Λν ικοι μοκι

ΔΙΜΗΝΙΑΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ

ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΟΝ ΥΠΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ

'Υπεϋθυνος: ΘΕΟΚΛΗΤΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΗΣ

ΣΥΝΤΗΡΕΙΤΑΙ ΔΙΑ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΩΝ ΕΙΣΦΟΡΩΝ
Ἐπιστολαί: ΘΕΟΚΛΗΤΟΝ ΜΟΝ. ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΗΝ, ΚΑΡΥΑΣ - ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
'Υπεϋθυνος Τυπογραφεϊου: ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΛΑΣΚΑΡΙΔΗΣ
Βαλαωρίτου Ι4, Τηλέφ. 536.9ΙΟ, θεσσαλονίκη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Τδ αγιον Πασχα εις την υμνολογιαν Ι

Γραμματα ενδς 'Ερημιτου 4
Του αγιου Διαδδχου Φωτικης, Ρ" Κεφαλαια 7
"Ερως θειος ΙΟ
Περι της μακαριας προσευχης Ι3
'Η κλιμαξ των Μοναχων Ι5
Φωνη ϋς αγιου "Ορους Ι8
'Εκατοντας δευτερα περι 6γαπης 2Ο
'Ο “Πιναξ» του Κεβητος 22
Σχολια εις τον Πινακα του Κεβητος 25
'Η αναστασις μιας ηττημενης πολεως 27
Βιβλιοκρισιαι 29
'Αθωνικα σχολια και κρϊσεις 3Ι
 ^ΘΟΚΟϊ'^ΜΟΕΙ
ἈΡΙΘΜΟΘ Τ6ΥΧΟΥΟ 27 - 28 ΜἉρΤΙΟΟ - ἈΠρϊἈΙΟΘ 4975
ΟΤΗΝ ΥΜΝΟΛΟΓΙΑΝ
ημερα εϊναι ημερα αναστασε-
Χ ως και ας λαμπρννθωμεν δλοι
οι λαοϊ. ΕΙναι Πασχα τον Κν-
ρϊον, επειδη δ Χριστδς μας διεπερα-
σε απδ τον αϊωνιον θανατον εις την
αιωνιον ζωην και μας ανεΑασε απδ
την γην στον ονρανδν.
***
ς καθαρϊσωμεν τας αισθησεις
της ιμνχης και τον σωματος
απδ καθε μολνσμδν, και παθος
και τδτε θα ϊδωμεν, μεσα στδ ακτι-
στον και απρδσιτον φως, τδν Χρι-
στδν πον εξαστραπτει απδ την θεδ-
τητα τον και θα ακονσωμεν την θει-
αν φωνην τον, πον λεγει πρδς τας
μνροφδρονς· χαϊρετε.
***
Ι ονρανοϊ ας ενφραινονταν ε-
παξια και δλδκληρη η γη ας
αγαλλιασθη. "Ολος δε δ κδ-
σμος δρατδς και αδρατος ας εορτα-
ζη, διδτι ανεστη δ Χριστδς, πον ει-
ναι ενφροσννη αιωνϊα.
***
λατε να πϊωμεν ενα νεον πο-
τδν, πον δεν αναβλνζει θαν-
ματονργικως απδ καμμϊαν α-
γονον πετραν, — πον εκτνπησεν δ
Μωνσης — αλλα απδ μιαν πηγην α-
φθαρτον, απδ τδν ταφον τον Χρι-
στον, με τδ δποϊον στερεωνδμεθα
στην πϊστιν.
* * *
ωρα τα συμπαντα εγεμι,σαν με
φως, ο ονρανος, η γη καϊ δ
"Αδης. 'Ἀς· εορταζη λοιπδν
δλη η κτϊσις την αναστασιν τον Χρι-
στον επανω στην δποιαν εχει πλεον
στερεωθη.
* * *
χθες, Χριστε, μαζν σον σννε-
θαπτετο η αμαρτωλη μον φν-
σις. Σημερα δμως μαζν σον
σννανασταϊνεται ηγιασμενη και τε-
θεωμενη. Χθες μαζν σον εστανρω-
θημεν, αλλα τωρα Σωτηρα μας δδξα-
σε μας στην Β ασιλεϊαν σον.
* * *
ς σταθη μαζν μας δ θεηγδρος
προφητης *Α88ακονμ, επανω
στην θεϊαν σκοπιαν τον και ας
δεϊχνει στονς ανθρωπονς τδν φωτο-
φδρον αγγελον πον διακηρνττει εν-
θερμως, δτι σημερα εγινε σωτηρια
δλον τον κδσμον με την αναστασιν
τον Παντοδνναμον Χριστον.
* * *
Χριστδς απδ την 'Αγϊαν Γρα-
φην προσαγορενεται "Αρρεν,
«ως διανοϊξαν την παρθενεν-
ονσαν νηδνν». ' Επειδη δε εσθϊεται
2 ΤΟ ΧΓΙΟΝἈΤΧΘΧἈ ΘΤΗΝ ΥΜΝΟΧΟΓΙΧΝ
τδ Σωμα τον καϊ πίνεται τδ ΑΙμα
τον, λεγεται 'Αμνδς. Και επειδη πα-
λιν εϊναι χωρϊς κηλϊδα αμαρτϊας δ-
νομαζεται "Αμωμος. Ὄς Θεδς, δε,
λεγεται Τελειος.
* * *
νλδγησες, Κνριε, «τον στε-
φανον τον ενιαντον της χρη-
στδτητδς σον», δι' αντδ και
δ Χριστδς εκονσϊως εθνσιασθη ως α-
μνδς νπερ της σωτηρϊας δλων των
ανθρωπων και εχαρισε τδ Πασχα
πον εκαθαρισε τδν κδσμον απδ τας
αμαρτϊας τον. Καϊ παλιν απδ τδν
ταφον ελαμιμεν ως ωραϊος "Ηλιος
της δικαιοσννης.
* * *
θεοπατωρ προφητης Δα8ϊδ
εχδρενε με σκιρτηματα απδ
την χαραν τον εμπρδς απδ την
Κ ιβωτδν πον προεικδνιζε τα μεγα-
λεϊα της χαριτος. Τωρα δε εμεϊς, δ
πιστδς και αγιος λαδς τον Θεον, 6λε-
ποντες την εκβασιν των συμζδλων
εκεϊνων, ας ενφρανθωμεν ενθεως,
διδτι ανεστηθη δ Χριστδς ως παντο-
δνναμος.
* * *
εσα στδν 6αθνν δρθρον ας σνμ-
πορενθωμεν με τας μνροφδ-
οονς γνναϊκας, δια να προσ-
φερωμεν στδν Δεσπδτην αντι για
μνρα τονς νμνονς μας καϊ να ϊδωμεν
τδν Χριστδν να ανατελλει, ως Ηλι­
ος της δικαιοσννης, την αιωνιον ζω-
ην δι' δλον τδν κδσμον.
* * *
ταν εϊδαν, Χριστε, την απει-
ρον ενσπλαγχνϊσ.ν σον οι δε-
σμιοι μεσα στδν αδην, δπον
κατηλθες, εσπενδαν πρδς τδ φως
σον με αγαλλϊασιν, πανηγνρϊξοντες
τδ αΙωνιον Πασχα.
* * *
ς προσελθωμεν με τας φαι-
δρας λαμπαδας μας πρδς τδν
Χριστδν, πον ανασταϊνεται α­
πδ τδ μνημα τον, «ως ννμφϊος εκ
παστον αντον» καϊ ας σννεορτασω-
μεν τας νμνητικας αγγελικας ταξεις
τδ σωτηριον Πασχα τον Θεον.
ο ϋ ο
ατηλθες, Χριστε, εις τδν α­
Κ δην καϊ σννετριιμες τα αιωνια
δεσμα των φνχων καϊ, δπως
δ 'Ιωνας απδ την κοιλϊαν τον κη-
τονς, μετα τρεις ημερας ανεστηθης
απδ τδν ταφον νπερφνσικως.
* * *
πως, Χριστε, με την γεννησϊν
Ο σον εκ της Θεοτδκον Μαρϊας
δεν εθιξες την Παρθενϊαν της,
ετσι, αναστηθεϊς απδ τδν κλειστδν
ταφον, αφησες τας σφραγϊδας σωας
καϊ μας ανοιξες τας πνλας τον Πα-
ραδεϊσον,
***
ωτηρ μον, σν τδ αϊωνϊως ζων
καϊ μη αναλισκδμενον εκ της
θνσϊας θνμα, ως Θεδς πον εϊ-
σαι, προσεφερες τδν εαντδν σον ε­
κονσϊως πρδς τδν Πατερα σον, καϊ
με την αναστασϊν σον απδ τδν ταφον,
ανεστησες δλον τδ ανθρωπινον γε-
νος.
***
Θεδς πον εσωσε τονς Τρεις
Ο Παϊδας απδ την περσικην κα-
μινον, εγινεν ανθρωπος καϊ
πασχει ως θνητδς. Καϊ δια τον ε-
κονσϊον παθονς τον ενδνει με την ω-
ραιδτητα της αθανασϊας τδν πρωην
θνητδν ανθρωπον, δ μδνος ενλογητδς
καϊ νπερενδοξος Θεδς των Πατερων
μας.
***
ϊ μνροφδροι καϊ θεδφρονες γν-
ναϊκες, σε ηκολονθησαν μεχρι
της ταφης σον. Καϊ «δρθρον
8αθεος», ενω σε εζητονν ως θνητδν
με δακρνα δια να σε μνρωσονν, σε
εϊδαν ζωντα καϊ σε προσεκννησαν με
απειρον χαραν ως Θεον. "Υστερα σε
ευηγγελισαν εις τονς μαθητας σον,
ως Πασχα μνστικδν.
***
ημερα εορταξομεν τον αιωνϊ-
ον θανατον την νεκρωσιν, τον
αδον τδν τελειον αφανισμδν
καϊ την αρχην της νεας καϊ αιωνϊον
 ΤΟ ἈΓΙΟΝ ΠἈΟΧΧ ΟΤΗΝ γΜΝΟΧΟΓΙλΝ 3

ξωης και σκιρτωντες απδ χαραν, υ- εα 'Ιερουσαλημ κα'ι νεα Σιων,

μνοϋμεν τον Χριστδν, τον μδνον εϋ-
λογημενον και υπερενδοξον Θεδν
των Πατερων μας.
Ν 'Εκκλησϊα του Χριατοϋ, ας
φωτϊζεσαι, ας φωτϊξεσαι με
τδ θειον φως. Διδτι η δδξα τοϋ Κυ-
* * * ρϊου, τδ ακτιστον φως, ανετειλεν
επ'ι Σε. Σκϊρτα και καμνε χοροϋς
Ιναι δντως Ιερα και φωτεινη
ϋμνολογικοϋς και ψαλλε απδ χαραν.
αυτη η σωτηριωδης νϋκτα,
'Εσϋ δε Παναγνε Θεοτδκε, ως «ϋ-
που συμπυκνωνει δλας τας ε-
περαλγησασα», χαϊρε Μαρϊα εις την
ορτας, κα'ι προαγγελει την ακτινο-
αναστασιν τοϋ υιοϋ σου.
βδλον ημεραν της αναστασεως, κα-
τα την δποϊαν τδ αϊδιον και ϋπερ- ***
χρονον φως, δ Χριστδς, απδ τον τα- τϊ θεϊα, ω τϊ αγαπητη, ω τϊ
φον σωματικως ελαμψεν εις δλον γλυκεϊα εϊναι η φωνη σου!
τον κδσμον. Δια της δποϊας μας εβε8αϊω-
* * * σες, δτι θα εϊσαι μαξϋ μας εις την
χωρις τελος φωτεινην αϊοονιδτητα.
ντη η γνωστη στονς προφη-
Αυτην την θεϊαν ϋπδσχεσϊν σου εχον-
τας και αγϊα ημερα του Πα-
τες οι πιατοϊ, ως αγκυραν ελπϊδος,
σχα, εϊναι η 6ασϊλισσα ημερα
χαϊρομεν κα'ι αγαλλδμεθα.
και Κυριακη. ΕΙναι μοναδικη μετα-
ξϋ των εορτων και πανηγυρις ϋπερ- * * *
εχουσα δλων των πανηγϋρεων. Και Χριστε, που εϊσαι τδ μεγα
αυτην την ημεραν εν εϋγνωμοσϋνη και ιερωτατον Πασχα! “Ω
εϋλογοϋμεν τον Χριστδν εις τους σοφϊα, ω Λδγε και δϋναμις
αϊωνας. τοϋ Θεοϋ! 'Αξϊωσε μας να μετεχω-
* * * μεν της χαρμοσϋνου θεας σου, «πρδ-
σωπον πρδς πρδσωπον», χωρις σϋμ-
λατε οι πιατοϊ κατα την εϋση-
8ολα και τϋπους, εις την χωρις ε-
μον αυτην ημεραν της αναστα-
σπεραν «δγδδην» ημεραν της 8ασι-
σεως, να κοινωνησωμεν απδ
λεϊας σου.
τδν νεον οϊνον της «αμπελου» εν
θεϊα ευφροσϋνη, απδ τδ Αϊμα του θ.μ.δ.
Χριατοϋ, που αυτδ εϊναι η 8ασιλεϊα
του και να τδν υμνησωμεν ως Θεδν
εις τους αιωνας.
* * *
κκλησϊα του Χριατοϋ, στρε-
ιμε τα ματια σου γϋρω σου και
βλεπε·να τα τεκνα σου, που
λαμπουν, με τδ θειον φεγγος ωσαν α-
στερες, συνηχθησαν απδ ανατολων
και δυσμων και 6ορρα και νδτου και
μαξϋ σου εϋλογοϋν τδν Χριστδν εις
τους αιωνας.
* * *
ατερα και Κϋριε του σϋμπαν-
τος, ΥΙε και Λδγε του Θεοϋ,
Πνεϋμα "Αγιον, μια φϋσις εις
τρεις υποστασεις, εΙς Σε εβαπτϊσθη-
μεν, υπεροϋσιε κα'ι υπερθεε, και Σε
εϋλογοϋμεν εις παντας τους αιω­
νας.
ΓρΧΜΜΛΤἉ 6ΝΟΟ θβΗΜΙΤΟγ
ΡΑΙΑ Η ΕΠΙΣΤΟ-
ΑΗ ΣΑΣ, τέκνα ἐν
Κνρϊω, σεμναί, λογι-
καὶ αἶ ἀπορίαι σας
καὶ βάσιμα τὰ ἐρω-
τήματά σας. Πρα-
γματι, τδ ϋεμα Μα-
καρίον δὲν εἶναι ἀ-
μλῶς ἀντιλεγόμενον,
ἀλλὰ πρωτίστως θέμα ἐκκλησιαστικῆς οὐ-
οιας. Θα παρακαμψω πρδς στιγμην τδ Ι-
οτορικδν της γενέσεως τοϋ σχϊοματος, πως
οι τρεις ΜητροπολΙται ησϋανϋηοαν την ἀ-
νάγκην καθαιρέσεως τοϋ Μακαριου, ποιοι
υπεκινηοαν τοϋτο και ποϊοι παρεοχον ιε-
ροκανονικα ερε'ιοματα η διατϊ εις τδν ἑλ-
λαδικὸν χῶρον εἲχομεν προέκτασιν τοϋ
Κνπριακοϋ σχιοματος. Σημερον, ϋστερα α­
πδ τὰς δραματικὰς ἐξελίξεις καὶ τὴν ἐμ-
πειρϊαν τοϋ χρδνον που διέρρευσεν, ὅλαι
αϊ πληροφορϊαι περι της γενέσεως καὶ
τῶν φαοεων τοϋσχισματος κατεοτηοαν πλε-
ον γνωσται. Τωρα θὰ ῆθελα νὰ ἀπαντή-
σω εἰς τὰ ἐρωτήματά σας.
Ἐὰν ὁ Μακαριος ενρισκεν αλλοτε κά-
ποιαν δικαϊωοιν, ἀσκῶν καὶ πολιτικὴν ἐ-
ξουσίαν, αντδ ωφειλετο μαλλον εις την
ιδι6τητα τον ως ἐθνάρχου, κατὰ τὴν δι-
άρκειαν τῶν ἀγώνων πρὸς ἀνάκτησιν τῆς
ἐθνικῆς ἀνεξαρτησίας, ἐκ τῆς ὁποίας ἰ-
διότητος μετέπεσεν ἀθρόως εἰς τὸ αξιωμα
τοϋ προέδρου της δημοκρατϊας.
Αντην την ασνμβϊ6αστον Ιδι6τητα με
τὴν ἀρχιερωσύνην του, πάντες εἶδον με
σνγκαταβαο ιν ως ενα συμβεβηκὸς μαλλον
φυοιολογικδν και οϊονει αναπδφευκτον,
ἀλλὰ καὶ ώς συνέχειαν τῶν ἐθνικῶν ἀγώ-
νων του. καὶ οντω παρεϋεωρηδησαν κα-
προο κγπρϊογο φΟΙΤΗΤΧΟ
τὰ πολλὴν οικονομιαν οι ἰεροὶ Κανδνες της
^Εκκληοιας αχρι καιροϋ, δηλαδὴ μεχρι
τδτε που δεν δα ἐθεωρεῖτο πλέον ώς ἀ-
ναντικατάστατος, ὁπότε θὰ περιωρίζετο
εἰς μόνα τὰ ἐκκλησιαστικὰ καθήκοντά του.
Τώρα, ὅμως, ύστερα ἀπὸ τὴν θεήλατον
μάστιγα τῆς Κνπρου, κατδπιν της 6ιαϊας
εξωσεως του απδ τοϋ προεδρικοῦ θώκον,
μετὰ τὴν ἀπερίγραπτον ονμφοραν τοϋ ὁ-
μαιμονος λαοϋ, δστις εχει ἀνάγκην μαλλον
πνευματικῆς συμπαραστάσεως καὶ ὸρθοδό-
ξου ἑρμηνείας τῆς ουμφορας τον, παρα
πολιτικης αντιμετωπϊσεως της, ποϊον νοη-
μα εχει η ἐπάνοδός του εἰς τὴν καθημα-
γμένην μεγαλόνησον, ἐν μεσφ τον αγωνι-
ωντος και ανεοτϊου ποιμνιον τον, νπδ την
ιδι6τητα τοϋ κοσμικοϋ αρχοντος, εις την
οκιαν τον δποϊου εξαφανϊζεται οχεδδν δ
ποιμην της "Εκκλησιας;
Ευριοκδμεϋα προφανως προ μιας λνπη-
ρας συγχύσεως, καθ' ην προτιμωνται τα
δρατα των αορατων, τὰ ἀνθρώπινα τῶν
θείων καὶ τὰ παροδικὰ τῶν αιωνϊων και
μαλιστα απδ ἐκεῖνον, που λ6γω 'δεοεως
δέον νὰ δακτυλοδεικτῇ αδιαλεϊπτως τον
οϋρανδν. Πως ὁ εμπεριστατος Κνπριακδς
λαὸς θὰ παρηγορηθῇ εἰς τὰ δεινά του, πῶς
θὰ ἀνθέξη εἰς τὴν θλῖψιν του, πῶς θὰ εν-
ρη τδν δρ6μον της ὑπομονῆς, τῆς ἀποκατα-
στάσεως καὶ τῆς ἀξιοποιήσεως τῆς ἀπὸ
Θεοῦ παιδαγωγίας του, ὅταν εἰς τὰ ερεϊ-
πιά του δὲν βλέπει τὴν ἀγάπην τον Θεον;
Ποιος θὰ τοϋ τδ εϊπη; "Ο ποιμην του;
Ἀλλ' αὐτός, ἀντὶ νὰ ενρϊσκεται πλησιε-
οτερα εις τδν Θεδν, δια να διαβι6αζη τὰς
βουλάς Του πρδς τδν λαόν, ἐμπλέκεται πε-
ρισσότερον «ταῖς τοϋ 6ϊου πραγματεϊαις»,
αποοπων την προοοχην τοϋ κδομου απδ την
 ΓρΧΜΜΧΤἉ 6ΝΟΟ β^ΗΜΙΤΟγ
περιοχήν, ὅπου εὑρίσκεται ὁ Θεός, δια να
την βυθώη εἰς τὴν ἀπέλπιδα καθημερινο-
τητα.
"Ισως προβληδη ἡ ἀναγκαιότης τοῦ
Ἀρχιεπισκόπου Μακαρϊον, ως προεδρου,
λδγφ του μεγαλου κύρονς και της δημο-
τικδτητδς του εἰς τὴν κρισιμωτάτην φάσιν
τοῦ Κυπριακοϋ δραματος. 'Η απαντησις
εϊναι ευκολος. Ποιαν σχέσιν ἔχει ὁ ἰε-
ρωμένος μὲ τὴν πολιτικήν; Τδ πολϊτεν-
μα της 'Εκκλησϊας αποκλεϊει πσ.σαν ανα-
μειξιν τοϋ κληρικοϋ εις την περιοχην τοῦ
καϊσαρος. Ἀλλὰ ἐκτὸς ἀπὸ τὸν κατ' ἀρ-
χὴν ἀποκλεισμὸν αὐτόν, λησμονοῦμεν δτι,
αν η πλειονδτης τοϋ Κυπριακοϋ λαοϋ θέ-
λει η ανεχεται τον Μακαριον ως πρδε-
δρον, πάντως δὲν τὸν θέλονν οι δλιγωτε-
ροι; 'Αλλα και ποιος δεν γνωρίζει, δτι
τδ ϋπαρχον ηδη σχϊομα εΙς την “Εκκλη-
σϊαν της Κϋπρου δφεϊλεται ακριβως εἰς
τὸ πολιτικὸν αξϊωμα του, γεγονδς ὅπερ ἀ-
ποτελεῖ ἐμπὸδιον εἰς τὰς καταβαλλομένας
προσπαθείας πρὸς ἄρσιν του;
"Αλλωστε και αντη η πανδομολογουμε-
νη πολιτικη δεξιδτης τοϋ Μακαριον συνε-
τρϊβη κατω ἀπὸ τὸ βάρος τῶν γεγονότων.
Και αυτδ νποχρεωνει να ἲδωμεν τὴν ἰστο-
ρίαν ἐν συναρτήσει μὲ τὴν λειτουργίαν
πνευματικῶν νόμων. Πρεπει δε να σας
τονίσω σαφῶς, δτι ως χριστιανοϊ, αδϋνα-
τον να μη 6λϋπωμεν εις την αλληλουχιαν
των γεγονότων τὰς ἐπιρροὰς τῶν πνευμα-
τικῶν νόμων, που κατενθύνει ὁ Θεός, χω-
ρὶς νὰ περιπϊπτωμεν εις απιστϊαν.
Αοιπδν ποϋ δϋναται να στηριχθῇ ἡ ἐ-
πάνοδος τοῦ Μακαριον ως προεδρου της
Κϋπρου; Πως δ Θεδς, πρδς τὸν Ὀποῖον
ασφαλως καταφεϋγουν σνχνδτερα οι εν
θλίψει κύπριοι, θὰ βοηθήση τὰς προσπα-
θείας του; "Εαν, πιστεϋοντες εις τδν Θεδν,
αποδεχδμε^α δτι τιποτε δεν γϊνεται χω-
ρὶς τδ ·θ·ελημα Του, διατϊ να μη συμπε-
ράνωμεν, δτι τδ δραμα τον Κυπριακοϋ λα­
οϋ αποτελεϊ πραξιν καϋαρσεως, ποϋ ὁδη-
γεῖ κατ' εὐθεῖαν εἰς την αναγκην αλλαγης
πλεϋσεως, αλλαγης νον, μετανοϊας; Και
διατϊ, δεν εϊναι μια αποδοκιμασϊα της ἐλ-
πιδος τοϋ λαοϋ «επι τους υιονς των αν-
θρώπων» ; Πως αντιστρεφομεν την φϋσιν
των πραγματων ατιμωρητϊ; Φανταζεσϋ·ε
σεις, δτι ενας αγιος ϊεραρχης της 'Εκ-
κλησϊας μας, θὰ ἄφηνε ποτὲ τὴν μεριμναν
5
δια τδ ποϊμνιδν του, δια την σωτηρϊαν της
ψυχης του, και ϋα ενεπλεκετο εἰς τὴν μὴ
γνωρίζουσαν ηδικοϋς κανόνας πολιτικήν,
για ενα αενναον παιγνιον των περιστα-
σεων, δια μϊαν παλαϊστραν συγκρούσεως
τῶν παθῶν; Ἀλλ' ϊσως εϊπητε, δτι η ἀ-
νάμιξις τοῦ Μακαριον εἰς την κοομικην
εξονσϊαν αποδλεπει εις στδχους εξωτε-
ρικης πολιτικης. Δὲν ἀρκεῖ νὰ ἐνθυμηθῇ
κανεὶς τὰ τρομερα λάθη του εΙς τδν εξω-
τερικδν τομεα δια να διαλν9οϋν τδ. μεσ-
σιανικα δνειρα περι Μακαριον; Φαϊνεται,
δτι στους καιροϋς μας εχει νποστη φο6ε-
ρὰν αμβλυσιν η διακρισις της "Εκκλησϊας
ἀπὸ τὴν πολιτικήν, δι' αὐτὸ και δεν αἰσθα-
νόμεθα τδ κραυγαλεον αντδ σκανδαλον.
"Εδν δ "Αρχιεπϊσκοπος Μακαριος διε-
σωζεν εἰς τὴν ψυχήν του πϊστιν εις τδν
Θεδν, δυναμενον να μεταβαλη «φύσεως
τάξιν», θὰ ἐπέστρεφεν εἰς την μαστιζομε-
νην δια τας αμαρτϊας της Κνπρον ως προ-
φητης Θεοϋ, ως ερμηνεϋς των 6ονλων
Του, ως πατηρ πνευματικδς. Δια νὰ πα-
ρηγορήση, νὰ ανορδωοη ψυχας, να επι-
δέση τραύματα, νὰ κηρύξη μετάνοιαν και
να εἲπη στὸ ποϊμνιδν τον, δ,τι εϊπεν δ α­
γιος Αυγουστϊνος, ως επϊσκοπος 'Ιππω-
νος εἰς μιαν 6αρβαρικην επιδρομην, καθ'
ην προεκλήθησαν μεγάλαι καταστροφαι
και ϋ·ανατοι, δπως εις τὴν Κνπρον: «Εϊ­
ναι ταπεινδν να πιστεϋωμεν, δτι η κατα-
κρημνισις ξύλων και λίθων και δ δανα-
τος θνητῶν ἀνθρώπων αποτελεϊ μεγιοτον
κακόν». Ὀ αγιος απδβλεπεν εις τας ψυ­
χας. Τωρα; Ἀλλ' ας σιωπήσω...
"Οσον δ' ἀψορᾳ εἰς τὸ δυνατὸν τῆς αρ-
σεως τοϋ σχϊσματος μϋ; ἀνησυχῆτε. Κα-
ϋ·αιρδσεις και εις τας δυο πλενρας δϋν
νπδρχουν. 'Αρκεϊ νὰ θελήσουν ἀμφότερα
τὰ μέρη και με μιαν απλην τνπικϊ;ν πρα­
ξιν η ενδτης αποκαΜσταται. ΚαΙ ας τδ
εϊπωμεν καδαρα· ανεξαρτητως της σνμπε-
ριφορας των Μητροπολιτων, οϊτινες ακο-
λονδοϋνται ηδη απδ αρκετοϋς πιστονς, η
'Ορθὸδοξος σννείδησις ἀποδοκιμάζει τὸν
μετἀ τὴν τρομακτικὴτ' καταστροφὴν ρόλον
τοῦ Μακαριον Φς πολιτικοϋ ἡγέτου, δσφ
και αν φαϊνεται, δτι οντοις εξνπηρετοϋν-
ται δδνικα συμφέροντα. Και αντδς, ϊσως
εϊναι ενας σημαντικδς λδγος δια την μη
αρσιν τον σχϊσματος.
Ζητεϊτε την γνώμην μου, ως πρδς την
6 ΓρἈΜΜΧΤλ 6ΝΟΟ Θ^ΗΜΙΤΟγ
λύσιν του Κυπριακοϋ δραματος, και δια
την ποθητὴν ενδτητα της εν Κυπρω "Εκ-
κλησϊας. Να σας ἀπαντήσω.
Ἦ λύσις δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ αὐτὴν που
θέλει ὁ Θεδς: Μ ε τ ά ν ο ι α. Μὲ αὐτὴν
θὰ ἀποκατασταθοῦν τὰ πράγματα. Χωρις
αϋτην, δεν ϋδ. ὑπάρξη παῦλα κακῶν. Στα
πλαισια της μετανοίας, ἡ δποϊα ϋα φερη
πνευματικὸν φως γνώσεως, θὰ ἐπανέλθη
ὁ ἀληθινὸς ρυθμὸς τῆς ζωης. Και τότε δ­
λα θὰ εἶναι καλά, ὅλα στην ταξιν των, δ­
λα ωφελιμα, ὅλα εϋλογημενα. Και η αρχη
πρεπει να γίνη ἀπὸ τὸν Ποιμενα, τον Ἀρ-
χιεπίσκοπον, ἐγκαταλείποντα τὸ ἀσταθὲς
παίγνιον τῆς πολιτικῆς και περιοριζδμε-
νον εἰς τὰ πνενματικά τον καθήκοντα. Ἀρ-
κετὴν εὐθύνην ἐτρύγησεν ἀπὸ την ἄσκη-
σιν πολιτικῆς ἐξονσίας, δια την δποϊαν ϋα
δσ5ση λόγον εἰς τὸν Θεὸν και διοτι, λόγω
του κοσμικοϋ αξιωματδς του, ἡνάγκασε τὰ
τέκνα του να γϊνουν δολοφόνοι του.
Μη νομισητε, αγαπητοϊ, δτι δεν γνωρϊ-
ζω τι συμβαϊνει εἰς τὴν Κϋπρον, ωοτε να
οας ϋπδσχωμαι, δτι δια της μετανοιας
«θὰ ἐπανέλθη ὁ ἀληθινὸς ρυθμὸς της ζω­
ης», δτι «τότε ὅλα θὰ εἶναι καλά, ὅλα στην
ταξιν των, δλα ωφελιμα, δλα ευλογημε­
να». Γνωρϊζω την τραγωδιαν τοῦ Κνπρια­
κοϋ λαοϋ, ἀλλὰ δὲν ἀγνοῶ και την τρα­
γωδιαν της τραγωδϊας του, που συνίστα-
ται εἰς τὴν ἄγνοιαν τῶν αϊτϊων της και
εις την μη χριστιανικὴν ζωήν, δια της δ-
ποϊας τα δεινα δεν θὰ ἦσαν δεινά, ἀλλὰ
μέσα σωτηρίας. Γι' αὐτό, δταν δ λαδς ἀ-
ποκαταστήση τὰς υϊϊκας πρὸς τὸν ἐν οὐ-
ρανοῖς Πατέρα σχέσεις και δταν, δια της
μετανοιας φωτιζόμενος, κατανοήσει τὰ
σφαλματα του, τδτε ϋα ευρη την σωστὴν
και λυτρωτ ικην ἑρμηνείαν τῶν ὅσων πά-
σχει. Και στα βάσανά του μέσα θὰ δια-
κρίνη τὴν κρυμμένην ἀγάπην τοϋ Θεοϋ,
δπδτε δχι μδνον θὰ ἀποβάλη τὴν πικριαν
του, ἀλλὰ και δα δωση δὸξαν στὸν Θεόν,
που τον «επεσκεφΑλη εν ραβδφ».
Πολϋ φοβοϋμαι, δτι εχομεν υποστη χρο-
ν'ιαν ψυχικην νάρκην καὶ δὲν δυνάμεθα νὰ
αἰσθανθῶμεν τὴν παρουσίαν τοῦ Θεοϋ στην
ζωην μας. "Εν τουτοις εϊναι τόσον πλη-
σίον μας. Τι ζητεϊ ἀπὸ ἡμἀς; Την αδα-
νατον ψυχ'ην μας, διἀ νὰ τὴν σώση. Και
αυτ^ν την αποστολην ἔχει ἀναθέσει εἰς τὴν
"Εκκλησϊαν του, εις τους ϊερεϊς καὶ ἀρχι-
ερεῖς. Εϊναι ταχα ἀνάγκη νὰ σας υπενδυ-
μίσω την αξιαν της ψυχῆς; Δὲν λέγει ὁ
Κυριος, μη φοβεϊσδε εκεϊνους που απο-
κτεϊνουν τὸ σῶμα, ἀλλὰ δὲν ἡμποροῦν νὰ
βλάψουν τὴν ψυχήν, ἀλλὰ νὰ φοβηδητε ἐ-
κεῖνον που εχει εξονσϊαν να παραδτδση
και την ψνχὴν καὶ τὸ σῶμα εἰς τὸ αἰώνιον
πυρ;
Πως, λοιπδν, ἀντιστρέφομεν τὰ πρά-
γματα; Και ἀντὶ ὁ αρχιερεϋς να στρέψη
δλην την φροντϊδα του δια την θεραπείαν
τῶν ψυχικῶν νοσημάτων τῶν τέκνων του,
ἐξομοιοῦται μὲ τους αδεους δλου τοϋ κδ-
σμου, που δλον τὸ ενδιαφερον των εξαν-
τλεϊται εΙς την ρυδμισιν γηϊνανν πραγμα-
των ἐρήμην τοῦ Θεοϋ. Τϊ λόγον ὅμως θὰ
δωση εις τον Θεὸν δια τὰς ψυχὰς που χα-
νονται μεσα στο σκδτος των; "'Η δεν αν-
τιλαμβάνεται τὸ σκάνδαλον νὰ ἰκετεύει
τοϋςπολεμϊους τοϋ Χριστοϋ να τον 6οη-
δησουν; Αντδ και μδνον δὲν ἀρκεῖ δια να
προκαλεση την ὸργὴν τοῦ Θεοϋ;
"'Εχομεν ὁχυρωθῆ στὸν ὅρον εδναρχης
και ἀνεχόμεθα τὴν ἀλλόκοτον σύνθεσιν τοῦ
Ἀρχιερέως καὶ πολιτικοῦ ἄρχοντος, βά-
φοντος συνεχῶς τὰς χεῖρας, που προσφε-
ρουν ἀναιμάκτους θυσίας, εἰς τον Θεδν,
με τδ αἷμα δχι μδνον των αλλοτρϊων, ἀλλὰ
καὶ αὐτῶν τῶν τέκνων του. Πως λοιπδν
δ Θεδς νὰ μὴ συντρίψη αυτην την 6εβη-
λωσιν;
Θελετε να ἀντιληφθῆτε καλύτερα, προσ-
φιλέστατα τέκνα, ποῦ συνίσταται ἡ τρα-
γωδία τῆς Κυπρου; Διαοασετε την Πα-
λαιαν Διαθήκην, που περιγραφει την σχε-
σιν τοϋ Θεοϋ με τὸν περιούσιον λαόν του
'7σραὴλ καὶ ἐκεῖ θὰ ἲδητε τὴν εἰκόνα τῆς
Κυπρου, ἀλλὰ καὶ τὴν ὁδὸν τῆς οωτηρϊας
της.
Με αγαπην Χριστοϋ "Ερημϊτης Ν.
ΤΟΥ κπογ ΑἉΑΟΧΟγ 6ΠΙΘΚΟΠΟγ
φωἘΙΚΗΟ ΤἍ ρ' Κ6φἈΛἈϊκ
ια'.
ΟΓΟΣ δ πνευματι-
κὸς ἀκενόδοξον ἀεὶ
τὴν ψυχὴν διατη-
ρεϊ- αϊοϋηοει γὰρ
φωτὸς ὅλα αὐτῆς τὰ
μέρη εὐεργετῶν, τῆς
ἐξ ἀνθρώπων αντην
τιμης ου χρεϊαν ε-
χειν ποιεϋ. Δι6περ
και αφανταστον αει διαφυλαττει την δια-
νοιαν ως αλλοιων αντην δλην εἰς τὴν ἀ-
γάπην τοῦ Θεοϋ. 'Ο δε της τον κδομον σο-
φιας λόγος εἰς φιλοδοξίαν ἀεὶ προκαλεϊ-
ται τὸν αν^ρωπον επειδη γὰρ πεῖρα αϊ-
οϋηοεως εὐεργετεῖν οὐδύναται, ἐπαίνων
φιλιαν τοῖς αὐτοῦ ιδϊοις χαριζεται ως
πλασμα ων κενοδδξων ἀνθρώποτν. Την
τοϊνυν του ϋειον λογου διαΟεοιν ἀπλανῶς
επιγνωσομεϋα, εαν ἀμερίμνω οιωπη τας
τοῦ μὴ λέγειν ῶρας ἀναλίσκωμεν ἐν θερ-
μῇ μνημη του Θεοϋ.
ἀ π ὸ 'δ ο σ ι ς
Ὀ λόγος που μετέχει της ένεργείας τοϋ
Ἐγίου Πνεὸματος, διατηρεϊ πἀντοτε τὴν
ψυχὴν μέσα σε δρους ταπεινώσεως, 3ιὸτι
ένεργουμένη δλδκληρη ἀπὸ τὸν λὸγον μὲ
μιαν αἲσθησιν φωτὸς, τὴν καθιστἀ ἀνωτέ-
ραν ἀπὸ τὴν ἀνἀγκην τῶν ἀνθρωπϊνων τι-
μῶν. Δια τοϋτο, δ πνευματικὸς λόγος, προ-
στατευει τὴν διἀνοιαν ἀπὸ κενοδὸξους φαν-
τασιώσεις, επει5ὴ τὴν ἀλλοιώνει δλὸκληρη
εἰς τὴν ἀγἀπην τοϋ Θεοϋ. Ὀ 5ὲ λόγος τῆς
κ'οσμικὴς σοφίας εξωθεῖ πἀντοτε τὸν Αν­
θρωπον εἰς ἀναζήτησιν κενής δὸξης. "Ε-
πειδὴ δ λόγος αὸτὸς εἷναι ὰνίκανος να χορ-
τἀση τὴν ψυχὴν μ,ὲ πνευματικὴν αἲσθησιν,
ώσἄν δημωὸργημα κενοδὸξων ἀνθρώπων,
πρὸς κὰλυψιν τοϋ κενου, χαρίζει στους φἰ-
λους του ἀγἀπην για ἀνθρωπϊνους ἐπαϊ-
νους. Αὸτἄς τάς Ινεργείας τοϋ θείου καὶ
πνευματικοϋ λὸγου θὰ αἰσθανθῶμεν χωρὶς
νὰ πλανώμεθα, δταν, κατἄ τὸν χρὸνον ποὸ
5ὲν δμιλοϋμεν ἐξ ὑποχρεώσεως, διατελοϋ-
μεν σὲ θερμὴν μνήμην τοϋ Θεοϋ μέσα στην
Ισωτερικὴν σιωπήν.
ΣΧΟΛΙΟΝ
Ὄ αγιος Δ. συγκρίνει τὴν φύσιν τῶν δύο
«λόγων». Τοῦ πνευματικοϋ καὶ τοῦ κοσμικοῦ.
'Ο μἐν, λέγει, φωτίζει καὶ θερμαίνει καὶ ἀγιά-
ζει ὁλόκληρον τὴν ψυχὴν, δηλαδὴ ὅλας τας δυ-
νάμεις της, τά «μέρη», εἰς τρόπον ωστε νά κά-
μνη τὁν ανθρωπον ἀνενιδεῆ, αὑτάρκη, πλούσιον
εἰς πνευματικὴν μακάριότητα *κι ἐπομένως μὴ
ἔχοντα ἀνάγκην ἀπὁ τάς ἀνθρωπίνας τιμάς.
'Ο ανθρωπος ἀναβλύζων τὁν πνευματικὁν λό
γον ἐξ ἐαυτοῦ, τῆ ἐνεργείφ τοῦ Ἁγίου Πνεύ-
ματος, γίνεται, κατά τὴν ἔκφρασιν τοῦ άγίου
Συμεῶν τοῦ Ν. Θεολόγου, «ῶραιότερος ἀπ' ὅ-
λους τοὑς ώραίους, πλουσιωτερος απ' ὅλους
τους πλουσίους καὶ δυνατῶτερος ἀπ' ὅλους τοὑς
αὑτοκράτορας».
Ἐπομένως, ποῖον ἀνθρωπινον ἀγαθὁν δύνα-
ται νά τὁν συγκινήση; 'Ο πνευματικὁς λόγος
διαφυλαττει πάντοτε «ἀφάνταστον τὴν διάνοι-
αν», δηλαδὴ ἀνωτέραν ἀπὁ τάς «φαντασίας»
τοῦ κόσμου, που περιγράφονται εἰς τὴν περισ-
χὴν τῆς φιλοδοξίας, τῆς φιληδονίας καὶ τῆς
φιλαργυρίας. Καὶ διατί; Διότι ὁ λόγος τοῦ
Θεοϋ, ὁ «τομὦτερος ὑπἐρ πασαν δίστσμον μά-
χαιραν», ἔχει ὅλην τὴν διάνοιαν ἀλλοιώσει εἰς
τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ.
'Ο δἐ λόγος τῆς κοσμικῆς σοφίας, ως πλά-
σμα κενοδόξων ἀνθρῶπων, ἐπειιδὴ δεν δύναται
νά ἱκανοποιηθῆ μἐ αἵσθησιν ψυχῆς καὶ πεῖραν,
ἀγαπά τοὑς ἀνθρωπίνους ἐπαίνους καὶ ἐξωθεϊ
τὁν κεκτημένον τὴν σοφίαν αὑτὴν εἰς μωράς
8 ΤΟΥ ἈΓ. ΑΙΛΑΟΧΟΥ 6ΠΙΘΚΟΠΟγ φΟΠἸΚΗΘ
ἐπὶδείξεις.
Δια νά αὶσθανθῶμεν ὅμως την ὑπεροχὴν τοῦ
πνευματικοῦ λόγου, εἱναι ἀναγκαῖον ὅπως ἐν τε-
λείφ ἀμεριμνησἰα διερχόμεθα τάς ωρας τῆς
σχολῆς μας με θερμὴν μνὴμην τοῦ Θεοῦ, ωστε
ἡ ψυχὴ νά τελῆ ὑπὁ τάς ἐνεργείας τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος.
Διά τοῦ ια' κεφαλαίου ὁ "Αγιος Δ. ἐπαναφέ-
ρει τὁ πρόβλημα τῆς σχέσεως τοῦ ἀνθρωπίνου
λόγου καὶ τοῦ θείου καὶ περιγράφει τάς ὶδιότη-
τάς των. Οἱ δύο αὑτοὶ λόγοι ἀναβλύζουν 6εβαί-
ως ἐκ μιας πηγῆς, τοῦ ἀνθρωπίνου νοῦ. Ἁλλ'
ὁ μὲν ἔνας 6ελτιοῦται καὶ ἀλλοιοῦται ἐπὶ τὁ
θειότερον, γίνεται πνευματικός διά τῆς ἐνερ-
γείας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὁ δἐ ὀίλλος πα-
ραμένει εἰς τὴν φυσικὴν κατάστασιν. Ἐάν δἐ
σκεφθῆ κανεὶς 6άσει τῆς χριστιανικῆς ἀνθρω-
πολογίας, καθ' ἥν ὁ «ἔμφυτος» λόγος διεφθάρη
ἐκ τοῦ πραπατορικοῦ άμαρτἡματος καὶ ὅτι ἐάν
ὀ ἀνθρωπος καὶ μετά τὁ 'Ἁγιον Βάπτισμα δἐν
6ιεφύλαξε καὶ δἐν καλλιέργησε τὴν δωρεάν τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος, καθίσταται φανερόν, ὅτι ὁ
λόγος του εἱναι πτωχός, ἐσκοτισμένος, πλανῶ-
μενος, ψεὑδής, κενὸδοξος, δαιμονιῶδης, ἐν ἀ-
πολύτῳ ἀντιθέσει πρὁς τὁν Πνευματικὁν λόγον.
Οἱ "Αγιοι Πατέρες διέκριναν τους δύο λόγους
καὶ ἐπεξέτειναν τάς ἐνεργείας των καὶ ἐπὶ τοῦ
γνωσιολογικοῦ πεδίου, βάσει τοῦ θεμελιῶδους
κριτηρίου: μετέχει ὁ λόγος τῆς ἐνεργείας τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος καὶ πόσον ἤ δἐν μετέχει,
ἀλλά προσθέτως τελεῖ ὑπὁ τὴν δεσποτείαν τῆς
άμαρτίας μέχρι καὶ τοῦ δαιμονισμοῦ; Τά δἐ
γνωρίσματα ἀμφοτέρων τῶν «λόγων», ἐκφαι-
νόμενα εἰς τά γνωσιολογικά καὶ 6ιωματικά ἐ-
πίπεδα, εἱναι τελείως σαφῆ καὶ περιγράφονται
τόσον εἰς τάς Ἁγίας Γραφάς ὅσον καὶ ὑπὁ τῶν
άγίων Πατέρων.
ΑΥΤΟΝ δ φιλῶν
τὸν Θεδν αγαπαν ον
δυναταϊ' δ δὲ ἑαυτὸν
μὴ φιλῶν ἔνεκεν τοῦ
ὑπερβάλλοντος πλού-
του της αγαπης τοϋ
Θεοϋ, ουτος τδν Θε­
δν αγαηα. Αιδπερ ον
την εαντον ὁ τοιοϋ-
τος ζητεϊ δδξαν ποτε, ἀλλὰ τὴν τοῦ Θεοϋ·
δ γαρ δαυτδν φιλῶν τὴν ἑαυτοῦ δδξαν ζη­
τεϊ. "Ο δὲ τὸν Θεὸν φιλων την τοϋ ποιη-
σαντος αντδν δδξαν αγαπα' ψυχῆς γαρ
αϊσϋητικης και θεοφιλοῦς ἲδιον τὴν μεν
δδξαν αει ζητεῖν τον Θεοϋ ἐν πάσαις αἷς
ποιεῖ ἐντολαῖς, ἐπὶ δὲ τῇ ἑαυτῆς ταπει-
νωοει τερπεοδ'αι, δτι τφ Θεφ μεν δδξα
δια μεγαλωσννην πρεπει, ανϋ·ρωπω δε τα-
πείνωσις, ἲνα δι αὐτῆς οἰκειωθῶμεν
Θεφ' Ὄπερ ἐὰν ποιωμεν, και ημεϊς κα­
τα τδν αγιον 6απτιοτην '7ωάννην γαϊρον-
τες τῇ δδξη τοϋ Κνρϊου απανοτως λεγειν
αρξδμεϋα- 'Εκεϊνον δει νψοϋσδαι, ἡμἀς
δὲ ἐλαττοῦσθαι.
ἀ π ὸ 5 ο σ ι ς
"Οστις ἀγαπα τὸν ὲαυτὸν του δεν 5ὸνα-
ται νά ἀγαπα τὸν Θεὸν. Ἐκεϊνος δὲ που
δὲν ἀγαπα τὸν ὲαυτὸν του, λὸγφ τοϋ δτι
ζὴ μέσα στὸν ἀπειρον πλοϋτον της ἀγάπης
τοϋ Θεοϋ, αὸτὸς ἀληθινὰ ἀγαπα. τὸν Θεὸν.
Γι' αὸτὸ, ὸ ἄνθρωπος αὸτὸς, οὸδέποτε ἐπι-
ζητεϊ τὴν προσωπικήν του δὸξαν, ἀλλὰ τὴν
δὸξαν του Θεοϋ, ἐν ἀντιθέσει μὲ τὸν ἀγα-
πῶντα τὸν ὲαυτὸν του που έπίδιώ·κει τὴν ἰ-
δικὴν του δὸξαν. 'Εκεϊνος ποὺ ἀγαπα τὸν
Θεὸν, ἀγαπα νὰ 5οξάζεται δ δημιουργὸς
του. Διὸτι εἷναι ιδίωμα τῆς ψυχῆς, που αϊ-
σθἀνεται τὴν ὰγἀπην τοϋ Θεοϋ, νὰ ὲπιζη-
τεϊ πἀντοτε τὴν δὸξαν τοϋ Θεοϋ διά μέσου
της εκπληρώσεως τῶν θειων ἐντολῶν, αὸ-
τὴ δὲ νἀ χαϊρεται δσὰκις ταπεινοϋται. Για-
τϊ εἰς μὲν τὸν Θεὸν προσήκει δὸξα για τὴν
θεϊαν μεγαλειὸτητἀ του, εις 5ὲ τὸν Ανθρω­
πον ἀρμὸζει ταπεἰνωσις, διά τῆς δποίας θὰ
πλησιἀσωμεν τὸν Θεὸν.
Ἐπομένως, δ,τι καὶ ἀν κατορθώνωμεν,
χαϊροντες δια τὴν δὸξαν τοϋ Κυρίου πὰν-
τοτε, ἀς ἀποφασίσωμεν νὰ επαναλαμβἀνω-
μ,εν τους λόγους τοϋ ἀγιου 'Ιωἀννου τοϋ
ΒαπτιστοΟ' «'Εκεϊνον δεϊ ὑψοϋσθαι, ἡμἀς
δέ Ιλαττοϋσθαι». ('Ιωἀν. 3,3Ο).
ΣΧΟΛΙΟΝ
Εἰς τὁ κεφ. αὑτὁ προβάλλεται ἔν ἀντιστρε-
φόμενον κριτὴριον ἀγάπης πρὁς τὁν Θεόν: Ἐφ'
ὅσον' ἀγαπῶμεν τὁν ἐαυτόν μας δἐν ἀγαπῶμεν
τὁν Θεόν. Καὶ ἐφ' ὅσον δἐν ἀγαπῶμεν τὁν έαυ-
τόν μας, διότι αἰσθανόμεθα «τὁν ὑπερβάλλοντα
πλοῦτον τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ», τότε ὄντως ἀ-
γαπῶμεν τὁν Θεόν.
Συνέπεια δἐ τῆς πρὁς Θεὁν ἀγάπης, ειναι ὁ
 τογ ἉΓ. ΑΙΧΑΟΧΟγ κπιοκοπογ φωτικΗο
μἐ κάθε τρόπον άδιάλειπτος δοξασμὁς τοῦ Θεοῦ.
Ἐνῳ συνέπεια τῆς νοσηράς πρός ἐαυτοὑς ἀγά-
πης εἱναι ἡ ἐγωῖστικὴ θἡρευσις δόξης.
Ὄ αγιος Δ., ὅπιος οἱ ὁίγιοι τοῦ Θεοῦ, εἱχαν
προσωπικὴν πεῖραν. Δύο ἀγάπαι, δύο διαφόρων
πραγμάτων δὲν χωροῦν εἰς μίαν ψυχὴν·, 'Ο Θε-
ὁς καὶ ὁ ἀνθρωπος εἱναι πολὑ διάφορα. 'Ο αν-
θρωπος εἱναι πλασμένος διά νά ἀγαπά. Δεν δύ-
ναται νά ἀρνηθῆ τὴν φύσιν του. Νά ἀγαπά ὅ-
μως ὅ,τι μἐγα, ὅ,τι ἀληθές, ὅ,τι θεῖον. Καὶ ἀπό
τον Θεόν δεν ὑπάρχει τίποτε μεγαλύτερον, ἀλη-
θέστερον, θειότερον.
'Η ἐντολὴ τοῦ Κυρίου, «ἀγαπἡσεις Κύριον τὁν
Θεόν σου ἐν ὅλη τῆ καριδία σου καὶ ἐν ὅλη τῆ ψυ-
χῆ σου καὶ ἐν ὅλη τῆ διανοία σου», οὑδεμίαν κα-
ταλείπει ἀμφιβολίαν, ὅτι ὁ Θεὁς ζητεῖ ὁλόκληρον
τὁν ὀίνθρωπον 'διά τὁν ἐαυτόν του. Καὶ αἱ ἐντο-
λαὶ ἀποβλέπουν εἰς τὴν ἐπαναγωγἡν τοῦ ἀνθρῶ-
που εἰς τὁ «κατά φύσιν», ὅπερ διά τῆς παρακοῆς
διεστράφη. Ἁρα εὑρίσκεται εἰς τὴν φύσιν τοῦ
ἀνθρῶπου, νά μὴ ἀγαπά τόν ἐαυτόν του, ει μὴ
μόνον διά τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεόν.
Ὅ αγιος Δ. προεκτείνει τὴν ἐμπειρίαν του πέ-
ραν τῆς πρός Θεόν ἀγάπης. 'Η ψυχἡ, ἡ κατ' αϊ-
σθησιν ἀγαπῶσα τὁν Θεόν, δεν ζητεῖ μόνον τὴν
6όξαν του εἰς ὅ,τι καλόν ἐνεργεῖ, ἀλλά καὶ χαί-
ρει, «τέρπιεται» εἰς τάς εὑκαιρίας ταπεινῶσεῶς
της. Καὶ διατί; Ὄχι μόνον διότι «τῳ ©εῳ πρέ-
πει δόξα», ἀλλά διότι πρέπει καὶ «τῳ ἀνθρὦπῳ
ταπείνωσις». Διατί; «"Ινα δι' αὑτῆς οἰκειωθῶμεν
Θεῳ». Καὶ τοῦτο δεν εἱναι μία δεντολογικὴ, ά-
πλῶς, ἐπιταγἡ, ἀλλά μία ὀντολογικὴ ἀνάγκη, ἥ-
τις ἀπορρέει ἀπό αυτὴν τὴν φύσιν τοῦ ἀνθοῶπου,
ἐκφραζομένης τῆς τελειότητός του διά τῆς τα-
πεινῶσεως, ως συνέβη μἐ τὁν αγιον Βαπτιστἡν,
ὅν ἐπικαλεῖται εἰς ἀπόδειξιν.
ιγ'.
ΙΔΑ ΕΓΩ ΤΙΝΑ
τοσοῦτον τὸν Θεδν ἀ-
γαπῶντα καὶ ἔτι πεν-
θοῦντα ὅτι ον καϋως
θέλει ἀγαπᾳ, ῶστε ἀ-
παύστως αὐτοῦ τὴν
ψυχὴν ἐν τοιαντη εϊ­
ναι τινι θερμῇ ἐπιθυ-
μίᾳ ῶστε τὸν μὲν
Θεδν εν αντω δοξαζεοϋαι, ἑαυτὸν δὲ ώς
μηδὲ ὅντα εϊναι. Ουτος δὲ οὐδὲ οἶδεν δ-
περ ἐστὶν οὐδὲ ἐν αὐτοῖς τοῖς ἐπαίνοις
τῶν λόγων' τῇ γὰρ πολλῇ ἐπιθυμίᾳ τῆς
9
ταπεινωοεως την ἑαυτοῦ οὐκ ἐννοεῖ ἀ-
ξϊαν, ἀλλὰ λειτουργεῖ μὲν Θεω ώς νόμος
ἰερεῦσιν, πολλῇ δέ τινι τῇ τῆς φιλοθε'ίας
διαθέσει κλέπτει ἑαυτοῦ τὴν μνήμην τῆς
ἀξίας ἐν τῶ βάθει που τῆς ἀγάπης τοῦ
Θεοῦ τὸ ἐκ ταύτης ἐναποκρύπτων καύχη-
μα ἐν πνεύματι ταπεινώσεως, ἲνα παῖς τις
ἀχρεῖος παρ' ἑαυτῶ δια παντὸς τῇ διανοίᾳ
φαίνηται, ώς ἀλλότριος ών της ἑαυτοῦ ἀ-
ξίας τῇ ἐπιθνμίᾳ τῆς ταπεινωοεως. "Οπερ
δει και ημας ποιονντας πασαν τιμην απο-
φεύγειν καὶ δόξαν δια τδ ϋπερβαλλον τοϋ
πλουτου της αγαπης τοϋ οϋτως ἡμἀς ἀ-
γαπήσαντος Κνρϊον.
ἀπὸ δ ο σι ς
'Εγω ὲγνώρισα. κἀποιον, τὸσο πολὸ ἀγα-
πῶντα τὸν Θεὸν καὶ παρὰ ταϋτα νά πενθ·^
πνευματικῶς, διότι ήσθἀνετο δτι δὲν ἀγα-
ποϋσε δσον ῆθελε. 'Η δὲ ψυχ·ή του εὑρίσκε-
το διαρκῶς εις τὸσον θερμὴν Ιπιθυμἰαν, &-
στε ῆ'θελε μὸνον δ Θεὸς νά δοξἀζεται δια
της ζωῆς του, αὸτὸς δὲ νἀ χἀνεται ώς ἀνϋ
παρκτος. Αὸτὸς δ ἲδιος οδτε κἀν 6ποπτεὸ-
ετο τὴν ὸψηλὴν ὰρετήν του καὶ δταν ἀκὸ-
μη τὸν Ιπαινοϋσαν. Ὀ ἀνθρωπος αδτδς μέ­
σα στὴν θερμὴν έπιθυμϊαν νἄ ταπεινοϋται
δὲν ἀντιλαμβἀνεται τὴν ὰξίαν του, ἀλλα
6πηρετεῖ τὸν θεὸν δπως οι Ιερεῖς τὸν Μω-
σαϊκὸν νὸμον. Μὲ τὴν φλογερὰν διὰθεσιν
τῆς λατρείας τοϋ Θεοϋ, εξαφανἰζει ἀπὸ τὴν
μνήμην του τὴν ἰδέαν της ἀρετης του μέσα
στὸ ὰὸριστον βἀθος της ἀγάπης τοϋ Θεοϋ,
τὸν θησαυρὸν τῆς δποίας ἀποκρϋπτει δια
τοϋ πνεὸματος τῆς ταπεινώσεως, δια, νά
βλέπη τὸν ὲαυτὸν του, εις τὴν διἀνοιαν του
πάντοτε, ώς κἀποιον ἀχρεῖον 5οϋλον καὶ
ἀλλὸτριον της ἀξίας του, καὶ Ιτσι νὰ εήρί-
σκεται Ιν ταπεινώσει. Αὸτὸ πρέπει και ή-
μεϊς νά μιμοὸμὲθα, ἀπόφεὸγοντες κάθε δὸ-
ξαν καὶ τιμήν, χὰριν τοϋ ἀπείρου πλοὸτου
τῆς ἀγάπης τοϋ Κυρίου, που τὸσον μας ή-
γἀπησεν.
ΣΧΟΛΙΟΝ
Καὶ εἰς αὑτὁ τὁ κεφάλαιον ὁ αγιος Πατήᾳ ἀ-
σχολεῖται μὲ τὴν ἀγάπην πρός τὁν Θεόν καὶ τὴν
σχέσιν ἀγάπης καὶ ταπεινῶσεως. 'Τπὁ τὁ «οἰδα
(Συνέχεια εἰς τὴν σελίδα Ι2)
 θρωο ΘΘΙΟΟ
ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΝ
ΜΑΣ συνεχειαν κατελη-
γαμεν αναφεροντες τδ
φαινομενον της στροφης
του δημιουργηματος ττρδς
τδν Δημιουργδν του δια
ρτης καθαρας ηδονης .
'Αλλα τι εϊναι ηδονη;
Πως διακρινεται η καθα-
ρα αττδ της γεωδους;
Ποια τα σημεϊα των δυο
ηδονων; "Ας Ιξετασωμεν τδ φαινομενον Ιστορι-
κως. Προ της τττωσεως του ιτροπατορος ι^μων
'Αδαμ μια ηδονη ητο γνωστη: η εκ του θειου ε­
ρωτος ^κττορευομενη και δι* αδτου διαρκως αϋ-
ξανομενη, η δποια και εγινετο η αιτια των πλε-
ον εϋαρεστων συναισθηματων καθδτι ωδηγει εις
την 2νωσιν μετα του Θεου. Δια την ηδονην αυ-
την δεν υιταρχει χρονικδν σημεϊον Ιστορικης ^μ-
φανισεως. Και αϋτη, καθως και ττασα αλλη αρε-
τη, ευρισκεται εκτδς χρονου ως αιωνιος Ινεργει-
α του αιωνιως αγαπωντος και αγαιτητοϋ Θεου.
Μετα την τττωσιν δμως των Προιτατδρων εμφα-
νιζεται εις τδ ττροσκηνιον της ιστοριας τδ υττο-
καταστατον της θειας ηδονης:«η νοθη, και πορ-
ρω ψυχης λογικης, αλογος, αγενης, νωθρα, σκο-
τεινοχαρης, θορυβωδης, δχληρα, προσκαιρος, ευ-
μαραντος, ευκαταγνωστος, δ;θλι6βιος, δυσχρη -
στος, αιχμαλωτος, βρωμοφρων, βλακωδης, απρο-
σωττος, αττογνωστικη, αττερισκειττος» γεωδης η­
δονη, η δποια «ημαρτημενως εχοι αν και τδ λε-
γεσθαι ηδονη», αφου, μετα την πραγματοποιησιν
του ^τπδιωκομενου σκοττου της, Ιπιφερει «ιτικρδν
μεταμελον» (Καλλιστου, Κεφαλαια 8Ι. Φιλοκα-
λια Δ' σ. 366). Αι δυο ηδοναι εϊναι Ιχθραϊ μετα-
ξϋ των και η παραδοχη της μιας σημαινει αναι-
ρεσιν της αλλης. "Ομως η περιπαθης επιζητησις
του αγαπωμενου παρουσιαζει ττολλα κοινα σημει-
α εις αμφοτερας τας ηδονας εϊτε η ηδονη αϋτη
ποτιζεται δια βοθρωδους εϊτε δια σωτηριου υδα-
τος.
Α Α ** «
Ποιοι δροι πρεπει να συντρεξουν δια να πα-
ραχθη ^δονη; 'Η ηδονη θα ιπχραχθη 6τγο την
συνδρομην της αισθησεως και της επιθυμιας.
^λλα ας προσπαθησωμεν να αναλϋσωμεν Εν £ * του θειου ερωτος. 'Ο θειος ερως δεν εϊναι οπτλως
των κεφαλαιων του θειου Πατρδς Μαξιμου. "Ο­
ταν, γραφει δ Πατηρ, εις την εκ των αισθητηρι-
ων δργανων 6ντιληψιν, την αϊσθησιν δηλονδτι,
προστεθη ^πιθυμια ^.πιφερουσα μεθ
* ^αυτης
ΜγοΤΙΚΗ θ6ολΡΓΙΛ
μορφην τι να αισθητοϋ τινος, τοτε εχομεν την
συν-θεσιν των δυο, της αισθησεως και της ^πι-
θυμιας, εις ηδονην. 'Αλλα και δταν η αϊσθησις
κινηθη με ^πιθυμιαν ττροσλαμβανουσα παραστα-
σιν αισθητοϋ τινος, παλιν εχομεν τδ φαινομενον
της ηδονης: «'Ετπθυμια γαρ αισθησει ττροστε-
θεισα εις ηδονην μεταιτπττει, εϊδος αυτη ετταγου*
σα, και αϊσθησις κατ* 6πιθνμιαν κινηθεϊσα ηδο­
νην αττεργαζεται τδ αισθητδν προσλαβουσα» (Πε-
ρι διαφδρων αποριων ΡΟ9Ι, ΙΙΙ2ξ και ττερι θε-
ολογιας Ζ'72, Φιλοκαλια Β' Ι8Ο), 'Η ηδονη αϋ­
τη, κατα νδμον πνειψατικον, καταληγει εις δδυ-
νην η εις τδ γνωστδν αϊσθημα της 6πτωθησεως
('Η απωθησις ιταρατηρεϊται μετα την δοκιμην
συνεπιφερουσα την αποστροφην καϊ τδν κδρον),
'Ενφ η Ικ του θειου ερωτος ηδονη, αιτηλλαγμε-
νη του αισθηματος της αιτωθησεως, εχει, προ της
ενωσεως, τδν χαρακτηρα της διαπυρως ειτιμονου
αναζητησεως* εν τη ενωσειδε, την απογευσιν της
ουρανιου τρυφης· μετα δε την Ενωσιν τδ αϊσθημα
του σφραστου καϊ ακορου κβρου.
* * *
^λλα διατι δ Θεδς να πλησιαζεται δια του
ερωτος; Μηπως δ ερως τουτος εΤναι Ενα βιωμα
Ιντελως υποκειμενικον φερον εντος του λανθα-
νδντως τδν σωματικδν ερωτα; Μηιτως υποκαθι-
στςί—συνειδητως η ασυνειδητως—τδν σωματι­
κδν ερωτα δια της αναγωγης εις Ιδανικοϋς κο-
σμους με τους διτοιους φανταζεται ττως Ινουται
μυστικοτταθης τις ψυχη; «Μηπως—^ερωτα τις και
αττοκρινεται ευστδχως (δταν βεβαιως ττρ6κειται
ιτερι γνησιου θειου ερωτος και οχι νοθου φαινο-
μενου) ττρ6κειται για μια ^ξιδανικευση του σω-
ματικοϋ ερωτος, μια 8ιιΒΙΪΠΙΪ6Γυηβ, δπως εΤιτε δ
Φρ6ϋντ; 'Η αιναντηση σ' αυτδ τδ ερωτημα ξεπερ-
ναει αναποφευκτα τα δεδομενα της ψυχολογιας».
*() σωματικδς ερως φερων δπαντα τα ιδιωματα
της φθορας, εχων δε σκοττδν την ανατταραγωγην
των δντων, εμφανιζεται, ως εϊ'ιτομεν, ιστορικως
μετα την -τττωσιν του 'Α8αμ, διαφθειρδμενος κα­
τα τδ μαλλον ^ττον τη συνεργιςϊ του δαιμονος.
Ο6τος εχων αρχην καϊ τελος, ζων και κινουμε-
νος φθορφ, και Ανεργων Ιν φθαρτοϊς, θνησκων
δε αμα τω θανατφ των ^ρωντων, δεν δυναται ^ιτ*
οϋδενι να χρησιμευση ως βασις δια την ερευναν
6ρχοπ6τερος του σαρκικου, 6λλα εϊναι αΙωνιος
και αφθαρτος (Βλ. 'Ιερ. 38,3Ἀ^γδί·ττησιν αιω­
νιον ηγαπησα σε»). Κατ6πιν τουτων, ^τπτρεττε-
ται να ζητουνται 6ρχετυπα του αϊωνιου ερωτος
 βρωε Θ6ϊοο
εΙς τδν ερωτα της φθορας; 'Ειπτρε·π·εται αξιο-
λογικδς δρισμδς τοϋ αφθαρτου ιπτδ του ττεττερα-
σμενου; 'Ο γεηρδς ερως 6σκεϊ φυσιολογικην λει-
τουργιαν τοϋ σωματος, ευρισκομενος εις 6αθμϊ-
6α τινα της ηθικης η της ανηθικοτητος' ενω δ
θειος ερως ττληροϊ αναγκην του ιτνευματος, εϊναι
η διψα της καθαρας απδ παθη ψυχης δια τδν'Η-
γαιτημενον. 'Ο ερως ουτος ευρισκεται περαν πα-
σης ηθικης και ψυχολογικης *αξιολογησεως δεν
εΤναι ικαναι οϋτε η ηθικη οϋτε η ψυχολογια να
μετρησουν την εντασιν του ερωτος τοϋτου. "Ο­
ταν θελωμεν να μαθωμεν ·ττερ'ι της φυσεως τοϋ
φωτδς δεν βασιζομεθα εΙς τας εξηγησεις ^νδς
τυφλοϋ. 'Η ουρανια τταστας, ως εντελως διαφο-
ρος τοϋ νυμφικοϋ θαλαμου, εϊναι 6ίττρ6σιτος εις
τταντα μη κεκαθαρμενον ανθρωττον.
* ·Α· *
'Αλλα ας προσπαθησωμεν να κανωμεν ττλε-
ον ευκρινη την αντιθεσιν μεταξυ τοϋ "Ερωτος και
του 'Αντερωτος 6ξεταζοντες την ψυχολογικην λει-
τουργιαν εκαστου. 'Ο σωματικδς ερως, χρησι-
μοποιων δια την διατηρησιν του 6ιαφ6ρους ^πι-
νο^ας/ κλιμακουμενας 6πτο τοϋ γελοιου μεχρι τοϋ
τραγικου—αποτοκα ταϋτα ιταντα μιας μυστι-
κης αγωνιας δι * ^νδεχομενην διαλυσιν των δε-
σμων των ^ραστων—ταμιευεται *£ των αισθη-
σεων 8Γ αγωγων νευροψυχικων εις την καρδιαν
δττοθεν μεταβαινει δια διεγερτικων αναιταλμων
εις δλον τδ σωμα. Τδ «πυρ» της καρδιας εδω,
εϊναι η ττυρωσις. 'Ο νους κατα την ωραν του ττα-
ροξυσμου τουτου παραμενει *τυφλος η δε διανοι-
α, ως λειτουργια των λογικων κρισεων, μενει α-
νενεργητος, μη δυναμενη να ττειση την αιχμα-
λωτισθεϊσαν καρδιαν. Ταϋτα εΙς τδν σωματικδν
ερωτα. 'Ο πνευματικος δμως ερως εχει συνθετον
την ενεργειαν. Ταμιευεται μεν εις την καθαραν
τταντος γεωδους καρδιαν και κατοπιν μεταβαι-
νει δχι εις τδ σωμα—ως συμβαινει εις τδν σαρ-
κικδν ερωτα—αλλα εις τδν νουν. 'Ο νους εΤναι
τδ καθαρδν δμμα, τα Ελεγχον αμεσως δια τοϋ φω­
τδς του τας νομας και λογισμους της καρδιας
καθως και την εντασιν του ^ρωτικου αισθηματος.
'Αναλαμβανει ακδμη την Ινωσιν μετα του 'Ηγα-
ττημενου καθως και πασαν αλλην νοεραν ^τταφην.
'Ορςί δια τοϋ φωτος του, δχι φανταστικως αλ-
λα υτνοστατικως, ^ρχομενον τδν Νυμφιον της ψυ-
χης του, τδν 'Οιτοϊον υποδεχεται δια ιτροσκυνη-
σεως και ασιτασμου. !*"! δε διανοια, ως οδσα £-
νεργεια και ουχϊ ουσια τοϋ νοϋ—μη αυθυιτ6στα-
τος μηδε 6μοουσιος με τδν νουν (Βλ. Γρηγορ.
Παλαμα, Πρδς Δανιηλ Αϊ'νου 2Ο.Π. Χρηστου τδμ.
Β' σ. 392)— υττοβοηθεϊ εις τταντα τδν εξ οδ ττο-
ρευεται νουν. Μετα την λυσιν της νοερας ^νωσε-
ως ττασαι αι μνημονευθεισαι ιταραστασεις, και
κυριως η αισθησις του "Ηγαττημενου Κυριου, με-
ταβαινουσιν εΙς την φαντασιαν ενθα και υιταρχουν
ως ζωσαι εικ6νες δια να ·π·ροκαλοϋν μδνιμον ευ-
φροσυνην. Εις τδν σωματικδν δμως ερωτα η φαν-
τασια εΤναι ιτληρης ειδωλων.
Μετα ταϋτα δ νους θα μεταδωση—θα δια-
ιτορθμευση—εις τδ σωμα ιτολλα ευεργετηματα
της αθανατου ^νωσεως ττου εΤχε μετα του Νυμ-
φιου. 'Αναφερομεν τινας ττατερικας φρασεις ττρδς
^ττιρρωσιν: «. . .δθεν κα» τφ σωματι τοτε κατα
τδ μετρον της αυτου ττροκο·π·ης της οικειας με-
ταδιδωσι χαραςΜΔιαδοχος Φωτ., Κεφ. 25. Φι-
ΙΙ
λοκαλια Α' σ. 24Ι) «"Οταν οδν δλος δ ανθρω-
ιτος οϊον ττως συνανακραθη τη τοϋ Θεοϋ αγαττη,
τοτε και ^κτδς & τφ σωματι, ως δι * ^σοπτρου
τινος, την της ψυχης λαμιτρδτητα δεικνυσι. . .
ΟΙμαι των αφθαρτων τουτων (ανδρων) λοιπδν
μηδε τδ σωμα ως ετυχε νοσηλευεσθαι. . .«(Κλϊ-
μαξ 3Ο, ΙΙ ΚΠολις Ι883 σ. Ι68)·» «'Ο κατηξι-
ωμενος του φωτδς εκεινου νους και ιτρδς τδ
συνημμενον σωμα ττολλα διαττορθμεϋει του Θειου
καλλους τεκμηρια. . .» (Γρηγ. Παλαμας, Πρδς
Ξενην. Φιλοκ. Δ' σ. ΙΙ2).
* * *
'Εκ της συνεχους γνωριμιας του Νυμφιου
και της μετ
* Αϋτοϋ ενωσεως γενναται η «^νωτι-
κη και συγκρατικη δυναμις» η δποια κινεϊ, κατα
τδν αγιον Μαξιμον, «τα μεν ιπτερτερα ^ιγι προ-
νοιαν των καταδεεστερων, τα δε δμδστοιχα ττα-
λιν, εις κοινωνικην αλληλουχιαν και Εσχατων
τα υφειμενα ιτρδς την των κρειττονων και υπερ-
κειμενο4ν ετπστροφην (Περι θεολογιας Ζ' 9Ο.
Φιλοκαλια Β' σ. Ι84).
'Ο θειος ερως, ως τδ κυριον βιωματικδν στοι
χεϊον της ζωης ενδς μυστου ευρισκομενος εις
την ττυραμιδικην ικορυφην των αρετων, «δι* ^ν-
τολων και θειων δογματων και της Ιν καρδις *
του ζωοιτοιοϋ Πνε6ματος ιτνευματικης αναζωιτυ-
ρησεως Ιν ψυχη συνιστασβαι ιτεφυκε και διαιτυ-
ρως ιτυρσευετα», (Καλλιστου ιτατρ., Κεφαλσια
43. Φιλοκαλια Δ' 327). Τυγχανει δε λιαν ευ-
αισθητος και δταν ελθη εις σχεσιν μετα των
γενεσιουργων αιτιων του σαρκικου ερωτος τδτε
η ιτρωτη συνειτεια τοϋ συνδυασμου αυτου θα εΤ­
ναι η στερησις τοϋ φωτδς του. 'Εδω ακριβως
ιτροβαλλει ως ^πτιτα·κτικη αναγκη η φυγη £« του
κοσμου και η αττοκοττη αττδ τταντος κοσμικοϋ.
'Ετγ* αυτου γραφει τις: «Δεν ημ-ττορουμεν ν6ε
συναντησωμεν τδν αγαττητδν εις τδν σαλον του
κοσμου...» και «'Ο ερως τοϋ Χριστοϋ αιτοτε-
λεϊ την λυσιν του αινιγματος της Ερημου».
Θα ^λεγομεν δχι μδνον τοϋ αινιγματος της ερη-
μου αιτοτελεϊ λυσιν δ θειος ερως, αλλα και του
μαρτυρϊου (Πρβλ. τδ ωραιοτστον τροπαριον των
Παρθενομαρτυρων: «'Η αμνας σου, ^Ιησου, κρα-
ζει μεγαλη τη φωνη, Σε, Νυμφιε μου, ποθω και
Σε ζητοϋσα αθλω, και συσταυροϋμαι και συνθα-
τττομαι τφ βαιττιαμφ Σου. . .»). «Ουδεποτε λε-
γει δ θεϊος 'Ισαακ — εδειξεν δ Θεδς την ^αυτοϋ
Ενεργειαν αισθητικως, ει μη χωρςι ησυχιας, και
Ιν ερημω, και ϊν τοποις εστερημενοις των συν-
τυχιων και της ταραχης της κατασκηνωσεως της
μετα των ανθρωπων» (Λ6γ. ΙΘ', εκ8. Θεοτδκη.
Λειψια Ι77Ο, σ. ΙΟ5).
* * *
Εις τους δυο ερωτας, τταρα την διαμετρου
αντιθετον τασιν των, ιταρετηρησαμεν αβυσσαλεας
διαφορας αλλα και ιτολλα κοινα σημεϊα. 'Αναφε-
ρομεν τους κοινοϋς δρους: τρωσις, θελξις, εφεσις,
αγαττη και αγαττησις, ττοθος και ^τπποθησις, νο-
σταλγια, αναζητησις, -ττεριτταθεια, ηδονη, κραδσ-
σμοι καρδιας, μανια, ανησυχια, εκστασις, οϊ-
στρος, βακχεια και μεθη, αρραβων, φιλημα, ττε-
ριτττυξις και τας κοινας ^νεργειας: διαρκης ^να-
σχδλησις της μνημης με τδ ^ρωμενον προσωπον,
ττληρωσις της φαντασιας δλης με την εικονα του,
μονιμος στροφη του ^ρωντος πρδς αυτδ και τε-
λος η αναζητησις αυτου δι * 6πτοκλειστικην 6τγ6-
Ι2 6ρωε θβιοε
λαυσιν. Τά κοινα κα! παράλληλα ταϋτα σημεῖα
γνωρίζει και δ βαθυνονς Πατὴρ Ἰωάννης τῆς Κλί-
μακος, δ δττοϊος και τα άναφέρει. Γράφει: «Οό-
δέν άπρεττές άιτδ των άνθρωττίνων ποθου και φο-
βου και σττοιιδῆς και ζἡλου και δουλεϊας και ε-
ρωτος Θεου τταραθεῖναι εικονας. Μακάριος δστις
τοιοϋτον προς Θεόν ἐκτἥσατο ποθον οῖον μανικδς
έραστῆς προς τὴν έαυτοῦ έρωμένην κέκτηται»
(Λ6γ. 3Ο, 5 σ. Ι67-68). «'Ο δντως έρων, άεἱ
τοϋ φιλοιιμένου φαντάζεται το πρδσωπον και τοϋ-
το ενδον 6νηδδντως ττεριπτόσσεται. . . Οϋτως έττϊ
σωμάτων οϋτως έπι άσωμάτων πέφυκε γϊνεσθαι»
ίαϋτ. κεφ. 6 σ. Ι68). Παρ' δλα ταϋτα τά κοι-
νά σημεῖα, 6 Πατὴρ 6λέπει τον Ενα ερωτα ὸς
αντιποδα τοϋ αλλου, ὑς εῖναι έπομενον.
Τ6 δυσκολωτατον δμως εῖναι νά πεισθῆ τις, δτι
6 σωματικος ερως εῖναι ἡ κοπρία συγκρινομενος
με τους μαργαρϊτας τοϋ ·πνευματικοϋ ερωτος και
να θελῆση νά μεταπηδύση έκ τούτον εϊς έκεῖνον.
Ἀναφέρονται δμως παραδειγματα τοιοϋτων δν-
νατων ψυχὸν αί δποῖαι κατδπιν ττολλῆς δοκιμα-
σϊας εϋρον τον θειον ερωτα και διά τοϋτου έκο-
ρεσαν τάς όποσιτιζομένας διά των κερατϊων τοῦ
σαρκικοϋ ερωτος ψνχάς των (Ἁγιος Αόγονστϊ-
νος, Ἁγία Πελαγία, Ἁγια Μαρία ἡ Α'ιγνπτία).
Ἁλλά ας άναλόσωμεν εν έκ των κεφαλαίων τῆς
Κλίμακος το περιγράφον μετ' άδροτητος την άλη-
θως ετταναστατικἡν άλλαγἡν και μετάβασιν έκ τοϋ
σαρκικοϋ εϊς τον πνευματικδν ερωτα. Εῖδον, γρά-
φει ὁ Ἁγιος ψυχάς αἱ δποῖαι διέκειντο μετα μα-
νίας προς τον σωματικδν ερωτα και δταν ὶδοθη
εϊς αότάς άφορμἡ προς μετάνοιαν, άμέσως, ϋττερ-
πηδἡσασαι κάθε φοβον, ενεκεντρίσθησαν μετά &-
πληστίας εις την ἀγάπην του Θεου. Και έπιλέγει'
«δια τοϋτο καὶ 6 Κ6ριος τη σωφρονι ὶκείνη ττδρ-
νη οϋ λέγει δτι έφοβἥθη, άλλ' δτι ἡγάπησε πολϋ
(Λουκ. 7, 47) και ῆδυνἡθη εϋχερὐς ερωτι ερωτα
διακροϋσασθαι» (Λ6γ. 5, 6, σ. 57).
'Ο «δόσερως» ὶ'ρως δεν εχει μονον μιαν μορ-
φἥν την των σωμάτων, ἀλλὰ και έτέρας μορφάς·
δπως: ερως προς το χρῆμα, τὴν τρυφἥν, την δο-
ξαν τά πράγματα, τάς ϊδέας κ.λπ.
"Ολα τα αϊσθἥματα τοῦ ερωτος ταμιεὀονται,
ως εϊπομεν, εϊς τὴν καρδίαν και εϊς αϋτἡν εχοιιν
τάς νομάς των διαρκως άναθερμαινδμενα. 'Ο θεϊ-
ος ερως σννοδεύεται μἐ ττολλῆν χαράν, ἡδονἥν,
φλογα" ὶνω 6 σαρκικος, ϊπτο πονου καρδιακοϋ. 'Ο
καρδιακος πονος 6ε6αίως δεν άποκλείεται νά δ-
φεϊλεται και εϊς αλλα τταθολογικά α'ϊτια ἡ άορι-
στα σνναισθἥματα, δφειλομενα δμως πολλάκις
εϊς δαιμονικῆν έ·πῆρειαν. Περὶ του καρδιακοϋ πο-
νου εϋρισκομεν μιαν πολυτιμοτάτην περιγραφἡν
μέ πολλά ψυχολογικά στοιχεϊα εϊς το εργον Κλῖ-
μαξ τοϋ άγίου Ἰωάννου (Λ6γ. 15, 23, σ. 88).
'Ο θειος ερως θεωρεῖται, ὸς εῖδομεν, άπδ χοι-
ρωδεις άνθρωττους ως έξιδανίκευσις τοῦ σωματι-
κοϋ ἔρωτος' άττ6 τον μέσον χριστιανον ως μυστἥ-
ριον τρομου· ένφ δια τον αγα·πωντα τον Θεον εῖ-
ναι ἡ ττλέον εϋφροσυνος μακαριοτης. Ἁλλά θά
συνεχίσωμεν.
δ. μ. δ.
Τλ Ρ' Κ6φλἍκϊκ
(Συνέχ-εια ἐκ τῆς σελίδος 9)
έγὼ τινα», ὑποκούπτεται ὁ ϊδιος, ὅπως ὁ Ἁπ.
Παῦλος ὑπέκρυπτεν ἐαυτὁν μἐ τὁ «οἱδα ἀνθρω-
πον». Καὶ μόνον τό κεφ. αύτό δίδει τάς διαστά-
σεις τῆς άγιότητος τοῦ άγίου Διαδόχου.
Τόσον ἡγάπα τόν Θεόν, ῶστε, ἐπένθει διότι
«οὑ καθῶς θέλει ἀγαπά», ἀγνοῶν τελείως τὁ μέ-
γα μέτρον τῆς θείας ἀγάπης του, έκ τῆς συμφῶ-
νου μέ τὴν ἀγάπην ταπεινὦσεως. Καὶ διετέλει
εἰς τοιαύτην θερμὴν ἐπιθυμίαν, ωστε ὁ Θεὁς νά
δοξάζεται, αὑτὁς δἐ νά θεωρῆ ἐαυτὁν «ῶς μηδἐ
ὄντα».
Καὶ ὅταν τόν ἐπἡνουν δια λόγων, αὑτὁς δὲν
ὑπσπτεύετο τὴν ἀρετήν του. Πῶς τοϋτο; Τοιαύτη
ὴ φύσις τῆς ταπεινῶσεως, ῶστε νά τυφλῶνη τόν
μύστην της, κατέχοντα τόν θησαυρόν της.
Ἁπὁ τὴν πολλὴν ἀγάπην «κλέπ;τεται» ἡ μνήμη
τῆς ἀξίας τοῦ ἀγαπῶντος τὁν Θεόν καὶ ἀπὁ τὴν
ἐπιθυμίαν τῆς ταπεινιϊισεως «τὴν ἐαυτοῦ οὑκ ἐν-
νοεῖ ἀξίαν». Καὶ ἐντεῦθεν, εἰς τὴν διάνοιάν του
φαίνεται πάντοτε «παῖς τις ἀχρεῖος», διότι κατά
τὁν ὁίγιον 'Ιωάννην τῆς Κλίμακος, «ταπεινοφρο-
σύνη ἐστι, σκέπη θεία, ἐπὶ ἀβλεψίφ τῶν οὶκείων
κατορθωμάτων καὶ ὀίβυσσος εὑτελείας» (ΚΕ',
κε').
Καί, κατά τόν ἰδιον αγιον 'Ιωάννην, «ἀγάπη,
κατά μεν τὴν ποιότητα, ὁμοίωσις Θεοῦ, καθ' ὅ-
σον 6ροτοῖς ἐφικτόν· κατά δἐ τὴν ἐνέργειαν, μέ-
Οη ψυχῆς... θάλασσα ταπεινωσεως» (Λ', γ').
Οίϊτως εχομεν σαφἐς τὁ περιεχόμενον τοϋ κεφα-
λαίου. μ
Βεβαίως εἱναι πολὑ δύσκολον αν ὅχι ἀιδύ-
νατον νά ὁμιλῶμεν ἡμεῖς περὶ ἀγάπης Θεοῦ
καὶ ταπεινωσεως. Μάλιστα ὁ "Αγιος 'Ιωάν-
νης τῆς Κλίμακος λέγει χαρακτηριστικῶς ὅτι
έκεῖνος ποὑ θέλει νά ὁμιλἡση περὶ ἀγάπης Θεοῦ
καὶ ταπεινωσεως άγίας καὶ νά φωτίση τοὑς ἀ-
γεύστους τοιαύτης άγιότητος, ὁμοιάζει μἐ ἐ-
κεῖνον ποὑ θέλει νά διδάξη περὶ τοῦ μέλπος εἰς
ἐκείνους ποὑ ποτἐ δἐν τὁ ἐγεύθησαν.
'Ως προς τὴν ταπείνωσιν, λέγει ἔνας αγιος,
ὅτι εὶδε κάποιος μέσα στὴν καρδίαν του τὁ
κάλλος τῆς ταπεινωσεως καὶ θαμβωμένος ὅπως
ἧτο, προσωποποιήσας αὑτὴν, τὴν ἐρωτοῦσε' ποῖ-
ος εἱναι ὁ πατἡρ σου; Αὑτὴ δἐ μὲ ἀγαθότητα
καὶ εὶρἡνη ὑπομειδιάσασα τοῦ λέγει' πῶς θέλεις
τόσον πρόωρα νά μάθης τὁ ὄνομα τοῦ πατρός
μου; Αὑτὁς δὲν ἔχει ὄνομα. Δἐν Οά σοῦ τόν
εὶπω ἔως ὅτου κατοικὴσει μέσα σου ὁ Θεός.
 Πθρϊ ΤΗΟ Ιθρχο ΚΧΙ ΜΗΤροσ ΤΟΝ
χρβτωΝ Μχκχριχο προοβγχι-ιο
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ
Α ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ
τὰς φροντίδας, νὰ
γυμνωθῇς ἀπὸ νοή-
ματα κοσμικὰ καὶ νὰ
ἀπαρνηθῇς τὸ οωμα
σου, ύστερα ἀπὸ τὴν
ἀνάνηψίν σου ἀπὸ
τὰς φιληδονϊας και
φιλοκοομϊας σου. Για
τι ἡ προσενχὴ δὲν εϊναι τιποτε αλλο απδ
αλλοτρϊωσιν τοϋ δρατοϋ και αορατου κό-
σμον. «Τϊ γάρ μοι ὑπάρχει ἐν τῶ οὐρα-
νῶ» οὐδέν. «καὶ παρὰ σοῦ τί ἡθέλησα ἐπὶ
τῆς γης;» (Ψαλμ. οβ'), τιποτε αλλο ἀπὸ
την προσκόλλησίν μου σε σένα δια της ἀ-
περισπάστου καὶ ἀδιαλείπτου προσενχῆς.
"Αλλοι αγαποϋν τδν πλοϋτον, αλλοι την
δοξαν και ετεροι την κτϊσιν. ΕΙς ἐμὲ δ-
μως εϊναι ἀρεστὸν νὰ ενωνωμαι με τδν
Θεδν και να αποϋ·ετω εις αὐτὸν την ελπϊ-
δα μου νὰ γίνω ἀπαθής.
κθ'. Ἦ πϊστις δϊδει φτερα στην προ-
οευχην. Χωρις την πϊστιν ἡ προσενχὴ δὲν
δύναται νὰ πεταξη εις τδν οὐρανόν.
λ'. "Εμεϊς οι ἐμπαθεῖς ἄς ζητήσωμεν
τὸν Κϋριον με ἐπιμονήν. Διότι δλοι οι ἀ-
παθεῖς ἔφθασαν εἰς τὴν ἀπάθειαν ἀπὸ
ἐμπάθειαν.
λα'. 'Ἀν καὶ ὁ κριτὴς δὲν φοβεῖται τὸν
Θεὸν ως Θεδν, ὅμως δια να μη τδν ενο-
χλη ἡ χηρεύσασα - ἀπομακρυνθεῖσα ψυχὴ
ἀπὸ τὸν Θεδν δια τας θανασίμους αμαρ­
τϊας της, θὰ καμη ἐκδίκησιν ἀπὸ τὸ αντϊ-
δικον οωμα της και ἀπὸ τὰ πονηρὰ πνεύ-
ματα που τὴν πολεμοῦν.
λβ'. Ὀ ἀγαθὸς Θεδς με την ταχντάτην
ΚΡΧΝΝΟΥ ΤΗΟ ΚΧΙΜΛΚΟΟ
χορήγηστν τῶν αἰτημάτων τῶν εὑγνωμό-
νων, ελκει αυτοϋς εις την αγαπην Του.
Τας αγνωμονας ὅμως ψυχάς, ποϋ ληομο-
νοϋν ευκδλως τας δωρεας τοϋ Θεοϋ, τας
αφηνει να πεινοϋν και να διιροϋν δσα ε-
πιϋυμοϋν, ωστε να παραμένουν μὲ αὐτὸν
τὸν τρόπον προσευχδμεναι. Δι6τι ὁ κύων
μόλις πάρει τὸ ψωμὶ ἀναχωρεῖ ἀμέσως ἀ­
πὸ ἐκεῖνον ποϋ τδ ἔδωσε.
λγ' Να μη πῇς ποτέ, δτι τϊποτε δεν κα-
τώρθωσα προσενχόμενος πολϋν καιρδν, δι-
δτι ηδη κατωρϋωσες. Γιατι τί μεγαλεϊτε-
ρον ἀγαθὸν ὑπάρχει ἀπὸ τὸ νὰ ἑνώνεται
κανεὶς μὲ τὸν Κϋριον και να παραμενει
αδιαλεϊπτως σ' αὐτὴν τὴν ενωσιν;
λδ' Δὲν φοβεῖται τόσον ὁ ἐγκληματή-
σας, ποϋ περιμένει τὴν απδφασιν της κα-
ταδϊκης του, δσον εκεϊνος ποϋ ἐπιμελεῖται
τὴν καθαρὰν προσενχήν, μήπως ἀστοχή-
σει. Ὀς ἐκ τούτου, ἐὰν αὐτὸς εἷναι κάπως
συνετὸς και ἀγχίνους, ἀπὸ την μνήμην
της αμωμου προσευχης, φροντίζει νὰ μὴν
χάση τὴν διάθεσιν τῆς προσευχης ἀπὸ οἰ-
ονδηποτε πειρασμδν, λοιδοριαν, δργην,
φροντϊδας κοσμικας, ·9λΙ'ψεις, πολυφαγϊαν
κ.λ.π.
λε' Να προπαρασκευαζεσαι, με αδια-
λειπτον προσενχὴν ἐντὸς τῆς ψυχῆς σου,
δια την ωρισμενην ωραν της ϊκεσϊας σου
και ταχϋτατα δα προκδψης σΗγν ἀρετήν.
λσ' Εϊδα κάποιους ποϋ αοτραφταν εν
υπακοη διακονοϋντες ενω παραλληλως με
δλην την δϋναμϊν των εἶχον την μνημην
τοϋ Θεοϋ. Αϋτοϊ, δταν πηγαν στα Κελλια
των, και εσταδησαν νὰ προσευχηθοῦν, ἀ-
μέσως συμμάζεψαν τὸν νοϋν των καὶ τὰ
Ι4 περϊ ΤΗΟ Ι6ΡἈΘ ΚἉΙ ΜΗΤΡΟΘ ΤΦΝ ΧρβΤωΝ ΠρΟΘβγΧΗΘ

δάκρνα ἔτρεχαν κρουνηδὸν ἀπὸ τα ματια μγ' 'Εκεϊνα τα ἔργα, που καμνει κα-
των. Και τοντο δι6τι ^σαν παρεσκευασμε- νεὶς με πολλὲς προσευχὲς καὶ σὲ πολλὰ
νοι απδ την ὁσίαν ὑπακοήν. χρόνια, γίνονται μδνιμα. Δι' αὐτὸ καὶ ἐ-
λζ' Εις την χραλμωδϊαν πον γινεται και κεῖνος, που εχει στην ψυχην του τδν Κϋ-
με αλλονς, ακολουδεϊ ὁ σκορπισμὸς τοῦ ριον, δεν λεγει λόγονς ἰδικούς του κατὰ
νοῦ, ὅστις αἰχμαλωτίζεται πολλάκις ἀπὸ τὴν προσευχήν του. Διότι τδτε «τὸ πνεῦμα
διαφόρονς δχι καλὰς εννοϊας. Αντα δμως ἐντυγχάνει ὑπὲρ αὐτοῦ στεναγμοῖς ἀλαλή-
δεν συμβαίνονν εἰς τὸν κατ' Ιδιαν ψάλ- τοις» μέσα του.
λοντα. Διότι τὴν μὲν ησυχϊαν στην ψαλ-
μδ' Μὴ δεχθῇς κατα την προσευχην
μωδίαν πολεμεῖ ἡ ἀκηδία, εἰς δὲ τὴν με- σου οιανδηποτε φαντασίαν αϊσδητην. Εϊ­
τὰ πολλῶν συνεργεῖ ἡ προθυμία.
ναι απδ τους δαιμονας και κινδυνευεις να
λη' Την αγαπην τοϋ στρατιωτου προς χάσης τὸν νοῦν σου.
τδν 6ασιλεα φανερωνει δ πόλεμος. Την α­
γαπην τον Μοναχον πρὸς τὸν Θεὸν ἐλέγ- με' Εις την προσευχην φανερωνεται η
χει ὁ καιρὸς τῆς προσευχῆς καὶ ἡ ποιοτης πληροφορια καδε αιτηματος. Πληροφορϊα
της. Την ἐσωτερικὴν κατάστασίν σου ἡ εϊναι ενεργεια τοϋ 'Αγϊου Πνευματος εις
προσευχή σου θὰ σον φανερωση. Οι δεο- την ψυχήν, καὶ εχει ως αποτελεσμα την
λδγοι πατέρες ἀπεφάνθησαν, δτι καδρε- απαλλαγην της απδ την αμφιβολϊαν. Πλη­
πτης της πνευματικοτητος τοϋ Μοναχοῦ ροφορϊα εϊναι στερρεα 6εδαιωσις για κα­
εϊναι ἡ προσευχή. τι που ητο αδηλον.
λθ' Ὄστις ἀσοχλεῖται μὲ κάποιο ἔρ- μ^' 'Ετρ δσον ἐπιμελεῖσαι τῆς προσευ-
γον και ἐνῶ ἐσήμανεν ἡ ῶρα της προσευ- χης, γίνε πολϋ ἐλεήμων. Μὲ την ελεημο-
χῆς ἐξακολουθεῖ τὸ ἔργον, αὐτὸς ὁ Μονα- σϋνην οι Μοναχοι δα λάβουν ἑκατοντα-
χὸς ἐμπαίζεται ἀπὸ τους δαιμονας. Δι6τι πλασίονα χαρϊσματα και δα κληρονομη-
σκοπὸς τῶν κλεπτῶν - δαιμόνων εϊναι, με σουν ζωην αιωνιον.
τας αναβολας, κατι να μας κλέψονν. μζ' "Η φωτια τοϋ δειου πόθου που ε-
μ' Μη ἀρνῆσαι νὰ προσεϋχεσαι υπερ πεδημησε εϊς την καρδϊαν, ανεβασε τδν
ψυχῆς, οταν σε παρακαλεϊ καποιος, ἔστω νοϋν εις τδν ουρανον, δια της προσευχης.
καὶ ἄν δὲν ἔχης τὴν αρετην της προσευ- Τοϋ νοϋ αναληφδεντος εις τδν οϋρανδν,
χῆς. Διότι ἡ πϊστις τοϋ ζητησαντος την ἔγινε κατάβασις πυρὸς — τοῦ 'Αγιου
προσευχήν, πολλάκις ἔσωσε καὶ ἐκεῖνον Πνευματος — εις τὸ υπερωον της ψυχης,
που προσεύχεται μὲ συντριβὴν καρδίας. που εχει δειου λογισμους.
Μὴ ὑπερηφανεύεσαι, οταν, προσευχόμενος μη' Λεγουν τινες, δτι η προσευχη εϊ­
ὑπὲρ τοῦ ἄλλου, ειοακουεοαι απδ τδν Θε- ναι ἀνωτέρα ἀπὸ τὴν μνήμην τοῦ θανά-
6ν. Γιατι τοϋ ἄλλου ἡ πίστις ἐνήργησε καὶ του. Φρονῶ δμως, δτι εϊναι δυο ουσϊαι
ηκουσδη η προσευχη. με μιαν υποοτασιν.
μα' Καδε μαδητης που εμαδε σοφϊαν
απδ τδν διδασκαλον του, απδ αντδν κάθε
ἡμέρα θὰ ἀπαιτῆται νὰ παρουσιάζη τὸ μέ-
τρον της σοφϊας που εμαδε. Και κάθε
νους, που ελαβε δϋναμιν να προσεϋχεται,
δ Θεδς εϊς κάθε προσευχήν του ἀπαιτεῖ
δικαιως τδ μετρον της δυναμεως. Δια τον-
το χρειαζεται προσοχή, διότι ἔκαστος θὰ
δωση λόγον.
μβ' "Οταν προσευχηδης με νηιμιν ταχε-
ως δα πολεμηδης εις δργην υπδ των δαι-
μόνων. Καδε αρετην, περισσότερον τὴν
προσευχήν, πρέπει νὰ τὴν ενεργωμεν με
πολλὴν αἲσθησιν ψυχῆς. Τδτε δὲ ἡ ψυχὴ
προσεύχεται ἐν αϊσδησει, οταν γϊνη υπε-
ράνω ἀπὸ τὸν δυμον.
 Η ΚκϊΜΛϊ ΤΟΝ ΜΟΝΧΧωΝ
ΕΒΑΙΩΣ, τὸ νὰ δ-
μιλτ) τις η νὰ γράφη
περὶ της εν Χριστφ
ζωής εϊναι τὸσον δή-
σκολον, δσον τὸ νὰ
ζή ὲν Χριστω. Δια
τοϋτο οι μοναχοὶ ἀπο-
φεήγουν νὰ δι.ιιλοϋν
και προσπαθοϋν πε-
ρισσοτερον νὰ ζοϋν. Λήεται ὴ σιωπη των
ὸσάκις η πίστις κινδυνεϋει νὰ νοΟευδη η
διοτι ἡ ἀγάπη ἔχει πλημμυρισει τὴν υπαρ-
ξιν των καὶ ὲπιί1·υμουν νὰ καταστησσυν
τους ἀδελφοὴς των κοινωνοὴς της δωρεδίς
αϋτής τοϋ Θεοῦ.
Ειναι -9εμελιώδης νομος της πνευματι-
κης ζωής, δτι δὲν δήναταϊ τις νὰ προσφέ-
ρη Ιεραποστολήν, εαν πρῶτον δ ϊδιος δὲν
ζή ὲν Χριστω. 'Ο αγιος 'Ισαακ δ Σϋρος
τονιζων τὴν σημασίαν της ψυχικής ὑγειας
σημειώνει: «δ αἰισθανθεὶς τὰς ἀμαρτιας
του, κρείττων ὲστι τοϋ ἔγειροντος τους νε-
κροὴς... δ ἀξιωθεις Ιδεϊν ἑαυτον, αὐτὸς
κρειττων ἔσπ τοϋ ἀξιω·θἑντος Ιδεϊν τους
'Αγγέλους» (σελ. Ι53). Ἐζτιμῆ πολή τὸ
εργον της ιερα·ποστολἥς καὶ θεωρεϊ αὐτὴν
ἔργον τοϋ Χριστοϋ, τῶν 'Λποστήλων και
των δσιωθἑντων. Ἐφ' δσον δμως δεν εὑρϊ,-
σκεταί τις εις ἀνάλογα μἑτρα, εϊναι προτι-
μώτερον νὰ κάθηται ὲν τη ερή·μω, σχολά-
ζων εις προσευχὴν, διατελῶν ὲν ὐπερβάσει
τῶν ορωμἑνων, εϊς συνεχή ἀνάγνωσιν των
Θειων Γραφῶν, φυλάσσων τὸν νουν και
τὴν καρδίαν και ἔχων τὴν προσοχήν του ε-
στραμμένην πρὸς τὸν Θεον, δεὸμενος ἐν
κατανυξει και συντριβη καρδϊας ὑπὲρ της
ἀφἑσεως τῶν ἀμαρτιῶν του. Δὲν εχει σημα-
σιαν ὲὰν δὲν τρίφη τους πεινῶντας και δὲν
ποτϊζει τους διψῶντας. 'Τπάρχει τι πολυ-
τιμώτερον της σωματικης ἀρετἥς και της
ὑλικἥς ὲλεηιιοσήνης. 'Η προσωπικὴ "ζάθαρ-
σις εκ τῶν παθῶν, δ ἔρως τοϋ Θεοϋ
καὶ ὴ μετὰ πονου δἑησις δια τήν σωτηρϊαν
τής κτίσεως.
Θεμέλιος λιθ·ος τής ζωής τοϋ μοναχοϋ
εϊναι ὴ μετάνοια καὶ ὴ δι' αϋτής κάθαρσις
ἔκ τῶν παθῶν. 'Η μετάνοια δὲν εϊναι τι τὸ
στατικὸν και τὸ παροδικὸν εις τήν πνευμα-
τικήν ζωὴν. «Χρη γινώσκειν ήμἀς εν πάση
ώρα, δτι εν ταήταις ταϊς εἰκοσιτέσσαρσιν
ώραις τής νυκτδς καὶ τής ὴμέρας της με-
τανοιας χρηζομεν» (σελ. 2Ο5). «Οὐδεμία
τῶν ἀρετών ὑήτηλοτἑρα τής μετανοϊας· δτι
οὐδὲ τελειωθήναι δυναται τὸ ἔργον αὐτἥς
πώποτε' προσήκει γάρ αἥτη πἀσιν ἀμαρτω-
λοϊς και δικα·ιοις π ά ν τ ο τ ε, τοϊς 6ου-
λομἑνοις σωτηρϊας τυχεϊν. Καὶ οὐδεις ὲστιν
δρος τελειώσεως, δτι ὴ τελειοτης και τῶν
τελείων, δντως ἀτἑλεστος. Δια τοϋτο ὴ με-
τάνοια ουτε καιροῖς, ουτε πράξεσι περιορἰ-
ζεται εως θανάτου» (σελ. 22Ο). «Χάρις
μετὰ χάριν μετὰ τὸ “βάπτισμα ἥ μετάνοια ε-
δοθη τοϊς ἀνθρώποις. Μετάνοια γάρ ἔστιν
ἀναγἑννησις δευτἑρα εκ τοϋ Θεοῦ... ὴ ·9ὑ-
ρα τοϋ ὲλἑους, ὴ ἀνεωγμἑνη τοϊς διώκουσιν
αήτήν. Δια. τής ήήρας ταήτης εισερχὸμεθα
πρὸς τὸ θειον ἔλεος και εκτδς ταήτης τής
εισοδου, οήχ εὑρήσομεν ἔλεος. Διοτι πάντες
ἥμαρτον κατὰ τὴν τὶεϊαν γραφήν, δικαιοή-
μενοι δωρεὰν τή τοϋ Θεοϋ χάριτι». (σελ.
28Ι—282).
Δια τής μετανοὶας συντελεϊται ἡ ἀνα-
γἑννησις, ὰνάπλασις και ἀνακαινισις τής
θείας εικονος εν τω ἀνθρώπφ. 'Η ἀλλαγὴ
αήτὴ ειναι τι τὸ αισ-θητὸν καὶ εις τὴν ψυ-
χὴν και τὸ σίομα τοϋ ἀνθρώπου. Π ολυ χα-
ρακτηριστικὰ σημειοϋται εις τὸν κανονα
τής Πεντηκοστἥς : «Ὄσοις ἔπνευσεν ὴ
Θεορρυτος χάρις, λάμποντες, ἀστράπτον-
τες, ήλλοιωμἑνοι, δθνειαν ἀλλοιοισιν ευπρε-
πεστάτην...». Μορφοϋται δ Χριστὸς εν ή-
μϊν, εν τη καρδιᾳ ημίον. «Μορφοϋται ἀσω-
μάτως και ώς Θεφ πρἑπον εστι. Πλὴν ω-
σπερ γινώσκει ἡ γυνη σαφίος, δταν ἔγγυος
ὲστιν, δτι σκιρτᾳ τὰ βρἑφος Ιν τη κοιλιᾳ
Ι6 Η ΚΛΙΜΧϊ ΤΦΝ ΜΟΝΑΧΟΝ

αήτής και ουκ ἄν ποτε ὰγνοήση δτι αήτδ ους. 'Ακοήει δὲ ονχ, ὼς αν τις εϊπη, ἀνθρώ-
ἔνδον ἔχει εν εαυτη, οἥτω καὶ δ τὸν Χρι- που φωνἥς η φωνῶν, ἀλλὰ μονου τοϋ ζῶν-
στὸν ἔχων μεμορφωμἑνον εν ὲαυτω και τὰς τος Λόγου, δταν δια της τοϋ ἀνθρώπου
κινήσεις ήτοι ὲλλάμψεις αήτοϋ γινώσκει φωνής προέλθοι. Τοντον γὰρ και μονον,
καὶ τὰ σκιρτήματα ἥτοι τὰς ἀστραπὰς αή- ὼς γνώριμον ...διὰ τής ακοής εισδέχεται ὴ
τοϋ δλως οήκ ἀγνοεϊ καὶ τὴν μορφωσιν εν ψυχὴ και τὴν εϊσοδον τοήτω παραχωρεϊ...»
ὲαυτω καθορω οϊον τὸ φως της λαμπάδος (8Ο 2Ι2—2Ι4).
ἔνδοθεν εν τω κατοπτρω δείκνυται, οήκ εν Ἐνοικεϊ δ Θεὸς ὲν ὴμϊν. Δεν ἀναμἑνο-
φαντάσματι ἀνυποστάτω καθάπερ ὲκεϊνο ε- μεν τὴν Βασιλειαν, «ὴ Βασιλεια τοῦ Θε-
στιν, ἀλλ' ιεν φωτὶ ὲνυποστάτως και οὐσια- οϋ ὲντὸς ήμών ὲστιν». 'Ενῶ εϊμεθα μακρὰν
δως δεικνήμενον, «ν μοριρή ἀμδρφω καὶ εν δλων, ειμεθα ενωμενοι μὲ δὶ.ους. «Μοναχδς
ἀνιδἑω ιδἑᾳ ἀ ο ρ ά τ ω ς ὸρώμενον και Ιστιν δ ἔνα ὲαυτὸν μετὰ πάντων ὴγοήμε-
ἀκατανοήτως κατανοοήμενον». Συ νος, δια τὸ ὲν ὲκάστφ ὲαυτὸν ἀπαραλεί-
μεὼν Ν. Θ. 8Ο Ι29, 3'22—324). Μετα- πτως δοκεϊν δριχν». (Φιλοκ. Α' Ι87). Οι
στοιχειοϋνται αι ψυχικαὶ δυνάμεις. 'Η ζωὴ κεκοιμημἑνοι, ὴ ΟΙκουμένη ἄπασα, εϊναι
πληροϋται, ὴ χαρά, ή ειρήνη βασιλεήει δι- ἀντικειμενον τής προσευχἥς τοϋ μοναχοϋ.
6τι παρέστη δ Οἰικο·δεσπ6της. Ἁκουει ἄλ- Εικονϊζει τὰ Χερουβίμ, διατελεϊ ὲν διαρ-
λως και φθέγγεται ξἑνως, ὼς σημειοϋται κεϊ μνήμη τοϋ Σταυροϋ, τοϋ τάφου, τής
εις ·υμνον τής Πεντηκοστής: «πάντες ηρ- Ἀναστάσεως, τής Δευτἑρας Παρουσίας
ξαντο φθέγγεσθαι ξένοις δογμασι, ξενοις τοϋ Κυρίου και προσφέρει εις τὸν Θεὸν τὰ
ρήμασι... τοϊς 'Αγίας Τριάδος». Μάρτυς Ἰδικά Του κατὰ πάντα. καὶ δια πάντα. Καὶ
δ ἄγιος Συμεὼν αήτής της καινἥς ἀναπλά- ὴ καθημερινὴ λατρεία σώζει τὴν ἀνθρωπὸ-
σεως καὶ ἀλλοιώσεως τής Χάριτος γράφει: τητα καὶ μεταβάλλει τὸν ροϋν της 'Ιστορι-
«...και οήτως ἀνανεοϊ και ἀνακαινίζει τὸν ας. Ἀναφέρεται υπὸ τοϋ μεγάλου Βαρσα-
ἄνθρωπον ψυχικῶς τε ὸμου καὶ σωματι- νουφίου, δτι εις τὴν ιὲποχην του τρεις αν-
κῶς, ῶς δοκεϊν τὸν τοιοῦτον ον σίϋμα φθαρ- (ὶρωποι 'Ιωάννης ὲν Ρώμη, 'Ηλίας εν Κο-
τὸν καὶ 6αοή περικεῖσθαι, ἀλλὰ πνευματι- ρινθω, και τις ἄλλος (δ ϊδιος) ὲν Παλαι-
κὸν τε και ἄϋλον καὶ ἥδη προς ἀρπαγὴν ε- στινη ἔσωσαν τὸν κὸσμον εκ τής καταστρο-
πιτή·δειον. Οὸ τοϋτο δὲ μονον ὲργάζεται εν φης-
αήτω η τοῦ Πνεϋματος χάρις, ἀλλ' οήδὲ Εϊναι παρἥγορον τὸ γεγονὸς δτι καὶ σή-
δρἄν τι τῶν αισθητών συγχωρεῖ τω τοιοή- μερον ὲδω ε'ις τους βράχους τοϋ "Αθωνος
τω, ποιεϊ -δὲ μἀλλον αὐτδν ὲν τω δρἄν ὼς ὑπάρχουν αγιοι, οι ὸποϊοι ποτίζουν μὲ τὰ
μὴ δρῶντα τη αϊσθήσει διατελεῖν. Ὀπδταν δάκρυά των την ἥγιασμἑνην αὐτὴν γην και.
γάρ δ νοϋς τοϊς νοητοϊς συναφθἥ, ἔξω τῶν δέονται ἀκατάπαυστα εις τὸν Θεὸν δια τὴν
α'ισθητῶν ὅλος γίνεται, εϊ και δοκεϊ τὰ αι- παράτασιν τοϋ ελἑους Του, τὴν ειρήνην τοϋ
σθητὰ καθορἀν». ...καταλάμπεται, φωτίζε- κὸσμου καὶ την σωτηρϊαν τής ἀνθρωπὸτη-
ται και καθ' ὲκάστην αήξάνει τὴν πνευμα- τος.
τικὴν ηλικιαν.... ἀλλοιοϋται τὰς ψυχικὰς 'Η ἀγάπη εϊναι ὴ ώψηλοτέρα βαθμις τἥς
δυνάμεις... λαμπρήνεται... και μυστηρίων πνευματικἥς ζωής. 'Η ἀπώλεια τῶν ἄλλων
μεγάλων ἀποκαλϋψεις καταξιοϋται ὸραν, εϊναι πονος μἑγας τοϋ μοναχοϋ. «Εἰ μὲν ἀ-
ών οὐδεὶς ποτε εϊδε τὸ βάθ·ος, ουτε μὴν δ- φεϊς αήτοῖς την ἀμαρτιαν αὐτῶν, ἄφες' εϊ
λως ιδεϊν δήναται, τῶν μὴ ε'ις τοιαυτην κα- δὲ μη, ἔξάλευψὸν με εκ τής Βϊἥλου σου, ἡς
θαροτητα ὰνενεχήήναι ἀγωνισαμἑνων. Μυ- ἔγραψας». ('.Εξο·δ. 32, 32). Εις τὴν ἀγά-
στήρια δὲ λἑγω τὰ παρὰ πάντων ὸρώμενα πην συμβαίνει ὴ τελεια περιφρονησις της
μὲν μη καταλαμβανομενα δέ· καινους γὰρ ζωής χάριν τῶν ἄλλων. «Καὶ οι 'Αποστο-
παρὰ τοϋ καινοποιοϋ Πνεήματος κτἀται λοο, ἀντὶ τοϋ πὸθου τής ζωής τίον ἀνθρώ-
δφθαλμοής, ώτα δὲ ώσαήτως καινά, και τοϋ πων ὲδέξαντο θάνατον ὲν παντοϊοις τρὸ-
λοιποϋ οήχ ῶς ἄνήρωπος 6λέϊτει τὰ αισθη- ποις». (ἀ66ἀς Ἰσαάκ, σελ. 3Ο7). Αήτὴ; δ
τα αισθητίος, ἀλλ' ὼς ὐπὲρ ἄνθρωπον γε- Κήριος καὶ Θεὸς «οντως ήγάπησε τὸν κο-
γονώς, τὰ αισθητὰ πνευματικῶς καθοριϊ σμον, ώστε τὸν μονογενἥ ὲαυτοϋ υιὸν ε'δω-
και ὼς εικὸνας τίϋν ἀοράτων, και τὰς εν κε ε'ις ·θάνατον ὑπὲρ α·υτοϋ». «Οήχ δτι ουκ
τουτοις μορφὰς ὼς ἀμορφους και ἀνειδἑ- ήδυνατο εν αλλω τράπω λυτρώσασθαι ἡ-
 Η ΚΧΙΜΧϊ ΤΘΝ ΜΟΝΛΧΦΝ Ι7

μἀς, ἀλλὰ τὴν ἀγάπην ὲαυτοϋ την ήπερ- σοϋ Χριστοϋ... καὶ πομα θἑλω τὸ αϊμα αή-
βάλλουσαν ὲν τοήτω ποοσήγγισ;-ν ημἀς τοῦ, δ ὲστιν ἀγάπη ἄφθαρτος... οὐκἑτι ·θε-
πρδς ὲαυτὸν. Και ει ειχε τιμκὴτερον αήτοῦ, λω κατὰ ανθρώποις ζην». «ΒΕΠ. 2,275 -
ἔδωπεν αν ήμϊν, δπως ὲν αήτω εὐρέθ·η αήτω Ι76). Ὀ μαρτυρικὸς ·θάνατος εϊναι η
τὸ γένος ἥμίον. Καὶ δια τὴν ἀγάπην αήτοϋ σφραγις τῆς πρδς τὸν Θεὸν ἀγάπης.
τὴν πολλήν, οήζ εὐδὸκησε τὴν ὲλευθεριαν
ι.δ.σ.
ὴμῶν βιάσασθαι, καν δυνατὸς ή ·ποιήσαι,
ἀλλὰ τη ἀγάπη τοϋ φρονήματος ὴμῶν πλη-
σιάσαι αήτω. Και αὐτὸς δ Χριστὸς υπήκου- Ἐνα 'Ἀγιον Ὄρος μὲ ηγιασμενους
σε τω πατρὶ αὸτοϋ, δια τὴν ἀγάπην αώτοϋ Μοναχοϋς, «τῆς τῶν ἀγγέλων παραψαύ-
τὴν προς ημας, τοϋ δἑξασϊὶαι καθ' ὲαυτοῦ οντας ἀῦλίας», πυρϊνους εΙς την προσευ-
τὴν υβριν και τὴν λϋπην ὲν χαρῆ... Διὰ χην, φωτεινοὑς εἰς την ψυχην, εις τδν λό-
γον, εἰς την πραξιν, πληρεις ἀγάπης πρδς
τοϋτο εϊπεν ο Κυριος ἔν τη νυκτι ἡ παρεδι-
τδν Θεδν και τους ἀνθρώπονς καὶ μὲ πρό-
δοτο' τοϋτο τὸ σῶμά μου τδ υ π ὲ ρ τοϋ
κ 6 σ μ ο υ δ ι δ ὸ μ ε ν ο ν εις ζωήν, και σθετον ἐπίκτητον στοιχεῖον, μίαν ἀνωτέ-
ραν παιδείαν θεολογικοῦ, φιλοσοφικοῦ καὶ
τοϋτο τὸ αϊμά μου τὸ ·υ π ὲ ρ π ο λ λ ίο ν
γραμματολογικοῦ ἐπιπέδου, εϊναι ἀνυπολο-
Ιχχνν6μενον εις ἄφεσιν ἀμαρτι-
γιστος δύναμις της 'Ορϋοδοξϊας. Και
ων». ('Αββ. Ἰσαακ, σελ. 3Ο7—3Ο8).
γϊνεται «εστϊα παντδς καλοϋ, ενδιαι-
'Η πρδς τους πάντας ἀγάπη «ἀφομοιοϊ» τημα τῶν ἀρετῶν, τῶν επουρανϊων αντϊτυ-
τδν ἄνθρωπον μὲ τὸν Θεδν. Και τοϋτο τὸ πος καὶ ἀχειροποίητος σκηνή. . .».
σημεϊον ζητοϋσιν ὲαυτοϊς οι αγιοι ἀφομοι-
Γἲθε ὁ Κυριος, ταϊς πρεσβεϊαις της
ωθήναι τω Θεω, εν τω τελειωθή- Προστατιδος τον Ἀγ. 'Ὀρους Ἐπεραγίας
ν α ι τω ·π ὸ θ ω τοϋ π λ η σ ι ο ν».
Θεοτδκου, να αναδεϊξη κηρυκας της ἐρ-
Π ροκρϊνει πάντοτε τὴν ώφέλειαν τοῦ πλη-
χομένης Βαοιλεϊας Του τα αρνησϊκοσμα
σϊον. 'Ο 'Α6βας Ἁγάἰὶων ἔλεγεν: «ήθελον
τεκνα του, «εξαγγελοντα τας αρετας τοϋ
εὐρεϊν λωβὸν, και λαἥεῖν τὸ σὼιια αήτοῦ,
εκ σκδτους ημας καλεσαντος εις τδ θαν-
και δοϋναι αήτω τὸ εμὸν». Πολλοι παρἑ-
μαστὸν αὐτοῦ φως». Αλλωστε, κατα τδν
δωκαν τὰ σώματά των εΙς ·9άνατον χάριν δσιον Νικηταν τδν Στηϋατον, «τδ ἔργον
τοϋ πλησιον. 'Αποκταίται ὴ ἀγάπη μὲ τὴν
της εξ ανϋρωπων φυγῆς, δι' ἄκρας ἀσκή-
τελειαν καταφρὸνησιν τοϋ κοσμου. 'Ὀταν
σεως, καὶ τὸ πέρας τῆς εἰς ερημιαν δια-
ενας ἀποκτήση τὴν ἀγάπην, αὐτὸν τὸν Χρι-
τριβης» αὐτὸ ἀκριβῶς εϊναι.
στὸν ἔνδήεται. «'Ανάγκη δὲ τὸν κτησάαε-
νον τὸν Θεὸν, μη πεισ·θἥναι -ζτήσασθαι
μετ' αὐτοϋ τι, ἀλλὰ και τὸ σῶμα ὲαυτοϋ ἀ-
ποδήσασὰαι». Ὀ αγιος 'Ιγνάτιος ἔγραφε
πρδς τους Ρωμαιους : «ἐἰφετέ με ·9ηριων
εϊναι βοράν, δι' ών ἔστιν Θεοϋ έπιτυχεϊν.
σϊτος ειμι Θεου και δι' ὸδοντων θηριων ἀ-
λήθομαι, ϊνα κα·9τιρδς ἄρτος εὑρεθῶ τοϋ
Χριστοϋ... πϋρ καὶ σταυρὸς θηρϊών τε συ-
στάσεις, ἀνατομαι, ἥιαιρἑσεις, σκορπισμοι
δστἑων, συγκοπὴ μελῶν, ἀλεσιιοι δλου τοϋ
σώματος κακαϊ κολάσεις τοϋ διαβὸλου επ'
ἔμὲ ἔρχἑσθωσαν, μονον ϊνα 'Ιησοϋ Χρι­
στοϋ ἔπιτήχω... ἔκεϊ παραγενόμενος ἄνθρω-
πος ἔσομαι... ο εμδς ερως ὲσταήρωται, καὶ
οτικ ὲστιν ὲν έμοι πυρ φιλοϋλον ἥδωρ δὲ
ζῶν και λαλοϋν ἐν ἔμοϊ, ἔ σ ω θ ε ν μοι
λέγον δεϋρο προς τὸν πατἑρα. ουχ ἥδομαι
τροφή φθορἀς, ουδὲ ήδοναῖς τοῦ βίου τοή-
του. ἄρτον Θεοϋ ·θελω, δ εστιν σαρξ 'Ιη-
 ·4ϊΖζ
3
>< ><!
ΕΛΕΥΤΑΙΩΣ Η ΙΕΡΑ
ΚΟΙΝΟΤΗΣ του *Αγιου
"Ορους απεστειλε τδ κα-
τωτερω μηνυμα ττρδς την
Βουλην των 'Ελληνων,
δι* οδ εκφραζει την βα-
θειαν δίνησυχιαν αυτης
δια την απδπειραν αιτα-
λειψεως εκ της ττρομετω
ιτιδος του 'Ελληνικου
Συνταγματος της καθιερωμενης δμολογιας, «εις
τδ δνομα της ' Αγιας και 'Ομοουσιου κα» αδιαι-
ρετου Τριαδος», ως καϊ του τταραδοσιακου τυ-
ιτου της Πσιδειας ως 'Ελληνοχριστιανικης.
Οϋτω τδ "Αγιον ''Ορος ηνωσε την φωνην του
φωΝΗ θϊ ΧΠΟΥ ΟρΟΥΟ
ΙΕΡΑ Κοινοτης
των εϊκοσι Βυζαν
τινων Μοναστηρϊ-
ων τον 'Αγϊου "Ο­
ρους συνεκλονϊσθη
μετα της καθολι-
κης συνειδησεως
του ' Ορθοδδξου λα
ου μας επϊ τη εϊ,-
σηγησει απαλεϊψεως εκ του υπδ α-
ναθεωρησιν συνταγματος της 'Ορθο-
δοξου 'Ελλαδος της καθιερωμενης
ως ειδοποιοϋ φρασεως «εις τδ δνομα
της 'Αγϊας και 'Ομοουσϊου και αδι-
αιρετου Τριαδος», ως και του συγκε-
κριμενου αρθρου περϊ προσανατολι-
σμοϋ της παιδεϊας ως ελληνοχριστια-
νικης. Χωρις πασης αμφιβολϊας, η
αλλοτρϊα εις τας μακραϊωνας παρα-
δδσεις του αγϊου "Εθνους ημων και
τοϋτ' αυτδ θεομαχος εισηγησις αυ-
τη, δεν εϊναι δυνατδν να εγενετο υ­
πδ πεφωτισμενης ελληνορθοδδξου
συνειδησεως, φεροϋσης εν εαυτη
τους πνευματικοϋς θησαυροϋς, τας
αποτεταμιευμενας ζωοποιοϋς παρα-
δδσεις του φιλοθεου ελληνικοϋ Γε-
νους ημων. "Αλλως δεν δϋναται να
ερμηνευθη η πρδς βαρ^αρικην παλιν-
δρομησιν αγουσα εισηγησις, εις σκο-
ταδισμδν, αγνωστικισμδν και αφευ-
κτον μηδενισμδν.
.. -ΛΙ^
·**
ζν
><
χ
χ
με την φωνην πολλων και αξιολογων ιταραγον-
των της 'Ελληνοχριστιανικης ζωης του "Εθνους
και εσημανεν δχι μονον τους εθνικους κινδυνους
ΤΓου συνετταγεται η 6ίλλοτριωσις του 'Ελληνι-
σμου απδ την 'Εκκλησιαν, αλλα και επεσημανε
την απειρον δωρεαν του Θεου προς τδ "Εθνος
ημων, ητις συνισταται εις την γνωσιν της 'Α­
γιας Τριαδος.
'Ενωνομεν καϊ ημεϊς την φωνην μας ττρδς τδ
γραμμα και τδ πνευμα του 'Αγιορειτικου μηνυ-
ματος και επεκτεινομεθα με την ευχην δττως, Ο­
χι μονον παραμεινουν ως εχουν τα επιμαχα ση-
μεϊα εν τω Συνταγματι αλλα και να καταστουν
οϋσιωδως ρυθμιστικα εις την ζωην του "Εθνους.
Διὸ και μετ' αφατον χαρας πα-
ρηκολοϋθησεν δ αγιορειτικδς κδσμος
την νγια και πολιτισμενην αντϊδρα-
σιν του ευσε8οϋς ελληνικοϋ λαοϋ εις
τα δηλητηριωδη σπερματα, ατινα
«ανθρωπος εχθρδς» ερριψεν εΙς τδν
αγρδν του θεοσεζοϋς ημων "Εθνους,
και μεθ' ικανοποιησεως επληροφο-
ρηθη, δτι τα αρμδδια κοινο8ουλευτι-
κα δργανα απεδεχθησαν μετ' ισχυ-
ρων επιχειρηματων, δπως τα δυο
ταϋτα επιμαχα θεματα συμπεριλη-
φθοϋν αναλλοιωτως ως ακρι6ως εϊ-
χον διατυπωθη εις τα απδ της πα-
λιγγενεσϊας του "Εθνους συνταγμα-
τα.
'Εξ αφορμης δε της αποπεϊρας
αυτης πρδς απεμπδλησιν των ανεκτι-
μητων θησαυρων του "Εθνους, η Ι.
Κοινδτης του 'Αγϊου "Ορους θεωρεϊ
απαραϊτητον να τονϊση, δτι τδ δδ-
γμα της 'Αγϊας και 'Ομοουσιου καϊ
'Αδιαιρετου Τριαδος, δπερ ανοθεϋ-
τως συντηρεϊ η εκτεινομενη εις δλδ-
κληρον τδν ελληνισμδν ' Ορθδδοξος
'Εκκλησϊα, αποτελεϊ την ψυχην του
εϋγενοϋς και ευσεβοϋς ημων "Ε­
θνους καϊ τδ ϋπδδειγμα πρδς μϊμη-
σιν της εν αγαπη καϊ αληθεϊα ενδτη-
τδς του, δπερ αντικατοπτρϊζεται
φεγγοβολοϋν εις τδν ελληνικδν χω-
ρον, ως κοινωνϊα αγαπης. 'Η δε α-
 φΦΝΗ 6ϊ
ναγραφη του εϊς την προμετωπϊδα
των επ'ι ενα και ημισυν αϊωνα συν-
ταγματων του, δεν νομϊξομεν δτι α-
πετελει απλην εθιμικην επαναληψιν,
αλλα εκπδρευσιν πϊστεως εξ αυτης
της ψυχης τοϋ λαοϋ τοϋ Θεοϋ, ϋπερ
παν αλλο διαφυλασσοντος εν απλδ-
τητι καρδϊας δλην την εϋγενειαν και
τδ καλλος της αποκεκαλυμμενης α-
γιωτατης Πϊστεως του, ην εβϊου ως
την μεγαλυτεραν ευεργεσϊαν της 'Α­
γιας Τριαδος προς τδ ανθρωπινον
γενος.
Και πραγματι· εαν δ ελληνισμδς
επε8ϊωσεν ενδδξως, εφηπλωσεν εφ,
δλου τοϋ γνωστοϋ κδσμου τὸν ελλη-
νοχριστιανικδν πολιτισμδν και εαν
διεσωθη απδ τας καταλυτικας ϊστο-
ρικας περιπετεϊας του, τοϋτο δφε'ι-
λει εις την αγϊαν πϊστιν του, εξ ης
ηντλει και κρατερϊαν και δυναμεις
και ερωτα πρδς την καταλαμπομε-
νην υπδ της πανταιτϊας και παντουρ-
γοϋ ''Αγϊας και ''Υπερουσϊου Τρια­
δος ελληνοχριστιανικην κοινωνϊαν,
δπως καταδεικνϋεται απδ τα 6υζαν-
τινα κεϊμενα, απδ την φιλολογϊαν
της περιοδου της τουρκοκρατϊας και
απδ τα αφθαρτα γραπτα μνημεϊα των
απελευθερωτικων αγωνων, απδ τοϋ
'Αγιου Κοσμα τοϋ Αϊτωλοϋ, τοϋ 'Α-
γιου Ν ικοδημου τοϋ ' Αγιορεϊτου,
μεχρι τοϋ Μακρυγιαννη, τοϋ Πα-
πουλακου και εως των ημερων μας.
Συμφυης και αδιασπαστως ηνω-
μενη με τδ δδγμα της 'Αγϊας Τρια­
δος εϊναι και η ελληνοχριστιανικη
παιδεια, περι τοϋ δυνατοϋ της συν-
θεσεως της δποϊας πολλα κατα και-
ροϋς εχουσι γραφη. 'Εν τοϋτοις μια
δρθη κατανομη αναλογιων ελληνι-
κων στοιχεϊων, δσον επιτρεπει η φϋ-
σις των, δϋναται να συγκροτηση εν
θαυμασιον ανθρωπινον δν, συνιστα-
μενον εκ των κυριωτερων θεανθρω-
πϊνων στοιχεϊων, αληθως αγαλμα
παγκαλον, ενα «επδπτην της αϊσθη-
της και μϋστην της νοουμενης κτϊ-
σεως». Και τδν θεανθρωπινον αυ-
τδν τϋπον εχει παρουσιασει εϊς δλας
τας εποχας τδ ' Ορθδδοξον γενος, και
ΧΠΟγ ορογο Ι9
η ελπ'ις της επι8ιωσεως του, εν με-
σω της παγκοσμϊου κρϊσεως, εϊς
αυτδν ακριβως τδν θεανθρωπινον
τϋπον στηρϊζεται. Εϊναι νδμος διη-
κων δι' δλης της ϊστορϊας να νικα
παρα πασας τας εναντιδτητας τδ
πνεϋμα. Και τδ «πνεϋμα εστι τδ
ξωοποιοϋν».
Διὰ τους ανωτερω λδγους θεω-
ροϋμεν καταστροφικην δπισθοδρδμη-
σιν πασαν Ιδεαν απομακρϋνσεως τοϋ
ελληνισμοϋ απδ τδν ' Ορθδδοξον χρι-
στιανισμδν. Μδνος δ ελληνισμδς, εϊς
την σημερινην εποχην των διασταυ-
ρουμενων ϊδεολογικων ρευματων,
εαν δεν καταποντισθη, ασφαλως θα
εξασθενηση μεχρι σημεϊου να αποτε-
λη και οϋτος εν διαλεκτικδν στοιχεϊ-
ον εϊς τδ 6α8υλωνιακδν οϊκοδδμημα
δπερ τεϊνει να ανεγεϊρη δ σϋγχρονος
μηδενισμδς. Διδτι δεν πρεπει να λη-
σμονηται δτι, μεθ
* δλης της υπερο-
χης του, εϊς την δομην του εϊναι πα-
γανιστικδς. Μδνον η ' Ορθοδοξϊα τδν
απεκαθηρε απδ την πασης μορφης
εϊδωλολατρεϊαν του και τδν κατεστη-
σε 6ιωσιμον πολιτιστικως. Δια τοϋτο
τα πεπτρωμενα τοϋ ελληνικοϋ λαοϋ
εϊναι συνδεδεμενα μετα της 'Ορθο-
δοξϊας, η αλλοτρϊωσις απδ της δ­
ποϊας θα δδηγηση με μαθηματικην
ακρϊ6ειαν εϊς τδν αποχρωματισμδν
της ελληνοχριστιανικης συνειδησε-
ως και εντεϋθεν εϊς τδν αφανισμδν
οϋχϊ, 8ε8αϊως, τοϋ χριστιανισμοϋ,
αλλα τοϋ ελληνισμοϋ. «'Εαν δε τδ α-
λας μωρανθη, εν τϊνι αλισθησεται;
εϊς ουδεν ϊσχϋει ετι εϊ μη 8ληθηναι
εξω και καταπατεϊσθαι υπδ των αν-
θρωπων» (Ματθ. ε', Ι3). Μϊαν δε
μερικην «καταπατησιν υπδ των αν-
θρωπων» αποτελεϊ η σημερινη περι-
πετεια τοϋ ''Εθνους.
"Εχοντες την ελπϊδα δτι η Β ου-
λη των ''Ελληνων, αϊρομενη εϊς τδ
ϋιμος της ϊστορικης της αποστολης,
οϋδεποτε θα στερξη εϊς την εκτδπι-
σιν τοϋ Θεοϋ απδ την ξωην τοϋ ''Ε­
θνους και εϊς την εϊσοδδν του εντδς
τοϋ μηδενιστικοϋ χαους της αθεϊας,
διατελοϋμεν μετα πολλων εϋχων.
 βΚΧΤΟΝΤΧΟ ΑβγΤθρΛ
Πθρϊ ΑΓΑΓΤΗΟ
ΤΟΥ κηογ ΜΧϊϊΜΟΥ ΤΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟγ
ΟΛΙΣ ΑΚΟΥΣΗΣ την
^γιαν Γραφην να λεγη,
«δτι σϋ αττοδωσεις ^κα-
στω κατα τα εργα αυ­
του», μη νομισης δτι δ
Θεδς ανταττοδιδει εις τα
εργα ^κεϊνα ττοϋ δεν εϊ­
ναι αληθινα, αν και δυ-
νατδν να φαινωνται κα-
λα, αλλα εις ^κεϊνα ιτοϋ
γινωνται με δρθδν σκοττον. 'Η κρισις του Θεου
δεν βλεπει εις εκεϊνα ιτοϋ καμνει κανεις, αλλα εις
τδν σκοττον τδν αληθινον.
λη'. 'Ο δαιμων της υιτερηφανιας εχει διιτλην
ττονηριαν. "Η ττειθει τδν Μοναχδν να πιστευει δ-
τι δ,τι καλδν κανει δφειλεται εις την δυναμιν
του και δχι εις τδν Θεδν που χορηγεϊ την ικανδ-
τητα και βοηθεϊ εις τα καλα η ^αν δεν ^τνιτυχη
αυτδ, που υττοβαλλει να εξουθενωνη τους ατελε-
στερους Μοναχοϋς. ^λλ* αγνοεϊ και αυτδς δτι,
με τας σκεψεις αυτας ιτειθεται υπο τοϋ διαβο-
λου, ωστε να αρνηται την βοηθειαν του Θεου.
Διοτι εαν εξουθενεϊ ^κεινους τους Μοναχοϋς,
ττου δεν ημιτορεσαν να φθασουν αϋτδν εις τα α-
θληματα, εΤναι ιτροδηλον δτι πιστευει, πως με
την δυναμιν του τα κατωρθωσε, ττραγμα αδυνα-
τον, αφου δ Κυριος εΤιτεν «χωρις Ιμου ου δυνα-
σθε ποιειν ουδεν». ΕΤναι δεδομενον δτι η ανθρω-
ττινη αδυναμια, κινουμενη προς τδ 6γαθδν, αδυ-
νατον να τδ πραγματωση χωρις την βοηθειαν
τοϋ Θεου.
λθ'. ^κεϊνος ττου ελαβε αϊσθησιν της αδυνα-
μιας της ανθρωττινης φυσεως, αυτδς αττεκτησε
ττειραν της θειας δυναμεως. Και αυτδς γνωρι-
ζων, δτι, δσα κατωρθωσε και δσα αγωνιζεται να
^πιτυχη, τα δφειλει εις την βοηθειαν τοϋ Θεου,
δεν ϋξουθενωνει ποτε κανενα ανθρωπον. Διοτι
γνωριζει, δτι διτως δ Θεδς ^βοηθησεν αυτδν να
^λευθερωθη αττδ ττολλα τυραννικα ιταθη, ετσι εΤ­
ναι 5υνατδς δταν θελη να βοηθηση δλους, μαλι-
στα αυτους ιτοϋ αγωνιζονται δια την αγαττην
τοϋ Θεου. "Αν και δ Θεδς, κατα την ττρ6νοιαν
του υπερ των ανθρωττων, δεν λυτρωνει αττδ τα
τταθη αθροως, 6λλα σταδιακως εκαστον ττου θε-
λει θεροπτευει ως ιατρδς αγαθδς και φιλανθρω-
ιτος.
μ'. "Οταν τα παθη δεν ^νεργοϋν τδ ιδιωμα
των, εξ αφορμης της αιτουσιας των Ιρεθιζοντων
αιτιων η διοτι οι δαϊμονες απδ ττανουργιαν δεν
πειραζουν τδν ανθρωιτον, τοτε ερχεται η υπερη-
φανεια, δτι ταχα εθεραπ-ευθη αττδ τα παθη.
μα'. Καθε σχεδδν αμαρτια που κανει δ ανθρω-
*
ιτος αιτοβλεττει εις την ηδονην του, γι αυτδ και
αναιρεϊται με κακοπαθειαν και λυττην, ττου ττρο-
καλοϋνται δι* εκουσιου μετανοιας η ^περχονται
ακουσιως εκ της αγοπτης του Θεου, προς θερα-
πειαν της ψυχης. Και ετσι εφαρμοζεται τδ ^Α-
ττοστολἱκδν : «ει γαρ εαυτους εκρινομεν ουκ αν
^κρινομεθα· κρινομενοι δε υπο Κυριου ιταιδευο-
μεθα, Υνα μη συν τφ κοσμφ κατακριθωμεν». (Α'
Κορ. ια', 32).
μβ'. "Οταν σου ελθη αιτροσδοκητος ττειρα-
σμος μη θεωρησης εκεϊνον αϊ'τιον, δια του δττοϊ-
ου ηλθεν, αλλα ερεϋνησε τδ διατι τδν επετρε-
ψεν δ Θεδς και θα ανακαλυψης δτι σου ειτρεπε
προς διορθωσιν σου. 'Οιτωσδηιτοτε, εϊτε δι * ε-
κεινου του 6ίνθρωττου εϊτε *δι αλλου, θα 3πινες
τδ πικρδν ποτηριον, ιτοϋ σου στελλει δ Θεος.
μγ'. Εαν εΤσαι κακοτροττος μη αρνεϊσαι να
κακοιταθης με σκοττον να τοπτεινωθης για να κα-
νης εμετον της υπερηφανειας σου.
μδ'. Οι ιτειρασμοι ιτου ερχονται ιτροκαλοϋν
εις τους ανθρωττους ηδονας, λυττας η δδυνας σω-
ματικας. 'Ο Θεος, ως ιατρδς των ψυχων αναλο-
γως με τα αΤτια των παθων που ε6ρϊσκονται
στην ψυχην, διδει με την σοφιαν του τδ καταλ-
ληλον φαρμακον.
με'. Οι στελλομενοι στους ανθρωττους αττδ
τδν Θεδν ιτειρασμοι, εχουν σκοττον αλλοι να 6-
ναιρεσουν ιτρογενεστερας αμαρτιας, αλλοι να
ανακοψουν ηδη ^νεργουμενας και αλλοι να προ-
λαβουν μελλοντικας, ττλην ^κεινων των ιτειρα-
σμων, ττου στελλονται ττρδς δοκιμην, ως συνεβη
με τδν 'Ιωβ.
μς'. 'Ο μεν φρονιμος, δίναλογιζδμενος την θε-
ραττειαν ττου ενεργοϋν οι ττειρασμοι ττου στελλει
δ Θεος, ϋιτομενει εϋχαρϊστως τας συμφορας που
του ερχονται, ιτιστεϋων δτι αυτδς και μδνον εΤ­
ναι αϊτιος απο τας αμαρτιας του και κανεις
αλλος. 'Ο δε αφρων, αγνοων την σοφωτατην
Ττρ6νοιαν του Θεου, δταν ιταιδαγωγηται δια τας
αμαρτιας του, θεωρεϊ ως αιτιους των δσων ιτα-
σχει τδν Θεδν η τους ανθρωττους.
'Υπαρχουν ωρισμενα μεσα ασκητικα τα δ-
 6ΚΧΤΟΝΤΧΘ Α6γΤβρἉ ΠΘ^Ι ΛΓἈΠΗΘ
ττοϊα σταματουν την ενεργειαν των παθων και
δεν ^ιπτρεπουν την αυξησιν των. Και εϊναι αλ­
λα, τα δποϊα ^λαττωνουν την ενεργειαν των πα­
θων και ετπφερουν μειωσιν, δπως η νηστεια, δ
κ6πος και η αγρυπνια δεν αφηνουν την ^ττιθυμι-
αν να αϋξηθη. 'Η αναχωρησις δμως απδ τδν κδ-
σμον, η πνευματικη θεωρια, η προσευχη και δ
ερως προς τδν Θε6ν, ^λαττωνουν την ^πιθυμιαν
και δδηγοϋν εις αφανισμον της. Τδ ϊδιον συμ-
βαινει και με τδν θυμον. 'Η μακροθυμια, η α-
μνησικακια και η ττραδτης, τδν σταματουν και
δεν τδν αφηνουν να αϋξηθη. 'Η δε αγαπη, η
λεημοσυνη, η χρηστοτης και η φιλανθρωιπα τδν
μειωνουν.
μη'. 'Εκεινου τοϋ δποιου δ νους ευρισκεται
παντοτε εις τδν Θε6ν, αυτοϋ τδ ^πιθυμητικδν
της ψυχης μετεστραφη εις τδν θειον ερωτα και
τδ θυμικδν δλδκληρον εις την θειαν αγαπην.
Δι6τι δ νους, δια της πολυχρονιου ^νεργειας
του αιτδ την θειαν, ελλαμψιν, γενωμενος δλος
φωτομορφος, αφοϋ προηγουμενως ^κυριαρχησεν
^ττι του παθητικοϋ μερους, κατδπιν τδ εστρεψεν,
ως ^λεχθη, προς τδν θειον ερωτα και εις ακατα-
παυστην και υιτερλογον αγαπην και οϋτω μετε-
φερε τδ παθητικδν με δλην την δυναμιν του απδ
την γην εις τδν Θε6ν.
μθ'. ^Εκεϊνος, που δεν φθονεϊ, ουτε δργιζεται,
οϋτε μνησικακεϊ, εις αυτδν που τδν ^λυιτησε, δεν
σημαινει δτι εχει και αγαπην προς αυτδν. Δυ-
ναται κανε'ις και χωρις να αγοπτςί, να μη αντα-
ττοδωση κακδν αντ'ι κακοϋ, συμφωνως με την Ιν-
τολην του Θεοϋ, 6λλα δεν ημιτορεϊ παντως να
6πτοδωση, χωρις να εκβιαση την καρδιαν του,
καλδν αντι κακοϋ. Τδ να κανη κανε'ις καλδν στους
μισοϋντας αυτδν μεσα απδ την καρδια του, αϋ-
τδ εϊναι καρττδς της ττνευματικης και τελειας
αγαπη ς.
ν' 'Εκεϊνος που δεν αγαττςί καποιον, δεν ση-
μαινει δτι απαραιτητως τδν μισεϊ. "Οπως πα-
λιν, δστις δεν μισεϊ δεν Επεται δτι αγαιτρ:. ΕΤ-
ναι δυνατδν να ευρισκεται εν μεσφ, δηλαδη οϋ­
τε να αγαττ9ί οϋτε να μιση αυτδν. Πεντε μονον
τροιτοι υτταρχουν που γεννουν την αγαπητικην
διαθεσιν, οι δποϊοι ανεφερθησαν εις τδ ενατον
κεφαλαιον της εκατονταδος αυτης: δ Ιπαινε-
τδς, δ μεσος και οι κατηγορημενοι.
να'. "Οταν βλεπης τδν νουν σου ασχολουμε-
νον με τα υλικα πραγματα με ευχαριστησιν και
κἱνουμενον μεσα εις τα νοηματα των, τδτε γνω-
ριζε, δτι αγαπας αυτα περισσοτερον παρα τδν
Θε6ν. Δι6τι εϊττεν δ Κυριος, δτι «δπου γαρ ^στιν
δ θησαυρος σου, εκει και η καρδια εσται».
(Ματθ. ς' 2Ι).
νβ'. 'Ο νους που ενοϋται με τδν Θε6ν και
παραμενει με την προσευχην και αγαπην γινε­
ται σοφδς αγαθδς, δυνατος, φιλανθρωττος, ^λε-
ημων, μακροθυμος και με ενα λογον, αποκτςί Ο­
λα σχεδδν τα θεϊα ιδιωματα. 'Απομακρυνομενος
δμως δ νους απδ τδν Θε6ν, αφου καταστη φι-
ληδονος, γινεται κτηνωδης η θηριωδης φιλονι-
κων με τους 6νθρωπους χαριν υλικων πραγμα-
των.
2Ι
νγ' 'Αγια Γραφη δνομαζει κοσμον τα υ­
λικα ιτραγματα. Και κοσμικοι εϊναι αϋτοι ττου
σκετττονται αϋτα και προς τους δποιους απευθυ-
νομενη η Γραφη λεγει δια να εντραπουν «μη α-
γαιτατε τδν κοσμον μηδε τα εν τω *κοσμω η ειτι-
θυμια της σαρκδς και η ειτιθυμια των δφθαλμων
και η αλαζονια τοϋ βιου ουκ εστιν εκ τοϋ Θεου,
αλλ' εκ του κοσμου εστι» και τα εξης. (Α' Μω-
αν. 6', Ι5).
νδ' Μοναχδς εϊναι εκεϊνος ιτοϋ αττεαττασε τδν
νουν του αιτδ τα υλικα -πραγματα και παραμενει
ττλησιον τοϋ Θεου δι
* εγκρατειας, αγαπης, ψαλ-
μωδιας κα» προσευχης.
νε' 'Ο ακολουθων την ιτρακτικην δδδν εϊναι νο-
ητδς κτηνοτροφος. Δι6τι τα ηθικα κατορθωματα
εττεχουν την θεσιν των κτηνων. Γι * αυτδ και δ
'Ιακωβ ελεγεν οι δοϋλοι σου εϊναι κτηνοτρδφοι.
(Γενιτ. μς', 34). 'Ο δε «γνωστικδς» ειναι ποιμην
ιτροβατων. Δι6τι οι ιτοιμαινομενοι λογισμοι υπδ
του νου εις τα δρη των θεωρηματων, επεχουν θε­
σιν ιτροβατων. Δι* αυτδ καθε ιτοιμην ιτροβατων
εθεωρεϊτο υπδ των αιγυπτιων ως βδελυγμα, ^ιτει-
δη δ θεωρητικδς εναντιουται εις τας διαβολικας
τεχνας.
νς' 'Ο μεν διεφθαρμενος νους, οταν τδ σωμα
αττδ τας δρμας του κινηται δια των αισθησεων
ττρδς σαρκικας ετπθυμιας και ηδονας, ακολουθει
και αϋτδς και συγκατατ ιθεται εις τας αμαρτω-
λας φαντασιας του. 'Ο δε εναρετος νους εγκρα-
τευεται και συγκρατει τδν εαυτον του αιτδ τας
εμπαθεϊς φαντασιας και ετπθυμιας και φροντιζει
να σωφρονηση τας ατακτους κινησεις του σω-
ματος.
νζ' 'Η αγαιτη προς τδν Θε6ν, καμνει εκεϊνον
ττοϋ την εχει να καταφρονη καθε πρδσκαιρον η-
δονην και καθε ·πονον και λυπην. Και ας σε πει-
σουν δλοι οι αγιοι, οι οττοιοι υπεμειναν ευχαρι-
στως δια τδν Χριστδν δλας τας θλιψεις και τα
βασανα.
 Ο "ΠΙΝΛΪ,, ΤΟΥ Κ6ΒΗΤΟΟ
Β'
ΟΙΑ ΕΙΝΑΙ αύτά τά
0ηρία ποὑ ἐνίκησε; Δι-
ότι πολὑ ἐπιθυμῶ νά
μάθω.
— Πρῶτον μέν, εἱπε,
τὴν "Αγνοιαν καὶ τὴν
Πλάνην. “Βί δεν θεω-
ρεῖς αὑτά ῶς θηρία;
Καὶ πολὑ κακά μάλιστα, εἱπα ἐγῶ.
— "Τστερα τὴν Λύπην καὶ τὁν Ὡδυριμόν,
τὴν 'Τπερηφάνειαν, τὴν Φιλαργυρίαν καὶ τὴν
Ἁκρασίαν ῶς καὶ ὅλας τάς α·λλας κακίας.
Ἐπάνω εἰς ὅλα αὑτά κυριαρχεῖ αὑτὁς πλέον
καὶ δεν κυριαρχεῖται ὅπως πρῶτα.
— Ὡ αὑτὴ εἱναι θαυμασία έπιτυχία καὶ τε-
λεία νίκη! Ἁλλά έκεῖνο ἀκόμη πές μου' ποια
δύναμη ἔχει τό στεφάνι μἐ τὁ ὁποῖον στεφα-
νοῦται ὁ νικητἡς;
— Εἱναι εὑδαιμονική, ίο νέε. Αὑτὁς ποὑ θά
στεφανωθῆ μἐ αϋτὴν τὴν δύναμιν, γίνεται εύ-
δαίμων καὶ μακάριος καὶ δἐν περιμένει ἀπὁ
πουθενά ἀλλοῦ τὴν εὑδαιμονίαν του, παρά
μόνον ἀπό αὑτό.
— Ὡραία ἡ νίκη ποὑ λέγεις. Ὄταν ὅμως
στεφανωθῆ, τί κάνει ἤ ποῦ πηγαίνει;
— Τόν παραλαμβάνουν αἱ Ἁρεταί, τόν ὁ-
δηγοῦν εἰς τὁν τόπσν ἀπ' ὅπου ἧλθε καὶ τοῦ
δείχνουν αὑτοὑς ποὑ ζοῦν ἐκεῖ μἐ δυστυχίαν
καὶ ἀθλιότητα, πῶς ναυαγοῦν στον 6ίον καὶ
πλανῶνται καὶ ῶς αὶχμάλωτοι ὑπὁ τῶν νικη-
τῶν ὁδηγοῦνται ἐδῶ κι * ἐκεῖ ὀίλλοι ἀπό τὴν
Ἁκρασίαν, άλλοι ἀπό τὴν Ἁλαζονείαν, ὀίλλοι
ἀιπό τὴν Φιλαργυρίαν, ὀίλλοι ἀπό τὴν Κενο8ο-
ξίαν καὶ ὀίλλοι ἀπὁ αλλα πάθη. Ἁπὁ τά δεινά
αὑτά δἐν ὴμποροῦν νά ἀπαλλαγοῦν, ωστε νά
ἐλευθερωθοῦν καὶ νά ἔλθουν ἐδῶ. Ἁντιθέτως
εὑρίσκονται σἐ ταραχὴ σέ ὅλη τὴν ζωὴ τους.
Καὶ αὑτὀ τὁ παθαίνουν ἐπειδὴ δἐν εὑρίσκουν
τόν δρόμον αϋτόν, ἀφοῦ ἔχουν λησμονήσει τὁ
πρόσταγμα τοῦ Δαιμονίου.
— Νομίζω ὅτι σωστά ὁμιλεῖς. Ἁλλά ἐξα-
κολουθῶ νά ἀπορῶ, διατὶ αἱ Ἁρεταὶ τοῦ δεί-
χνουν τόν τόπσν ἀπ' ὅπου ἧλθε;
— Διότι δσον ἧτο ἐκεῖ, δἐν καταλάβαινε σέ
ποια κατάστασιν εὑρίσκετο. Καὶ ἐπειδὴ ἤπιε
τὴν 'Ἁγνοιαν καὶ τὴν Πλάνην θεωροῦσε τά
μὴ κακά ῶς κακά καὶ μὴ ἀγαθά ῶς ἀγαθά.
ΓΤ αὑτό καὶ ἧτο δυστυχὴς ὅπως ὅλοι ὅσοι ἔ-
ιμεναν ἐκεῖ. Τῶρα δὲ ποὑ ἔμαθε τὴν ἀλὴθεια
αὑτὁς ζῆ εϋτυχισμένος καὶ τους ὀίλλους 6λέ-
πει ῶς δυστυχεῖς.
— "Οταν λοιπόν ξαναδῆ τους τόπους αὑ-
τός τί κάνει ἤ ποῦ πηγαίνει;
— Ὅπου θελἡσει, εἱπε. Πανποῦ εἱναι άσφα-
λὴς ἀπ' ὅπου περάσει καὶ στό μέλλον ζῆ μἐ &-
σφάλειαν. Καὶ τὁν ὑπόδέχονται ὅλοι μἐ χαράν,
ὅπως οἱ αρρωστοι ὑπσδέχονται τὁν ιατρόν.
— Τάς γυναῖκας ἐκείνας, τάς ὁποίας εὶπες
ὅτι εἱναι θηρία, δέν φοβεῦται πλέον μὴπως τοῦ
καμουν κανένα κακό;
— Μά τὁν Δία, οὑδέποτε πλέον θά ἐνοχληθῆ,
ουτε ἀπό τὴν 'Οϊδύνην, ουτε ἀπὁ τὴν Λύπην,
ουτε ἀπὁ τὴν Ἁκρασίαν, οῦτε ἀπὁ τὴν Πενίαν,
ουτε ἀπό τὴν Φιλαργυρίαν ἤ ἀπὁ ὁποιοδὴποτε
κακό. Κύριος εἱναι ὅλων αὑτῶν καὶ ἀνῶτερος
ἀπό κάθε αίτιον λύπης, ὁμοιάζων μἐ ἐκείνους
ποὑ ἡμερῶνουν τά φείδια. Διστι τά διάφορα
θηρία ἐνῳ 6λάπτουν μέχρι θανάτου ὅλους τους
ἀνθρῶπους, τους δαμαστάς των ὅμως δἐν τους
6λάπτουν. 'Ἐτσι καὶ αὑτὁν τίποτε δέν τὁν λυ-
πεῖ διότι ἔχει τό ἀντιφάρμακον.
— Νομίζω, ὅτι αὑτά ποὑ λέγεις εἱναι ὀρθά.
Ἁλλά πές μου ἀκόμη, ποῖοι εἱναι ἐκεῖνοι ποὑ
φαίνεται, ὅτι ἔρχονται ἀπό τό 6ουνό; Καὶ ὀίλ-
λοι μέν εἱναι στεφανωμένοι καὶ δείχνουν ὅτι εὶ-
ναι εὑτυχεῖς, ὀίλλοι δὲ ἀστεφάνωτοι καὶ φαί-
νονται λυπη;μένοι καὶ ταραγμένοι, ἀλλά καὶ μἐ
τραυματισμένα τά πόδια καὶ τά κεφάλια' σύ-
ρονται ἀπὁ κάποιες γυναῖκες;
— Οἱ μεν στεφανωμένοι, εἱπε, εἱναι αὑτοὶ
ποὑ ἐλυτρῶθησαν ὑπό τῆς Παιδείας καὶ ἤδη
εύφραίνονται χάρις εἰς αὑτὴν. Οἱ δὲ ἀστεφά-
νωτοι, ὀίλλοι ἀπὁ αὑτοὑς ἐπιστρέφουν ἀποδοκι-
 Ο ΠΙΝΛϊ ΤΟΥ Κ6ΒΗΤΟΘ
μασθέντες ὑπὁ τῆς Παιδείας καὶ γι' αὑτὁ εὑ-
ρίσκονται εἰς ἀθλίαν κατάστασιν. "Αλλοι πάλιν
ἐιδειλίασαν ἐκεῖ ποὑ ἀνέβαιναν στὴν Καρτερί-
αν καὶ τῶρα ἐπιστρέφοντες πλανῶνται σε ἀδι-
έξοδα.
— Καὶ οἱ γυναῖκες ποὑ τους ἀκολουθοῦν, ποι-
ές εἱναι; ἐρῶτησα.
— Εἱναι Λύπες, Ὀδύνες, Ἁθυμίες, Ἁὅοξί-
ες καὶ "Αγνοιες, εἱπε.
— "Ολα τα κακά λέγεις ὅτι τους ἀκολου-
θοῦν;
— Μά τὁν Δία, ὅλα τους ἀκολουθοῦν. Αὑ-
τοί, δταν φθάσουν στον πρῶτον περίβολον, ποὑ
εἱναι ἡ 'Ηδυπάθεια καὶ ἡ Ἁκρασία, δἐν κατα-
κρίνουν τους ἐαυτούς των, ἀλλ' ἀμὲσως κακο-
λογοῦν καὶ τὴν Παι8είαν καὶ ἐκείνους ποὑ ὁ-
δεύουν πρὀς αὑτὴν, τους ὁποίους θεωροῦν ἀθλί-
ους καὶ ταλαιπῶρους καὶ δυστυχεῖς, γιατὶ τίχ-
χα ὀίφησαν τάς ἡδονάς καὶ ὄ,τι ἀπολαμβάνουν
αύτοὶ καὶ ζοῦν δύστυχα.
— Ποιά θεωροῦν αύτοὶ ἀγαθά;
— Τὴν Ἁσωτίαν καὶ τὴν Ἁκρασίαν μπορεῖ
νά πῆ κανεὶς ἐν συντομία. Διότι τό νά εὑχαρι-
στοῦνται καὶ νά ἀπολαμβάνουν σαρκικά, το θε-
ωροῦν ῶς μέγα ἀγαθόν.
— Ἐκεῖνες οἱ ὀίλλες γυναῖκες ποὑ εἱναι ἐκεῖ
καὶ φαίνονται χαρούμενες καὶ γελοῦν, ποιές εἱ-
ναι;
— Εἱναι Δοξασίαι, εἱπε, αἱ ὁποῖαι ἀφοῦ ίο-
δἡγησαν εἰς τὴν Παιιδείαν αὑτοὑς ποὑ εἰσῆλ-
θαν πρὀς τάς Ἁρετάς, ἐπιστρέφουν γιά νά φέ-
ρουν καὶ άλλους καὶ νά ἀναγγείλουν ὅτι οἱ προ-
ηγούμενοι εἱναι ἤδη εὑδαίμονες.
— Αἱ Δοξασίαι, εἱπα, εἰσέρχονται ἀμέσως
εἰς τάς Ἁρετάς;
— Ὄχι, ἀπἡντησε. Διότι δἐν εἱναι πρέπον
αἱ Δοξασίαι νά πηγαίνουν κατ' εὑθείαν εἰς τὴν
Ἐπιστήμην, ἀλλά πρέπει προηγουμένως νά πα-
ραϊδίδουν αὑτοὑς ποὑ συνσδεύουν στὴν Παι-
δείαν. "Τστερα δταν τους παραλάβη ἡ Παι-
δεία, αἱ Δοξασίαι ἐπιστρέφουν διά νά ὁὅηγἡ-
σουν καὶ αλλους στὴν Παιδεία, ὅπως συμβαί-
νει μἐ τα πλοϊα, ποὑ ἀφοῦ ξεφορτῶσουν τό εμ-
πόρευμα πάλιν ξαναφορτῶνουν.
— Καὶ αὑτά μεν ποὑ λέγεις, εῖπα, νομίζω ὅ-
τι εἱναι ὀρθά. Ἁλλά δἐν μας εἱπες, τί προστό,-
ζει τὀ Δαιμόνιον εἰς αὑτοὑς ποὑ εἰσέρχονται
εἰς τὁν 6ίον;
— Τους λέγεις νά ἔχουν θάρρος. Γι' αὑτὁ
καὶ σεῖς νά ἔχετε θάρρος καὶ θά σας τά ἐξη-
γἡσω ὅλα.
— Καλά εἱπα ἐγὼ καὶ ὁ γέρων ἔδειξε μὲ
23
τὁ χέρι του τόν πίνακα.
— Βλέπετε, λέγει τὴν γυναῖκα ἐκείνην ἡ Ο­
ποια φαίνεται ῶς τυφλὴ καὶ στέκεται σε στρογ-
γυλόν λίθον, καὶ ὅπως σας εἱπα λέγεται Τύ-
χη;
— Τὴν 6λέπωμεν.
— Τὁ Δαιμόνιον προστάζει εἰς τους εἰσερ-
χομένους εἰς τόν 6ίον νά μὴ πιστεύουν εἰς αὑ-
τὴν, νά μὴ θεωροῦν ἀσφαλές ὅ,τι καὶ νά τους
δῶση καὶ οἤτε νά τό θεωρὴσουν δικό τους. Δι-
ότι τίποτε δἐν τὴν ἐμποϊδίζει νά τά πάρη πάλιν
καὶ νά τά δῶση εἰς ἀλλον. Αὑτὴν τὴν ἐναλλα-
γὴ κάνει πάντοτε. Καὶ γι' αὑτὁν τὁν λόγον τὁ
Δαιμόνιον συμβουλεύει νά μὴ δίδη κανεὶς ση-
μασία εἰς ὅ,τι λαμβάνει ἀπὁ τὴν Τύχην, οἤτε
νά χαίρεται δταν πέρνει δῶρα, οἤτε νά λυπῆται
ὅταν τά χάνη, οἰιτε νά ἐπαινεῖ, οῦτε νά κατη-
γορεῖ. Διότι τίποτε δἐν κάνει μἐ σκέψιν, ἀλλά
ὅπως τύχη, ῶς σας εἱπα προηγουμένως. Γι' αὑ-
τό καὶ δἐν πρέπει κανεὶς νά θαυμάζη ὅ,τι κα-
νει αὑτἡ, οῦτε νά γίνεται ὅμοιος μἐ τους κα-
κοὑς τραπεζίτας, οἱ ὁποῖοι, ὅταν πέρνουν κα-
ταθέσεις ἀπὁ τους ἀνθρῶπους χαίρονται καὶ
θεωροῦν ἰδικά τους τά ξένα χρἡματα. "Οταν
δμως τους ζητοῦν τά κατατεθέντα ἀγανακτοῦν
καὶ πιστεύουν ὅτι ἔπαθαν μεγάλη συμφοράν,
χωρίς νά θυμοῦνται ὅτι ἔλαβαν τά χρἡματα διά
νά ἐπιστρέψουν πάλιν στον δικαιοῦχον. Λοιπδν
ιδἐν πρέπει νά ἔχη κανεὶς ἐμπιστοσύνην στὴν
Τύχην, αλλα ὅ,τι δίδει αὑτὴ ας τὁ πέρνη ὁ αν-
θρωπος καὶ νά πηγαίνει ἐκεῖ ποὑ ὅ,τι δίδονται
εἱναι ἀσφαλῆ.
— Τὶ εἱναι ἐκεῖνο ποὑ εἱναι ἀσφαλές; ἐρῶτη-
σα.
— Ἐκεῖνο ποὑ δίδει ἡ Παιδεία, ἐάν 6έβαια
κατορθῶση κανεὶς νά φθάση εἰς αὑτὴν.
— Καὶ τί δίδει ἡ Παιδεία;
— Τὴν ἀληθινὴ γνῶσιν καὶ Ἐπιστήμην ἐκεί-
νων ποὑ πραγματικά συμφέρουν στον ανθρω-
πον, ποὑ εἱναι σταθερά καὶ ἀμετάβλητα. Τὁ
Δαιμόνιον ἐπίσης προστάζει τους ἀνθρῶπους
νά κατευθύνωνται συντόμως πρὀς τὴν Ἐπιστἡ-
μην. Καὶ ὅταν συναντἡσουν τάς γυναῖκας, δη-
λαιδὴ τὴν Ἁκρασίαν καὶ τὴν 'Ηδυπάθειαν, νά
φροντίσουν τό ταχύτερον νά ἀπαλλαγοῦν ἀπὁ
αύτάς καὶ νά μὴ δώσουν καμμίαν προσοχὴν εἰς
τους λόγους των. Ὅταν δἐ φθάσουν εἰς τὴν
Ψευδοπαιδείαν, τό Δαιμόνιον ἐπιτρέπει νά ἐν-
διατρίψουν εἰς αὑτὴν ὁλίγον διάστημα, νά πά-
ρουν ἀπ' αὑτὴν ὅ,τι θέλουν ῶσαν ἐφόδιον καὶ
ὑστερα νά ἀναχωρὴσουν συντόμως πρὀς τὴν
ἀληθινὴν Παιιδείαν. Ὅποιος δε δἐν κάνει αϋ-
24 Ο ΠΙΝΧλ ΤΟΥ Κ6ΒΗΤΟΘ
τα ἤ κάνει κάτι διάφορον, ῶς κακὁς καταστρέ-
φεται κακῶς. Καὶ ὁ μεν μῦθος τοῦ Πίνακος,
ῶ Ξένοι, εἱναι αὑτός. Ἐάν δὲ θέλετε νά ἐρω-
τήσετε κάτι περισσότερον, εὑχαρίστως ἐγῶ νά
σας ἐξηγἡσω.
— Καλά εἱπες, ἀπὴντησα. Ἁλλά τὶ προστα-
ζει τὁ Δαιμόνιον αὑτοὑς νά πάρουν ἀπὁ τὴν
Ψευδοπαιιδείαν ;
— Αὑτά τα ὁποῖα θεωροῦνται χρἡσιμα.
— Ποια εἱναι λοιπόν αὑτά; ἐρῶτησα.
— Τά γράμματα, εἱπε, καὶ τά αλλα μαθἡμα-
τα, τα ὁποῖα καὶ ὁ Πλάτων θεωρεῖ ῶς χαλινὁν
8ιά τους νέους, δια νά μὴ περισπῶνται στά
6λαβερά.
— Εἱναι ἀνάγκη νά ἐφωδιασθῆ κανεὶς μἐ
αὑτά, δταν ἔχη ποόθεσιν νά πορευθῆ προς τὴν
ἀληθινὴν Παιιδείαν, ἤ ὄχι;
— Καμμία μἐν ἀνάγκη δεν ὑπάρχει, εἱπεν,
ὅμως εἱναι χρἡσιμα.. Εἰς τὀ νά γίνη κανεὶς κα-
λύτερος, τά γράμματα δεν συντελοῦν σἐ τίπο-
τε.
— Ἐπομένως, λέγεις, ὅτι σἐ τίποτε δεν χρη-
σιμεύουν τά γράμματα προκειμένου νά γίνη κα-
νεὶς καλύτερος ανθρωπος;
— Σἐ τίποτε. Διότι εἱναι δυνατὁν καὶ χωρὶς
αὑτά νά γίνη κανεὶς καλύτερος. "Ομως καὶ αὑ-
τα δἐν εἱναι αχρηστα. Διότι δπως ἐννοοϋμε κα-
λύτερα, δταν κανεὶς μάς ἐξηγεῖ κάποιον λόγον,
ἔτσι 6οηθοῦν καὶ τά γράμματα νά καταλάβωμε
μἐ περισσοτέραν σαφὴνειαν κάτι, τὁ ὁποῖον θά
ἐννοούσαιμεν 6εβαίιος καὶ χωρὶς τά γράμματα.
Ἐπομένοις καὶ ὀίνευ αὑτῶν δἐν ὑπάρχει ἐμπό-
διον δια νά 6ελτιῶσωμεν τὁν έαυτόν μας.
— Ἁλλ' ἐρωταται' οἱ πεπαιδευμένοι δἐν ὑ-
περέχουν εἰς τὀ νά γίνουν ἀνῶτεροι ἀπὁ τοὑς
ἀπαιϊδεύτους ;
— Πῶς δύνανται νά ὑπερέχουν ἀφοῦ καὶ αὑ-
τοὶ εἱναι ἀπατημένοι περὶ τοῦ τὶ εἱναι καλὁν
καὶ κακόν, ἀλλά μαζὶ μἐ αὑτὁ εἱναι καὶ αὶχμά-
λωτοι κάθε κακίας; Διότι τίποτε δἐν ἐμπο6ίζει
τὁν γνωρίζοντα γράμματα, ἀπὁ τὀ νά εϊναι
μέθυσος, δπως ὁ ἀμαθὴς, ἤ ἀκρατὴς, φιλάργυ-
ρος, αιδικος, πρσδότης καὶ αφρων.
— Συμ6αίνει νά 6λέπη κανεὶς πολλοὑς τοι-
ούτους.
— Πῶς λοιπόν οἱ γνωρίζοντες γράμματα καὶ
χάρις εἰς αὑτά ἡμποροῦν νά γίνουν τελειότε-
ροι;
— Ἁπὁ αὑτά καταφαίνεται ὅτι εἱναι σωστά
δσα λέγεις. Ἁλλά δια ποῖον λόγον οἱ εὑρισκό-
μενοι «ὶς τὴν Ψευδοπαιιδείαν, φαίνεται ὅτι προ-
σεγγίζουν εἰς τὴν ἀληθινὴν Παιδείαν;
— Καὶ τί ὦφελεῖ αϋτούς, εἱπε, ἀφοῦ ἡμπο-
ρεῖ κανεὶς νά ἰδῆ ἀνθρῶπους, ποὑ προέρχονται
ἀπό τὁν π;ρῶτον περίβολον, ὅπου δεσπόζουν ὅ-
λαι αἱ Κακίαι νά προσεγγίζουν τὁν τρίτον πε-
ρίβολον, ὅπου ἡ ἀληθινὴ Παιδεία, καὶ οἱ ὁποῖ-
οι προπορεύονται τῶν πεπαιδευμένων; "Ωστε,
πῶς ὑπερέχουν ; Ἐπομένως ἤ δυσκινητότεροι
πρὁς τὴν ἀληθινὴν Παιιδείαν εἱναι ἤ δυσμαθέ-
στεροι ἀπό τοὑς ἀγραμμάτους.
— Πῶς συμ6αίνει αὑτό; ἐρῶτησα.
— Αύτοὶ τοῦ δευτέρου περιβόλου τῆς Ψευδο-
παιδείας, φρονοῦν ὅτι γνωρίζουν έκεῖνα ποὑ ἀ-
γνοοῦν. *Ἐφ ὅσον θά ἔχουν αύτὁ τὁ φρόνημα,
κατ' ἀνάγκην θά παραμένουν στὴν πλάνην των
καὶ δἐν θά κινοῦνται πρὀς τὴν ἀληθινὴν Παι-
δείαν. "Αλλωστε, δἐν 6λέπεις, ὅτι καὶ αἱ Δο-
ξασίαι ἀκολουθοῦν καὶ αὑτοὑς, ὅπως καὶ αἱ Κα-
κίαι, ἀπό τὁν πρῶτον περίβολον; "Ωστε καὶ οἱ
πεπαιδευμένοι δἐν διαφέρουν ἀπὁ τοὑς ἀμ,αθεῖς,
δἐν εἱναι καλντεροι ἀπὁ αύτούς, ἐάν δἐν τοὑς
συναντἡση ἡ Μεταμέλεια καὶ ἀναγνωρίσουν, ὅτι
δἐν ἔχουν Παιδείαν, ἀλλά Ψευδοπαιιδείαν, ἐξ
ἀφορμῆς τῆς ὁποίας ἀπατῶνται. Παραμένοντες
δἐ ἀμετακίνητοι στὴν πλάνην των οὑδέποτε θά
λυτρωΟοῦν.
Καὶ σεῖς, ω Ξένοι, εἱπε ὁ γέρων, οὑδέποτε
θά σωθῆτε δια. τῆς ἀληθείας, ἐάν δἐν ἀκολου-
θἡσετε αύτὴν τὴν διδασκαλίαν καὶ δἐν ἐιπιμένε-
τε νά μελετἀτε αὑτά ἔως ὅτου στερεωθῆτε εἰς
τὴν Ἁρετήν. Αὑτά πάντοτε νά στοχάζεσθε, τά
ιδἐ ὅλα τά ὀίλλα νά τά θεωρῆτε ῶς μάταια, ἀλ-
λοιῶς καιμμίαν ῶφέλειαν δἐν θά ἔχετε ἀπό αὑ-
τά ποὑ ἀκούσατε τιδρα.
— Θά ἀκολουθἡσωμεν τὴν συμβουλήν...
ἰ.μ.
Τέλος
 ΟΧΟΛΙΟΝ 6ΙΟ ΤΟΝ "ΠΙΝΑΚΧ,,
ΤΟΥ ΚΘΚΗΤΟΟ
ΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙ-
ΣΕΩΣ εἰς τοὑς ΑἈ.
τοϋ «Πίνακος» εἰς με-
τάφρασιν τοϋ φιλοσό-
φου τῆς μετασωκρατι-
κῆς ἐποχῆς Κέ6ητος,
ὶἘ όπε6λέψαμεν εις τὸ νὸ
ί δῶσωμεν τὴν έλληνι-
κὴν σκέψιν ἐπὶ τοϋ θέ-
ματος τῆς Παιδείας καὶ κυρίως τὴν όμολογίαν
ώς πρὁς τὴν ὸξίαν της καὶ παραλλήλως τὴν
όντίληψιν τῶν Πλατωνικῶν, ως πρὁς τὴν εϊσο-
δον τοϋ όνθριίιπου εἰς τὸν κόσμον καὶ τὸ δια-
δοχικὸ στάδια τῆς ήθικῆς περιπετείας που ὑ-
φίσταται, ήτις όποδιδεται ὑπὸ τοϋ Κέ6ητος
παραστατικιοτατα καὶ παρέχεται οὅτως ή εϋ-
καιρία ενδς συντόμου συΥκριτικοϋ σχολιασμοϋ
ἐν σχέσει πρὁς τὸν Χριστιανισμόν.
Βε6αίως ὴ κλασικὴ φιλοσοφία, όποτελεϊ
μιαν προσπάθειαν όγωνιιδδη διά φυσικῆς σκέ-
ψεως, καὶ αὐτῆς διεφθαρμένης ἐκ τῆς προ-
πατορικῆς πτωσεως, δπως ὲρμηνεύση τὴν κτί-
σιν, τὸν ανθρωπον καὶ τὴν ἐσωτερικὴν τραγω-
δίαν του καὶ μίαν όναζήτησιν τῆς λυτρῶσεως
του, ἐν όντιθέσει πρὸς τὸν Χριστιανισμόν, ὅσ-
τις όποτελεϊ όποκάλυψιν τοϋ θεοϋ καὶ πάσης
όληθείας. Ἐπομένως σύγκρισις δύο ὸνομοί-
ων πηγῶν εϊναι άδύνατος. Ἐν τούτοις αν καὶ
ό ανθρωπος, ως εἰκῶν θεοϋ, διεφθόρη μὲν
καὶ ήμαυρωθη κατιι τὴν φόσιν του, διετήρη-
σεν δμως συνεσκιασμένην καὶ ατονον τὴν αϊ-
σθησιν τῆς καταγωγῆς καὶ εὑγενείας του. ΔΓ
αϋτὸ 6λέπομεν εἰς δλας σχεδὸν τὸς φιλοσο-
φίας στοιχεϊα «χριστιανικά», ἰδιαιτέρως δὲ εἰς
τὸν Πλάτωνα ἐξαιρετικῶς τονισμένα, Υεγονὸς
ὅπερ ῶδήγησε τὸν 'Ἁγιον Γρηγόριον τὸν θεο-
λόγον νὸ τὸν χαρακτηρίση ῶς «θεολογον παρ'
δλλησιν». "Αλλωστε αϋτὴ ή ἔφεσις τῶν προ
Χριστοϋ όνθρωπων, δπως γνωρίσουν τὴν όλή-
θειαν καὶ τὸ κοινὸ όνθρωπολογικὸ στοιχεϊα
των, προεκάλεσαν τὸν μὲν Τερτυλλιανὸν νά
εϊπη, δτι «αἱ ψυχαὶ γεννῶνται χριστιανικαί»,
τδν δὲ φιλόσοφον καὶ Μάρτυρα Ἰουστϊνον, νὸ
όποφανθῆ δτι «οἱ ἔλληνες φιλόσοφοι ἐλάλη-
σαν μὲ τὸν σπερματικὸν λόγον». Δηλαδὴ μὲ
τὸν λόγον που εγκατέσπειρεν ό θεὸς εἰς τάς
ψυχὸς τῶν άνθρῶπων, ἔστω καὶ άσθενῆ καὶ
χωρὶς τὴν λάμψιν τῆς άληθείας, άπὸ τὴν στέ-
ρησιν τοϋ Ἁγίου Πνεύματος.
ο ο ο
Εἰς τὸν «Πίνακα» 6λέπομεν τὁν ανθρωπον
να εἰσέρχεται εἰς τὸν κόσμον. Τὸ περίεργον
εϊναι — εαν δντως τὸ ἔργον τοϋτο άνήκη εἰς
τὴν Πλατωνικὴν Σχολὴν — ὅτι δεν γίνεται
καν μνεία τῆς «όναμνήσεως», ήτις όποτελεϊ
6ασικὸν ἀνθρωπολοΥϊκὸν στοιχεϊον τῆς Πλα-
τωνικῆς Φιλοσοφίας. Ουτω δέ, χωρὶς τὸ άν-
τίρροπον τῆς «όναμνήσεως τῆς θείας πατρί-
δος», ό ανθρωπος καθίσταται ἔρμαιον τῶν κα-
κοποιῶν ήθικῶν ἐπιδρόσεων τοϋ κόσμου, τὸς
όποίας ό Κέ6ης προσωποποιεϊ.
Μόλις εἰσάΥεται, λοιπόν, ό ανθρωπος εἰς
τὸν 6ίον, τὁ όγαθόν πνεϋμα τοϋ άνθρωπου, ή
συνείδησις προφανῶς, ὑπὸ τὴν μορφὴν «δαι-
μονίου», προστάζει τοὑς ιινθρωπους νὸ άκο-
λουθήσουν τὴν όδὸν που όδηΥεϊ εἰς τὴν σω-
τηρίαν των, διὸ τῆς άποφυγῆς διαφόρων ή­
θικῶν κακῶν. Αἱ κακίαι μορφοποιοϋνται εἰς
γυναίκας. Πρῶτη εϊναι ή όπότη, ή όποία πο-
τίζει τοὑς όνθριὑπους μὲ τὴν πλάνην καὶ τὴν
αγνοιαν. Ὄ συγγραφεὑς ἐνταϋθα ἐζηγεϊ, δτι
αλλοι πίνουν όλίΥον καὶ αλλοι πολύ.
Δύναται νὸ παρατηρηθῆ, ὅτι ή ϊίποψις αὐ-
τὴ ἔχει καθολικὸν χαρακτῆρα. Εἰσερχόμενοι
εἰς τὸν κόσμον οἱ ανθρωποι, ἐάν δὲν καθοδη-
Υηθοϋν πρὁς ποϋ; πρὁς τὴν μόνην άλήθειαν,
τὁν χριστιανισμόν, θά εὑρίσκωνται ἀσφαλῶς
εἰς τὴν πλάνην καὶ τὴν ϊίγνοιαν καὶ ἔκθετοι
εἰς δλας τὸς κακίας, εἰς ποικίλον ὅμως 6α-
θμόν, όναλόγως μὲ τὸς φωνὸς τῆς συνειδή-
σεως. Ἐν τούτοις κατὸ τὸν Κέ6ητα, ή μὴ πλά-
νη, ὴ μὴ ϊἱγνοια καὶ αἱ μὴ κακίαι, δηλαδὴ τὸ
26 ΘΧΟκΙΟΝ 6ΙΘ ΤΟΝ 'ὌΙΝΧΚΛ,. ΤΟΥ ΚΘΕΗΤΟΘ
όρνητικὸν καλον, όποτελεϊ υψιστον άγαθόν,
δπως θὸ ϊδωμεν παρακατιόντες. Καὶ τοϋτο ά-
ποκαλύπτει τὴν θλι6εράν πτωχείαν τῆς φιλο-
σοφίας.
β β ο
Ἐν συνεχεία, ϋπὸ μορφὴν γυναικῶν πάν-
τοτε, ο! ανθρωποι παγιδεόονται άπὸ τὸς ἐπι-
θυμίας, τὸς ήδονὸς καὶ τὸς πεπλανημένας δο-
ξασίας περὶ ζωῆς, ἐξ όφορμῆς τῆς άγνοίας τοϋ
καλοϋ. Κατόπιν ό σ., όπὸ μίαν κοινὴν πεϊραν
διά τὴν άστάθειαν τῶν άνθρωπινων πραγμό-
των, παρουσιάζει μίαν γυναϊκα τυφλὴν καὶ
τρελλήν, ή όποία άναστατωνει μὲ τὸς πράξεις
της τὴν ζωὴν τῶν ἀνθριὑπων, εϊς δλλους δί-
δουσα όγαθά, διὸ νὸ τὸ ἀφαιρέση πάλιν καὶ
όπὸ ίϊλλους άφαιροϋσα δια νὸ τὸ διίιση μετ'
όλίγον. Αὑτὴν ή ὸρχαία φιλοσοφία όνομάζει
Τύχην, αἱ όσταθεϊς 6ουλαὶ τῆς όποίας προκα-
λοϋν δέος καὶ δυστυχίαν καὶ παντοτεινὴν ά-
6ε6αι6τητα.
Καὶ δτι μὲν τὸ άνθρωπινα εϊναι 66έ6αια καὶ
δνασφαλῆ, οϋδεμία όμφι6ολία χωρεϊ. Ἐκεϊνο
δὲ που εϊναι κρισίμϋυ σημασιας εϊναι νὸ ἐξα-
κρι6ωθῆ ή αἰτία. Ὄ Χριστιανισμός,ἐν όντιθέ-
σει πρὸς δλους σχεδὸν τους λαοός, που δέ-
χονται τὴν υπαρξιν μιας όνεξελέγκτως δριίι-
σης δυνάμεως, τῆς Τύχης, όποδέχεται μόνον
τον προσωπικὸν θεόν, προνοοϋντα ἐξ όγόπης
δια τὸ πλάσματό του καὶ ρυθμίζοντα τὴν ζωὴν
τῶν δνθριυπων μέχρι λεπτομερείας 6άσει τῆς
όγόπης του, τῆς δικαιοσύνης του καὶ τοϋ ἐλέ-
ους του. 'Ο Χριστιανὸς κινεϊται εϊς ἔνα χῶ-
ρον άπολύτου 6εβαιότητος καὶ ἀσφαλείας μέσα
στὴν Κι6ωτὸν - Ἐκκλησίαν, ή όποία τον σιῦ-
ζει απ' δλας τὸς περιπετείας τῆς ζωῆς, ήτις
ζωή, ὦς σύνολον μὲν παρουσιάζει τὸ φαινό-
μενον τῆς άενάου μετα6λητικότητος, πλὴν δ-
μως τοϋτο οϋδόλως ἐπηρεάζει τὸ ἐκ τῆς πί-
στεως εϊς τον θεόν ἰσχυρὸν συναἰσθημα ό-
σφαλείας. 'Ἐνα μόνον φο6εϊται ὁ χριστιανός,
δπερ ἁφεύκτως προκαλεϊ ταλαιπωρίας καὶ θλί-
ψεις· τὴν όμαρτίαν. «Τὸ προσκροϋσαι θεῳ»,
δπως λέγει ό αγιος Χρυσόστομος. Ἁλλὸ καὶ
πάλιν άποκαθίσταται ή διασαλευομένη πρὸς
καιρὸν σταθερὸ σχέσις τοϋ χριστιανοϋ πρὸς
τον Πατέρα, δια τῆς μετανοίας.
ο ο ο
"Ο προχριστιανικὸς λοιπὸν ἀνθρωπος, ἐντὸς
τοϋ πλέγματος τῆς ἀπότης, τῆς πλόνης, τῆς
άγνοίας καὶ τῆς φιλοπαίγμονος τύχης, περιπί-
πτει όπὸ όθλιότητος εἰς όθλιότητα καὶ όπὸ
τιόθους εἰς πάθος ϋπὸ τὴν ἐπήρειαν τῶν δαι-
μονικῶν ενεργειῶν. ΓΓ αϋτό, τὸ όνωτέρω
πάθη διαδέχονται ή όκρασία, ὴ ἀσωτία καὶ ὴ
κολακεία, ποὑ ὑπόσχονται, στον διψῶντα αν-
θρωπον, λύτρωσιν, ποὑ ποτὲ δεν θὸ εί5ρη, διὸ
τῶν σαρκικῶν ήδονῶν, αἱ όποϊαι περισσότε-
ρον τον 6υθίζουν εἰς άπέλπιδα δυστυχίαν, ως
«ὀψιυνια τῆς όμαρτίας», τοϋ δωροφοροϋν τε-
λικῶς τον θάνατον τῆς ψυχῆς — αν καὶ δὲν
δύναται νὸ γίνη λόγος περὶ ψυχικοϋ θανἁτου
εἰς τους μὴ άναγεννηθέντας δια τοϋ ἉΥίου
Βαπτίσματος, διότι εϊναι ὴδη νεκροί, φέρον-
τες τὸν θάνατον τοϋ προπάτορος ἐντός των.
Ἁφοϋ πλέον γίνει δοϋλος τῶν παθῶν, παρ'
ὅ,τι ὴδη ἔχει καταλαβει 8τι τοϋ όπομυζοϋν τὴν
υπαρξιν του, ὑποτάσσεται εἰς αϋτά δουλικῶς
καὶ πολλόκις άναΥκάζεται νὸ διαπράξη κάθε
ότιμίαν πρὸς ἱκανοποίησίν των. Κατόπιν ό ἁν-
θρωπος παραδίδεται εἰς τὴν τιμωρίαν διὸ νά
κολάζεται όπὸ τὴν λύπην, τὴν όδόνην, τὸν
όδυρμόν, τὴν άθυμίαν καὶ τελειώνει τὸν 6ίον
του μέσα στὴν δυστυχίαν, δν, 6εβαίως, δὲν
συναντήση στὸν δρόμον τῆς αὐτοκαταστροφῆς
του τὴν μετάνοιαν.
Ἐάν ἔχη τὴν «τύχην» καὶ τὸν παραλάβει ὴ
μετάνοια, αὐτὴ τὸν όποσπα όπὸ δλα τὸ κακά
ποὑ τὸν ζωνουν, τὸν διδάσκει διάφορον τρόπον
ζωῆς καὶ τοϋ ἐμβάλλει τὴν ὲπιθυμίαν διὸ τὴν
παιδείαν καὶ τὴν ψευδοπαιδειαν. Καὶ δν μὲν
εϊναι δεκτικὸς τῆς όληθινῆς παιδείας ό 6να-
νήψας, σωζεται καὶ γίνεται μακόριος εἰς δλον
τὸν 6ίον του, ὸλλοιῶς πλαναται μέσα εἰς τὸν
χῶρον τῆς ψευδοπαιδείας.
ο ο ο
Ἐνταϋθα ό Κέ6ης διακρίνει τὴν παιδεῖαν
εἰς άληθῆ καὶ ψευδῆ, όπὸ τὴν όποίαν πολλοὶ
πλανῶνται, θεωροϋντες αϋτὴν ως 6ληθῆ. Προ-
φανῶς ή διάκρισις γίνεται μὲ κριτήρια ήθι-
κό. Πλανωμένους θεωρεϊ τους πόσης φύσεως
καλλιτέχνας, τους ἐπιστήμονας καὶ τους φιλο-
σοφοϋντας, οἱ όποϊοι, ὲπειδὴ ακόμη τελοϋν
ϋπὸ τὴν ἐπίδρασιν τοϋ ποτοϋ τῆς πλόνης, νο-
μίζουν δτι εὑρίσκονται εις τὸν χῶρον τῆς δ-
ληθοῦς παιδείας ἐνῳ κατέχουν τὴν ψευδοπαι-
δείαν. Τοϋτο δὲ τεκμηριοϋται ὲκ τοϋ γεγονό-
τος, οτι μὲ τους όνωτέρω συμ6ιοϋν ὴ όφρο-
σόνη, ὴ αγνοια, αἱ πεπλανημέναι δοξασίαι καὶ
διάφοροι κακίαι. Καὶ εἰς αϋτὴν τὴν κατάστα-
σιν θα παραμείνουν μέχρι πέρατος τοϋ 6ίου,
ἐκτὸς ἐὸν όντιληφθοϋν τὴν πλάνην των καί,
άφοϋ όπο6άλλουν τὴν ἀγνοιαν, στραφοϋν πρὸς
τὴν ἀληθινὴν παιδείαν, όπότε θὸ γινουν μα-
(Συνέχεια εἰς τὴν σελ. 3Ο)
 Η ΛΙ ΙἈΓΤΛ.6Ι6 ΜΙΛΟ
ΗΤΤΗΜΘΝΗΟ ΠΟΧ6ΦΟ
ΗΨΙΔΩΤΑ τὸ οἰκο-
δομήματα τοϋ Μεγάλου
Παλατίου οϋδεμἰαν ἐ-
δείκνυον ζωήν. Τὸ τιοι-
κίλα τρικλίνια, ή περί-
χρυσος Μαγναύρα, ή
πολυθρύλητος Πορφό-
ρα, ἔνθα ειδον τδ φῶς
τοϋ κόσμου τόσοι Πορ-
φυρογέννητοι, ή αϊθου-
σα τῶν Δεκαεννέα Ἁκ-
κουθίτων, τὸ Τσυκανιστήριον, τὸ Χρυσοτρί-
κλινον, ὅπου γενόμενος δεκτὸς ό Λουϊτπράν-
δος εὶδε τὸ μυθολογούμενα ἐκεϊνα χρυσα πτη-
νὸ νὸ κελαδῶσι μεταλλικωτατον κελόδημα,
καὶ τοῦς κινουμένους εν ζωῆ τοϋ θρόνου λέον-
τας, απαντα ήσαν σκοτεινὸ καὶ άκατοίκητα.
Ἐπὶ τοϋ ὑπερθύρου τῆς αὐλείου Πύλης τῶν
Βυζαντινῶν όνακτόρων ἐπεγέΥραπτο ό στί-
χος τοῦ Κορανίου:
«Αὶ άρόχναι έξύφανον τὸ ὑφάσματά των ἐν
τοϊς τῶν Καισάρων Παλατίοις· ἐκ δε τῶν νυ-
κτερινῶν κραυγῶν τῶν γλαυκῶν άντήχησαν
οἱ θόλοι τοϋ Ἐφρασιγιόπ».
Ἁπὸ ένὸς ἔτους ή Π6λις εϊχε όλωθῆ. Αὶ
λαμπρότεραι συνοικἰαι, ἐν αις ἔκειντο τά ὑπε-
ρήφανα μέγαρα τῶν Βυζαντινῶν μεγιστάνων
ώς μοναστήρια πολυδαίδαλα, κατῳκήθησαν ὑ-
πὁ τῶν 6ρωμερῶν ὅχλων τῆς Ἁσίας, ους συνε-
πύκνωσεν ἐν τῆ άτυχεϊ 6ασιλευοόση Μεχμὲτ
ό πορθητής. Οἱ ἐναπομείναντες πολϊται, περι-
δεεϊς καὶ ἔμφο6οι, μὲ παλλομένην ἐκ τῆς ὑ-
ποψίας καρδίαν, σιωπηλοὶ ῶς νεοσσοὶ κατα-
πλαΥέντες ὑπὸ τῆς 6ροντωδους τοϋ ὶέρακος
πτήσεως, περιεκύκλουν ῶς 6ασιλέα αὑτῶν, ῶς
πατέρα αὑτῶν, Γεννάδιον τῶν Σχολόριον,
τὸν πρῶτον Πατριάρχην τοϋ δούλου Γένους.
Εἰς μάτην ἐνεθάρρυνε τους δούλους ὴ φαινο-
μένη μεγαλοψυχία τοϋ Μεχμέτ. Οἱ πολϊται,
6λέποντες περὶ ὲαυτοὑς τὸ όρπακτικὸ τῆς Ἁ­
σίας σμήνη, μετὸ πολλῶν διστα·γμῶν ἐξήοχον-
το τοϋ οϊκου καὶ μετὸ μείζονος προφυλάξεως
ῶμίλουν. Ὄ δοϋλος δὲν δύναται νὸ μεταθῆ
ὅπου θέλεϊ' ό δοϋλος δὲν δύναται νὸ όμιλή-
ση δ,τι θέλει.
Καὶ ὅμως ἔπρεπε νὸ έορτάσωσι τὸ Μέγα Πά-
σχα. Εϊναι ὲορτὴ έορτῶν αὅτη καὶ πανήγυρις
πανηγύρεων. Καὶ εἰς τὸ μέσον τοϋ ὼκεανοϋ
ό ναϋτης, καὶ εἰς τὸ μέσον τῆς ἐρῆμου ό όσκη-
τής ,Θὰ ψάλλη τό: «Χριστὸς Ἁνέστη», μὲ α-
φατον ϊιγαλλίασιν.
Ἁλλά πῶς νὸ μεταθῶσιν οἱ δοϋλοι τὴν νό-
κτα εἰς τὸν ναόν, κινδυνεύοντες νὸ κοπῶσιν
εἰς δυο ὑπὸ τῶν ὸλαζόνων κατακτητῶν; Γνω-
ρίζετε τί αἰσθάνεται ό άσθενής, ό μὴ δυνόμε-
νος νὸ ἐγερθῆ τὴν νύκτα τοϋ Πάσχα; Τὸ ωιά
του 6ομ6οϋσιν ἐκ τοϋ πυρετοϋ, καὶ αϋτὸς νο-
μίζει δτι όκούει τοϋ ὲορτασπκοϋ θορύ6ου τῶν
μετα6αινόντων ἐν χαρἀ εἰς τὴν έκκλησίαν, ό
ὲλόχιστος τῆς γαλῆς κρότος φαϊνεται αϋτῳ
ῶς ήδύλαλος ὴχος τοϋ πασχαλείου κιίιδωνος·
ἐν τῆ ἐζάψει τοϋ πυρετοϋ κλείων τὸ 6λέφαρα,
θεωρεϊ λαμπόδας καὶ ὁσφραίνεται θυμιαμότων
καὶ όκούει ψαλμωδίας χρυσοστολισμένων ϊε-
ρέων.
Εις τοιαύτην κατάστασιν ευρε τὸ δοϋλον
Γένος τό πρῶτον μετὸ τὴν αλωσιν Πάσχα.
Νὸ μεταθῆ τὴν νύκτα εἰς τὴν έκκλησίαν!
Καὶ ποίαν έκκλησίαν; Ἀ ἉΥία Σοφία δὲν ὑ-
πῆρχε πλέον, δὲν ήκούετο πλέον. Οἱ θόλοι
της κατάμαυροι ϋψοϋντο ανευ σταυροϋ. Τα
κωδωνοστόσια σιωπηλά, ως δύο σύμβολα τά-
φου. Οϋδὲν φῶς, οϋδεὶς κιίιδων. Εϊχε μετα-
6ληθῆ εἰς Τζαμίον!
Ὄ συνετὸς ἐκεϊνος Γεννάδιος όνέγνω τὸν
δρθρον τοϋ Πάσχα μόνος, κλαίων όντὶ νὸ
ψάλλη, καὶ ϊσως νεκρικός Εόχάς ἐζαγγέλλων
όντὶ τῶν χαρμοσύνων τοϋ Πάσχα ῶδῶν. Πα-
ρεκόλεσεν ὅμως τους χριστιανοὑς νά ἔλθωσι
μετὸ μεσημ6ρίαν τῆς Κυριακῆς, ὅπως ψάλω-
σι τὸν ὲσπερινόν, τὴν δευτέραν λεγομένην
Ἁνάστασιν, εις τὸν ναὸν τῶν Ἁγίων Ἁπο-
στολων. Τοῦτον εϊχε καταστήσει Πατριαρχεϊ-
ον.
Ὡραϊος ναός, δεύτερος μετὸ τὴν Ἁγιαν
Σοφίαν, μνημεϊον περικαλλὲς τῆς 6υζαντινῆς
τέχνης, ἀλλ' ὅστις δὲν ἔμελλεν ἐπὶ πολὑ νὸ
μείνη εἰς τάς άγκάλας τῆς Ὄρθοδοξίας.
Ὄλθεν ή δευτέρα ῶρα μετὸ μεσημ6ρίαν
τῆς Κυριακῆς καὶ πάντες οἱ πολϊται λαμπάδα
λευκὴν ϋποκρόπτοντες εἰσήρχοντο μετά τινος
δειλίας εἰς τὸν ναὸν τῶν Ἁγίων Ἁποστόλων.
Ἁνόπτουσι τοϋ ναοϋ τὸ φῶτα, ἐνδύεται πανη-
γυρικῶς ό Πατριόρχης καὶ άναμένουσι.
Τί άναμένουσι:
Φεϋ! Τὸν 6ασιλέα των! Κατὸ τὴν συνή-
θειαν ἔπρεπε σήμερον μετὸ μεσημ6ρίαν ὁ 6α-
σιλεὑς νὸ μεταθῆ εἰς τὴν Ἁγιαν Σοφίαν καὶ
όκούση τὸν ὲσπερινόν τοϋ Πάσχα μετὸ μεγά-
λης 6υζαντινῆς πομπῆς καὶ παρατάξεως.
Ἁλλ' ό 6ασιλεὑς τῆς Πόλεως ἐκοιματο τὸν
αἰῶνιον υπνον, πτῶμα όκέφαλον, ὑπὸ τὸ ἐ-
ρείπια τῆς Πύλης τοϋ Ρωμανοϋ!
Ὅ Πατριόρχης ἐμφανισθεὶς χρυσοστόλιστος
ἐπὶ τοϋ δεσποτικοϋ θρόνου, προσπαθεϊ νὸ ἐν-
θαρρύνη τοὑς όπαρηγορήτους ἐκείνους χρι-
σπανοός, οϊτινες ανευ πατρίδος καὶ ανευ 6α-
σιλέως, καὶ τὸ θλι6ερῶτερον, ανευ τῆς Ἁγί-
28 Η ΧΝΧΘΤΧΘΙΘ ΜΙἈΘ ΗΤΤΗΜ6ΝΗΘ ΠΟΧ6ωΘ

ας Σοφίας, ὑπείκοντες δμως εἰς τὸ δγιον τῆς νός τις, οἱ δὲ Τοϋρκοι συναχθέντες ήπείλουν
πίστεως αϊσθημα, ὴθελον νά ὲορτάσωσι τὸ Πά- ἐκδίκησιν, άποδίδοντες εἰς τους χριστιανοὺς
σχα. Ὄ! Ποίαν άπερίγραπτον χόριν θὸ εϊχε τὸν φόνον...
τὸ Πάσχα ἐν ἐλευθέρςι τῆ Π6λει, εν τῳ περι-
6λέπτῳ ναῳ τῆς Ἁγίας Σοφίας, ἐν μέσῳ τῆς Τὸ έπόμενον ἔτος, ό ναὸς τῶν Ἀγίων Ἁ-
σπλβούσης 6ασιλικῆς παρατάξεως! Καὶ αϋτὴ ὴ ποστόλων ήτο Τζαμίον. Οι δὲ πολϊται ὲωρτα-
άτμόσφαιρα ῆτο συνηθισμένη τόσους αἰῶνας σαν τὸ Πάσχα εἰς τὸν ναὸν τῆς Παμμακαρί-
εἰς τὸν θαυμαστὁν θροϋν τῆς 6ασιλικῆς συνο- στου. Αϋτὸν τὸν τρόπον μετεχειρίσθησαν προσ-
δείας ἐρχομένης κατα τὴν ῶραν ταύτην εἰς φυῶς οὶ Τοϋρκοι, δπως καὶ τὸν πάγκαλλον
τὸν ναόν, ὲφαίνετο ὅτι άναμένει άκόμη, δτι μετὸ τὴν Ἁγίαν Σοφίαν ναὸν μεταποιήσωσιν
δὲν ήλθε τὸ Πάσχα άκόμη. Καὶ ητο πένθιμος εἰς Τζαμίον. Οἱ δὲ δυστυχεϊς δοϋλοι, πτήσσον-
ή στιγμὴ αυτη. τες όλονὲν καὶ πάντοτε πτήσσοντες, κατήντη-
σαν νὸ περισυναχθῶσιν εἰς τὸς πτωχὸς συνοι-
Οι πολϊται στρέφουσι συνεχῶς τους όφθαλ- κίας τοϋ Φαναρίου, δπου ό Πατριάρχης κρυ-
μοῦς προς τὴν πόλην τοϋ ναοϋ. Δυστυχεϊς φό, ὑπὸ τὸ σκότη τοϋ οἰκήματος, άνεστήλω-
δοϋλοι! Π6σους αἰῶνας θὸ στρέφητε ουτω σε τὸ περισωθὲν ράκος όπὸ τῆς μεγόλης πα-
κενῶς τους όφθαλμούς! Ἀ μοϊρά σας ἐγρά- τρίδος, τὸν Σταυραετον!
φη μὲ μαϋρα γρόμματα.
Τέλος, αρχεται ή χαρμόσυνος όκολουθία. Οι Ἁλλ' ἔκτοτε παρῆλθον αἰῶνες. Τὸ δάκρυα
χοροὶ τονίζουσι τὸ περίφημον ἐκεϊνο 6υζαν- ὲξηράνθησαν. Καὶ τὸ Πάσχα τελοϋσιν ἐκεϊ οὶ
τινὸν Χριστὸς Ἁνέστη καὶ ὴ καρ- κατακτηθέντες ιίνευ θρήνων. Τοσοϋτον ὰπέ-
δία τῶν πολιτῶν άνακουφίζεται. Ὡ λαὸς λαμ- χει τὸ Φανόριον τῆς Ἁγίας Σοφίας καὶ τοϋ
6άνει θάρρος. Ἁναφύεται εἰς τὴν καρδιαν Σεραγίου, ῶστε οι όπόγονοι τῶν ὴττημένων,
του μία καταπράσινος, χλοερὸ ἐλπίς. Εϊναι ό οἱ γεννηθέντες ἐν τῆ δουλεία, ἐλησμόνησαν
Πατριάρχης των. Ἐκεϊ πλέον συγκεντρωνει καὶ Ἁγίαν Σοφίαν καὶ θρόνον. Ἐν τῳ πτω-
τὸ 6λέμματα. Ἀ λιθοκόλλητος όρχιερατικὴ χῳ τοϋ Φαναρίου ναῳ τελοϋντες τὴν Ἁνά-
μιτρα παρίσταται ως 6ασιλικὸν στέμμα, ή πε- στασιν, μετα χαρας όκοόουσι μνημονευόμενον
ποικιλμένη ποιμαντορικὴ ρά6δος διά σμαρά- τὸ ὄνομα τοϋ 6ασιλεύοντος Σουλτάνου, πρδς
γδων φαίνεται ως σκῆπτρον, καὶ ό 6αρύτατος δν ὸμιλλῶνται τίς ν' άπονείμη 6αθύτερον σε-
ἐκ τοϋ χρυσίου σάκκος ἐκλαμ6άνεται ως τὸ 6ασμόν, οϊ όπόγονοι τῶν όξιωματικῶν ἐκείνων
αὐτοκρατορικὸν σκαραμάγκιον. τοϋ Βυζαντίου, φοροϋντες τὸ φέσιον. Καὶ ἔ-
χουσι δίκαιον. Τὸ πολυτιμοτερον πραγμα τοϋ
Ἅρχεται τὸΚύριε έκέκραξα αρ- όνθρωπου εϊναι τὸ αϊμα. Ἀ Ἁνάστασις ἔχει
γόν, μελωδικόν, καὶ τότε ό Πατριάρχης, λα- μόνον ἐκκλησιαστικὴν σημασίαν. "Επειτα, εϊ-
6ῶν θυμιατήριον χρυσοϋν κατε6αίνει τοϋ να φό6ος ν' όποπεμφθῶσι καὶ ἐκ τοϋ Φανα-
θρόνου καὶ αρχεται νὸ θυμιςί. Τοϋτο δπαζ μό- ρίου, καὶ τότε ποϋ θά ὲορτάσωσι τὴν δευτέ-
νον τοϋ ἔτους ἐγένετο, σήμερον μόνον κατά ραν Ἁνάστασιν; Ἀ μοϊρά σας, δυστυχεϊς δοϋ-
τὴν δευτέραν όνάστασιν, δτε ἐθυμίαζε τὸν λα- λοι, ἐγρόφη μὲ μαϋρα γρόμματα.
ὸν αϋτὸς ό Πατριάρχης, δυο διακόνων προπο-
ρευομένων. Ἁλλ' όποία ὑπῆρξεν ή συγκίνη- Τ Ἁλέξ. Μωραϊτἰδης
σις, δτε ό Γεννάδιος σταθεὶς ἐν μέσῳ τοϋ χο-
ροϋ, άφοϋ έθυμίασε τὸς ὁγίας εἰκόνας, αρχε­
ται να θυμια τὸν επ' όριστερξί μαρμάρινον στϋ-
λον. Ἁλλ' εϋθὑς ϊσταται καὶ όρχίζει νὸ κλαίη.
Ὄλος ό λαὸς τὸν μιμεϊται, καὶ 6λέποντες δ-
λοι προς τδν μαρμάρινον στϋλον, θρηνοϋσιν
όπαρηγότητα. Ἁνάστασις ητο λοιπὸν τοϋτο,
ή κηδεία;
Ὄ Πάσχα δουλείας! Ὅ Πατριάρχης ενο-
μισεν ἐκ τῆς όρχαίας συνηθείας, ὅτι ἐκεϊ ϊ-
σταμένου τοϋ 6ασιλικοϋ θρόνου, θὸ ήτο ό 6α-
σιλεύς, καὶ ὴρξατο νά θυμιςί τὸν 6ασιλέα. Ἁλ-
λὸ φεϋ! ουτε θρόνος ὑπῆρχεν, ουτε 6ασιλεύς!
Καὶ ἰδόντες τὴν κενὴν 6ασιλέως θέσιν ἐθρή-
νουν.
Ὡ! ἀπὸ 6λίγου θρηνεϊτε, πολϊται, ἔχετε
άνάγκην ποταμῶν δακρύων, αἰῶνας θὸ εϊναι
ό θρόνος κενὸς 6ασιλέως. 'Η μοϊρά σας ἐγρά-
φη μὲ μαϋρα γρόμματα.
'Ο ὲσπερινός ἔλήζεν. Ἁλλ' ἐνῳ ἐτελεϊτο
ό ὸσπασμὸς τῆς Ἁναστάσεως, θόρυ6ος ήκοό-
σθη ἔξω εἰς τὸ προαύλιον. Ὅ λαὸς φεύγει
περίτρομος. Μένει μόνος ό Πατριάρχης μετα
τῶν ϊερέων καὶ διακόνων. Καὶ μανθάνει, δτι
ἐν τῳ προστυλίῳ εὑρέθη φονευμένος όγαρη-

ο οτχγροο ΚΛΙ
Η Χλρχ ΟΤΗ ΖωΗ ΤΦΝ
ΜΟΝλΧΦΝ, ΙΘ73
ΩΣ ΘΕΙΟΝ εξαστραπτει
τδ μολις τριακοντασελι-
5ον τεϋχος υπδ τδν &-
νωτερω τιτλον, που &-
ττοτελεϊ δμιλιαν σε μονα-
στικον περιβαλλον του
5ιασημου ρουμανου Θεο-
λδγου π. Δημ. Στανιλ6-
αε, δ διτοϊος εϊναι καθη-
γητης της Δογματικης
εις τδ Θεολογικδν *Ινστιτουτον του Βουκουρε-
στ ιου.
'Ο τγ. Δημητριος με την διακρινουσαν αυτδν
βαθυτητα σκεψεως και λιτδτητα φρασεως, εδω-
σε στην δμιλιαν του αυτην τδ μετρον της ευλα-
βειας και της αγαιτης του προς τδν Μοναχι-
σμδν σε αδρες γραμμες. «Παντοτε, λεγει, ειχα
μεγαλο σεβασμδ και δίγαπη προς τους μονα-
χους. ΑΙσθανομαι παντοτε πολυ καλα οταν βρι-
σκωμαι μεταξυ τους. Στην αρχη μαλιστα της
ζωης μου δυσκολεϋτηκα ττοἱδ δρομο να ακολου-
θησω. Κατεληξα και απεφασισα να ζησω τδν
δρομο που βρισκεται πολυ κοντα στους μονα-
χους. Μπορω να πω δτι αισθανθηκα τη χαρα
και τδν πονο τους. 'Ειτεδιωξα παντοτε να ακου-
σω και να νοιωσω τους μοναχους και ·π·ροσπαθη-
σα να εκφρασω τα Ιδανικα του μοναχισμοϋ, ττοϋ
εϊναι συγχρονως και η κορυφη της πνευματικο-
τητος».
'Ο ιτρωτοπρεσβυτερος της ρουμανικης 'Εκ-
κλησιας εΤιτεν, δτι «δ μοναχδς δεν μισεϊ τδν κο-
σμον, 6λλα τδν βλεπει μεσα σε μια προοπτικη
μεταμορφωμενης δμορφιδίς μεσα στην αιωνιοτη-
τσ. Και δΓ αυτης διδει στον κοσμον μιαν αξιαν
αφθαρτη και οστειρως βαθεια και ετσι τδν απο-
καλυτΓτει στους αλλους ανθρωπους».
'Εν συνεχειςε 6ναλνει τα διαδοχικα σταδια
ττοϋ διερχεται δ μοναχδς, τα σταδια τον σταυ-
ρου, δια να φθαση εις τηνχαραν και να πλησια-
ση εν ταπεινωσει και 6γαιτη τδν Θεδν. 'Ανεφερ-
θη κατοπιν εϊς τους τρεις διαφορετικους σταυ-
ρους, τους δποιους διακρινει δ αγιος Αυγουστϊ-
νος, λεγων. «Γνωριζω τρεις σταυρους : "Ενα
σταυρδ που σωζει. Εϊναι δ σταυρδς του Χρι­
στου. "Ενα σταυρδ δια του δποιου σωζεται δ
ανθρωττος. ΕΤναι δ σταυρδς του καλου ληστοϋ,
του & δεξιων του Χριστου σταυρωθεντος. Γνω­
ριζω κι* Ενα τριτο σταυρδ, που σε κανει να χα-
νεσαι για την αϊωνιοτητα. Εϊναι δ σταυρδς του
εξ αριστερων τοϋ Χριστου σταυρωθεντος λη-
στου...» Φυσικα και δ μοναχδς εχει τδν σταυρδν
του που τδν δδηγεϊ εις την σιωνιον σωτηριαν.
Διδων τδ διαγραμμα της ζωης του μοναστη-
ριου δ τγ. Στανιλδαε εΤιτεν «Τδ μοναστηρι εϊναι
τδ Θαβωρ. 'Ο μοναχδς πραγματοποιεϊ μεσα *σ
αυτδ την ειπθυμια τοϋ Πετρου: «καλδν ^στιν
μας 65ε εΤναι». Τδ θειο φως ακτινοβολεϊ αιτδ τδ
ττρδσωπο τοϋ Χριστου. Οι μοναχοι εχουν ξεχασει
αυτδν τδν κοσμον. 'Η αϊσθησι της τταρουσιας
τοϋ Θεου αναπληρωνει τη θυμησι του. Και αυτδ
συμβαινει, δι6τι με την προσευχη ξεπερνοΟν και
αττοθετουν τις μεριμνες του κοσμου...».
Κατδιτιν 6ίφου εδωσε την εϊκονα της ττνευματι-
κοτητος του "Ορθοδδξου μοναχισμοϋ, ττεριεγρα-
ψε συνοπτικα την μοναχικην ανθησιν στην ιτα-
τριδα του ρουμανιαν, ιπτογραμμισας την τταρα-
τηρουμενην τασιν προς τδν ερημιτισμδν ιταραλ-
ληλως προς την κοινοβιακην ζωην και κατεληξε:
«Νομιζω δτι με αυτες τις μορφες δ Ρουμανι-
κδς Μοναχισμδς βρισκεται μεσα στο ρευμα της
ζωσης και γνησιας δρθοδοξου μοναχικης ιταρα-
56σεως, διατηρωντας μεσα στην συγχρονη κοι-
νωνια τδ μεγαλο σταυρδ της δρθοδοξου ιταραδο-
σεως. Μιας τταραδοσεως μαρτυριας και διακο-
νιας τοϋ συγχρονου ανθρωιτου».
Ο ΠΝ6ΥΜΧΤΙΟΜΟΟ,
ΤΟ ΚΑΘ^ΥΓΜΧ
ΤΗΟ θρΗΜΦΟΘΦΟ
ΠΕΤΟΛΜΗΣΕΝ ὁ ττ. Θε-
οδδσιος 6 άγιοπαυλίτης,
οπως γράφει εϊς τον
προλογον του, τὴν συγ-
γραφύν αϋτῆν λογφ τῆς
γνωσεως που άπῖκτησεν
απδ τὴν παγϊδευσίν του
εις τον πνευματισμον.
'Ο πνευματισμος, λέγει,
εῖναι θεωρία, ἡ 6ποϊα
παραδέχεται καὶ πιστεύει, οτι τά πνεύματα των
νεκρων, προσκαλούμενα ῆ μἥ, έπικοινωνοϋν μετά
των ζωντων δια μεσαζοντων (μέντιουμ), εϊς την
πραγματικοτητα ομως προκειται περι πονηρων
πνευμάτων» «μετασχηματιζομένων εἱς άγγέλους
φωτος».
Διά τοϋ 6ιβλίου του αϋτοϋ δ άγιορεϊτης Μο-
ναχὀς δεν άποβλέττει εϊς τὴν 4πιστημονικἡν Ι-
πεξεργασίαν τοϋ θέματος τοότου, άλλά εϊς την
έπισἥμανσιν και άποκάλυψιν τοϋ κινδόνου που
διατρέχει ή Ἐλλάς 6π6 τὁν πνευματισμον.
3Ο ΒΙβλ,ΙΟΚρϊΟἈΙ
Εϊδικωτερα δέ άσχολεῖται μἐ την οϊκογένειαν
Δημαράτου των Ἁθηνων, ὴ δποία έπαγιδεόθη εϊς
τον ιτνευματισμόν και, καλῆ τῆ πίστει, ἔχει
παρασύρει οϋχ'ι 6λίγα μέλη τῆς άνωτέρας κοι-
νωνικῆς τάξεως.
'Ο σ. εν τφ ζἥλω του άττηυθϋνθη εϊς τον κ.
Σ. Δημάρατον — έκδοτην του ττνευματιστικου
περιοδικοϋ «Χαραυγἡ» — ϋποδεϊξας τὴν πλά­
νην του, δΤ ῆς πλανδ: και αλλους. Ψέγει δε τὴν
διοικοϋσαν Ἐκκλησϊαν τῆς 'Ελλάδος διοτι μία
μελέτη περὶ τοϋ πνενματισμοϋ τοϋ κ. Π. Τρε-
μττέλα πρός την Συνοδικἡν Ἐττιτροπἡν, παρέ-
μεινε νεκρά και ἐτεθη εϊς το Ἁρχεῖον.
Τ6 ϋπ' δψιν βι6λίον έστάλη ϋπο μορφἡν ϋπο-
μνἥματος εϊς τινα άξιωματοϋχον, τταγιδευμένον
και αϋτδν εϊς τον πνενματισμον, αλλ' ἐττειδὴ
αμφὶβαλλεν αν εφθασεν εϊς χεϊρας του, ῆναγκά-
σθη δ σ. νά το έκδωση τύποις, αν και γνωρίζει
τον κίνδυνον που διατρέχει όττδ των πνευματι-
στων, ἀλλά τοϋτο τον άφἥνει άδιάφορον, προκει-
μῖνου νά προφυλάξη τους άδελφοϋς του άττο τον
κίνδυνον τοϋ πνευματισμοϋ.
'Ο σ. όττοστηρίζει μετά 6εβαιότητος, δτι ἡ μι-
κρασιατικῆ καταστροφἡ δφεϊλετο εϊς την ττνευ-
ματιστικἡν δραστηριοτητα τινων αξιωματικων,
δτι δ πνευματισμδς πολεμα ποικίλως την Ἐκ-
κλησίαν, διοτι δττισθεν αότου εόρίσκεται 6 σα-
τανάς κ.λ.π.
"Οτι 6 πνευματισμδς κάμνει θραῦσιν εϊς τὴν
'Ορθοδοξον 'Ελλάδα μολις χρειάζεται νά λεχθἡ.
Τδ ζύτημα δμως εΤναι νά ἐρωτἡση κανείς, εϊς
ττοϊον ττοσοστδν οί χριστιανοι ττλανωνται, ως
προς τὴν φύσιν τοϋ πνευματισμοῦ πάσης μορ-
φἡς και εϊς ποιον ποσοστον τελοϋν ἐν γνύσει
τοϋ δαιμονιωδους στοιχεϊου του. Διοτι ττλἡν
των κατά συνείδησιν σατανιστων, όπάρχονν
ττλόθη ττιστων εις τον Χριστ6ν τέκνων τῆς Ἐκ-
κλησίας, ποῦ άπο αγνοιαν και ελλειψιν ττνευμα-
τικων κριτηρίων ττῦπτουν θόματα τοϋ «μετασχη-
ματιζομένου εϊς αγγελον φωτδς σατανα».
Θέλομεν νά πιστεὀσωμεν, δτι 6 κύκλος τῆς
«Χαραυγῆς» εν τῆ άφελδτητί του και έξ αγνοί-
ας των «μεθοδειων» τοϋ πονηροῦ, παρασϋρεται
απδ τὴν πλάνην και τταρασϋρει και άλλους. Ἁλ­
λά τδ πλανάσθαι δέν εῖναι άνευθυνον κατ' άνσ-
λογίαν τῆς δυνατοτητος ποῦ ε'χει 6 πλανωμενος
νά μάθη τὴν άλἥθειαν.
Ἐλττίζομεν και εόχομεθα νά ϊδωμεν σνανύφον-
τας τους καλοϋς άδελφοϋς καἱ προσπίπτοντας
Ιν ταπεινὸσει εϊς τον Χριστ6ν και τὴν Ἐκκλη-
σϊαν Τον, έντδς τῆς 6ποϊας καὶ μδνον υπάρχουν
ολα τά χαρίσματα τον Ἁγϊου Πνεύματος. 'Ω-
σαότως παρακαλουμεν, δπως τὁ ταχύτερον δυ-
νατδν, ὶπιληφθἡ ἡ Διοικοῦσα Ἐκκλησία του θέ-
ματος τοϋ πνευματισμοϋ έξ άφορμῆς τῆς μελέ-
της τοϋ κ. Τρεμττέλα πρός την Συνοδικἡν 'Εττι-
τροπἡν έπϊ των Κανονικων Ζητημάτων. θά δι3-
σωμεν λογον τφ Θεφ διά την άπωλειαν ψυχων
«δΤ ας Χριστδς άττέθανε», καθ' 6 μέτρον εϋθυ-
νομεθα.
θ.μ.δ.
ΘΧΟΧΙΟΝ ΘΙΘ ΤΟΝ ΠΙΝἈΚἈ
(Συνέχεια ἐκ τῆς σελ. 26)
κάριοι.
'Η αποψις αὑτὴ ειναι χαρακτηριστικὴ τῆς
πλατωνικῆς φιλοσοφίας, ή όποία δὲν ϊκανο-
ποιεϊτο ὰπὸ τάς ἐπιστήμας καὶ τὴν καλλιτε-
χνίαν, αν μετ' αϋτῶν δὲν ήτο συνεζευγμένη
καὶ ὴ άρετή. Πλατωνικόν, ἀλλωστε, εϊναι καὶ
τὸ όπόφθεγμα· «παιδεία χωριζομένη τῆς όρε-
τῆς πανουργία καθίσταται». Βε6αίως δὲν εϊ-
ναι ἐκπληκτικὴ ή θέσις αϋτὴ δΤ ὅλας τὸς ή-
θικάς φιλοσοφίας, δεδομένου ὅτι ὅλαι αἱ φιλο-
σοφικαὶ Σχολαὶ ἐπεδίωκον νά ἐλευθεριὑσουν
τὸν ανθρωπον όπὸ τά μαστίζοντα αὐτὸν παχυ-
λὸ πάθη. Ὄπωσδήποτε ὅμως εϊναι όξιοση-
μείωτα τὸ κριτήριά των, ῶστε νὸ μὴ ὰποδι-
δουν καμμίαν τιμὴν εἰς τὴν λάμψιν τῆς άν-
θρωπίνης Υνιίισεως ὑπό τὴν πολυμορφίαν της,
ἐὸν δὲν ἔ6λεπον εἰς τους φορεϊς της συμβαδί-
ζουσαν καὶ τὴν όρετήν.
ο ο ο
Ἅν καὶ ό Χρισπανισμὸς ειναι τελείως διά-
φορος καὶ εἰς τοϋτο τὸ θέμα, ἐν τούτοις δὲν
δύναται εἰμὴ νά ἀναΥνωρίση μὲ σε6ασμὁν τὴν
ἀρετὴν τῆς πλατωνικῆς φιλοσοφίας νὰ τιμα μό­
νον τὴν όρετήν. "Αν δὲ ληφθῆ ὑπ' δψιν, ὅτι
ό προχρισπανικὸς ἀνθρωπος δὲν ήδύνατο, δ­
σον καὶ αν προσεπάθη, νὸ άνυψωθῆ περισσό-
τερον — ἐφ' ὅσον «οῦπω ήν πνεϋμα ϊίγιον»
— τοτε πρέπει νὰ άναγνωρίσωμεν, δτι δφθα-
σεν εἰς τὸ ὑψηλότερα ήθικὸ ἐπίπεδα καὶ ἐ-
ξήντλησεν δλας τάς δυνατότητός του.
Ἁδιστόκτως φρονοϋμεν, δτι ό σύγχρονος
πολιτισμὸς ὑστερεϊ κατἰι πολὑ τοϋ όρχαίου
εἰς τὸν τομέα τοϋτον, διότι ἐξαίρει τὸν τύ-
πον τοϋ «μορφωμένου» άνθρῶπου, τοϋ ἐπιστή-
μονος ,τοϋ καλλιτέχνου, όνεξαρτήτως τῆς ψυ-
χικῆς των καταστάσεως. Πράγματι, ό σημερι-
νὸς άνθρωπος ἔχει θεοποιήσει τὴν ἐπιστή-
μην, ή όποία, όνταποδίδουσα τὴν τιμὴν τὸν
ἔχει κυριολεκτικῶς συντρίψει! 'Η δὲ νοσηρά
αϋτὴ όντίληψις περὶ Τέχνης καὶ Παιδείας ἔ-
χει γενικευθῆ τὸσον, ῶστε τὸ δνθη τοϋ κακοϋ
ποὑ παράγουν νὸ 6λάπτουν δλον τὸν κόσμον.
Μας εϊναι άδόνατον νὸ άντιληφθῶμεν, οτι εἰς
τὴν όρχαίαν όθηναϊκὴν δημοκρατίαν θά ἐπε-
τρέπετο κάθε τι διεφθαρμένον προϊὸν «τέχνης»
νά καταδυναστεύη ἐλευθέρως τὴν ὅρασιν καὶ
τὴν ακοὴν τῶν πολιτῶν καὶ δτι δὲν θὸ ἐλαμ-
6άνωντο νομοθετικἁ μέτρα διά τὴν προστα-
σίαν των. Καὶ νὸ σκέπτεται κανείς, δτι ήμεϊς
διανύομεν ὴδη τὸν εἰκοστόν αἰῶνα χριστιανι-
κῆς καλλιεργείας τοϋ κόσμου!

ΛΙ ΑΥΟ “ΠΛρΛΑΟΟΘΙΟ"
ΑΤΑ ΒΑΘΟΣ ἡ ἔ-
ρις μεταξὐ τῶν Ἐ-
πισκόπων τῆς ἐν Ἐλ
λάδι Ἐκκλησίας προ
ϋπῆρξε τῆς ἐκθρονί-
σεως τῶν «δώδεκοι».
Δι' αὐτῆς δὲ ἐξεδη-
λώθη ἀπλῶς ἡ σο-
βοῦσα διάστασις δύο
διαφορετικῶν «παραδόσεων», ἀλλὰ καὶ ἐ-
φηρμ6σϋη ὁ... χριστιανικώτατος νδμος «ὸ
φθαλμὸν ἀντὶ ὸφθαλμοῦ...».
Ἀπὸ της μη δμαλης αναρρηοεως εις
τδν αρχιεπισκοπικδν ϋρδνον τοϋ κ. 'Ιερω-
νύμον καὶ τῆς ἐντεῦθεν συλλογικῆς ἐπι-
σκοποιήσεως προσώπων, προελθόντων ἐξ
δργανώσεων ὴ' ἀνηκόντων ῆ φιλα πρδς
αυτας διακειμένων, εἶχεν ηδη δημιονρ-
γηθῆ μια σιωπηρὰ ἀντίθεσις ἐντὸς τοῦ
σώματος τῶν Ἐπισκόπων, ώς «ἔνδικος
μισθαποδοσία» τῶν δύο ψενδοπαραδόσε-
ων.
Οι μεν ισταλαιοι» εβλεπον τους «νεωτε-
ρους» καχυπδπτως, οι δε δεϋτεροι, με την
σειραν τους, ἐθεώρουν τους πρωτους ως
κληρικοὑς «ξεπερασμένους», ώς ἀνήκον-
τας εἰς ἄλλην ἐποχήν. Ἀμφότεραι δὲ αἰ
πλενραὶ ἀκολουθοῦνται βεβαίιος ἀπὸ συμ-
παϋοϋντα τους ποιμενας των ποιμνια. Και
οϋτω τδ χαομα ἐν τῇ κορνφῇ ἐπεξετάθη
καὶ εἰς τὴν βάσιν, μὲ σννέπειαν νὰ εὑρι-
σκιὸμεθα πρὸ ἑνὸς σχισματος της μορφης
που αναφερει ὁ θεῖος ΙΙαϋλος· «ἐγῶ μὲν
εἰμι Παϋλου, εγω δε "Απολλω, εγω δε
Κηφα, εγω δὲ Χριστοϋ» (Α' Κορ. α',
Ι2).
Ἐπόμενον εἶναι ὁ λαὸς νὰ παρασύρεται
ἀπὸ ενα αλογον συναΜημα κομματιομοϋ.
Και ώς γνωστὸν εἰς τὴν κατάστασιν αὐ-
τὴν κυριαρχοῦν αἰ ἐξ ἲσου ἄλογοι προκα-
ταλήφεις, αϊτινες παντοτε αδικοϋν την ἀ-
λήθειαν. Ἐντεῦθεν καὶ ὁ συνεχῶς ἐκτρε-
φδμενος τυφλὸς φαναιισμός, δστις κλειει
μεν τα ματια εἰς τὰ καλὰ τῶν «ὑπεναντί-
τον» τὰ ἀνοίγει δὲ εἰς τὰ ἐλαττώματά των,
ἄτινα βλέπει ὑπὸ μεγεθνντικὸν φακδν.
Την αντϊστροφον ακριβως λειτουργϊαν ἐ-
πιβάλλει δια τους «ημετερους». ΙΙ6οον
δ ιαφορετ ικη θὰ ἦτο ἡ ζωὴ ἐν τῇ Ἐκκλη-
σίᾳ, ἐὰν οι αξιωματοϋχοι της μετεϊχον
όλίγον τοῦ πνεύματος τῆς αὐτομεμψίας,
ἀφοῦ τὰ διαφορα προοωπικα δεινα επερ-
χονται κατα δικαϊαν κρισιν τοϋ Θεοϋ!
Παραπεμπομεν εἰς τὰ κεφάλαια 42, 45
και 46 τοϋ 'Αγιου Μαξϊμου, ατινα κατα-
χωροϋνται εις ἄλλην σελίδα τοῦ παρόντος
τεύχονς καὶ τὰ ὁποῖα, πληρη ϋειας οοφ'ι-
ας, ερμηνεϋουν δλα τα ϋλι6ερα γεγονδτα
και διδαοκουν ἐγκύρως ,πῶς νὰ τὰ ἀντι-
μετωπίζομεν. Μια αναμετρηοις με τα κε-
φάλαια αὐτά, τὰ ὁποῖα εϊναι ἐκφραστικὰ
της καϋολικης διδασκαλίας περὶ πειρα-
σμῶν, της "Εκκλησϊας, θὰ ἦτο διδακτικω-
τάτη, τόσον δια τους ἐκθρονισθέντας, δ-
σον και δια τους «δοκοϋντας εσταναι», ϊ-
να μὴ ὑπενθυμώωμεν τὸ ΤΙαϋλειον «εἰ
ἀλλήλους δάκνετε...».
ΟΗΜΘΙΧ ΤΟΝ ΚλϊρΟΝ
ΕΝΗ και παραδο-
ξος θὰ ἦτο εἰς ἄλ-
λην ἐποχὴν ἡ ΕΚ-
ΚΑΗΣΙΣ των 77
ϋποψηφϊων κληρι-
κῶν ὑπὲρ «ἐκδημο-
κρατισμοῦ τῆς Ἐκ-
κλησιαστικῆς διοική-
σεως...». Τωρα δ­
μως, μεοα στὸ γενικὸν πλαίσιον τῆς δη-
μοκρατικης π.ανελευϋερϊας, τδ ἀνησυχη-
τικὸν αὐτὸ κεϊμενον χανει τδν δλιβερδν
32 ΘΧΟΛΔΧ ΚΑΙ ΚΡΙΟΘΙΟ
χαρακτῆρα του. "Ενταϋϋα ϋαυμαζει κανεὶς
την δύναμιν τῶν πνεόντων ρευμάτων, ποὑ
εώῆλθον ἀκόμη και εἰς τὰς αἰθούσας, εἰς
τὰς ὁποίας διδάσκεται ἡ ταπείνωσις καὶ ἡ
πραδτης τον Χριστοϋ,η μετανοια και τδ
«δστις σε ραπίσει...» ύΜατθ. ε', 39 - 4Ι)
καϊ μαλιστα πρδς μέλλοντας ποιμένας τῆς
Ἐκκλησίας καὶ ερμηνεϊς τον Εϋαγγελϊου
της εϊρηνης και της ελευϋερϊας εκ των
πα9ων.
Δυστνχως οι 77 ενρϊσκονται εντδς τοϋ
κομματικον κυκλωματος, περὶ ον αναφε-
ρομεν εις τδ προηγουμενον σχδλιον, αξι-
οϋντες «ἀποκατάστασιν τῆς κανονικῆς τά-
ξεως... καὶ ἀπαλλαγὴν τῆς Ἐκκλησίας ἐκ
τοῦ δικτατορικοῦ καθεστῶτος τῆς ἐπταε-
τίας...», πρἀγμα ἀποκαλύπτον τὶ ἀκριβῶς
ἐννοοῦν.
"Επειδη δια της ΕΚΚΑΗΣΕΩΣ των
ζητοϋν απδ ημας «συμπαραστασιν», δηλοῦ-
μεν εἰς τοὑς 77 και εἰς δσονς τοὑς ενι-
οχνονν ποικϊλως εἰς τὸν ὸλισθηρὸν δρό-
μον των, ὅτι ἡ επιϋνμϊα και ὁ ἀγών ὑπὲρ
τῆς "Εκκλησϊας εϊναι αμφδιερα ϋποχρεω-
τικα. 'Η μεν επιϋνμϊα τοϋ καλοϋ ἐκφρά-
ζει τὴν εὐγένειαν της ψνχης, δ δε ἀγῶν
δϊδει τδ μετρον της ἀρετῆς. Ἀλλ' ἀμφότε-
ρα πρέπει νὰ εϊναι απηλλαγμενα παϋονς.
ΔΓ αὐτὸ καὶ οι "Αγιοι Πατερες ἐπιτρέ-
πουν ἀγῶνας ἐν τῇ "Εκκλησϊα εἰς τοὑς
«προαγομένονς εἰς τὸν ἀγιασμὸν της γυ-
χης», ἄνευ τοῦ δποϊου δχι μονον «ονδεϊς
δψεται τδν Κυριον», ἀλλὰ ἀδύνατον τὸ κα-
λὸν ποὑ ἐπιδιώκει νὰ εϊναι καλόν. Διότι
«τὸ καλὸν οὐκ ἔστι καλὸν ἄν μη καλῶς γέ-
νηται». Καϊ νομϊζομεν δτι εἰς αὐτὰ ἀκρι-
βῶς προσκροόουν οἰ 77.
Ονδεϊς εχεφρων καϊ ελευϋερος προκα-
ταλήψεων εἶναι δννατὸν νὰ εϊναι ευχαρι-
οτημενος απδ την ἐκκλησιαστικὴν μας κα-
τάστασιν, δχι μονον τωρα ἀλλὰ καὶ ἀνα-
δρομικῶς. Ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία καὶ τὰ τέ-
κνα της εχουν ώρισμένον ἦθος τὸ ὁποῖον
δὲν πρέπει νὰ παραθεωρῆται. Καϊ αὐτὸ
εἶναι ἡ σεμνότης, ὁ σεβασμός, ἡ ἀγάπη, ἡ
ταπείνωσις καὶ ἡ προσευχὴ ὑπὲρ ἀλλήλων,
«ἲνα ἰαθῶμεν». Δι' δλα αϋτα συνιστῶμεν
εἰς τους 77 ἀναθεώρησιν τῶν λογισμῶν
των καὶ τῶν μεθόδων των, προσοχὴν καὶ
προσενχὴν πρὸς τὸν Κυριον της Δόξης,
ἀλλὰ καὶ ἀνάκρισιν ἑαυτῶν, ἐὰν δντως ε­
χουν κλϊσιν καϊ κ λ ῆ ο ι ν δια την ἀγγε-
λικην ἰερωσύνην. Διότι ἡ μορφὴ τοῦ κρού-
σματος, καὶ τραχεϊα εϊναι καϊ παρατετα-
μένη εἰς χρόνον, ῶστε νὰ μὴ δυνάμεθα νὰ
τὸ όνοιιάσωμεν συγγνωστὴν «συναρπα-
γήν», γεγονδς δπερ δημιουργεῖ εἰς τὸν
κοινὸν νοῦν ἐρωτήματα. Ταντα εξ αγαπης
νπερ των ιδϊων καϊ αντης της "Εκκλησϊ-
ας.
ΤΟ ἈΓΙΟΝ ΟρΟΟ
ΘΙΟ ΛβΙΘΜΟγΟ
ΝΩΣΤΟΝ εϊναι τδ
ενδιαιρερον των "Ορ-
ϋοδδξων δια την πα-
ρονσϊαν εΙς τδν σύγ-
χρονον κδσμον τοϋ
Μοναχισμοϋ καϊ ἰδι-
αιτέρως τοῦ Ἀγίου
"Ορους. Αντδ τὸ εν-
διαφερον εκφραζει
δια των στατιστικῶν μελετῶν του δ φϊλος
τοϋ "Αγϊου "Ορους καθηγητὴς τοῦ Ηανε-
πιστημϊον Θεσσαλονϊκης κ. Γ. Ματζαρί-
δης. Μετα την κοπιωδη εργασϊαν τοϋ ε-
τους Ι972, ἐξέδωκε πέρυσι καὶ νέαν ἐμ-
περιστατωμένην στατιστικὴν μελέτην, περὶ
τοῦ ἀριθμοῦ, της ηλικϊας των Μοναχων
καϊ της κατανομης των ἐφ' ὁλοκλήρου τῆς
ἰερἀς Χεροονησου. Δια της τελευταίας ἀ-
ποδεικνύεται ἡ αύξησις τῶν Μοναχων και
διαπιστοῦται, δτι «η αρι^μητικη αϋξησις
των μοναχων τοϋ "Αγϊου "Ορους συμπϊ-
πτει καὶ μετὰ τῆς μειώσεως τοῦ μέσου δ-
ρου ηλικϊας αυτων, ἐφ' ὅσον δλοι σχεδὸν
οϊ προσερχόμενοι κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη
εἰς τὸν μοναχισμὸν εἶναι νέοι κατὰ τὴν
ἡλικίαν» καὶ ἀρκετοὶ «γέροντες» κατὰ τὸ
φρόνημα θὰ προσεθέταμεν.
Ἦ ἐν λδγφ μελέτη, μὲ τὸ βαρῦνον ἀπο-
δεικτικῶς στατιστικὸν στοιχεῖον, δὲν πλη-
ροῖ μόνον εϋνοητου αισιοδοξϊας δια τδ μελ-
λον τοϋ "Αγϊου "Ορους τας καρδίας τῶν
ὅρθοδόξως σκεπτομένων, ἀλλὰ καὶ ἀπο-
θαρρύνει ἐκείνους, ποὑ ἡ παρουσία του
ἐνοχλεῖ, εϊτε «δμοδδξους» εϊτε ετεροδδ-
ξονς.
"Εν τάφω σωματικῶς, ἐν ἄδου δὲ μετὰ ψνχῆς ώς Θεός, ἐν Πα-
ραδεώω δὲ μετὰ Δ,ηστοῦ, καὶ ἐν θρόνω νπηρχες, Χριστε, μετὰ
Πατρὸς καὶ Πνενματος, πάντα πληρῶν ὁ Ἀπερίγοαπτος.

ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ: ΣΩΤ. ΛΑΣΚΑΡΙΔΗ - ΠΕΡ. ΑΛΕΞΙΑΔΗ

ΒΑΛΑΩΡΙΤΟΥ Ι4, ΤΗΛ. 536.9ΙΟ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ