ბულინგის აღმოფხვრა სკოლებში სახელმწიფოს ვალდებულება

მოგესალმებით დღეს მე განვმარტავ თუ რატომ არის მნიშვნელოვანი

სახელმწიფომ საკუთარ პასუხისმგებლობაში მოაქციოს ბულინგის აღმოფხვრა
სკოლებში. პირველ რიგში მოკლედ მიმოვიხილავ ბულინგის მნიშვნელობას და რა
არის საწყისი ბულინგის დაწყების მოსწავლეებში. ბულინგი ქართულად
ჩაგვრას/აბუჩად აგდებას ნიშნავს. ეს არის არასასურველი, აგრესიული სახის ქცევა,
რომელიც უმეტესად ვლინდება სკოლის ასაკის ბავშვებში. ,,ბულინგი“
სოციალური მოვლენაა, რომელიც, როგორც სპეციალისტები ამტკიცებენ,
დამახასიათებელი ძირითადად ორგანიზებულია ბავშვთა კოლექტივისათვის თა
პირველ რიგში ეს არის სკოლა. ბულინგის შედეგები უშუალოდ შეიძლება
დაუკავშიროთ თვითშეფასებას, უფრომეტად კი დაბალ თვითშეფასებას, რომელიც
ძალიან უარყოფითად მოქმედებს პიროვნების განვითარებაზე. ჩაგვრა/აბუჩად
აგდება შეიძლება იყოს ვერბალური (მაგალითად: ნეგატიური, დამამცირებელი
კომენტარების გაკეთება, ყვირილი, ჭორაობის გავრცელება), ან ფიზიკური
(მაგალითად, დარტყმა,ნივთების სროლა). ხშირად ჩაგვრა ემოციური ძალადობის
ხასიათს ატარებს, მიმართულია რა დამცირებაზე, დამუქრებაზე, გამოძალვაზე,
გაღიზიანებაზე. შეუძლებელია გამოვყოთ ერთი მიმართულება რომელიც უფრო
მეტად მოქმედებს ადამიანზე, ნებისმიერი სახის ჩაგვრამ შეიძლება მიგვიყვანოს
თვით შეფასების დაცემამდე. სამწუხაროდ, ბულინგის მსხვერპლი ყოველთვის არ
იწვევს საზოგადოებასში თანაგრძნობას. ბავშვის სისუსტე და მისი ჩაგვრა
ზოგიერთ შემთხვევაში გარშემომყოფთა ზიზღსა და მისი გარიყვის სურვილს
იწვევს. მოზარდთა გარემოში შეიძლება ჩამოყალიბდეს ნეგატიური
დამოკიდებულება სასკოლო ძალადობის მსხვერპლის მიმართ იმ პრინციპით, რომ
,,ყველაფერში თავადაა დამნაშავე, რადგან წინააღმდეგობას ვერავის უწევს“.
თავად ჩაგრული კი ამ შემთხვევაში ძალიან მძიმე მდგომარეობაში ვარდება,
რადგან გრძნობს აბსოლუტურ უიმედოობას, სიტუაციის გამოუვალობასა და
სრულ უმწეობას, რადგან განიცდის დაუძლეველ შიშს ჩაგვრებისა და იმ ახალი
დამცირებების წინაშე, რომლებიც ჯერ კიდევ წინ ელის, ის გრძნობს სირცხვილს
საკუთარი უმწეობის გამო. ხშირად, მოზარდი- მსხვერპლი ამ მდგომარეობაში
საკუთარ თავსაც კი იდანაშაულებს, ფიქრობს რომ არაფერი არ შეუძლია, ამიტომ
რაც მოხდა ამას ნამდვილად იმსახურებს. ბავშვთა საზოგადოებაში ძალადობაში
მსხვერპლი შეიძლება გახდეს ნებისმიერი მოზარდი. მაგრამ განსაკუთრებით
დაუცველები არიან ბავშვები, რომლებიც განსხვავდებიან თავისი
თანატოლებისგან როგორც ფიზიკური, ასევე ფსიქიკური მახასიათებლებით. რისკ-
ჯგუფში ხვდებიან განსხვავებული ფიზიკური მონაცემების მქონე, თავისებური
ხასიათისა და ქცევის, სხვა ეროვნებისა და ა.შ. ბავშვები.
რა შეიძლება იყოს წინაპირობა ბულინგის წარმოშობისა: ,, ფიზიკური დეფექტები,
სოციალური სტატუსი, განსაკუთრებული რელიგიური მრწამსი, განსხვავებული
შეხედულებები ხშირად მოზარდებში დამამცირებელი მოპყრობის, სიძულვილის
ენით ურთიერთობის და ზოგჯერ ფიზიკური ძალადობის მიზეზიც კი ხდება.
ყველაფერი ეს სათავეს მაინც არასწორი აღზრდიდან იღებს, რაშიც ოჯახში
მოიაზრება, თუმცა, გარემო ფაქტორებსაც გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს.

საქართველოს კონტექსტში სასკოლო ბულინგის პრევენციის და მისი გამოვლენის

შემთხვევაში სამართლებრივი შეფასების რეგულაციები გადანაწილებულია
სხვადასხვა მარეგულირებელ დოკუმენტებში. საქართველოს კანონი ,,ზოგადი
განათლების შესახებ“ კრძალავს სკოლაში ნებისმიერი სახის ძალადობას და
ავალდებულებს საგანმანათლებლო დაწესებულებას კანონით
გათვალისწინებული ქმედებების განხორციელებას: ,,დაუშვებელია სკოლაში
ძალადობა მოსწავლის ან სხვა პირის მიმართ. ფიზიკური ან/და სიტყვიერი
შეურაცხყოფის შემთხვევაში სკოლა ვალდებულია დაუყოვნებლივ მოახდინოს
სათანადო რეაგირება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით...“
(საქართველოს კანონი ზოგადი განათლების შესახებ, მუხლი 20, N 1330).
აღნიშნული ჩანაწერი სკოლას ავალდებულებს ბავშვის მიმართ ჩადენილი
დანაშაულის შემთხვევის ადგილზე შესწავლას, ანალიზსა და პრევენციული
ღონისძიებების გატარებას; საჭიროების შემთხვევაში სამართალდამცავ
ორგანოების და სოციალური მომსახურების სააგენტოს ინფორმირებას.
საქართველოს საგანმანათლებლო სიტემაში ბავშვის, როგორც ფიზიკური, ასევე
ფსიქოლოგიური უსაფრთხოების მიზნით, აგრეთვე ბულინგის პრევენციისთვის,
არაერთი რეფორმა გატარდა. ამის მაგალითია მანდატურის სამსახურის შემოღება
საგანმანათლებლო დაწესებულებებში. მოსწავლეთა უსაფრთხოების დაცვის
მიზნით და მათშორის ბულინგის სხვადასხვა ფორმის 68 პრევენციისათვის, 2013
წლიდან საქართველოს საჯარო სკოლებში ფუნქციონირებს საგანმანათლებლო
დაწესებულების მანდატურის სამსახური.

რატომ არის ვალდებული სახელმწიფო აღმოფხვრას ბულინგი სკოლებში?

Რა თქმა უნდა! აქ არის არგუმენტების უფრო ოფიციალური ვერსია,

რომელიც მხარს უჭერს წინადადებას, რომ სკოლებში ბულინგის
აღმოფხვრა სახელმწიფოს ვალდებულებაა:

---
დღეს ჩვენ ვადასტურებთ წინადადებას, რომ სკოლებში ბულინგის
აღმოფხვრა მართლაც სახელმწიფოს ვალდებულებაა. ეს მტკიცება
საფუძვლად უდევს სამართლებრივ, ეთიკურ, საგანმანათლებლო,
სოციალურ და ეკონომიკურ იმპერატივებს, რომლებიც ერთობლივად
ხაზს უსვამენ სახელმწიფოს სასიცოცხლო როლს ყველა
სტუდენტისთვის უსაფრთხო და ხელსაყრელი სასწავლო გარემოს
უზრუნველსაყოფად.

### სამართლებრივი და ეთიკური პასუხისმგებლობა

პირველ რიგში, სახელმწიფოს აქვს სამართლებრივი და ეთიკური

პასუხისმგებლობა ბავშვთა უფლებების დაცვაზე. განათლების
უფლება არის ადამიანის ფუნდამენტური უფლება, რომელიც
გათვალისწინებულია სხვადასხვა საერთაშორისო ხელშეკრულებებსა
და ეროვნულ კონსტიტუციებში. ამ უფლების განუყოფელი ნაწილია
უსაფრთხო და უსაფრთხო სასწავლო გარემო. ბულინგი, თავისი
ბუნებით, არღვევს ამ უფლებას, ზიანს აყენებს მოსწავლეებს და
აფერხებს მათ საგანმანათლებლო შესაძლებლობებს. სახელმწიფოს
მოვალეობაა დაიცვას თავისი მოქალაქეები, განსაკუთრებით
დაუცველი ჯგუფები, როგორიცაა ბავშვები, ასეთი დარღვევებისგან.

უფრო მეტიც, ბევრმა ქვეყანამ მიიღო კანონები და რეგულაციები,

რომლებიც ავალდებულებს სახელმწიფოს უზრუნველყოს უსაფრთხო
საგანმანათლებლო გარემო. მაგალითად, შეერთებულ შტატებში,
„ყოველი სტუდენტი წარმატებულია აქტი“ მოიცავს დებულებებს
უსაფრთხო და დამხმარე სასკოლო კლიმატის შესაქმნელად. ასეთი
საკანონმდებლო ჩარჩოები ხაზს უსვამს სახელმწიფოს როლს
სკოლებში ბულინგის აღმოფხვრასა და შერბილებაში.
### გავლენა განათლებაზე

მეორეც, ბულინგის გავლენა განათლებაზე არ შეიძლება

გადაჭარბებული იყოს. ბულინგი მნიშვნელოვნად ასუსტებს
სტუდენტების აკადემიურ მოსწრებას. მსხვერპლ სტუდენტებს ხშირად
აღენიშნებათ კონცენტრაციის დაქვეითება, აკადემიური მოსწრების
დაქვეითება და სკოლის მიტოვების მაღალი მაჩვენებელი. ამრიგად,
სახელმწიფოს აქვს საკუთარი ინტერესი, უზრუნველყოს, რომ მისმა
საგანმანათლებლო დაწესებულებებმა გამოიმუშავონ კარგად
განათლებული და კომპეტენტური მოქალაქეები.

გარდა ამისა, ბულინგი ხელს უწყობს არყოფნის გაზრდას. როდესაც

მოსწავლეებს ეშინიათ სკოლაში სიარული, ეს პირდაპირ
ეწინააღმდეგება სავალდებულო განათლების კანონებს, რომლებიც
რეგულარულ დასწრებას მოითხოვს. ამგვარად, ბულინგისგან
თავისუფალი გარემოს უზრუნველყოფა აუცილებელია ამ კანონების
შესასრულებლად და ისეთი გარემოს შესაქმნელად, სადაც ყველა
სტუდენტს შეუძლია აკადემიური წარმატებები.

### სოციალური და ფსიქოლოგიური გავლენა

მესამე, ბულინგის სოციალური და ფსიქოლოგიური ზემოქმედება

ღრმაა. ბულინგი შეიძლება გამოიწვიოს გრძელვადიანი
ფსიქოლოგიური ეფექტები, როგორიცაა დეპრესია, შფოთვა და
თვითმკვლელობის აზრებიც კი. სახელმწიფოს აქვს ვალდებულება
უზრუნველყოს თავისი ახალგაზრდების გონებრივი კეთილდღეობა,
იმის აღიარებით, რომ ჯანსაღი, კარგად მორგებული ინდივიდები
გადამწყვეტია ერის მომავლისთვის.
გარდა ამისა, სახელმწიფომ უნდა მიმართოს ბულინგის აგრესიული
ქცევისა და პოტენციური დანაშაულებრივი ქმედებების განვითარების
შეზღუდვას. ადრეული და ეფექტური ჩარევით, სახელმწიფოს
შეუძლია ხელი შეუწყოს ნეგატიური ქცევების ესკალაციის თავიდან
აცილებას, რითაც ხელს შეუწყობს უფრო ჰარმონიულ და
კანონმორჩილ საზოგადოებას.

### ეკონომიკური შედეგები

მეოთხე, ბულინგის ეკონომიკური შედეგები მნიშვნელოვანია. კარგად

განათლებული და ფსიქიკურად ჯანმრთელი მოსახლეობა
აუცილებელია ნებისმიერი ერის ეკონომიკური კეთილდღეობისთვის.
ბულინგი, საგანმანათლებლო შედეგებისა და ფსიქიკური
ჯანმრთელობის შელახვით, საფრთხეს უქმნის მომავალ სამუშაო
ძალას. ამიტომ სახელმწიფომ უნდა მიიღოს პროაქტიული ზომები
ბულინგის აღმოსაფხვრელად, რათა უზრუნველყოს გრძელვადიანი
ეკონომიკური სტაბილურობა და ზრდა.

უფრო მეტიც, ბულინგის მკურნალობამ შეიძლება გამოიწვიოს

ჯანდაცვის ხარჯების შემცირება. ბულინგის გრძელვადიანი
ფსიქოლოგიური ეფექტი ხშირად საჭიროებს სამედიცინო და
თერაპიულ ჩარევას. ბულინგის პრევენციით, სახელმწიფოს შეუძლია
შეამსუბუქოს ეს ხარჯები, რითაც შეამსუბუქოს ტვირთი
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემებზე.

### პრევენციული და დამხმარე ზომები

და ბოლოს, სახელმწიფო ცალსახად არის განლაგებული
ყოვლისმომცველი პრევენციული და დამხმარე ღონისძიებების
განსახორციელებლად. კანონმდებლობისა და პოლიტიკის
შემუშავების გზით, სახელმწიფოს შეუძლია დაადგინოს ბულინგის
საწინააღმდეგო კანონები და გაიდლაინები, რომლებსაც სკოლებმა
უნდა დაიცვან, შექმნან ბულინგის წინააღმდეგ სტანდარტიზებული
მიდგომა.

სახელმწიფოს ასევე შეუძლია გამოყოს საჭირო დაფინანსება

ბულინგის საწინააღმდეგო პროგრამებისთვის, უზრუნველყოს
ტრენინგები მასწავლებლებისა და პერსონალისთვის და შესთავაზოს
რესურსები ბულინგის შედეგად დაზარალებული სტუდენტებისთვის.
გარდა ამისა, სახელმწიფოს შეუძლია შექმნას ძლიერი სისტემები
ბულინგის ინციდენტების მონიტორინგისა და
ანგარიშვალდებულების უზრუნველსაყოფად, რითაც ხელს შეუწყობს
თანმიმდევრულ და ეფექტურ რეაგირებას ყველა საგანმანათლებლო
დაწესებულებაში.

### დასკვნა

დასასრულს, სკოლებში ბულინგის აღმოფხვრა უდავოდ სახელმწიფოს

ვალდებულებაა. სამართლებრივი და ეთიკური იმპერატივები,
მნიშვნელოვან საგანმანათლებლო, სოციალურ, ფსიქოლოგიურ და
ეკონომიკურ ზემოქმედებასთან ერთად, ხაზს უსვამს სახელმწიფოს
მნიშვნელოვან როლს ახალგაზრდების კეთილდღეობისა და მომავლის
დაცვაში. ბულინგის წინააღმდეგ გადამწყვეტი ქმედებებით,
სახელმწიფო არა მხოლოდ იცავს ბავშვების უფლებებს, არამედ
ინვესტიციებს ახორციელებს უფრო ჯანსაღი, უფრო აყვავებული
საზოგადოების საფუძველში.
Გმადლობთ.

---

ეს ფორმალიზებული ვერსია ხაზს უსვამს სახელმწიფოს

პასუხისმგებლობას სტრუქტურირებული არგუმენტის გამოყენებით