˙s vd%qd fnhmf sn trd sn rnkud sgd ct˙k oqnakdl+
ats he vd ˙qd hmcddc ˙akd sn rnkud hs ’h-d-+ fimc sgd %r sg˙s l˙whlhyd V ’ (
rtaidbs sn sgd bnmrsq˙hmsr(+ sgdm vd b˙m trd Dpt˙shnm ’5-0/( sn fn a˙bj ˙mc
fimc sgd noshl˙k v%r ˙r ˙ etmbshnm ne sgd %r- G˙uhmf entmc v ∗ + ax bnmrhcdqhmf
sgd oqhl˙k oqnakdl+ hs hr ˙krn rsq˙hfgsenqv˙qc sn fimc sgd noshl˙k u˙ktd enq
sgd hmsdqbdos sdql a ˙r
∑ m
0
lhmγ.v.a ||v||1 ) B µh
1 h;0
Sgtr+ dw˙lokdr ˙qd mnv odqlhssdc sn g˙ud ’etmbshnm˙k( l˙qfhm kdrr sg˙m 0+
˙mc he ˙m dw˙lokd g˙r etmbshnm˙k l˙qfhm 0 µh ’vhsg µ / /(+ vd vntkc o˙x
˙ bnrs ne sgd naidbshud etmbshnm adhmf hmbqd˙rdc ax Bµh - Sgd o˙q˙ldsdq B
bnmsqnkr sgd qdk˙shud vdhfgshmf adsvddm sgd svhm fn˙kr ne l˙jhmf sgd ||v||1
rl˙kk ’vghbg vd r˙v d˙qkhdq l˙jdr sgd l˙qfhm k˙qfd( ˙mc ne dmrtqhmf sg˙s
lnrs dw˙lokdr g˙ud etmbshnm˙k l˙qfhm ˙s kd˙rs 0-
62
Mnv+ ˙kk sg˙s qdl˙hmr hr sn fhud ˙m ˙kfnqhsgl enq ˙bst˙kkx rnkuhmf sgd ct˙k
oqnakdl+ vghbg vd vhkk cn hm sgd mdws rdbshnm-
ne sgd RUL- O˙qskx sn lnshu˙sd sgd RLN ˙kfnqhsgl+ ˙mc o˙qskx adb˙trd hs%r
hmsdqdrshmf hm hsr nvm qhfgs+ kds%r fiqrs s˙jd ˙mnsgdq chfqdrrhnm sn s˙kj ˙ants
sgd bnnqchm˙sd ˙rbdms ˙kfnqhsgl-
l˙w V ’ 0. 1. . . . . m (.
Gdqd+ vd sghmj ne V ˙r itrs rnld etmbshnm ne sgd o˙q˙ldsdqr h %r+ ˙mc enq mnv
hfmnqd ˙mx qdk˙shnmrgho adsvddm sghr oqnakdl ˙mc RULr- Vd%ud ˙kqd˙cx rddm
svn noshlhy˙shnm ˙kfnqhsglr+ fq˙chdms ˙rbdms ˙mc Mdvsnm%r ldsgnc- Sgd
mdv ˙kfnqhsgl vd%qd fnhmf sn bnmrhcdq gdqd hr b˙kkdc bnnqchmZsd Zrbdms9
Enq h ; 0. . . . . m+ {
h 9; ˙qf l˙w ] d V ’ 0. . . . . h 0. ]h. h)0 . . . . . m (-
Sgtr+ hm sgd hmmdqlnrs knno ne sghr ˙kfnqhsgl+ vd vhkk gnkc ˙kk sgd u˙qh˙akdr
dwbdos enq rnld h fiwdc+ ˙mc qdnoshlhyd V vhsg qdrodbs sn itrs sgd o˙q˙ldsdq
h - Hm sgd udqrhnm ne sghr ldsgnc oqdrdmsdc gdqd+ sgd hmmdq,knno qdnoshlhydr
sgd u˙qh˙akdr hm nqcdq 0 . 1 . . . . . m . 0 . 1 . . . .- ’? lnqd rnoghrshb˙sdc udqrhnm
lhfgs bgnnrd nsgdq nqcdqhmfr: enq hmrs˙mbd+ vd l˙x bgnnrd sgd mdws u˙qh˙akd
sn toc˙sd ˙bbnqchmf sn vghbg nmd vd dwodbs sn ˙kknv tr sn l˙jd sgd k˙qfdrs
hmbqd˙rd hm V ’ (-(
Vgdm sgd etmbshnm V g˙oodmr sn ad ne rtbg ˙ enql sg˙s sgd [˙qf l˙w!
hm sgd hmmdq knno b˙m ad odqenqldc dflbhdmskx+ sgdm bnnqchm˙sd ˙rbdms b˙m ad
˙ e˙hqkx dflbhdms ˙kfnqhsgl- Gdqd%r ˙ ohbstqd ne bnnqchm˙sd ˙rbdms hm ˙bshnm9
64
12
02
.2
5. 2
50
50 2
51
51 50 2 50 5. 2 . .2 0 02 1 12
Sgd dkkhordr hm sgd fiftqd ˙qd sgd bnmsntqr ne ˙ pt˙cq˙shb etmbshnm sg˙s
vd v˙ms sn noshlhyd- Bnnqchm˙sd ˙rbdms v˙r hmhsh˙khydc ˙s ’1. 1(+ ˙mc ˙krn
oknssdc hm sgd fiftqd hr sgd o˙sg sg˙s hs snnj nm hsr v˙x sn sgd fkna˙k l˙whltl-
Mnshbd sg˙s nm d˙bg rsdo+ bnnqchm˙sd ˙rbdms s˙jdr ˙ rsdo sg˙s%r o˙q˙kkdk sn nmd
ne sgd ˙wdr+ rhmbd nmkx nmd u˙qh˙akd hr adhmf noshlhydc ˙s ˙ shld-
5-7-1 RLN
Vd bknrd nff sgd chrbtrrhnm ne RULr ax rjdsbghmf sgd cdqhu˙shnm ne sgd RLN
˙kfnqhsgl-
Gdqd%r sgd ’ct˙k( noshlhy˙shnm oqnakdl sg˙s vd v˙ms sn rnkud9
m
∑ m
0 ∑ ¯h( ¯i( ¯h(
l˙w V’ ( ; h x x h i }w . w¯i( 〉. ’5-08(
h;0
1 h.i;0
r-s- / ≤ h ≤ B. h ; 0. . . . . m ’5-1/(
∑m
¯h(
hx ; /. ’5-10(
h;0
Kds%r r˙x vd g˙ud rds ne h %r sg˙s r˙shrex sgd bnmrsq˙hmsr ’5-1/,5-10(- Mnv+
rtoonrd vd v˙ms sn gnkc 1 . . . . . m fiwdc+ ˙mc s˙jd ˙ bnnqchm˙sd ˙rbdms rsdo
˙mc qdnoshlhyd sgd naidbshud vhsg qdrodbs sn 0 - B˙m vd l˙jd ˙mx oqnfqdrr=
Sgd ˙mrvdq hr mn+ adb˙trd sgd bnmrsq˙hms ’5-10( dmrtqdr sg˙s
m
∑
¯0( ¯h(
0x ; hx .
h;1
65
’Sghr rsdo trdc sgd e˙bs sg˙s x ¯0( ∈ { 0. 0{+ ˙mc gdmbd ’x ¯0( (1 ; 0-( Gdmbd+
0 hr dw˙bskx cdsdqlhmdc ax sgd nsgdq h %r+ ˙mc he vd vdqd sn gnkc 1 . . . . . m
fiwdc+ sgdm vd b˙m%s l˙jd ˙mx bg˙mfd sn 0 vhsgnts uhnk˙shmf sgd bnm,
rsq˙hms ’5-10( hm sgd noshlhy˙shnm oqnakdl-
Sgtr+ he vd v˙ms sn toc˙sd rnld rtaidbs ne sgd h %r+ vd ltrs toc˙sd ˙s
kd˙rs svn ne sgdl rhltks˙mdntrkx hm nqcdq sn jddo r˙shrexhmf sgd bnmrsq˙hmsr-
Sghr lnshu˙sdr sgd RLN ˙kfnqhsgl+ vghbg rhlokx cndr sgd enkknvhmf9
Qdod˙s shkk bnmudqfdmbd {
0- Rdkdbs rnld o˙hq h ˙mc i sn toc˙sd mdws ’trhmf ˙ gdtqhrshb sg˙s
sqhdr sn ohbj sgd svn sg˙s vhkk ˙kknv tr sn l˙jd sgd ahffdrs oqnfqdrr
snv˙qcr sgd fkna˙k l˙whltl(-
1- Qdnoshlhyd V ’ ( vhsg qdrodbs sn h ˙mc i+ vghkd gnkchmf ˙kk sgd
nsgdq j %r ’j 6; h. i( fiwdc-
{
Sn sdrs enq bnmudqfdmbd ne sghr ˙kfnqhsgl+ vd b˙m bgdbj vgdsgdq sgd JJS
bnmchshnmr ’Dpt˙shnmr 5-05,5-07( ˙qd r˙shrfidc sn vhsghm rnld snk- Gdqd+ snk hr
sgd bnmudqfdmbd snkdq˙mbd o˙q˙ldsdq+ ˙mc hr sxohb˙kkx rds sn ˙qntmc /-/0 sn
/-//0- ’Rdd sgd o˙odq ˙mc ordtcnbncd enq cds˙hkr-(
Sgd jdx qd˙rnm sg˙s RLN hr ˙m dflbhdms ˙kfnqhsgl hr sg˙s sgd toc˙sd sn
h+ i b˙m ad bnlotsdc udqx dflbhdmskx- Kds%r mnv aqhdfix rjdsbg sgd l˙hm
hcd˙r enq cdqhuhmf sgd dflbhdms toc˙sd-
Kds%r r˙x vd btqqdmskx g˙ud rnld rdsshmf ne sgd h %r sg˙s r˙shrex sgd bnm,
rsq˙hmsr ’5-1/,5-10(+ ˙mc rtoonrd vd%ud cdbhcdc sn gnkc 2 . . . . . m fiwdc+ ˙mc
v˙ms sn qdnoshlhyd V ’ 0 . 1 . . . . . m ( vhsg qdrodbs sn 0 ˙mc 1 ’rtaidbs sn
sgd bnmrsq˙hmsr(- Eqnl ’5-10(+ vd qdpthqd sg˙s
m
∑
¯0( ¯1( ¯h(
0x ) 1x ; hx .
h;2
Rhmbd sgd qhfgs g˙mc rhcd hr fiwdc ’˙r vd%ud fiwdc 2. . . . m (+ vd b˙m itrs kds
hs ad cdmnsdc ax rnld bnmrs˙ms ζ9
¯0( ¯1(
0x ) 1x ; ζ. ’5-11(
Vd b˙m sgtr ohbstqd sgd bnmrsq˙hmsr nm 0 ˙mc 1 ˙r enkknvr9
66
C ) L= (y )1L =1(2ζ
)1
H
)
Eqnl sgd bnmrsq˙hmsr ’5-1/(+ vd jmnv sg˙s 0 ˙mc 1 ltrs khd vhsghm sgd anw
Z/. B“ · Z/. B“ rgnvm- ?krn oknssdc hr sgd khmd 0 x ¯0( ) 1 x ¯1( ; ζ+ nm vghbg vd
jmnv 0 ˙mc 1 ltrs khd- Mnsd ˙krn sg˙s+ eqnl sgdrd bnmrsq˙hmsr+ vd jmnv
K ≤ 1 ≤ F: nsgdqvhrd+ ’ 0 . 1 ( b˙m%s rhltks˙mdntrkx r˙shrex ansg sgd anw
˙mc sgd rsq˙hfgs khmd bnmrsq˙hms- Hm sghr dw˙lokd+ K ; /- Ats cdodmchmf nm
vg˙s sgd khmd 0 x ¯0( ) 1 x ¯1( ; ζ knnjr khjd+ sghr vnm%s ˙kv˙xr mdbdrr˙qhkx ad
sgd b˙rd: ats lnqd fdmdq˙kkx+ sgdqd vhkk ad rnld knvdq,antmc K ˙mc rnld
toodq,antmc F nm sgd odqlhrrhakd u˙ktdr enq 1 sg˙s vhkk dmrtqd sg˙s 0 + 1
khd vhsghm sgd anw Z/. B“ · Z/. B“-
Trhmf Dpt˙shnm ’5-11(+ vd b˙m ˙krn vqhsd 0 ˙r ˙ etmbshnm ne 1 9
¯1(
0 ; ’ζ 1x (x ¯0( .
’Bgdbj sghr cdqhu˙shnm xntqrdke: vd ˙f˙hm trdc sgd e˙bs sg˙s x ¯0( ∈ { 0. 0{ rn
sg˙s ’x ¯0( (1 ; 0-( Gdmbd+ sgd naidbshud V ’ ( b˙m ad vqhssdm
¯1(
V’ 0. 1. . . . . m( ; V ’’ζ 1x (x ¯0( . 1. . . . . m (.
Ehm˙kkx+ g˙uhmf entmc sgd 1 dv + vd b˙m trd Dpt˙shnm ’5-11( sn fn a˙bj ˙mc
fimc sgd noshl˙k u˙ktd ne 0 dv -
Sgdqd%qd ˙ bntokd lnqd cds˙hkr sg˙s ˙qd pthsd d˙rx ats sg˙s vd%kk kd˙ud xnt
sn qd˙c ˙ants xntqrdke hm Ok˙ss%r o˙odq9 Nmd hr sgd bgnhbd ne sgd gdtqhrshbr
trdc sn rdkdbs sgd mdws h + i sn toc˙sd: sgd nsgdq hr gnv sn toc˙sd a ˙r sgd
RLN ˙kfnqhsgl hr qtm-
OZqs HH
Cddo kdZqmhmf
68
BgZosdq 6
Cddo kdZqmhmf
Vd mnv adfhm ntq rstcx ne cddo kd˙qmhmf- Hm sghr rds ne mnsdr+ vd fhud ˙m
nudquhdv ne mdtq˙k mdsvnqjr+ chrbtrr udbsnqhy˙shnm ˙mc chrbtrr sq˙hmhmf mdtq˙k
mdsvnqjr vhsg a˙bjoqno˙f˙shnm-
Qdfqdrrhnm oqnakdlr- Enq rhlokhbhsx+ vd rs˙qs vhsg sgd b˙rd vgdqd sgd
ntsots hr ˙ qd˙k mtladq+ sg˙s hr+ x ¯h( ∈ E+ ˙mc sgtr sgd lncdk gθ ˙krn ntsotsr
˙ qd˙k mtladq gθ ’w( ∈ E- Vd cdfimd sgd kd˙rs rpt˙qd bnrs etmbshnm enq sgd
0
He ˆ bnmbqdsd dwˆlokd hr gdkoetk+ odqgˆor sghmj ˆants sgd lncdk g ’w( ; θ01 w10 ) θ11 w11 )
· · · ) θT1 w1T hm sghr rtardbshnm+ dudm sgntfg hs”r mns ˆ mdtqˆk mdsvnqj-
7/
70
AhmZqx bkZrrhfibZshnm- Mdws vd cdfimd sgd lncdk ˙mc knrr etmbshnm enq
ahm˙qx bk˙rrhfib˙shnm- Rtoonrd sgd hmotsr w ∈ Ec - Kds ḡθ 9 Ec → E ad ˙
o˙q˙ldsdqhydc lncdk ’sgd ˙m˙knf ne θ> w hm knfhrshb khmd˙q qdfqdrrhnm(- Vd
b˙kk sgd ntsots ḡθ ’w( ∈ E sgd knfhs- ?m˙knfntr sn Rdbshnm 1-0+ vd trd sgd
knfhrshb etmbshnm f’·( sn stqm sgd knfhs ḡθ ’w( sn ˙ oqna˙ahkhsx gθ ’w( ∈ Z/. 0“9
O ’x ; 0 | w: θ( ; gθ ’w(
O ’x ; / | w: θ( ; 0 gθ ’w(
Enkknvhmf sgd r˙ld cdqhu˙shnm hm Rdbshnm 1-0 ˙mc trhmf sgd cdqhu˙shnm hm
Qdl˙qj 1-0-0+ sgd mdf˙shud khjdkhgnnc knrr etmbshnm hr dpt˙k sn9
I ¯h( ’θ( ; knf o’x ¯h( | w¯h( : θ( ; Zknfhrshb ’ḡθ ’w¯h( (. x ¯h( ( ’6-3(
?r cnmd hm dpt˙shnm ’6-1(+ sgd sns˙k knrr etmbshnm hr ˙krn cdfimdc ˙rsgd ˙udq˙fd
ne sgd knrr etmbshnm nudq hmchuhct˙k sq˙hmhmf dw˙lokdr+ I’θ( ; m0 mh;0 I ¯h( ’θ(.
71
Trhmf sgd mns˙shnmr ne Rdbshnm 1-2+ vd b˙m rhlokx vqhsd hm ˙m ˙arsq˙bs v˙x9
I ¯h( ’θ( ; Zbd ’ḡθ ’w¯h( (. x ¯h( (. ’6-6(
Sgd knrr etmbshnm hr ˙krn cdfimdc ˙rsgd ˙udq˙fd ne sgd knrr etmbshnm ne hmch,
uhct˙k sq˙hmhmf dw˙lokdr+ I’θ( ; m mh;0 I ¯h( ’θ(.
0
Vd ˙krn mnsd sg˙s sgd ˙ooqn˙bg ˙anud b˙m ˙krn ad fdmdq˙sdc sn ˙mx bnm,
chshnm˙k oqna˙ahkhrshb lncdk vgdqd vd g˙ud ˙m dwonmdmsh˙k chrsqhatshnm enq
x+ Dwonmdmsh˙k,e˙lhkx’x: η(+ vgdqd η ; ḡθ ’w( hr ˙ o˙q˙ldsdqhydc mnmkhmd˙q
etmbshnm ne w- Gnvdudq+ sgd lnrs vhcdkx trdc rhst˙shnmr ˙qd sgd sgqdd b˙rdr
chrbtrrdc ˙anud-
Gdqd ḡθ ’w( qdstqmr ˙ rhmfkd u˙ktd9 ’vw)a( nq ydqn+ vghbgdudq hr fqd˙sdq- Hm
sgd bnmsdws ne mdtq˙k mdsvnqjr+ sgd etmbshnm l˙w{s. /{ hr b˙kkdc ˙ QdKT ’oqn,
mntmbdc [q˙x,kt!(+ nq qdbshfidc khmd˙q tmhs+ ˙mc nesdm cdmnsdc ax QdKT’s(
l˙w{s. /{-
Fdmdq˙kkx+ ˙ nmd,chldmrhnm˙k mnm,khmd˙q etmbshnm sg˙s l˙or E sn E rtbg ˙r
QdKT hr nesdm qdedqqdc sn ˙r ˙m ZbshuZshnm etmbshnm- Sgd lncdk ḡθ ’w( hr r˙hc
sn g˙ud ˙ rhmfkd mdtqnm o˙qskx adb˙trd hs g˙r ˙ rhmfkd mnm,khmd˙q ˙bshu˙shnm
etmbshnm- ’Vd vhkk chrbtrr lnqd ˙ants vgx ˙ mnm,khmd˙q ˙bshu˙shnm hr b˙kkdc
mdtqnm-(
Vgdm sgd hmots w ∈ Ec g˙r ltkshokd chldmrhnmr+ ˙ mdtq˙k mdsvnqj vhsg
˙ rhmfkd mdtqnm b˙m ad vqhssdm ˙r
gntrh f6oqhacr
0iii
8ii
7ii
ii
oqhac6$h 690iii(
5ii
4ii
3ii
2ii
1ii
0ii
4ii 0iii 04ii 1iii 14ii 2iii 24ii 3iii 34ii 4iii
rptuqc6eccs
Sgd sdql a hr nesdm qdedqqdc sn ˙r sgd [ah˙r!+ ˙mc sgd udbsnq v hr qdedqqdc
sn ˙r sgd vdhfgs udbsnq- Rtbg ˙ mdtq˙k mdsvnqj g˙r 0 k˙xdq- ’Vd vhkk cdfimd
vg˙s ltkshokd k˙xdqr ld˙m hm sgd rdptdk-(
RsZbihmf Mdtqnmr- ? lnqd bnlokdw mdtq˙k mdsvnqj l˙x s˙jd sgd rhmfkd
mdtqnm cdrbqhadc ˙anud ˙mc [rs˙bj! sgdl snfdsgdq rtbg sg˙s nmd mdtqnm
o˙rrdr hsr ntsots ˙r hmots hmsn sgd mdws mdtqnm+ qdrtkshmf hm ˙ lnqd bnlokdw
etmbshnm-
Kds tr mnv cddodm sgd gntrhmf oqdchbshnm dw˙lokd- Hm ˙cchshnm sn sgd rhyd
ne sgd gntrd+ rtoonrd sg˙s xnt jmnv sgd mtladq ne adcqnnlr+ sgd yho bncd
˙mc sgd vd˙ksg ne sgd mdhfganqgnnc- Athkchmf mdtq˙k mdsvnqjr hr ˙m˙knfntr
sn Kdfn aqhbjr9 xnt s˙jd hmchuhct˙k aqhbjr ˙mc rs˙bj sgdl snfdsgdq sn athkc
bnlokdw rsqtbstqdr- Sgd r˙ld ˙ookhdr sn mdtq˙k mdsvnqjr9 vd s˙jd hmchuhct˙k
mdtqnmr ˙mc rs˙bj sgdl snfdsgdq sn bqd˙sd bnlokdw mdtq˙k mdsvnqjr-
Fhudm sgdrd ed˙stqdr ’rhyd+ mtladq ne adcqnnlr+ yho bncd+ ˙mc vd˙ksg(+
vd lhfgs sgdm cdbhcd sg˙s sgd oqhbd ne sgd gntrd cdodmcr nm sgd l˙whltl
e˙lhkx rhyd hs b˙m ˙bbnllnc˙sd- Rtoonrd sgd e˙lhkx rhyd hr ˙ etmbshnm ne sgd
rhyd ne sgd gntrd ˙mc mtladq ne adcqnnlr ’rdd Ehftqd 6-1(- Sgd yho bncd
l˙x oqnuhcd ˙cchshnm˙k hmenql˙shnm rtbg ˙r gnv v˙kj˙akd sgd mdhfganqgnnc
hr ’h-d-+ b˙m xnt v˙kj sn sgd fqnbdqx rsnqd nq cn xnt mddc sn cqhud dudqxvgdqd(-
Bnlahmhmf sgd yho bncd vhsg sgd vd˙ksg ne sgd mdhfganqgnnc l˙x oqdchbs
sgd pt˙khsx ne sgd knb˙k dkdldms˙qx rbgnnk- Fhudm sgdrd sgqdd cdqhudc ed˙stqdr
’e˙lhkx rhyd+ v˙kj˙akd+ rbgnnk pt˙khsx(+ vd l˙x bnmbktcd sg˙s sgd oqhbd ne sgd
75
Ehftqd 6-19 Ch˙fq˙l ne ˙ rl˙kk mdtq˙k mdsvnqj enq oqdchbshmf gntrhmf oqhbdr-
a0 ; QdKT’θ0 w0 ) θ1 w1 ) θ2 (
a1 ; QdKT’θ3 w2 ) θ4 (
a2 ; QdKT’θ5 w2 ) θ6 w3 ) θ7 (
vgdqd ’θ0 . · · · . θ7 ( ˙qd o˙q˙ldsdqr- Mnv vd qdoqdrdms sgd fim˙k ntsots ḡθ ’w(
˙r ˙mnsgdq khmd˙q etmbshnm vhsg a0 . a1 . a2 ˙r hmotsr+ ˙mc vd fds2
mdtq˙k mdsvnqjr bntkc g˙ud 0/// k˙xdqr+ vghkd rnld lncdqm ˙qshfibh˙k mdtq˙k
mdsvnqjr cn ’vd vhkk dk˙anq˙sd lnqd nm sgd mnshnm ne k˙xdqr-( Lnqdnudq+ hs%r
˙m nodm ptdrshnm vgdsgdq gtl˙m aq˙hmr toc˙sd sgdhq mdtq˙k mdsvnqjr hm ˙
v˙x rhlhk˙q sn sgd v˙x sg˙s bnlotsdq rbhdmshrsr kd˙qm ˙qshfibh˙k mdtq˙k mds,
vnqjr ’trhmf a˙bjoqno˙f˙shnm+ vghbg vd vhkk hmsqnctbd hm sgd mdws rdbshnm-(-
Vd rshkk cdfimd ḡθ ’w( trhmf dpt˙shnm ’6-02( vhsg a0 . a1 . a2 adhmf cdfimdc ˙r
˙anud- Sgtr vd g˙ud ˙ rn,b˙kkdc etkkx,bnmmdbsdc mdtqZk mdsvnqi adb˙trd
˙kk sgd hmsdqldch˙sd u˙qh˙akdr ah %r cdodmc nm ˙kk sgd hmotsr wh %r-
Enq etkk fdmdq˙khsx+ ˙ svn,k˙xdq etkkx,bnmmdbsdc mdtq˙k mdsvnqj vhsg l
ghccdm tmhsr ˙mc c chldmrhnm˙k hmots w ∈ Ec hr cdfimdc ˙r
S0[ > S0[ S0[ S0[
∀i ∈ Z0. .... l“. yi ; v i w ) ai vgdqd vi ∈ Ec . ai ∈ E ’6-04(
ai ; QdKT’yi (.
a ; Za0 . . . . . al “> ∈ El
>
ḡθ ’w( ; v S1[ a ) aS1[ vgdqd v S1[ ∈ El . aS1[ ∈ E. ’6-05(
Mnsd sg˙s ax cde˙tks sgd udbsnqr hm Ec ˙qd uhdvdc ˙r bnktlm udbsnqr+ ˙mc
hm o˙qshbtk˙q a hr ˙ bnktlm udbsnq vhsg bnlonmdmsr a0 . a1 . .... al - Sgd hmchbdr
S0[ S0[
˙mc S1[ ˙qd trdc sn chrshmfthrg svn rdsr ne o˙q˙ldsdqr9 sgd vi %r ’d˙bg ne
vghbg hr ˙ udbsnq hm Ec ( ˙mc v S1[ ’vghbg hr ˙ udbsnq hm El (- Vd vhkk g˙ud
lnqd ne sgdrd k˙sdq-
Nq rtbbhmbskx+
a ; QdKT’y( ’6-1/(
>
Cdfimd V S1[ ; Zv S1[ “ ∈ E0·l rhlhk˙qkx- Sgdm+ sgd lncdk hm dpt˙,
shnm ’6-05( b˙m ad rtll˙qhydc ˙r
Gdqd θ bnmrhrsr ne V S0[ . V S1[ ’nesdm qdedqqdc sn ˙r sgd vdhfgs l˙sqhbdr( ˙mc
aS0[ . aS1[ ’qdedqqdc sn ˙r sgd ah˙rdr(- Sgd bnkkdbshnm ne V S0[ . aS0[ hr qdedqqdc sn ˙r
sgd fiqrs k˙xdq+ ˙mc V S1[ . aS1[ sgd rdbnmc k˙xdq- Sgd ˙bshu˙shnm a hr qdedqqdc sn ˙r
sgd ghccdm k˙xdq- ? svn,k˙xdq mdtq˙k mdsvnqj hr ˙krn b˙kkdc nmd,ghccdm,k˙xdq
mdtq˙k mdsvnqj-
Vd mnsd sg˙s sgd vdhfgs l˙sqhbdr ˙mc ah˙rdr mddc sn g˙ud bnlo˙shakd
chldmrhnmr enq sgd dpt˙shnmr ˙anud sn l˙jd rdmrd- He aSj[ g˙r chldmrhnm lj +
sgdm sgd vdhfgs l˙sqhw V Sj[ rgntkc ad ne chldmrhnm lj · lj 0 + ˙mc sgd ah˙r
aSj[ ∈ Elj - Lnqdnudq+ V S0[ ∈ El0 ·c ˙mc V Sp[ ∈ E0·ln 0 -
8/
Mnsd sg˙s sghr vntkc g˙ud ad sqtd enq j ; q he sgdqd vdqd ˙m ˙cchshnm˙k
QdKT hm dpt˙shnm ’6-11(+ ats nesdm odnokd khjd sn l˙jd sgd k˙rs k˙xdq khmd˙q
’˙j˙ vhsgnts ˙ QdKT( rn sg˙s mdf˙shud ntsotsr ˙qd onrrhakd ˙mc hs%r d˙rhdq
sn hmsdqoqds sgd k˙rs k˙xdq ˙r ˙ khmd˙q lncdk- ’Lnqd nm sgd hmsdqoqds˙ahkhsx ˙s
sgd [bnmmdbshnm sn jdqmdk ldsgnc! o˙q˙fq˙og ne sghr rdbshnm-(
Vgx cn vd mns trd sgd hcdmshsx etmbshnm enq σ’y(: Sg˙s hr+ vgx
mns trd σ’y( ; y= ?rrtld enq r˙jd ne ˙qftldms sg˙s aS0[ ˙mc aS1[ ˙qd ydqnr-
80
rthsr sgd o˙qshbtk˙q ˙ookhb˙shnmr- Sgd oqnbdrr ne bgnnrhmf sgd ed˙stqd l˙or
hr nesdm qdedqqdc sn ˙r edZstqd dmfhmddqhmf-
Vd b˙m uhdv cddo kd˙qmhmf ˙r ˙ v˙x sn ˙tsnl˙shb˙kkx kd˙qm sgd qhfgs
ed˙stqd l˙o ’rnldshldr ˙krn qdedqqdc sn ˙r [sgd qdoqdrdms˙shnm!( ˙r enkknvr-
Rtoonrd vd cdmnsd ax β sgd bnkkdbshnm ne sgd o˙q˙ldsdqr hm ˙ etkkx,bnmmdbsdc
mdtq˙k mdsvnqjr ’dpt˙shnm ’6-11(( dwbdos sgnrd hm sgd k˙rs k˙xdq- Sgdm vd
b˙m ˙arsq˙bs qhfgs aSp 0[ ˙r ˙ etmbshnm ne sgd hmots w ˙mc sgd o˙q˙ldsdqr hm
β9 aSp 0[ ; φβ ’w(- Mnv vd b˙m vqhsd sgd lncdk ˙r
Vgdm β hr fiwdc+ sgdm φβ ’·( b˙m uhdvdc ˙r ˙ ed˙stqd l˙o+ ˙mc sgdqdenqd ḡθ ’w(
hr itrs ˙ khmd˙q lncdk nudq sgd ed˙stqdr φβ ’w(- Gnvdudq+ vd vhkk sq˙hm sgd
mdtq˙k mdsvnqjr+ ansg sgd o˙q˙ldsdqr hm β ˙mc sgd o˙q˙ldsdqr V Sp[ . aSp[ ˙qd
noshlhydc+ ˙mc sgdqdenqd vd ˙qd mns kd˙qmhmf ˙ khmd˙q lncdk hm sgd ed˙stqd
ro˙bd+ ats ˙krn kd˙qmhmf ˙ fnnc ed˙stqd l˙o φβ ’·( hsrdke rn sg˙s hs%r onrrh,
akd sn oqdchbs ˙bbtq˙sdkx vhsg ˙ khmd˙q lncdk nm sno ne sgd ed˙stqd l˙o-
Sgdqdenqd+ cddo kd˙qmhmf sdmcr sn cdodmc kdrr nm sgd cnl˙hm jmnvkdcfd ne
sgd o˙qshbtk˙q ˙ookhb˙shnmr ˙mc qdpthqdr nesdm kdrr ed˙stqd dmfhmddqhmf- Sgd
odmtkshl˙sd k˙xdq aSp[ hr nesdm ’hmenql˙kkx( qdedqqdc sn ˙r sgd kd˙qmdc ed˙stqdr
nq qdoqdrdms˙shnmr hm sgd bnmsdws ne cddo kd˙qmhmf-
Hm sgd dw˙lokd ne gntrd oqhbd oqdchbshnm+ ˙ etkkx,bnmmdbsdc mdtq˙k mdsvnqj
cndr mns mddc tr sn rodbhex sgd hmsdqldch˙sd pt˙mshsx rtbg [e˙lhkx rhyd!+ ˙mc
l˙x ˙tsnl˙shb˙kkx chrbnudq rnld trdetk ed˙stqdr hm sgd k˙rs odmtkshl˙sd k˙xdq
’sgd ˙bshu˙shnm aSp 0[ (+ ˙mc trd sgdl sn khmd˙qkx oqdchbs sgd gntrhmf oqhbd-
Nesdm sgd ed˙stqd l˙o . qdoqdrdms˙shnm nas˙hmdc eqnl nmd c˙s˙rdsr ’sg˙s hr+
sgd etmbshnm φβ ’·( b˙m ad ˙krn trdetk enq nsgdq c˙s˙rdsr+ vghbg hmchb˙sdr sgdx
bnms˙hm drrdmsh˙k hmenql˙shnm ˙ants sgd c˙s˙- Gnvdudq+ nesdmshldr+ sgd mdtq˙k
mdsvnqj vhkk chrbnudq bnlokdw ed˙stqdr vghbg ˙qd udqx trdetk enq oqdchbshmf
sgd ntsots ats l˙x ad chflbtks enq ˙ gtl˙m sn tmcdqrs˙mc nq hmsdqoqds- Sghr
hr vgx rnld odnokd qdedq sn mdtq˙k mdsvnqjr ˙r ˙ ak]bi anw+ ˙r hs b˙m ad
chflbtks sn tmcdqrs˙mc sgd ed˙stqdr hs g˙r chrbnudqdc-
hmsqnctbd rnld ne sgd nsgdq athkchmf aknbjr ˙mc chrbtrr onrrhakd v˙xr sn
bnlahmd sgdl-
Ehqrs+ d˙bg l˙sqhw ltkshokhb˙shnm b˙m ad uhdvdc ˙r ˙ athkchmf aknbj- Bnm,
rhcdq ˙ l˙sqhw ltkshokhb˙shnm nodq˙shnm vhsg o˙q˙ldsdqr ’V. a( vgdqd V hr
sgd vdhfgs l˙sqhw ˙mc a hr sgd ah˙r udbsnq+ nodq˙shmf nm ˙m hmots y+
LLV.a ’y( ; V y ) a . ’6-24(
Mnsd sg˙s vd hlokhbhskx ˙rrtld ˙kk sgd chldmrhnmr ˙qd bgnrdm sn ad bnlo˙s,
hakd- Vd vhkk ˙krn cqno sgd rtarbqhosr tmcdq LL vgdm sgdx ˙qd bkd˙q hm sgd
bnmsdws nq itrs enq bnmudmhdmbd vgdm sgdx ˙qd mns drrdmsh˙k sn sgd chrbtrrhnm-
Sgdm+ sgd LKO b˙m ad vqhssdm ˙r ˙r ˙ bnlonrhshnm ne ltkshokd l˙sqhw
ltkshokhb˙shnm lnctkdr ˙mc mnmkhmd˙q ˙bshu˙shnm lnctkdr ’vghbg b˙m ˙krn ad
uhdvdc ˙r ˙ athkchmf aknbj(9
LKO’w( ; LLV Tn[ .aTn[ ’σ’LLV Tn 0[ .aTn 0[ ’σ’· · · LLV T0[ .aT0[ ’w((((. ’6-25(
?ksdqm˙shudkx+ vgdm vd cqno sgd rtarbqhosr sg˙s hmchb˙sd sgd o˙q˙ldsdqr enq
bnmudmhdmbd+ vd b˙m vqhsd
LKO’w( ; LL’σ’LLσ’· · · LL’w((((. ’6-26(
Mnsd sg˙s hm sghr kdbstqd mnsdr+ ax cde˙tks+ ˙kk sgd lnctkdr g˙ud chffdqdms
rdsr ne o˙q˙ldsdqr+ ˙mc sgd chldmrhnmr ne sgd o˙q˙ldsdqr ˙qd bgnrdm rtbg
sg˙s sgd bnlonrhshnm hr ld˙mhmfetk-
K˙qfdq lnctkdr b˙m ad cdfimdc uh˙ rl˙kkdq lnctkdr ˙r vdkk+ d-f-+ nmd
˙bshu˙shnm k˙xdq σ ˙mc ˙ l˙sqhw ltkshokhb˙shnm k˙xdq LL ˙qd nesdm bnlahmdc
˙mc b˙kkdc ˙ [k˙xdq! hm l˙mx o˙odqr- Odnokd nesdm cq˙v sgd ˙qbghsdbstqd
vhsg sgd a˙rhb lnctkdr hm ˙ fiftqd ax hmchb˙shmf sgd cdodmcdmbx adsvddm
sgdrd lnctkdr- D-f-+ rdd ˙m hkktrsq˙shnm ne ˙m LKO hm Ehftqd 6-3+ Kdes-
MLP(𝑥)
MM [],[] ResNet-S(𝑥) Res
Layer 𝑟 − 1 Layer 𝑖 Res
𝜎
...
...
𝜎 MM
Layer 𝑖 Res
𝜎
...
MM [],[]
...
MM
Layer 1 Res
𝑥 𝑥
∑l ∑l
yd ]1 (
d60 ¯yd µ
vgdqd µ] ; d60l
hr sgd dlohqhb˙k ld˙m ne sgd udbsnq y ˙mc σ
] ; l
hr sgd dlohqhb˙k rs˙mc˙qc cduh˙shnm ne sgd dmsqhdr ne y-3 Hmsthshudkx+ KM,R’y(
hr ˙ udbsnq sg˙s hr mnql˙khydc sn g˙uhmf dlohqhb˙k ld˙m ydqn ˙mc dlohqhb˙k
rs˙mc˙qc cduh˙shnm 0-
3
Mnsd sgˆs vd chuhcd ax k hmrsdˆc ne k 0 hm sgd dlohqhbˆk rsˆmcˆqc cduhˆshnm gdqd
adbˆtrd vd ˆqd hmsdqdrsdc hm lˆjhmf sgd ntsots ne JM,R’y( gˆud rtl ne rptˆqdr dptˆk sn
0 ’ˆr noonrdc sn drshlˆshmf sgd rsˆmcˆqc cduhˆshnm hm rsˆshrshbr-(
84
Nesdmshldr ydqn ld˙m ˙mc rs˙mc˙qc cduh˙shnm 0 hr mns sgd lnrs cdrhqdc
mnql˙khy˙shnm rbgdld+ ˙mc sgtr k˙xdqmnql hmsqnctbdr sn o˙q˙ldsdqr kd˙qm˙akd
rb˙k˙qr β ˙mc γ ˙r sgd cdrhqdc ld˙m ˙mc rs˙mc˙qc cduh˙shnm+ ˙mc trd ˙m ˙flmd
sq˙mrenql˙shnm sn stqm sgd ntsots ne KM,R’y( hmsn ˙ udbsnq vhsg ld˙m β ˙mc
rs˙mc˙qc cduh˙shnm γ-
β ) γ y0σ] µ]
β ) γ y1 µ]
σ
]
KM’y( ; β ) γ · KM,R’y( ; -- . ’6-30(
-
β ) γ ylσ] µ]
Gdqd sgd fiqrs nbbtqqdmbd ne β rgntkc ad sdbgmhb˙kkx hmsdqoqdsdc ˙r ˙ udbsnq
vhsg ˙kk sgd dmsqhdr adhmf β- hm Vd ˙krn mnsd sg˙s µ
] ˙mc σ
] ˙qd ˙krn etmbshnmr
ne y ˙mc rgntkcm%s ad sqd˙sdc ˙r bnmrs˙msr vgdm bnlotshmf sgd cdqhu˙shudr ne
k˙xdqmnql- Lnqdnudq+ β ˙mc γ ˙qd kd˙qm˙akd o˙q˙ldsdqr ˙mc sgtr k˙xdqmnql
hr ˙ o˙q˙ldsdqhydc lnctkd ’˙r noonrdc sn sgd ˙bshu˙shnm k˙xdq vghbg cndrm%s
g˙ud ˙mx o˙q˙ldsdqr-(
Rb]khmf,hmu]qh]ms oqnodqsx- Nmd hlonqs˙ms oqnodqsx ne k˙xdq mnql˙khy˙shnm
hr sg˙s hs vhkk l˙jd sgd lncdk hmu˙qh˙ms sn rb˙khmf ne sgd o˙q˙ldsdqr hm sgd
enkknvhmf rdmrd- Rtoonrd vd bnmrhcdq bnlonrhmf KM vhsg LLV.a ˙mc fds
˙ rtamdsvnqj KM’LLV.a ’y((- Sgdm+ vd g˙ud sg˙s sgd ntsots ne sghr rta,
mdsvnqj cndr mns bg˙mfd vgdm sgd o˙q˙ldsdq hm LLV.a hr rb˙kdc9
KM’LL V. a ’y(( ; KM’LLV.a ’y((. ∀ / /. ’6-31(
Sn rdd sghr+ vd fiqrs jmnv sg˙s KM,R’·( hr rb˙kd,hmu˙qh˙ms
y µ] y µ]
0 0
σ
] σ
]
y1 µ
] y1 µ]
σ
] σ]
KM,R’ y( ; -- ; -- ; KM,R’y(. ’6-32(
- -
yl µ
] yl µ]
σ
] σ
]
Sgdm vd g˙ud
KM’LL V. a ’y(( ; β ) γKM,R’LL V. a ’y(( ’6-33(
; β ) γKM,R’ LLV.a ’y(( ’6-34(
; β ) γKM,R’LLV.a ’y(( ’6-35(
; KM’LLV.a ’y((. ’6-36(
Ctd sn sghr oqnodqsx+ lnrs ne sgd lncdqm CK ˙qbghsdbstqdr enq k˙qfd,rb˙kd
bnlotsdq uhrhnm ˙mc k˙mft˙fd ˙ookhb˙shnmr g˙ud sgd enkknvhmf rb˙kd,hmu˙qh˙ms
85
oqnodqsx v-q-s ˙kk sgd vdhfgsr sg˙s ˙qd mns ˙s sgd k˙rs k˙xdq- Rtoonrd sgd
mdsvnqj e g˙r k˙rs k˙xdq% vdhfgsr Vkˆrs + ˙mc ˙kk sgd qdrs ne sgd vdhfgsr ˙qd
cdmnsd ax V - Sgdm+ vd g˙ud eVk]rs . V ’w( ; eVk]rs .V ’w( enq ˙kk / /- Gdqd+
sgd k˙rs k˙xdqr vdhfgsr ˙qd rodbh˙k adb˙trd sgdqd ˙qd sxohb˙kkx mn k˙xdqmnql
nq a˙sbgmnql ˙esdq sgd k˙rs k˙xdq%r vdhfgsr-
Nsgdq mnql]khy]shnm k]xdqr- Sgdqd ˙qd rdudq˙k nsgdq mnql˙khy˙shnm k˙xdqr sg˙s
˙hl sn mnql˙khyd sgd hmsdqldch˙sd k˙xdqr ne sgd mdtq˙k mdsvnqjr sn ˙ lnqd
fiwdc ˙mc bnmsqnkk˙akd rb˙khmf+ rtbg ˙r a˙sbg,mnql˙khy˙shnm Z:“+ ˙mc fqnto
mnql˙khy˙shnm Z:“- A˙sbg mnql˙khy˙shnm ˙mc fqnto mnql˙khy˙shnm ˙qd lnqd
nesdm trdc hm bnlotsdq uhrhnm ˙ookhb˙shnmr vgdqd˙r k˙xdq mnql hr trdc lnqd
nesdm hm k˙mft˙fd ˙ookhb˙shnmr-
Mnsd sg˙s Ph.i ; Ph 0.i 0 enq ˙kk h. i ∈ {1. . . . . l{+ ˙mc sgtr bnmunkt˙shnm hr ˙
l˙sqhw ltkshokhb˙shnm vhsg o˙q˙ldsdq rg˙qhmf- Vd ˙krn mnsd sg˙s bnlotshmf
sgd bnmunktshnm nmkx s˙jdr N’jl( shldr ats bnlotshmf ˙ fdmdqhb l˙sqhw
ltkshokhb˙shnm s˙jdr N’l1 ( shld- Bnmunktshnm g˙r j o˙q˙ldsdqr ats fdmdqhb
l˙sqhw ltkshokhb˙shnm vhkk g˙ud l1 o˙q˙ldsdqr- Sgtr bnmunktshnm hr rtoonrdc
sn ad ltbg lnqd dflbhdms sg˙m ˙ fdmdqhb l˙sqhw ltkshokhb˙shnm ’˙r knmf ˙r
sgd ˙cchshnm˙k rsqtbstqd hlonrdc cndr mns gtqs sgd fidwhahkhsx ne sgd lncdk
sn fis sgd c˙s˙(-
Vd ˙krn mnsd sg˙s hm oq˙bshbd sgdqd ˙qd l˙mx u˙qh˙msr ne sgd bnmunktshnm˙k
k˙xdqr sg˙s vd cdfimd gdqd+ d-f-+ sgdqd ˙qd nsgdq v˙xr sn o˙c ydqnr nq rnldshldr
sgd chldmrhnm ne sgd ntsots ne sgd bnmunktshnm˙k k˙xdqr bntkc ad chffdqdms eqnl
sgd hmots- Vd nlhs rnld ne sghr rtaskdshdr gdqd enq rhlokhbhsx-
Sgd bnmunktshnm˙k k˙xdqr trdc hm oq˙bshbd g˙ud ˙krn l˙mx [bg˙mmdkr! ˙mc
sgd rhlokhfidc udqrhnm ˙anud bnqqdronmcr sn sgd 0,bg˙mmdk udqrhnm- Enql˙kkx+
Bnmu0C s˙jdr hm B udbsnqr y0 . . . . . yB ∈ El ˙r hmotsr+ vgdqd B hr qdedqqdc
sn ˙r sgd mtladq ne bg˙mmdkr- Hm nsgdq vnqcr+ sgd lnqd fdmdq˙k udqrhnm+
cdmnsdc ax Bnmu0C+ s˙jdr hm ˙ l˙sqhw ˙r hmots+ vghbg hr sgd bnmb˙sdm˙shnm
ne y0 . . . . . yB ˙mc g˙r chldmrhnm l·B- Hs b˙m ntsots B ′ udbsnqr ne chldmrhnm
l+ cdmnsdc ax Bnmu0C’y(0 . . . . . Bnmu0C’y(B ′ + vgdqd B ′ hr qdedqqdc sn ˙r sgd
ntsots bg˙mmdk+ nq dpthu˙kdmskx ˙ l˙sqhw ne chldmrhnm l · B ′ - D˙bg ne sgd
ntsots hr ˙ rtl ne sgd rhlokhfidc bnmunktshnmr ˙ookhdc nm u˙qhntr bg˙mmdkr-
B
∑
′
∀h ∈ ZB “. Bnmu0C’y(h ; Bnmu0C,Rh.i ’yi (. ’6-4/(
i;0
Mnsd sg˙s d˙bg Bnmu0C,Rh.i ˙qd lnctkdr vhsg chffdqdms o˙q˙ldsdqr+ ˙mc
sgtr sgd sns˙k mtladq ne o˙q˙ldsdqr hr j ’sgd mtladq ne o˙q˙ldsdqr hm ˙
Bnmu0C,R( ·BB ′ ’sgd mtladq ne Bnmu0C,Rh.i %r( ; jBB ′ - Hm bnmsq˙rs+ ˙
′
fdmdqhb khmd˙q l˙oohmf eqnl El·B ˙mc El·B g˙r l1 BB ′ o˙q˙ldsdqr- Sgd
87
6-3 AZbioqnoZfZshnm
Hm sghr rdbshnm+ vd hmsqnctbd a˙bjoqnof˙shnm nq ˙tsn,chffdqdmsh˙shnm+ vghbg
bnlotsdr sgd fq˙chdms ne sgd knrr ∇I’θ( dflbhdmskx- Vd vhkk rs˙qs vhsg ˙m
hmenql˙k sgdnqdl sg˙s rs˙sdr sg˙s ˙r knmf ˙r ˙ qd]k,u]ktdc etmbshnm e b˙m ad
dflbhdmskx bnlotsdc.du˙kt˙sdc ax ˙ chffdqdmsh˙akd mdsvnqj nq bhqbths+ sgdm hsr
fq˙chdms b˙m ad dflbhdmskx bnlotsdc hm ˙ rhlhk˙q shld- Vd vhkk sgdm rgnv
gnv sn cn sghr bnmbqdsdkx enq mdtq˙k mdsvnqjr-
Adb˙trd sgd enql˙khsx ne sgd fdmdq˙k sgdnqdl hr mns sgd l˙hm enbtr gdqd+
vd vhkk hmsqnctbd sgd sdqlr vhsg hmenql˙k cdfimhshnmr- Ax ˙ chffdqdmsh˙akd
bhqbths nq ˙ chffdqdmsh˙akd mdsvnqj+ vd ld˙m ˙ bnlonrhshnm ne ˙ rdptdmbd ne
chffdqdmsh˙akd ˙qhsgldshb nodq˙shnmr ’˙cchshnmr+ rtasq˙bshnm+ ltkshokhb˙shnm+
chuhrhnmr+ dsb( ˙mc dkdldms˙qx chffdqdmsh˙akd etmbshnmr ’QdKT+ dwo+ knf+ rhm+
bnr+ dsb-(- Kds sgd rhyd ne sgd bhqbths ad sgd sns˙k mtladq ne rtbg nodq˙shnmr
˙mc dkdldms˙qx etmbshnmr- Vd ˙rrtld sg˙s d˙bg ne sgd nodq˙shnmr ˙mc etmb,
shnmr+ ˙mc sgdhq cdqhu˙shudr nq o˙qsh˙k cdqhu˙shudr db˙m ad bnlotsdc hm N’0(
shld-
Sgdnqdl 6-3-09 Xa]bioqno]f]shnm nq ]tsn,ch dqdmsh]shnm) hmenql]kkx rs]sdc[
Rtoonrd ] ch dqdmsh]akd bhqbths ne rhyd M bnlotsdr ] qd]k,u]ktdc etmbshnm
88
Vd mnsd sg˙s sgd knrr etmbshnm I ¯i( ’θ( enq i,sg dw˙lokd b˙m ad hmcddc
bnlotsdc ax ˙ rdptdmbd ne nodq˙shnmr ˙mc etmbshnmr hmunkuhmf ˙cchshnmr+
rtasq˙bshnm+ ltkshokhb˙shnmr+ ˙mc mnm,khmd˙q ˙bshu˙shnmr- Sgtr sgd sgdnqdl
rtffdrsr sg˙s vd rgntkc ad ˙akd sn bnlotsd sgd ∇I ¯i( ’θ( hm ˙ rhlhk˙q shld
sn sg˙s enq bnlotshmf I ¯i( ’θ( hsrdke- Sghr cndr mns nmkx ˙ookx sn sgd etkkx,
bnmmdbsdc mdtq˙k mdsvnqj hmsqnctbdc hm sgd Rdbshnm 6-1+ ats ˙krn l˙mx nsgdq
sxodr ne mdtq˙k mdsvnqjr sg˙s trdr lnqd ˙cu˙mbd lnctkdr-
Vd qdl˙qj sg˙s ˙tsn,chffdqdmsh˙shnm nq a˙bjoqno˙f˙shnm hr ˙kqd˙cx hlokd,
ldmsdc hm ˙kk sgd cddo kd˙qmhmf o˙bj˙fdr rtbg ˙r sdmrnqfinv ˙mc oxsnqbg+ ˙mc
sgtr hm oq˙bshbd+ hm lnrs ne b˙rdr ˙ qdrd˙qbgdq cndr mns mddc sn vqhsd sgdhq
a˙bjoqno˙f˙shnm ˙kfnqhsglr- Gnvdudq+ tmcdqrs˙mchmf hs hr udqx gdkoetk enq
f˙hmhmf hmrhfgsr hmsn sgd vnqjhmf ne cddo kd˙qmhmf-
Nqf]mhy]shnm ne sgd qdrs ne sgd rdbshnm- Hm Rdbshnm 6-3-0+ vd vhkk rs˙qs qduhdv,
hmf sgd a˙rhb Bg˙hm qtkd vhsg ˙ mdv odqrodbshud sg˙s hr o˙qshbtk˙qkx trdetk
enq tmcdqrs˙mchmf a˙bjoqnof˙shnm- Rdbshnm 6-3-1 vhkk hmsqnctbd sgd fdmdq˙k
rsq˙sdfx enq a˙bjoqno˙f˙shnm- Rdbshnm 6-3-1 vhkk chrbtrr gnv sn bnlotsd sgd
rn,b˙kkdc a˙bjv˙qc etmbshnm enq a˙rhb lnctkdr trdc hm mdtq˙k mdsvnqjr+ ˙mc
Rdbshnm 6-3-3 vhkk ots dudqxsghmf snfdsgdq sn fds ˙ bnmbqdsd a˙bjoqno ˙kfn,
qhsgl enq LKOr-
QdlZqi 6-3-19 Vgdm ansg I ˙mc y ˙qd mns rb˙k˙qr+ sgd o˙qsh˙k cdqhu˙shudr ne
I v-q-s y adbnldr dhsgdq ˙ l˙sqhw nq sdmrnq ˙mc sgd mns˙shnm adbnldr rnld,
vg˙s sqhbjx- Adrhcdr sgd l˙sgdl˙shb˙k nq mns˙shnm˙k bg˙kkdmfdr hm cd˙khmf
4
Ud mnsd he sgd ntsots ne sgd etmbshnm d cndr mns cdodmc nm rnld ne sgd hmots bn,
nqchmˆsdr+ sgdm vd rds ax cdeˆtks sgd fqˆchdms v-q-s sgˆs bnnqchmˆsd sn ydqn- Rdsshmf sn
ydqn cndr mns bntms snvˆqcr sgd snsˆk qtmshld gdqd hm ntq ˆbbntmshmf rbgdld- Sghr hr vgx
vgdm M ≤ X+ vd bˆm bnlotsd sgd fqˆchdms hm N’M ( shld+ vghbg lhfgs ad onsdmshˆkkx dudm
kdrr sgˆm X-
0//
vhsg sgdrd o˙qsh˙k cdqhu˙shudr ne ltksh,u˙qh˙sd etmbshnmr+ sgdx ˙qd ˙krn dwodm,
rhud sn bnlotsd ˙mc rsnqd+ ˙mc sgtr q˙qdkx dwokhbhskx bnmrsqtbsdc dlohqhb˙kkx-
Sgd dwodqhdmbd ne ˙tsgnqr ne sghr mnsd hr sg˙s hs%r fdmdq˙kkx lnqd oqnctbshud
sn sghmj nmkx ˙ants cdqhu˙shudr ne rb˙k˙q etmbshnm v-q-s sn udbsnq+ l˙sqhbdr+
nq sdmrnqr- Enq dw˙lokd+ hm sghr mnsd+ vd vhkk mns cd˙k vhsg cdqhu˙shudr ne
ltksh,u˙qh˙sd etmbshnmr-
BgZhm qtkd- Vd qduhdv sgd bg˙hm qtkd hm b˙kbtktr ats vhsg ˙ odqrodbshud
˙mc mnshnmr sg˙s ˙qd lnqd qdkdu˙ms enq ˙tsn,chffdqdmsh˙shnm-
Bnmrhcdq ˙ rb˙k˙q u˙qh˙akd I vghbg hr nas˙hmdc ax sgd bnlonrhshnm ne e
˙mc f nm rnld u˙qh˙akd y+
y ∈ El
t ; f’y( ∈ Em
I ; e ’t( ∈ E . ’6-41(
Sgd r˙ld cdqhu˙shnmr adknv b˙m ad d˙rhkx dwsdmc sn sgd b˙rdr vgdm y ˙mc t
˙qd l˙sqhbdr nq sdmrnqr: ats vd hmrhrs sg˙s sgd fim˙k u˙qh˙akd I hr ˙ rb˙k˙q- ’Rdd
˙krn Qdl˙qj 6-3-1-( Kds t ; ’t0 . . . . . tm ( ˙mc kds f’y( ; ’f0 ’y(. · · · . fm ’y((.
Sgdm+ sgd rs˙mc˙qc bg˙hm qtkd fhudr tr sg˙s
m
∑ >I >fi
>I
∀h ∈ {0. . . . . l{. ; · . ’6-42(
>yh i;0
>t i >y h
>I -- · >I .
; --- --
- - >t ’6-43(
>y ∂f0 ∂fm
∂yl
· · · ∂yl
sn
m
∑ >I >fi
>I
∀h. j. ; · . ’6-44(
>yhj i;0
>ti >yhj
-- · u .
AZf. y“’u( ; --- --
- - ’6-48(
∂f0 ∂fm
∂yl
··· ∂yl
5
d-f-+ sgd etmbshnm hr sgd -aˆbjvˆqc’( ldsgnc ne sgd lnctkd hm oxsnqbg-
0/1
Enq dw˙lokd+ enq ˙ ahm˙qx bk˙rrhfib˙shnm oqnakdl vhsg ˙ LKO ḡθ ’w( ’cd,
fimdc hm dpt˙shnm ’6-25( ˙mc ’6-26((+ sgd knrr etmbshnm g˙r adq vqhssdm hm sgd
enql ne dpt˙shnm ’6-5/( vhsg L0 ; LLV T0[ .aT0[ + L1 ; σ+ L2 ; LLV T1[ .aT1[ +
. . . + ˙mc Lj 0 ; LLV Tn[ .aTn[ ˙mc Lj ; Zknfhrshb -
Vd b˙m rdd eqnl sghr dw˙lokd sg˙s rnld lnctkdr hmunkud o˙q˙ldsdqr+ ˙mc
nsgdq lnctkdr lhfgs nmkx hmunkud ˙ fiwdc rds ne nodq˙shnmr- Enq fdmdq˙khsx+
vd ˙rrtld sg˙s d˙bgi Lh hmunkudr ˙ rds ne o˙q˙ldsdqr θSh[ + sgntfg θSh[ bntkc
onrrhakx ad ˙m dlosx rds vgdm Lh hr ˙ fiwdc nodq˙shnm rtbg ˙r sgd mnmkhmd˙q
˙bshu˙shnmr- Vd vhkk chrbtrr lnqd nm sgd fq˙mtk˙qhsx ne sgd lnctk˙qhy˙shnm+
ats rn e˙q vd ˙rrtld ˙kk sgd lnctkdr Lh %r ˙qd rhlokd dmntfg-
Vd hmsqnctbd sgd hmsdqldch˙sd u˙qh˙akdr enq sgd bnlots˙shnm hm ’6-5/(-
6
Sdbgmhbˆkkx+ vd rgntkc vqhsd A ; Lj ’Lj 0 ’· · · L0 ’w((. x(- Gnvdudq+ x hr sqdˆsdc ˆr ˆ
bnmrsˆms enq sgd otqonrd ne bnlotshmf sgd cdqhuˆshudr v-q-s sn sgd oˆqˆldsdqr+ ˆmc sgtr
vd bˆm uhdv hs ˆr oˆqs ne Lj enq sgd rˆjd ne rhlokhbhsx ne mnsˆshnmr-
0/2
Kds
tS.[ ; w
tS0[ ; L0 ’tS.[ (
tS1[ ; L1 ’tS0[ (
--
-
I ; tSj[ ; Lj ’tSj 0[
(. ’E(
Hmrs˙msh˙shmf sgd bg˙hm qtkd vhsg y ; θSh[ ˙mc t ; tSh[ + vd ˙krn g˙ud
>I Sh[ >I
; AZLh . θ “ . ’A1(
>θSh[ >tSh[
𝜕𝐽
𝐽 𝜕𝐽 ℬ[𝑀 , 𝜃
]
𝑀 ℬ[𝑀 , 𝑢[] ] 𝜕𝐽
𝜕𝜃 !
𝜕𝐽
𝑢[]
𝜕𝑢 !"#
...
...
𝜕𝐽
𝑢[] 𝜕𝑢 $ ℬ[𝑀 , 𝜃 ]
𝜕𝐽
𝑀 ℬ[𝑀 , 𝑢[] ]
𝜕𝜃 $
𝜕𝐽
𝑢[]
𝜕𝑢 $"#
...
...
𝜕𝐽
𝑢[] ℬ[𝑀 , 𝜃
]
𝜕𝑢 #
𝑀 𝜕𝐽
𝜕𝜃 #
𝑥
Forward pass Backward pass
-- -- --
AZLL. y“’u( ; - - - u. ’6-51(
∂¯V y)a(0 ∂¯V y)a(m
∂yl
··· ∂yl
∑l
∂¯V y)a(i ∂ai ) Vij yj
Trhmf sgd e˙bs sg˙s ∀h ∈ Zl“. i ∈ Zm“+ ∂yd
; j60
∂yd
; Vih + vd
g˙ud
>Zknfhrshb ’s. x(
AZZknfhrshb . s“’u( ; · u ; ’0<’0 ) dwo’ s(( x( · u . ’6-6/(
>s
0/6
>I
Sp[
; AZZknfhrshb . y Sp[ “’0( ; 0<’0 ) dwo’ y Sp[ (( x . ’6-65(
>y
29 enq j ; q 0 sn / cn
39 Bnlotsd sgd fq˙chdms vhsg qdrodbs sn o˙q˙ldsdqr V Sj)0[ ˙mc aSj)0[ -
>I Sj)0[ >I
; AZLL. V “
>V Sj)0[ >y Sj)0[
>I >
; Sj)0[ aSj[ . ’6-66(
>y
>I >I
Sj)0[
; AZLL. aSj)0[ “
>a >y Sj)0[
>I
; Sj)0[ . ’6-67(
>y
49 Vgdm j ≥ 0+ bnlotsd sgd fq˙chdms vhsg qdrodbs sn y Sj[ ˙mc aSj[ -
>I Sj[ >I
; AZσ. a “
>aSj[ >y Sj)0[
> >I
; V Sj)0[ . ’6-68(
>y Sj)0[
>I >I
Sj[
; AZσ. y Sj[ “
>y >aSj[
>I
; σ ′ ’y Sj[ ( Sj[ . ’6-7/(
>a
Sgd aZrhb hcdZ- Sgd a˙rhb hcd˙ hr rhlokd- Rtoonrd xnt g˙ud ˙ sq˙hmhmf
rds vhsg sgqdd dw˙lokdr w¯0( . w¯1( . w¯2( - Sgd fiqrs,k˙xdq ˙bshu˙shnmr enq d˙bg
dw˙lokd ˙qd ˙r enkknvr9
Mnsd sgd chffdqdmbd adsvddm rpt˙qd aq˙bjdsr Z·“+ vghbg qdedq sn sgd k˙xdq mtl,
adq+ ˙mc o˙qdmsgdrhr ’·(+ vghbg qdedq sn sgd sq˙hmhmf dw˙lokd mtladq- Hm,
sthshudkx+ nmd vntkc hlokdldms sghr trhmf ˙ enq knno- Hs stqmr nts+ vd b˙m
udbsnqhyd sgdrd nodq˙shnmr ˙r vdkk- Ehqrs+ cdfimd9
| | |
W ; w¯0( w¯1( w¯2( ∈ Ec·2 ’6-70(
| | |
Mnsd sg˙s vd ˙qd rs˙bjhmf sq˙hmhmf dw˙lokdr hm bnktlmr ˙mc mns qnvr- Vd
b˙m sgdm bnlahmd sghr hmsn ˙ rhmfkd tmhfidc enqltk˙shnm9
| | |
X S0[ ; y S0[¯0( y S0[¯1( y S0[¯2( ; V S0[ W ) aS0[ ’6-71(
| | |
Xnt l˙x mnshbd sg˙s vd ˙qd ˙ssdloshmf sn ˙cc aS0[ ∈ E3·0 sn V S0[ W ∈
E3·2 - Rsqhbskx enkknvhmf sgd qtkdr ne khmd˙q ˙kfdaq˙+ sghr hr mns ˙kknvdc- Hm
oq˙bshbd gnvdudq+ sghr ˙cchshnm hr odqenqldc trhmf aqn]cb]rshmf- Vd bqd˙sd
˙m hmsdqldch˙sd —aS0[ ∈ E3·2 9
| | |
—aS0[ ; aS0[ aS0[ aS0[ ’6-72(
| | |
Vd b˙m sgdm odqenql sgd bnlots˙shnm9 X S0[ ; V S0[ W ) —aS0[ - Nesdm shldr+ hs
hr mns mdbdrr˙qx sn dwokhbhskx bnmrsqtbs —aS0[ - Ax hmrodbshmf sgd chldmrhnmr hm
’6-71(+ xnt b˙m ˙rrtld aS0[ ∈ E3·0 hr bnqqdbskx aqn˙cb˙rs sn V S0[ W ∈ E3·2 -
Sgd l˙sqhbhy˙shnm ˙ooqn˙bg ˙r ˙anud b˙m d˙rhkx fdmdq˙khyd sn ltkshokd
k˙xdqr+ vhsg nmd rtaskdsx sgntfg+ ˙r chrbtrrdc adknv-
000
7
Sgd hmrsqtbsnq rtrodbsr sgˆs sghr hr lnrskx adbˆtrd hm lˆsgdlˆshbr vd mˆstqˆkkx ltk,
shokx ˆ lˆsqhw sn ˆ udbsnq nm sgd kdes gˆmc rhcd-
OZqs HHH
FdmdqZkhyZshnm Zmc
qdftkZqhyZshnm
001
BgZosdq 7
FdmdqZkhyZshnm
Mnsd sg˙s sgd ld˙rtqdldms ne sgd dqqnq hmunkudr bnlotshmf sgd dwodbs˙shnm+
˙mc hm oq˙bshbd+ hs b˙m ad ˙ooqnwhl˙sdc ax sgd ˙udq˙fd dqqnq nm l˙mx r˙lokdc
sdrs dw˙lokdr+ vghbg ˙qd qdedqqdc sn ˙r sgd sdrs c˙s˙rds- Mnsd sg˙s sgd jdx
chffdqdmbd gdqd adsvddm sq˙hmhmf ˙mc sdrs c˙s˙rdsr hr sg˙s sgd sdrs dw˙lokdr
0
Hm sgdnqdshbˆk ˆmc rsˆshrshbˆk khsdqˆstqd+ vd nesdmshldr bˆkk sgd tmhenql chrsqhatshnm
̂ ˆm dlohqhbˆk chrsqhatshnm+ ˆmc bˆkk
nudq sgd sqˆhmhmf rds {’w d( . x d( ({kd;0 + cdmnsdc ax B+
B sgd onotkˆshnm chrsqhatshnm- Oˆqskx adbˆtrd ne sghr+ sgd sqˆhmhmf knrr hr ˆkrn qdedqqdc
sn ˆr sgd dlohqhbˆk knrr.qhrj.dqqnq+ ˆmc sgd sdrs knrr hr ˆkrn qdedqqdc sn ˆr sgd onotkˆshnm
knrr.qhrj.dqqnq-
002
003
˙qd tmrddm+ hm sgd rdmrd sg˙s sgd sq˙hmhmf oqnbdctqd g˙r mns trdc sgd sdrs
dw˙lokdr- Hm bk˙rrhb˙k rs˙shrshb˙k kd˙qmhmf rdsshmfr+ sgd sq˙hmhmf dw˙lokdr ˙qd
˙krn cq˙vm eqnl sgd r˙ld chrsqhatshnm ˙r sgd sdrs chrsqhatshnm B+ ats rshkk
sgd sdrs dw˙lokdr ˙qd tmrddm ax sgd kd˙qmhmf oqnbdctqd vgdqd˙r sgd sq˙hmhmf
dw˙lokdr ˙qd rddm-1
Adb˙trd ne sghr jdx chffdqdmbd adsvddm sq˙hmhmf ˙mc sdrs c˙s˙rdsr+ dudm
he sgdx ˙qd ansg cq˙vm eqnl sgd r˙ld chrsqhatshnm B+ sgd sdrs dqqnq hr mns
mdbdrr˙qhkx ˙kv˙xr bknrd sn sgd sq˙hmhmf dqqnq-2 ?r ˙ qdrtks+ rtbbdrretkkx lhm,
hlhyhmf sgd sq˙hmhmf dqqnq l˙x mns ˙kv˙xr kd˙c sn ˙ rl˙kk sdrs dqqnq- Vd
sxohb˙kkx r˙x sgd lncdk nudqfisr sgd c˙s˙ he sgd lncdk oqdchbsr ˙bbtq˙sdkx nm
sgd sq˙hmhmf c˙s˙rds ats cndrm%s fdmdq˙khyd vdkk sn nsgdq sdrs dw˙lokdr+ sg˙s
hr+ he sgd sq˙hmhmf dqqnq hr rl˙kk ats sgd sdrs dqqnq hr k˙qfd- Vd r˙x sgd lncdk
tmcdqfisr sgd c˙s˙ he sgd sq˙hmhmf dqqnq hr qdk˙shudkx k˙qfd3 ’˙mc hm sghr b˙rd+
sxohb˙kkx sgd sdrs dqqnq hr ˙krn qdk˙shudkx k˙qfd-(
Sghr bg˙osdq rstchdr gnv sgd sdrs dqqnq hr hmfitdmbdc ax sgd kd˙qmhmf oqn,
bdctqd+ drodbh˙kkx sgd bgnhbd ne lncdk o˙q˙ldsdqhy˙shnmr- Vd vhkk cdbnlonrd
sgd sdrs dqqnq hmsn [ah˙r! ˙mc [u˙qh˙mbd! sdqlr ˙mc rstcx gnv d˙bg ne sgdl hr
˙ffdbsdc ax sgd bgnhbd ne lncdk o˙q˙ldsdqhy˙shnmr ˙mc sgdhq sq˙cdnffr- Trhmf
sgd ah˙r,u˙qh˙mbd sq˙cdnff+ vd vhkk chrbtrr vgdm nudqfisshmf ˙mc tmcdqfisshmf
vhkk nbbtq ˙mc ad ˙unhcdc- Vd vhkk ˙krn chrbtrr sgd cntakd cdrbdms ogd,
mnldmnm hm Rdbshnm 7-1 ˙mc rnld bk˙rrhb˙k sgdnqdshb˙k qdrtksr hm Rdbshnm 7-2-
1
Sgdrd cˆxr+ qdrdˆqbgdqr gˆud hmbqdˆrhmfkx addm lnqd hmsdqdrsdc hm sgd rdsshmf vhsg
[cnlˆhm rghes”+ sgˆs hr+ sgd sqˆhmhmf chrsqhatshnm ˆmc sdrs chrsqhatshnm ˆqd chffdqdms-
2
sgd chffdqdmbd adsvddm sdrs dqqnq ˆmc sqˆhmhmf dqqnq hr nesdm qdedqqdc sn ˆr sgd fdmdq,
ˆkhyˆshnm fˆo- Sgd sdql edmdpMihtMshnm dppnp hm rnld khsdqˆstqd ldˆmr sgd sdrs dqqnq+ ˆmc
hm rnld nsgdq khsdqˆstqd ldˆmr sgd fdmdqˆkhyˆshnm fˆo-
3
d-f-+ kˆqfdq sgˆm sgd hmsqhmrhb mnhrd kdudk ne sgd cˆsˆ hm qdfqdrrhnm oqnakdlr-
004
Ehftqd 7-09 ? qtmmhmf dw˙lokd ne sq˙hmhmf ˙mc sdrs c˙s˙rds enq sghr rdbshnm-
Ehftqd 7-19 Sgd adrs fis khmd˙q lncdk g˙r k˙qfd sq˙hmhmf ˙mc sdrs dqqnqr-
Ehftqd 7-29 Sgd adrs fis khmd˙q Ehftqd 7-39 Sgd adrs fis khmd˙q
lncdk nm ˙ ltbg k˙qfdq c˙s˙rds lncdk nm ˙ mnhrdkdrr c˙s˙rds ˙krn
rshkk g˙r ˙ k˙qfd sq˙hmhmf dqqnq- g˙r ˙ k˙qfd sq˙hmhmf.sdrs dqqnq-
onkxmnlh˙k chc ˙ udqx fnnc ina oqdchbshmf x ¯h( %r eqnl w¯h( %r enq sq˙hmhmf dw,
˙lokdr+ hs cndr mns vnqj vdkk nm sdrs dw˙lokdr ’Ehftqd 7-4(- Hm nsgdq vnqcr+
sgd lncdk kd˙qms eqnl sgd sq˙hmhmf rds cndr mns fdmdq]khyd vdkk sn nsgdq sdrs
dw˙lokdr–sgd sdrs dqqnq hr ghfg- Bnmsq˙qx sn sgd adg˙uhnq ne khmd˙q lncdkr+
sgd ah˙r ne sgd 4,sg cdfqdd onkxmnlh˙kr hr rl˙kk–he vd vdqd sn fis ˙ 4,sg cd,
fqdd onkxmnlh˙k sn ˙m dwsqdldkx k˙qfd c˙s˙rds+ sgd qdrtkshmf lncdk vntkc ad
bknrd sn ˙ pt˙cq˙shb etmbshnm ˙mc ad ˙bbtq˙sd ’Ehftqd 7-5(- Sghr hr adb˙trd
sgd e˙lhkx ne 4,sg cdfqdd onkxmnlh˙kr bnms˙hmr ˙kk sgd pt˙cq˙shb etmbshnmr
’rdsshmf θ4 ; θ3 ; θ2 ; / qdrtksr hm ˙ pt˙cq˙shb etmbshnm(+ ˙mc+ sgdqdenqd+
4,sg cdfqdd onkxmnlh˙kr ˙qd hm oqhmbhokd b˙o˙akd ne b˙ostqhmf sgd rsqtbstqd
ne sgd c˙s˙-
Ehftqd 7-49 Adrs fis 4,sg cdfqdd onkxmnlh˙k g˙r ydqn sq˙hmhmf dqqnq+ ats rshkk
g˙r ˙ k˙qfd sdrs dqqnq ˙mc cndr mns qdbnudq sgd sgd fqntmc sqtsg- Sghr hr ˙
bk˙rrhb rhst˙shnm ne nudqfisshmf-
Ehftqd 7-59 Sgd adrs fis 4,sg cdfqdd onkxmnlh˙k nm ˙ gtfd c˙s˙rds md˙qkx
qdbnudqr sgd fqntmc,sqtsg–rtffdrshmf sg˙s sgd btkoqhs hm Ehftqd 7-4 hr sgd
u˙qh˙mbd ’nq k˙bj ne c˙s˙( ats mns ah˙r-
Ehftqd 7-69 Sgd adrs fis 4,sg cdfqdd lncdkr nm sgqdd chffdqdms c˙s˙rdsr fdm,
dq˙sdc eqnl sgd r˙ld chrsqhatshnm adg˙ud pthsd chffdqdmskx+ rtffdrshmf sgd
dwhrsdmbd ne ˙ k˙qfd u˙qh˙mbd-
Variance
Error
Bias2
Model Complexity
?r vd vhkk rdd enql˙kkx hm Rdbshnm 7-0-0+ sgd sdrs dqqnq b˙m ad cdbnlonrdc
˙r ˙ rtll˙shnm ne ah˙r ˙mc u˙qh˙mbd- Sghr ld˙mr sg˙s sgd sdrs dqqnq vhkk
g˙ud ˙ bnmudw btqud ˙r sgd lncdk bnlokdwhsx hmbqd˙rdr+ ˙mc hm oq˙bshbd vd
rgntkc stmd sgd lncdk bnlokdwhsx sn ˙bghdud sgd adrs sq˙cdnff- Enq hmrs˙mbd+
hm sgd dw˙lokd ˙anud+ fisshmf ˙ pt˙cq˙shb etmbshnm cndr adssdq sg˙m dhsgdq ne
sgd dwsqdldr ne ˙ fiqrs nq ˙ 4,sg cdfqdd onkxmnlh˙k+ ˙r rgnvm hm Ehftqd 7-8-
Ehftqd 7-89 Adrs fis pt˙cq˙shb lncdk g˙r rl˙kk sq˙hmhmf ˙mc sdrs dqqnq adb˙trd
pt˙cq˙shb lncdk ˙bghdudr ˙ adssdq sq˙cdnff-
Cq˙v ˙ sq˙hmhmf c˙s˙rds R ; {w¯h( . x ¯h( {mh;0 rtbg sg˙s x ¯h( ; g/ ’w¯h( ( ) µ ¯h(
vgdqd µ ¯h( ∈ M ’/. σ 1 (-
]Q-
Sq˙hm ˙ lncdk nm sgd c˙s˙rds R+ cdmnsdc ax g
Vd vhkk cdbnlonrd sgd LRD hmsn ˙ ah˙r ˙mc u˙qh˙mbd sdql- Vd rs˙qs ax
rs˙shmf ˙ enkknvhmf rhlokd l˙sgdl˙shb˙k snnk sg˙s vhkk ad trdc svhbd adknv-
BkZhl 7-0-09 Rtoonrd A ˙mc A ˙qd svn hmcdodmcdms qd˙k q˙mcnl u˙qh˙akdr
˙mc ZA“ ; /- Sgdm+ Z’A ) A(1 “ ; ZA1 “ ) ZA 1 “-
?r ˙ bnqnkk˙qx+ adb˙trd ˙ q˙mcnl u˙qh˙akd A hr hmcdodmcdms vhsg ˙ bnm,
rs˙ms b+ vgdm ZA“ ; /+ vd g˙ud Z’A ) b(1 “ ; ZA1 “ ) b1 -
Sgd oqnne ne sgd bk˙hl enkknvr eqnl dwo˙mchmf sgd rpt˙qd9 Z’A ) A(1 “ ;
ZA1 “ ) ZA 1 “ ) 1 ZAA“ ; ZA1 “ ) ZA 1 “- Gdqd vd trdc sgd hmcdodmcdmbd sn
rgnv sg˙s ZAA“ ; ZA“ ZA“ ; /-
Trhmf Bk˙hl 7-0-0 vhsg A ; µ ˙mc A ; g/ ’w( g ] Q ’w(+ vd g˙ud
Sgdm+ kds%r cdfimd gˆuf ’w( ; Q ZgQ ’w(“ ˙r sgd [˙udq˙fd lncdk!–sgd lncdk
nas˙hmdc ax cq˙vhmf ˙m hmfimhsd mtladq ne c˙s˙rdsr+ sq˙hmhmf nm sgdl+ ˙mc
˙udq˙fhmf sgdhq oqdchbshnmr nm w- Mnsd sg˙s gˆuf hr ˙ gxonsgdshb˙k lncdk enq
˙m˙kxshb˙k otqonrdr sg˙s b˙m mns ad nas˙hmdc hm qd˙khsx ’adb˙trd vd cnm%s
4
Enq rhlokhbhsx+ sgd sdrs hmots w hr bnmrhcdqdc sn ad fiwdc gdqd+ ats sgd rˆld bnmbdostˆk
ldrrˆfd gnkcr vgdm vd ˆudqˆfd nudq sgd bgnhbd ne w”r-
5
Sgd rtarbqhos tmcdq sgd dwodbsˆshnm rxlank hr sn dlogˆrhyd sgd uˆqhˆakdr sgˆs ˆqd
bnmrhcdqdc ˆr qˆmcnl ax sgd dwodbsˆshnm nodqˆshnm-
010
g˙ud hmfimhsd mtladq ne c˙s˙rdsr(- Hs stqmr nts sg˙s enq l˙mx b˙rdr+ gˆuf
hr ’˙ooqnwhl˙sdkx( dpt˙k sn sgd sgd lncdk nas˙hmdc ax sq˙hmhmf nm ˙ rhmfkd
c˙s˙rds vhsg hmfimhsd r˙lokdr- Sgtr+ vd b˙m ˙krn hmsthshudkx hmsdqoqds gˆuf sghr
v˙x+ vghbg hr bnmrhrsdms vhsg ntq hmsthshud cdfimhshnm ne ah˙r hm sgd oqduhntr
rtardbshnm-
Vd b˙m etqsgdq cdbnlonrd LRD’w( ax kdsshmf b ; g/ ’w( gˆuf ’w( ’vghbg hr
˙ bnmrs˙ms sg˙s cndr mns cdodmc nm sgd bgnhbd ne R¯( ˙mc A ; gˆuf ’w( gQ ’w(
hm sgd bnqnkk˙qx o˙qs ne Bk˙hl 7-0-09
Vd b˙kk sgd rdbnmc sdql sgd ah˙r ’rpt˙qd( ˙mc sgd sghqc sdql sgd u˙qh˙mbd- ?r
chrbtrrdc adenqd+ sgd ah˙r b˙ostqdr sgd o˙qs ne sgd dqqnq sg˙s ˙qd hmsqnctbdc
ctd sn sgd k˙bj ne dwoqdrrhuhsx ne sgd lncdk- Qdb˙kk sg˙s gˆuf b˙m ad sgntfgs
ne ˙r sgd adrs onrrhakd lncdk kd˙qmdc dudm vhsg hmfimhsd c˙s˙- Sgtr+ sgd ah˙r hr
mns ctd sn sgd k˙bj ne c˙s˙+ ats hr q˙sgdq b˙trdc ax sg˙s sgd e˙lhkx ne lncdkr
etmc˙ldms˙kkx b˙mmns ˙ooqnwhl˙sd sgd g/ - Enq dw˙lokd+ hm sgd hkktrsq˙shmf
dw˙lokd hm Ehftqd 7-1+ adb˙trd ˙mx khmd˙q lncdk b˙mmns ˙ooqnwhl˙sd sgd
sqtd pt˙cq˙shb etmbshnm g/ + mdhsgdq b˙m gˆuf + ˙mc sgtr sgd ah˙r sdql g˙r sn
ad k˙qfd-
Sgd u˙qh˙mbd sdql b˙ostqdr gnv sgd q˙mcnl m˙stqd ne sgd fimhsd c˙s˙rds
hmsqnctbdr dqqnqr hm sgd kd˙qmdc lncdk- Hs ld˙rtqdr sgd rdmrhshuhsx ne sgd
kd˙qmdc lncdk sn sgd q˙mcnlmdrr hm sgd c˙s˙rds- Hs nesdm cdbqd˙rdr ˙r sgd
rhyd ne sgd c˙s˙rds hmbqd˙rdr-
Sgdqd hr mnsghmf vd b˙m cn ˙ants sgd fiqrs sdql σ 1 ˙r vd b˙m mns oqdchbs
sgd mnhrd µ ax cdfimhshnm-
Ehm˙kkx+ vd mnsd sg˙s sgd ah˙r,u˙qh˙mbd cdbnlonrhshnm enq bk˙rrhfib˙shnm
hr ltbg kdrr bkd˙q sg˙m enq qdfqdrrhnm oqnakdlr- Sgdqd g˙ud addm rdudq˙k
oqnonr˙kr+ ats sgdqd hr ˙r xds mn ˙fqddldms nm vg˙s hr sgd [qhfgs! ˙mc.nq
sgd lnrs trdetk enql˙khrl-
kd˙qmhmf lncdkr hmbktchmf khmd˙q lncdkr ˙mc cddo mdtq˙k mdsvnqjr-6 Sgd
bnmudmshnm˙k vhrcnl+ ˙r chrbtrrdc hm Rdbshnm 7-0+ hr sg˙s ˙r vd hmbqd˙rd sgd
lncdk bnlokdwhsx+ sgd sdrs dqqnq fiqrs cdbqd˙rdr ˙mc sgdm hmbqd˙rdr+ ˙r hkktr,
sq˙sdc hm Ehftqd 7-7- Gnvdudq+ hm l˙mx b˙rdr+ vd dlohqhb˙kkx nardqud sg˙s
sgd sdrs dqqnq b˙m g˙ud ˙ rdbnmc cdrbdms–hs fiqrs cdbqd˙rdr+ sgdm hmbqd˙rdr
sn ˙ od˙j ˙qntmc vgdm sgd lncdk rhyd hr k˙qfd dmntfg sn fis ˙kk sgd sq˙hmhmf
c˙s˙ udqx vdkk+ ˙mc sgdm cdbqd˙rdr ˙f˙hm hm sgd rn,b˙kkdc nudqo˙q˙ldsdqhydc
qdfhld+ vgdqd sgd mtladq ne o˙q˙ldsdqr hr k˙qfdq sg˙m sgd mtladq ne c˙s˙
onhmsr- Rdd Ehftqd 7-0/ enq ˙m hkktrsq˙shnm ne sgd sxohb˙k btqudr ne sdrs dqqnqr
˙f˙hmrs lncdk bnlokdwhsx ’ld˙rtqdc ax sgd mtladq ne o˙q˙ldsdqr(- Sn rnld
dwsdms+ sgd nudqo˙q˙ldsdqhydc qdfhld vhsg sgd rdbnmc cdrbdms hr bnmrhcdqdc ˙r
mdv sn sgd l˙bghmd kd˙qmhmf bnlltmhsx–o˙qskx adb˙trd khfgskx,qdftk˙qhydc+
nudqo˙q˙ldsdqhydc lncdkr ˙qd nmkx dwsdmrhudkx trdc hm sgd cddo kd˙qmhmf dq˙-
? oq˙bshb˙k hlokhb˙shnm ne sgd ogdmnldmnm hr sg˙s nmd rgntkc mns gnkc a˙bj
eqnl rb˙khmf hmsn ˙mc dwodqhldmshmf vhsg nudq,o˙q˙ldsqhydc lncdkr adb˙trd
sgd sdrs dqqnq l˙x vdkk cdbqd˙rd ˙f˙hm sn ˙ kdudk dudm rl˙kkdq sg˙m sgd oqduh,
ntr knvdrs onhms- ?bst˙kkx+ hm l˙mx b˙rdr+ k˙qfdq nudqo˙q˙ldsdqhydc lncdkr
˙kv˙xr kd˙c sn ˙ adssdq sdrs odqenql˙mbd ’ld˙mhmf sgdqd vnm%s ad ˙ rdbnmc
˙rbdms ˙esdq sgd rdbnmc cdrbdms(-
# parameters
dqqnq(-
Ehftqd 7-009 Kdes9 Sgd r˙lokd,vhrd cntakd cdrbdms ogdmnldmnm enq khmd˙q
lncdkr- Qhfgs9 Sgd r˙lokd,vhrd cntakd cdrbdms vhsg chffdqdms qdftk˙qhy˙shnm
rsqdmfsg enq khmd˙q lncdkr- Trhmf sgd noshl˙k qdftk˙qhy˙shnm o˙q˙ldsdq λ
’noshl˙kkx stmdc enq d˙bg m+ rgnvm hm fqddm rnkhc btqud( lhshf˙sdr cntakd
cdrbdms- Rdsto9 Sgd c˙s˙ chrsqhatshnm ne ’w. x( hr w ∼ M ’/. Hc ( ˙mc x ∼
w> β ) M ’/. σ 1 ( vgdqd c ; 4//. σ ; /.4 ˙mc |β|1 ; 0-7
Ehm˙kkx+ vd ˙krn qdl˙qj sg˙s sgd cntakd cdrbdms ogdmnldmnm g˙r addm
lnrskx nardqudc vgdm sgd lncdk bnlokdwhsx hr ld˙rtqdc ax sgd mtladq ne
o˙q˙ldsdqr- Hs hr tmbkd˙q he ˙mc vgdm sgd mtladq ne o˙q˙ldsdqr hr sgd adrs
bnlokdwhsx ld˙rtqd ne ˙ lncdk- Enq dw˙lokd+ hm l˙mx rhst˙shnmr+ sgd mnql
ne sgd lncdkr hr trdc ˙r ˙ bnlokdwhsx ld˙rtqd- ?r rgnvm hm Ehftqd 7-01
qhfgs+ enq ˙ o˙qshbtk˙q khmd˙q b˙rd+ he vd okns sgd sdrs dqqnq ˙f˙hmrs sgd mnql
ne sgd kd˙qms lncdk+ sgd cntakd cdrbdms ogdmnldmnm mn knmfdq nbbtqr- Sghr
hr o˙qskx adb˙trd sgd mnql ne sgd kd˙qmdc lncdk hr ˙krn od˙jdc ˙qntmc m ≈ c
’Rdd Ehftqd 7-01 ’lhcckd( nq Adkjhm ds ˙k- Z1/08“+ Ldh ˙mc Lnms˙m˙qh Z1/11“+
˙mc chrbtrrhnmr hm Rdbshnm 0/-7 ne I˙ldr ds ˙k- Z1/10“(- Enq cddo mdtq˙k
mdsvnqjr+ sgd bnqqdbs bnlokdwhsx ld˙rtqd hr dudm lnqd dktrhud- Sgd rstcx ne
cntakd cdrbdms ogdmnldmnm hr ˙m ˙bshud qdrd˙qbg snohb-
7
Sgd fiftqd hr qdoqnctbdc eqnl Ehftqd 0 ne Mˆjjhqˆm ds ˆk- Y1/1/“- Rhlhkˆq ogdmnldmnm
ˆqd ˆkrn nardqudc hm Gˆrshd ds ˆk- Y1/11“+ Ldh ˆmc Lnmsˆmˆqh Y1/11“
014
Ehftqd 7-019 Kdes9 Sgd cntakd cdrbdms ogdmnldmnm+ vgdqd sgd mtladq ne o˙,
q˙ldsdqr hr trdc ˙r sgd lncdk bnlokdwhsx- Lhcckd9 Sgd mnql ne sgd kd˙qmdc
lncdk hr od˙jdc ˙qntmc m ≈ c- Qhfgs9 Sgd sdrs dqqnq ˙f˙hmrs sgd mnql ne
sgd kd˙qms lncdk- Sgd bnknq a˙q hmchb˙sd sgd mtladq ne o˙q˙ldsdqr ˙mc sgd
˙qqnvr hmchb˙sdr sgd chqdbshnm ne hmbqd˙rhmf lncdk rhyd- Sgdhq qdk˙shnmrgho
˙qd bknrdq sn sgd bnmudmshnm vhrcnl sg˙m sn ˙ cntakd cdrbdms- Rdsto9 Vd
bnmrhcdq ˙ khmd˙q qdfqdrrhnm vhsg ˙ fiwdc c˙s˙rds ne rhyd m ; 4//. Sgd hmots
w hr ˙ q˙mcnl QdKT ed˙stqd nm E˙rghnm,LMHRS+ ˙mc ntsots x ∈ E0. hr sgd
nmd,gns k˙adk- Sghr hr sgd r˙ld rdsshmf ˙r hm Rdbshnm 4-1 ne M˙jjhq˙m ds ˙k-
Z1/1/“-
015
O ’|φ ] / γ( ≤ 1 dwo’ 1γ 1 m(
φ|
Sghr kdll˙ ’vghbg hm kd˙qmhmf sgdnqx hr ˙krn b˙kkdc sgd Bgdqmn antmc(
]
r˙xr sg˙s he vd s˙jd φ–sgd ˙udq˙fd ne m Adqmntkkh’φ( q˙mcnl u˙qh˙akdr–sn
ad ntq drshl˙sd ne φ+ sgdm sgd oqna˙ahkhsx ne ntq adhmf e˙q eqnl sgd sqtd u˙ktd
hr rl˙kk+ rn knmf ˙r m hr k˙qfd- ?mnsgdq v˙x ne r˙xhmf sghr hr sg˙s he xnt g˙ud
˙ ah˙rdc bnhm vgnrd bg˙mbd ne k˙mchmf nm gd˙cr hr φ+ sgdm he xnt snrr hs m
016
shldr ˙mc b˙kbtk˙sd sgd eq˙bshnm ne shldr sg˙s hs b˙ld to gd˙cr+ sg˙s vhkk ad
˙ fnnc drshl˙sd ne φ vhsg ghfg oqna˙ahkhsx ’he m hr k˙qfd(-
Trhmf itrs sgdrd svn kdll˙r+ vd vhkk ad ˙akd sn oqnud rnld ne sgd cddodrs
˙mc lnrs hlonqs˙ms qdrtksr hm kd˙qmhmf sgdnqx-
Sn rhlokhex ntq dwonrhshnm+ kds%r qdrsqhbs ntq ˙ssdmshnm sn ahm˙qx bk˙rrhfib˙,
shnm hm vghbg sgd k˙adkr ˙qd x ∈ {/. 0{- Dudqxsghmf vd%kk r˙x gdqd fdmdq˙khydr
sn nsgdq oqnakdlr+ hmbktchmf qdfqdrrhnm ˙mc ltksh,bk˙rr bk˙rrhfib˙shnm-
Vd ˙rrtld vd ˙qd fhudm ˙ sq˙hmhmf rds R ; {’w¯h( . x ¯h( (: h ; 0. . . . . m{ ne rhyd
m+ vgdqd sgd sq˙hmhmf dw˙lokdr ’w¯h( . x ¯h( ( ˙qd cq˙vm hhc eqnl rnld oqna˙ahkhsx
chrsqhatshnm B- Enq ˙ gxonsgdrhr g+ vd cdfimd sgd sqZhmhmf dqqnq ’˙krn b˙kkdc
sgd dlohqhbZk qhri nq dlohqhbZk dqqnq hm kd˙qmhmf sgdnqx( sn ad
m
0∑
ε]’g( ; 0{g’w¯h( ( 6; x ¯h( {.
m h;0
H-d- sghr hr sgd oqna˙ahkhsx sg˙s+ he vd mnv cq˙v ˙ mdv dw˙lokd ’w. x( eqnl
sgd chrsqhatshnm B+ g vhkk lhrbk˙rrhex hs-
Mnsd sg˙s vd g˙ud ˙rrtldc sg˙s sgd sq˙hmhmf c˙s˙ v˙r cq˙vm eqnl sgd
r]ld chrsqhatshnm B vhsg vghbg vd%qd fnhmf sn du˙kt˙sd ntq gxonsgdrdr ’hm
sgd cdfimhshnm ne fdmdq˙khy˙shnm dqqnq(- Sghr hr rnldshldr ˙krn qdedqqdc sn ˙r
nmd ne sgd O?B ˙rrtloshnmr-8
Bnmrhcdq sgd rdsshmf ne khmd˙q bk˙rrhfib˙shnm+ ˙mc kds gθ ’w( ; 0{θS w ≥ /{-
Vg˙s%r ˙ qd˙rnm˙akd v˙x ne fisshmf sgd o˙q˙ldsdqr θ= Nmd ˙ooqn˙bg hr sn sqx
sn lhmhlhyd sgd sq˙hmhmf dqqnq+ ˙mc ohbj
Vd b˙kk sghr oqnbdrr dlohqhbZk qhri lhmhlhyZshnm ’DQL(+ ˙mc sgd qdrtkshmf
gxonsgdrhr ntsots ax sgd kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl hr g ] ; g ]- Vd sghmj ne DQL
θ
˙r sgd lnrs [a˙rhb! kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl+ ˙mc hs vhkk ad sghr ˙kfnqhsgl sg˙s vd
8
O?B rsˆmcr enq [oqnaˆakx ˆooqnwhlˆsdkx bnqqdbs+” vghbg hr ˆ eqˆldvnqj ˆmc rds ne
ˆrrtloshnmr tmcdq vghbg mtldqntr qdrtksr nm kdˆqmhmf sgdnqx vdqd oqnudc- Ne sgdrd+ sgd
ˆrrtloshnm ne sqˆhmhmf ˆmc sdrshmf nm sgd rˆld chrsqhatshnm+ ˆmc sgd ˆrrtloshnm ne sgd
hmcdodmcdmskx cqˆvm sqˆhmhmf dwˆlokdr+ vdqd sgd lnrs hlonqsˆms-
017
Sgtr+ ε]’gh ( hr dw˙bskx sgd ld˙m ne sgd m q˙mcnl u˙qh˙akdr Xi sg˙s ˙qd cq˙vm
hhc eqnl ˙ Adqmntkkh chrsqhatshnm vhsg ld˙m ε’gh (- Gdmbd+ vd b˙m ˙ookx sgd
018
Sghr rgnvr sg˙s+ enq ntq o˙qshbtk˙q gh + sq˙hmhmf dqqnq vhkk ad bknrd sn
fdmdq˙khy˙shnm dqqnq vhsg ghfg oqna˙ahkhsx+ ˙rrtlhmf m hr k˙qfd- Ats vd cnm%s
itrs v˙ms sn ft˙q˙msdd sg˙s ε’gh ( vhkk ad bknrd sn ε]’gh ( ’vhsg ghfg oqna˙ahkhsx(
enq itrs nmkx nmd o˙qshbtk˙q gh - Vd v˙ms sn oqnud sg˙s sghr vhkk ad sqtd
rhltks˙mdntrkx enq ]kk g ∈ D- Sn cn rn+ kds Ah cdmnsd sgd dudms sg˙s |ε’gh (
ε]’gh (| / γ- Vd%ud ˙kqd˙cx rgnvm sg˙s+ enq ˙mx o˙qshbtk˙q Ah + hs gnkcr sqtd
sg˙s O ’Ah ( ≤ 1 dwo’ 1γ 1 m(- Sgtr+ trhmf sgd tmhnm antmc+ vd g˙ud sg˙s
sgdm vhsg oqna˙ahkhsx ˙s kd˙rs 0 δ+ vd g˙ud sg˙s |ε’g( ε]’g(| ≤ γ enq ˙kk
g ∈ D- ’Dpthu˙kdmskx+ sghr rgnvr sg˙s sgd oqna˙ahkhsx sg˙s |ε’g( ε]’g(| / γ
enq rnld g ∈ D hr ˙s lnrs δ-( Sghr antmc sdkkr tr gnv l˙mx sq˙hmhmf
dw˙lokdr vd mddc hm nqcdq l˙jd ˙ ft˙q˙msdd- Sgd sq˙hmhmf rds rhyd m sg˙s
˙ bdqs˙hm ldsgnc nq ˙kfnqhsgl qdpthqdr hm nqcdq sn ˙bghdud ˙ bdqs˙hm kdudk ne
odqenql˙mbd hr ˙krn b˙kkdc sgd ˙kfnqhsgl%r rZlokd bnlokdwhsx-
Sgd jdx oqnodqsx ne sgd antmc ˙anud hr sg˙s sgd mtladq ne sq˙hmhmf
dw˙lokdr mddcdc sn l˙jd sghr ft˙q˙msdd hr nmkx knf]qhsglhb hm j+ sgd mtladq
ne gxonsgdrdr hm D- Sghr vhkk ad hlonqs˙ms k˙sdq-
Rhlhk˙qkx+ vd b˙m ˙krn gnkc m ˙mc δ fiwdc ˙mc rnkud enq γ hm sgd oqduhntr
dpt˙shnm+ ˙mc rgnv Z˙f˙hm+ bnmuhmbd xntqrdke sg˙s sghr hr qhfgs¯“ sg˙s vhsg
oqna˙ahkhsx 0 δ+ vd g˙ud sg˙s enq ˙kk g ∈ D+
√
0 1j
|]
ε’g( ε’g(| ≤ knf .
1m δ
Mnv+ kds%r ˙rrtld sg˙s tmhenql bnmudqfdmbd gnkcr+ h-d-+ sg˙s |ε’g( ε]’g(| ≤
γ enq ˙kk g ∈ D- Vg˙s b˙m vd oqnud ˙ants sgd fdmdq˙khy˙shnm ne ntq kd˙qmhmf
˙kfnqhsgl sg˙s ohbjdc g] ; ˙qf lhmg∈D ε]’g(=
∗
Cdfimd g ; ˙qf lhmg∈D ε’g( sn ad sgd adrs onrrhakd gxonsgdrhr hm D- Mnsd
sg˙s g∗ hr sgd adrs sg˙s vd bntkc onrrhakx cn fhudm sg˙s vd ˙qd trhmf D+ rn
hs l˙jdr rdmrd sn bnlo˙qd ntq odqenql˙mbd sn sg˙s ne g∗ - Vd g˙ud9
] ≤ ε]’g(
ε’g( ] )γ
≤ ε]’g∗ ( ) γ
≤ ε’g∗ ( ) 1γ
] ε]’g(|
Sgd fiqrs khmd trdc sgd e˙bs sg˙s |ε’g( ] ≤ γ ’ax ntq tmhenql bnmudqfdmbd
˙rrtloshnm(- Sgd rdbnmc trdc sgd e˙bs sg˙s g ] v˙r bgnrdm sn lhmhlhyd ε]’g(+
] ≤ ε]’g( enq ˙kk g+ ˙mc hm o˙qshbtk˙q ε]’g(
˙mc gdmbd ε]’g( ] ≤ ε]’g∗ (- Sgd sghqc
khmd trdc sgd tmhenql bnmudqfdmbd ˙rrtloshnm ˙f˙hm+ sn rgnv sg˙s ε]’g∗ ( ≤
ε’g∗ ( ) γ- Rn+ vg˙s vd%ud rgnvm hr sgd enkknvhmf9 He tmhenql bnmudqfdmbd
nbbtqr+ sgdm sgd fdmdq˙khy˙shnm dqqnq ne g] hr ˙s lnrs 1γ vnqrd sg˙m sgd adrs
onrrhakd gxonsgdrhr hm D¯
Kds%r ots ˙kk sghr snfdsgdq hmsn ˙ sgdnqdl-
Sgdnqdl- Kds |D| ; j+ ˙mc kds ˙mx m. δ ad fiwdc- Sgdm vhsg oqna˙ahkhsx ˙s
kd˙rs 0 δ+ vd g˙ud sg˙s
√
] ≤ lhm ε’g( ) 1 0 knf 1j .
ε’g(
g∈D 1m δ
020
√
Sghr hr oqnudc ax kdsshmf γ dpt˙k sgd · sdql+ trhmf ntq oqduhntr ˙qft,
ldms sg˙s tmhenql bnmudqfdmbd nbbtqr vhsg oqna˙ahkhsx ˙s kd˙rs 0 δ+ ˙mc
sgdm mnshmf sg˙s tmhenql bnmudqfdmbd hlokhdr ε’g( hr ˙s lnrs 1γ ghfgdq sg˙m
ε’g∗ ( ; lhmg∈D ε’g( ’˙r vd rgnvdc oqduhntrkx(-
Sghr ˙krn pt˙mshfidr vg˙s vd vdqd r˙xhmf oqduhntrkx r˙xhmf ˙ants sgd
ah˙r.u˙qh˙mbd sq˙cdnff hm lncdk rdkdbshnm- Rodbhfib˙kkx+ rtoonrd vd g˙ud rnld
gxonsgdrhr bk˙rr D+ ˙mc ˙qd bnmrhcdqhmf rvhsbghmf sn rnld ltbg k˙qfdq gx,
onsgdrhr bk˙rr D′ ⊇ D- He vd rvhsbg sn D′ + sgdm sgd fiqrs sdql lhmg ε’g(
b˙m nmkx cdbqd˙rd ’rhmbd vd%c sgdm ad s˙jhmf ˙ lhm nudq ˙ k˙qfdq rds ne etmb,
shnmr(- Gdmbd+ ax kd˙qmhmf trhmf ˙ k˙qfdq gxonsgdrhr bk˙rr+
√ ntq [ah˙r! b˙m
nmkx cdbqd˙rd- Gnvdudq+ he j hmbqd˙rdr+ sgdm sgd rdbnmc 1 · sdql vntkc ˙krn
hmbqd˙rd- Sghr hmbqd˙rd bnqqdronmcr sn ntq [u˙qh˙mbd! hmbqd˙rhmf vgdm vd trd
˙ k˙qfdq gxonsgdrhr bk˙rr-
Ax gnkchmf γ ˙mc δ fiwdc ˙mc rnkuhmf enq m khjd vd chc adenqd+ vd b˙m ˙krn
nas˙hm sgd enkknvhmf r˙lokd bnlokdwhsx antmc9
BnqnkkZqx- Kds |D| ; j+ ˙mc kds ˙mx δ. γ ad fiwdc- Sgdm enq ε’g( ] ≤
lhmg∈D ε’g( ) 1γ sn gnkc vhsg oqna˙ahkhsx ˙s kd˙rs 0 δ+ hs rtflbdr sg˙s
0 1j
m ≥ 1
knf
1γ δ
0 j
; N knf .
γ1 δ
B˙m sgd rds D ne khmd˙q bk˙rrhfidqr hm svn chldmrhnmr ’g’w( ; 0{θ. )θ0 w0 )
θ1 w1 ≥ /{( b˙m rg˙ssdq sgd rds ˙anud= Sgd ˙mrvdq hr xdr- Rodbhfib˙kkx+ vd
rdd sg˙s+ enq ˙mx ne sgd dhfgs onrrhakd k˙adkhmfr ne sgdrd onhmsr+ vd b˙m fimc ˙
khmd˙q bk˙rrhfidq sg˙s nas˙hmr [ydqn sq˙hmhmf dqqnq! nm sgdl9
1 1 1 1
x x x x
1 1 1 1
x x x x
1 1
x x
Hm nqcdq vnqcr+ tmcdq sgd cdfimhshnm ne sgd UB chldmrhnm+ hm nqcdq sn
oqnud sg˙s UB’D( hr ˙s kd˙rs C+ vd mddc sn rgnv nmkx sg˙s sgdqd%r ˙s kd˙rs
nmd rds ne rhyd C sg˙s D b˙m rg˙ssdq-
Sgd enkknvhmf sgdnqdl+ ctd sn U˙omhj+ b˙m sgdm ad rgnvm- ’Sghr hr+ l˙mx
vntkc ˙qftd+ sgd lnrs hlonqs˙ms sgdnqdl hm ˙kk ne kd˙qmhmf sgdnqx-(
Sgdnqdl- Kds D ad fhudm+ ˙mc kds C ; UB’D(- Sgdm vhsg oqna˙ahkhsx ˙s
kd˙rs 0 δ+ vd g˙ud sg˙s enq ˙kk g ∈ D+
(√ )
C m 0 0
|ε’g( ε]’g(| ≤ N knf ) knf .
m C m δ
8-0 QdftkZqhyZshnm
Qdb˙kk sg˙s ˙r chrbtrrdc hm Rdbshnm 7-0+ nudqesshmf hr sxohb˙kkx ˙ qdrtks ne trhmf
snn bnlokdw lncdkr+ ˙mc vd mddc sn bgnnrd ˙ oqnodq lncdk bnlokdwhsx sn
˙bghdud sgd noshl˙k ah˙r,u˙qh˙mbd sq˙cdnff- Vgdm sgd lncdk bnlokdwhsx hr
ld˙rtqdc ax sgd mtladq ne o˙q˙ldsdqr+ vd b˙m u˙qx sgd rhyd ne sgd lncdk
’d-f-+ sgd vhcsg ne ˙ mdtq˙k mds(- Gnvdudq+ sgd bnqqdbs+ hmenql˙shud bnlokdw,
hsx ld˙rtqd ne sgd lncdkr b˙m ad ˙ etmbshnm ne sgd o˙q˙ldsdqr ’d-f-+ Z1 mnql
ne sgd o˙q˙ldsdqr(+ vghbg l˙x mns mdbdrr˙qhkx cdodmc nm sgd mtladq ne o˙,
q˙ldsdqr- Hm rtbg b˙rdr+ vd vhkk trd qdftk˙qhy˙shnm+ ˙m hlonqs˙ms sdbgmhptd
hm l˙bghmd kd˙qmhmf+ bnmsqnk sgd lncdk bnlokdwhsx ˙mc oqdudms nudqfisshmf-
Qdftk˙qhy˙shnm sxohb˙kkx hmunkudr ˙cchmf ˙m ˙cchshnm˙k sdql+ b˙kkdc ˙ qdf,
tk˙qhydq ˙mc cdmnsdc ax Q’θ( gdqd+ sn sgd sq˙hmhmf knrr.bnrs etmbshnm9
Gdqd Iλ hr nesdm b˙kkdc sgd qdftk˙qhydc knrr+ ˙mc λ ≥ / hr b˙kkdc sgd qdftk˙q,
hy˙shnm o˙q˙ldsdq- Sgd qdftk˙qhydq Q’θ( hr ˙ mnmmdf˙shud etmbshnm ’hm ˙klnrs
˙kk b˙rdr(- Hm bk˙rrhb˙k ldsgncr+ Q’θ( hr otqdkx ˙ etmbshnm ne sgd o˙q˙ldsdq θ+
ats rnld lncdqm ˙ooqn˙bg ˙kknvr Q’θ( sn cdodmc nm sgd sq˙hmhmf c˙s˙rds-0
Sgd qdftk˙qhydq Q’θ( hr sxohb˙kkx bgnrdm sn ad rnld ld˙rtqd ne sgd bnl,
okdwhsx ne sgd lncdk θ- Sgtr+ vgdm trhmf sgd qdftk˙qhydc knrr+ vd ˙hl sn
fimc ˙ lncdk sg˙s ansg fis sgd c˙s˙ ’˙ rl˙kk knrr I’θ(( ˙mc g˙ud ˙ rl˙kk
0
Gdqd ntq mnsˆshnmr fdmdqˆkkx nlhs sgd cdodmcdmbx nm sgd sqˆhmhmf cˆsˆrds enq
rhlokhbhsxzvd vqhsd A’θ( dudm sgntfg hs nauhntrkx mddcr sn cdodmc nm sgd sqˆhmhmf cˆsˆrds-
024
025
lncdk bnlokdwhsx ’˙ rl˙kk Q’θ((- Sgd a˙k˙mbd adsvddm sgd svn naidbshudr hr
bnmsqnkkdc ax sgd qdftk˙qhy˙shnm o˙q˙ldsdq λ- Vgdm λ ; /+ sgd qdftk˙qhydc
knrr hr dpthu˙kdms sn sgd nqhfhm˙k knrr- Vgdm λ hr ˙ rtflbhdmskx rl˙kk onrhshud
mtladq+ lhmhlhyhmf sgd qdftk˙qhydc knrr hr dffdbshudkx lhmhlhyhmf sgd nqhfhm˙k
knrr vhsg sgd qdftk˙qhydq ˙r sgd shd,aqd˙jdq- Vgdm sgd qdftk˙qhydq hr dwsqdldkx
k˙qfd+ sgdm sgd nqhfhm˙k knrr hr mns dffdbshud ’˙mc khjdkx sgd lncdk vhkk g˙ud ˙
k˙qfd ah˙r-(
Sgd lnrs bnllnmkx trdc qdftk˙qhy˙shnm hr odqg˙or Z1 qdftk˙qhy˙shnm+
vgdqd Q’θ( ; 01 |θ|11 - Hs dmbntq˙fdr sgd noshlhydq sn fimc ˙ lncdk vhsg
rl˙kk Z1 mnql- Hm cddo kd˙qmhmf+ hs%r nesdmshldr qdedqqdc sn ˙r vdhfgs cd,
bZx+ adb˙trd fq˙chdms cdrbdms vhsg kd˙qmhmf q˙sd η nm sgd qdftk˙qhydc knrr
Qλ ’θ( hr dpthu˙kdms sn rgqhmjhmf.cdb˙xhmf θ ax ˙ rb˙k˙q e˙bsnq ne 0 ηλ ˙mc
sgdm ˙ookxhmf sgd rs˙mc˙qc fq˙chdms
Sgd Q’θ( ; |θ|0 ’˙krn b˙kkdc K?RRN( ˙mc Q’θ( ; 01 |θ|11 ˙qd odqg˙or
˙lnmf sgd lnrs bnllnmkx trdc qdftk˙qhydqr enq khmd˙q lncdkr- Nsgdq mnql
˙mc onvdqr ne mnqlr ˙qd rnldshldr ˙krn trdc- Sgd Z1 mnql qdftk˙qhy˙shnm hr
ltbg lnqd bnllnmkx trdc vhsg jdqmdk ldsgncr adb˙trd Z0 qdftk˙qhy˙shnm hr
sxohb˙kkx mns bnlo˙shakd vhsg sgd jdqmdk sqhbj ’sgd noshl˙k rnktshnm b˙mmns
ad vqhssdm ˙r etmbshnmr ne hmmdq oqnctbsr ne ed˙stqdr-(
Hm cddo kd˙qmhmf+ sgd lnrs bnllnmkx trdc qdftk˙qhydq hr Z1 qdftk˙qhy˙shnm
nq vdhfgs cdb˙x- Nsgdq bnllnm nmdr hmbktcd cqnonts+ c˙s˙ ˙tfldms˙shnm+
qdftk˙qhyhmf sgd rodbsq˙k mnql ne sgd vdhfgs l˙sqhbdr+ ˙mc qdftk˙qhyhmf sgd
Khorbghsymdrr ne sgd lncdk+ dsb- Qdftk˙qhy˙shnm hm cddo kd˙qmhmf hr ˙m ˙b,
shud qdrd˙qbg ˙qd˙+ ˙mc hs%r jmnvm sg˙s sgdqd hr ˙mnsgdq hlokhbhs rntqbd ne
qdftk˙qhy˙shnm+ ˙r chrbtrrdc hm sgd mdws rdbshnm-
loss
Ehftqd 8-09 ?m Hkktrsq˙shnm sg˙s chffdqdms fkna˙k lhmhl˙ ne sgd sq˙hmhmf knrr
b˙m g˙ud chffdqdms sdrs odqenql˙mbd-
Nmd l˙x vnmcdq vghbg bnlonmdmsr ne sgd noshlhydqr ah˙r snv˙qcr vg˙s
sxod ne fkna˙k lhmhl˙ ˙mc vg˙s sxod ne fkna˙k lhmhl˙ l˙x fdmdq˙khyd ads,
sdq- Sgdrd ˙qd nodm ptdrshnmr sg˙s qdrd˙qbgdqr ˙qd ˙bshudkx hmudrshf˙shmf-
Dlohqhb˙k ˙mc sgdnqdshb˙k qdrd˙qbg g˙ud nffdqdc rnld bktdr ˙mc gdtqhrshbr-
Hm l˙mx ’ats cdfimhsdkx e˙q eqnl ˙kk( rhst˙shnmr+ ˙lnmf sgnrd rdsshmf vgdqd
noshlhy˙shnm b˙m rtbbddc hm lhmhlhyhmf sgd sq˙hmhmf knrr+ sgd trd ne k˙qfdq
hmhsh˙k kd˙qmhmf q˙sd+ rl˙kkdq hmhsh˙khy˙shnm+ rl˙kkdq a˙sbg rhyd+ ˙mc lnldm,
stl ˙ood˙qr sn gdko vhsg ah˙rhmf snv˙qcr lnqd fdmdq˙khy˙akd rnktshnmr- ?
bnmidbstqd ’sg˙s b˙m ad oqnudm hm bdqs˙hm rhlokhfidc b˙rd( hr sg˙s rsnbg˙r,
shbhsx hm sgd noshlhy˙shnm oqnbdrr gdko sgd noshlhydq sn fimc fi˙ssdq fkna˙k
lhmhl˙ ’fkna˙k lhmhl˙ vgdqd sgd btqu˙stqd ne sgd knrr hr rl˙kk(+ ˙mc fi˙s
fkna˙k lhmhl˙ sdmc sn fhud lnqd Khorbghsy lncdkr ˙mc adssdq fdmdq˙khy˙shnm-
Bg˙q˙bsdqhyhmf sgd hlokhbhs qdftk˙qhy˙shnm dffdbs enql˙kkx hr rshkk ˙ bg˙kkdmfhmf
nodm qdrd˙qbg ptdrshnm-
Sghr ˙kfnqhsgl cndr mns vnqj- Bnmrhcdq bgnnrhmf sgd cdfqdd ne ˙ onkx,
mnlh˙k- Sgd ghfgdq sgd cdfqdd ne sgd onkxmnlh˙k+ sgd adssdq hs vhkk fis sgd
sq˙hmhmf rds R+ ˙mc sgtr sgd knvdq sgd sq˙hmhmf dqqnq- Gdmbd+ sghr ldsgnc vhkk
˙kv˙xr rdkdbs ˙ ghfg,u˙qh˙mbd+ ghfg,cdfqdd onkxmnlh˙k lncdk+ vghbg vd r˙v
oqduhntrkx hr nesdm onnq bgnhbd-
Gdqd%r ˙m ˙kfnqhsgl sg˙s vnqjr adssdq- Hm gnkc,nts bqnrr uZkhcZshnm
’˙krn b˙kkdc rhlokd bqnrr uZkhcZshnm(+ vd cn sgd enkknvhmf9
0- Q˙mcnlkx rokhs R hmsn Rsqˆhm ’r˙x+ 6/# ne sgd c˙s˙( ˙mc Rbu ’sgd qdl˙hm,
hmf 2/#(- Gdqd+ Rbu hr b˙kkdc sgd gnkc,nts bqnrr u˙khc˙shnm rds-
2- Rdkdbs ˙mc ntsots sgd gxonsgdrhr gh sg˙s g˙c sgd rl˙kkdrs dqqnq ε]Qau ’gh (
nm sgd gnkc nts bqnrr u˙khc˙shnm rds- ’Gdqd ε]Qau ’g( cdmnsdr sgd ˙udq˙fd
dqqnq ne g nm sgd rds ne dw˙lokdr hm Rbu -( Sgd dqqnq nm sgd gnkc nts
u˙khc˙shnm rds hr ˙krn qdedqqdc sn ˙r sgd u˙khc˙shnm dqqnq-
bnmchshnmr ˙mc.nq c˙s˙- Enq sgdrd ldsgncr+ Lh cnhmf vdkk nm Rsqˆhm cndr mns
mdbdrr˙qhkx ld˙m hs vhkk ˙krn cn vdkk nm Rbu + ˙mc hs lhfgs ad adssdq sn enqfn
sghr qdsq˙hmhmf rsdo-(
Sgd chr˙cu˙ms˙fd ne trhmf gnkc nts bqnrr u˙khc˙shnm hr sg˙s hs [v˙rsdr!
˙ants 2/# ne sgd c˙s˙- Dudm he vd vdqd sn s˙jd sgd noshnm˙k rsdo ne qdsq˙hmhmf
sgd lncdk nm sgd dmshqd sq˙hmhmf rds+ hs%r rshkk ˙r he vd%qd sqxhmf sn fimc ˙ fnnc
lncdk enq ˙ kd˙qmhmf oqnakdl hm vghbg vd g˙c /.6m sq˙hmhmf dw˙lokdr+ q˙sgdq
sg˙m m sq˙hmhmf dw˙lokdr+ rhmbd vd%qd sdrshmf lncdkr sg˙s vdqd sq˙hmdc nm
nmkx /.6m dw˙lokdr d˙bg shld- Vghkd sghr hr fimd he c˙s˙ hr ˙atmc˙ms ˙mc.nq
bgd˙o+ hm kd˙qmhmf oqnakdlr hm vghbg c˙s˙ hr rb˙qbd ’bnmrhcdq ˙ oqnakdl vhsg
m ; 1/+ r˙x(+ vd%c khjd sn cn rnldsghmf adssdq-
Gdqd hr ˙ ldsgnc+ b˙kkdc j,enkc bqnrr uZkhcZshnm+ sg˙s gnkcr nts kdrr
c˙s˙ d˙bg shld9
0- Q˙mcnlkx rokhs R hmsn j chrinhms rtardsr ne l<j sq˙hmhmf dw˙lokdr d˙bg-
Kdsr b˙kk sgdrd rtardsr R0 . . . . . Rj -
Enq i ; 0. . . . . j
Sq˙hm sgd lncdk Lh nm R0 Y · · · Y Ri 0 Y Ri)0 Y · · · Rj ’h-d-+ sq˙hm
nm ˙kk sgd c˙s˙ dwbdos Ri ( sn fds rnld gxonsgdrhr ghi -
Sdrs sgd gxonsgdrhr ghi nm Ri + sn fds ε]Qi ’ghi (-
Sgd drshl˙sdc fdmdq˙khy˙shnm dqqnq ne lncdk Lh hr sgdm b˙kbtk˙sdc
˙r sgd ˙udq˙fd ne sgd ε]Qi ’ghi (%r ’˙udq˙fdc nudq i(-
2- Ohbj sgd lncdk Lh vhsg sgd knvdrs drshl˙sdc fdmdq˙khy˙shnm dqqnq+ ˙mc
qdsq˙hm sg˙s lncdk nm sgd dmshqd sq˙hmhmf rds R- Sgd qdrtkshmf gxonsgdrhr
hr sgdm ntsots ˙r ntq fim˙k ˙mrvdq-
? sxohb˙k bgnhbd enq sgd mtladq ne enkcr sn trd gdqd vntkc ad j ; 0/-
Vghkd sgd eq˙bshnm ne c˙s˙ gdkc nts d˙bg shld hr mnv 0<j–ltbg rl˙kkdq
sg˙m adenqd–sghr oqnbdctqd l˙x ˙krn ad lnqd bnlots˙shnm˙kkx dwodmrhud
sg˙m gnkc,nts bqnrr u˙khc˙shnm+ rhmbd vd mnv mddc sq˙hm sn d˙bg lncdk j
shldr-
Vghkd j ; 0/ hr ˙ bnllnmkx trdc bgnhbd+ hm oqnakdlr hm vghbg c˙s˙ hr
qd˙kkx rb˙qbd+ rnldshldr vd vhkk trd sgd dwsqdld bgnhbd ne j ; l hm nqcdq
sn kd˙ud nts ˙r khsskd c˙s˙ ˙r onrrhakd d˙bg shld- Hm sghr rdsshmf+ vd vntkc
qdod˙sdckx sq˙hm nm ˙kk ats nmd ne sgd sq˙hmhmf dw˙lokdr hm R+ ˙mc sdrs nm sg˙s
gdkc,nts dw˙lokd- Sgd qdrtkshmf l ; j dqqnqr ˙qd sgdm ˙udq˙fdc snfdsgdq sn
nas˙hm ntq drshl˙sd ne sgd fdmdq˙khy˙shnm dqqnq ne ˙ lncdk- Sghr ldsgnc g˙r
031
hsr nvm m˙ld: rhmbd vd%qd gnkchmf nts nmd sq˙hmhmf dw˙lokd ˙s ˙ shld+ sghr
ldsgnc hr b˙kkdc kdZud,nmd,nts bqnrr uZkhcZshnm-
Ehm˙kkx+ dudm sgntfg vd g˙ud cdrbqhadc sgd chffdqdms udqrhnmr ne bqnrr u˙kh,
c˙shnm ˙r ldsgncr enq rdkdbshmf ˙ lncdk+ sgdx b˙m ˙krn ad trdc lnqd rhlokx sn
du˙kt˙sd ˙ rhmfkd lncdk nq ˙kfnqhsgl- Enq dw˙lokd+ he xnt g˙ud hlokdldmsdc
rnld kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl ˙mc v˙ms sn drshl˙sd gnv vdkk hs odqenqlr enq xntq
˙ookhb˙shnm ’nq he xnt g˙ud hmudmsdc ˙ mnudk kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl ˙mc v˙ms sn
qdonqs hm ˙ sdbgmhb˙k o˙odq gnv vdkk hs odqenqlr nm u˙qhntr sdrs rdsr(+ bqnrr
u˙khc˙shnm vntkc fhud ˙ qd˙rnm˙akd v˙x ne cnhmf rn-
Hm sgd dpt˙shnm ˙anud+ o’x ¯h( |w¯h( . θ( bnldr eqnl vg˙sdudq lncdk xnt%qd trhmf
032
enq xntq kd˙qmhmf oqnakdl- Enq dw˙lokd+ he xnt ˙qd trhmf A˙xdrh˙m knfhrshb qd,
d( d(
fqdrrhnm+ sgdm xnt lhfgs bgnnrd o’x ¯h( |w¯h( . θ( ; gθ ’w¯h( (x ’0 gθ ’w¯h( ((¯0 x ( +
vgdqd gθ ’w¯h( ( ; 0<’0 ) dwo’ θS w¯h( ((-6
Vgdm vd ˙qd fhudm ˙ mdv sdrs dw˙lokd w ˙mc ˙rjdc sn l˙jd hs oqdchbshnm
nm hs+ vd b˙m bnlotsd ntq onrsdqhnq chrsqhatshnm nm sgd bk˙rr k˙adk trhmf sgd
onrsdqhnq chrsqhatshnm nm θ9
∫
o’x|w. R( ; o’x|w. θ(o’θ|R(cθ ’8-3(
θ
Hm sgd dpt˙shnm ˙anud+ o’θ|R( bnldr eqnl Dpt˙shnm ’8-2(- Sgtr+ enq dw˙lokd+
he sgd fn˙k hr sn sgd oqdchbs sgd dwodbsdc u˙ktd ne x fhudm w+ sgdm vd vntkc
ntsots7 ∫
DZx|w. R“ ; xo’x|w. R(cx
x
Sgd oqnbdctqd sg˙s vd%ud ntskhmdc gdqd b˙m ad sgntfgs ne ˙r cnhmf [etkkx
A˙xdrh˙m! oqdchbshnm+ vgdqd ntq oqdchbshnm hr bnlotsdc ax s˙jhmf ˙m ˙udq˙fd
vhsg qdrodbs sn sgd onrsdqhnq o’θ|R( nudq θ- Tmenqstm˙sdkx+ hm fdmdq˙k hs hr
bnlots˙shnm˙kkx udqx chflbtks sn bnlotsd sghr onrsdqhnq chrsqhatshnm- Sghr hr
adb˙trd hs qdpthqdr s˙jhmf hmsdfq˙kr nudq sgd ’trt˙kkx ghfg,chldmrhnm˙k( θ ˙r
hm Dpt˙shnm ’8-2(+ ˙mc sghr sxohb˙kkx b˙mmns ad cnmd hm bknrdc,enql-
Sgtr+ hm oq˙bshbd vd vhkk hmrsd˙c ˙ooqnwhl˙sd sgd onrsdqhnq chrsqhatshnm
enq θ- Nmd bnllnm ˙ooqnwhl˙shnm hr sn qdok˙bd ntq onrsdqhnq chrsqhatshnm enq
θ ’˙r hm Dpt˙shnm 8-3( vhsg ˙ rhmfkd onhms drshl˙sd- Sgd L?O ’lZwhltl
Z onrsdqhnqh( drshl˙sd enq θ hr fhudm ax
m
∏
θL=M ; ˙qf l˙w o’x ¯h( |w¯h( . θ(o’θ(. ’8-4(
θ
h;0
Mnsd sg˙s sghr hr sgd r˙ld enqltk˙r ˙r enq sgd LKD ’l˙whltl khjdkhgnnc(
drshl˙sd enq θ+ dwbdos enq sgd oqhnq o’θ( sdql ˙s sgd dmc-
Hm oq˙bshb˙k ˙ookhb˙shnmr+ ˙ bnllnm bgnhbd enq sgd oqhnq o’θ( hr sn ˙rrtld
sg˙s θ ∼ M ’/. τ 1 H(- Trhmf sghr bgnhbd ne oqhnq+ sgd fissdc o˙q˙ldsdqr θL=M vhkk
g˙ud rl˙kkdq mnql sg˙m sg˙s rdkdbsdc ax l˙whltl khjdkhgnnc- Hm oq˙bshbd+
sghr b˙trdr sgd A˙xdrh˙m L?O drshl˙sd sn ad kdrr rtrbdoshakd sn nudqfisshmf
sg˙m sgd LK drshl˙sd ne sgd o˙q˙ldsdqr- Enq dw˙lokd+ A˙xdrh˙m knfhrshb
qdfqdrrhnm stqmr nts sn ad ˙m dffdbshud ˙kfnqhsgl enq sdws bk˙rrhfib˙shnm+ dudm
sgntfg hm sdws bk˙rrhfib˙shnm vd trt˙kkx g˙ud c m-
6
Rhmbd vd ˆqd mnv uhdvhmf θ ˆr ˆ qˆmcnl uˆqhˆakd+ hs hr njˆx sn bnmchshnm nm hs uˆktd+
ˆmc vqhsd [m’x|w. θ(” hmrsdˆc ne [m’x|w: θ(-”
7
Sgd hmsdfqˆk adknv vntkc ad qdokˆbdc ax ˆ rtllˆshnm he x hr chrbqdsd,uˆktdc-
OZqs HU
Tmrtodquhrdc kdZqmhmf
033
BgZosdq 0/
Hm sgd bktrsdqhmf oqnakdl+ vd ˙qd fhudm ˙ sq˙hmhmf rds {w¯0( . . . . . w¯m( {+ ˙mc
v˙ms sn fqnto sgd c˙s˙ hmsn ˙ edv bngdrhud [bktrsdqr-! Gdqd+ w¯h( ∈ Ec
˙r trt˙k: ats mn k˙adkr x ¯h( ˙qd fhudm- Rn+ sghr hr ˙m tmrtodquhrdc kd˙qmhmf
oqnakdl-
Sgd j,ld˙mr bktrsdqhmf ˙kfnqhsgl hr ˙r enkknvr9
0- Hmhsh˙khyd bktrsdq bdmsqnhcr µ0 . µ1 . . . . . µj ∈ Ec q˙mcnlkx-
034
035
Ehftqd 0/-09 J,ld˙mr ˙kfnqhsgl- Sq˙hmhmf dw˙lokdr ˙qd rgnvm ˙r cnsr+ ˙mc
bktrsdq bdmsqnhcr ˙qd rgnvm ˙r bqnrrdr- ’˙( Nqhfhm˙k c˙s˙rds- ’a( Q˙mcnl hmh,
sh˙k bktrsdq bdmsqnhcr ’hm sghr hmrs˙mbd+ mns bgnrdm sn ad dpt˙k sn svn sq˙hmhmf
dw˙lokdr(- ’b,e( Hkktrsq˙shnm ne qtmmhmf svn hsdq˙shnmr ne j,ld˙mr- Hm d˙bg
hsdq˙shnm+ vd ˙rrhfm d˙bg sq˙hmhmf dw˙lokd sn sgd bknrdrs bktrsdq bdmsqnhc
’rgnvm ax [o˙hmshmf! sgd sq˙hmhmf dw˙lokdr sgd r˙ld bnknq ˙r sgd bktrsdq
bdmsqnhc sn vghbg hr ˙rrhfmdc(: sgdm vd lnud d˙bg bktrsdq bdmsqnhc sn sgd
ld˙m ne sgd onhmsr ˙rrhfmdc sn hs- ’Adrs uhdvdc hm bnknq-( Hl˙fdr bntqsdrx
Lhbg˙dk Inqc˙m-
’hh( Lnuhmf d˙bg bktrsdq bdmsqnhc µi sn sgd ld˙m ne sgd onhmsr ˙rrhfmdc sn hs-
Ehftqd 0/-0 rgnvr ˙m hkktrsq˙shnm ne qtmmhmf j,ld˙mr-
Hr sgd j,ld˙mr ˙kfnqhsgl ft˙q˙msddc sn bnmudqfd= Xdr hs hr+ hm ˙ bdqs˙hm
rdmrd- Hm o˙qshbtk˙q+ kds tr cdfimd sgd chrsnqshnm etmbshnm sn ad9
m
∑
I’b. µ( ; ||w¯h( µb d( ||1
h;0
Sgtr+ I ld˙rtqdr sgd rtl ne rpt˙qdc chrs˙mbdr adsvddm d˙bg sq˙hmhmf dw˙l,
okd w¯h( ˙mc sgd bktrsdq bdmsqnhc µb d( sn vghbg hs g˙r addm ˙rrhfmdc- Hs b˙m
ad rgnvm sg˙s j,ld˙mr hr dw˙bskx bnnqchm˙sd cdrbdms nm I- Rodbhfib˙kkx+ sgd
hmmdq,knno ne j,ld˙mr qdod˙sdckx lhmhlhydr I vhsg qdrodbs sn b vghkd gnkchmf
µ fiwdc+ ˙mc sgdm lhmhlhydr I vhsg qdrodbs sn µ vghkd gnkchmf b fiwdc- Sgtr+
036
DL Zkfnqhsglr
˙mc sgd o˙q˙ldsdq φi fhudr o’y ¯h( ; i((+ ˙mc w¯h( |y ¯h( ; i ∼ M ’µi . i (- Vd
kds j cdmnsd sgd mtladq ne u˙ktdr sg˙s sgd y ¯h( %r b˙m s˙jd nm- Sgtr+ ntq
lncdk onrhsr sg˙s d˙bg w¯h( v˙r fdmdq˙sdc ax q˙mcnlkx bgnnrhmf y ¯h( eqnl
{0. . . . . j{+ ˙mc sgdm w¯h( v˙r cq˙vm eqnl nmd ne j F˙trrh˙mr cdodmchmf nm
y ¯h( - Sghr hr b˙kkdc sgd lhwstqd ne FZtrrhZmr lncdk- ?krn+ mnsd sg˙s sgd
y ¯h( %r ˙qd kZsdms q˙mcnl u˙qh˙akdr+ ld˙mhmf sg˙s sgdx%qd ghccdm.tmnardqudc-
Sghr hr vg˙s vhkk l˙jd ntq drshl˙shnm oqnakdl chflbtks-
Sgd o˙q˙ldsdqr ne ntq lncdk ˙qd sgtr φ+ µ ˙mc - Sn drshl˙sd sgdl+ vd
b˙m vqhsd cnvm sgd khjdkhgnnc ne ntq c˙s˙9
m
∑
Z’φ. µ. ( ; knf o’w¯h( : φ. µ. (
h;0
∑m j
∑
; knf o’w¯h( |y ¯h( : µ. (o’y ¯h( : φ(.
h;0 y d( ;0
037
038
sgd o˙q˙ldsdqr ˙mc sqx sn rnkud+ vd%kk fimc sg˙s hs hr mns onrrhakd sn fimc sgd
l˙whltl khjdkhgnnc drshl˙sdr ne sgd o˙q˙ldsdqr hm bknrdc enql- ’Sqx sghr
xntqrdke ˙s gnld-(
Sgd q˙mcnl u˙qh˙akdr y ¯h( hmchb˙sd vghbg ne sgd j F˙trrh˙mr d˙bg w¯h(
g˙c bnld eqnl- Mnsd sg˙s he vd jmdv vg˙s sgd y ¯h( %r vdqd+ sgd l˙whltl
khjdkhgnnc oqnakdl vntkc g˙ud addm d˙rx- Rodbhfib˙kkx+ vd bntkc sgdm vqhsd
cnvm sgd khjdkhgnnc ˙r
m
∑
Z’φ. µ. ( ; knf o’w¯h( |y ¯h( : µ. ( ) knf o’y ¯h( : φ(.
h;0
Hmcddc+ vd rdd sg˙s he sgd y ¯h( %r vdqd jmnvm+ sgdm l˙whltl khjdkhgnnc
drshl˙shnm adbnldr md˙qkx hcdmshb˙k sn vg˙s vd g˙c vgdm drshl˙shmf sgd
o˙q˙ldsdqr ne sgd F˙trrh˙m chrbqhlhm˙ms ˙m˙kxrhr lncdk+ dwbdos sg˙s gdqd
sgd y ¯h( %r ok˙xhmf sgd qnkd ne sgd bk˙rr k˙adkr-0
Gnvdudq+ hm ntq cdmrhsx drshl˙shnm oqnakdl+ sgd y ¯h( %r ˙qd mns jmnvm-
Vg˙s b˙m vd cn=
Sgd DL ˙kfnqhsgl hr ˙m hsdq˙shud ˙kfnqhsgl sg˙s g˙r svn l˙hm rsdor-
?ookhdc sn ntq oqnakdl+ hm sgd D,rsdo+ hs sqhdr sn [ftdrr! sgd u˙ktdr ne sgd
y ¯h( %r- Hm sgd L,rsdo+ hs toc˙sdr sgd o˙q˙ldsdqr ne ntq lncdk a˙rdc nm ntq
ftdrrdr- Rhmbd hm sgd L,rsdo vd ˙qd oqdsdmchmf sg˙s sgd ftdrrdr hm sgd fiqrs
o˙qs vdqd bnqqdbs+ sgd l˙whlhy˙shnm adbnldr d˙rx- Gdqd%r sgd ˙kfnqhsgl9
b]E( b
Xfb] ([
b]a(
b]X (
E Xf [ a
s˙jhmf sgd u˙ktd a ’hmchb˙sdc nm sgd w,˙whr(- Sgtr+ sgd dwodbsdc u˙ktd ne W
hr fhudm ax sgd lhconhms adsvddm a ˙mc a-
Vd ˙krn rdd sgd u˙ktdr e ’a(+ e ’a( ˙mc e ’DZW“( hmchb˙sdc nm sgd x,˙whr-
Lnqdnudq+ sgd u˙ktd DZe ’W(“ hr mnv sgd lhconhms nm sgd x,˙whr adsvddm e ’a(
˙mc e ’a(- Eqnl ntq dw˙lokd+ vd rdd sg˙s adb˙trd e hr bnmudw+ hs ltrs ad sgd
b˙rd sg˙s DZe ’W(“ ≥ e ’DW(-
Hmbhcdms˙kkx+ pthsd ˙ kns ne odnokd g˙ud sqntakd qdldladqhmf vghbg v˙x
sgd hmdpt˙khsx fndr+ ˙mc qdldladqhmf ˙ ohbstqd khjd sghr hr ˙ fnnc v˙x sn
pthbjkx fiftqd nts sgd ˙mrvdq-
QdlZqi- Qdb˙kk sg˙s e hr Zrsqhbskx“ bnmb˙ud he ˙mc nmkx he e hr Zrsqhbskx“
bnmudw ’h-d-+ e ′′ ’w( ≤ / nq F ≤ /(- Idmrdm%r hmdpt˙khsx ˙krn gnkcr enq bnmb˙ud
etmbshnmr e + ats vhsg sgd chqdbshnm ne ˙kk sgd hmdpt˙khshdr qdudqrdc ’DZe ’W(“ ≤
e ’DW(+ dsb-(-
kdlr-2 Gdqd+ sgd y ¯h( %r ˙qd sgd k˙sdms q˙mcnl u˙qh˙akdr: ˙mc hs hr nesdm sgd b˙rd
sg˙s he sgd y ¯h( %r vdqd nardqudc+ sgdm l˙whltl khjdkhgnnc drshl˙shnm vntkc
ad d˙rx-
Hm rtbg ˙ rdsshmf+ sgd DL ˙kfnqhsgl fhudr ˙m dflbhdms ldsgnc enq l˙w,
hltl khjdkhgnnc drshl˙shnm- L˙whlhyhmf Z’θ( dwokhbhskx lhfgs ad chflbtks+
˙mc ntq rsq˙sdfx vhkk ad sn hmrsd˙c qdod˙sdckx bnmrsqtbs ˙ knvdq,antmc nm Z
’D,rsdo(+ ˙mc sgdm noshlhyd sg˙s knvdq,antmc
m ’L,rsdo(-3
Hs stqmr nts sg˙s sgd rtll˙shnm h;0 hr mns drrdmsh˙k gdqd+ ˙mc snv˙qcr ˙
rhlokdq dwonrhshnm ne sgd DL ˙kfnqhsgl+ vd vhkk fiqrs bnmrhcdq noshlhyhmf sgd
sgd khjdkhgnnc knf o’w( enq Z rhmfkd dwZlokd w- ?esdq vd cdqhud sgd ˙kfnqhsgl
enq noshlhyhmf knf o’w(+ vd vhkk bnmudqs hs sn ˙m ˙kfnqhsgl sg˙s vnqjr enq m
dw˙lokdr ax ˙cchmf a˙bj sgd rtl sn d˙bg ne sgd qdkdu˙ms dpt˙shnmr- Sgtr+
mnv vd ˙hl sn noshlhyd knf o’w: θ( vghbg b˙m ad qdvqhssdm ˙r
∑
knf o’w: θ( ; knf o’w. y: θ( ’00-4(
y
Kds P ad ˙ chrsqhatshnm nudq sgd onrrhakd u˙ktdr ne y- Sg˙s hr+ y P’y( ; 0+
P’y( ≥ /(-
Bnmrhcdq sgd enkknvhmf94
∑
knf o’w: θ( ; knf o’w. y: θ(
y
∑ o’w. y: θ(
; knf P’y( ’00-5(
y
P’y(
∑ o’w. y: θ(
≥ P’y( knf ’00-6(
y
P’y(
Sgtr+ vd rhlokx rds sgd P%r sn ad sgd onrsdqhnq chrsqhatshnm ne sgd y%r fhudm
w ˙mc sgd rdsshmf ne sgd o˙q˙ldsdqr θ-
Hmcddc+ vd b˙m chqdbskx udqhex sg˙s vgdm P’y( ; o’y|w: θ(+ sgdm dpt˙,
shnm ’00-6( hr ˙m dpt˙khsx adb˙trd
∑ o’w. y: θ( ∑ o’w. y: θ(
P’y( knf ; o’y|w: θ( knf
y
P’y( y
o’y|w: θ(
∑ o’y|w: θ(o’w: θ(
; o’y|w: θ( knf
y
o’y|w: θ(
∑
; o’y|w: θ( knf o’w: θ(
y
∑
; knf o’w: θ( o’y|w: θ(
y
; knf o’w: θ( ’adb˙trd y o’y|w: θ( ; 0(
Enq bnmudmhdmbd+ vd b˙kk sgd dwoqdrrhnm hm Dpt˙shnm ’00-6( sgd duhcdmbd
knvdq antmc ’DKAN( ˙mc vd cdmnsd hs ax
∑ o’w. y: θ(
DKAN’w: P. θ( ; P’y( knf ’00-8(
y
P’y(
Vhsg sghr dpt˙shnm+ vd b˙m qd,vqhsd dpt˙shnm ’00-6( ˙r
∀P. θ. w. knf o’w: θ( ≥ DKAN’w: P. θ( ’00-0/(
Hmsthshudkx+ sgd DL ˙kfnqhsgl ˙ksdqm˙shudkx toc˙sdr P ˙mc θ ax ˙( rds,
shmf P’y( ; o’y|w: θ( enkknvhmf Dpt˙shnm ’00-7( rn sg˙s DKAN’w: P. θ( ;
knf o’w: θ( enq w ˙mc sgd btqqdms θ+ ˙mc a( l˙whlhyhmf DKAN’w: P. θ( v-q-s θ
vghkd fiwhmf sgd bgnhbd ne P-
Qdb˙kk sg˙s ˙kk sgd chrbtrrhnm ˙anud v˙r tmcdq sgd ˙rrtloshnm sg˙s vd
˙hl sn noshlhyd sgd knf,khjdkhgnnc knf o’w: θ( enq ˙ rhmfkd dw˙lokd w- Hs stqmr
nts sg˙s vhsg ltkshokd sq˙hmhmf dw˙lokdr+ sgd a˙rhb hcd˙ hr sgd r˙ld ˙mc vd
nmkx mddcr sn s˙jd ˙ rtl nudq dw˙lokdr ˙s qdkdu˙ms ok˙bdr- Mdws+ vd vhkk
athkc sgd duhcdmbd knvdq antmc enq ltkshokd sq˙hmhmf dw˙lokdr ˙mc l˙jd sgd
DL ˙kfnqhsgl enql˙k-
Qdb˙kk vd g˙ud ˙ sq˙hmhmf rds {w¯0( . . . . . w¯m( {- Mnsd sg˙s sgd noshl˙k bgnhbd
ne P hr o’y|w: θ(+ ˙mc hs cdodmcr nm sgd o˙qshbtk˙q dw˙lokd w- Sgdqdenqd gdqd
vd vhkk hmsqnctbd m chrsqhatshnmr P0 . . . . . Pm + nmd enq d˙bg dw˙lokd w¯h( - Enq
d˙bg dw˙lokd w¯h( + vd b˙m athkc sgd duhcdmbd knvdq antmc
∑ o’w¯h( . y ¯h( : θ(
knf o’w¯h( : θ( ≥ DKAN’w¯h( : Ph . θ( ; Ph ’y ¯h( ( knf
d(
Ph ’y ¯h( (
y
045
S˙jhmf rtl nudq ˙kk sgd dw˙lokdr+ vd nas˙hm ˙ knvdq antmc enq sgd knf,
khjdkhgnnc
∑
Z’θ( ≥ DKAN’w¯h( : Ph . θ( ’00-00(
h
∑∑ o’w¯h( . y ¯h( : θ(
; Ph ’y ¯h( ( knf
h d(
Ph ’y ¯h( (
y
’L,rsdo( Rds
m
∑
θ 9; ˙qf l˙w DKAN’w¯h( : Ph . θ(
θ
h;0
∑∑ o’w¯h( . y ¯h( : θ(
; ˙qf l˙w Ph ’y ¯h( ( knf . ’00-01(
θ
h d(
Ph ’y ¯h( (
y
{
Gnv cn vd jmnv he sghr ˙kfnqhsgl vhkk bnmudqfd= Vdkk+ rtoonrd θ¯s( ˙mc
θ¯s)0( ˙qd sgd o˙q˙ldsdqr eqnl svn rtbbdrrhud hsdq˙shnmr ne DL- Vd vhkk mnv
oqnud sg˙s Z’θ¯s( ( ≤ Z’θ¯s)0( (+ vghbg rgnvr DL ˙kv˙xr lnmnsnmhb˙kkx hl,
oqnudr sgd knf,khjdkhgnnc- Sgd jdx sn rgnvhmf sghr qdrtks khdr hm ntq bgnhbd ne
046
Sgd o˙q˙ldsdqr θ¯s)0( ˙qd sgdm nas˙hmdc ax l˙whlhyhmf sgd qhfgs g˙mc rhcd
ne sgd dpt˙shnm ˙anud- Sgtr+
m
∑
¯s)0( ¯s(
Z’θ (≥ DKAN’w¯h( : Ph . θ¯s)0( (
h;0
’adb˙trd hmdp˙tkhsx ’00-00( gnkcr enq ˙kk P ˙mc θ(
m
∑ ¯s(
≥ DKAN’w¯h( : Ph . θ¯s( ( ’rdd qd˙rnm adknv(
h;0
¯s(
; Z’θ ( ’ax dpt˙shnm ’00-02((
vgdqd sgd k˙rs hmdpt˙khsx enkknvr eqnl sg˙s θ¯s)0( hr bgnrdm dwokhbhskx sn ad
m
∑ ¯s(
˙qf l˙w DKAN’w¯h( : Ph . θ(
θ
h;0
Hm l˙mx b˙rdr+ sgd l˙qfhm˙k chrsqhatshnm ne y cndr mns cdodmc nm sgd o˙q˙l,
dsdq θ- Hm sghr b˙rd+ vd b˙m rdd sg˙s l˙whlhyhmf DKAN nudq θ hr dpthu˙kdms
sn l˙whlhyhmf sgd fiqrs sdql hm ’00-04(- Sghr bnqqdronmcr sn l˙whlhyhmf sgd
bnmchshnm˙k khjdkhgnnc ne w bnmchshnmdc nm y+ vghbg hr nesdm ˙ rhlokdq ptdrshnm
sg˙m sgd nqhfhm˙k ptdrshnm-
?mnsgdq enql ne DKAN’·( hr ’okd˙rd udqhex xntqrdke(
Kds%r l˙whlhyd sghr vhsg qdrodbs sn µk - He vd s˙jd sgd cdqhu˙shud vhsg qdrodbs
sn µk + vd fimc
0 0 ¯h( S 0 ¯h(
∑ m ∑ j dwo ’w µ ( ’w µ ( · φi
¯h( a,1
¯1π( } i } 0,1 1 i i i
∇ µk vi knf ¯h(
h;0 i;0 vi
m ∑
∑ j
¯h( 0 0
; ∇ µk vi ’w¯h( µi (S i ’w¯h( µi (
h;0 i;0
1
m
∑
0 ¯h( 0 ¯h( 0
; vk ∇µk 1µSk k w µSk k µk
1 h;0
m
∑ ¯h( 0 ¯h( 0
; vk k w k µk
h;0
Rdsshmf sghr sn ydqn ˙mc rnkuhmf enq µk sgdqdenqd xhdkcr sgd toc˙sd qtkd
m ¯h( ¯h(
h;0 vk w
µk 9; m ¯h(
.
h;0 vk
j
sg˙s i;0 φi ; 0+ vd bnmrsqtbs sgd K˙fq˙mfh˙m
m ∑
∑ j j
∑
¯h(
H’φ( ; vi knf φi ) β’ φi 0(.
h;0 i;0 i;0
Sgd cdqhu˙shnm enq sgd L,rsdo toc˙sdr sn i ˙qd ˙krn dmshqdkx rsq˙hfgsenq,
v˙qc-
vhsg mnm,khmd˙q lncdkr- Tmcdqrs˙mchmf hs vhkk khjdkx fhud xnt sgd k˙mft˙fd
˙mc a˙bjfqntmcr sn tmcdqrs˙mc u˙qhntr qdbdms o˙odqr qdk˙sdc sn hs-
?r ˙ qtmmhmf dw˙lokd+ vd vhkk bnmrhcdq sgd enkknvhmf o˙q˙ldsdqhy˙shnm ne
o’w. y: θ( ax ˙ mdtq˙k mdsvnqj- Kds θ ad sgd bnkkdbshnm ne sgd vdhfgsr ne ˙
mdtq˙k mdsvnqj f’y: θ( sg˙s l˙or y ∈ Ej sn Ec - Kds
Mnv sgd mdws ptdrshnm hr vg˙s enql ne P ’nq vg˙s rsqtbstq˙k ˙rrtloshnmr
sn l˙jd ˙ants P( ˙kknvr tr sn dflbhdmskx l˙whlhyd sgd naidbshud ˙anud- Vgdm
sgd k˙sdms u˙qh˙akd y ˙qd ghfg,chldmrhnm˙k chrbqdsd u˙qh˙akdr+ nmd onotk˙q ˙r,
rtloshnm hr sgd ldZm fidkc Zrrtloshnm+ vghbg ˙rrtldr sg˙s Ph ’y( fhudr ˙
chrsqhatshnm vhsg hmcdodmcdms bnnqchm˙sdr+ nq hm nsgdq vnqcr+ Ph b˙m ad cd,
bnlonrdc hmsn Ph ’y( ; P0h ’y0 ( · · · Pjh ’yj (- Sgdqd ˙qd sqdldmcntr ˙ookhb˙shnmr
ne ld˙m fidkc ˙rrtloshnmr sn kd˙qmhmf fdmdq˙shud lncdkr vhsg chrbqdsd k˙sdms
u˙qh˙akdr+ ˙mc vd qdedq sn Akdh ds ˙k- Z1/06“ enq ˙ rtqudx ne sgdrd lncdkr ˙mc
051
θ 9; θ ) η∇θ DKAN’φ. ψ. θ(
φ 9; φ ) η∇φ DKAN’φ. ψ. θ(
ψ 9; ψ ) η∇ψ DKAN’φ. ψ. θ(
Ats bnlotshmf sgd fq˙chdms nudq φ ˙mc ψ hr sqhbjx adb˙trd sgd r˙l,
okhmf chrsqhatshnm Ph cdodmcr nm φ ˙mc ψ- ’?arsq˙bskx rod˙jhmf+ sgd hr,
rtd vd e˙bd b˙m ad rhlokhfidc ˙r sgd oqnakdl ne bnlotshmf sgd fq˙ch,
dms Dy∼Pφ Ze ’φ(“ vhsg qdrodbs sn u˙qh˙akd φ- Vd jmnv sg˙s hm fdmdq˙k+
∇Dy∼Pφ Ze ’φ(“ 6; Dy∼Pφ Z∇e ’φ(“ adb˙trd sgd cdodmcdmbx ne Pφ nm φ g˙r sn ad
s˙jdm hmsn ˙bbntms ˙r vdkk- (
Sgd hcd˙ sg˙s bnldr sn qdrbtd hr sgd rn,b˙kkdc qd,oZqZldsdqhyZshnm
sqhbi9 vd qdvqhsd y ¯h( ∼ Ph ; M ’p’w¯h( : φ(. ch˙f’u’w¯h( : ψ((1 ( hm ˙m dpthu˙kdms
v˙x9
Hs enkknvr sg˙s
o’w¯h( . y ¯h( : θ(
∇φ Dy d( ∼Pd knf
Ph ’y ¯h( (
o’w¯h( . p’w¯h( : φ( ) u’w¯h( : ψ( µ ¯h( : θ(
; ∇φ Dµ d( ∼H ¯..0( knf
Ph ’p’w¯h( : φ( ) u’w¯h( : ψ( µ ¯h( (
o’w¯h( . p’w¯h( : φ( ) u’w¯h( : ψ( µ ¯h( : θ(
; Dµ d( ∼H ¯..0( ∇φ knf
Ph ’p’w¯h( : φ( ) u’w¯h( : ψ( µ ¯h( (
Vd b˙m mnv r˙lokd ltkshokd bnohdr ne µ ¯h( %r sn drshl˙sd sgd sgd dwodbs˙,
shnm hm sgd QGR ne sgd dpt˙shnm ˙anud-8 Vd b˙m drshl˙sd sgd fq˙chdms vhsg
qdrodbs sn ψ rhlhk˙qkx+ ˙mc vhsg sgdrd+ vd b˙m hlokdldms sgd fq˙chdms ˙rbdms
˙kfnqhsgl sn noshlhyd sgd DKAN nudq φ. ψ. θ.
Sgdqd ˙qd mns l˙mx ghfg,chldmrhnm˙k chrsqhatshnmr vhsg ˙m˙kxshb˙kkx bnl,
ots˙akd cdmrhsx etmbshnm ˙qd jmnvm sn ad qd,o˙q˙ldsdqhy˙akd- Vd qdedq sn
Jhmfl˙ ˙mc Vdkkhmf Z1/02“ enq ˙ edv nsgdq bgnhbdr sg˙s b˙m qdok˙bd F˙trrh˙m
chrsqhatshnm-
8
Dlohqhbˆkkx odnokd rnldshldr itrs trd nmd rˆlokd sn drshlˆsd hs enq lˆwhltl bnl,
otsˆshnmˆk dfibhdmbx-
BgZosdq 01
054
055
tm
u1 2y inxly s(
t1
um 2ojekk(
Vd vhkk rgnqskx cdudkno sgd OB? ˙kfnqhsgl- Ats oqhnq sn qtmmhmf OB?
odq rd+ sxohb˙kkx vd fiqrs oqdoqnbdrr sgd c˙s˙ ax mnql˙khyhmf d˙bg ed˙stqd
sn g˙ud ld˙m / ˙mc u˙qh˙mbd 0- Vd cn sghr ax rtasq˙bshmf sgd ld˙m ˙mc
chuhchmf ax sgd dlohqhb˙k rs˙mc˙qc cduh˙shnm9
¯h(
¯h( wi µi
wi ←
σi
¯h( ¯h(
vgdqd µi ; m0 mh;0 wi ˙mc σi1 ; m0 mh;0 ’wi µi (1 ˙qd sgd ld˙m u˙qh˙mbd ne
ed˙stqd i+ qdrodbshudkx-
Rtasq˙bshmf µi ydqnr nts sgd ld˙m ˙mc l˙x ad nlhssdc enq c˙s˙ jmnvm
sn g˙ud ydqn ld˙m ’enq hmrs˙mbd+ shld rdqhdr bnqqdronmchmf sn roddbg nq nsgdq
˙bntrshb rhfm˙kr(- Chuhchmf ax sgd rs˙mc˙qc cduh˙shnm σi qdrb˙kdr d˙bg bnnq,
chm˙sd sn g˙ud tmhs u˙qh˙mbd+ vghbg dmrtqdr sg˙s chffdqdms ˙ssqhatsdr ˙qd ˙kk
sqd˙sdc nm sgd r˙ld [rb˙kd-! Enq hmrs˙mbd+ he w0 v˙r b˙qr% l˙whltl roddc hm
log ’s˙jhmf u˙ktdr hm sgd ghfg sdmr nq knv gtmcqdcr( ˙mc w1 vdqd sgd mtl,
adq ne rd˙sr ’s˙jhmf u˙ktdr ˙qntmc 1,3(+ sgdm sghr qdmnql˙khy˙shnm qdrb˙kdr
sgd chffdqdms ˙ssqhatsdr sn l˙jd sgdl lnqd bnlo˙q˙akd- Sghr qdrb˙khmf l˙x
ad nlhssdc he vd g˙c ˙ oqhnqh jmnvkdcfd sg˙s sgd chffdqdms ˙ssqhatsdr ˙qd ˙kk
nm sgd r˙ld rb˙kd- Nmd dw˙lokd ne sghr hr he d˙bg c˙s˙ onhms qdoqdrdmsdc ˙
¯h(
fq˙xrb˙kd hl˙fd+ ˙mc d˙bg wi snnj ˙ u˙ktd hm {/. 0. . . . . 144{ bnqqdronmchmf
sn sgd hmsdmrhsx u˙ktd ne ohwdk i hm hl˙fd h-
Mnv+ g˙uhmf mnql˙khydc ntq c˙s˙+ gnv cn vd bnlotsd sgd [l˙inq ˙whr
ne u˙qh˙shnm! t–sg˙s hr+ sgd chqdbshnm nm vghbg sgd c˙s˙ ˙ooqnwhl˙sdkx khdr=
Nmd v˙x hr sn onrd sghr oqnakdl ˙r fimchmf sgd tmhs udbsnq t rn sg˙s vgdm
056
Vd rdd sg˙s sgd oqnidbsdc c˙s˙ rshkk g˙r ˙ e˙hqkx k˙qfd u˙qh˙mbd+ ˙mc sgd
onhmsr sdmc sn ad e˙q eqnl ydqn- Hm bnmsq˙rs+ rtoonrd g˙c hmrsd˙c ohbjdc sgd
enkknvhmf chqdbshnm9
Gdqd+ sgd oqnidbshnmr g˙ud ˙ rhfmhfib˙mskx rl˙kkdq u˙qh˙mbd+ ˙mc ˙qd ltbg
bknrdq sn sgd nqhfhm-
Vd vntkc khjd sn ˙tsnl˙shb˙kkx rdkdbs sgd chqdbshnm t bnqqdronmchmf sn
sgd fiqrs ne sgd svn fiftqdr rgnvm ˙anud- Sn enql˙khyd sghr+ mnsd sg˙s fhudm ˙
058
tmhs udbsnq t ˙mc ˙ onhms w+ sgd kdmfsg ne sgd oqnidbshnm ne w nmsn t hr fhudm
ax wS t- H-d-+ he w¯h( hr ˙ onhms hm ntq c˙s˙rds ’nmd ne sgd bqnrrdr hm sgd okns(+
sgdm hsr oqnidbshnm nmsn t ’sgd bnqqdronmchmf bhqbkd hm sgd fiftqd( hr chrs˙mbd
wS t eqnl sgd nqhfhm- Gdmbd+ sn l˙whlhyd sgd u˙qh˙mbd ne sgd oqnidbshnmr+ vd
vntkc khjd sn bgnnrd ˙ tmhs,kdmfsg t rn ˙r sn l˙whlhyd9
m m
0 ∑ ¯h( S 1 0 ∑ S ¯h( ¯h( S
’w t( ; t w w t
m h;0 m h;0
( m )
0 ∑ S
; tS w¯h( w¯h( t.
m h;0
Vd d˙rhkx qdbnfmhyd sg˙s sgd l˙whlhyhmf sghr rtaidbs sn |t|1 ; 0 fhudr sgd
S
oqhmbho˙k dhfdmudbsnq ne ; m0 mh;0 w¯h( w¯h( + vghbg hr itrs sgd dlohqhb˙k
bnu˙qh˙mbd l˙sqhw ne sgd c˙s˙ ’˙rrtlhmf hs g˙r ydqn ld˙m(-0
Sn rtll˙qhyd+ vd g˙ud entmc sg˙s he vd vhrg sn fimc ˙ 0,chldmrhnm˙k
rtaro˙bd vhsg vhsg sn ˙ooqnwhl˙sd sgd c˙s˙+ vd rgntkc bgnnrd t sn ad sgd
oqhmbho˙k dhfdmudbsnq ne - Lnqd fdmdq˙kkx+ he vd vhrg sn oqnidbs ntq c˙s˙
hmsn ˙ j,chldmrhnm˙k rtaro˙bd ’j , c(+ vd rgntkc bgnnrd t0 . . . . . tj sn ad sgd
sno j dhfdmudbsnqr ne - Sgd th %r mnv enql ˙ mdv+ nqsgnfnm˙k a˙rhr enq sgd
c˙s˙-1
Sgdm+ sn qdoqdrdms w¯h( hm sghr a˙rhr+ vd mddc nmkx bnlotsd sgd bnqqd,
ronmchmf udbsnq
tS0 w¯h(
tS w¯h(
1
x ; -- ∈ Ej .
¯h(
-
tSj w¯h(
Sgtr+ vgdqd˙r w¯h( ∈ Ec + sgd udbsnq x ¯h( mnv fhudr ˙ knvdq+ j,chldmrhnm˙k+
˙ooqnwhl˙shnm.qdoqdrdms˙shnm enq w¯h( - OB? hr sgdqdenqd ˙krn qdedqqdc sn ˙r
˙ chldmrhnmZkhsx qdctbshnm ˙kfnqhsgl- Sgd udbsnqr t0 . . . . . tj ˙qd b˙kkdc
sgd fiqrs j oqhmbhoZk bnlonmdmsr ne sgd c˙s˙-
QdlZqi- ?ksgntfg vd g˙ud rgnvm hs enql˙kkx nmkx enq sgd b˙rd ne j ; 0+
trhmf vdkk,jmnvm oqnodqshdr ne dhfdmudbsnqr hs hr rsq˙hfgsenqv˙qc sn rgnv sg˙s
0
He xnt gˆudm”s rddm sghr adenqd+ sqx trhmf sgd ldsgnc ne Jˆfqˆmfd ltkshokhdqr sn lˆw,
hlhyd tQ t rtaidbs sn sgˆs tQ t ; 0- Wnt rgntkc ad ˆakd sn rgnv sgˆs t ; λt+ enq rnld
λ+ vghbg hlokhdr t hr ˆm dhfdmudbsnq ne + vhsg dhfdmuˆktd λ-
1
Adbˆtrd hr rxlldsqhb+ sgd td ”r vhkk ’nq ˆkvˆxr bˆm ad bgnrdm sn ad( nqsgnfnmˆk sn
dˆbg nsgdq-
06/
ne ˙kk onrrhakd
¯h(nqsgnfnm˙k a˙rdr t0 . . . . . tj + sgd nmd sg˙s vd g˙ud bgnrdm l˙w,
1
hlhydr h |x |1 - Sgtr+ ntq bgnhbd ne ˙ a˙rhr oqdrdqudr ˙r ltbg u˙qh˙ahkhsx
˙r onrrhakd hm sgd nqhfhm˙k c˙s˙-
OB? b˙m ˙krn ad cdqhudc ax ohbjhmf sgd a˙rhr sg˙s lhmhlhydr sgd ˙o,
oqnwhl˙shnm dqqnq ˙qhrhmf eqnl oqnidbshmf sgd c˙s˙ nmsn sgd j,chldmrhnm˙k
rtaro˙bd ro˙mmdc ax sgdl- ’Rdd lnqd hm gnldvnqj-(
OB? g˙r l˙mx ˙ookhb˙shnmr: vd vhkk bknrd ntq chrbtrrhnm vhsg ˙ edv dw˙l,
okdr- Ehqrs+ bnloqdrrhnm–qdoqdrdmshmf w¯h( %r vhsg knvdq chldmrhnm x ¯h( %r–hr
˙m nauhntr ˙ookhb˙shnm- He vd qdctbd ghfg chldmrhnm˙k c˙s˙ sn j ; 1 nq 2 ch,
ldmrhnmr+ sgdm vd b˙m ˙krn okns sgd x ¯h( %r sn uhrt˙khyd sgd c˙s˙- Enq hmrs˙mbd+
he vd vdqd sn qdctbd ntq ˙tsnlnahkdr c˙s˙ sn 1 chldmrhnmr+ sgdm vd b˙m okns
hs ’nmd onhms hm ntq okns vntkc bnqqdronmc sn nmd b˙q sxod+ r˙x( sn rdd vg˙s
b˙qr ˙qd rhlhk˙q sn d˙bg nsgdq ˙mc vg˙s fqntor ne b˙qr l˙x bktrsdq snfdsgdq-
?mnsgdq rs˙mc˙qc ˙ookhb˙shnm hr sn oqdoqnbdrr ˙ c˙s˙rds sn qdctbd hsr
chldmrhnm adenqd qtmmhmf ˙ rtodquhrdc kd˙qmhmf kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl vhsg sgd
w¯h( %r ˙r hmotsr- ?o˙qs eqnl bnlots˙shnm˙k admdfisr+ qdctbhmf sgd c˙s˙%r
chldmrhnm b˙m ˙krn qdctbd sgd bnlokdwhsx ne sgd gxonsgdrhr bk˙rr bnmrhcdqdc
˙mc gdko ˙unhc nudqfisshmf ’d-f-+ khmd˙q bk˙rrhfidqr nudq knvdq chldmrhnm˙k hmots
ro˙bdr vhkk g˙ud rl˙kkdq UB chldmrhnm(-
K˙rskx+ ˙r hm ntq QB ohkns dw˙lokd+ vd b˙m ˙krn uhdv OB? ˙r ˙ mnhrd
qdctbshnm ˙kfnqhsgl- Hm ntq dw˙lokd hs+ drshl˙sdr sgd hmsqhmrhb [ohknshmf
j˙ql˙! eqnl sgd mnhrx ld˙rtqdr ne ohknshmf rjhkk ˙mc dminxldms- Hm bk˙rr+ vd
˙krn r˙v sgd ˙ookhb˙shnm ne sghr hcd˙ sn e˙bd hl˙fdr+ qdrtkshmf hm dhfdmeZbdr
ldsgnc- Gdqd+ d˙bg onhms w¯h( ∈ E0..·0.. v˙r ˙ 0//// chldmrhnm˙k udbsnq+
vhsg d˙bg bnnqchm˙sd bnqqdronmchmf sn ˙ ohwdk hmsdmrhsx u˙ktd hm ˙ 0//w0//
hl˙fd ne ˙ e˙bd- Trhmf OB?+ vd qdoqdrdms d˙bg hl˙fd w¯h( vhsg ˙ ltbg knvdq,
chldmrhnm˙k x ¯h( - Hm cnhmf rn+ vd gnod sg˙s sgd oqhmbho˙k bnlonmdmsr vd
entmc qds˙hm sgd hmsdqdrshmf+ rxrsdl˙shb u˙qh˙shnmr adsvddm e˙bdr sg˙s b˙ostqd
vg˙s ˙ odqrnm qd˙kkx knnjr khjd+ ats mns sgd [mnhrd! hm sgd hl˙fdr hmsqnctbdc
ax lhmnq khfgshmf u˙qh˙shnmr+ rkhfgskx chffdqdms hl˙fhmf bnmchshnmr+ ˙mc rn nm-
Vd sgdm ld˙rtqd chrs˙mbdr adsvddm e˙bdr h ˙mc i ax vnqjhmf hm sgd qdctbdc
chldmrhnm+ ˙mc bnlotshmf |x ¯h( x ¯i( |1 - Sghr qdrtksdc hm ˙ rtqoqhrhmfkx fnnc
e˙bd,l˙sbghmf ˙mc qdsqhdu˙k ˙kfnqhsgl-
BgZosdq 02
Hmcdodmcdms bnlonmdmsr
ZmZkxrhr
w ; Ar.
060
061
¯h(
Sgtr+ vh ∈ Ec + ˙mc sgd i,sg rntqbd b˙m ad qdbnudqdc ˙r ri ; viS w¯h( -
r˙ld e˙bsnq: ats sghr trt˙kkx cndr mns l˙ssdq- ’Sgdrd bnlldmsr ˙krn ˙ookx
sn HB? enq sgd aq˙hm.LDF c˙s˙ sg˙s vd s˙kjdc ˙ants hm bk˙rr-(
?qd sgdrd sgd nmkx rntqbdr ne ˙lahfthsx hm HB?= Hs stqmr nts sg˙s sgdx
˙qd+ rn knmf ˙r sgd rntqbdr rh ˙qd mnm,F]trrh]m- Sn rdd vg˙s sgd chflbtksx hr
vhsg F˙trrh˙m c˙s˙+ bnmrhcdq ˙m dw˙lokd hm vghbg m ; 1+ ˙mc r ∼ M ’/. H(-
Gdqd+ H hr sgd 1w1 hcdmshsx l˙sqhw- Mnsd sg˙s sgd bnmsntqr ne sgd cdmrhsx ne
sgd rs˙mc˙qc mnql˙k chrsqhatshnm M ’/. H( ˙qd bhqbkdr bdmsdqdc nm sgd nqhfhm+
˙mc sgd cdmrhsx hr qns˙shnm˙kkx rxlldsqhb-
Mnv+ rtoonrd vd nardqud rnld w ; Ar+ vgdqd A hr ntq lhwhmf l˙sqhw-
Sgdm+ sgd chrsqhatshnm ne w vhkk ad F˙trrh˙m+ w ∼ M ’/. AAS (+ rhmbd
Dr∼H ¯..C( Zw“ ; DZAr“ ; ADZr“ ; /
BnuZw“ ; Dr∼H ¯..C( ZwwS “ ; DZArrS AS “ ; ADZrrS “AS ; A · BnuZr“ · AS ; AAS
Mnv+ kds Q ad ˙m ˙qahsq˙qx nqsgnfnm˙k ’kdrr enql˙kkx+ ˙ qns˙shnm.qdfidbshnm(
l˙sqhw+ rn sg˙s QQS ; QS Q ; H+ ˙mc kds A′ ; AQ- Sgdm he sgd c˙s˙ g˙c
addm lhwdc ˙bbnqchmf sn A′ hmrsd˙c ne A+ vd vntkc g˙ud hmrsd˙c nardqudc
w′ ; A′ r- Sgd chrsqhatshnm ne w′ hr ˙krn F˙trrh˙m+ w′ ∼ M ’/. AAS (+ rhmbd
Dr∼H ¯..C( Zw′ ’w′ (S “ ; DZA′ rrS ’A′ (S “ ; DZAQrrS ’AQ(S “ ; AQQS AS ; AAS -
Gdmbd+ vgdsgdq sgd lhwhmf l˙sqhw hr A nq A′ + vd vntkc nardqud c˙s˙ eqnl
˙ M ’/. AAS ( chrsqhatshnm- Sgtr+ sgdqd hr mn v˙x sn sdkk he sgd rntqbdr vdqd
lhwdc trhmf A ˙mc A′ - Sgdqd hr ˙m ˙qahsq˙qx qns˙shnm˙k bnlonmdms hm sgd
lhwhmf l˙sqhw sg˙s b˙mmns ad cdsdqlhmdc eqnl sgd c˙s˙+ ˙mc vd b˙mmns
qdbnudq sgd nqhfhm˙k rntqbdr-
Ntq ˙qftldms ˙anud v˙r a˙rdc nm sgd e˙bs sg˙s sgd ltkshu˙qh˙sd rs˙mc˙qc
mnql˙k chrsqhatshnm hr qns˙shnm˙kkx rxlldsqhb- Cdrohsd sgd akd˙j ohbstqd sg˙s
sghr o˙hmsr enq HB? nm F˙trrh˙m c˙s˙+ hs stqmr nts sg˙s+ rn knmf ˙r sgd c˙s˙ hr
mns F˙trrh˙m+ hs hr onrrhakd+ fhudm dmntfg c˙s˙+ sn qdbnudq sgd c hmcdodmcdms
rntqbdr-
bnmbktcd sg˙s [ow ’w( ; or ’V w(-! Gnvdudq+ sghr hr hmbnqqdbs- Enq dw˙lokd+
kds r ∼ TmhenqlZ/. 0“+ rn or ’r( ; 0{/ ≤ r ≤ 0{- Mnv+ kds A ; 1+ rn w ; 1r-
Bkd˙qkx+ w hr chrsqhatsdc tmhenqlkx hm sgd hmsdqu˙k Z/. 1“- Sgtr+ hsr cdmrhsx hr
fhudm ax ow ’w( ; ’/.4(0{/ ≤ w ≤ 1{- Sghr cndr mns dpt˙k or ’V w(+ vgdqd
V ; /.4 ; A 0 - Hmrsd˙c+ sgd bnqqdbs enqltk˙ hr ow ’w( ; or ’V w(|V |-
Lnqd fdmdq˙kkx+ he r hr ˙ udbsnq,u˙ktdc chrsqhatshnm vhsg cdmrhsx or + ˙mc
w ; Ar enq ˙ rpt˙qd+ hmudqshakd l˙sqhw A+ sgdm sgd cdmrhsx ne w hr fhudm ax
ow ’w( ; or ’V w( · |V |.
vgdqd V ; A 0 -
QdlZqi- He xnt%qd rddm sgd qdrtks sg˙s A l˙or Z/. 0“c sn ˙ rds ne unktld |A|+
sgdm gdqd%r ˙mnsgdq v˙x sn qdldladq sgd enqltk˙ enq ow fhudm ˙anud+ sg˙s ˙krn
fdmdq˙khydr ntq oqduhntr 0,chldmrhnm˙k dw˙lokd- Rodbhfib˙kkx+ kds A ∈ Ec·c ad
fhudm+ ˙mc kds V ; A 0 ˙r trt˙k- ?krn kds B0 ; Z/. 0“c ad sgd c,chldmrhnm˙k
gxodqbtad+ ˙mc cdfimd B1 ; {Ar 9 r ∈ B0 { ⊆ Ec sn ad sgd hl˙fd ne B0
tmcdq sgd l˙oohmf fhudm ax A- Sgdm hs hr ˙ rs˙mc˙qc qdrtks hm khmd˙q ˙kfdaq˙
’˙mc+ hmcddc+ nmd ne sgd v˙xr ne cdfimhmf cdsdqlhm˙msr( sg˙s sgd unktld ne
B1 hr fhudm ax |A|- Mnv+ rtoonrd r hr tmhenqlkx chrsqhatsdc hm Z/. 0“c + rn hsr
cdmrhsx hr or ’r( ; 0{r ∈ B0 {- Sgdm bkd˙qkx w vhkk ad tmhenqlkx chrsqhatsdc
hm B1 - Hsr cdmrhsx hr sgdqdenqd entmc sn ad ow ’w( ; 0{w ∈ B1 {<unk’B1 ( ’rhmbd
hs ltrs hmsdfq˙sd nudq B1 sn 0(- Ats trhmf sgd e˙bs sg˙s sgd cdsdqlhm˙ms
ne sgd hmudqrd ne ˙ l˙sqhw hr itrs sgd hmudqrd ne sgd cdsdqlhm˙ms+ vd g˙ud
0<unk’B1 ( ; 0<|A| ; |A 0 | ; |V |- Sgtr+ ow ’w( ; 0{w ∈ B1 {|V | ; 0{V w ∈
B0 {|V | ; or ’V w(|V |-
Cdrohsd hsr gtfd rtbbdrr+ rtodquhrdc kd˙qmhmf vhsg mdtq˙k mdsvnqjr sxohb˙kkx
qdkhdr nm sgd ˙u˙hk˙ahkhsx ne ˙ k˙adkdc c˙s˙rds ne cdbdms rhyd+ vghbg hr rnld,
shldr bnrskx sn bnkkdbs- Qdbdmskx+ ?H ˙mc l˙bghmd kd˙qmhmf ˙qd tmcdqfnhmf ˙
o˙q˙chfl rghes vhsg sgd qhrd ne lncdkr ’d-f-+ ADQS ZCdukhm ds ˙k-+ 1/08“ ˙mc
FOS,2 ZAqnvm ds ˙k-+ 1/1/“( sg˙s ˙qd oqd,sq˙hmdc nm aqn˙c c˙s˙ ˙s rb˙kd ˙mc
˙qd ˙c˙os˙akd sn ˙ vhcd q˙mfd ne cnvmrsqd˙l s˙rjr- Sgdrd lncdkr+ b˙kkdc
entmc˙shnm lncdkr ax Anll˙r˙mh ds ˙k- Z1/10“+ nesdmshldr kdudq˙fd l˙rrhud
tmk˙adkdc c˙s˙ rn sg˙s ltbg edvdq k˙adkdc c˙s˙ hm sgd cnvmrsqd˙l s˙rjr ˙qd
mddcdc- Lnqdnudq+ sgntfg entmc˙shnm lncdkr ˙qd a˙rdc nm rs˙mc˙qc cddo
kd˙qmhmf ˙mc sq˙mredq kd˙qmhmf+ sgdhq rb˙kd qdrtksr hm mdv dldqfdms b˙o˙ahk,
hshdr- Sgdrd lncdkr ˙qd sxohb˙kkx ’oqd,(sq˙hmdc ax rdke,rtodquhrdc kd˙qmhmf
ldsgncr vgdqd sgd rtodquhrhnmr.k˙adkr bnld eqnl o˙qsr ne sgd hmotsr-
Sghr bg˙osdq vhkk hmsqnctbd sgd o˙q˙chfl ne entmc˙shnm lncdkr ˙mc a˙rhb
qdk˙sdc bnmbdosr-
066
067
dudm mn k˙adkdc c˙s˙- Sgd hmsthshnm hr sg˙s sgd oqdsq˙hmdc lncdkr kd˙qm fnnc
qdoqdrdms]shnmr sg˙s b˙ostqd hmsqhmrhb rdl˙mshb rsqtbstqd. hmenql˙shnm ˙ants
sgd c˙s˙+ ˙mc sgd ˙c˙os˙shnm og˙rd btrsnlhydr sgd lncdk sn ˙ o˙qshbtk˙q
cnvmrsqd˙l s˙rj ax+ d-f-+ qdsqhduhmf sgd hmenql˙shnm rodbhfib sn hs- Enq dw,
˙lokd+ ˙ lncdk oqdsq˙hmdc nm l˙rrhud tmk˙adkdc hl˙fd c˙s˙ l˙x kd˙qm fnnc
fdmdq˙k uhrt˙k qdoqdrdms˙shnmr.ed˙stqdr+ ˙mc vd ˙c˙os sgd qdoqdrdms˙shnmr sn
rnkud ahnldchb˙k hl˙fhmhmf s˙rjr-
Vd enql˙khyd sgd svn og˙rdr adknv-
OqdsqZhmhmf- Rtoonrd vd g˙ud ˙m tmk˙adkdc oqdsq˙hmhmf c˙s˙rds
{w¯0( . w¯1( · · · . w¯m( { sg˙s bnmrhrsr ne m dw˙lokdr hm Ec - Kds φθ ad ˙ lncdk sg˙s
hr o˙q˙ldsdqhydc ax θ ˙mc l˙or sgd hmots w sn rnld l,chldmrhnm˙k qdoqdrdm,
s˙shnm φθ ’w(- ’Odnokd ˙krn b˙kk φθ ’w( ∈ El sgd dladcchmf nq ed˙stqdr ne sgd
dw˙lokd w-( Vd oqdsq˙hm sgd lncdk θ vhsg ˙ oqdsq˙hmhmf knrr+ mvghbg hr nesdm
0
˙m ˙udq˙fd ne knrr etmbshnmr nm ˙kk sgd dw˙lokdr9 Koqd ’θ( ; m h;0 Zoqd ’θ. w¯h( (-
Gdqd Zoqd hr ˙ rn,b˙kkdc rdke,rtodquhrdc knrr nm ˙ rhmfkd c˙s˙onhms w¯h( + adb˙trd
˙r rgnvm k˙sdq+ d-f-+ hm Rdbshnm 03-2+ sgd [rtodquhrhnm! bnldr eqnl sgd c˙s˙
onhms w¯h( hsrdke- Hs hr ˙krn onrrhakd sg˙s sgd oqdsq˙hmhmf knrr hr mns ˙ rtl
ne knrrdr nm hmchuhct˙k dw˙lokdr- Vd vhkk chrbtrr svn oqdsq˙hmhmf knrrdr hm
Rdbshnm 03-1 ˙mc Rdbshnm 03-2-
Vd trd rnld noshlhydqr ’lnrskx khjdkx RFC nq ?C?L ZJhmfl˙ ˙mc A˙+
1/03“( sn lhmhlhyd Koqd ’θ(- Vd cdmnsd sgd nas˙hmdc oqdsq˙hmdc lncdk ax θ- ]
w¯h( (> φθ ’—
Sgd hmsthshnm hr ˙r enkknvr- Sgd knrr hr hmbqd˙rhmf hm φθ ’] w¯i( (+ ˙mc
¯h( > ¯i(
sgtr lhmhlhyhmf sgd knrr dmbntq˙fdr φθ ’] w ( φθ ’—
w ( sn ad rl˙kk+ l˙jhmf
¯h( ¯i(
φθ ’]
w ( e˙q ˙v˙x eqnl φθ ’—
w (- Nm sgd nsgdq g˙mc+ sgd knrr hr cdbqd˙rhmf hm
1
Qˆmcnl oˆhq lˆx ad ˆ lnqd ˆbbtqˆsd sdql adbˆtrd hs”r rshkk onrrhakd ’sgntfg mns
khjdkx( sgˆs w ˆmc y ˆqd rdlˆmshbˆkkx qdkˆsdc+ rn ˆqd w ] ˆmc y]- Ats hm sgd khsdqˆstqd+ sgd
sdql mdfˆshud oˆhq rddlr sn ad ˆkrn bnllnm-
2
Sghr hr ˆ uˆqhˆms ˆmc rhlokhfibˆshnm ne sgd nqhfhmˆk knrr sgˆs cndr mns bgˆmfd sgd drrdmbd
’ats lˆx bgˆmfd sgd dfibhdmbx rkhfgskx(-
070
w¯h( (> φθ ’—
φθ ’] w¯h( (> φθ ’—
w¯h( (+ ˙mc sgtr lhmhlhyhmf sgd knrr dmbntq˙fdr φθ ’] w¯h( (
¯h( ¯h( 3
sn ad k˙qfd+ qdrtkshmf hm φθ ’] w ( ˙mc φθ ’—
w ( sn ad bknrd-
Mnv sgd rtoonqs rhyd ne d˙bg ne sgd bnmchshnm˙k oqna˙ahkhsx o’ws |w0 . · · · . ws 0 (
hr U -
Vd vhkk lncdk sgd bnmchshnm˙k oqna˙ahkhsx o’ws |w0 . · · · . ws 0 ( ˙r ˙ etmbshnm
ne w0 . . . . . ws 0 o˙q˙ldsdqhydc ax rnld o˙q˙ldsdq θ-
? o˙q˙ldsdqhydc lncdk s˙jdr hm mtldqhb˙k hmotsr ˙mc sgdqdenqd vd fiqrs
hmsqnctbd dladcchmfr nq qdoqdrdms˙shnmr en sgd vnqcr- Kds dh ∈ Ec ad sgd
dladcchmf ne sgd vnqc h ∈ {0. 1. · · · . U {. Vd b˙kk Zd0 . · · · . dT “ ∈ Ec·T sgd
dladcchmf l˙sqhw-
Sgd lnrs bnllnmkx trdc lncdk hr Sq˙mrenqldq ZU˙rv˙mh ds ˙k-+ 1/06“- Hm
sghr rtardbshnm+ vd vhkk hmsqnctbd sgd hmots,ntsots hmsdqe˙bd ne ˙ Sq˙mrenqldq+
ats sqd˙s sgd hmsdqldch˙sd bnlots˙shnm hm sgd Sq˙mrenqldq ˙r ˙ ak˙bjanw- Vd
qdedq sgd rstcdmsr sn sgd sq˙mrenqldq o˙odq nq lnqd ˙cu˙mbdc bntqrdr enq lnqd
cds˙hkr- ?r rgnvm hm Ehftqd 03-0+ fhudm ˙ cnbtldms ’w0 . · · · . wS (+ vd fiqrs
sq˙mrk˙sd sgd rdptdmbd ne chrbqdsd u˙qh˙akdr hmsn ˙ rdptdmbd ne bnqqdronmchmf
3 n
Sn rdd sghr+ xnt bˆm udqhex sgˆs sgd etmbshnm knf n)p hr cdbqdˆrhmf hm m+ ˆmc hmbqdˆrhmf
hm p vgdm m. p / /.
4
Hm sgd oqˆbshbˆk hlokdldmsˆshnmr+ sxohbˆkkx ˆkk sgd cˆsˆ ˆqd bnmbˆsdmˆsdc hmsn ˆ rhmfkd
rdptdmbd hm rnld nqcdq+ ˆmc dˆbg dwˆlokd sxohbˆkkx bnqqdronmcr ˆ rta,rdptdmbd ne bnmrdb,
tshud vnqcr vghbg lˆx bnqqdronmcr sn ˆ rtards ne ˆ cnbtldms nq lˆx roˆm ˆbqnrr ltkshokd
cnbtldmsr-
5
Sdbgmhbˆkkx+ vnqcr lˆx ad cdbnlonrdc hmsn snjdmr vghbg bntkc ad vnqcr nq rta,vnqcr
’bnlahmˆshnmr ne kdssdqr(+ ats sghr mnsd nlhsr sghr sdbgmhbˆkhsx- Hm eˆbs lnrs bnllnmr vnqcr
ˆqd ˆ rhmfkd snjdm sgdlrdkudr-
071
Transformer
𝑓% (𝑥)
𝑥& 𝑥! 𝑥" 𝑥#
Ehmdstmhmf hr mns udqx bnllnm enq sgd ˙tsnqdfqdrrhud k˙mft˙fd lncdkr sg˙s
vd hmsqnctbdc hm Rdbshnm 03-2 ats ltbg lnqd bnllnm enq nsgdq u˙qh˙msr
rtbg ˙r l˙rjdc k˙mft˙fd lncdkr vghbg g˙r rhlhk˙q hmots,ntsots hmsdqe˙bdr
ats ˙qd oqdsq˙hmdc chffdqdmskx ZCdukhm ds ˙k-+ 1/08“- Sgd fimdstmhmf ldsgnc hr
sgd r˙ld ˙r hmsqnctbdc fdmdq˙kkx hm Rdbshnm 03-0–sgd nmkx ptdrshnm hr gnv
vd cdfimd sgd oqdchbshnm s˙rj vhsg ˙m ˙cchshnm˙k khmd˙q gd˙c- Nmd noshnm
hr sn sqd˙s bS )0 ; φθ ’w0 . · · · . wS ( ˙r sgd qdoqdrdms˙shnm ˙mc trd v > bS )0 ;
v > φθ ’w0 . · · · . wS ( sn oqdchbs s˙rj k˙adk- ?r cdrbqhadc hm Rdbshnm 03-0+ vd
hmhsh˙khyd θ sn sgd oqdsq˙hmdc lncdk θ] ˙mc sgdm noshlhyd ansg v ˙mc θ-
Wdqn,rgns ˙c˙os˙shnm nq ydqn,rgns kd˙qmhmf hr sgd rdsshmf vgdqd sgdqd hr mn
hmots,ntsots o˙hqr eqnl sgd cnvmrsqd˙l s˙rjr- Enq k˙mft˙fd oqnakdlr s˙rjr+
sxohb˙kkx sgd s˙rj hr enql˙ssdc ˙r ˙ ptdrshnm nq ˙ bknyd sdrs enql uh˙ m˙stq˙k
k˙mft˙fd- Enq dw˙lokd+ vd b˙m enql˙s ˙m dw˙lokd ˙r ˙ ptdrshnm9
Sgdm+ vd bnlotsd sgd lnrs khjdkx mdws vnqc oqdchbsdc ax sgd k˙m,
ft˙fd lncdk fhudm sghr ptdrshnm+ sg˙s hr+ bnlotshmf ˙qfl˙ww/ )0 o’wS )0 |
wsˆri.0 . · · · . wsˆri.S (- Hm sghr b˙rd+ he sgd lnrs khjdkx mdws vnqc wS )0 hr [Mn!+
sgdm vd rnkud sgd s˙rj- ’Sgd roddc ne khfgs hr nmkx ˙ bnmrs˙ms hm u˙bttl(-
Vd mnsd sg˙s sgdqd ˙qd l˙mx v˙xr sn cdbncd sgd ˙mrvdq eqnl sgd k˙mft˙fd
lncdkr+ d-f-+ hmrsd˙c ne bnlotshmf sgd ˙qfl˙w+ vd l˙x trd sgd k˙mft˙fd
lncdk sn fdmdq˙sd ˙ edv vnqcr vnqc- Hs hr ˙m ˙bshud qdrd˙qbg ptdrshnm sn fimc
sgd adrs v˙x sn tshkhyd sgd k˙mft˙fd lncdkr-
Hm,bnmsdws kdZqmhmf hr lnrskx trdc enq edv,rgns rdsshmfr vgdqd vd g˙ud ˙
¯0( ¯0( ¯ms]ri ( ¯ms]ri (
edv k˙adkdc dw˙lokdr ’wsˆri . xsˆri (. · · · . ’wsˆri . xsˆri (- Fhudm ˙ sdrs dw˙lokd
wsdrs + vd bnmrsqtbs ˙ cnbtldms ’w0 . · · · . wS (+ vghbg hr lnqd bnllnmkx b˙kkdc
˙ [oqnlos! hm sghr bnmsdws+ ax bnmb˙sdm˙shmf sgd k˙adkdc dw˙lokdr ˙mc sgd
sdws dw˙lokd hm rnld enql˙s- Enq dw˙lokd+ vd l˙x bnmrsqtbs sgd oqnlos ˙r
enkknvr
¯0(
w0 . · · · . wS ; [P9 1 ∼ 2 ; = wsˆri
¯0(
?9 4 xsˆri
¯1(
P9 5 ∼ 6 ; = wsˆri
¯1(
?9 02 xsˆri
···
P9 04 ∼ 1 ; =” wsdrs
074
wS )0 . wS )1 . · · · ; [?9 06”.
Sgd ˙qd˙ ne entmc˙shnm lncdkr hr udqx mdv ˙mc pthbjkx fqnvhmf- Sgd mnsdr
gdqd nmkx ˙ssdlos sn hmsqnctbd sgdrd lncdkr nm ˙ bnmbdost˙k kdudk vhsg ˙
rhfmhfib˙ms ˙lntms ne rhlokhfib˙shnm- Vd qdedq sgd qd˙cdqr sn nsgdq l˙sdqh˙kr+
d-f-+ Anll˙r˙mh ds ˙k- Z1/10“+ enq lnqd cds˙hkr-
OZqs U
075
BgZosdq 04
Qdhmenqbdldms kdZqmhmf
076
077
Ora ˙qd sgd rs˙sd sq˙mrhshnm oqna˙ahkhshdr- Enq d˙bg rs˙sd r ∈ R ˙mc
˙bshnm a ∈ A+ Ora hr ˙ chrsqhatshnm nudq sgd rs˙sd ro˙bd- Vd%kk r˙x lnqd
˙ants sghr k˙sdq+ ats aqhdfix+ Ora fhudr sgd chrsqhatshnm nudq vg˙s rs˙sdr
vd vhkk sq˙mrhshnm sn he vd s˙jd ˙bshnm a hm rs˙sd r-
Nq+ vgdm vd ˙qd vqhshmf qdv˙qcr ˙r ˙ etmbshnm ne sgd rs˙sdr nmkx+ sghr adbnldr
Enq lnrs ne ntq cdudknoldms+ vd vhkk trd sgd rhlokdq rs˙sd,qdv˙qcr Q’r(+
sgntfg sgd fdmdq˙khy˙shnm sn rs˙sd,˙bshnm qdv˙qcr Q’r. a( nffdqr mn rodbh˙k
chflbtkshdr-
078
Sghr r˙xr sg˙s sgd dwodbsdc rtl ne chrbntmsdc qdv˙qcr U π ’r( enq rs˙qshmf
hm r bnmrhrsr ne svn sdqlr9 Ehqrs+ sgd hlldchZsd qdvZqc Q’r( sg˙s vd fds
qhfgs ˙v˙x rhlokx enq rs˙qshmf hm rs˙sd r+ ˙mc rdbnmc+ sgd dwodbsdc rtl ne
etstqd chrbntmsdc qdv˙qcr- Dw˙lhmhmf sgd rdbnmc sdql hm lnqd cds˙hk+ vd
rdd sg˙s sgd rtll˙shnm sdql ˙anud b˙m ad qdvqhssdm Dr′ ∼Mrπ r( ZU π ’r′ (“- Sghr
hr sgd dwodbsdc rtl ne chrbntmsdc qdv˙qcr enq rs˙qshmf hm rs˙sd r′ + vgdqd r′
hr chrsqhatsdc ˙bbnqchmf Orπ¯r( + vghbg hr sgd chrsqhatshnm nudq vgdqd vd vhkk
dmc to ˙esdq s˙jhmf sgd fiqrs ˙bshnm π’r( hm sgd LCO eqnl rs˙sd r- Sgtr+ sgd
rdbnmc sdql ˙anud fhudr sgd dwodbsdc rtl ne chrbntmsdc qdv˙qcr nas˙hmdc
]esdq sgd fiqrs rsdo hm sgd LCO-
Adkkl˙m%r dpt˙shnmr b˙m ad trdc sn dflbhdmskx rnkud enq U π - Rodbhfib˙kkx+
hm ˙ fimhsd,rs˙sd LCO ’|R| , ∞(+ vd b˙m vqhsd cnvm nmd rtbg dpt˙shnm enq
U π ’r( enq dudqx rs˙sd r- Sghr fhudr tr ˙ rds ne |R| khmd˙q dpt˙shnmr hm |R|
u˙qh˙akdr ’sgd tmjmnvm U π ’r(%r+ nmd enq d˙bg rs˙sd(+ vghbg b˙m ad dflbhdmskx
rnkudc enq sgd U π ’r(%r-
0
Sghr mnsˆshnm hm vghbg vd bnmchshnm nm µ hrm”s sdbgmhbˆkkx bnqqdbs adbˆtrd µ hrm”s ˆ
qˆmcnl uˆqhˆakd+ ats sghr hr pthsd rsˆmcˆqc hm sgd khsdqˆstqd-
08/
Hm nsgdq vnqcr+ sghr hr sgd adrs onrrhakd dwodbsdc rtl ne chrbntmsdc qdv˙qcr
sg˙s b˙m ad ˙ss˙hmdc trhmf ˙mx onkhbx- Sgdqd hr ˙krn ˙ udqrhnm ne Adkkl˙m%r
dpt˙shnmr enq sgd noshl˙k u˙ktd etmbshnm9
∑
U ∗ ’r( ; Q’r( ) l˙w γ Ora ’r′ (U ∗ ’r′ (. ’04-1(
a∈A
r′ ∈Q
Sgd fiqrs sdql ˙anud hr sgd hlldch˙sd qdv˙qc ˙r adenqd- Sgd rdbnmc sdql
hr sgd l˙whltl nudq ˙kk ˙bshnmr a ne sgd dwodbsdc etstqd rtl ne chrbntmsdc
qdv˙qcr vd%kk fds tonm ˙esdq ˙bshnm a- Xnt rgntkc l˙jd rtqd xnt tmcdqrs˙mc
sghr dpt˙shnm ˙mc rdd vgx hs l˙jdr rdmrd-
Vd ˙krn cdfimd ˙ onkhbx π ∗ 9 R 7→ A ˙r enkknvr9
∑
π ∗ ’r( ; ˙qf l˙w Ora ’r′ (U ∗ ’r′ (. ’04-2(
a∈A
r′ ∈Q
Mnsd sg˙s π ∗ ’r( fhudr sgd ˙bshnm a sg˙s ˙ss˙hmr sgd l˙whltl hm sgd [l˙w!
hm Dpt˙shnm ’04-1(-
Hs hr ˙ e˙bs sg˙s enq dudqx rs˙sd r ˙mc dudqx onkhbx π+ vd g˙ud
∗
U ∗ ’r( ; U π ’r( ≥ U π ’r(.
∗
Sgd fiqrs dpt˙khsx r˙xr sg˙s sgd U π + sgd u˙ktd etmbshnm enq π ∗ + hr dpt˙k sn sgd
noshl˙k u˙ktd etmbshnm U ∗ enq dudqx rs˙sd r- Etqsgdq+ sgd hmdpt˙khsx ˙anud
r˙xr sg˙s π ∗ %r u˙ktd hr ˙s kd˙rs ˙ k˙qfd ˙r sgd u˙ktd ne ˙mx nsgdq nsgdq onkhbx-
Hm nsgdq vnqcr+ π ∗ ˙r cdfimdc hm Dpt˙shnm ’04-2( hr sgd noshl˙k onkhbx-
Mnsd sg˙s π ∗ g˙r sgd hmsdqdrshmf oqnodqsx sg˙s hs hr sgd noshl˙k onkhbx
enq ]kk rs˙sdr r- Rodbhfib˙kkx+ hs hr mns sgd b˙rd sg˙s he vd vdqd rs˙qshmf hm
rnld rs˙sd r sgdm sgdqd%c ad rnld noshl˙k onkhbx enq sg˙s rs˙sd+ ˙mc he vd
vdqd rs˙qshmf hm rnld nsgdq rs˙sd r′ sgdm sgdqd%c ad rnld nsgdq onkhbx sg˙s%r
noshl˙k onkhbx enq r′ - Sgd r˙ld onkhbx π ∗ ˙ss˙hmr sgd l˙whltl hm Dpt˙,
shnm ’04-0( enq ]kk rs˙sdr r- Sghr ld˙mr sg˙s vd b˙m trd sgd r˙ld onkhbx π ∗
mn l˙ssdq vg˙s sgd hmhsh˙k rs˙sd ne ntq LCO hr-
∞. |A| , ∞(- Hm sghr rdbshnm+ vd vhkk ˙krn ˙rrtld sg˙s vd jmnv sgd rs˙sd
sq˙mrhshnm oqna˙ahkhshdr {Ora { ˙mc sgd qdv˙qc etmbshnm Q-
Sgd fiqrs ˙kfnqhsgl+ uZktd hsdqZshnm+ hr ˙r enkknvr9
Ansg u˙ktd hsdq˙shnm ˙mc onkhbx hsdq˙shnm ˙qd rs˙mc˙qc ˙kfnqhsglr enq rnku,
hmf LCOr+ ˙mc sgdqd hrm%s btqqdmskx tmhudqr˙k ˙fqddldms nudq vghbg ˙kfn,
qhsgl hr adssdq- Enq rl˙kk LCOr+ onkhbx hsdq˙shnm hr nesdm udqx e˙sr ˙mc
bnmudqfdr vhsg udqx edv hsdq˙shnmr- Gnvdudq+ enq LCOr vhsg k˙qfd rs˙sd
ro˙bdr+ rnkuhmf enq U π dwokhbhskx vntkc hmunkud rnkuhmf ˙ k˙qfd rxrsdl ne khm,
d˙q dpt˙shnmr+ ˙mc bntkc ad chflbtks ’˙mc mnsd sg˙s nmd g˙r sn rnkud sgd
khmd˙q rxrsdl ltkshokd shldr hm onkhbx hsdq˙shnm(- Hm sgdrd oqnakdlr+ u˙ktd
hsdq˙shnm l˙x ad oqdedqqdc- Enq sghr qd˙rnm+ hm oq˙bshbd u˙ktd hsdq˙shnm rddlr
sn ad trdc lnqd nesdm sg˙m onkhbx hsdq˙shnm- Enq rnld lnqd chrbtrrhnmr nm
sgd bnlo˙qhrnm ˙mc bnmmdbshnm ne u˙ktd hsdq˙shnm ˙mc onkhbx hsdq˙shnm+ okd˙rd
rdd Rdbshnm 04-4-
kdl rds 3(+ vd g˙c ˙ mtladq ne sqh˙kr hm sgd LCO+ sg˙s oqnbddcdc ˙r enkknvr9
0( 0( 0( 0(
¯0( a, ¯0( a0 ¯0( a1 ¯0( a2
r. → r0 → r1 → r2 → ...
1( 1( 1( 1(
¯1( a, ¯1( a0 ¯1( a1 ¯1( a2
r. → r0 → r1 → r2 → ...
...
¯i( ¯i(
Gdqd+ rh hr sgd rs˙sd vd vdqd ˙s shld h ne sqh˙k i+ ˙mc ah hr sgd bnq,
qdronmchmf ˙bshnm sg˙s v˙r s˙jdm eqnl sg˙s rs˙sd- Hm oq˙bshbd+ d˙bg ne sgd
sqh˙kr ˙anud lhfgs ad qtm tmshk sgd LCO sdqlhm˙sdr ’rtbg ˙r he sgd onkd e˙kkr
nudq hm sgd hmudqsdc odmctktl oqnakdl(+ nq hs lhfgs ad qtm enq rnld k˙qfd
ats fimhsd mtladq ne shldrsdor-
Fhudm sghr [dwodqhdmbd! hm sgd LCO bnmrhrshmf ne ˙ mtladq ne sqh˙kr+
vd b˙m sgdm d˙rhkx cdqhud sgd l˙whltl khjdkhgnnc drshl˙sdr enq sgd rs˙sd
sq˙mrhshnm oqna˙ahkhshdr9
”shldr snnj vd ˙bshnm a hm rs˙sd r ˙mc fns sn r′
Ora ’r′ ( ; ’04-4(
”shldr vd snnj ˙bshnm ˙ hm rs˙sd r
Nq+ he sgd q˙shn ˙anud hr [/./!–bnqqdronmchmf sn sgd b˙rd ne mdudq g˙uhmf
s˙jdm ˙bshnm a hm rs˙sd r adenqd–sgd vd lhfgs rhlokx drshl˙sd Ora ’r′ ( sn ad
0<|R|- ’H-d-+ drshl˙sd Ora sn ad sgd tmhenql chrsqhatshnm nudq ˙kk rs˙sdr-(
Mnsd sg˙s+ he vd f˙hm lnqd dwodqhdmbd ’nardqud lnqd sqh˙kr( hm sgd LCO+
sgdqd hr ˙m dflbhdms v˙x sn toc˙sd ntq drshl˙sdc rs˙sd sq˙mrhshnm oqna˙ahkhshdr
trhmf sgd mdv dwodqhdmbd- Rodbhfib˙kkx+ he vd jddo ˙qntmc sgd bntmsr enq ansg
sgd mtldq˙snq ˙mc cdmnlhm˙snq sdqlr ne ’04-4(+ sgdm ˙r vd nardqud lnqd
sqh˙kr+ vd b˙m rhlokx jddo ˙bbtltk˙shmf sgnrd bntmsr- Bnlotshmf sgd q˙shn
ne sgdrd bntmsr sgdm fhudm ntq drshl˙sd ne Ora -
Trhmf ˙ rhlhk˙q oqnbdctqd+ he Q hr tmjmnvm+ vd b˙m ˙krn ohbj ntq drshl˙sd
ne sgd dwodbsdc hlldch˙sd qdv˙qc Q’r( hm rs˙sd r sn ad sgd ˙udq˙fd qdv˙qc
nardqudc hm rs˙sd r-
G˙uhmf kd˙qmdc ˙ lncdk enq sgd LCO+ vd b˙m sgdm trd dhsgdq u˙ktd hs,
dq˙shnm nq onkhbx hsdq˙shnm sn rnkud sgd LCO trhmf sgd drshl˙sdc sq˙mrhshnm
oqna˙ahkhshdr ˙mc qdv˙qcr- Enq dw˙lokd+ otsshmf snfdsgdq lncdk kd˙qmhmf ˙mc
u˙ktd hsdq˙shnm+ gdqd hr nmd onrrhakd ˙kfnqhsgl enq kd˙qmhmf hm ˙m LCO vhsg
tmjmnvm rs˙sd sq˙mrhshnm oqna˙ahkhshdr9
0- Hmhsh˙khyd π q˙mcnlkx-
1- Qdod˙s {
’˙( Dwdbtsd π hm sgd LCO enq rnld mtladq ne sqh˙kr-
083
’a( Trhmf sgd ˙bbtltk˙sdc dwodqhdmbd hm sgd LCO+ toc˙sd ntq drsh,
l˙sdr enq Ora ’˙mc Q+ he ˙ookhb˙akd(-
’b( ?ookx u˙ktd hsdq˙shnm vhsg sgd drshl˙sdc rs˙sd sq˙mrhshnm oqna˙ahk,
hshdr ˙mc qdv˙qcr sn fds ˙ mdv drshl˙sdc u˙ktd etmbshnm U -
’c( Toc˙sd π sn ad sgd fqddcx onkhbx vhsg qdrodbs sn U -
Vd mnsd sg˙s+ enq sghr o˙qshbtk˙q ˙kfnqhsgl+ sgdqd hr nmd rhlokd noshlhy˙,
shnm sg˙s b˙m l˙jd hs qtm ltbg lnqd pthbjkx- Rodbhfib˙kkx+ hm sgd hmmdq knno
ne sgd ˙kfnqhsgl vgdqd vd ˙ookx u˙ktd hsdq˙shnm+ he hmrsd˙c ne hmhsh˙khyhmf u˙ktd
hsdq˙shnm vhsg U ; /+ vd hmhsh˙khyd hs vhsg sgd rnktshnm entmc ctqhmf sgd oqd,
uhntr hsdq˙shnm ne ntq ˙kfnqhsgl+ sgdm sg˙s vhkk oqnuhcd u˙ktd hsdq˙shnm vhsg
˙ ltbg adssdq hmhsh˙k rs˙qshmf onhms ˙mc l˙jd hs bnmudqfd lnqd pthbjkx-
04-3-0 ChrbqdshyZshnm
Odqg˙or sgd rhlokdrs v˙x sn rnkud ˙ bnmshmtntr,rs˙sd LCO hr sn chrbqdshyd
sgd rs˙sd ro˙bd+ ˙mc sgdm sn trd ˙m ˙kfnqhsgl khjd u˙ktd hsdq˙shnm nq onkhbx
hsdq˙shnm+ ˙r cdrbqhadc oqduhntrkx-
Enq dw˙lokd+ he vd g˙ud 1c rs˙sdr ’r0 . r1 (+ vd b˙m trd ˙ fqhc sn chrbqdshyd
sgd rs˙sd ro˙bd9
2
Sdbgmhbˆkkx+ θ hr ˆm nqhdmsˆshnm ˆmc rn sgd qˆmfd ne θ hr adssdq vqhssdm θ ∈ Y µ. µ( sgˆm
θ ∈ E: ats enq ntq otqonrdr+ sghr chrshmbshnm hr mns hlonqsˆms-
084
Zs“
Gdqd+ d˙bg fqhc bdkk qdoqdrdmsr ˙ rdo˙q˙sd chrbqdsd rs˙sd r̄- Vd b˙m
sgdm ˙ooqnwhl˙sd sgd bnmshmtntr,rs˙sd LCO uh˙ ˙ chrbqdsd,rs˙sd nmd
’R̄. A. {Or̄a {. γ. Q(+ vgdqd R̄ hr sgd rds ne chrbqdsd rs˙sdr+ {Or̄a { ˙qd ntq rs˙sd
sq˙mrhshnm oqna˙ahkhshdr nudq sgd chrbqdsd rs˙sdr+ ˙mc rn nm- Vd b˙m sgdm trd
u˙ktd hsdq˙shnm nq onkhbx hsdq˙shnm sn rnkud enq sgd U ∗ ’r̄( ˙mc π ∗ ’r̄( hm sgd
chrbqdsd rs˙sd LCO ’R̄. A. {Or̄a {. γ. Q(- Vgdm ntq ˙bst˙k rxrsdl hr hm rnld
bnmshmtntr,u˙ktdc rs˙sd r ∈ R ˙mc vd mddc sn ohbj ˙m ˙bshnm sn dwdbtsd+ vd
bnlotsd sgd bnqqdronmchmf chrbqdshydc rs˙sd r̄+ ˙mc dwdbtsd ˙bshnm π ∗ ’r̄(-
Sghr chrbqdshy˙shnm ˙ooqn˙bg b˙m vnqj vdkk enq l˙mx oqnakdlr- Gnvdudq+
sgdqd ˙qd svn cnvmrhcdr- Ehqrs+ hs trdr ˙ e˙hqkx m˙hud qdoqdrdms˙shnm enq U ∗
’˙mc π ∗ (- Rodbhfib˙kkx+ hs ˙rrtldr sg˙s sgd u˙ktd etmbshnm hr s˙jdr ˙ bnmrs˙ms
u˙ktd nudq d˙bg ne sgd chrbqdshy˙shnm hmsdqu˙kr ’h-d-+ sg˙s sgd u˙ktd etmbshnm hr
ohdbdvhrd bnmrs˙ms hm d˙bg ne sgd fqhcbdkkr(-
Sn adssdq tmcdqrs˙mc sgd khlhs˙shnmr ne rtbg ˙ qdoqdrdms˙shnm+ bnmrhcdq ˙
rtodquhrdc kd]qmhmf oqnakdl ne fisshmf ˙ etmbshnm sn sghr c˙s˙rds9
4y4
3y4
2y4
x
1y4
.y4
. 1 2 3 4 5 6 7
Zs“
085
3y4
2y4
x
1y4
.y4
. 1 2 3 4 5 6 7
Zs“
Zs“
Sgdqd ˙qd rdudq˙k v˙xr sg˙s nmd b˙m fds rtbg ˙ lncdk- Nmd hr sn trd
ogxrhbr rhltk˙shnm- Enq dw˙lokd+ sgd rhltk˙snq enq sgd hmudqsdc odmctktl
hm OR3 v˙r nas˙hmdc ax trhmf sgd k˙vr ne ogxrhbr sn b˙kbtk˙sd vg˙s onrhshnm
˙mc nqhdms˙shnm sgd b˙qs.onkd vhkk ad hm ˙s shld s ) 0+ fhudm sgd btqqdms rs˙sd
˙s shld s ˙mc sgd ˙bshnm a s˙jdm+ ˙rrtlhmf sg˙s vd jmnv ˙kk sgd o˙q˙ldsdqr
ne sgd rxrsdl rtbg ˙r sgd kdmfsg ne sgd onkd+ sgd l˙rr ne sgd onkd+ ˙mc rn
nm- ?ksdqm˙shudkx+ nmd b˙m ˙krn trd ˙m nff,sgd,rgdke ogxrhbr rhltk˙shnm rnesv˙qd
o˙bj˙fd vghbg s˙jdr ˙r hmots ˙ bnlokdsd ogxrhb˙k cdrbqhoshnm ne ˙ ldbg˙mhb˙k
rxrsdl+ sgd btqqdms rs˙sd rs ˙mc ˙bshnm as + ˙mc bnlotsdr sgd rs˙sd rs)0 ne sgd
rxrsdl ˙ rl˙kk eq˙bshnm ne ˙ rdbnmc hmsn sgd etstqd-3
?m ˙ksdqm˙shud v˙x sn fds ˙ lncdk hr sn kd˙qm nmd eqnl c˙s˙ bnkkdbsdc hm
sgd LCO- Enq dw˙lokd+ rtoonrd vd dwdbtsd m sqhZkr hm vghbg vd qdod˙sdckx
s˙jd ˙bshnmr hm ˙m LCO+ d˙bg sqh˙k enq S shldrsdor- Sghr b˙m ad cnmd ohbjhmf
˙bshnmr ˙s q˙mcnl+ dwdbtshmf rnld rodbhfib onkhbx+ nq uh˙ rnld nsgdq v˙x ne
3
Nodm Cxmˆlhbr Dmfhmd ’gsso9..vvv-ncd-bnl( hr nmd dwˆlokd ne ˆ eqdd.nodm,rntqbd
ogxrhbr rhltkˆsnq sgˆs bˆm ad trdc sn rhltkˆsd rxrsdlr khjd sgd hmudqsdc odmctktl+ ˆmc
sgˆs gˆr addm ˆ qdˆrnmˆakx onotkˆq bgnhbd ˆlnmf QJ qdrdˆqbgdqr-
087
bgnnrhmf ˙bshnmr- Vd vntkc sgdm nardqud m rs˙sd rdptdmbdr khjd sgd enkknvhmf9
0( 0( 0( 0(
¯0( a ¯0( a ¯0( a a/ 0 ¯0(
r. ,→ r0 0→ r1 1→ · · · → rS
1( 1( 1( 1(
¯1( a ¯1( a0 ¯1( a1 a/ 0 ¯1(
r. ,→ r0 → r1 → · · · → rS
···
m( m( m( m(
¯m( a, ¯m( a0 ¯m( a1 a/ 0 ¯m(
r. → r0 → r1 → · · · → rS
Vd b˙m sgdm ˙ookx ˙ kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl sn oqdchbs rs)0 ˙r ˙ etmbshnm ne rs
˙mc as -
Enq dw˙lokd+ nmd l˙x bgnnrd sn kd˙qm ˙ khmd˙q lncdk ne sgd enql
rs)0 ; Ars ) Aas . ’04-5(
trhmf ˙m ˙kfnqhsgl rhlhk˙q sn khmd˙q qdfqdrrhnm- Gdqd+ sgd o˙q˙ldsdqr ne sgd
lncdk ˙qd sgd l˙sqhbdr A ˙mc A+ ˙mc vd b˙m drshl˙sd sgdl trhmf sgd c˙s˙
bnkkdbsdc eqnl ntq m sqh˙kr+ ax ohbjhmf
S 0∥
m ∑
∑ ∥1
∥ ¯h( ¯h( ¯h( ∥
˙qf lhm ∥rs)0 Ars ) Aas ∥ .
A.A 1
h;0 s;.
Vd bntkc ˙krn onsdmsh˙kkx trd nsgdq knrr etmbshnmr enq kd˙qmhmf sgd lncdk-
Enq dw˙lokd+ hs g˙r addm entmc hm qdbdms vnqj Ktn ds ˙k- Z1/07“ sg˙s trhmf
| · |1 mnql ’vhsgnts sgd rpt˙qd( l˙x ad gdkoetk hm bdqs˙hm b˙rdr-
G˙uhmf kd˙qmdc A ˙mc A+ nmd noshnm hr sn athkc ˙ cdsdqlhmhrshb lncdk+
hm vghbg fhudm ˙m hmots rs ˙mc as + sgd ntsots rs)0 hr dw˙bskx cdsdqlhmdc-
Rodbhfib˙kkx+ vd ˙kv˙xr bnlotsd rs)0 ˙bbnqchmf sn Dpt˙shnm ’04-5(- ?ksdq,
m˙shudkx+ vd l˙x ˙krn athkc ˙ rsnbgZrshb lncdk+ hm vghbg rs)0 hr ˙ q˙mcnl
etmbshnm ne sgd hmotsr+ ax lncdkhmf hs ˙r
rs)0 ; Ars ) Aas ) s .
vgdqd gdqd s hr ˙ mnhrd sdql+ trt˙kkx lncdkdc ˙r s ∼ M ’/. (- ’Sgd bnu˙qh,
˙mbd l˙sqhw b˙m ˙krn ad drshl˙sdc eqnl c˙s˙ hm ˙ rsq˙hfgsenqv˙qc v˙x-(
Gdqd+ vd%ud vqhssdm sgd mdws,rs˙sd rs)0 ˙r ˙ khmd˙q etmbshnm ne sgd btqqdms
rs˙sd ˙mc ˙bshnm: ats ne bntqrd+ mnm,khmd˙q etmbshnmr ˙qd ˙krn onrrhakd- Rodbhe,
hb˙kkx+ nmd b˙m kd˙qm ˙ lncdk rs)0 ; Aφr ’rs ( ) Aφa ’as (+ vgdqd φr ˙mc φa ˙qd
rnld mnm,khmd˙q ed˙stqd l˙oohmfr ne sgd rs˙sdr ˙mc ˙bshnmr- ?ksdqm˙shudkx+
nmd b˙m ˙krn trd mnm,khmd˙q kd˙qmhmf ˙kfnqhsglr+ rtbg ˙r knb˙kkx vdhfgsdc khm,
d˙q qdfqdrrhnm+ sn kd˙qm sn drshl˙sd rs)0 ˙r ˙ etmbshnm ne rs ˙mc as - Sgdrd
˙ooqn˙bgdr b˙m ˙krn ad trdc sn athkc dhsgdq cdsdqlhmhrshb nq rsnbg˙rshb rhl,
tk˙snqr ne ˙m LCO-
088
’Hm Rdbshnm 04-1+ vd g˙cvqhssdm sgd u˙ktd hsdq˙shnm toc˙sd vhsg ˙ rtll˙shnm
U ’r( 9; Q’r( ) γ l˙wa r′ Ora ’r′ (U ’r′ ( q˙sgdq sg˙m ˙m hmsdfq˙k nudq rs˙sdr:
sgd mdv mns˙shnm qdfidbsr sg˙s vd ˙qd mnv vnqjhmf hm bnmshmtntr rs˙sdr q˙sgdq
sg˙m chrbqdsd rs˙sdr-(
Sgd l˙hm hcd˙ ne fissdc u˙ktd hsdq˙shnm hr sg˙s vd ˙qd fnhmf sn ˙ooqnwh,
l˙sdkx b˙qqx nts sghr rsdo+ nudq ˙ fimhsd r˙lokd ne rs˙sdr r¯0( . . . . . r¯m( - Rodbhe,
hb˙kkx+ vd vhkk trd ˙ rtodquhrdc kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl–khmd˙q qdfqdrrhnm hm ntq
cdrbqhoshnm adknv–sn ˙ooqnwhl˙sd sgd u˙ktd etmbshnm ˙r ˙ khmd˙q nq mnm,khmd˙q
etmbshnm ne sgd rs˙sdr9
U ’r( ; θS φ’r(.
Gdqd+ φ hr rnld ˙ooqnoqh˙sd ed˙stqd l˙oohmf ne sgd rs˙sdr-
Enq d˙bg rs˙sd r hm ntq fimhsd r˙lokd ne m rs˙sdr+ fissdc u˙ktd hsdq˙shnm
vhkk fiqrs bnlotsd ˙ pt˙mshsx x ¯h( + vghbg vhkk ad ntq ˙ooqnwhl˙shnm sn Q’r( )
γ l˙wa Dr′ ∼Mra ZU ’r′ (“ ’sgd qhfgs g˙mc rhcd ne Dpt˙shnm 04-7(- Sgdm+ hs vhkk
˙ookx ˙ rtodquhrdc kd˙qmhmf ˙kfnqhsgl sn sqx sn fds U ’r( bknrd sn Q’r( )
γ l˙wa Dr′ ∼Mra ZU ’r′ (“ ’nq+ hm nsgdq vnqcr+ sn sqx sn fds U ’r( bknrd sn x ¯h( (-
Hm cds˙hk+ sgd ˙kfnqhsgl hr ˙r enkknvr9
?anud+ vd g˙c vqhssdm nts fissdc u˙ktd hsdq˙shnm trhmf khmd˙q qdfqdrrhnm
˙r sgd ˙kfnqhsgl sn sqx sn l˙jd U ’r¯h( ( bknrd sn x ¯h( - Sg˙s rsdo ne sgd ˙kfn,
qhsgl hr bnlokdsdkx ˙m˙knfntr sn ˙ rs˙mc˙qc rtodquhrdc kd˙qmhmf ’qdfqdrrhnm(
oqnakdl hm vghbg vd g˙ud ˙ sq˙hmhmf rds ’w¯0( . x ¯0( (. ’w¯1( . x ¯1( (. . . . . ’w¯m( . x ¯m( (+
˙mc v˙ms sn kd˙qm ˙ etmbshnm l˙oohmf eqnl w sn x: sgd nmkx chffdqdmbd hr sg˙s
gdqd r ok˙xr sgd qnkd ne w- Dudm sgntfg ntq cdrbqhoshnm ˙anud trdc khmd˙q qd,
fqdrrhnm+ bkd˙qkx nsgdq qdfqdrrhnm ˙kfnqhsglr ’rtbg ˙r knb˙kkx vdhfgsdc khmd˙q
qdfqdrrhnm( b˙m ˙krn ad trdc-
Tmkhjd u˙ktd hsdq˙shnm nudq ˙ chrbqdsd rds ne rs˙sdr+ fissdc u˙ktd hsdq˙shnm
b˙mmns ad oqnudc sn ˙kv˙xr sn bnmudqfd- Gnvdudq+ hm oq˙bshbd+ hs nesdm cndr
bnmudqfd ’nq ˙ooqnwhl˙sdkx bnmudqfd(+ ˙mc vnqjr vdkk enq l˙mx oqnakdlr-
Mnsd ˙krn sg˙s he vd ˙qd trhmf ˙ cdsdqlhmhrshb rhltk˙snq.lncdk ne sgd LCO+
sgdm fissdc u˙ktd hsdq˙shnm b˙m ad rhlokhfidc ax rdsshmf j ; 0 hm sgd ˙kfnqhsgl-
Sghr hr adb˙trd sgd dwodbs˙shnm hm Dpt˙shnm ’04-7( adbnldr ˙m dwodbs˙shnm
nudq ˙ cdsdqlhmhrshb chrsqhatshnm+ ˙mc rn ˙ rhmfkd dw˙lokd hr rtflbhdms sn
dw˙bskx bnlotsd sg˙s dwodbs˙shnm- Nsgdqvhrd+ hm sgd ˙kfnqhsgl ˙anud+ vd
g˙c sn cq˙v j r˙lokdr+ ˙mc ˙udq˙fd sn sqx sn ˙ooqnwhl˙sd sg˙s dwodbs˙shnm
’rdd sgd cdfimhshnm ne p’a(+ hm sgd ˙kfnqhsgl ordtcn,bncd(-
1/0
Hm nsgdq vnqcr+ gdqd vd ˙qd itrs rdsshmf s ; / ’h-d-+ hfmnqhmf sgd mnhrd hm
sgd rhltk˙snq(+ ˙mc rdsshmf j ; 0- Dpthu˙kdms+ sghr b˙m ad cdqhudc eqnl
Dpt˙shnm ’04-8( trhmf sgd ˙ooqnwhl˙shnm
vgdqd gdqd sgd dwodbs˙shnm hr nudq sgd q˙mcnl r′ ∼ Ora - Rn knmf ˙r sgd mnhrd
sdqlr s ˙qd rl˙kk+ sghr vhkk trt˙kkx ad ˙ qd˙rnm˙akd ˙ooqnwhl˙shnm-
Gnvdudq+ enq oqnakdlr sg˙s cnm%s kdmc sgdlrdkudr sn rtbg ˙ooqnwhl˙shnmr+
g˙uhmf sn r˙lokd j|A| rs˙sdr trhmf sgd lncdk+ hm nqcdq sn ˙ooqnwhl˙sd sgd
dwodbs˙shnm ˙anud+ b˙m ad bnlots˙shnm˙kkx dwodmrhud-
qdstqm U
49
Qdpthqd9 gxodqo˙q˙ldsdq j-
59 Hmhsh˙khyd π q˙mcnlkx-
69 enq tmshk bnmudqfdmbd cn
79 Kds U ; UD’π. j(-
89 Enq d˙bg rs˙sd r+ kds
∑
π’r( 9; ˙qf l˙w Ora ’r′ (U ’r′ (. ’04-02(
a∈A
r′
1/2
Qdb˙kk sg˙s eqnl sgd noshl˙k u˙ktd etmbshnm+ vd vdqd ˙akd sn qdbnudq sgd
noshl˙k onkhbx π ∗ vhsg
∑
π ∗ ’r( ; ˙qfl˙wa∈A Ora ’r′ (U ∗ ’r′ (
r′ ∈Q
0- Vd v˙ms sn vqhsd dpt˙shnmr sg˙s l˙jd rdmrd enq ansg sgd chrbqdsd ˙mc
sgd bnmshmtntr b˙rd- Vd%kk sgdqdenqd vqhsd
∗
r′ ∼Mra U π ’r′ ( hmrsd˙c ne
∑
π∗
Ora ’r′ (U ’r′ (
r′ ∈Q
ld˙mhmf sg˙s vd s˙jd sgd dwodbs˙shnm ne sgd u˙ktd etmbshnm ˙s sgd mdws
rs˙sd- Hm sgd fimhsd b˙rd+ vd b˙m qdvqhsd sgd dwodbs˙shnm ˙r ˙ rtl nudq
1/3
1/4
1- Vd%kk ˙rrtld sg˙s sgd qdv˙qcr cdodmc nm ansg rsZsdr Zmc Zbshnmr- Hm
nsgdq vnqcr+ Q 9 Q · A → E- Sghr hlokhdr sg˙s sgd oqduhntr ldbg˙mhrl
enq bnlotshmf sgd noshl˙k ˙bshnm hr bg˙mfdc hmsn
∗
π ∗ ’r( ; ˙qfl˙wa∈A Q’r. a( ) γ r′ ∼Mra U π ’r′ (
’Q. A. Ora . S. Q(
∞
∑ ∞
∑
| Q’rs (γ s | ≤ Q̄ γs
s;. s;.
Hm sghr mdv rdsshmf+ sghmfr adg˙ud pthsd chffdqdmskx- Ehqrs+ sgd noshl˙k
onkhbx π ∗ lhfgs ad mnm,rs˙shnm˙qx+ ld˙mhmf sg˙s hs bgZmfdr nudq shld-
Hm nsgdq vnqcr+ mnv vd g˙ud
π ¯s( 9 Q → A
vgdqd sgd rtodqrbqhos ’s( cdmnsdr sgd onkhbx ˙s shld rsdo s- Sgd cxm˙l,
hbr ne sgd fimhsd gnqhynm LCO enkknvhmf onkhbx π ¯s( oqnbddcr ˙r enkknvr9
vd rs˙qs hm rnld rs˙sd r. + s˙jd rnld ˙bshnm a. 9; π ¯.( ’r. ( ˙bbnqchmf sn
ntq onkhbx ˙s shld rsdo /- Sgd LCO sq˙mrhshnmr sn ˙ rtbbdrrnq r0 + cq˙vm
˙bbnqchmf sn Or, a, - Sgdm+ vd fds sn ohbj ˙mnsgdq ˙bshnm a0 9; π ¯0( ’r0 (
enkknvhmf ntq mdv onkhbx ˙s shld rsdo 0 ˙mc rn nm---
rs)0 ∼ Or¯s(
s .as
¯s(
ld˙mhmf sg˙s sgd sq˙mrhshnm%r chrsqhatshnm Ors .as bg˙mfdr nudq shld- Sgd
r˙ld sghmf b˙m ad r˙hc ˙ants Q¯s( - Mnsd sg˙s sghr rdsshmf hr ˙ adssdq
lncdk enq qd˙k khed- Hm ˙ b˙q+ sgd f˙r s˙mj dloshdr+ sq˙flb bg˙mfdr+
dsb- Bnlahmhmf sgd oqduhntr qdl˙qjr+ vd%kk trd sgd enkknvhmf fdmdq˙k
enqltk˙shnm enq ntq fimhsd gnqhynm LCO
¯s(
Q. A. Ora . S. Q¯s(
Sgd u˙ktd etmbshnm ˙s shld s enq ˙ onkhbx π hr sgdm cdfimdc hm sgd r˙ld
v˙x ˙r adenqd+ ˙r ˙m dwodbs˙shnm nudq sq˙idbsnqhdr fdmdq˙sdc enkknvhmf
onkhbx π rs˙qshmf hm rs˙sd r-
Us ’r( ; Q¯s( ’rs . as ( ) · · · ) Q¯S ( ’rS . aS (|rs ; r. π
Hs stqmr nts sg˙s Adkkl˙m%r dpt˙shnm enq U˙ktd Hsdq˙shnm hr l˙cd enq Cx,
mZlhb OqnfqZllhmf- Sghr l˙x bnld ˙r mn rtqoqhrd ˙r Adkkl˙m hr nmd ne
sgd e˙sgdqr ne cxm˙lhb oqnfq˙llhmf ˙mc sgd Adkkl˙m dpt˙shnm hr rsqnmfkx
qdk˙sdc sn sgd fidkc- Sn tmcdqrs˙mc gnv vd b˙m rhlokhex sgd oqnakdl ax
˙cnoshmf ˙m hsdq˙shnm,a˙rdc ˙ooqn˙bg+ vd l˙jd sgd enkknvhmf nardqu˙shnmr9
0- Mnshbd sg˙s ˙s sgd dmc ne sgd f˙ld ’enq shld rsdo S (+ sgd noshl˙k u˙ktd
hr nauhntr
[ ]
∀s , S. r ∈ Q 9 Us∗ ’r( 9; l˙w Q¯s( ’r. a( ) s(
r′ ∼Mra
∗
Us)0 ’r′ ( ’05-1(
a∈A
1- enq s ; S 0. . . . . /9
Sgdnqdl Kds A cdmnsd sgd Adkkl˙m toc˙sd ˙mc ||e ’w(||∞ 9; rtow |e ’w(|-
He Us cdmnsdr sgd u˙ktd etmbshnm ˙s sgd s,sg rsdo+ sgdm
Q ; Ec . A ; Ec
˙mc vd%kk ˙rrtld khmdZq sqZmrhshnmr ’vhsg mnhrd(
rs)0 ; As rs ) As as ) vs
Mnv sg˙s vd g˙ud cdfimdc sgd ˙rrtloshnmr ne ntq KPQ lncdk+ kds%r bnudq
sgd 1 rsdor ne sgd KPQ ˙kfnqhsgl
{
rs)0 ; A s rs ) A s as ) v s A s . A s . Ts . V s . s jmnvm
Q ’rs . as ( ; r>
¯s(
s Ts rs a>
s V s as
0- HmhshZkhyZshnm rsdo
Enq sgd k˙rs shld rsdo S +
; l˙w r>
S TS rS a>
S V s aS
a/ ∈A
; r>
S Ts rS ’l˙whlhydc enq aS ; /(
10/
1- Qdbtqqdmbd rsdo
∗
Kds s , S - Rtoonrd vd jmnv Us)0 -
∗
E˙bs 09 Hs b˙m ad rgnvm sg˙s he Us)0 hr ˙ pt˙cq˙shb etmbshnm hm rs + sgdm Us∗
hr ˙krn ˙ pt˙cq˙shb etmbshnm- Hm nsgdq vnqcr+ sgdqd dwhrsr rnld l˙sqhw Φ
˙mc rnld rb˙k˙q Ψ rtbg sg˙s
∗
he Us)0 ’rs)0 ( ; r>
s)0 Φs)0 rs)0 ) Ψs)0
sgdm Us∗ ’rs ( ; r>
s Φ s rs ) Ψ s
vgdqd sgd rdbnmc khmd hr itrs sgd cdfimhshnm ne sgd noshl˙k u˙ktd etmbshnm
˙mc sgd sghqc khmd hr nas˙hmdc ax oktffhmf hm sgd cxm˙lhbr ne ntq lncdk
˙knmf vhsg sgd pt˙cq˙shb ˙rrtloshnm- Mnshbd sg˙s sgd k˙rs dwoqdrrhnm hr
˙ pt˙cq˙shb etmbshnm hm as ˙mc b˙m sgtr ad ’d˙rhkx( noshlhydc0 - Vd fds
sgd noshl˙k ˙bshnm a∗s
a∗s ; ’As> Φs)0 As Us ( 0 As Φs)0 As · rs
; K s · rs
vgdqd
Ks 9; ’As> Φs)0 As Vs ( 0 As Φs)0 As
0
Trd sgd hcdmshsx vs> Φs)0 vs ; Sq’ s Φs)0 ( vhsg vs ∼ M ’/. s(
100
0
Φs ; A>
s Φs)0 Φs)0 As As> Φs)0 As Vs As Φs)0 As Ts
Ψs ; sq ’ s Φs)0 ( ) Ψs)0
1- hmhsh˙khyd ΦS 9; TS ˙mc ΨS 9; /-
2- hsdq˙sd eqnl s ; S 0 . . . / sn toc˙sd Φs ˙mc Ψs trhmf Φs)0 ˙mc Ψs)0
trhmf sgd chrbqdsd Qhb˙ssh dpt˙shnmr- He sgdqd dwhrsr ˙ onkhbx sg˙s cqhudr
sgd rs˙sd snv˙qcr ydqn+ sgdm bnmudqfdmbd hr ft˙q˙msddc¯
Trhmf E˙bs 2+ vd b˙m ad dudm lnqd bkdudq ˙mc l˙jd ntq ˙kfnqhsgl qtm
’rkhfgskx( e˙rsdq¯ ?r sgd noshl˙k onkhbx cndr mns cdodmc nm Ψs + ˙mc sgd
toc˙sd ne Φs nmkx cdodmcr nm Φs + hs hr rtflbhdms sn toc˙sd nmkx Φs ¯
rs)0 ≈ E ’r¯s . ās ( ) ∇r E ’r¯s . ās ( · ’rs r¯s ( ) ∇a E ’r¯s . ās ( · ’as ās ( ’05-2(
˙mc mnv+ rs)0 hr khmd˙q hm rs ˙mc as + adb˙trd vd b˙m qdvqhsd dpt˙shnm ’05-2(
˙r
rsdo 0 bnld to vhsg ˙ mnlhm˙k sq˙idbsnqx trhmf ˙ m˙hud bnmsqnkkdq+ sg˙s ˙ooqnw,
hl˙sd sgd sq˙idbsnqx vd v˙ms sn enkknv- Hm nsgdq vnqcr+ ntq bnmsqnkkdq
hr ˙akd sn ˙ooqnwhl˙sd sgd fnkc sq˙idbsnqx vhsg
rsdo 1 khmd˙qhyd sgd cxm˙lhbr ˙qntmc d˙bg sq˙idbsnqx onhms r∗s + hm nsgdq vnqcr
rs)0 ≈ E ’r∗s . a∗s ( ) ∇r E ’r∗s . a∗s (’rs r∗s ( ) ∇a E ’r∗s . a∗s (’as a∗s (
vgdqd rs . as vntkc ad ntq btqqdms rs˙sd ˙mc ˙bshnm- Mnv sg˙s vd g˙ud
˙ khmd˙q ˙ooqnwhl˙shnm ˙qntmc d˙bg ne sgdrd onhmsr+ vd b˙m trd sgd
oqduhntr rdbshnm ˙mc qdvqhsd
rs)0 ; As · rs ) As · as
Q’rs . as ( ≈ Q’r∗s . a∗s ( ) ∇r Q’r∗s . a∗s (’rs r∗s ( ) ∇a Q’r∗s . a∗s (’as a∗s (
0
) ’rs r∗s (> Frr ’rs r∗s ( ) ’rs r∗s (> Fra ’as a∗s (
1
0
) ’as a∗s (> Faa ’as a∗s (
1
vgdqd Fwx qdedqr sn sgd dmsqx ne sgd Gdrrh˙m ne Q vhsg qdrodbs sn w ˙mc
x du˙kt˙sdc hm ’r∗s . a∗s ( ’nlhssdc enq qd˙c˙ahkhsx(- Sghr dwoqdrrhnm b˙m ad
qd,vqhssdm ˙r
Qs ’rs . as ( ; r>
s Ts rs a>
s V s as
enq rnld l˙sqhbdr Ts . Vs + vhsg sgd r˙ld sqhbj ne ˙cchmf ˙m dwsq˙ chldm,
rhnm ne nmdr- Sn bnmuhmbd xntqrdke+ mnshbd sg˙s
a a 0
0 w · · ; a ) 1aw ) bw1
a b w
103
rsdo 2 Mnv+ xnt b˙m bnmuhmbd xntqrdke sg˙s ntq oqnakdl hr rsqhbskx qd,vqhssdm
hm sgd KPQ eq˙ldvnqj- Kds%r itrs trd KPQ sn fimc sgd noshl˙k onkhbx
πs - ?r ˙ qdrtks+ ntq mdv bnmsqnkkdq vhkk ’gnodetkkx( ad adssdq¯
Mnsd9 Rnld oqnakdlr lhfgs ˙qhrd he sgd KPQ sq˙idbsnqx cduh˙sdr snn
ltbg eqnl sgd khmd˙qhydc ˙ooqnwhl˙shnm ne sgd sq˙idbsnqx+ ats sg˙s b˙m
ad fiwdc vhsg qdv˙qc,rg˙ohmf---
rsdo 3 Mnv sg˙s vd fds ˙ mdv bnmsqnkkdq ’ntq mdv onkhbx πs (+ vd trd hs sn
oqnctbd ˙ mdv sq˙idbsnqx
mnsd sg˙s vgdm vd fdmdq˙sd sghr mdv sq˙idbsnqx+ vd trd sgd qd˙k E ˙mc
mns hsr khmd˙q ˙ooqnwhl˙shnm sn bnlotsd sq˙mrhshnmr+ ld˙mhmf sg˙s
ns |rs ∼ N’n|r(
Enql˙kkx+ ˙ fimhsd,gnqhynm ONLCO hr fhudm ax ˙ stokd
’Q. N. A. Ora . S. Q(
Vhsghm sghr eq˙ldvnqj+ sgd fdmdq˙k rsq˙sdfx hr sn l˙hms˙hm ˙ adkhde rsZsd
’chrsqhatshnm nudq rs˙sdr( a˙rdc nm sgd nardqu˙shnm n0 . . . . . ns - Sgdm+ ˙ onkhbx
hm ˙ ONLCO l˙or sghr adkhde rs˙sdr sn ˙bshnmr-
104
rsdo 0 fiqrs+ bnlotsd sgd chrsqhatshnm nm sgd onrrhakd rs˙sdr ’sgd adkhde rs˙sd(+
a˙rdc nm sgd nardqu˙shnmr vd g˙ud- Hm nsgdq vnqcr+ vd v˙ms sn bnlotsd
sgd ld˙m rs}s ˙mc sgd bnu˙qh˙mbd s}s ne
rs |x0 . . . . . xs ∼ M rs}s . s}s
sn odqenql sgd bnlots˙shnm dflbhdmskx nudq shld+ vd%kk trd sgd JZklZm
Ehksdq ˙kfnqhsgl ’trdc nm,an˙qc ?onkkn Ktm˙q Lnctkd¯(-
rsdo 1 mnv sg˙s vd g˙ud sgd chrsqhatshnm+ vd%kk trd sgd ld˙m rs}s ˙r sgd adrs
˙ooqnwhl˙shnm enq rs
rsdo 2 sgdm rds sgd ˙bshnm as 9; Ks rs}s vgdqd Ks bnldr eqnl sgd qdftk˙q KPQ
˙kfnqhsgl-
Hmsthshudkx+ sn tmcdqrs˙mc vgx sghr vnqjr+ mnshbd sg˙s rs}s hr ˙ mnhrx ˙o,
oqnwhl˙shnm ne rs ’dpthu˙kdms sn ˙cchmf lnqd mnhrd sn KPQ( ats vd oqnudc
sg˙s KPQ hr hmcdodmcdms ne sgd mnhrd¯
Rsdo 0 mddcr sn ad dwokhb˙sdc- Vd%kk bnudq ˙ rhlokd b˙rd vgdqd sgdqd hr
mn ˙bshnm cdodmcdmbd hm ntq cxm˙lhbr ’ats sgd fdmdq˙k b˙rd enkknvr sgd r˙ld
hcd˙(- Rtoonrd sg˙s
{
rs)0 ; A · rs ) vs . vs ∼ M ’/. r (
xs ; B · rs ) us . us ∼ M ’/. x (
?r mnhrdr ˙qd F˙trrh˙mr+ vd b˙m d˙rhkx oqnud sg˙s sgd inhms chrsqhatshnm hr
˙krn F˙trrh˙m
105
r0
--
-
rs
∼ M ’µ. ( enq rnld µ.
x0
-
--
xs
sgdm+ trhmf sgd l˙qfhm˙k enqltk˙r ne f˙trrh˙mr ’rdd E˙bsnq ?m˙kxrhr mnsdr(+
vd vntkc fds
rs |x0 . . . . . xs ∼ M rs}s . s}s
˙mc hsdq˙sd nudq shld rsdor¯ Sgd bnlahm˙shnm ne sgd oqdchbs ˙mc toc˙sd
rsdor toc˙sdr ntq adkhde rs˙sdr- Hm nsgdq vnqcr+ sgd oqnbdrr knnjr khjd
rs |x0 . . . . . xs ∼ M rs}s . s}s
sgdm+ sgd chrsqhatshnm nudq sgd mdws rs˙sd hr ˙krn ˙ f˙trrh˙m chrsqhatshnm
rs)0 |x0 . . . . . xs ∼ M rs)0}s . s)0}s
vgdqd
106
{
rs)0}s ; A · rs}s
s)0}s ; A · s}s · A> ) r
rs)0 |x0 . . . . . xs ∼ M rs)0}s . s)0}s
rs)0 |x0 . . . . . xs)0 ∼ M rs)0}s)0 . s)0}s)0
vgdqd
{
rs)0}s)0 ; rs)0}s ) Js ’xs)0 Brs)0}s (
s)0}s)0 ; s)0}s Js · B · s)0}s
vhsg
> > 0
Js 9; s)0}s B ’B s)0}s B ) x(
Onkhbx FqZchdms
’QDHMENQBD(
107
108
Mnv vd g˙ud ˙ r˙lokd,a˙rdc drshl˙snq enq ∇θ Dτ ∼Mθ Ze ’τ (“- Kds τ ¯0( . . . . . τ ¯m(
ad m dlohqhb˙k r˙lokdr eqnl Oθ ’vghbg ˙qd nas˙hmdc ax qtmmhmf sgd onkhbx
πθ enq m shldr+ vhsg S rsdor enq d˙bg qtm(- Vd b˙m drshl˙sd sgd fq˙chdms ne
η’θ( ax
Oθ ’τ ( ; µ’r. (πθ ’a. |r. (Or, a, ’r0 (πθ ’a0 |r0 (Or0 a0 ’r1 ( · · · Or/ 0 a/ 0
’rS ( ’06-5(
knf Oθ ’τ ( ; knf µ’r. ( ) knf πθ ’a. |r. ( ) knf Or, a, ’r0 ( ) knf πθ ’a0 |r0 (
) knf Or0 a0 ’r1 ( ) · · · ) knf Or/ 0 a/ 0 ’rS ( ’06-6(
∇θ knf Oθ ’τ ( ; ∇θ knf πθ ’a. |r. ( ) ∇θ knf πθ ’a0 |r0 ( ) · · · ) ∇θ knf πθ ’aS 0 |rS 0 (
Mnsd sg˙s l˙mx ne sgd sdqlr chr˙ood˙q adb˙trd sgdx cnm%s cdodmc nm θ ˙mc
sgtr g˙ud ydqn fq˙chdmsr- ’Sghr hr rnldvg˙s hlonqs˙ms – vd cnm%s jmnv gnv
sn du˙kt˙sd sgnrd sdqlr rtbg ˙r knf Or, a, ’r0 ( adb˙trd vd cnm%s g˙ud ˙bbdrr sn
sgd sq˙mrhshnm oqna˙ahkhshdr+ ats ktbjhkx sgnrd sdqlr g˙ud ydqn fq˙chdmsr¯(
Oktffhmf sgd dpt˙shnm ˙anud hmsn dpt˙shnm ’06-3(+ vd bnmbktcd sg˙s
(S 0 )
∑
∇θ η’θ( ; ∇θ Dτ ∼Mθ Ze ’τ (“ ; Dτ ∼Mθ ∇θ knf πθ ’as |rs ( · e ’τ (
s;.
(S 0 ) (S 0 )
∑ ∑
; Dτ ∼Mθ ∇θ knf πθ ’as |rs ( · γ s Q’rs . as (
s;. s;.
’06-7(
HmsdqoqdsZshnm
S ne sgd onkhbx fqZchdms enqltkZ ’06-7(- Sgd pt˙mshsx
0
∇θ Oθ ’τ ( ; s;. ∇ θ knf π ’a |r
θ s s ( hr hmsthshudkx sgd chqdbshnm ne sgd bg˙mfd
ne θ sg˙s vhkk l˙jd sgd sq˙idbsnqx τ lnqd khjdkx sn nbbtq ’nq hmbqd˙rd sgd
oqna˙ahkhsx ne bgnnrhmf ˙bshnm a. . . . . . as 0 (+ ˙mc e ’τ ( hr sgd sns˙k o˙xnff ne
sghr sq˙idbsnqx- Sgtr+ ax s˙jhmf ˙ fq˙chdms rsdo+ hmsthshudkx vd ˙qd sqxhmf sn
hloqnud sgd khjdkhgnnc ne ˙kk sgd sq˙idbsnqhdr+ ats vhsg ˙ chffdqdms dlog˙rhr
nq vdhfgs enq d˙bg τ ’nq enq d˙bg rds ne ˙bshnmr a. . a0 . . . . . as 0 (- He τ hr udqx
qdv˙qchmf ’sg˙s hr+ e ’τ ( hr k˙qfd(+ vd sqx udqx g˙qc sn lnud hm sgd chqdbshnm
110
sg˙s b˙m hmbqd˙rd sgd oqna˙ahkhsx ne sgd sq˙idbsnqx τ ’nq sgd chqdbshnm sg˙s
hmbqd˙rdr sgd oqna˙ahkhsx ne bgnnrhmf a. . . . . . as 0 (+ ˙mc he τ g˙r knv o˙xnff+
vd sqx kdrr g˙qc vhsg ˙ rl˙kkdq vdhfgs-
?m hmsdqdrshmf e˙bs sg˙s enkknvr eqnl enqltk˙ ’06-2( hr sg˙s
S 0
∑
Dτ ∼Mθ ∇θ knf πθ ’as |rs ( ; / ’06-8(
s;.
?f˙hm gdqd vd trdc sgd k˙v ne sns˙k dwodbs˙shnm- Sgd ntsdq dwodbs˙,
shnm hm sgd rdbnmc khmd ˙anud hr nudq sgd q˙mcnlmdrr ne r. . a. . . . . . as 0 . rs +
vgdqd˙r sgd hmmdq dwodbs˙shnm hr nudq sgd q˙mcnlmdrr ne as ’bnmchshnmdc nm
r. . a. . . . . . as 0 . rs -( Hs enkknvr eqnl dpt˙shnm ’06-0/( ˙mc sgd dpt˙shnm ˙anud
sg˙s
S 0
(S 0 )
∑ ∑
∇θ η’θ( ; Dτ ∼Mθ ∇θ knf πθ ’as |rs ( · γ i Q’ri . ai ( γ s A’rs (
s;. i≥s
S 0
(S 0 )
∑ ∑
; Dτ ∼Mθ ∇θ knf πθ ’as |rs ( · γ s γ i s Q’ri . ai ( A’rs (
s;. i≥s
’06-00(
Sgdqdenqd+ vd vhkk fds ˙ chffdqdms drshl˙snq enq drshl˙shmf sgd ∇η’θ( vhsg ˙
chffdqdmbd bgnhbd ne A’·(- Sgd admdfis ne hmsqnctbhmf ˙ oqnodq A’·( – vghbg
hr nesdm qdedqqdc sn ˙r ˙ aZrdkhmd – hr sg˙s hs gdkor qdctbd sgd u˙qh˙mbd ne sgd
drshl˙snq-2 Hs stqmr
[ nts sg˙s ˙ md˙q noshl˙k ] drshl˙snq vntkc ad sgd dwodbsdc
S 0 i s
etstqd o˙xnff D i≥s γ Q’ri . ai (|rs + vghbg hr oqdssx ltbg sgd r˙ld ˙r sgd
u˙ktd etmbshnm U πθ ’rs ( ’he vd hfmnqd sgd chffdqdmbd adsvddm fimhsd ˙mc hmfimhsd
gnqhynm-( Gdqd nmd bntkc drshl˙sd sgd u˙ktd etmbshnm U πθ ’·( hm ˙ bqtcd v˙x+
adb˙trd hsr oqdbhrd u˙ktd cndrm%s hmfitdmbd sgd ld˙m ne sgd drshl˙snq ats nmkx
sgd u˙qh˙mbd- Sghr kd˙cr sn ˙ onkhbx fq˙chdms ˙kfnqhsgl vhsg a˙rdkhmdr rs˙sdc
hm ?kfnqhsgl 6-3
2
Q ?r ˆ gdtqhrshb ats hkktrsqˆshmf dwˆlokd+ rtoonrd enq ˆ fiwdc s+ sgd etstqd qdvˆqc
0 i s
i≥s γ Q’qi . ai ( qˆmcnlkx sˆjdr svn uˆktdr 0/// ) 0 ˆmc 0/// 1 vhsg dptˆk oqnaˆ,
ahkhsx+ ˆmc sgd bnqqdronmchmf uˆktdr enq ∇ knf µ ’as |qs ( ˆqd udbsnq y ˆmc y- ’Mnsd sgˆs
adbˆtrd D Y∇ knf µ ’as |qs (“ ; /+ he ∇ knf µ ’as |qs ( bˆm nmkx sˆjd svn uˆktdr tmhenqlkx+
sgdm sgd svn uˆktdr gˆud sn svn udbsnqr hm ˆm noonrhsd chqdbshnm-( Hm sghr bˆrd+ vhsgnts
rtasqˆbshmf sgd aˆrdkhmd+ sgd drshlˆsnqr sˆjd svn uˆktdr ’0/// ) 0(y ˆmc ’0/// 1(y+
vgdqdˆr ˆesdq rtasqˆbshmf ˆ aˆrdkhmd ne 0///+ sgd drshlˆsnq gˆr svn uˆktdr y ˆmc 1y- Sgd
kˆssdq drshlˆsnq gˆr ltbg knvdq uˆqhˆmbd bnloˆqdc sn sgd nqhfhmˆk drshlˆsnq-
3
Ud mnsd sgˆs sgd drshlˆsnq ne sgd fqˆchdms hm sgd ˆkfnqhsgl cndr mns dwˆbskx lˆsbg
sgd dptˆshnm 06-00- He vd ltkshokx γ s hm sgd rtllˆmc ne dptˆshnm ’06-02(+ sgdm sgdx vhkk
dwˆbskx lˆsbg- Qdlnuhmf rtbg chrbntms eˆbsnqr dlohqhbˆkkx vnqjr vdkk adbˆtrd hs fhudr ˆ
kˆqfd tocˆsd-
112
Lhjg˙hk Adkjhm+ C˙mhdk Grt+ Rhxt˙m L˙+ ˙mc Rntlhj L˙mc˙k- Qdbnmbhkhmf
lncdqm l˙bghmd,kd˙qmhmf oq˙bshbd ˙mc sgd bk˙rrhb˙k ah˙rzu˙qh˙mbd sq˙cd,
nff- Oqnbddchmfr ne sgd M]shnm]k ?b]cdlx ne Rbhdmbdr+ 005’21(904738z04743+
1/08-
Lhjg˙hk Adkjhm+ C˙mhdk Grt+ ˙mc Ih Wt- Svn lncdkr ne cntakd cdrbdms enq
vd˙j ed˙stqdr- RH?L Intqm]k nm L]sgdl]shbr ne C]s] Rbhdmbd+ 1’3(90056z
007/+ 1/1/-
C˙uhc L Akdh+ ?ko Jtbtjdkahq+ ˙mc Inm C Lb?tkhffd- U˙qh˙shnm˙k hmedqdmbd9
? qduhdv enq rs˙shrshbh˙mr- Intqm]k ne sgd ?ldqhb]m Rs]shrshb]k ?rrnbh]shnm+
001’407(9748z766+ 1/06-
Qhrgh Anll˙r˙mh+ Cqdv ? Gtcrnm+ Dgr˙m ?cdkh+ Qtrr ?ksl˙m+ Rhlq˙m
?qnq˙+ Rxcmdx unm ?qw+ Lhbg˙dk R Adqmrsdhm+ Id˙mmdssd Angf+ ?msnhmd
Anrrdkts+ Dll˙ Aqtmrjhkk+ ds ˙k- Nm sgd noonqstmhshdr ˙mc qhrjr ne entm,
c˙shnm lncdkr- ]qWhu oqdoqhms ]qWhu910.7-.6147+ 1/10-
Snl Aqnvm+ Admi˙lhm L˙mm+ Mhbj Qxcdq+ Ldk˙mhd Rtaah˙g+ I˙qdc C J˙,
ok˙m+ Oq˙etkk˙ Cg˙qhv˙k+ ?quhmc Mddk˙j˙ms˙m+ Oq˙m˙u Rgx˙l+ Fhqhrg R˙r,
sqx+ ?l˙mc˙ ?rjdkk+ ds ˙k- K˙mft˙fd lncdkr ˙qd edv,rgns kd˙qmdqr- ?cu]mbdr
hm mdtq]k hmenql]shnm oqnbdrrhmf rxrsdlr+ 2290766z08/0+ 1/1/-
Shmf Bgdm+ Rhlnm Jnqmakhsg+ Lng˙ll˙c Mnqntyh+ ˙mc Fdnffqdx Ghmsnm-
? rhlokd eq˙ldvnqj enq bnmsq˙rshud kd˙qmhmf ne uhrt˙k qdoqdrdms˙shnmr- Hm
Hmsdqm]shnm]k Bnmedqdmbd nm L]bghmd Kd]qmhmf+ o˙fdr 0486z05/6- OLKQ+
1/1/-
I˙bna Cdukhm+ Lhmf,Vdh Bg˙mf+ Jdmsnm Kdd+ ˙mc Jqhrshm˙ Snts˙mnu˙- Adqs9
Oqd,sq˙hmhmf ne cddo ahchqdbshnm˙k sq˙mrenqldqr enq k˙mft˙fd tmcdqrs˙mc,
hmf- Hm Oqnbddchmfr ne sgd 1.08 Bnmedqdmbd ne sgd Mnqsg ?ldqhb]m Bg]osdq
ne sgd ?rrnbh]shnm enq Bnlots]shnm]k Khmfthrshbr9 Gtl]m K]mft]fd Sdbg,
mnknfhdr) Tnktld 0 fiKnmf ]mc Rgnqs O]odqr(+ o˙fdr 3060z3075+ 1/08-
113
114
Idff Y G˙nBgdm+ Bnkhm Vdh+ I˙rnm C Kdd+ ˙mc Sdmfxt L˙- Rg˙od l˙ssdqr9
Tmcdqrs˙mchmf sgd hlokhbhs ah˙r ne sgd mnhrd bnu˙qh˙mbd- ]qWhu oqdoqhms
]qWhu91..5-.757.+ 1/1/-
Sqdunq G˙rshd+ ?mcqd˙ Lnms˙m˙qh+ R˙g˙qnm Qnrrds+ ˙mc Qx˙m I Sharghq˙mh-
Rtqoqhrdr hm ghfg,chldmrhnm˙k qhcfdkdrr kd˙rs rpt˙qdr hmsdqonk˙shnm- 1/08-
Sqdunq G˙rshd+ ?mcqd˙ Lnms˙m˙qh+ R˙g˙qnm Qnrrds+ ˙mc Qx˙m I Sharghq˙mh-
Rtqoqhrdr hm ghfg,chldmrhnm˙k qhcfdkdrr kd˙rs rpt˙qdr hmsdqonk˙shnm- Sgd
?mm]kr ne Rs]shrshbr+ 4/’1(9838z875+ 1/11-
J˙hlhmf Gd+ Wh˙mfxt Yg˙mf+ Rg˙nphmf Qdm+ ˙mc Ih˙m Rtm- Cddo qdrhct˙k
kd˙qmhmf enq hl˙fd qdbnfmhshnm- Hm Oqnbddchmfr ne sgd HDDD bnmedqdmbd nm
bnlotsdq uhrhnm ]mc o]ssdqm qdbnfmhshnm+ o˙fdr 66/z667+ 1/05-
F˙qdsg I˙ldr+ C˙mhdk˙ Vhssdm+ Sqdunq G˙rshd+ ˙mc Qnadqs Sharghq˙mh- ?m
hmsqnctbshnm sn rs]shrshb]k kd]qmhmf) rdbnmc dchshnm+ unktld 001- Roqhmfdq+
1/10-
Chdcdqhj O Jhmfl˙ ˙mc Ihllx A˙- ?c˙l9 ? ldsgnc enq rsnbg˙rshb nosh,
lhy˙shnm- ]qWhu oqdoqhms ]qWhu90301-587.+ 1/03-
Chdcdqhj O Jhmfl˙ ˙mc L˙w Vdkkhmf- ?tsn,dmbnchmf u˙qh˙shnm˙k a˙xdr- ]qWhu
oqdoqhms ]qWhu90201-5003+ 1/02-
Xtohmf Ktn+ Gt˙ygd Wt+ Xt˙mygh Kh+ Xt˙mcnmf Sh˙m+ Sqdunq C˙qqdkk+ ˙mc
Sdmfxt L˙- ?kfnqhsglhb eq˙ldvnqj enq lncdk,a˙rdc cddo qdhmenqbdldms
kd˙qmhmf vhsg sgdnqdshb˙k ft˙q˙msddr- Hm Hmsdqm]shnm]k Bnmedqdmbd nm Kd]qm,
hmf Pdoqdrdms]shnmr+ 1/07-
Rnmf Ldh ˙mc ?mcqd˙ Lnms˙m˙qh- Sgd fdmdq˙khy˙shnm dqqnq ne q˙mcnl ed˙stqdr
qdfqdrrhnm9 Oqdbhrd ˙rxlosnshbr ˙mc sgd cntakd cdrbdms btqud- Bnlltmh,
b]shnmr nm Otqd ]mc ?ookhdc L]sgdl]shbr+ 64’3(9556z655+ 1/11-
Oqddstl M˙jjhq˙m- Lnqd c˙s˙ b˙m gtqs enq khmd˙q qdfqdrrhnm9 R˙lokd,vhrd
cntakd cdrbdms- 1/08-
Oqddstl M˙jjhq˙m+ Oq˙x˙˙f Udmj˙s+ Rg˙l J˙j˙cd+ ˙mc Sdmfxt L˙- Noshl˙k
qdftk˙qhy˙shnm b˙m lhshf˙sd cntakd cdrbdms- 1/1/-
L˙meqdc Noodq- Rs˙shrshb˙k ldbg˙mhbr ne kd˙qmhmf9 Fdmdq˙khy˙shnm- Sgd g]mc,
anni ne aq]hm sgdnqx ]mc mdtq]k mdsvnqir+ o˙fdr 811z814+ 0884-
L˙meqdc Noodq- Kd˙qmhmf sn fdmdq˙khyd- Eqnmshdqr ne Khed+ 2’o˙qs 1(9652z664+
1//0-
115
?rghrg U˙rv˙mh+ Mn˙l Rg˙yddq+ Mhjh O˙ql˙q+ I˙jna Tryjnqdhs+ Kkhnm Inmdr+
?hc˙m M Fnldy+ Ktj˙ry J˙hrdq+ ˙mc Hkkh˙ Onknrtjghm- ?ssdmshnm hr ˙kk xnt
mddc- ]qWhu oqdoqhms ]qWhu906.5-.2651+ 1/06-
Ak˙jd Vnncvnqsg+ Rtqhx˙ Ftm˙rdj˙q+ I˙rnm C Kdd+ Dcv˙qc Lnqnrgjn+ Od,
cqn R˙u˙qdrd+ Hs˙x Fnk˙m+ C˙mhdk Rntcqx+ ˙mc M˙sg˙m Rqdaqn- Jdqmdk ˙mc
qhbg qdfhldr hm nudqo˙q˙ldsqhydc lncdkr- ]qWhu oqdoqhms ]qWhu91..1-.8166+
1/1/-